heerenveen
02-2019
1
bolsward-ijsselmeerkust
FOTO: LAURAKEIZERFOTOGRAFIE.NL
GROOTBOLSWARD-IJSSELMEERKUST
TEKST HENK VAN DER VEER // FOTO'S JOHAN BROUWER
1e JAARGANG • NR. 02
groot
GROOTHEERENVEEN.NL
AGE HUITEMA
BOLSWARDER IN HART EN NIEREN
‘Sliepe is ús wurk!’
2
NUMMER 02 • 2019
Ruim vijf jaar geleden begonnen Marianne Bouwman en Ying Mellema met hun uitgeverij YingMedia uit Sneek aan een (maandelijkse) krant voor Sneek en omgeving. Ze noemden de krant en bijbehorende website ‘GrootSneek’. Om aan te geven dat het meer was dan Sneek waar ze aandacht aan gaven. De krant bleek een succes. Omdat hij lokaler was dan de provinciale kranten en omdat hij regionaler was dan de meeste advertentiebladen. De krant vertelde niet alleen over wat er ging gebeuren, maar ook over wat mensen hebben beleefd, hebben gedaan en nog willen gaan doen. Maar vooral over wat ze voelen en denken. Het bleek dat velen dat wel interessant vonden. Wat anders.
Binnen de kortste keren was er ook een krant en website ‘Groot Heerenveen’. Later volgde ‘Groot De Fryske Marren’. En nu ligt het eerste exemplaar op uw tafel van ‘GrootBolswardIJsselmeerkust’. Een krant die maandelijks gaat vertellen van en over een van de mooiste landbouw- en natuurstreken van Fryslân. Waar tegelijkertijd recreatie de belangrijkste inkomstenbron is. Die beide constateringen geven al aan dat er veel interessante artikelen zijn te schrijven. Over mensen, waar wij in geïnteresseerd zijn geraakt. Ying Mellema heeft bij het aankondigen van deze krant in oktober 2018 schertsend gezegd
opmerkelijk...
dat je mensen in Bolsward niet moet treiteren door daar een krant met de titel Sneek door de brievenbus te schuiven, ook al is het gratis. Hij bedoelde dat dit gebied toch weer net even anders is als Sneek en omgeving. En dat moet en zal in deze krant voor een eigen accent zorgen. Degenen die dat gaan doen, zijn eigenwijs. Daar waar dit de eerste Groot Bolsward/ IJsselmeerkust is, is het voor ons al nummer twee. Omdat hij nu eenmaal in februari verschijnt. Maar we hopen dat u veel leesplezier heeft aan uw eerste! Eelke Lok Redactie GrootBolsward-IJsselmeerkust
Maandelijkse rubriek met opmerkelijke zaken in de regio. Is u wat opgevallen, wilt u ons deelgenoot maken van een leuke gebeurtenis, of heeft u een een aankondiging of tip voor ons, stuur deze dan naar redactie@grootbolsward-ijsselmeerkust.nl .
TIROLER PARTY IN KOUDUM KOUDUM - Geen wintersport voor jou dit jaar, maar heb je wel zin in een leuke après ski? Maak je geen zorgen, want Nij Libben brengt de après ski naar Koudum toe op zaterdag 9 februari. In De Klink geeft Nij Libben een Tiroler party, met lederhosen en alpenjurkjes. Bereid je voor op echte feestkrakers! Ook zal er een afterparty zijn verzorgd door DJ FJ. Entree: vijf euro, inclusief broodje bockworst.
REDDERS KNRM HINDELOOPEN RUKKEN 101 KEER UIT
JEUGDORKEST ‘DE NOTENKRAKERS’ VALT IN DE PRIJZEN
MIDWINTERVERHALENMIDDAG IN WORKUM
HINDELOOPEN – De vrijwilligers van de Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij (KNRM) zijn afgelopen jaar in totaal 2.508 keer uitgevaren en er werden 4.313 mensen gered of geholpen. Dit was 20% meer dan het jaar ervoor. Dit komt door de uitzonderlijk lange zomer die we in 2018 hadden. In Hindeloopen is er in totaal 101 keer uitgerukt. De helft van alle hulpverleningen gebeurden in de maanden juni, juli en augustus. Het was echter ook in de andere maanden drukker dan normaal, zoals tijdens de januaristorm waarbij één station drie keer op een dag werd ingezet om hulp te verlenen aan de binnenvaart
MAKKUM - Jeugdorkest ‘De Notenkrakers’ uit Makkum is 3 februari tot winnaar uitgeroepen van het Jeugdkorpsenfestival van Femuza in Nijland. Femuza is de federatie van muziek en zang in de gemeente Súdwest-Fryslân. Er waren negen andere korpsen aanwezig en hiermee was het festival goed bezet. Het jeugdorkest staat onder leiding van Nynke Jaarsma. De winnaar ontving een beker en mag deelnemen aan het Galaconcert van Femuza in Theater Sneek op 21 juni.
