EEN BOEKJE OPEN OVER

EEN BOEKJE OPEN OVER DE

HONINGBIJ

De interesse voor de natuur en biodiversiteit neemt toe. Een goede zaak, vinden drie bijenhouders die graag hun kennis over honingbijen delen met het publiek. Een potje honing kopen kan iedereen, maar wie weet wat er allemaal gebeurt voordat die honing in een potje zit? Willem Altena en Cor Reijenga, beiden uit Sneek, en Cor de Boer uit Jutrijp doen een boekje open.

Het is al weer flink wat jaren geleden, dat zij zelf aangestoken werden door het bijenvirus. Cor Reijenga: “Ik ben opgegroeid in Lemmer en kwam daar regelmatig een aantal imkers tegen. Dat vond ik interessant en daar ging ik over lezen.” Willem Altena kwam hij tegen op een cursus.” Altena: “Ik had me opgegeven omdat ik met pensioen ging en eens iets anders wilde oppakken. Cor de Boer was mijn naaste collega bij de Leeuwarder Courant en had zich stomtoevallig ook aangemeld.” De Boer vult aan: “Ik ben een natuurliefhebber en mag graag lezen. In een hommelboek van de Britse hommelprofessor Dave Goulson stond een lijstje met tips wat je zelf kon doen om bijen tegemoet te komen. Eén daarvan was: volg een cursus imkeren.”

GEMENE STEKEN

Vrolijk zoemende bijen voorzien ons van lekkere honing. Maar soms delen ze een gemene steek uit, weet Reijenga die startte met een bijenkast in eigen tuin. “Dat was geen succes omdat de bijen toch pittiger waren dan gedacht. Nadat mijn buurman en mijn vrouw een keer waren geprikt, zijn we samen op zoek gegaan naar een betere plek.” Het liefst wilden ze hun kasten in Sneek houden. Wat nu? Via ‘wijkconciërge’ Bauke Faber van wijkvereniging De Hemdijk en ijsclubvoorzitter Jacob Akkerman vonden ze hun huidige stek bij het Spoordok en op de ijsbaan aan de Leeuwarderweg.

Er schijnen mensen te zijn die zich opzettelijk laten steken, weten de bijenhouders. “Het gif, waar je in de regel een bult en jeuk van krijgt, schijnt te helpen tegen reuma en gewrichtsklachten. Apitherapie heet dat, maar daar houden wij ons verder niet mee bezig.” leden van de bijenfamilie”, volgens de Boer. “De honingbij die wij houden, scoort altijd goed tijdens bijentellingen, maar dat is natuurlijk een gedomesticeerde soort. Wat we per se niet willen is de natuur vol zetten met honingbijkasten. Honingbijen zijn generalisten, die nectar van heel veel plantensoorten meepakken. De andere 359 wilde bijensoorten zijn vaak specialisten. Zij zijn afhankelijk van een of meer specifieke planten. Een honingbij beperkt andere soorten bijen in hun mogelijkheden om nectar te verzamelen.”

De honingbij is een van de weinige soorten bijen die in volken leven. “In onze kast zitten op de piek tot wel vijftigduizend bijen, maar in de natuur zie je veel meer solitaire bijen, zoals bijvoorbeeld de metselbijen die je in bijenhotels vindt.”

KONINGIN PER POST

Op teeltstations op de Waddeneilanden wordt gewerkt aan het raszuiver houden van de twee bekendste soorten honingbijen: Carnica en Buckfast. Het streven is de dieren zo gezond en zachtaardig mogelijk te houden. Omdat bijen maar een paar kilometer ver vliegen, kun je op een eiland bij uitstek aan een sterk ras werken. Het kopen van een koningin kan zelfs per post. “Wij werken ook wel met koninginnen van volgende generaties, maar soms is het goed om wat vers bloed in een volk te brengen”, vertelt Altena.

