GrootdeFryskeMarren 8-2022

Uw huis verkopen? Uw grootste bezit in vertrouwde handen energielabelGratis t.w.v. * Bekijk de actievoorwaarden op de makelaardijhoekstra.nl/huisverkopenwebsite 325,-*€ BROUWERJOHANFOTO: 6 JAARGANG • NR. 57 08 -2022 MAANDBLAD GROOT DE FRYSKEMARREN.NL LEMSTER FRANKGIDSENHEMKES EN HESSY HOEKSTRA-WIJNJA “ MENSEN MET ANDERE OGEN NAAR LEMMER LATEN KIJKEN” deFryskeMarren groot IN DEZE UITGAVE Tusken de Marren informatie van gemeente De Fryske Marren

JOURE - Hij is er al vanaf het begin bij, dus hij kan het weten: voorzitter Herman Kleinsmit noemt de 35e Ballonfeesten van Joure de beste editie ooit. “Het is nog nooit zo mooi geweest.”

VAN ‘BESTE EDITIE OOIT’

FRIESE BALLONFEESTEN SPREEKT

SCHENKING PRACHTIGE VOORWERPEN FAMILIE STEENSTRA VOOR MUSEUM LEMMER NIEUWE HOCKEYVELDKUNSTGRASMATLEMMER

LEMMER - De vrijwilligers van Museum Lemmer waren weer actief in de oud heidkamer toen ze bezoek kregen van de gebroeders De Jong. Zij zijn familie van de familie Cornelis Steenstra. De familie Steenstra is een bekende Lem ster familie. Cornelis Steenstra was pottenbakker waarvan de aardewerkfabriek, met de naam ‘De Goede Verwachting’, gevestigd was aan het Turfland. In die pottenbakkerij werden verschillende producten gemaakt. Onder meer waren zij de makers van het Lemster kerfsnede aarde werk. Aardewerk dat zich laat kenmerken door de fijne gekerfde uitvoering.Degebroeders De Jong hebben aan het muse um enkele toegevoegdstoofjeeenaanDoorSteenstrahandvoorwerpenprachtigevandevandezeCornelisgeschonken.deschenkingkandeverzamelingbord,compleeteneenhondworden.Deontmoetingwerdafgeslotenmeteenrondleidingdoorhetmuseum.

Ik snap goed dat sommige mensen geen televisie meer kijken of kranten lezen. Dagelijks komt er een Tsunami aan negatieve berichtgeving over je heen over de toenemende intimidatie van hulpdiensten, politici, winkelbediendes, baliemedewerkers, ambtenaren en ga zo maar door. Gezagsverhoudingen bestaan blijkbaar niet meer. Als je het tegenwoordig ergens niet mee eens bent, dan flikker je balen hooi, tonnen mest, banden en asbestafval op de weg, hang je vlaggen verkeerd om neer en bedreig je de mensen en instellingen die dreigen ‘jouw feestje’ te verstoren met de dood. Als de politieke partij die jij niet ziet zitten een stormachtige ontwikkeling doormaakt, dan trek je een aantal doodsbedreigingen ‘uit de kast’ en zorg je ervoor dat dat betreffende partijleider zijn of haar hoofd heel snel weer terugtrekt beneden het maaiveld. Als de aandacht van een journalist je niet bevalt, sla je de ruiten van zijn auto in of pak je een shovel en dondert zijn auto op zijn kop de sloot in, of je rijdt hem aan, of je huurt een setje ‘eencellen’ in met de boodschap: ‘die hond moet je hebben’. Als we het ergens niet mee eens zijn, trekken we ‘onze scheur open’, liefst via Social Media want dat is lekker anoniem, en gaan we verbaal of, als dat niet helpt, fysiek een potje tekeer. De wereld, en Nederland in het bijzonder, is in hoog tempo aan het ‘verhufteren’. En dat loont blijkbaar, want de hierboven geschetste situaties zijn maar het topje van de ijsberg. Gelukkig dat het volgens auteur Caroline Koetsenruijter in haar boek ‘Het Agressieparadijs’ om een minderheid gaat, die zich weinig aantrekt van anderen en het leven ziet als ‘survival of the fittest’, waarin alleen de sterksten overleven. Tussen de zestig en zeventig procent is pro-sociaal, bereid om naar anderen te luisteren en zich te bekommeren om de ander. ‘De Meeste Mensen Deugen’ stelde auteur Rutger Bregman in zijn boek en we hopen van harte dat hij gelijk heeft. Is de hierboven geschetste ontwikkeling zwartgallig? Neen, althans niet zo bedoeld. Wel alarmerend. Dat brengt mij bij de visie van de @ Groot magazines. We brengen positieve verhalen over mooie en bijzondere mensen, om een tegenwicht te bieden aan de dagelijkseindividualiseringdoorgeschoteninonsleven.Hetbewijs ligt voor u. Veel leesplezier toegewenst! Wim RedacteurWalda@Groot bladen ‘Het eenvoudiger…’wordtlevensteeds

LEMMER - Na twaalf jaar intensief gebruik, is de kunstgrasmat van het hockeyveld in Lemmer versleten en nodig aan vervanging toe. Wist je dat zowel de kunstgrasmat als de onderlaag wordt gescheiden voor herge bruik? Na het verwijderen van de oude mat is de onderlaag weggehaald en afgevoerd naar een verwerkingsbedrijf die het zand en rubber van elkaar gaat scheiden. Zo wordt het zand en rubber hergebruikt bij de aanleg van wegen. De mat wordt op nieuw gebruikt om bijvoorbeeld kunststof paaltjes van te maken.

LAURAKEIZERFOTOGRAFIE.NLFOTO:

Hétuitmetmaandbladverhalenjouwregio!

Bezoekers moesten jaren een entreeprijs betalen om de Ballonfeesten op de Nutsbaan in Joure mee te maken. Dat veranderde in 2019, toen Kleinsmit directeur werd. Met dat besluit wilde hij ervoor zorgen dat er minder mensen in de bermen stonden die naar de ballonnen keken, en meer op het terrein. Nu de toegang gratis is, kan er op een andere manier geld verdiend worden. “Iedereen kan in- en uitlopen, er komen veel meer mensen. En als er meer mensen komen, kunnen wij betere deals maken met de cateraars, de kermis en de sponsors.”

2 NUMMER 08 • 2022

VOLG ONS OOK OP SOCIAL MEDIA EERSTVOLGENDE UITGAVE: DONDERDAG 15 SEPTEMBER 2022 KIJK VOOR HET LAATSTE NIEUWS WWW.GROOTDEFRYSKEMARREN.NLOP:

RINGRIJDEN LANGWEER TREKT VEEL PUBLIEK

HISWA TE WATER 2022 MODERN EN KNUS VEGELINSBOSWERKZAAMHEDEN

SINT NICOLAASGA - In het Vegelinsbos bij Sint uitgevoerd.werkzaamhedenwordenNicolaasgamomenteel

Het gaat om het uitdunnen, wat van tijd tot tijd nodig is om verstikking te voorkomen. De bomen die blijven staan krijgen weer meer licht en lucht hetgeen resulteert in een betere groei. De werkzaamheden worden uitgevoerd in opdracht van Jhr. Tjalling van Eysinga. RIJS - Na 2018 voor het laatst was onlangs weer het Popfestival Gaasterland in de Teatertún in Rijs. Het weer was werkelijk prachtig, zo warm eigenlijk dat in de middag elk stukje schaduw, al was het nog zo klein, werd benut om uit de zon te zitten. De sfeer was relaxed wat volgens een bezoeker deed denken aan het beroemde Woodstock-concert eind jaren zestig. Een keur van artiesten en bands in het genre pop en blues uit de jaren zestig en zeventig kwam voorbij. Van Jan Akkerman tot Barrelhouse (traden ooit ook regelmatig op in ’t Haske in Balk), de Amy Winehouse tribute band en meer. Het zorgde opgeteld voor een enorm ontspannen sfeer op deze unieke plek in Gaasterland met een grote pophistorie. Een traditie die het waard is om in stand te worden gehouden.

GAASTERLANDPOPFESTIVALSFEERTJEONTSPANNENOP EXPOSITIE ‘LEVEN MET EEN VERDWENEN ZEE’ BIJ CENTRUMBEZOEKERS-MAREN KLIF

WEER KERMISDRUKTEGEZELLIGEOPDEINLEMMER TOEKOMSTIGE BUREN ONTMOETEN ELKAAR BIJ HOOGSTE PUNT DE SMIDDERIJ IN BALK

Wethouder De Jong van de gemeente De Fryske Marren verrichtte de officiële handeling door het hijsen van de vlag met daarop de handtekeningen van de toekomstige bewoners en overige bezoekers. Het bereiken van het hoogste punt was een mooie gelegenheid voor toekomstige buren om kennis te maken. Door de coronaperiode was dit namelijk al een keer uitgesteld en werd dit het eerste moment dat men kon kennismaken met elkaar. Het project is een ontwikkeling van Junco BV in Zwolle en ontworpen door Adema architecten in Dokkum. De bouw is in handen van Van Wijnen Zwolle. De realisatie van 23 koopappartementen vindt plaats op de locatie waar voorheen garage Van der Heide was gevestigd. De verwachting is dat de bewoners het eerste kwartaal van 2023 hun intrek kunnen nemen in het nieuwe appartementcomplex.

SINT NICOLAASGA - Inge Post ma (43) uit Joure is de nieuwe beheerder van Recreatieterrein De Ulesprong bij Sint Nicolaas ga. Ze runt met haar verant woordelijkheid als beheerder over het gebied, ook de hore cakiosk aan de boorden van de Tsjûkemar. Met dat werk heeft ze al enige ervaring. ,,Ik ben vo rig jaar een eigen onderneming met foodtrucks gestart. Ik vind het plekje zo mooi en kwam er vroeger al met mijn ouders. Toen stonden de auto’s tot over het viaduct, zo druk was het er.” De Jouster heeft een veel ideeën voor de locatie en hoopt de plek mooier te maken. ,”Ik wil een soort bohemian Ibiza style creëren. Een relaxte en aantrekkelijke plek waar je ’s middags heerlijk met een kop koffie en wat lekkers kunt zitten of waar je kunt wegdromen in één van de hangmatten.” Voor het zover is gaat ze de rest van dit seizoen eerst draaien. ”Dit jaar heeft het geen haast. Ik ga na de zomer eerst bekijken wat er echt moet worden aangepast. Er wordt een nieuw dak op het hokje geplaatst. En voor de kinderen ga ik kijken of er speeltoestellen kunnen komen. Ik heb er zin in.”

LANGWEER - Onlangs genoot het publiek in Langweer van het ringrijden met aange spannen paarden voor authentieke koetsen op de Buorren. Een traditi oneel evenement dat al jaren voorbij komt in de grootse evenementenka lender van het dorp. Het ringrijden is een van de oudste vormen van paarden sport. De ringen worden gestoken vanuit handjes die aan de rechterzijde van het parcours zijn opgesteld. In de handjes zit een magneetje zodat de ring er niet uitvalt. Het steken van de ringen gaat met een houten pistooltje. De ringen moeten om het stokje zitten en zo aan de jury getoond worden. Er moet in een vlot tempo worden gereden, galop is niet toegestaan.

OUDEMIRDUM - Onlangs werd bij Bezoekerscentrum Mar en Klif de expositie ‘Leven met een verdwenen zee’ geopend. De expositie sluit aan bij de muziek theatervoorstelling ‘Het verdriet van de Zuiderzee’, die door Orkater en De Lawei van 10 augustus t/m 11 september 2022 aan de rand van het Oudemirdu merklif wordt opgevoerd en onderdeel is van Arca dia 2022. Schrijver en regisseur Geert Lageveen van Orkater sprak de aanwezigen toe per livestream. De expositie is tot en met 8 januari 2023 te zien. De expositie laat het leven langs de Gaasterlandse Zuider zeekust zien, vroeger en nu. Het hart van de tentoonstel ling wordt gevormd door vijf portretten van hedendaagse bewoners in foto en video: Kitesurfer Lianne Pit, visser Jan de Vries, boswachter Sander Veenstra, melkveehouder Lucas Westra en biodynamisch boerin Welmoed Deinum. De fotoportretten zijn gemaakt door Kees Muizelaar uit Balk en de videoportretten door Artisan Creatives, beide in opdracht van Orkater en De Lawei. De serie portretten wordt aange vuld met hedendaagse landschapsfoto’s van Jan Tijsma.

BALK - Aan de Dubbelstraat in Balk was het feest. Op de bouwplaats werd het bereiken van het hoogste punt van appartementencomplex De Smidderij gevierd. Ruim zeventig toekomstige bewoners en betrokken partijen kwamen bij elkaar om dit moment samen te vieren.

LEMMER – Traditioneel maakt een gezellige kermis deel uit van de Feestweek Lemmer, dus ook in 2022. Afgelopen weekend was het gezellig druk bij de diverse attracties en kansspelen. Een oliebol, zuurstok en suikerspin ontbraken uiteraard niet. De kermisattracties stonden weer opgesteld in het centrum van Lemmer rond de NH-kerk. Voor zowel kinderen als volwassenen was er volop vermaak. Er stonden dan ook attracties voor elke leeftijd. Dit jaar wordt de Hiswa te water in Lelystad veelzijdi ger dan ooit. Naast sloepen en tenders, motorboten, zeiljachten en sportboten zijn er dit jaar opvallend veel houseboten en catamarans te bewonderen. Verder kun je aan thema’s zoals elektrisch varen en duurzaam bouwen zien dat de grootste (natte) water sportbeurs van ons land inspeelt op de laatste ontwikkelingen in de markt. Het botenaanbod is groot en meer divers dan ooit. Liefhebbers vinden meer dan 300 van de nieuwste modellen, in Bataviahaven uitgestald aan de 5.000 m2 extra steigers of in de 75 meter lange entreetent. Maar de Hiswa te water is meer te doen dan alleen bootjes kijken. Zo is er een carrière-dag, waar Arjen Bergijk van Vaarplezier de verschillende kanten van het werken in de watersport zal belichten. Bijzonder is de demonstratie van het revolutionaire auto-docking systeem van Raymarine, waarmee een boot zichzelf kan afmeren. De Hiswa te water is van 31 augustus tot en met 4 september.

3GROOTDEFRYSKEMARREN.NLdeFryskeMarren

NIEUWE “IKSTRANDJEBEHEERDERDEULESPRONG:HEBERZININ’’

Te koop: demontabel gebouw Bent u op zoek naar (flexibele) kantoorruimte, tijdelijke accommodatie of extra opslagruimte? Dan is dit ruim opgezette demontabele gebouw misschien iets voor u! Dit multifunctionele gebouw bestaat uit meerdere ruimtes en heeft een oppervlakte van circa 196 m2 Over het gebouw • Fundering: bestaat uit poeren • Leeftijd: ongeveer 40 jaar • Onderhoudsstaat: redelijk • Verwarming: CV-ketel Vragen? heeft u nog vragen, dan kunt u contact opnemen met Jolanda Kruidhof via telefoonnummer 14 05 14 of stuur een e-mail naar info@defryskemarren.nl Bezichtiging 1donderdagseptember van 09.00 tot 11.00 uur Kijk voor meer informatie defryskemarren.nl/verkoop-demontabel-gebouwop: Fermaningsteech 1 - 8 5 51 SP Wo udsend - T 0 514 - 59 12 50 U n i e k d i n eren of borrelen i n e e n ou de Doopsgezin d e ker k ! BOERENMARKT Tijdens de boerenmarkt zijn wij op de donderdagen van 11.00 tot 17.00 uur geopend. Reserveer je tafel op tijd. Vol=vol!Reserveer via info@ponkje.nl! Kijk op de website voor het menu en reserveer direct je www.ponkje.nltafel!

5 TEKST //WALDAWIM FOTO’S BROUWERJOJAN GROOTDEFRYSKEMARREN.NLdeFryskeMarren

Cultuur krijgt pas betekenis als de verhalen achter prominente of anderzijds opvallende panden in een dorp of stad worden verteld. Wanneer de ‘juicy details’ of juist de verdiensten van de toenmalige vooraanstaande families boven tafel komen. Of het leven van de landarbeiders en/of vissers wordt geschetst. Hoe verder de historie van een plaats teruggaat, hoe talrijker de verhalen. Lemmer wordt in historische documenten al in de 13e eeuw genoemd. met andere ogen naar latenLemmerkijken” HEMKES EN HESSY HOEKSTRA-WIJNJA:

>>> “Mensen

’WANDELENDE SCHATBEWAARDERS’ FRANK

Het dorp groeide, mede dankzij zijn strategische ligging, uit tot een uitgelezen plaats voor koop- en ambachtslieden. Met een vissersvloot van 146 schepen ontwikkelde Lemmer zich in de afgelopen eeuwen tot een van de belangrijkste vis sersplaatsen in Nederland. De Afsluitdijk en inpoldering maakten daar een einde aan. Anno 2022 heeft het toerisme de overhand in watersportplaats Lemmer en vertellen gidsen tijdens hun dorpswande lingen met toeristen over de rijke historie van ‘de Lemmer’. Hessy Hoekstra-Wijnja en Frank Hemkes zijn twee gidsen van het eerste uur. Zij vieren dit jaar hun 25-jarig jubileum als dorpsgids. Reden voor een portret van deze twee wandelende schat bewaarders van de Lemster historie.

BEKENDER ALS ‘GYMJUF’ DAN ALS STADSGIDS

STICHTING OUDHEIDKAMER LEMSTER FIIFGEA “Ik kon vervolgens in het kader van een werkloosheidsproject terecht bij de‘Stichting Oudheidkamer Lemster Fiifgea’. Die historische documenten, oude fotoalbums en kaarten intrigeerden mij, dus daar had ik vreselijk veel plezier in. In 1993 maakte ik een ‘transfer’ naar ‘Museum Stedhûs Sleat’, gevestigd in het voormalige stadhuis van Sloten uit 6 “Gedurende de afgelopen 25 jaar hebben we er veel bijgeleerd. Uit boeken, historische documenten, maar ook uit verhalen van Lemsters en oud-Lemster die zich nog feiten uit hun periode in Lemmer wisten te herinneren.”

NIET MET OPEN ARMEN ONTVANGEN “Ik was toen veertien jaar oud en allesbehalve enthousiast om te verhui zen”, gaat Frank Hemkes terug in de tijd.“ ‘Vreemdelingen’ werden in de besloten Lemster gemeenschap niet echt met open armen ontvangen. Na achtereen volgens de mavo in Lemmer en de havo en het atheneum in Emmeloord, ben ik economie aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam gaan studeren. Dat beschouw ik als de grootste miskleun van mijn leven, want eigenlijk had ik veel liever de Kunstacademie willen doen. Na anderhalf jaar ben ik gestopt in Rotterdam. Ook het daaropvolgende jaar rechten aan de RU in Groningen werd niets, dat was dodelijk saai.”

KROT IN DE BAGIJNESTEEG Frank Hemkes werd 62 jaar geleden in Delft geboren. Vader Hemkes werkte bij de gistfabriek in Delft. Omdat er in die jaren een enorme woningnood was, bestond er een regel dat man en vrouw samen minimaal zestig jaren moesten tellen voordat ze een fatsoenlijke woning kregen toegewezen. Dat waren ze nog lang niet, dus kregen ze een enorm krot aangeboden in de Bagijnesteeg, schuin te genover een zaagfabriek, zodat een groot deel van de dag horen en zien je verging. Via werk in Heveadorp, Zoetermeer en Drachten, ‘landde’ de familie Hemkes uiteindelijk in Lemmer.