WORKUM - Op zondag 27 januari waren er diverse verhalenvertellers en dichters op unieke en sfeervolle plekken te vinden om deelnemers van de Midwinterverhalenmiddag toe te spreken.
INLOOPAVOND PLATFORM BOLSWARD MET BURGEMEESTER EN WETHOUDER BOLSWARD – Op woensdagavond 6 februari wordt er weer een inloopavond georganiseerd voor de burgers van Bolsward. Dit evenement zal plaats vinden in de Gasthuiskerk. Het zal starten vanaf 19.30 uur. Op deze avond wordt er verteld wat er allemaal speelt in Bolsward. Burgemeester De Vries en wethouder Wielinga zijn aanwezig om op bepaalde onderwerpen hun visie toe te lichten. Ook horen zij graag de meningen van Bolswarders zodat hier in de toekomst wellicht wat mee gedaan zou kunnen worden (foto: © archief/Simon Bleeker).
Verdeeld over zes groepen gingen ze op verkenning door de binnenstad van Workum. Het beginpunt van de wandeling was bij eeuwenoude scheepswerf ‘De Hoop’ waar Gerrit Breteler het spits afbeet. Naarmate de tocht vorderde werden er mooie verhalen verteld door unieke vrijwilligers. De tocht werd muzikaal afgesloten in restaurant It Pottebakkershûs, dat voor de organisatie had gezorgd. “Het was een groot succes”, vertelt Ria de Jong na afloop over de veertiende editie van het evenement. “Het was helemaal uitverkocht.”
POLLEPLEATS IN WESTHEM TWEEDE POPULAIRSTE TROUWLOCATIE VAN FRIESLAND INZAMELINGSACTIE VOEDSELBANK BOLSWARD SUCCESVOL BOLSWARD - Afgelopen zaterdag 3 februari hield de Jumbo in Bolsward een supermarktenactie voor de voedselbank. Deze heeft goed aan de verwachtingen voldaan. Er werd in totaal maar liefst 1200 euro opgehaald. Medewerkers van de voedselbank in Bolsward zullen er voor zorgen dat dit geld in goede handen terecht komt. “Alle vrijwilligers die mee hebben geholpen, de mensen die boodschappen bij ons hebben gedaan en de medewerkers van de Jumbo: het was geweldig, bedankt!”, zo reageert de plaatselijke organisatie.
WESTHEM – De Pollepleats in Westhem is wederom verkozen tot tweede populairste trouwplek van Friesland. Dit werd uitgeroepen door TopTrouwLocaties.nl. De Pollepleats moest alleen de Tsjerke in Terherne voor zich laten, wat ook een populaire trouwlocatie is in Friesland. Dit is het achtste jaar dat de prijs werd uitgereikt en het is helaas nog niet gelukt om de eerste plek te bemachtigen, maar afgelopen twee jaar werd twee keer de tweede plek behaald. Het grote doel is om komend jaar als winnaar uit de bus te komen.
‘8070 DAGEN WACHTEN OP DE ELFSTEDENTOCHT’ HINDELOOPEN – Op 15 januari bestond de Koninklijke Vereniging De Friesche Elf Steden precies 110 jaar. Op deze dag werd er ook een boek gepresenteerd. Dit boek heet ‘8070 Dagen Wachten op de Elfstedentocht’ en is geschreven door Jurryt van de Vooren. De presentatie vond plaats in het Eerste Friese Schaatsmuseum in Hindeloopen, waar het boek te koop is.
