7 minute read
MARTHIJS ROORDA SCHRIJFT BOEK OVER DE
Eind oktober verscheen het nu al spraakmakende boek ‘Gokkers Guldens & Gangsters - Tragiek van toptrainer Aonne de Wrede’ van Marthijs Roorda uit Nieuwehorne, over de ontluisterende praktijken rond het gokken in de drafsport, met Aonne de Wrede, de oom van Roorda, als hoofdpersoon. Het boek leest niet alleen als een tierelier, het verkoopt ook nog eens geweldig na uitgebreide aandacht in de provinciale pers en is inmiddels al aan een herdruk toe.
TEKST HENK VAN DER VEER BEELD THOMASVAER FOTOGRAFIE
Advertisement
MARTHIJS ROORDA SCHRIJFT BOEK OVER DE ‘HOLLEEDER VAN DE DRAFSPORT’
WWe spreken uitvoerig met de 36-jarige Marthijs Roorda uit Nieuwehorne over zijn boekdebuut en over zijn oom, paardentrainer Aonne de Wrede (71), die in Heerenveen woont. Dit verhaal begint in 1981. Pikeur Aonne de Wrede wordt dat jaar een grote naam in de drafsport.
EEN FRIES WINT OP DUINDIGT
Het is 1981. Voor het eerst in de drafsportgeschiedenis wint een Fries de grootste prijs van Nederland. Met een derbywinst op Duindigt pakt de dan dertigjarige Aonne de Wrede een ton in guldens. Destijds het hoogste bedrag ooit.
“Het was Aonne de Wrede die met een laatste krachtsinspanning versnelde en naar voren stoomde. Hij spoot werkelijk het hele veld voorbij, streek neer op Uno Hazelaar die Udo Rotary te lijf was gegaan, al gepasseerd was en al aan winnen dacht. Maar net op dat moment was het Aonne de Wrede met zijn Uranis ter Lune die Uno Hazelaar voorbijsnelde en voor het Noorden de eerste keer in de geschiedenis de grootste en meest spannende derby aller tijden wist te winnen! Een onvoorstelbare verrassing op Duindigt!”
Bovenstaande passage lijkt te komen uit een spannend jongensboek, maar niets is minder waar. De regels staan te lezen in het boek van Marthijs Roorda, een neef van Aonne de Wrede. Roorda beschrijft de paardenkoerswereld van die tijd en de rol die De Wrede daarin speelde.
MACHTIG BOLWERK MET EEN EIGEN ECONOMIE
Een halve eeuw geleden is de koerswereld een machtig bolwerk met een eigen economie; een troebele wereld met eigen wetten en regels. In de hoogtijdagen van de drafsport was Aonne de Wrede op z’n zachtst gezegd een kleurrijk figuur, iemand die uitzonderlijke en magistrale prestaties behaalde in de drafsport. Een vakman die de meest kansloze paarden kon laten winnen. Maar ook een man zonder scrupules die zijn financiële belangen zwaarder woog dan zijn sportieve integriteit.
Marthijs over zijn boek: “Het is een boek met feiten van Aonne de Wrede, één van de allerbeste trainers en een hoofdpersoon uit de drafsportgeschiedenis. Het boek is wat de titel zegt. Zo ging dat, zo was die tijd. Iedereen wilde in de drafsport zijn geld witwassen, meeprofiteren en was op zoek naar feest en avontuur. Regels waren er om te overtreden, malversaties waren aan de orde van de dag. Aonne de Wrede ging er in mee. Maar mensen die aan de top staan kunnen ook het hardst vallen.”
Aonne de Wrede wint Derby op uitverkocht Duindigt in 1981.
Het kan dan ook niet uitblijven dat Aonne de Wrede ‘de schuldige tussen de onschuldigen’ wordt. De man die zijn eigen tragedie regisseert, waarbij zijn familie en fervente drafsportliefhebbers zich tegen hem keren. Aonne de antiheld of nog erger, ‘de Holleeder van de drafsport’. Marthijs: “Om hem hing een troebele familiegeschiedenis, the bad boy, het enfant terrible. De naam mocht niet eens genoemd worden op familiebijeenkomsten. Uit de buurt van omke Aonne blijven was het credo.”
‘Gokkers, guldens en gangsters’, de niets verhullende titel van het boek, met witwassen, malversaties en frauderen als rode draad, geven heel duidelijk de stand van de paardenkoersen van die jaren weer. Wat deed Marthijs Roorda besluiten dit onthullende boek over de koersen en de praktijken van zijn oom te schrijven? Daarvoor gaan we enkele jaren terug, naar 2020. Marthijs Roorda had tot dan nooit contact met zijn oom gehad.
GELD VOOR GOEDE DOELEN BIJ ELKAAR DRAVEN
Marthijs: “In 2020 hebben mijn broer Hendrik en ik Stâl Boppeslach opgericht. We waren vlak daarvoor uitgenodigd om de koersen in Wolvega eens bij te wonen. We werden enthousiast en wilden zelf een paard. Met Stâl Boppeslach wilden we die dan laten meedoen in de koersen om met het prijzengeld maatschappelijke initiatieven in Fryslân te ondersteunen. Zo kwam ik dus terecht in het drafsportwereldje. Maar ja, hoe kom ik aan een paard? En aan een trainer? Aan iemand die er echt kijk op heeft? In onze familie wist ik natuurlijk wel dat er twee ooms van mij actief betrokken waren geweest in die wereld: oom Arend en oom Aonne. Oom Aonne was, na jaren in het buitenland te zijn geweest, weer in Heerenveen komen wonen.