Boerendochter Hessy Hoekstra – Wijnja, met haar 66 jaar en zeven maanden een kakelverse pensionaris, is geboren en ge togen op een boerderij in Oppenhuizen. Ze groeide op in een groot gezin. “Toen ik veertien jaar oud was, verhuisden we naar een boerderij in Follega”, vertelt ze. “Vanaf toen leerde ik Lemmer en omge ving kennen.” Na de lagere school ging zij naar de huishoudschool in Sneek omdat ze, als een van de oudsten van de meiden, geacht werd de helpende hand te bieden in de huishouding. In de avonduren ech ter volgde zij de opleiding voor gymnas tiekjuffrouw; vanaf haar 21e geeft ze les aan de leden van de plaatselijke gym vereniging, eerst bij Kracht en Vriend schap, nu bij Pegasus. “Ik ben in Lemmer dan ook bekender als de ‘gymjuf,” vertelt ze lachend, ”dan als de stadgids, die voor toeristen rondleidingen verzorgt.”

LANG GEKOESTERDE WENS IN VERVULLING Hessy Hoekstra - Wijnja is getrouwd, heeft drie kinderen en zeven kleinkinde ren, die op hun tijd flink verwend moeten worden. Toen de jongste dochter naar school ging, zat ze op de bank. En nu? Ze besloot een al lang gekoesterde wens in vervulling te laten gaan en schreef zich op haar 42e in bij de Katholieke Pabo in Zwolle. De opleiding bleek haar op het lijf geschreven, zodat ze vier jaar later gediplomeerd leerkracht was en sinds die tijd voor de klas staat.

H

FRANK HEMKES EN HESSY HOEKSTRA-WIJNJA deFryskeMarren

LAATSTEN DER MOHIKANEN Rond die tijd kwam ook de vraag van het VVV in Lemmer of er mensen waren die belangstelling hadden om gids te worden voor groepen toeristen die meer wilden weten over de architectuur en de cul tuur van Lemmer. “Frank Hemkes en ik hebben ons toen aangemeld en zijn inmiddels, anno 2022, de enige twee die er nog over zijn van de oorspronkelijke kerngroep van vijf. Gedurende de afgelo pen 25 jaar hebben we er veel bijgeleerd. Uit boeken, historische documenten, maar ook uit verhalen van Lemsters en oud-Lemster die zich nog feiten uit hun periode in Lemmer wisten te herinneren. Dat maakt dat je met andere ogen naar je dorp kijkt en dat proberen we over te brengen op de groepen waarmee we een dorpswandeling maken.”

Een dorpswandeling duurt doorgaans an derhalf uur en start bij het VVV. De route is mede afhankelijk van de samenstelling van het gezelschap en soms een beetje van de persoonlijke ‘stokpaardjes’ van de gids in kwestie. De een loopt met zijn gezelschap wel over de sluisdeuren van de Lemster sluis, de ander kiest voor een iets andere route waarin deze worden gemeden.

INTERNATIONALE HANDEL EN VISSERIJ BEPALEND VOOR STRAATBEELD Het gezelschap mag in ieder geval rekenen op verhalen over de talrijke historische ge bouwen die het centrum van Lemmer rijk is. Veel panden dateren uit periodes met bloeiende handel en zeevaart. Drijvende kracht daarachter was de strategische ligging van Lemmer aan de vaarwegen tus sen de Zuiderzee en het achterland.

Daarnaast heeft visserij een fors aandeel geleverd in de historie en de cultuur en dus het straatbeeld van Lemmer. Vooral rond de Binnenhaven zijn er nog veel spo ren van de toenmalige visindustrie. Sinds 1888 ging het vaarverkeer van en naar de Zuiderzee via de Lemstersluis, nu een van de bekendste Lemster Rijksmonumenten.

DORPSGIDSEN “In 1997 plaatste het VVV een advertentie, waarin ze dorpsgidsen zochten. Dat was iets wat helemaal in mijn straatje paste. Ik had in de Oudheidkamer gewerkt en was geïnteresseerd in geschiedenis. Dus zijn we gaan proefwandelen met de vijf kandidaat-dorpsgidsen die om beurten een deel van de route mochten invullen. Op die manier leerden we een hoop van elkaar. Van die vijf van het eerste uur zijn alleen Hessy en ik nog over. Wel heeft er intussen nieuwe aanvoer plaats gevonden en zitten we weer op zes gidsen.”

7 1759. Het museum geeft een beeld vande geschiedenis van Sloten aan de hand van objecten, zoals waaiers, klokken en Friese kostuums. Uniek is de toverlantaarn collectie die op de zolderverdieping is tentoongesteld. Kinderen kunnen hier de magie van de toverlantaarn ont dekken. Ik was verantwoordelijk voor de techniek en de toverlantaarns.”

DE ‘HOGE’ SCHANS EN DE ‘LAGE’ LEEG Ter afsluiting lopen we nog een rondje langs ‘de Schans’ en ‘het Leeg’, even een kijkje in de keuken van de dorpsgidsen, even cultuur snuiven. De verhalen buite len over elkaar heen. Over het voormalige riviertje De Rien, dat tot 1957 door de Vissersburen liep, maar werd gedempt om een betere verbinding met de toen nieuwe Noordoostpolder te realiseren. Vooral in de 19e eeuw, toen de visserij in Lemmer hoogtijdagen beleefde, werden er talrijke kleine één-kamerwoninkjes langs dit water gebouwd. Van de kleine, onderhand monumentale, woninkjes aan ‘het Leeg’ waren vroeger de kelders ver bonden tot één grote ruimte om de net ten van de vissers te breien en te boeten. Frank Hemkes wijst op de ronde littekens in een opvallende gevel die herinneren aan de periode dat de grote schoorstenen van een voormalige palingrokerij het straatbeeld bepaalden. Langs de Lemster sluis lopen we terug naar het centrum waar de vele ‘schippers aan de wal’ hun uiterste best doen om de economie in Lemmer een positieve impuls te geven. “Visserij heeft een fors

GROOTDEFRYSKEMARREN.NLNUMMER 08 • 2022

OUD-LEMSTERS Hessy Hoekstra-Wijnja: “Wij krijgen vaak erg leuke verdiepende informatie van in woners van ons dorp of van oud-Lemsters, die al jaren niet meer in het dorp wonen, wanneer ze met een dorpswandeling meelopen en zich nog dingen weten te herinneren die onze verhalen rijker ma ken. Die interactie maakt dit werk zo leuk.”

Hessy Hoekstra - Wijnja (links) en Frank Hemkes:“De interactie maakt dit werk zo leuk”

erBinnenhavenhetcultuurgeleverdaandeelindehistorieendeendusstraatbeeldvanLemmer.Vooralronddezijnnogveelsporenvandetoenmaligevisindustrie.”

GEK VAN TREINTJES EN OPENBAAR VERVOER In 1999 werd het museum gerestaureerd, waardoor de positie van Frank overbodig werd. Hij kon aan de slag bij het Nationaal Modelspoor Museum in Sneek, toen nog gevestigd in de kelder van de bibliotheek onder voorzitterschap van Kees Huur man. Hemkes: “Daar was ik erg blij mee, want ik was van kinds af aan al geïnteres seerd in treinen en het spoor, dus deze baan was een kolfje naar mijn hand.Daar na heb ik nog vrijwilligerswerk gedaan bij het Nationaal Openbaar Vervoer Museum in Ouwsterhaule, waar ik een aantal mooie excursies heb georganiseerd.”

Bovendien is het voor de pleziervaart een populaire entree tot Friesland. Dat maakt het ook tot een interessante plek voor de ‘vele schippers aan de wal’.

kind er woud.nl Kind eropvang, peuteropvang, B SO en gastoud eropvang Vanuit de kernwaarden Geborgenheid, Eigenheid en Zelfontplooiing daagt Kinderwoud elk kind uit om spelenderwijs nieuwe dingen te ontdekken en zichzelf in zijn eigen tempo te ontwikkelen. Elk kind wordt GEZien en mag zijn wie het is! Elk kind wordt GEZien! AANVANG: 'S OCHTENDS 10.00 UUR ENTREE € 5,00 Ochtend korpsen: Euphonia Wommels en Oranje Bolsward 'S AVONDS 20.30 UUR ENTREE € 7,00 Avond korpsen: Advendo Sneek, Kamper Trompetter Korps, Takostu Stiens en Oranje Bolsward KINDEREN T/M 15 JAAR GRATIS WWW.ALLEGORISCHEOPTOCHT.NLENTREE70eALLEGORISCHEOPTOCHT 1 SEPTEMBER 2022 V.V.V. ST.NICOLAASGA Het Helmhout 41, 9206 AZHet Helmhout 41, 9206 AZ Drachten Sinds 19 19 - Sinds 1Sinds Het Helmhout 41, 9206 AZ Drachten Sinds 19 6 1916 Het Helmhout 41, 9206 AZ Drachten Sinds 1916 -SindsInformatieavond volwassenen 1 september 18.30 uur irocfriesepoort.nlnformatieavond1Sepmeldjeaan Feestweek BALK ZOMER 2022 ZA 20/8 MA 22/8 MA 22/8 DO 25/8 DO 25/8 DI 23/8 WO 24/8 VR 26/8 VR 26/8 ZA 27/8 KERMISDOUBLE DANCE FESTIVAL VISWEDSTRIJD VOOR DE JEUGD DOORAUTOPUZZELRITGAASTERLAND GONDELVAARTVOORPROGRAMMABALK 59e DOORGONDELVAARTDELUTS STRATENLOOP ETEN MET BALKSTERS MEGABINGO FEESTBAND: SMÛK IN DE TREEMTER BALKSTER VRIJMARKT ‘ROND DE LUTS’ KERMIS IN @TREEMTERPLEINBALKVANAF18:00UURZABEACH20/8 TOERNOOIVOLLEYBALVANAF10:30UURVANAF15:00UUR VANAF 18:00 UUR VANAF 20:00 uur TOEGANG €5,VANAF 17:30 UUR VANAF 17:30 UUR VANAF 16:30 UUR GRATIS ENTREE VANAF 10:00 UUR woe t/m zaterdag VOOR DE JEUGD LEKKER ETEN VAN ‘TEERNSTRA’ VOOR €10,BEKIJJK WWW.FEESTWEEKBALK.NL VOOR ALLE ACTIVITEITEN, LOCATIES, TIJDEN EN PRIJZEN

In De Fryske Marren krijgen we steeds meer te maken met waterplanten die harder groeien dan gewenst. Of waterplanten die zorgen voor overlast en schade aan de natuur. In de afgelopen maanden hebben we zo veel mogelijk plantsoorten verwijderd die van nature niet voorkomen in Nederland (exoten). Deze werkzaamheden zorgen voor een betere doorstroming van het water en voorkomt verdringing van de waterplanten die daar wel thuishoren. Vanaf 1 september starten de najaarswerkzaamheden waarbij we de watergangen gaan hekkelen en een deel van de vijvers gaan maaien. We maaien ongeveer 60 procent van de begroeiing op de bodem als op de schuine kanten van de vijvers. Aanvullend maaien we stapsgewijs oevers en aangrenzend(e) gras(velden). Doordat we bepaalde plantsoorten laten staan, zorgen we voor het behoud en versterken van de biodiversiteit. Meer info: wateronderhouddefryskemarren.nl/

info@defryskemarren.nlBuitenBewegen,Ontmoeten,SportenenSpelen(BOSS)

watergangenvijversWateronderhouden

•

In Fryslân is het zomers heerlijk vertoeven. Ook in onze gemeente hebben we een aantal prachtige officiële zwemlocaties. Denk aan het Lemsterstrand in Lemmer, De Lange Hoek in Elahuizen, de Woudfennen in Joure, De Hege Gerzen in Oudemirdum en ‘t Mirnser Klif in Mirns. Ook strand De Ulesprong in Sint Nicolaasga is een mooie officiële zwemplek met een strand en grote Nieuweligweide.beheerder De Ulesprong Wist u dat we voor deze laatste locatie inmiddels een nieuwe beheerder hebben gevonden naar aanleiding van onze openstaande vacature? Inge Postma uit Joure heeft als nieuwe beheerder een hoop ideeën voor de locatie en hoopt de plek nog mooier te maken dan deze al is. Inge: “Ik vind het plekje zo mooi en kwam er vroeger al met mijn ouders. Ik wil een soort bohemian / Ibiza style creëren. Een relaxte en aantrekkelijke plek waar je ’s middags heerlijk met een kop koffie en wat lekkers kunt zitten of waar je kunt wegdromen in één van de Ophangmatten.”officiëlezwemlocaties wordt de waterkwaliteit en de fysieke veiligheid in de gaten gehouden. Meer info: www.zwemwater.nl

WoensdaggemeenteraadVergaderingenkalenderactiviteitenGemeentelijke31augustus Petear, 19.30 uur Kijk voor actuele informatie op: gemeenteraaddefryskemarren.nl/ Gemeentegezicht: Wilma Bijlsma, afvalcoach Composteren bij de boer Tûk Wenjen nu belangrijker dan ooit INFORMATIEBIJLAGE VAN GEMEENTE DE FRYSKE MARREN | AUGUSTUS 2022 Tusken de Marren | Informatiebijlage van gemeente De Fryske Marren | augustus 2022 verschijnt maandelijks huis-aan-huis als bijlage van GrootdeFryskeMarren.

•

Een frisse duik in natuurwater: wêr springsto yn it wetter? De Ulesprong in Sint Nicolaasga

Wist u dat meer dan de helft van het restafval van alle huishoudens in onze gemeente nog prima gebruikt kan worden als grondstof voor recycling? Zonde om te verbranden! Daarom willen we het scheiden van afval makkelijker maken voor onze Heeftinwoners.uzelf handige tips om minder afval te krijgen? Deel dit dan met ons! Mooie tips geven we graag een plekje in onze afvalcampagne. Natuurlijk geven we ook graag antwoord op al uw afvalvragen. We zijn telefonisch bereikbaar op 14 05 14 of per mail: communicatie@ defryskemarren.nl Meer informatie vindt u ook op onze website: geenGrondstofdefryskemarren.nl/afvalcampagneisafval!Stelnudatdehelegemeente voor álle leeftijden een plek is om te bewegen, ontmoeten, spelen en sporten (BOSS)? Denk aan een speellandschap dichtbij huis met groene, prettige plekken en ruimte voor sport en ontmoeting. Welke plekken en routes zijn er al? Wat zou u willen doen en wat is nog nodig? Denk en doe mee en vul de vragenlijst in op: www.defryskemarren.nl/BOSS Of scan de qr-code! Invullen kan snel of uitgebreid en de enquête is anoniem. Alvast hartelijk dank voor uw medewerking! Vragen en/of meer informatie? Heeft u nog vragen, dan kunt u contact opnemen met Eelco Mur via telefoonnummer 14 05 14 of via e-mail:

Redactie communicatie gemeente De Fryske Marren, postbus 101, 8500 AC Joure, telefoon 14 05 14 E-mail redactie@defryskemarren.nl. Tekst Letterhuis, Esther van Opzeeland | gemeente De Fryske Marren.

INHOUD •

• Afval dat niet gerecycled kan worden zoals luiers, chipszakken,stofzuigerzakken,etc.

Wilma

• Kunststof verpakkingen, blik, drinkpakken (melken sappakken en -pakjes).

Kijk voor het actuele gemeentenieuws op: www.defryskemarren.nl Kijk voor het actuele gemeentenieuws op: www.defryskemarren.nl

Wilma Bijlsma, afvalcoach Coby Meesters

GEMEENTEGEZICHT

Thuis afval scheiden Welke grondstoffen zijn herbruikbaar? Wilma geeft een aantal voorbeelden. “Denk aan glas, papier, textiel en GFT-afval (groente-, fruit- en tuinafval). Dit afval hoort dus niet in de restafvalcontainer. Ook plastic en blik is recyclebaar. In onze gemeente mogen blik, zacht plastic en drinkpakken wél in de restafvalcontainer, omdat afvalverwerker Omrin ze nascheidt. Hard plastic niet, dat moet je thuis scheiden.” Nagellak En dan zijn er nog andere dingen die we – soms onbewust – in de grijze container gooien, terwijl ze daar niet in horen. “Weinig mensen weten dat een leeg flesje nagellak of een oude bus haarlak klein chemisch afval zijn. Dat moet je apart inleveren.” Ook een halfleeg verfblik, hout, gips, piepschuim en bouwafval horen niet bij het restafval. Op de fiets Thuis afval scheiden dus. Maar hoe doe je dat? “Het is belangrijk dat je elk type afval in de juiste container doet”, zegt Wilma. “Papier en GFT in de daarvoor bestemde containers. Die worden regelmatig geleegd.” Hoe zit het met ander recyclebaar afval? “Dat kun je gratis inleveren op de milieuterreinen in Harich, Joure of Lemmer. Deze terreinen hebben ruimere gekregen,openingstijdensuperhandig.” Het is overigens allang niet meer zo dat je alleen met een auto en aanhangwagen naar het milieuterrein kunt komen. Wilma: “Iedereen is welkom, al kom je lopend of op de fiets met één verfblik.” Wat ook handig is: op het milieuterrein kun je gratis zakken krijgen om thuis herbruikbaar afval in te verzamelen. En wist u dat klein chemisch afval op verzoek ook wordt opgehaald? Een belletje naar de gemeente is voldoende. In de toekomst zal Wilma rondleidingen geven op de milieuterreinen, af en toe meelopen op de route van de vuilniswagens en individueel advies geven aan inwoners. “Ik vind het een mooie uitdaging om het restafval samen met de inwoners te verminderen. Soms denken mensen: ach, ik ben maar alleen, wat maakt mijn aandeel nou voor verschil? Maar alle beetjes helpen. Het kost niks extra om het meteen in de juiste container of zak te doen of het even weg te brengen. Daarmee dragen we samen bij aan een betere wereld.”

WAT HOORT ER IN DE CONTAINER?RESTAFVAL-(GRIJZE)

• Plantresten van de Japanse Duizendknoop. De verpakkingsmaterialen van kunststof en blik en verbrandingsinstallatie.restenwordendrinkpakkenteruggewonnenhergebruikt.Degaatnaarde Bijlsma

10 Informatiebijlage gemeente De Fryske Marren AUGUSTUS 2022

Meer informatie: afvalcampagnedefryskemarren.nl/ ‘Op het milieuterrein is iedereen welkom, ook als je met maar één verfblik komt’

Afval is grondstof Als we Wilma vragen naar een interessant weetje over afval, reageert ze: “Wist je dat weinig afval écht afval is? Veel van wat wij weggooien, kan worden hergebruikt als grondstof voor nieuwe producten. In De Fryske Marren gooien we jaarlijks behoorlijk wat afval in de grijze container. Die container is bedoeld voor huishoudelijk afval dat niet hergebruikt kan worden: restafval. Restafval wordt verbrand. Maar we zien dat de restafvalcontainers in onze gemeente voor meer dan de helft gevuld zijn met recyclebaar afval. Zonde als dat wordt verbrand, en slecht voor het milieu.”

Beter voor het milieu Hergebruik bespaart nieuwe grondstoffen, energie en geld. “Daarom moeten we herbruikbare grondstoffen gescheiden van het restafval inleveren”, legt Wilma uit. “Veel inwoners doen dat al heel goed. Als iedereen het doet, blijft er per persoon minder restafval over. Dat is niet alleen beter voor het milieu, maar ook voor je portemonnee. De afvalstoffenheffing van de gemeente kan daardoor laag blijven.”