HEEFT U OOK NIEUWS TE MELDEN? LAAT HET ONS WETEN! INFO@GROOTBOLSWARD-IJSSELMEERKUST.NL
FOTO: LAURAKEIZERFOTOGRAFIE.NL
DE EERSTE
bolsward-ijsselmeerkust
3
SAMENWERKING STICHTING PROMOTIE GREIDHOEKE EN VVV WATERLAND
KOUDUM DICHT DE VRIJHEID
Stichting Promotie De Greidhoeke en VVV Waterland van Friesland hebben de intentie uitgesproken om vanaf januari 2019 gezamenlijk op te trekken. Het doel van De Greidhoeke om zichzelf als uniek gebied en al haar specifieke eigenschappen te blijven promoten, sluit goed aan bij de nieuwe organisatie Waterland van Friesland. Circa 50 bedrijven van Stichting Promotie De Greidhoeke hebben zich aangesloten bij VVV Waterland van Friesland.
KOUDUM – Na het grote succes van vorig jaar houden de vier galeries en het lunchatelier uit de Hoofdstraat in Koudum op 17 februari ook nu weer een wervelende poëziemiddag op alle locaties. Met deze keer Nederlandstalige én Friestalige gedichten en liederen. In navolging van de Nationale Poëzieweek is het centrale thema ‘vrijheid’.
Waterland van Friesland is de organisatie in Zuidwest Friesland voor gastheerschap, informatievoorziening en marketing. Zij gaan de bezoekers aan Waterland van Friesland en dus ook aan De Greidhoeke boeien met verhalen en beelden van het Nationaal Landschap Zuidwest Friesland, de IJsselmeerkust en verhalen van onze
Het programma start in het Beeldhouwcentrum (op nr. 4), waar belangstellenden worden ontvangen met koffie en thee. Aansluitend vindt hier een optreden van Ytsje Hettinga plaats. Vervolgens doen de bezoekers de overige galeries aan, elk met een eigen programma.
EP MENSONIDES NEEMT FEENSTRA INSTALLATIEBEDRIJF SCHETTENS OVER
In Galerie Kunst in Beweging (op nr. 1) belicht Connie Harkema de dichterlijke vrijheid en zorgt Anneke Piersma voor het Friestalige gedeelte. In Galerie Lytse Skientme (op nr. 26) treden het trio Laaghangend Fruit en de dichter Paul van Dijk op. Van Dijk publiceerde in 2018 zijn goed ontvangen debuutbundel ‘Famke fan snie’, waaruit hij ongetwijfeld zal voorlezen. In Galerie 13 Manen (op nr. 37a) draagt Gerda Veldman gedichten voor en sjongt Sjoukje van der Land Fryske lietsjes. Tot slot is er in het Lunch-Atelier (op nr. 24) een verrassende nazit. Tijdstip: zondagmiddag 17 februari van 14.00 tot 17.00 uur. Kosten: € 10, incl.koffie/ thee bij aanvang en hapje en drankje na afloop. Aanmelden vóór 13 februari via galerielytseskientme@gmail.com
Het Familiebedrijf Feenstra Schettens bestaat al sinds 1947 en heeft een zeer betrouwbare reputatie opgebouwd in de regio. Om het bedrijf toekomstbestendig voort te zetten, werd gezocht naar een overnamekandidaat. Met Mensonides is een ambitieuze en enthousiaste nieuwe eigenaar gevonden. Door de overname zijn de klanten van Feenstra Schettens verzekerd van goede service en betrouwbaar onderhoud.
DORPSKRANT DE PINFISKER VAN PARREGA WINT PRIJS VOOR BESTE FRIESTALIGE STUK
musea, ondernemers en inwoners. “Tussen de Friese steden Leeuwarden, Sneek, Bolsward, Leeuwarden, Franeker en Harlingen gaat de wereld voor je open in het uitgestrekte land van De Greidhoeke. Een brede horizon alom. Altijd veranderende luchten boven grasgroene weilan-
Schettens-Mensonides Installatie breidt uit. Het installatiebedrijf uit Harlingen heeft per 1 januari 2019 Feenstra’s Installatiebedrijf Schettens overgenomen. Onder andere medeaandeelhouder Tjeerd Osinga gaat mee over en komt bij Mensonides in dienst.
De overname van Feenstra Schettens past in de groeiambities van Mensonides Installatie. Mensonides wil graag verder groeien in de regio. Niels Mensonides en Tjeerd Osinga – mede aandeelhouder Feenstra Schettens – over de overname: “Mensonides is net als Feenstra Schettens een familiebedrijf en biedt klanten een persoonlijke benadering en hoog serviceniveau. Doordat de medewerkers
van Feenstra Schettens mee over gaan, zal er voor de bestaande klanten en zakelijke relaties weinig veranderen. Zij kunnen blijven rekenen op de service en kwaliteit die ze gewend waren.” Door de overname zal de vestiging in Schettens sluiten. Alle werkzaamheden zullen vanuit Harlingen worden uitgevoerd.