Ik ben naar hem toe gegaan omdat ik hem echt wilde leren kennen. Het klikte eigenlijk meteen tussen Aonne en mij, ook omdat hij openhartig was. De man is authentiek. Hendrik en ik hebben hem toen vrij snel daarna gevraagd een geschikt paard voor ons te kopen en de draver
Aonne de Wrede (links) probeert op de drafbaan van Drachten te winnen met Lord Axkit in 1977.
klaar te stomen voor de wedstrijden. Dat wilde hij wel voor ons doen. Ondertussen hebben we al ruim 28.000 euro bij elkaar ‘gedraafd’. En al het prijzengeld dat het paard wint gaat rechtstreeks naar goede doelen in de regio.”
ROEMRUCHT LEVEN
Het paard staat in Lippenhuizen en Marthijs is vaak bij omke Aonne te vinden die weer helemaal terug is bij zijn passie: paarden trainen. Daar krijgt Marthijs ongelofelijke verhalen van zijn oom te horen. Marthijs hangt bij wijze van spreken aan z’n lippen. Hij maakt aantekeningen, tot de dag komt dat hij besluit een boek te schrijven over het roemruchte leven van zijn oom en de gang van zaken rond de paardenkoersen.
Gaandeweg ontstaat er een duister maar kleurrijk beeld van een einzelgänger die in de spotlights van de beroemde drafbanen zijn grootste successen in zwart-wit vierde. Aonne de Wrede bleef ondanks alles een vakspecialist die zijn leven leidde ‘in extremis’. Het is een paradox. De tegenstrijdigheid van een alleskunner. Was hij de man met de gouden handen? Of een gokker, een fraudeur? De ‘schuldige tussen de onschuldigen’ in de drafsport? Of was hij eenvoudigweg een product van een stormachtig drafsport-era?
WAARHEID ZONDER OORDEEL
In een warrige sportwereld waarin iedereen op zoek is naar zwart of wit en goed of slecht. wordt de waarheid zo vaak als eerste geslachtofferd. Marthijs wil de feiten boven tafel hebben, maar spreekt nergens zijn oordeel over uit. Als een schrijvende helikopterpiloot hangt hij boven het verhaal. Noteert om uiteindelijk met het manuscript van ‘Gokkers Guldens & Gangsters- Tragiek van toptrainer Aonne de Wrede’ te komen. Hij komt ermee bij Simon van der Let in Heerenveen terecht die het boek wel uit wil geven. Niet in de laatste plaats omdat het een intrigerende en opzienbarende geschiedenis is.
GOED BEVALLEN
“It skriuwen is my goed befallen. Al wie it net altyd maklik om dy bysûndere en tryste skiednis fan de populêre hynstesport yn de jierren 70 en 80 op papier te krijen”, bekent Marthijs Roorda. En omke Aonne?
Aonne de Wrede beleefde jaar in jaar uit onmogelijke avonturen, maar keerde uiteindelijk om gezondheidsredenen noodgedwongen terug naar Friesland. Zijn klachten leken hem te veroordelen tot een bestaan achter de geraniums. Twee jaar lang was hij aan huis gekluisterd om vervolgens in 2020 op miraculeuze wijze de energie te hervinden om nog éénmaal te doen waarmee hij vijftig jaar geleden begon. Ondanks een broze gezondheid keerde hij terug in een sport die hem misschien liever was vergeten.
De Wrede is inmiddels 71 jaar en na twee decennia afwezig te zijn geweest, maakte hij zich op voor nog één allerlaatste klus: hij traint en begeleidt iedere dag een draver die uitsluitend meedoet voor het prijzengeld, om dat vervolgens te schenken aan kleine, lokale, maatschappelijke organisaties in Friesland. Hij doet dat onbaatzuchtig.
Aonne de Wrede
Aonne de Wrede (1951) was een ongelofelijke trainer van harddravers. Hij domineerde de roemruchte drafbanen van Duindigt, Hilversum en Wolvega vanaf de roerige jaren zeventig. Een onnavolgbare smaakmaker in een sport die uitgroeide tot nationaal volksvermaak. De tribunes stroomden vol met gokkers, opportunisten en criminelen die er geld witwasten en gedrogeerde paarden aanmoedigden. Het goklustige publiek financierde dat met honderden miljoenen guldens waarmee zij rijen dik de totoloketten overbelastten. Een fascinerend boek waarin auteur Marthijs Roorda de lezer een kijkje gunt achter de schermen van een troebele wereld van harddravers. Aonne de Wrede ging het gevecht aan met collega’s, concurrenten, dopingcontroleurs en Justitie.
Het boek ‘Gokkers Guldens & Gangsters - Tragiek van toptrainer Aonne de Wrede’ van Marthijs Roorda is te koop in de plaatselijke boekhandel.