NANTKOFOTOSCHANSSEMA,NANTKOFOTO:

Door afval te scheiden, beperken we met elkaar de afvalberg en ontlasten we het milieu. Toch is afvalscheiding voor sommige inwoners best lastig. Wilma Bijlsma is afvalcoach bij de gemeente, ze biedt inwoners de helpende hand als het gaat om goed afval scheiden.

Wilma werkt acht jaar bij gemeente De Fryske Marren. Sinds kort als afvalcoach, een nieuwe functie. Het doel van de functie is om meer bewustwording te creëren over afval. “Zelf wist ik daar ook nog niet alles van”, steekt Wilma van wal. “Daarom word ik op dit moment ingewerkt op de milieuterreinen van de gemeente. Ik leer de hele afvalcyclus kennen.”

Op initiatief van de Club van Aanjagers en met hulp van Agricycling Fryslân zijn nu ook lokale boeren begonnen met composteren, met duurzamere landbouw als doel.

‘De bodem is de enige plek waar we écht kunnen recyclen’

Ondertussen zijn er al vier à vijf andere Friese gemeenten die het voorbeeld van Súdwest-Fryslân en De Fryske Marren willen volgen. En ook in Groningen en Overijssel willen ze met het concept aan de slag. Pieter hoopt op veel onderlinge samenwerking. “Het blijft een leerproces, ook voor onszelf. Er zijn op dit gebied nog heel wat vragen te beantwoorden. Dat doen we een stuk makkelijker met elkaar, dan ieder voor zich.”

COMPOSTEREN BIJ DE BOER

Gezondere en sterkere bodem Om daar samen met andere agrariërs aan te werken, hebben Pieter en ondernemer Evert Schoneveld de coöperatie Agricycling Fryslân opgericht. Het gebruik van biomassa voor de landbouw is hun eerste project. Het concept houdt in dat boeren gemeentelijk biomateriaal op hun erf geleverd krijgen, waar zij dat composteren volgens de Controlled Microbial Composting-methode: gestuurd, gecontroleerd en onder zuurstofrijke omstandigheden. Zo ontstaat een stabiel eindproduct dat niet verder afbreekt. De compost rijden ze vervolgens uit over hun eigen land.

Jan ging daarover in gesprek met Marcus Noordmans, beleidsadviseur ruimtelijke ontwikkeling bij de gemeente. Ook hij zag het meteen zitten. Marcus: “Per jaar verzamelen we hier zo’n zesduizend ton aan gemaaid gras, bladeren en hekkelspecie. Niet alles gebruiken wij voor onze eigen compost, dus het is mooi dat lokale boeren daar ook een deel van kunnen benutten.” Een hobbel in de weg was nog wel de juridische kant van het verhaal. De verzamelde biomassa is eigenlijk afval en daar gelden allerlei regels voor. “We hebben dit als gemeente opgelost door het composteren te bestempelen als voortgezet gebruik: van reststof naar grondstof”, aldus Marcus. Leerproces In De Fryske Marren doen nu elf agrariërs aan het project mee. Eind juni ontvingen ze de eerste levering biomateriaal. Marcus: “Dit is mede te danken aan onze collega’s van ruimtelijk beheer. Zij hebben hard gewerkt om dit op korte termijn mogelijk te maken.”

Meer weten over Agricycling? Kijk op agricycling.nl. Meer informatie over de Club van Aanjagers? Ga naar tsjukemarplannen.nl

Pieter: “Het aandeel organische stof in de bodem neemt zo flink toe. Dat heeft diverse voordelen. De bodem wordt gezonder en sterker. Hierdoor is minder kunstmest nodig en neemt de uitstoot van stikstof af. Tegelijkertijd vermindert het de uitstoot van CO2, doordat een gezonde bodem CO2 bindt. Verder zorgt het ervoor dat de grond meer water vasthoudt, wat nuttig is bij droogte én wateroverlast, en draagt het bij aan de biodiversiteit, zowel onder als boven de grond. Dit alles laat zien dat de bodem de enige plek is waar we écht – op een volledig natuurlijke manier – kunnen recyclen.”

Vlnr.: Gerrit Weerman, Erik van der Veen en Marcus Noordmans. Gerrit Weerman (links) en Marcus Noordmans.

Is het project een succes, dan ziet Jan graag dat nog meer boeren zich erbij aansluiten. “Hoe groter onze groep, hoe invloedrijker wij zijn. En hoe meer we de landbouw hier echt kunnen vernieuwen.”

Voortgezet gebruik In De Fryske Marren is sinds enkele jaren Buorkjen mei Wearde actief, een werkgroep van de Club van Aanjagers. Toen voorzitter Jan Holtrop over het project in Súdwest-Fryslân hoorde, was hij direct enthousiast. “Dit sluit perfect aan bij ons hoofddoel: meer waardering en begrip creëren voor de landbouw, en zo het voortbestaan van onze bedrijven veiliger stellen. Wij wilden dit concept daarom graag samen met de gemeente en Agricycling Fryslân ook in De Fryske Marren opzetten.”

Een aantal jaar geleden zette de gemeente een nieuwe stap qua hergebruik van grondstoffen. Grasmaaisel, bladeren en hekkelspecie voert zij voor een groot deel niet meer af, maar verwerkt ze tot compost.

FOTO’S: RIANNA HILARIUS, STUDIO SPONTAAN

11www.defryskemarren.nl

Eenmaal gecomposteerd is verzameld biomateriaal op verschillende manieren te benutten. Bijvoorbeeld om bermen aan te vullen, of om de bodem in plantsoenen vruchtbaarder te maken. In Súdwest-Fryslân is vorig jaar de basis gelegd voor een minstens zo waardevolle bestemming van de compost: landbouwgrond. “Veel boeren, inclusief ikzelf, bevinden zich in een lastige positie”, zegt Pieter van der Valk, melkveehouder uit Ferwoude. “Voor een rendabel verdienmodel moeten we met onze bedrijven meer productie draaien. Maar de maatschappij vraagt ons juist om meer aan natuur te doen en minder CO2 en stikstof uit te stoten. De kunst is om die twee belangen met elkaar te verenigen, in de vorm van circulaire landbouw.”

Tûk Wenjen bestaat inmiddels zo’n negen jaar. Via dit initiatief van de gemeente kunnen inwoners subsidie krijgen voor verschillende soorten adviesgesprekken voor het besparen van energie. De gemeente werkt daarbij samen met een vijftal adviesbureaus. De adviseurs van deze bureaus geven onafhankelijk advies voor het verduurzamen van woningen en stellen daarbij steeds het belang van de bewoner centraal. Na zo’n advies ben je tot niets verplicht. En wil je maatregelen laten uitvoeren, dan kun je zelf kiezen door wie je dat laat doen. Maatregelen en gedrag Bij energiebesparende maatregelen kun je aan van alles denken. Zoals het aanbrengen van spouwmuurisolatie, tochtstrippen of radiatorfolie. Of het vervangen van je ruiten door beter isolerend dubbel glas. Dit valt allemaal onder ‘laaghangend fruit’: aanpassingen die relatief weinig geld kosten, maar veel rendement hebben. Johan: “Vaak kom je met enkele simpele ingrepen al een heel eind om je woning energiezuiniger te maken en bovendien te zorgen voor extra wooncomfort. Maar je eigen gedrag speelt net zo goed een belangrijke rol. Ook door bijvoorbeeld de verwarming ’s nachts lager te zetten, apparaten niet op de stand-bystand te laten staan en minder lang te douchen kun je veel energie besparen. Daarom zetten we met Tûk Wenjen tegelijkertijd in op meer bewustwording.”

Mijn broer werkt voor Tûk Wenjen en raadde mij aan om een basis adviesgesprek aan te vragen. De adviseur liep samen met mij de hele woning door en stelde een helder rapport op, inclusief stappenplan en kostenplaatje. De eerste stappen heb ik inmiddels laten uitvoeren: betere dak- en vloerisolatie en dubbel glas. Het resultaat was direct te merken! Andere maatregelen gaan nog zeker volgen.”

Nieuwe diensten Diensten van Tûk Wenjen waar al vaak gebruik van is gemaakt, zijn onder andere het basis energieadviesgesprek, het isolatieonderzoek, de thermografische quickscan en de cv-ketel

Kijk voor het actuele gemeentenieuws op: www.defryskemarren.nl Kijk voor het actuele gemeentenieuws op: www.defryskemarren.nl

Johan Lukkes, projectleider Tûk Wenjen ‘IK HOORDE DE KACHEL CONTINU LOEIEN’

12 Informatiebijlage gemeente De Fryske Marren AUGUSTUS 2022

De overstap naar aardgasvrij verwarmen had de noodzaak om energiezuiniger te wonen al groter gemaakt. De gestegen gasprijzen hebben daar de afgelopen tijd nog een schepje bovenop gedaan. Gelukkig is Tûk Wenjen er nog steeds – en blijft het zich uitbreiden –om inwoners een helpende hand te bieden.

- JOHAN‘Vaak kom je met enkele simpele ingrepen al een heel eind’

Bijna een jaar geleden kocht Attie haar woning in Joure. Na aankoop bleek de isolatie te wensen over te laten, maar via Tûk Wenjen maakte zij daar meteen werk van. “Dat was destijds een flinke tegenvaller. Mij was verteld dat de woning geïsoleerd was, maar zowel de dakisolatie- als de vloerisolatieplaten waren te dun en in de kozijnen zat enkel glas. Het gevolg was dat ik de kachel continu hoorde loeien. Ondertussen kwamen de koude wintermaanden eraan, dus ik dacht: ‘Hier moet snel wat aan gebeuren.’

TÛK WENJEN NU BELANGRIJKER

“Wij merken het duidelijk aan de toegenomen belangstelling”, vertelt Johan Lukkes, projectleider van Tûk Wenjen. “Niet alleen is het aantal aanvragen voor adviesgesprekken snel gegroeid, ook zien we dat een heleboel mensen knopen doorhakken en grotere maatregelen nemen. Met behulp van Tûk Wenjen hadden veel van hen hun woning al beter geïsoleerd. Nu zetten ze ook de stap naar bijvoorbeeld een hybride cv-ketel of een volledig elektrische warmtepomp.”

Naast het aanbod van Tûk Wenjen is er de Investeringssubsidie duurzame energie en energiebesparing (ISDE) van het Rijk. Hiermee kunnen woningeigenaren subsidie aanvragen voor een zonneboiler, een warmtepomp, isolatiemaatregelen en aansluiting op een warmtenet. Mogelijk wordt ook deze regeling uitgebreid. Ga voor meer informatie naar rvo.nl/subsidies-financiering/isde Scan de qr-code!

13www.defryskemarren.nl

EnergiecoachElkjaarbetalenwemeer voor gas, elektriciteit en water. Met een aantal eenvoudige maatregelen bespaart u al snel tien procent op uw energieverbruik. Wilt u weten hoe u slim energie kunt besparen? Maak dan een afspraak met een energiecoach van Tûk Wenjen. Een energiecoach is een betaalde of vrijwillige specialist die veel weet van energie besparen. Hij of zij coacht inwoners van De Fryske Marren die in een koop- of huurhuis wonen en helpt hen om energie te besparen. De energiecoach komt gratis langs om te kijken waar voor uw woning bespaarkansen liggen. Naast tips en hulp krijgt u van de coach een aantal besparingsproducten, die hij of zij eventueel meteen samen met u installeert.

EenLuchtkwaliteitsmeterhoopwoningenhebbeneenslechtbinnenklimaat: te veel CO2, te vochtig of juist te droog. Dit is niet goed voor de gezondheid. Bij de gemeente kunt u een luchtkwaliteitsmeter lenen om uw binnenklimaat te meten. De resultaten van de meting zijn vervolgens via een app te bekijken. De luchtkwaliteitsmeter kunt u ophalen bij de balies van het gemeentehuis in Joure en de servicepunten in Lemmer en Balk. U mag deze tien dagen gratis gebruiken. Omdat we bij warm weer vaker ramen open hebben staan, wat voor een beter binnenklimaat zorgt, kunt u zo’n meting het beste in het koudere deel van het jaar uitvoeren. Het aanvragen van de meter kan via tukwenjen.nl

EenEnergieverbruiksmetergemiddeldgezinbetaaldetotvoorkort

check. Daar zijn nu vier diensten bijgekomen: de energiecoach, de energieverbruiksmeter, de luchtkwaliteitsmeter en het waterzijdig inregelen. Voor dit laatste zijn vouchers beschikbaar tot hiervoor de maximale subsidie is bereikt. “Door ontwikkelingen in de samenleving neemt het belang van initiatieven als Tûk Wenjen alleen maar toe”, zegt Johan. “Wij blijven het project uitbreiden, om het zo op allerlei manieren voor zoveel mogelijk mensen makkelijker te maken om hun woning te verduurzamen. Dit betekent bijvoorbeeld ook dat we ons straks meer richten op huurwoningen. Onze doelgroep wordt daarmee in één keer een stuk groter.”

FOTO’S: RIANNA HILARIUS, STUDIO SPONTAAN TÛK WENJEN HELPT ONDERMEER MET:

BELANGRIJKER DAN OOIT

Verreweg de meeste cv-installaties zijn niet waterzijdig ingeregeld. Een radiator die dicht bij de cv-ketel staat, krijgt dan het snelst en de grootste hoeveelheid warm water. Een radiator die ver van de cv-ketel is geplaatst, krijgt juist weinig. Het gevolg hiervan is dat die tweede radiator langzaam of zelfs nauwelijks opwarmt. Het waterzijdig inregelen van de cv-installatie lost dit probleem in de meeste gevallen op en kan u zo wel tien procent op uw energieverbruik besparen.

Meer weten over Tûk Wenjen en de verschillende diensten? Kijk op tukwenjen.nl. Hier vindt u na de zomer ook updates over nieuwe informatieavonden.

Waterzijdig inregelen Waterzijdig inregelen is het in balans brengen van uw cv-installatie. Dit zorgt ervoor dat het warme water goed over de radiatoren wordt verdeeld. Een cv-dokter van Tûk Wenjen kan het inregelen voor u uitvoeren.

Let op: het is belangrijk om vooraf vast te laten stellen of uw cv-installatie ook echt waterzijdig in te regelen is en of dat tot besparing leidt. Het is daarom verstandig om eerst een cv-ketel check te laten uitvoeren.

jaarlijks ongeveer € 770 aan elektriciteit. Door de stijgende prijzen is dit opgelopen tot ruim € 2000. Huishoudelijke apparaten zijn een grote kostenpost. Gelukkig zijn er veel mogelijkheden om hierop te besparen. Het is dan wél belangrijk om te weten welke apparaten de meeste energie verbruiken. De grootste energieslurpers zijn normaal gesproken de (af)wasmachine, de droger, de koelkast, de vriezer en de verlichting. Met een energieverbruiksmeter ziet u welke apparaten in uw huis veel energie vragen. Bij de balie van het gemeentehuis in Joure en de servicepunten in Lemmer en Balk kunt u zo’n meter ophalen. U magdeze zeven dagen gratis gebruiken. Het aanvragen van de meter kan via tukwenjen.nl

B Bij de binnenkomst van het kampioensskûtsje van Lemmer in het Dok zag je dan ook diverse, vaak wat oudere Lemsters voorzichtig een traantje wegpinken. Sinds 1988 had skûtsjecentrum Lemmer dat kampioenschap moeten missen. Ze hadden hun behoefte daaraan altijd wat weggestoken achter pittig en sarcastisch commentaar. Nu was er de bevrijding. ‘We’ bin kampioen”. We. Albert Visser en zijn bemanning werden kampioen in een uitzonderlijk apart skûtsje-jaar. Er zat namelijk van dag tot dag weinig verandering in het weer. In een felle zon was er alle dagen wel een beetje wind, maar die kwam wat variabel uit diverse hoeken. Skûtsjesilers weten dan al lang dat de snelste schepen uitein delijk zullen winnen. Die krijgen namelijk een groter rendement uit de goede vlaag jes die je zo nu en dan krijgt. SNEL Dus werd er onmiddellijk naar Lemmer gekeken, want ze hadden al lang gezien dat Lemmer dit jaar heel hard liep. Al was verwacht dat er dan wat meer wind moest zijn, want dan zou hij nog harder lopen. Overigens voelden de anderen zich niet kansloos, want de formule waaraan de skûtsjes moeten voldoen qua gewicht en zeilvoering was opnieuw vernieuwd en het bleek dat de schepen nog dichter bij elkaar

Bovendienzaten.was er dankzij de wens van de schippers veel vaker een ‘op en del baan’ als route. Dat betekende dat er onder in het rak twee boeien liggen, zodat je zelf kunt kiezen aan welke kant je het kruisrak in gaat. Daardoor komen de schepen in het voor de windse rak steeds weer dichter bij elkaar. Lemmer had een paar keer een laten we zeggen ongelukkige of te vroege start, en dat betekende dat de mannen moesten inlopen. Dat gebeurde, ook voor de wind. En dan kwam je bij de onderste boeien. Die keuze was de belangrijkste. Al kon je soms gedwongen worden om een andere keuze te maken dan je wilde, maar achter elkaar aan zeilen levert geen winst op als de schepen gelijkwaardig zijn.

LEIDER Al met al werd het een gevarieerde en prachtige skûtsjestrijd. Die Lemmer al na een paar dagen de leiding in het klasse ment gaf, want de ‘prikkemikken’ (Grou, Veenhoop en Earnewâld) waren voor Lemmer zeer voordelig. De grote tegen stander werd Grou, dat een paar maal de dag-overwinning meen naar huis nam en niet voor niets de kampioen van de drie voorgaande jaren was. Lemmer zou pas in Lemmer een keer de dagprijs pakken. Maar de historisch goed geschoolde Al bert Visser wist dat er wel vaker SKS-kam pioenen zijn geweest die niet eenmaal dagwinnaar waren geweest. Hij werd niet zenuwachtig van dat hij niet won.

LANGWEER: VIER DAGOVERWINNINGEN, MAAR TEKST EELKE LOK // FOTO’S DOUWE BIJLSMA LEMSTER SKÛTSJE KAMPIOEN deFryskeMarren

Het skûtsjesilen van de Sintrale Kommisje Skûtsjesilen (SKS) wordt georganiseerd door veel vrijwilligers. Veel van die vrijwilligers komen uit Lemmer. Dat is zo gegroeid, ook al vanwege de medewerking van het startschip van de Lemster zeilvereniging de Zevenwolden. In de loop van de staan.hetLemsterVisserwaaroppaktenwerden.juistSKS-veertiendaagseafgelopenzagjedatdiemannenietsandersErgebeurdewat.ZewatvakereenpapiertjestonddatAlbertdeschippervanhetskûtsjebovenaaninklassementstond.EnbleefKampioen.

14

Toch kriebelde het wat. De andere ver tegenwoordiger van de Fryske Marren, Langweer, kwam vier maal als eerste over de meet. De eerste keer pakten Harmen Brouwer en zijn mannen nota bene het Lemster skûtsje op de finishlijn. Het was in de wedstrijd van Terherne, één van de mooiste wedstrijden van de competitie. Harmen had wat geprutst in de eerste drie wedstrijden, het eerste leerjaar begon zwaar. Maar zijn schip, de Jonge Jan, liep ook uiterst snel, en dat merkte Albert Visser juist die dag waarop hij zo’n ferme schrede zette naar de titel.