HOFHOUDING

Altena maakt graag gebruik van de term ‘hofhouding’ als hij bezoekers uitleg geeft over hoe het werkt in een bijenvolk. “Toen wij op cursus gingen, overvielen de ingewikkelde termen mij wel eens. De term hofhouding verwijst naar iets dat mensen kennen. Zij kunnen zich voorstellen dat koningin Máxima omringd wordt door hofdames die haar verzorgen en rondleiden. Dat gebeurt ook in de kast. In de kast wordt de koningin door haar hofdames over de ramen geleid langs alle schoongepoetste celletjes, waarin ze vervolgens in een razend tempo eitjes legt. Een koningin legt in haar leven moeite-

“NADAT MIJN BUURMAN EN MIJN VROUW WAREN GEPRIKT, ZIJN WE OP ZOEK GEGAAN NAAR EEN BETERE PLEK”

“EEN HONINGBIJ BEPERKT ANDERE SOORTEN BIJEN IN HUN MOGELIJKHEDEN OM NECTAR TE VERZAMELEN”

loos honderdduizenden eitjes.” Na hun geboorte hebben bijen allemaal dezelfde loopbaan. “Ze beginnen met verzorgende taken in de kast en als ze vier weken zijn gaan ze naar buiten als haalbij. Een bij leeft acht weken, een koningin kan jaren oud worden. De Boer: “In de zomer leven bijen kort; in de winter kunnen ze het tot wel een half jaar uitzingen. Omdat ze niet buiten komen, slijten ze niet. Hun belangrijkste taak is de koningin door de winter te helpen. De bijen kruipen op een kluitje en produceren warmte door hun vleugelspieren te laten trillen. Gedurende de hele winter is de temperatuur in het hart van het volk daardoor 35 graden. Bijen kennen geen winterslaap. Ze blijven wakker en wachten tot de buitentemperatuur boven de tien graden komt en de krokussen en de wilgen bloeien.”

BRAND!

Wekelijks controleren de mannen de kast en hanteren ze een beproefde strategie om te zorgen dat bijen zich gedeisd houden. Reijenga: “We blazen een beetje rook in de kast. De bijen denken dan dat er brand is. Ze zuigen zichzelf vol met nectar, zodat ze brandstof hebben, mochten ze op de vlucht moeten slaan. Dan hebben wij tijd om te kijken of alles goed is. Is de koningin goed aan de leg? Hoe staat het met de larven of eitjes?” Zo bepalen ze of ze moeten ingrijpen. De Boer verstaat de kunst om de koningin te vinden in een volle kast. “Ze heeft een langer achterlijf, vaak een iets andere kleur en een wat schommelend loopje, vergeleken met haar werksters. Als we haar gelokaliseerd hebben, zetten we een kleurstip op haar rug, zodat we haar volgende keren gemakkelijker kunnen vinden.” Reijenga: “Serieuze kwekers gebruiken zelfs rugnummers…”

ZWERMEN

In de maanden mei en juni zijn de volken op hun grootst. Als een bijenvolk te groot wordt, gaat het zwermen. Cor Reijenga: “Dan gaat de koningin met een dwarsdoorsnede van de kast op de loop. Voordat ze dat doet, zorgt ze voor een of meer nieuwe koninginnen door een eitje te leggen in een speciale cel ter grootte van een doppinda. De larven die daar uit komen worden gevoerd met koninginnengelei en groeien uit tot koningin.

De koningin zorgt dat het vertrekkende volk zich goed vol gegeten heeft met honing en gaat dan op zoek naar een nieuwe plek. Afgelopen zomer werd ik bijvoorbeeld een keer gebeld, omdat mensen bij het Spoordok een dikke zwerm in een boom zagen hangen. Ik was niet thuis, dus ik heb andere Cor gebeld met de vraag het op te lossen.” Terwijl hij passerende wandelaars op afstand hield, wist De Boer de tak met de zwerm eraan met een spanband naar zich toe te trekken. Daarna kon hij de tak afknippen en de zwerm in een lege bijenkast afschudden. Het volk doet het ondertussen prima.

HONING SLINGEREN

Bijen halen nectar uit hun omgeving en werken er hard voor om daar honing van te maken. Die slaan ze op in de ramen in speciale honingkamers die de imkers op de bijenkasten plaatsen. Reijenga: “Op een gegeven moment verzamelen wij al de honingkamers en gaan Willem en ik honing slingeren. Willem haalt eerst de wasdekseltjes van de honingramen. In een speciale handcentrifuge draai ik de raampjes rond tot de honing er uit is geslingerd. De honing filteren we en vangen we op in een grote bak met een tapkraantje. Na een weekje kunnen we die in potjes doen. Meestal slingeren we in de voorzomer, zodat de bijen hierna nog tijd hebben om zelf voorraden aan te leggen. In het najaar voeren we ze vaak nog bij met een suikeroplossing, zodat ze genoeg brandstof hebben om de winter door te komen.”