De eerste prijs, een cheque met het bedrag ter waarde van 300 euro, werd uitgereikt door wethouder Stella van Gent. De uitreiking was in het Gysbert Japicxhûs in Bolsward. Een symbolische plek, omdat Gysbert Japicx veel voor de Friese schrijftaal heeft betekend. De tweede prijs (200 euro) ging naar Diggel-fjoer uit Wommels voor de tekst ‘De profylfoto fan Klaas’, een groot succes, geschreven door Pieta Zijlstra, en de derde prijs (100 euro) ging naar Diggelfjoer uit Hinnaard, Itens, Rien en Lytsewierrum voor de tekst ‘Hoe is it no mei…’, geschreven door Watse Zeinstra.
WORKUM- Zaterdagavond 16 februari is het weer tijd voor cabaret bij Stichting Cultureel Nut in Workum. Ditmaal van Margriet Bolding. Margriet Bolding maakt sinds 2008 avondvullende cabaretprogramma’s die in heel Nederland zijn te zien. Margriet is niet alleen een cabaretière, maar ook een organisatiepsycholoog… en deze combinatie vormt een onuitputtelijke bron van inspiratie voor haar voorstellingen. Elke voorstelling van Margriet Bolding staat garant voor hilariteit! Het platteland lonkt… Margriet Bolding besloot samen met haar gezin de oversteek te wagen van een rijtjeswoning in de stad naar een boerderij op het platteland. Heerlijk, een groene omgeving, tot rust komen na je werk in de natuur, kinderen die onbezorgd kunnen opgroeien, een fantastisch vooruitzicht!
HEEFT U OOK NIEUWS TE MELDEN? LAAT HET ONS WETEN! INFO@GROOTBOLSWARD -IJSSELMEERKUST.NL
CABARET VAN MARGRIET BOLDING OP 16 FEBRUARI IN WORKUM PARREGA - Een anekdote over de sneeuwwinter van 1979 is het beste Friestalige stuk van de dorps-, week- en stadskranten van de gemeente Súdwest-Fryslân in het afgelopen jaar. De anekdote is geschreven door Ida van den Berg van dorpskrant ‘De Pinfisker’ uit Parrega. Het stuk ‘Koade read, 39 jier lyn’ (inmiddels 40) is uitgekozen uit de 29 inzendingen.
den. De tijd staat hier bijna stil. Je leest in het landschap de agrarische geschiedenis van Nederland en het eeuwenoude spel met de zee. Beleef de boeiende cultuurhistorie vol verrassende verhalen en de rijke natuur in het voortdurende ritme van dag. Ontdek De Greidhoeke”, aldus de stichting.
Tijdens haar voorstelling wordt het publiek meegenomen in dit avontuur. Het publiek mag als het ware mee als onderduikers in de schuur, net zoals haar opa en oma dat deden voor anderen. Maar is het daar wel zo veilig? Want waar je ook bent en bij wie je bent, je neemt per slot van rekening altijd jezelf mee… In de voorstelling valt veel te lachen over herkenbare situaties en hersenspinsels. Betekent verandering nou altijd verbetering en begint verandering niet eerst bij jezelf? In deze hilarische voorstelling gaat het publiek mee met Margriet in haar zoektocht. Wedden dat je na afloop misschien wat wijzer maar in ieder geval vrolijker naar huis gaat?
BOLSWARD WEER EEN RESTAURANT RIJKER BOLSWARD - Sinds het weekend van 26 en 27 januari is er een nieuw restaurant te vinden in Bolsward. Mama’s Eetcafé opende haar deuren op de Snekerpoort 14. Mama’s Eetcafé is een laagdrempelig eetcafé waar er in plate-vorm geserveerd wordt. Eigenaren en oprichters Iebe van der Goot en Marijke van der Meulen zijn erg trots dat ze de stoute schoenen aan hebben getrokken en hun ‘droom’ hebben waargemaakt. Marijke van der Meulen heeft in het verleden veel in de horeca gewerkt. Het concept van het restaurant spookte altijd door het hoofd van Marijke. Het idee van het restaurant is, dat het laagdrempelig moet zijn. Ook moeten mensen zich er thuis voelen. De menukaart is naar eigen zeggen overzichtelijk. Er staan veel oerHollandse gerechten op, bereid door Van der Meulen zelf.