15GROOTDEFRYSKEMARREN.NLNUMMER 08 • 2022

KNOEIEN MET DE STARTS Je zag de volgende dagen Albert Visser peinzend op zijn volgschip op de roef zitten. Mijmerend over Harmen. Over diens tweelingbroer Sytze van Heerenveen, die ook nogal heel variabel presteerde, maar in Woudsend wel won. En over neef Douwe Visser van Grou, die ook nog een keer won, drie keer totaal. Zouden die jongens de Lemsters voor de zoveelste maal er naast grijpen? Gelukkig, en dat klinkt wat vreemd, begon Albert te knoeien met de starts. Daarom had hij geen tijd meer om te mijmeren. Bliksem, hij moest naar voren. Opvallend was dat hij daarvoor de wet van zijn broer Douwe Visser, eerder schipper op Sneek, benaderde. Dat is: om alles heen zeilen. Niet in protestsitua ties terecht komen. Ook een keertje wat geven. De nestor van de vloot zal er zijn eigen bemanning mee getergd hebben. Want die zeilen, net als andere schepen, het liefst met het mes tussen de tanden. Hoewel het ook weer zo is dat als de windjes niet steviger worden, de vloot gemoedelijker wordt. “ALBERT, PAK SE”

Bovendien waren ze op de donderdag avond al aan het feesten geweest, want toen was de titel al binnen. De laatste dag op Sneek was voor Lemmer niet meer relevant. Albert nam zijn vrouw Marieke en beide mannen die afwisselend zijn adviseur waren geweest mee voor een leuk zeiltochtje. Waarin hij iedereen als het ware toeriep de gevechten met elkaar op de laatste posities maar te strijden, hij deed niet mee en werd laatste. Maar daar na wel door de provinciale en SKS-offici als trots op het hoogste treetje gezet.

HUILEN Op het volgende treetje stond Douwe Visser van Grou. En nog een treetje lager, maar het voelde als een gouden podium, stond debutant Harmen Brouwer. Die zijn tweelingbroer Sytze in de laatste slag definitief naar de vierde plaats had verdreven. De dag daarop huilde de Lemmer, om daarna heftig feest te vieren. Op hetzelfde moment vierde Langweer ook Wantfeest.dat dorp had instemmend geknikt toen na de eerste overwinning van Har men Brouwer in Teherne de Leeuwarder Courant schreef dat het skûtsje Langweer weer op de kaart had gezet. De honder den mensen bij die huldiging onder streepten dat. Albert Visser kreeg een speciale gemeen telijke prijs. Harmen Brouwer een plaatse lijke, voor de uitstraling en promotie. De betekenis is dat skûtsjesilen niet alleen voor de schippers is, maar ook van de mienskip. Beide schippers waren emotio neel over die toekenning.

Het Lemster skûtsje kwam als laatste de traditionele ererij in Lemmer binnen op de dinsdagavond. Verbazingwekkend hoeveel publiek daar al was. En hoe Albert Visser en zijn mannen werden toegejuicht door de Lemsters. En Albert weet dat sommige van zijn voorgangers als schip per op het Lemster skûtsje soms stiekem de grote sluis waren doorgegaan, om de hoon van het eigen publiek niet te hoe ven horen. En nú: “Albert, pak se”. Al de Lemsters die je tegenkwam zeiden dat het zaterdag een groot feest zou worden bij de echte intocht van Albert en zijn mannen. En dat bleek waar te zijn. Geweldig.

KAMPIOEN SKS

Gemeente De Fryske Marren bedankt het bestuur van de SKS en alle anderen die ook dit jaar het skûtsjesilen mogelijk hebben gemaakt.

Gemeente De Fryske Marren feliciteert de skûtsjes van Langweer, Lemmer en Joure met de ongelofelijke mooie sportieve prestaties die de afgelopen twee weken door de bemanning van de skûtsjes zijn neergezet.

Erepenning Tijdens de huldiging op zaterdag 13 augustus kreeg de Stichting Lemster Skûtsje, uit handen van locoburgemeester Luciënne Boelsma, de erepenning uitgereikt. De stichting krijgt deze gemeentelijke onderscheiding natuurlijk voor de bijzondere prestatie die het Lemster Skûtsje heeft neergezet door de SKS te winnen. Boelsma: “Het Lemster Skûtsje heeft na 34 jaar opnieuw de SKS gewonnen. En dat na twee moeilijke jaren waarin er door corona niet gevaren kon worden. Dat is echt klasse! Maar met drie skûtsjes in de race waarvan een mooie derde plek voor het skûtsje van Langweer en een negende plek voor die van Joure, kunnen we niet anders dan heel trots zijn.”

DwaanGewoanBijlsma,Douweskûtsjes:Foto’s

Burgemeester Fred Veenstra: “Het was een feest om de wedstrijden op de voet te volgen. De sfeer was goed en het was erg spannend. We hebben genoten.”

17GROOTDEFRYSKEMARREN.NLdeFryskeMarren

EMOTIES Veltman werd gekozen als raadslid in de gemeente Gaasterlân-Sleat (GS) en keek eerst de kat uit de boom. “Ik snuffelde wat hier en daar, keek waar de touwtjes zaten en begon toen aan mijn eerste dos sier: ‘Campus Wyldemerk’. Meteen een lastig dossier. Er was onder de bevolking veel weerstand tegen het plan om jongeren die buiten het reguliere onderwijs vallen – en vaak ook geen stabiele thuissitu atie hebben - te huisvesten op de campus. Ik was er een groot voor stander van, wilde die kinderen een nieuwe toekomst hier geven. Er kwamen allerlei emoties los en ik vond dat de reële kijk uit het oog verloren werd. De gemeenteraad heeft unaniem ingestemd met het plan. Toen heb ik me weleens ach ter mijn oren gekrabd en gedacht: ‘Dit is best heftig.’ Ook de fusie plannen – gaat de gemeente GS op in DFM of in de grootste gemeente van Nederland: Súdwest-Fryslân (SWF)? – waren onderwerp van discussie. Binnen het CDA was er grote verdeeldheid. Uiteindelijk werd het DFM, wat mij betreft de mooiste gemeente van ons land. Wat de doorslag gaf: ‘Welk gevoel hebben we nog bij het gebied, als het groter en meer op afstand wordt? Trouwens, gemeente DFM is nu qua oppervlak ook de vijfde gemeente van ons land.” ONZEKER BESTAAN Eind 2008 trad fractievoorzitter van het CDA, Johan Apperloo, terug en volgde Frans hem op. In 2010 werd hij wethouder. “Er was enige twijfel”, bekent hij, “Het is een onzeker bestaan en de functie was eerst voor drie jaar tot de fusie. Mijn baan in de farmacie gaf ik op en uiteindelijk bleef ik twaalf jaar aan als wethouder. Altijd beheerde ik de portefeuille ‘Economische Zaken’en lange tijd ‘Jeugd en Onderwijs. In mijn drie termijnen gebeurde er ontzettend veel. Mooie dossiers, bijvoorbeeld het behoud en de verhuizing van Sybrandy’s Vogelpark uit Rijs naar ‘De Hege Gerzen’. Dat was wat je noemt een heel tastbaar dossier. Het park heeft zoveel meerwaarde voor de omgeving en het hoort zó bij Gaasterland. Over dit onder werp is ook stevig gediscussieerd. Maar kijk eens hoe het nu met het landschap matcht. Ik vind het geweldig om te zien dat de natuur organisaties ook zo positief hierin staan. Er is vertrouwen tussen alle partijen en er wordt goed samen gewerkt. Houd altijd oog voor elkaars belangen, die les heb ikdenk ik - geleerd in al die jaren.”

“HOUD ALTIJD OOG VOOR ELKAARS BELANGEN”

BESCHIKBAAR ZIJN Tachtig uur per week werken, avonden, weekenden. Voor Frans zit het erop. Hij heeft geen idee wat er volgt. Hij ziet wel, er komt vast en zeker iets op zijn pad. Eén ding wil hij graag nog kwijt. “Als wethouder draaide ik af en toe piketdiensten. Dan moest ik beschikbaar zijn op het gemeente huis of in de gemeente. Ik herin ner me twee ernstige ongelukken waarbij de hulpdiensten uit alle hoeken ingezet moesten worden. Bij terugkeer in de brandweerkazerne werd ik bijgepraat, luisterde ik naar de verhalen van de politie en de brandweer lieden. Ik ving ze op en sprak mijn respect uit. Alle dossiers ten spijt, maar deze gebeurtenis sen maakten op mij de grootste indruk.”

“SYBRANDY’S VOGELPARK WAS EEN HEEL TASTBAAR DOSSIER”

Vanaf 25-08 Burg. Kuperusplein 52 HEERENVEEN Telefoon: 0513 654 WWW.BIOS-HEERENVEEN.COM051

WETHOUDER FRANS VELTMAN NEEMT AFSCHEID VAN ‘ZIJN’ DE FRYSKE MARREN TEKST AMANDA DE VRIES // FOTO’S DOUWE BIJLSMA

Op zijn negentiende volgde Veltman een opleiding ‘Sportma nagement’ aan de ALO (Academie voor Lichamelijke Opvoeding, red.) Een baan vinden na zijn studietijd was echter lastig. Hij werkte een tijdje voor de PTT, en later nog een jaar op een internaat. Via via rolde hij de farmacie in. “Ik was artsen bezoeker”, legt hij uit. “Veertien jaar lang verkocht ik medicatie aan apothekers en artsen in de oncologie, bijvoorbeeld chemo- of immuuntherapie. In 2006 werd ik gestrikt voor de gemeenteraad, Marten Steegenga uit Balk vroeg of ik me verkiesbaar wilde stellen voor het CDA. Ik wilde wel op een verkiesbare plek staan, anders had het voor mij geen zin. Daarnaast had ik ook mijn baan, en was ik voorzitter van het dorpshuis en de gymnastiekvereniging.”

Wethouder Frans Veltman (l) bij zijn afscheid als wethouder. Hij was op jonge leeftijd raadslid en twaalf jaar wethouder. ‘Campus Wyldemerk’ was bij zijn aantreden meteen een lastig dossier. “Er was onder de bevolking veel weerstand tegen het plan om jongeren die buiten het reguliere onderwijs vallen – en vaak ook geen stabiele thuissituatie hebben - te huisvesten op de campus. Ik was er een groot voorstander van.” NU TE ZIEN IN DE BIOS! Het complete filmprogramma zie je www.bios-heerenveen.comop: & bestel je tickets online!

Met een prachtig afscheidsfeest op De Hege Gerzen in Oudemirdum, hing Frans Veltman vorige maand na twaalf jaar zijn ambt als wethouder aan de wilgen. Samen met GrootdeFryskeMarren blikt hij terug op zijn loopbaan in de gemeente De Fryske Marren (DFM), die hij begon als raadslid. Een gesprek over waarheden, lastige dossiers, samenwerken en de toekomst. “Wat ik ga doen? Wat oars.”

Reserveer

Frans Veltman - getrouwd en drie dochters - is net terug van een paar dagen op het Wad. Even er tussenuit, na een drukke periode van afronden en afscheid nemen van zijn functie als wethouder in DFM. In de woonkeuken van zijn boerderij in Oudega haalt hij her inneringen op aan zijn tijd in de gemeente en vertelt hij hoe hij de politiek in raakte. “Ik ben geboren hier in Oudega, 1,5 kilometer voor onze huidige boerderij. Op mijn derde verhuisden we hier naartoe. Ik groeide op in een gezin met drie broers, mijn vader was zeer in politiek geïnteresseerd. Hij was eerst CDA-er, later werd hij lid van de VVD. Als boer was hij aangeslo ten bij de ABTB (Algemene Bond voor Land en Tuinbouw, red.), de latere LTO (Land- en Tuinbouw Organisatie, red.), en zat hij in diverse besturen, waaronder in die van het waterschap. Aan tafel werd daar veel over gepraat en gediscus sieerd.”

GESTRIKT GEMEENTERAADVOOR

18 deFryskeMarren

Suze Tijsma (76) uit Oudemirdum is een creatieve dame die nooit stilzit. De oud-onderwijzeres restaureert poppenhuizen en schreef daarover verschillende boeken, waarvoor haar man Jan Tijsma de fotografie verzorgde.

– ik was intussen juf op basisschool ‘De Barte’ in Hemelum en later op ‘De Wâlikker’ in Oudemirdum – of ze ook oude lapjes hadden, waar ik dan weer kleertjes en gordijntjes van kon naaien.”

Voor GrootdeFryskeMarren opent ze de deuren van haar poppenhuizen én van haar hart.

PRINSES OP DE ERWT En toen brak corona aan. Het werd stil. “Ik verlangde weer heel erg naar mijn hobby. Ik trof het want op de buurt stond een groot en leeg poppenhuis te koop. Ik haalde het meteen op en keerde terug naar de opdracht van de kweekschool. Dat was de huiskamer die ik had gemaakt van Sneeuwwitje en de zeven dwergen. En toen wist ik het, ik ga een sprookjesboek maken. ‘Het Sprookjeshuis’ bevat elf sprookjes, voorafgaande de betekenis en de moraal van het desbetreffende sprookje en daarnaast de illustraties van de driedimensionale voorstellingen. Eén van de sprookjes is bijvoorbeeld ‘De prinses op de erwt’. Wat ik zelf heel leuk vind, is dat ik in mijn werk van al die jaren zo’n verbetering zie. Ik weet van tevoren niet hoe mijn creaties zullen worden, maar al creërend kom ik op ideeën. De bezoeken aan de Kringloopwinkel zijn een feest voor mij. Daar snuffel ik naar allerlei kleine spulletjes en poppetjes, die ik vervolgens aankleed met zelfgebreide minikleertjes. Ik heb heel veel plezier in het schrijven van de verhalen. Ik wist niet dat ik dat kon. Ik kan alleen maar verhalen schrijven die ik zelf heb meegemaakt, of zoals bij sprookjes, die ik van vroeger ken. De poppenhuizen en daarover schrijven, is in mijn bloed gaan zitten.”

19GROOTDEFRYSKEMARREN.NLNUMMER 08 • 2022

# FACE TO FACE SUZE TIJSMA fotografie JOHAN BROUWER tekst AMANDA DE VRIES

“De poppenhuizen en daarover schrijven, is in mijn bloed gaan zitten”

V anaf het eerste moment hangen we aan de lippen van Suze Tijsma. Ze is vrolijk, kan prachtig vertellen en heeft de nodige zelfspot. In haar woning aan de Stiendollen gaat ze voor naar de zolder waar de mooiste poppenhuizen staan. “Ik wil graag vertellen hoe mijn liefde voor poppenhuizen is ontstaan”, zegt ze. “Daarvoor moeten we terug naar mijn jeugd. Ik groeide op aan de Rijn in Hazerswoude, Zuid-Holland. Het was een leuke buurt met veel kinderen, maar we hadden weinig speelgoed. Wat wil je, het was een andere tijd, net na de oorlog. Tijdens een logeerpartij bij mijn oom Dick in Boskoop zag ik een schitterend poppenhuis op zolder staan. Ik weet nog goed dat ik de lampjes aan mocht doen en de meubeltjes eruit mocht halen. Dat moment is me altijd bijgebleven.”

VERWEERD POPPENHUIS Tijsma had een fijne jeugd en wist al jong dat ze onderwijzeres wilde worden. Ze ging naar de kweekschool en moest daarvoor een werkstuk maken van etalagekarton. “Het werd een sprookjeshuiskamer van Sneeuwwitje. Het was een enorme klus, dus om het af te krijgen spijbelde ik de nodige uurtjes. Maar het was het waard.” Lachend: “Ik kreeg er een 10 voor. Vanaf dat moment had ik het poppenhuisvirus te pakken. In 1986 ging ik in Gouda bij het Speciaal Onderwijs werken. Ik gaf les in een aparte kamer aan een klein groepje kinderen. In de school zag ik in de kleuterklas een mooi, maar oud en verweerd poppenhuis staan. Het werd uiteindelijk in de afvalbak gegooid, maar een collega viste het er weer uit. Hij wist dat ik het heel graag wilde hebben, daarom zette hij het in mijn kamer neer om mee naar huis te nemen. Ik was heel blij en dankbaar daarvoor. Ik knapte het helemaal op en kijk, hier staat het”, wijst ze.

MOOIE UITDAGING Even terug naar het leven van de ‘juf’ Suze. Werken in het Speciaal Onderwijs was voor haar een echte roeping. “Vroeger noemden we het de ZMLK/ LOM-school”, legt ze uit. “Kinderen met leer- en opvoedingsmoeilijkheden gaan naar het Speciaal Onderwijs. Ze hebben een lager IQ en op het sociale vlak nog niet alle vaardigheden. Ik heb het altijd een hele mooie uitdaging gevonden om met ze te werken. In kleine groepen of klassen, zodat ik ze veel aandacht kon geven. Invallers gingen er vaak met een gestrekt been in. Ik deed dat anders, ik vroeg wat er aan de hand was en aaide ze even over hun bol. Met orde houden had ik geen enkel probleem. De ene helft van de leerlingen had Marokkaanse koppies, de andere helft witte koppies. De school stond in één van de slechtste buurten van Gouda, maar ik kon er moeiteloos rondlopen en heb alleen maar genoten van die tijd.”

ONVERMOEIBAAR Ze trouwde met grote liefde Jan Tijsma, die natuur- en landschapsfotograaf is. Het echtpaar kreeg twee dochters en heeft inmiddels vijf kleinkinderen. “Toen in 2002 het eerste kleinkind op komst was, ging ik aan het werk met een poppenhuis daarvoor. Ik genoot er zo van om er wat moois van te maken. En voor de andere kleinkinderen maakte ik ook allemaal een persoonlijk poppenhuis. Zoals je ziet variëren ze van een muziekhuis met allemaal instrumenten tot een compleet roze poppenhuis. In 2005 verhuisden wij naar Friesland, waar Jan zijn familie vandaan komt. Hier op deze zolder speelden de kleinkinderen onvermoeibaar met hun woningen. Ondertussen shopte ik in alle Kringloopwinkels van Friesland voor leuke meubeltjes en spulletjes die ik kon gebruiken voor de poppenhuizen. Ook vroeg ik de moeders van mijn leerlingen

STOERE VENT De tijd gleed voorbij en de kleinkinderen werden groot. Dat betekende dat de zolder er verlaten bijstond. “Ze keken bij elke logeerpartij nog wel even bij hun poppenhuis, hoor”, herinnert ze zich. “Mijn kleinzoon, intussen een stoere vent van 21 jaar – kwam maar niet naar beneden tijdens een bezoekje aan ons. Toen hij eindelijk bij ons in de woonkamer stond zei hij: ‘Oma, ik moest even naar mijn poppenhuis kijken’. Toen dacht ik aan het poppenhuis bij mijn oom Dick. Ik besefte dat alles waarschijnlijk verloren zou gaan. Ik zocht naar een oplossing om de poppenhuizen ergens in vast te leggen. En zo kwam ik op het idee van een boek. Ik schreef zelf alle ondeugende streken en gebeurtenissen van de kleinkinderen op. De illustraties of tafereeltjes werden bij de verhalen samengesteld, waarna Jan ze op de foto zette.” Dat resulteerde in 2017 in het eerste boek in A4-formaat: ‘De Kleinkinderen’. VEEL EER Maar er stond nog zoveel op zolder wat niet gefotografeerd was en dus besloot ze in 2019 aan haar tweede boek te beginnen: ‘De Batelaan’. “Ik heet van mijn meisjesnaam Batelaan,” verklaart ze. “Ik wilde dat alles wat ik had gemaakt een plaatsje in die laan zou krijgen. Ook de poppenhuizen die ik voor nichtjes en kinderen van kennissen had gemaakt. En het hield maar niet op, ik bedacht ook nog een boek te schrijven over mijn gehele loopbaan in het onderwijs: ‘Uit de school geklapt’. Wederom in A4-formaat met links de foto’s met illustraties van de poppen en rechts het bijbehorende verhaal. Ik had deze boeken nooit kunnen maken zonder de hulp van Jan”, zegt ze liefdevol. “Veel eer komt hem toe. Hij maakte met engelengeduld de foto’s en gaf alle boeken vorm. Ik werd zelf steeds kritischer , maar hij bleef kalm.”