Zeker weten: wie eenmaal de honing van deze bijenhouders heeft geproefd, ziet af van honing uit de supermarkt! GROOTHEERENVEEN.NL

27 COLUMN

COLUMN door Mr. Bert Tjaarda, notaris

COLUMN door Mr. Bert Tjaarda, notarisdoor Mr. Bert Tjaarda, notaris

De ‘koude kant’ uitsluiten

Een scheiding kan in de beste families voorkomen. Daarom wordt in nagenoeg alle testamenten een zogenaamde uitsluitingsclausule, ook wel privéclausule genoemd, opgenomen. Het is eigenlijk een standaardregeling geworden. Vaak met de achterliggende gedachte: baat het niet, schaadt het niet.

Met deze clausule in het testament kan iemand die een erfenis nalaat, bepalen dat de erfenis niet in de gemeenschap van goederen valt waarin de erfgenaam is getrouwd of als partner is geregistreerd. Op deze wijze wordt voorkomen dat als de erfgenaam gaat scheiden, de erfenis met de ex-partner gedeeld moet worden. Een uitsluitingsclausule of privéclausule kan ook aan een schenking verbonden worden.

Per 1 januari 2018 is deze regeling ook in de wet opgenomen, in het nieuwe huwelijksvermogensrecht. Per die datum geldt niet meer de algehele gemeenschap van goederen, maar de beperkte gemeenschap van goederen. Dat betekent dat als een stel nu gaat trouwen of een geregistreerd partnerschap aangaat, een erfenis of schenking niet meer in de gemeenschap van goederen valt, maar privébezit blijft.

Aan die nieuwe regeling kleven een aantal bezwaren. Ten eerste kunnen partners in huwelijkse voorwaarden of partnerschapsvoorwaarden die bij de notaris worden opgesteld, bepalen dat erfenissen of schenkingen wél in de beperkte gemeenschap van goederen vallen. Ten tweede geldt de nieuwe regeling geldt niet voor huwelijken of geregistreerd partnerschappen die vóór 2018 zijn aangegaan.

Het blijft dus verstandig om de uitsluitingsclausule of privéclausule in een testament op te nemen als men ‘de koude kant’ wil uitsluiten. Is er sprake van de koude kant, maar met een warme band, dan komt het ook wel eens voor dat ouders juist een testament maken om de schoonzoon of schoondochter wél mee te laten delen. Dit moet dus wel specifiek geregeld worden.

Ten slotte: zoals gezegd kan een uitsluitingsclausule of privéclausule ook aan een schenking verbonden worden. Wees daar op bedacht als u een schenking doet aan uw kind(eren.)

Notariskantoor Savenije Wilt u meer over dit onderwerp weten of wilt u er zeker van zijn dat uw testament nog ‘up-to-date’ is, K.R. Poststraat 1 • 8441 EL Heerenveen dan nodig ik u van harte uit (vrijblijvend) contact Tel.: 0513-645101E-mail: info@notarissavenije.nl www.notarissavenije.nl Kosteloos inloopspreekuur: met ons op te nemen of langs te komen op ons kosteloos inloopspreekuur. iedere donderdagochtend tussen 10:00 en 12:00 uur.

Mr. Bert Tjaarda, notaris

Notariskantoor Savenije Notariskantoor Savenije

K.R. Poststraat 1 • 8441 EL Heerenveen K.R. Poststraat 1 • 8441 EL Heerenveen Tel.: 0513-645101E-mail: info@notarissavenije.nl Tel.: 0513-645101E-mail: info@notarissavenije.nl www.notarissavenije.nlwww.notarissavenije.nl Kosteloos inloopspreekuur: Kosteloos inloopspreekuur: iedere donderdagochtend tussen 10:00 en 12:00 uur. iedere donderdagochtend tussen 10:00 en 12:00 uur.