1-steActie:vervangfiltervolgendjaarGRATIS!

De Big Green wordt geleverd en geïnstal leerd door een van onze ervaren installa teurs. Zo bent u ervan verzekerd dat alles perfect werkt, heeft u voortaan geen last meer van kalkaanslag en kunt genieten van zuiver drinkwater.

Voorkomt kalkaanslag en filtert je drinkwater 20 cm diameter 46 cm Prijs incl. installatie € www.big-green.nl • Informatie 0299-321188

OOK IDEAAL VOOR VAKANTIEWONINGEN ALLE VOORDELEN OP EEN RIJTJE BIG GREEN WATER ONTHARDER

Zamarra Kok Kalkaanslag is een grote ergernis; het maakt de toiletpot bruin, douchetegels dof en is slecht voor apparaten. Daarom heb ik een Big Green kalkpreventie apparaat met koolstoffilter laten installeren. Zacht water (en dus koffie en thee) smaakt beter en de waterkoker blijft schoon. Ik kan met een kwart minder (vaat)wasmiddel toe en hoef geen speciale sanitairreiniger meer te gebruiken. Vooral het gebrek aan kalkaanslag in de badkamer scheelt erg veel poetswerk. Helaas moet ik de douche nog wel nadrogen, omdat anders opgedroogde waterdruppels met mag nesiumresidu zichtbaar blijven. Telegraaf, 4 juli 2020 Ongefilterd kraanwater Filter geplaatst in kruipruimte Gefilterd met de Big Green Filter geplaatst in meterkast Voorkomt metalenVerwijdertDuurzaamMilieuvriendelijkOnderhoudsvrijGeenGebruiktWerktVerspiltBehoudtFiltertVerbetertVerwijdertkalkaanslagbestaandekalkgeur,kleurensmaakopchemicaliëncalciumenmagnesiumgeenwaterzonderzoutgeenstroomafvoernodigsediment,zwareenchemicaliën

SAMEN Volkstuinenvereniging voor Nut en Ont spanning bestaat sinds 15 november 1972. De tuinen hebben op verschillende plekken gezeten maar inmiddels zijn er drie com plexen: Haskerfjildwei, aan de Molenweg en aan de Harddraversweg. In totaal zijn er 160 leden. Het voordeel voor de leden is dat ze goedkoop een tuin kunnen krijgen en zij via de vereniging met hoge korting aan zaden en meststoffen kunnen komen. Onlangs is er door de vereniging een freesmachi ne aangeschaft. Deze kan door de leden ingehuurd worden om hun tuin te laten bewerken”, vertelt Schuurman. Daardoor wordt spitten minder zwaar wat fijn is als je bijvoorbeeld lichamelijke klachten hebt. GOED VOOR LIJF EN GEEST Een moestuin hebben is hard werken, nog belangrijker zorg dat je er écht ruimte voor in je agenda hebt. Bert de Jong heeft sinds drie jaar een moestuin omdat hij er nu de tijd voor heeft. Johan Schuurman heeft al veertig jaar een moestuin. Voor hem is het pure ontspanning. ”Je gaat er naar toe, werkt aan je tuin, ouwehoert wat, je hebt je beweging en hebt eten om te nuttigen”, zegt hij. Vandaar de naam: nut, dat komt van nuttigen en ontspanning, dat spreekt voor zich. Met een moestuin ben je het hele jaar zoet. In de winter maak je een zaaiplan voor het komende jaar. In de lente spit je alles om en zaai je de gewassen. In de zomer oogst je en zorg je dat alles netjes blijft. “Wieden, oogsten en plukken”, zeggen beide heren tegelijk. In de herfst oogst je nog steeds en uiteindelijk als alles uitgegroeid is, ruim je op. Je eet met de seizoenen mee. Terwijl we rondlopen op het complex krijgen wij bessen en aardbeien om te proeven. Ook krijgen we krulsla mee voor thuis, die heer lijk gesmaakt heeft.

Datum:Oogstfeest 3 september 2022 Waar: complex aan de Molenweg Tijd: 13.00 uur – 18.00 uur Bedoeld voor: iedereen die het leuk vindt

‘Voor Nut en Ontspanning’ vijftig jaar. Dit wordt gevierd met een Oogstfeest op 3 september. In het kader van dit heugelijk feit spraken we met Bert de Jong (penningmeester) en Johan Schuurman (voorzitter) en bezochten we het complex aan de Molenweg waar De Jong zijn moestuin heeft.

21GROOTDEFRYSKEMARREN.NLdeFryskeMarren

De wens om zelf je groenten en fruit te ver bouwen, neemt de laatste jaren enorm toe. Mensen zijn bewuster van de voetafdruk die ze willen achterlaten en zelf gekweekt voedsel smaakt beter en bevat vrijwel geen gifstoffen. Beide heren constateren een verschuiving bij de leden. Zo zien ze bijvoorbeeld jonge mensen die samen een tuin nemen. Ook zijn er tegenwoordig meer vrouwen op de tuinen, terwijl er voorheen vooral mannen te vinden waren. Met de komst van andere volksculturen komen er bovendien andere groenten en teelten.

SOCIALE ASPECT Het hebben van een volkstuin zorgt er voor dat je regelmatig een praatje maakt met andere leden, je komt thuis met een verhaal, deelt en vergaart kennis. We merken de ontspannen sfeer als we rondlopen op het complex. Ook zien we de verschillende onderhoudsstijlen. De leden helpen elkaar waar nodig. Er zijn bijvoorbeeld mensen met lichamelijke gebreken, of mensen die met vakantie gaan, dan houd je de tuin van de ander in de gaten. Een ander sociaal as pect wat fijn is: als je een goede oogst hebt, je deze overvloed kunt delen met alle men sen om je heen. De meeste mensen hebben een goede vriezer om een deel van de oogst in te bewaren. Daarnaast staat er op twee complexen een kast waar je een deel van je oogst kan neerleggen. Op donderdag wor den deze kasten geleegd en gaat de inhoud naar de voedselbank. ‘PYPSKOFT’ Vanwege het vijftigjarig bestaan is er een prieel neergezet voor de leden op het com plex aan de Haskerfjildwei. “Hier kunnen mensen een ‘pypskoft’ houden”, zegt Bert de Jong. Een pypskoft is een zenmomentje, een kleine pauze tijdens het harde werken.

Dit jaar bestaat volkstuinverenigingde

VOOR NUT EN ONTSPANNING TEKST EN BEELD LOTTE VAN DER MEIJ “WE WILLEN GRAAG

50-jarig jubileum wordt gevierd met Oogstfeest

Bert de Jong en Johan Schuurman van volkstuinenvereniging Nut en Ontspanning in Joure

VOLKSTUINVERENIGING

ONS GENOEGEN EN PLEZIER MET DE MENSEN DELEN” “JE OUWEHOERT WAT, JE HEBT JE BEWEGING EN HEBT ETEN OM TE NUTTIGEN”

OOGSTFEEST Op 3 september wordt het Oogstfeest geor ganiseerd op het complex aan de Molenweg en naastgelegen tennisbaan. Een gezellige markt, denk aan een country fair, waar iedereen die geïnteresseerd is naar toe mag komen. “We willen graag ons genoegen en plezier met de mensen delen”, geeft De Jong aan. Op deze markt kun je proeven, rondlei dingen krijgen en de schoonheid van deze parels in de wijk ontdekken. Leden maken lekkernijen met de door hun verbouwde gewassen, deze kunnen dan tegen een kleine bijdrage genuttigd worden. De markt wordt aangevuld met live muziek. Lijkt het je leuk om een moestuin te hebben, of ben je benieuwd waar groente en fruit vandaan komt, kom dan een kijkje nemen. Je bent van harte welkom. Het feest wordt afgeslo ten met een gezamelijke maaltijd bestemd voor alle leden.

Oan’t sjen • Tot ziens It wie machtich moai! Fokke Noppert, Erwin Bethlehem, Herman Kleinsmit, Theo Nijholt & Gerben Veenstra QRStayaftermovieTeasertuned!ScandezecodemetJemobiel. 26 t/m 30 juli 2023 36e editie Friese Ballonfeesten

Herman Kleinsmit

Waarom legt Kleinsmit de organisatie van de Friese Ballonfeesten naast zich neer en niet een van zijn andere activiteiten? Voor hem zijn er te veel verschillende meningen binnen het bestuur. “Ik was het dit jaar niet eens met de zienswijze van de anderen. Dan kun je twee dingen doen. Of je ergert je elk jaar aan elkaar of je laat de rest doorgaan en laat ze bewij zen dat ze het ook zelf kunnen. De jeugd heeft tenslotte de toekomst.” Daar waar de nieuwe generatie graag groots uit wil pakken en een muziekfestival wil toevoe gen, vindt Kleinsmit de risico’s te groot. “Ik had graag eerst een buffer op willen bouwen. En dan over een paar jaar groter uit willen pakken. Gelukkig hebben we het prachtig gehad en was het evenement een geweldig succes, maar wat als het de hele week had geregend? Dat is iets waar je geen invloed op hebt, maar wat enorme consequenties met zich meebrengt. Een uitgebreider event brengt extra kosten met zich mee en al die kosten moeten zich wel terugbetalen.”

FRYSLANOMROPLEEUW,DELARSFOTO:

23 TEKST SONJA HARKEMA // FOTO DOUWE BIJLSMA GROOTDEFRYSKEMARREN.NLdeFryskeMarren

GENERATIEVERSCHILLEN

Wie ‘Friese Ballonfeesten’ zegt, zegt Herman Kleinsmit. Hij was in 1986 de grondlegger van de ballonfeesten in Joure. De rest is geschiedenis. Maar voor Herman is het nu mooi geweest. Afgelopen juli organiseerde hij voor het laatst het Friese ballonspektakel.

HARD WERKEN VOOR DE HOBBY Toch stopt hij wel met pijn in zijn hart. “Als we het zo gedaan hadden als de feesten van drie jaar terug, dan was ik wel gebleven. Al hadden de taken dan sowieso verdeeld moeten worden, want het organiseren van de ballonfeesten is serieus hard werken. En ja, dan merk je wel dat je ouder wordt en dat je keuzes moet maken. Ik deed het altijd graag omdat ik Joure op de kaart wil zetten en omdat ik het leuk vind. Maar op het moment dat het minder leuk wordt, vind ik dat je een beslissing moet nemen. En voor mij is het nu mooi geweest.”

DE WERELD OVER GEVLOGEN Nu, vijfendertig jaar, heel wat evenemen ten en ballonnen later, heeft hij dankzij zijn luchtballonnen letterlijk de hele wereld gezien. Overal waar ballonfestivals worden georganiseerd, wordt hij met zijn ballonnen als publiekstrekkers gevraagd. Zo had hij een kikker, een absurd grote motor, een taart, een Vincent van Gogh en ga maar door. Van Mexico tot Taiwan en van Australië tot Canada, Kleinsmit heeft er gevaren. En blijft dat, als het aan hem ligt, ook nog wel even doen. “Als ik wil kan ik morgen overal wel naartoe. Als alles lukt gaat mijn motorluchtballon in oktober richting Syd ney of Melbourne en ga ik daar in februari ballonvaren. Het plan is om daarna twee tot drie maanden samen met mijn vrouw rond te reizen. Want we zijn er dan toch.”

VLIEGEN ZO LANG ALS HET KAN Natuurlijk blijft Kleinsmit ook op de komende Friese Ballonfeesten nog varen. Ook al mag hij dat vanaf zijn zeventigste niet meer in ‘de grote jongens’ doen. “Waar ik nu nog tot twintig mensen mee mag nemen, mag ik er vanaf december nog maar drie vervoeren. Dat hebben ze in Brussel bedacht. Maar ik vind het pri ma, dat grote is voor mij ook wel klaar. Ik heb nog vijf ballonnen voor de hobby en daar blijf ik lekker mee vliegen. Dat gevoel dat je krijgt als je op de radio hoort dat alle wegen rondom Joure vaststaan, omdat iedereen naar de ballonnen kijkt, dat wil ik zeker niet missen”, besluit hij glunderend.

HERMAN KLEINSMIT STOPT ALS VOORZITTER VAN DE FRIESE BALLONFEESTEN

Wie denkt dat Kleinsmit nu lekker achter over gaat leunen en zichzelf een ‘pensi onado’ noemt, heeft het mis. Hij heeft genoeg te doen en dus is een van de rede nen dat hij zijn rol als voorzitter van het bestuur van de Friese Ballonfeesten naast zich neerlegt, dat hij het te druk heeft om te kunnen genieten van alle mooie dingen die zijn leven rijk is. “Ik ben bijna zeventig en nog met zo ontzettend veel dingen bezig. Het is tijd om een aantal zaken af te bouwen. Zo heb ik nog een borduurbedrijf en hebben we een huis gebouwd in Por tugal. Van dat laatste maken we te weinig gebruik. Ik wil daarvan kunnen genieten, want je weet nooit hoelang je daar nog de kans voor hebt”, vertelt hij.

VAN BAKKER NAAR PILOOT Zijn passie voor luchtballonnen ontstaat in 1985. Kleinsmit is dan nog bakker. Hij heeft een eigen bakkerij en organiseert daarnaast evenementen in Joure. Tot een sponsor een ballonvaart beschikbaar stelt. Samen met de burgemeester gaat Hij mee de lucht in met enorm veel bekijks als gevolg. De burgemeester ziet kansen en vraagt hem of ze niet iets met luchtbal lonnen kunnen organiseren en belooft dat de gemeente ze zal helpen. Zo gezegd, zo gedaan en in 1986 vinden de eerste Friese Ballonfeesten plaats.

“HET IS MOOI GEWEEST”

Prijs- en modelwijzigingen en eventuele druk- en zetfouten voorbehouden. Aanbiedingen en acties zijn geldig zolang de voorraad strekt en uiterlijk t/m 21 augustus 2022. Aanbiedingen zijn geldig t/m 21 augustus 2022. Windows 11 brengt je dichter bij alles waar je van houdt. 429.549.FRISVAN START!NA DE VAKANTIE GAAN WE WEER... LAPTOP | IDEAPAD 3 14ALC6 (82KT009YMH) • Windows 11 Home • 14” Full HD IPS-beelscherm • AMD Ryzen™ 3 5300U processor • 8GB DDR4 RAM • 256GB SSD opslaggeheugen LED 4K TV | UE50BU8570U • 50” (127 cm) 4K LED Smart-tv • Crystal DisplaySchitterend helder • beeld met fraaie kleuren • Multi View - Bekijk meerdere vensters tegelijk • Air Slim Design - Slank design en slechts 27mm dik • Solar One Remote - De duurzame • afstandsbediening op50”zonne-energie127cm 4KLEDUHDSMART 649.799.Bestel makkelijkookop expert.nl WASMACHINE | WW80T656ALE/S2 • 8 kg vulgewicht en 1600 toeren • AddWash: kleding toevoegen tijdens de was • SuperSpeed 59’: extra snel wassen in 59 minuten • Hygiënisch stomen • Energieklasse B Bestel makkelijkookop expert.nl 598.729.ENERGIE ENERGIE ZUINIG ENERGIE ZUINIG ENERGIE ZUINIG ENERGIE ZUINIG ENERGIE ZUINIG ENERGIE ZUINIG ENERGIE ZUINIG * Excl. 2.66 thuiskopiehe ng TABLET | GALAXY TAB A8 32GB Wi • 10,5” Full HD (1920x1200) display • Octa Core-processor en 3GB werkgeheugen • 32GB opslagcapaciteit, uitbreidbaar met micro SD • Quad Speaker met Dolby Atmos • Android 11 Bestel makkelijkookop expert.nl 189.-* 229.10,5” FULL HD ACCESSOIRETIP: 44.95ACCESSOIRETABLET | BOOK COVER VOOR GALAXY TAB A8 Bestel makkelijkookop expert.nl Bestel makkelijkookop expert.nl Expert [Plaatsnaam] [Adres] | expert.nl/[Plaatsnaam][Telefoonnummer]|[Plaatsnaam]@expert.nl 14” SOUNDBAR | RAY • Multiroom soundbar voor het afspelen van muziek, tv-programma’s en lms • Compact formaat, slechts 56 cm breed • Verkrijgbaar in zwart en wit 294.Bestel makkelijkookop expert.nl Meer weten over laptops? Bekijk hier al onze adviespagina’s. Expert Bijlhout Lemmer | Schulpen 9 | 0514-561296 Emmeloord | Achterom 2-4 | 0527-870070 Joure | Midstraat 124-126 | 0513-414205 ExpertLemmer ExpertEmmeloord ExpertJoure a3bb69eb-1b16-484a-9f7d-05a98265b0f8.indd 1

Julia en Jan-Joost Dijkstra: “We konden in onze eigen bubbel blijven”

Niemand kiest voor een bevalling op medische indicatie in het ziekenhuis, maar Julia en JanJoost Dijkstra uit Easterein kijken toch positief terug op hun verblijf in Antonius. Dankzij de zogeheten neosuites konden zij continu samen bij hun zoontje Wout zijn.

25GROOTDEFRYSKEMARREN.NLGEZOND FIT& EEN BIJDRAGE VAN ANTONIUS

Antonius investeert in gezinsgerichte zorg

leren zij ouders hoe ze met hun kindje kunnen ‘buidelen’, waarbij de baby op de blote borst van de ouders wordt gelegd. Deze vorm van huid-op-huidcontact is rust gevend en bevordert het hechtingsproces. Verder filmen de kinderverpleegkundigen en pedagogisch medewerkers de belangrijke eerste contactmomenten in het leven van de baby. Bijvoorbeeld als het kindje na de geboorte bij de moeder op de borst wordt ge legd of tijdens het eerste badje. “De emotio nele achtbaan rondom een bevalling beleven ouders vaak in een roes; dan is het fijn om deze momenten thuis terug te kunnen zien.”

onderzoek toont aan dat de eerste duizend dagen van het leven van kinderen cruciaal zijn voor hun sociaal-emo tionele ontwikkeling én hun toekomst. Bij (aanstaande) ouders en baby’s in het zieken huis gaat het meestal anders dan verwacht. “Met de juiste ondersteuning, ook op emo tioneel vlak, streven we naar een kansrijke start voor ieder kind”, aldus Elena. Sinds enkele jaren is er meer aandacht voor het welzijn van pasgeborenen en de begeleiding van ouders. Onder de noemer ‘gezinsgerichte zorg’ verrijzen in vrijwel alle Nederlandse ziekenhuizen kraam- en neo suites. Ook Antonius beschikt over ruime kamers die van alle gemakken zijn voorzien. “Van een eigen badkamer en koelkast tot een slaapbank voor de partner. En de overige gezinsleden zijn altijd welkom”, verzekert de kinderverpleegkundige. Ouders houden regie Het grootste voordeel van de kraam- en neosuites is dat ouders en hun kindje vanaf de geboorte continu samen kunnen zijn. Dat bevordert de hechting oftewel het ontwikke len van een emotionele band. Verder worden ouders nauw betrokken bij de dagelijkse zorg voor hun baby. “Als verpleegkundigen geven we hen voorlichting en tips over bijvoor beeld voeding en verzorging, maar ouders doen zoveel mogelijk zelf. Zo houden ze zelf de regie over de zorg voor hun kindje.” Vol gens Elena wordt die zorg altijd afgestemd op de wensen en behoeften van het gezin. “Ook als er medische zorg en behandeling nodig Daarnaastis.”

Heel trots Omdat Antonius veel waarde hecht aan gezinsgerichte zorg zijn alle zorgprofessio nals van de afdeling ‘Vrouw en Kind’ daarin geschoold. “Ons gehele team van kinderver pleegkundigen, jectneonatologieFamilypedagogischkraamverzorgenden,obstetrieverpleegkundigen,verloskundigenenmedewerkersheeftdecursusCenteredCareingeboortezorgenvanhetEuropesePATH-prodoorlopen.Daarmeezijnwehetenige Friese ziekenhuis dat zo breed geschoold is in gezinsgerichte zorg en het begeleiden van ouders rondom zwangerschap en geboorte. Daar zijn we heel trots op.”

Aanvankelijk verliep de zwangerschap van Julia pro bleemloos, maar dat veranderde na de dertig weken echo. Daaruit bleek dat de doorbloeding van Julia’s navelstreng haperde waardoor de groei van haar kindje achterbleef. Om complicaties te voorkomen, moest Julia dagelijks een hartfilmpje laten maken. “Het feit dat ze voortdurend de vinger aan de pols hielden, gaf ons een vertrouwd gevoel.”

Vrijwel alle baby’s die in Antonius ter wereld komen, blijven vanaf hun geboorte dicht bij hun moeder en haar partner. Dankzij zogeheten ‘kraam- en neosuites’ krijgen kersverse ouders letterlijk alle ruimte om hun kindje zelf te verzorgen en te vertroetelen. “Door ouders nauw te betrekken bij de zorg voor hun baby, groeit hun zelfvertrouwen. We zetten ouders in hun kracht waardoor ze beter voorbereid naar huis gaan”, vertelt kinderverpleegkundige Elena WetenschappelijkAtsma.

“De artsen en verpleegkundigen hebben ons geweldig begeleid. Ze leerden ons hoe we Wout moesten verzor gen en gaandeweg deden ze steeds een stapje terug. Als het gaat om de dagelijkse zorg voor Wout hebben we niets hoeven missen, dat was fantastisch.”

Hoogwaardige couveusezorg Na een zwangerschap van 37 weken werd de bevalling ingeleid. Toen Wout op 2 juli ter wereld kwam, leek er geen vuiltje aan de lucht. Al snel bleek dat hij toch extra zuurstof nodig had en werd hij overgeplaatst naar de afdeling Neonatologie. Daar kreeg de kleine Wout een zuurstofmaskertje en werd hij aangesloten op bewa kingsapparatuur en sondevoeding. Toen hij zelfstandig kon ademen, verhuisde het gezin Dijkstra naar een zogeheten neosuite. Deze kamer biedt ruimte aan hoog waardige couveusezorg, terwijl de ouders in alle rust van hun kindje kunnen genieten. “Soms wilden we in onze eigen bubbel blijven en dan lieten de verpleegkundigen ons met rust”, schetst Julia. En als de prille ouders even samen naar het ziekenhuisrestaurant wilden, waakten de verpleegkundigen over Wout. “Ze zorgden voor hem als was het hun eigen kind”, verzekert Joost. Na tien dagen mocht het gezin Dijkstra naar huis. “Bij vragen of problemen kunnen we dag en nacht bellen, dat is een geruststellende gedachte. De geboortezorg in Antonius krijgt van ons een negen.”

Ouders Julia en Jan-Joost Dijkstra uit Easterein met zoon Wout in Antonius.

Dit scholingstraject heeft niet alleen hun kennis vergroot, de onderlinge samenwer king heeft ook een flinke impuls gekregen. “De lijntjes tussen de verschillende zorg verleners zijn korter geworden”, benadrukt Elena. “Daardoor stemmen de vele discipli nes binnen de afdeling ‘Vrouw en Kind’ hun zorgtaken nog beter af. Die nauwe samen werking en krachtenbundeling komen de kwaliteit van onze zorg ten goede.”

review AD.nl 19 mei 2022 “Met de Jogger zet Dacia zijn traditie voort: veel voor weinig. Hij is relatief goedkoop, maar biedt heel veel ruimte en zelfs zeven zitplaatsen. Het maakt hem uniek in zijn prijsklasse”.

ZOMER ACTIES Welkom bij ABD NEEM DE TENT GEMAKKELIJK MEE ACHTER IN DE JOGGER VAN ABD DE DACIA JOGGER ZOMER ACTIE op voorraad = direct rijden DOKKUM DRACHTEN HEERENVEEN LEEUWARDEN SNEEK GEWOON. GOED DACIA JOGGER TCe 100 Bi-Fuel Essential 5-zits VANAF €21.450 Geleverde uitvoering kan afwijken van uitvoering op afbeelding. Fouten, prijs- en specificatiewijzigingen voorbehouden. Genoemde prijzen zijn incl. btw, tenzij anders vermeld.

review Autoreview.nl 7 februari 2022 “Er is heel weinig mis met de auto. Zeker als je het gebodene afzet tegen de gevraagde prijs, scoort hij uitstekend. De Jogger is groot, ruim en messcherp geprijsd”.

review Topgear.nl 17 april 2022 “Wij worden heel blij van de Dacia Jogger. Eindelijk weer een fabrikant die iets anders durft te doen dan enkel op concurrenten jagen. Eindelijk weer een auto die niet zijn plek in de markt wil kerven op basis van blabla, maar van keiharde kwaliteiten. Eindelijk weer een slimme, praktische, écht waardevolle toevoeging in een zee van dezelfde ideeën. En eerlijk gezegd: het feit dat sommige elektronische ‘hulpjes’ ontbreken en je dus op moet blijven letten, is voor ons alleen maar een pluspunt”.

OF KIES VOOR DACIA 4 ALL en ontvang gratis 1 jaar extra garantie! STAP IN DE JOGGER BI-FUEL. Vanaf 6.000 kilometer per jaar rijdt u voordeliger in een Dacia Bi-Fuel model. review ANWB.nl juni 2022 “Met zijn overmatige binnenruimte en scherpe prijsstelling is de Dacia Jogger een personenwagen die iedereen wel kan gebruiken.”. Verkrijgbaar met 5 of 7 zitplaatsen PRIVATE LEASE OOK MOGELIJK.

Sietse van der Hoven 'Ik voel mij hier opmijn plek' Deze leuke vent is Sietse van der Hoven. Een vrolijke, positieve en verzorgde jongeman van 20 jaar en sinds vier jaar werkzaam bij Empatec als onderhoudsmedewerker in het groen. Hij heeft al veel verschillende werkzaamheden gedaan zoals maaien, borders beplanten, schoffelen en snoeien. Hij leert hier veel en daar is hij trots op. “Ik voel me hier op mijn plek”! En die fijne plek is niet zo vanzelfsprekend. In zijn jongere jaren kon hij moeilijk meekomen op school. Op elfjarige leeftijd is hij naar de Piet Bakkerschool gegaan en heeft hier voor de leerweg land- en tuinbouw gekozen. Dit bleek een schot in de roos. Leren en werken met je handen, dat past bij Sietse! Met ‘opa’ op pad Nu is hij iedere dag met “Opa“ op stap, dit is zijn collega Andries die bijna met pensioen gaat. Hij gaat ook vaak op dinsdagavond naar Opa toe, gewoon voor de gezelligheid. Andries gaat hij straks zeker missen, maar hij wil volgend jaar ook wel weer graag met de maaiploeg mee. Met machines werken. Genieten Sietse geniet van veel dingen naast zijn werk, maar vooral van vissen! Hij kom uit een gezin dat altijd in verbinding staat met het water. Heerlijk met de boot op vakantie, fijn op het water. Als Sietse klaar is met werken gaat hij op zijn fiets op zoek naar een mooie visplek. Waar moet die dan aan voldoen zul je denken? “Nou daar waar niet veel boten voorbij komen”. Hij heeft één hele goede plek, maar die verklapt hij natuurlijk niet. “Die is ergens op de wereld”. In de Sneekweek kun je Sietse op de kermis vinden bij de botsauto’s. Hij help met het opbouwen ervan en in de week zelf helpt hij de eigenaar onder andere met de auto’s op zijn plek zetten. Toekomst In de toekomst kijken kan hij niet, dit is lastig. Sietse leeft met de dag. Hij wil wel graag zijn trekkerrijbewijs halen en bij Philadelphia waar hij woont naar het zelfstandige gedeelte verhuizen. Wij gaan ervan uit dat hij die twee doelen snel zal behalen, zeker met zijn inzet en motivatie. Ik ben Sietse en ik laat mij niet beperken

27GROOTDEFRYSKEMARREN.NLdeFryskeMarren

Als we aankomen op locatie bij een klant van de hoveniers, staat een lange man met een brede glimlach op zijn gezicht op ons te wachten. Edwin Otten, 39 jaar, werkt als onderhoudsmedewerker groen. Via één van de leerlijnen van Pastiel is Edwin begonnen aan zijn werk-leertraject bij Empatec. Gestart met een proefplaatsing, maar nu heeft Edwin een jaarcontract te pakken! Niet altijd makkelijk Edwin is geboren in Drachten. Hier heeft hij ook zijn jeugd doorgebracht en dat was niet altijd makkelijk, hij heeft hier dan ook geen warme herinneringen aan. Door omstandigheden sloot hij zich steeds meer af voor anderen en had daardoor weinig vriendjes over de vloer. Door een leerachterstand heeft Edwin een Wajong-uitkering. Op 16-jarige leeftijd is hij het ouderlijk huis uit gegaan, waarna hij al snel vader werd van zijn eerste zoon. Edwin heeft 4 kinderen waarvan de jongste 7 maanden is. Edwin heeft veel verschillende werkgevers gehad, voornamelijk via uitzendbureaus. Van werk in de bouw, plantjes stekken tot straler van schepen, Edwin heeft het allemaal gedaan. Ook heeft hij op vele plekken gewoond. Waar de liefde hem bracht daar woonde Edwin. Nu woont hij al 6 jaar in Koudum op een rustige plek. Groen geeft rust Edwin is op zoek naar rust en regelmaat. Groen geeft hem rust. In zijn vrije tijd is hij dan ook graag in het Rijsterbos te vinden, doet hij het onderhoud van het groen in de buurt en is hij in zijn eigen tuin te vinden. Zijn eigen tuin is hij helemaal aan het renoveren, dit wordt een mooie plek voor zijn dochtertje en voor zijn andere hobby: de koikarpers. Leerlijn Dienstverlening Via het UWV kwam Edwin bij Pastiel. Pastiel heeft samen met Empatec diverse leerlijnen opgezet, zo ook bij dienstverlening. Voor verschillende opdrachtgevers in het groen wordt Empatec Dienstverlening ingezet. Zo ook de afdeling hoveniers, waar Edwin op een leerlijn geplaatst is. De leerlijn is één van de eerste stappen naar betaald werk. Via de leerlijn worden er werknemers- en vakvaardigheden aangeleerd, om zo op termijn uit te kunnen stromen naar de reguliere arbeidsmarkt. Toekomst Edwin wil zich graag verder ontwikkelen in het groen en groeien in dit vak, hij heeft het enorm naar zijn zin. In de toekomst wil hij graag een huis kopen en een warm thuis voor zijn kinderen creëren, hij heeft zichzelf daarom als doel gesteld om langdurig aan het werk te zijn. Dit gaat hem, met hulp en begeleiding van Pastiel, zeker lukken! www.pastiel.nl

220273_EMP_Column_Pastiel_Edwin_Otten.indd 1 01-08-2022 15:14

Edwin Otten Een hele andere weg inslaan!

AFTRAP CULTURELE SEIZOEN MET UITFESTIVAL DE FRYSKE

Op zaterdagmiddag 10 september staan de dorpen Joure, Balk en Lemmer in het teken van cultuur tijdens de eerste editie van het UITfestival van de Fryske Marren. Het is dé aftrap van het culturele seizoen 2022/2023. Een veelzijdig festival waarbij de bezoeker zich kan onderdompelen en laten inspireren in al het moois wat er binnen de gemeente wordt aangeboden op cultureel gebied. In alle drie dorpen zijn er onder meer optredens, exposities, marktkramen en workshops. Om 13.00 uur is de grote muzikale opening, waar alle bezoekers aan mee kunnen doen. Na de opening kan de bezoeker tot 17.00 uur de activiteiten, de optredens en de culturele markt bezoeken.

BERT STEEMAN Zanger Brückenbauer, onderdeel van Stichting 8501Indie Bert (1975) woont met zijn vrouw en twee kinderen in Joure. Hij werkt al ruim twintig jaar in de zorg met mensen met een verstandelijke beperking. Zijn uitlaatklep is muziek creëren. Het schrijven van teksten, melodielijnen, spelen en optreden. Van niets, iets maken, dat is voor Bert kunst. Inspiratie komt soms op de gekste momenten uit de lucht vallen, bijvoorbeeld als hij met tien dingen tegelijk bezig is of aan het werk is. Achter een bureau zitten om een tekst te schrijven, dat werkt niet voor Bert. Al jammende met de andere bandleden ontstaat hun muziek. Als zanger van de band Brückenbauer staat hij in direct contact met zijn publiek en sinds een aantal jaren zingt hij met name Nederlandstalig. Dat laatste was spannend. “Doordat ik in het Nederlands denk voelt het zingen in mijn oorspronkelijke taal alsof ik naakt ben”, zegt Bert,. Hij vervolgt: “Dat kwetsbare gevoel maakt het direct ook ontzettend mooi”. Mensen zien genieten, plezier maken en dansen vind ik heerlijk. Tijdens het UITfestival hopen we mensen met ons optreden te inspireren.”

In Joure start het evenement bij de Katho lieke kerk, zijn er concerten in de Hobbe van Baerdtkerk, is er een infomarkt bij Museum Joure en staat er een poppo dium in het park aan de Sinnebourren. In Balk is het festival in het centrum te vinden en is er voor jong en oud van alles te doen. En in Lemmer kun je het festival in het centrum rondom ‘het Dok’ bele ven. Zo heeft elk dorp een ander lokaal Bibliothekenaanbod.

DOE MEE ALS CULTUURORGANISATIECULTUURMAKERVERENIGING,OF Met dit festival kunnen alle culturele verenigingen en cultuurmakers binnen de gemeente De Fryske Marren laten zien wat ze in huis hebben. Te denken valt aan koren, muziekkorpsen, kunstenaars, bands, comedians, straattheater, toneel verenigingen, podia, historische vereni gingen et cetera. Wie interesse heeft om mee te doen aan het UITfestival DFM kan zich nu nog aanmelden. Ga voor meer in formatie en aanmelding voor het festival naar www.uitfestivaldfm.nl

BRANDED CONTENT

Mar en Fean, CVK IT Toanhûs, Museum Joure organiseren samen met bezoekerscentrum Mar en Klif en Stichting Oud Lemmer het UITfestival DFM. “De culturele sector is nodig om het dorp levendig te houden”, vindt medeorganisator Piet Zantman van stichting Oudlemmer. Volgens hem zorgt cultuur voor verbinding in het dorp. Samen met de andere organisaties is dit essentieel voor de maatschappij en dus genoeg reden om het UITfestival in De Fryske Marren te organiseren.

GROTE MUZIKALE OPENING, DOE OOK MEE Kun jij zingen of een muziekinstrument bespelen? Doe dan mee met de gezamen lijke Grote Muzikale Opening tijdens het UITfestival op 10 september. Verzamelen is om 12.45 uur, om 13.00 uur wordt er gespeeld. Kijk op www.uitfestivaldfm.nl en download hier je muziekstuk voor jouw instrument. JOURE In Joure start het evenement bij de Katholieke kerk in de Midstraat met verschillende optredens van muziekver enigingen en korpsen. Er zijn concerten te beluisteren van onder andere koren in de Hobbe van Baerdtkerk. Filmhuis Joure laat een voorproefje van hun programma zien in Museum Joure en in de tuin van het museum vind je meerdere kunste naars en historische organisaties. Hier kan de bezoeker zich inschrijven voor een leuke cursus, workshop of als historisch Alsonderzoeker.uitsmijter is er een poppodium in het park aan de Sinnebourren met optredens van onder meer Brückenbauer, de Toan hus Bands en Quiet as Always.

28 NUMMER 08 • 2022 CULTUUR UITGAAN&

Of neem een kijkje ‘terug in de tijd’ met Histoarysk Wurkferbân Gaasterlân. Het Breahus heeft een doorlopend programma vol muziek: Wiebe Mulder neemt plaats achter het Lohman orgel uit 1843. Fluit- en kamermuziekdocente Anke van Straalen en Muziek aan de Luts leveren een muzikale bijdrage.

BALK In het centrum van Balk is een culturele markt. Bij de kraampjes kan de bezoeker de werken van verschillende kunstenaars en cultuuraanbieders bewonderen. Men kan zich inschrijven voor een leuke cursus, workshop of muziekles en zich laten inspireren voor het nieuwe culturele seizoen.

LEMMER Op verschillende locaties langs ‘het Dok’ staan er kramen opgesteld met informatie en kan de bezoe ker meedoen aan verschillende activiteiten. Beleef de schilderkunst, bezoek een fototentoonstelling, ervaar het Woudagemaal. Of ga als bezoeker lezen in een huiskamer op de Schulpen. In de Tsjerke oan it Dok is muziek bestaande uit verschillende optredens zoals het jeugdorkest, orgelmuziek en een voordracht van gedichten met zang. Kijk voor meer informatie op www.uitfestivaldfm.nl.

Promobeeld: Erikjan Koopmans

TEKST EN BEELD LOTTE VAN DER MEIJ

29GROOTDEFRYSKEMARREN.NL

In haar vrije tijd houdt zij zich veel met kunst en cultuur bezig. Ze zingt, zit in het bestuur en verzorgt de public relations van het gemengd koor de Sjongersnocht uit Bantega. Op een ontspannen gezellige manier samen met de andere leden naar een optreden toe werken vindt ze heerlijk. Met muziek kun je zoveel mensen raken. Het is heerlijk het publiek te laten meezingen, dansen, lachen en te ontroeren. “Ik krijg kippenvel als we meerstemmig zingen met het koor en het allemaal precies goed samenvalt”, vertelt ze. Hun muziekaanbod is groot. Van ballads tot up-temponummers in diverse talen van diverse artiesten zoals De Kast en Abba. Tijdens het uitfestival is het koor de Sjongersnocht te vinden op één van de podia in Lemmer. In haar rol als koorlid is ze ook betrokken geraakt bij de organisatie van het UITfestival. Ze wil mensen graag triggeren en op deze manier laagdrempelig in aanraking laten komen met de kunst en cultuursector. Zodat mensen vaker komen luisteren, kijken of bijvoorbeeld zelf aansluiten bij een koor of gaan schilderen.”

MET FRYSKE MARREN

HENNY VAN DER BIJL

Lid werkgroep Organisatie UITfestival Lemmer/lid koor Sjongersnacht Henny (1969) woont in Scherpenzeel, is getrouwd en heeft drie kinderen. Ze werkt twee dagen in de week bij een kledingwinkel in Delfstrahuizen.

HENK KROON Stichting Histoarysk Wurkferbân Gaasterlân Henk Kroon (1949) woont samen met zijn vrouw in leraarontstaan.geschiedenisisgeweest.politielevenvanhetpensioengenietOldeberkoop,vanzijnenisgrootstedeelzijnwerkzamebijdeindienstAlskindzijnliefdevoorZijnopde basischool kon in de Friese taal zo prachtig vertellen over de geschiedenis dat Kroon zijn interesse was gewekt. Voor de stichting is hij momenteel bezig om ‘dingen bereikbaarder te maken voor anderen’. Dit deed hij bij de politie ook. Achter de schermen het gemakkelijker maken voor de mensen die in het veld werken. Momenteel is hij bezig uit te zoeken hoe de straatnummers in combinatie met huizen in de loop der jaren zijn geweest en zijn veranderd. Dit doet hij voor de plaatsen Mirns, Rijs en Bakhuizen. Op het UITfestival zal de stichting in het Oude Raadhuis in Balk (deze is open vanwege de open monumentendag) verzamelingen van onder andere foto’s en ansichtkaarten presenteren. “Kunst is een breed begrip”, geeft hij aan. “Alles kan kunst zijn. Van drie stippen op een doek tot een product van handvaardigheid. Het wordt pas interessant als je de betekenis er achter weet.”

Jongeren die van musicals houden en graag bij MUZT willen, kunnen vrijdag 26 augustus meedoen aan de tweede en laatste auditieronde voor het nieuwe seizoen. MUZT is de vierjarige musicalopleiding voor jongeren tussen de 12 en 17 jaar. Het vormt een goede springplank naar het vervolgonderwijs binnen het vakgebied, zoals musical, muziektheater en kleinkunst. Ook voor leerlingen die geen professionele carrière ambiëren vormt MUZT een goede basisopleiding in zang, dans en acteren. Alle leerlingen doen mee aan de jaarlijkse MUZT-musical in Theater Sneek.

ZA 17 SEPTEMBER // 21.00 UUR // € 19,50 (€ 17,50 VVK) STORMRAM VERRAST MET TALENT UIT HET NOORDEN IN THEATER SNEEKPaul de Leeuw komt naar Sneek Paul de

CABARET // DI 8 NOV – 20:15 UUR // €

AUDITIE TALENTKLAS De Atrium-dansafdeling houdt woensdag 7 september een auditie voor de talentklassen. De begaafde dansers, van 9 tot ongeveer 14 jaar, krijgen twee keer per week les in de stijlen klassiek ballet en moderne dans/jazz. Ze treden op bij open dagen, festivals en andere voorstellingen. Na de talentklassen stromen de dansers vaak door naar de selectiegroepen van Dance Explosion, de Jeugd Dansopleiding Fryslân en MUZT. De auditie is van 14.30 tot 15.30 uur in de Noorderkerkzaal in Sneek. De auditie is in de vorm van een dansles met verschillende oefeningen. Er wordt gelet op techniek, kracht, lenigheid, uitstraling en eendanservaringisVoorbereidingmuzikaliteit.nietnodig,ispre. AANMELDEN KAN BIJ LEEFTIJD).(O.V.V.DANS@CKS.NLDANS)(COÖRDINATORVELDHUISJACQUELINEVIANAAMEN

20:15

DE AUDITIE IS VAN 14.30 TOT 17.00 UUR IN HET ATRIUM IN SNEEK. AANMELDEN KAN VIA KUNSTENCENTRUMATRIUM.NL.

SEPT

Tegelijk is het een afscheid van een jeugdheld, want ook de leden van Rootsriders zijn met Vrientens tijdloze liedjes opgegroeid. Speciaal voor het eerbetoon keert oud-bandlid Tjerk Schoonheim terug als gastzanger. Rootsriders is vooral bekend van hun Bob Marley-shows. De BBC riep de band uit tot beste Bob Marleytribute. Begin dit jaar haalde de groep de finale van een grote muziekwedstrijd bij SBS6. Leeuw komt aantal kaarten beschikbaar voor de viering van zijn zestigste verjaardag. 24,00 0515 431 WOUTHUISJEANNETTEFOTO:

// WWW.THEATERSNEEK.NL // TEL.

400 WOUTHUISJEANNETTEFOTO:

31GROOTDEFRYSKEMARREN.NLdeFryskeMarren // CULTUUR&UITGAAN

ALATRIUMDRUKBEZIGVOORJONGERENREGGAESALUUTAANHENNYVRIENTENINBOLWERKDOORROOTRIDERSZATERDAG17SEPTEMBER2022Rootsridersbrengtzaterdag17septemberinhetBolwerkeenlaatstemuzikalegroetaanHennyVrienten.EeneerbetoonaandeonlangsoverledenDoeMaar-frontmandieveelheeftbetekendvoordepopulariseringvanéndeerkenningvoorreggaemuziekinNederland.

THEATERSHOW //

BRUINSMASASKIAFOTO: NIEUW! THEATERKOOR VOOR JONGEREN In het nieuwe seizoen komt er voor jongeren die graag samen met leeftijdsgenoten willen zingen, een theaterkoor. De lessen sluiten goed aan op KinderMuziekTheater (KMT) – maar deelnemers hoeven niet bij KMT te hebben gezeten – en zouden een perfecte voorbereiding kunnen zijn op MUZT. Onder leiding van Erwin de Ruijter worden bekende pop- en musicalnummers gezongen. Er wordt gewerkt aan meerstemmig zingen, het goed gebruiken van de stem, de presentatie en het bewegen tijdens het zingen. Er zijn tien lessen, maar mogelijk volgen er meer.

AANMELDEN KAN VIA KUNSTENCENTRUMATRIUM.NL

WIE KOMEN ER SPELEN? De avond begint om 20.15 uur met het experiment ‘You till I Die’ van theatermaker Philipp Charpit Charpit is een dromer en een activist en geïnteresseerd in fysiek theater op het snijvlak tussen performance en theater. Zijn werk is beeldend en fysiek. Daarbij spelen geluid en muziek een grote rol. Charpit poogt het publiek telkens mee te nemen in een theatrale, rakende sfeer, los van verhalende lijnen. Charpit: “Ik ben een schepper van onverwachte ontmoetingen. Het is een open dialoog, altijd in beweging, nooit gelijk.” ‘You till I Die’ gaat over de verwerking van een gebroken hart. Na dit experiment gaat het publiek door naar de grote voorstelling ‘De Weldoener’ van het Noordelijk theatercollectief Illustere Figuren Dit gezelschap, met een enorm positief geloof in de mensheid, maakt grote maatschappelijke thema’s persoonlijk met een groot gevoel voor humor. De makers van dit stuk (Tim Verbeek, Raymond Muller, Zen Roorda en Joeso Peters) proberen duidelijkheid te krijgen over de moord op Bonifatius. Wie vertelt de waarheid? Wat is de waarheid? Niets is met zekerheid te zeggen. In een doldraaiende parodie op het fenomeen showbizzquiz leren we dat eigenlijk niets in het leven zeker is.

Het nieuwe les- en cursusseizoen van kunstencentrum Atrium begint op maandag 29 augustus. Bij de dans-, theater- en musicalafdeling zijn de voorbereidingen al in volle gang. Zo houdt MUZT Musicalopleiding een auditie op 26 augustus, zijn er op 7 september audities voor de danstalentklassen en komt er speciaal voor jongeren een theaterkoor. AUDITIE MUZT

weer naar Sneek. Er is nog een

MAATNIENKEFOTO:

De avond wordt afgesloten met een nagesprek waarbij het publiek wordt uitgenodigd met de jonge theatermakers in gesprek te gaan. En dat maakt deze Stormramavond helemaal af. ZA 24 –UUR // € 14,50 // WWW.THEATERSNEEK. NL // 0515 431 400

Voor wie wel van theaterverrassingen houdt, is een avondje Stormram een echte aanrader. Stormram is de verza melnaam van een aantal noordelijke theatercollectieven die met een rondreizend programma langs de verschil lende theaters in Noord-Nederland reizen. Op 24 september opent Theater Sneek haar deuren voor een Stormramavond waarbij het publiek na afloop in gesprek kan gaan met de makers.

LANGWEER GezelligeMARKT streekmarkt en braderie in De Buorren.

WITMARSUM KomDOENverdwalen in het maisdoolhof van 1,5 hectare.

OUDEMIRDUMERKLIF IndringendeMUZIEKTHEATERvoorstelling over de transformatie van de Zuiderzee.

t/m za. 20 augustus ifks skûtsjesilen

WWW.ALLEGORISCHEOPTOCHT.NL zaterdag 3 shantyfestivalseptember SNEEK DiverseMUZIEKshantykoren zingen verspreid over diverse locaties. WWW.SNEEK.NL

WWW.FEESTWEEKBALK.NL zomerbraderie MAKKUM Zomermarkt,MARKT sneupersmarkt en kindervrijmarkt in het centrum.

WWW.MOLENSTICHTINGSWF.NL dinsdag 23 augustus jouster kuierke JOURE OntdekRONDLEIDINGelkedi. en do. samen met een gids de Vlecke Joure.

FRIESLAND MeerSPORTEVENEMENTdan60skûtsjes strijden om het IFKS kampioenschap.

JOUSTERKUIERKEWWW.WATERLANDVANFRIESLAND.NL/ donderdag 25 gondelvaartaugustus BALK PrachtigOPTOCHTversierde gondels varen door het centrum van Balk.

WWW.JOURE.NL zaterdag 20 zomermarktaugustus

WWW.VERDRIETVANDEZUIDERZEE.NL t/m vr. 30 maisdoolhofsept

hemdyk rintocht BLAUWHUIS PrachtigeSPORTEVENEMENTwandeltocht door pittoreske dorpjes en de natuur. WWW.HEMDYKRINTOCHT.NL natuur-cultuurtocht JOURE FietstochtFIETSEN met onderweg bijzondere (mini)concertjes. NATUURCULTUURFIETSTOCHTWWW.WATERLANVANFRIESLAND.NL/ zondag 4 september flinke streekmarkt HEMELUM KoopMARKTde streekproductenheerlijkstein het weiland van de Flinkefarm. WWW.ITFLINKEBOSKJE.NL do. 8 t/m za. 17 september hid hero BOLSWARD VoorstellingTHEATER over het referendum in 1952 in Bolsward over de toekomst van Europa. WWW.HIDHERO.NL zaterdag 10 september uit festival ZUIDWEST FRIESLAND DeFESTIVALfeestelijke opening van het nieuwe culturele seizoen. WWW.UITFESTIVALDFM.NLWWW.UITFESTIVALSWF.NL open monumentendag FRIESLAND OPEN MonumentenDAG zijn opengesteld en activiteiten worden georganiseerd. WWW.OPENMONUMENTENDAG.NL slowtriatlon OUDEMIRDUM 1/4SPORTEVENEMENTof1/8triatlon,maar dan slow, dus voor iedereen. WWW.SLOWTRIATLON.COM friisfestival OUDEGA SWF LuisterMUZIEKnaar Friese versies van de muzikale hardrijders. WWW.ARCADIA.FRL za. 10 en zo. 11 sept nk wakeboarden SNEEK activiteiten.wakeboardersMetSPORTEVENEMENTdetopvandeNederlandseengratis(kids) WWW.STRANDSNEEK.NL/NK zondag 11 september owb grachtenconcert SNEEK GrachtenconcertMUZIEK met (semi)klassieke muziek. WWW.SNEEK.NL sloepleven LANGWEER PresentatieWATERSPORTvan uitgebreide occasionvloot en nieuwe sloepen met hapje en drankje. WWW.LANGWEERDERSLOEP.NL uitagenda 19 AUG. T/M 11 SEPTEMBERBEKIJK DE COMPLETE UITAGENDA OP: WWW.WATERLANDVANFRIESLAND.NL/UITAGENDA

WWW.ITFLINKEBOSKJE.NL woensdag 31 augustus tijdreis eendenkooi PIAAM ReisEXCURSIEmeedoor de tijd in de historie van de eendenkooi. WWW.ITFRYSKEGEA.NL donderdag 1 allegorischeseptemberoptocht SINT NICOLAASGA OptochtOPTOCHTvan grote en kleine praalwagens.

WWW.FRYSLANMARKTEN.NL do. 25 t/m zo. 28 aug langwarder merke LANGWEER VeelEVENEMENTactiviteiten en festiviteiten voor jong en oud. WWW.VISITLANGWEER.NL vrijdag 26 11-stedenmarktaugustus BOLSWARD GezelligeMARKT markt in het centrum. WWW.BOLSWARD.NL geschutsdemonstratie SLOTEN TraditioneelDEMONSTRATIEkanonschieten door de Stadsschutterij en stadsomroeper.

MAISDOOLHOFWWW.WATERLANDVANFRIESLAND.NL/

WWW.IFKS.FRL t/m do. 15 sept verdriet van de zuiderzee

vrijdag 19 augustus joure swingt JOURE DiverseMUZIEKmuzikanten en straatartiesten treden op.

WWW.STADSSCHUTTERIJSLOTEN.NL zaterdag 27 orgelconcertaugustus BOLSWARD ArjanCONCERTHuizer op het Hinsz-orgel. WWW.ARJANHUIZER.NL zomerwandeling LEMMER OntdekRONDLEIDINGLemmer met een gids. ZOMERWANDELINGWWW.WATERLANDVANFRIESLAND.NL/ zondag 28 augustus flinke flea market HEMELUM SchatzoekenMARKT in het weiland van de Flinkefarm.

WWW.VISITLANGWEER.NL zomers molenplezier WORKUM OPEN DAG Elke za. laten molenaars zien hoe de Nijlânnermolen werkt.

MAISDOOLHOFWWW.WATERLANDVANFRIESLAND.NL/

OP AVONTUUR IN MAISDOOLHOF WITMARSUM BOERDEFOTO:SIMONIAKOOPMANSERIKJANFOTO:

KultuerCultuur

WWW.VERDRIETVANDEZUIDERZEE.NL

UIT FESTIVAL

WWW.SLOWTRIATLON.COM

Natuur-cultuur fietstocht Stap op de fiets en ervaar een mooie combinatie van natuur en cultuur tijdens deze fietstocht van 25 kilometer vanuit Joure. Tijdens deze middag word je getrakteerd op drie mini-concertjes met easy-listening/licht klassieke muziek en worden er gedichten en proza voorgedragen. Geniet tussendoor van de flora en fauna om je heen. De fietstochten vinden plaats op zaterdag 3 en 17 september, elk met een eigen route.

WWW.UITFESTIVALDFM.NLWWW.UITFESTIVALSWF.NL wINACTIE Wat is jouw ultieme ‘MOAI FUORT’ tip in Waterland van Friesland? Stuur deze tip naar moaifuort@waterlandvanfriesland en wie weet win jij een echte ‘MOAI FUORT’ trui. Lees MOAIFUORTWWW.WATERLANDVANFRIESLAND.NL/meer: ÚtdagingUitdaging

UIT Festival Vier de aftrap van het culturele seizoen tijdens het UIT Festival SWF en DFM in heel Waterland van Friesland. Op zaterdag 10 september (in SWF ook op 9 en 11 september) geniet je in 16 steden en dorpen van muziek, dans, kunst, (straat)theater, erfgoed en vele activiteiten. Dus pak de fiets, auto of ga met het openbaar vervoer en geniet van het culturele aanbod in de gemeenten Súdwest-Fryslân en De Fryske Marren. Check vooraf het complete programma.

NATUURCULTUURFIETSTOCHTWWW.WATERLANDVANFRIESLAND.NL/

Verdriet van de Zuiderzee Beleef tot en met donderdag 15 september de bijzondere muziektheatervoorstelling van Orkater en De Lawei bij het Oudemirdumerklif. De Afsluitdijk. Een knap staaltje waterwerken waar de hele wereld van opkeek. Het zorgde voor veiligheid en betere verbindingen. Maar met de bouw ervan stierf een zee. Deze voorstelling gaat over de transformatie van landschap en water en staat stil bij de gevolgen voor de mensen, de vogels en de vissen.

Maisdoolhof Ga op avontuur in Witmarsum. Voor de 23e keer vind je hier een Maisdoolhof van maar liefst 1,5 hectare groot. Dit betekent genoeg ruimte om te verdwalen. Lukt het jou om in dit doolhof, met maisplanten van twee meter hoog, de uitgang te vinden? De entree bedraagt één euro en gaat volledig naar het goede doel: de Ronald McDonald Hoeve in Beetsterzwaag. Het doolhof is tot ongeveer eind september iedere dag geopend.

SLOwTriatlon Doe op zaterdag 10 september mee aan de tweede SLOWTriatlon® Waterland van Friesland. Deze keer zwem je in het IJsselmeer (500 of 1000 meter), fiets je door het glooiende landschap van Gaasterland (20 of 40 kilometer) en maak je hier ook een prachtige wandeling (5 of 10 kilometer). In je eigen tempo en geschikt voor alle leeftijden. En... je wint ‘m altijd. VVV Waterland van Friesland heeft de regionaam Waterland van Friesland aan dit prachtige evenement verbonden.

SPORT34 NUMMER 08 • 2022

LIEFST EEN WEDSTRIJD Haar team traint intussen twee keer in de week en eens per maand spelen ze een toer nooi. De trainingen zijn erg divers en dus een goede voorbereiding op het toernooi. “We beginnen altijd met een warming-up en daarna gaan we technieken oefenen. Aan het einde van de training doen we een partijtje of een ander spelletje”, legt Vera uit. Hoe leuk de trainingen ook zijn, Vera speelt het liefst een wedstrijd. “Het is gewoon heel leuk om in het echt te spelen. Je ziet dan ook allemaal dingen terugkomen die je in de training hebt geleerd en hoe goed je het als team doet. En vooral op het opslaan vind ik heel leuk.”

O Op een volleybaltoernooi van school maakt Vera Pals uit Joure kennis met de sport. “Ik had het toernooi gewonnen en dat inspi reerde mij wel om meer met volleybal te gaan doen. Ook ging ik al vaak mee met de wedstrijden van mijn zus. Zij volleybalt ook. En ik merkte opeens dat het mij ook heel leuk leek. Dus toen werd ik anderhalf jaar terug lid van Cool Moves Volley (CMV) bij VC Joure.”

NIEUWE MENSEN LEREN KENNEN Een mooie bijkomstigheid van een team sport is dat je nieuwe mensen leert kennen. Toen Vera begon bij CMV kende ze nog nie mand, maar onderhand heeft ze veel nieuwe vrienden gemaakt. “Laatst hebben we na de wedstrijd nog met zijn drieën gespeeld, dat was heel leuk.” Ze hoopt nog lang te blijven volleyballen. En dat moet ook wel, want ze wil het ver schoppen. “Ik wil graag zo goed worden als Rixt van der Wal. Ik vind het heel knap hoe zij volleybalt. En ook hoe hard ze kan smashen”, lacht Vera.

Volleybalweek

Van 5 tot en met 9 september organiseert VC Joure de Volleybalweek, waarbij er elke dag iets leuks te doen is. Dankzij subsidie van Sport- en Beweegakkoord De Fryske Marren organiseren ze volleyballessen voor scholen, kun je een top clinic volgen van volleybalanimator en jeugdtrainer Remko Kenter en meedoen aan een beachvolleybaltraining. Ook komt de bus van de Nederlandse Volleybal Bond naar SportFun, waarin je je slagkracht kan meten of kan trainen op een stormbaan. De week wordt op vrijdag afgesloten met een glow in the dark toernooi. Wil je weten hoe leuk volleybal is? Kom naar de Volleybalweek. Meld je aan door de QR-code te scannen of ga naar vcjoure.nl/volleybalweek

MAAK

VOLLEYBAL ALS TOPSPORT Rixt van der Wal uit Haskerhorne begint op haar zevende bij VC Joure. Met haar lengte maakt ze al op jonge leeftijd grote sprongen bij de club. “Al op mijn dertiende mocht ik vaak meespelen met damesteams, terwijl ik zelf in B1 zat. Ook viel ik wel eens in bij de A’s. Hierdoor maakte ik veel speeluren en dus ook veel balcontact. En dat laatste is heel belangrijk als je beter wilt worden”, aldus Rixt. MAAKT VEEL MEE Op haar veertiende maakt de getalenteerde Rixt de overstap naar VC Sneek, waar ze met Dames 1 in de eredivisie speelt. “Op dit niveau maak je zoveel mee. Zo speelden we vorig seizoen voor een plek in de halve fina le. Nog nooit eerder heb ik zoveel vechters bij elkaar gezien. Het gevoel dat je krijgt als je dan ook nog wint, geeft echt een enorme Jong, oud, groot of klein: volleybal is voor iedereen. De afwisseling, het snelle spel en de teameffort zijn bijna nergens zo sterk aanwezig als bij volleybal. Wat de sport zo leuk maakt, vragen we aan speelster Vera Pals (11) en Eredivisievolleybalster Rixt van der Wal (19).

VAN VOLLEYBAL TEKST SONJA HARKEMA // FOTO’S DOUWE BIJLSMA

Dat oerlis mei de ynwenners sil lang, tige lang duorje. De diskusjes dêrnei yn it kolleezje sille dreech wêze mei fjouwer sa fier fan elkoar ôfsteande partijen. Boppedat hat it foarige kolleezje in kwak wichtige saken hieltyd wer feroare en útsteld, lykas it Brûsplak. Tiid wurdt de grutste tsjinstander fan it nije kolleezje yn dûbele betsjutting. De ried hie nochal wat krityk op dat lege fûnemint. Dat dienen se wylst de boargemaster mei fakânsje wie. Mar dy siet gewoan yn Goïngaryp te gnizen by de digitalisearde gemeenteriedssit. Want at in kolleezje it net iens wurdt, en yn de Jouwer sil it hiel faak 3-3 wêze, dan hat de boargemaster de trochslach. Fred Veenstra is fjouwer jier baas yn De Fryske Marren.

Eelke’s vingerop de zere plek Heu, heu heu,

35GROOTDEFRYSKEMARREN.NL

kick. Dat is precies waarom ik zo van de sport houd. Ik vind het een heel mooi spel en geniet van het inzicht dat er bij komt kijken. Maar ook van alle actie. Bij volleybal worden er veel punten gemaakt waardoor er altijd wel iets in het spel gebeurt.”

PITTIGE COMBINATIE Trainen doet Rixt vier avonden in de week in Sneek en elk weekend speelt ze een wedstrijd. Daarnaast studeert ze Onderne merschap en Retailmanagement in Gro ningen. Best een pittige combinatie. “Op de Hanzehogeschool Groningen hebben ze een topsportbeleid en -beurs. Hierdoor kan ik als het nodig is, tentamens verplaatsen en mag ik meer afwezig zijn. En als ik mijn punten haal, krijg ik een financiële ondersteuning in de vorm van een prestatiebeurs. Dat is echt heel fijn, want voor een bijbaan heb je bijna geen tijd.”

“IK VIND HET EEN HEEL MOOI SPEL EN GENIET VAN HET JEKOMTDATINZICHTERBIJKIJKEN”SPORT

BUITENLAND LONKT Plannen zijn er genoeg. Vorig jaar speelde Rixt met Jong Oranje het WK onder 20. Dan is het nog maar een stap naar Oranje Dames. “Dat begint dan wel te kriebelen, ja. Maar ik heb ook nog plannen om naar het buitenland te gaan. Ik zou graag bij een goede club in Duitsland willen spelen. Het is niet al te ver weg en er liggen veel kansen om te kunnen spelen. Belangrijk, want ik wil alles uit mezelf te halen en ontdekken hoever ik kan komen.”

Eelke Lok. Als journalist van Omrop Fryslân draait hij al veertig jaar mee en is hij met name bekend van zijn verslagen van het skûtsjesilen, maar je zou hem tekort doen door hem het stempel sportjournalist te geven, want Lok is allround. Door zijn originele no-nonsense kijk op de wereld weet hij ogenschijnlijk ingewikkelde zaken vaak te relativeren en tot de essentie te herleiden. En dat is ook wat u in de columns van Eelke kunt verwachten. De vinger op de plek….zere … we ha in kolleezje. No ja, it moat noch ynstalleard wurde en foardat dat sa is kin der yn De Fryske Marren noch fan alles barre. Mar it stiet no wol frij fêst dat fiif froulju en ien man mei syn seizen fiif minsken fertsjintwurdigje sille. Ik tink dat it it handigste is dat se allegear ien dei, de kolleezjedei, twa oeren langer wurkje (âldehoere) en dan allegear de freedtemiddies frij, want dan bart der dochs noait mear wat. Utsein resepsjes, mar in nim oan dat soks no ek al bûten de wurkoeren falle sil. Dat kolleezje kin dus oan de slach mei... ja wêrmei eins? Der is hielendal neat. Ja, der bin in pear blêdsjes útkaam ûnder de titel ‘Fûnemint foar moarn’, mar der stean de normale dingen yn wêr’t in gemeentebestoer him mei dwaande hâlde moat. Mar net hoe’t se dat dwaan sille. It mei de namme kolleezjeakkoard eins net ha.

It wie fansels dat se moannenlang inkeld mar drokte hân ha oer partijkes en popkes, en dat se hielendal net oer moarn praten ha. Mar se sizze no dat it op dizze wize opset is sadat se har sels ferplichtsje folle mear mei de mienskip te oerlizzen oer hoe’t it fierder moat. Dêrom fansels hienen dy jonge CDA-ers de boeren al nei it gemeentehûs stjoerd lêsten, mar dy wolle inkeld mar dat it fûnemint fan juster stean bliuwt.

MAATSCHAPPELIJK DOEL Op den duur wordt de triatlon niet al leen een passie, maar een heuse lifestyle voor hem. “Voordat ik ’s ochtends naar mijn werk ging, zwom ik en uit het werk ging ik fietsen of lopen. Jarenlang heb ik mezelf constant afgebeuld en heb ik veel en hard getraind. Elk jaar wilde ik mezelf weer overtreffen en uitdagen. Beter wor den. In 2017 merkte ik dat ik de motiva tie begon te missen. Maar mijn lichaam was nog wel ontzettend goed getraind. Toen heb ik besloten om van een pres tatiegericht doel een maatschappelijk doel te maken. En met datgene waar ik mijn halve leven voor heb getraind, iets voor de maatschappij te doen.” Met zijn tocht zamelt hij geld in voor Stichting Semmy. De stichting heeft als doel de levensverwachting en overlevingskansen van kinderen met hersenstamkanker te vergroten. De teller staat inmiddels op € 78.553.

STEFAN VS. MAARTEN Eigenlijk had Stefan dan ook in 2017 de Elfstedentocht al willen zwemmen. Nadat hij in 2011 met vier vrienden voor het goede doel de Elfstedentocht in estafettevorm zwemt, ontstaat de wens om de tocht een keer in zijn eentje af te leggen. Tot hij in contact komt met Maarten van der Weijden, die hetzelfde plan heeft voor het jaar erna. “Voor onze estafette hadden we een mooie URL aangekocht: elfstedenzwem tocht.nl. Maarten stuurde me een be richtje dat hij die graag wilde overnemen en zo hoorde ik van zijn plannen. Omdat de organisatie van een dergelijke tocht allesbehalve gratis is en je dus sponsors nodig hebt, wist ik dat ik het niet ging winnen van Maarten zijn naamsbekend heid. Daarom heb ik toen besloten om een paar jaar geduld te hebben en mijn plan uit te stellen naar 2020. Maar helaas ging dat niet door in verband met coro na”, zo vertelt hij.

“Ik wilde met datgene waar ik heb getraind, iets doen voor

36 en kleine week na de finish van zijn Elfstedentocht triatlon ziet Stefan er fris en opgewekt uit. Maar hij geeft toe dat zijn lichaam het nog zwaar heeft. “Ik kan gelukkig weer netjes de trap op en af, dat is erg fijn. Ik merk alleen wel dat ik heel snel moe ben. Een stukje met de honden wandelen hakt er al in. Dat voelt voor mij heel raar, want ik heb altijd genoeg energie. En nu is dat heel snel op. Het heeft nog wat tijd nodig voordat ik me weer helemaal fit voel”, aldus de 41-jarige Leeuwarder.

ONWERKELIJKE PRESTATIE VAN ULTRA ATLEET STEFAN VAN DER PAL: DRIE KEER E deFryskeMarren // SPORT

VAN PASSIE NAAR LEVENSSTIJL Alles bij elkaar heeft Stefan, die in het dagelijks leven gymdocent is, drie jaar met volle focus getraind voor zijn mon stertocht. Maar de basis legde hij al in de drieëntwintig jaar daarvoor. Van der Pal komt uit een sterk christelijk gezin waar sporten not done is. Daarom begint hij pas op zijn elfde met voetbal. Maar op zijn achttiende loopt hij daarmee een ernstige blessure op. Hij herstelt en begint met hardlopen. Via zijn toen malige schoonvader maakt hij kennis met de triatlon. “Langzaam ben ik er steeds verder ingerold. Samen gingen we op vakantie waar een loop was, waar we samen aan meededen. Ook fietsten we vaak met ons tweeën. Zo begon het balletje te rollen.”

GEEN ADEM MEER Het trainen gaat door en Stefan merkt dat het zwemmen hem goed afgaat. Hij past zijn plan aan en breidt zijn zwem-Elfstedentocht uit naar een triatlon, en ook nu weer doet hij dat voor een goed doel. Stefan is er volledig Van maandag tot en met vrijdag zwom hij de Elfstedentocht van 200 kilometer, op zaterdag en zondag fietste hij de tocht van 235 kilometer om vervolgens op maandag en dinsdag de route hardlopend af te leggen. Stefan van der Pal (42) zette met zijn Elfstedentocht triatlon van acht dagen een onvoorstelbare prestatie neer. Iets wat iedereen niet voor mogelijk hield, maakte Stefan toch mogelijk. En dat is precies wat hem drijft.

Ik mocht vier dagen in zijn showroom zwemmen. We boekten een huisje samen met mijn ouders en maakten er een gezellige minivakantie van.”

En met name op zijn vrouw Marianne is hij ontzettend trots. “Zij heeft bijna de hele organisatie van dit evenement op zich genomen en dat allemaal naast haar werk en ons gezin. Dat vind ik heel knap. Ook stond mijn gezin me bij in de voor bereiding. Iets waar we de kinderen altijd zoveel mogelijk bij probeerden te betrek ken. Bijvoorbeeld met een dagje uit. Dan reden we samen ergens heen en gingen we een paar uur later apart van elkaar naar huis. Zij in de auto en ik lopend. Zo kregen de kinderen er ook wat van mee. Want met de auto was het al een hele rit, maar lopend des te meer”, legt hij uit.

ELFSTEDENTOCHT: VINK Een concrete nieuwe uitdaging staat nog niet op de planning. Maar de step- of SUP-Elfstedentocht komt er in elk geval niet. “Dat ben ik niet van plan. De Elfste dentocht is voor mij nu klaar. Deze triat lon was prachtig en iets heel unieks, maar ik zie het niet zitten om het nog eens te doen. Dan is voor mij de glans ervan af. Bovendien zijn er nog zoveel dingen in Friesland waar je iets moois mee kunt doen. Maar daar geef ik nog niet te veel over weg”, besluit hij lachend.

TEKST SONJA HARKEMA // FOTO’S WIEBE PEKEMA

mijn hele leven voor een ander”

DE ELFSTEDENTOCHT IN RUIM EEN WEEK

EEN STERKE ACHTERBAN Zonder de mensen om hem heen, had Stefan van der Pal deze triatlon nooit kunnen volbrengen. Natuurlijk is hij uiteindelijk degene die moet zwemmen, fietsen en lopen, maar er komt heel wat meer kijken bij een prestatie als deze. Ste fan: “Deze triatlon is niet van mij alleen. Dit is iets van mij, mijn vrouw, mijn gezin en mijn begeleidingsteam. Zonder hen was ik echt helemaal niks.”

ZWEMMEN IN DE SHOWROOM Niet alles verliep dus vlekkeloos. Maar daar waar een ander bij een tegenslag snel in zak en as zit, proberen Van der Pal en zijn team altijd naar het positie ve te kijken. “Natuurlijk liep niet alles goed. Maar we hebben wel altijd gekeken naar hoe we van iets vervelends toch iets moois konden maken. Zo had ik in december een belangrijke training staan, maar door corona kon ik in geen enkel zwembad terecht. De training overslaan was geen optie en dus heb ik de leve rancier van mijn oefenzwembad gebeld.

37GROOTDEFRYSKEMARREN.NLNUMMER 08 • 2022 van overtuigd dat hij de triatlon kan volbrengen. Geen moment twijfelt hij aan zijn kunnen. Totdat hij corona krijgt. “Door corona was mijn astma volledig in de war. Hierdoor heb ik twee trainingen maar voor de helft kunnen doen. Ik kreeg simpelweg geen adem meer. Dat bracht wel flink wat onzekerheid met zich mee. Gelukkig hebben de longartsen mijn medicatie keurig op orde gebracht. Met allerlei luchtwegbescherming heb ik een hele goede training gedaan, waardoor ik het vertrouwen in mijn lichaam weer terug had.”

VERSPREIDING FRL Verspreidingen, Leeuwarden Niets uit deze uitgave mag worden gekopieerd zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. De gegevens in deze krant zijn met zorg samengesteld. Ten aanzien van de juistheid van de inhoud hiervan kan echter geenwordenaansprakelijkheidaanvaard.

38 NUMMER 08 • 2022 123456789 0111213 14 15 16 17 19 20 21 22 24 25 26C W D Gelijke cijfers staan voor gelijke letters. Probeer het gekleurde woord te vinden. H 1 17 5 18 18 22 4 15 9 17 22 17 19 8 14 15 14 11 8 14 8 11 17 5 7 17 7 7 10 8 5 4 17 11 14 17 15 11 15 20 14 17 7 9 18 22 18 26 14 14 2 17 14 1 6 17 24 17 15 10 6 19 22 6 7 22 22 2 14 22 18 9 15 22 6 17 11 17 14 8 17 17 4 17 19 10 6 18 14 8 15 12 15 10 7 17 22 17

REDACTIETIPS? redactie@grootdefryskemarren.nl REDACTIECOÖRDINATOR Gianna Posteraro EINDREDACTIE Richard de Jonge REDACTIE Dennis Stoelwinder, Wim Walda, Henk de Vries, Sonja Harkema, Lotte van der Meij en Eelke Lok VORMGEVING Frans van Dam (bliidd.nl) FOTOGRAFIE Johan Brouwer en Douwe Bijlsma

VERKOOP Geart Jorritsma, Ying Mellema, Marianne Bouwman, Mieke Alferink, Henjo van der Klok DRUK Mediahuis Noord, Leeuwarden

Jan Veldman uit Nijemirdum heeft de waardebon van 2 bioscoopkaartjes gewonnen. Deze is aangeboden Oostenrijk wajang spe Europees

UITGEVER Ying Media BV Zwarteweg 4 8603 AA Sneek Telefoon 0515 745005 E-mail www.yingmedia.nlinfo@yingmedia.nl

STUUR je ANTWOORDEN van PUZZEL 08 VÓÓR 12 september 2022 PER EMAIL NAAR: info@grootDEFRYSKEMARREN.nl OF PER POST NAAR: GROOT DE FRYSKEMARREn, Zwarteweg 4, 8603 AA SNEEK en vermeld hierbij uw adres! Winnaar puzzel Grootdefryskemarren

en is te besteden bij DE BIOS in Heerenveen OPLOSSING EDITIE 07-2022: Zweedse puzzel: SLUISWACHTER // Kruiswoordpuzzel: ZANGVOGEL Puzzel en win! In iedere editie van deze uitgave staat een puzzel waarmee je leuke prijsjes kunt winnen. Stuur je oplossing via de email of met traditionele post. Je kunt dit sturen naar: info@grootdefryskemarren.nl o.v.v. puzzeloplossing NR 08-2022 – tot uiterlijk 12 september 2022. Wij wensen je veel puzzelplezier! DE EERSTVOLGENDE UITGAVE VAN MAANDBLAD GROOTDEFRYSKEMARREN VERSCHIJNT OP: DONDERDAG 15 SEPTEMBER 2022 DE BIOS HEERENVEEN PUZZEL EN WIN 2 BIOSCOOPKAARTJES! Burgemeester Kuperusplein 52 Heerenveen • T 0513-654051 Kijk voor het actuele filmaanbod op: www.bios-heerenveen.com PUZZELPAGINA NR 08 grandioos voorbar g beroemd vioo bouwer hemel ichaam aan nem ng bi be se stad warme ucht streek beroep zeegroen poker term pl in Ge der and nsect b oedvat tap Russ sch gebergte na geslacht voor zetsel werk schuw langs van een re s e Amerika koos naam wafe tje rondre s uitroep van vreugde jaar telling specer j ont astend bewi s aan gri parm m stig gema in van Aeg r ste l ng weg gebru ker pl in F evoland voge p an gebouw n A dam brand gang p in Zeeland peil blad groente water in Fries and be spott ng meel product sterren bee d muziek n strument draadje soort onderwijs r v in

er

COLOFON

NR. 07-2022

Parlement overeen komstig binnen schip gordel vliegend dier item tennis term groot hakmes ver aagde toon Europese hoofdstad eens snavel verter ng Gouver neur Generaa echt Ch in es e mu n t aardappel s oort bereide hu d kerkbe waarder weefsel knaagdier domoor gehalte zelf zucht g mens driekroon oorlogs god be stuurder www.puzzelpro.nl© 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 11 12 9 10 123456789 11213 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 M TO Gelijke cijfers staan voor gelijke letters. Probeer het gekleurde woord te vinden. G 10 1 L 11 24 11 17 10 16 13 10 25 11 19 8 17 19 17 17 26 25 17 25 26 13 24 2 11 17 5 2 24 10 24 2 13 21 19 2 12 15 1 10 25 11 10 17 17 16 7 12 17 12 24 13 25 3 24 24 3 2 17 11 17 17 26 24 1 25 11 13 2 11 17 7 24 13 25 18 24 24 10 10 25 2 11 7 24 2 11 24 7 12 3 16 26 15 12 3 17 2 17 1 17 7 25 17 3 17 24 12 17 2 24 13 17 17 26 13 24 10 21 25 17 21 17 11 24 2

GrootdeFryskeMarren is een maandelijkse uitgave van Ying Media. De krant wordt huisaan-huis verspreid in gemeente De Fryske Marren en ligt bij verschillende 'pick-up' points in gemeente De Fryske Marren. Oplage: 28.000 exemplaren.

De Hiswa te Water in de Batavia Haven in Lelystad is in 2022 groter dan ooit met ruim 330 boten van 3 tot 30 meter. Kom naar deze boatshow die al jaren hét internationale platform vormt voor de watersportsector. Kijk voor tickets en meer informatie op www.hiswatewater.nl TicketsIn2022groterdanooit!ophiswatewater.nl