4
bolsward-ijsselmeerkust
Age Huitema, Bolswarder in hart en nieren
“ER IS NOOIT EEN MOMENT GEWEEST DAT IK WEG WILDE”
Age Huitema is Bolswarder in hart en nieren. “Als kleine jongen ging ik hier naar school, later gaf ik er les en nu stuur ik al eenentwintig jaar basisschool Sint Maarten aan. Veel van de mensen hier uit Bolsward heb ik les gegeven. Inmiddels brengen sommigen daarvan hun kinderen ook weer hier naar school. Dat maakt deze stad toch echt wel tot mijn thuis.” Is getekend, Age Huitema. TEKST ALBERT BOUWMAN // FOTO'S LAURAKEIZERFOTOGRAFIE.NL
“Dag meester Age, ik moet morgen naar de tandarts en ik heb hier een briefje van mijn moeder meegenomen waarop dat staat.” “Hé, hoi. Wat goed van je, dat je een briefje hebt meegenomen. Ik had je moeder gisteren al gesproken, dus ik wist er al van. Leg het briefje hier maar neer. En alvast veel succes bij de tandarts, hè?”
“WE DRAGEN ALLEMAAL IETS MOOIS IN ONS” Even later loopt meester Age zijn kantoor uit. In de schoolzaal zitten kinderen te schaken onder begeleiding van vrijwilligers. “Kijk nou toch eens hoe gedreven die kinderen bezig zijn”, zegt hij. “En hoe
betrokken de begeleiders zijn, onze grootmeesters. Vind je dat nou niet mooi? En geen van hen doet dit omdat ze er punten mee krijgen of om er een euro mee te verdienen. Ze doen het allemaal omdat ze dit willen.” Het tekent Age Huitema, directeur van basisschool Sint Maarten in hartje Bolsward. Even contact maken met iedereen die voorbij komt. Of het nu gaat om een collega, leerling, ouder, gastdocent, opa, oma of wie dan ook. “Ik wil iedereen het gevoel geven ertoe te doen. We dragen allemaal iets moois in ons. Als je daar belangstelling voor toont, komen mensen tot bloei. Daar wil ik ruimte voor creëren hier in deze school.”
“Daarbuiten is het leven. Haal dat hierheen en blijf steeds die verbinding aangaan.”
Er is veel veranderd in de tijd dat Age Huitema zelf als leerling door school liep, vergeleken met nu. “Ik kwam hier op school, toen de jongens en meisjes nog gescheiden les kregen in twee aparte gebouwen. Op het moment dat ik in de vijfde klas zat, werden de twee locaties teruggebracht naar één. Mijn klas was de proefklas om jongens en meisjes gemengd les te geven. Niet meer voor te stellen, vandaag de dag.”
NOSTALGISCHE GEVOELENS Het is niet, dat Age terugverlangt naar die tijd, al zie je dat hij ook nostalgische gevoelens heeft. “Ik kreeg in de zesde klas les van meester Hilgers, die ons af en toe even naar zich toeriep. ‘Age’, zei hij dan, ‘wil jij wel even voor mij de stad in om sigaretten te halen?’ Onder schooltijd mochten we dan even weg. En het bijzondere is dat ik later bij dezelfde meester stage liep. Samen paften we een sigaretje tijdens het lesgeven. Dat durfde ik niet te weigeren”, mijmert Huitema. “Ook niet meer voor te stellen”, vervolgt hij. Age Huitema is inmiddels veertig jaar in dienst, waarvan eenentwintig jaar als directeur. “Er is nooit een moment geweest dat ik bij deze school weg wilde. Ik zie het nog steeds als een eer om hier te mogen werken. Hier ligt zoveel geschiedenis van mezelf dat ik er nog maar niet aan moet denken over een paar jaar met pensioen te gaan.”
BUITEN NAAR BINNEN HALEN Eén van de dingen die het werk voor hem bijzonder maken, is het betrekken van Bolsward als leefgemeenschap bij de school. Nadat de lessen klaar zijn, is de school nog steeds een broeinest van activiteiten. Er wordt muziekles, musical, sport, schaken, dammen en nog veel meer gegeven. “En allemaal gratis”, benadrukt Huitema, “daar sta ik voor. Een euro kan een hoop geld zijn voor een gezin. Bovendien vind ik dat school meer is dan lesgeven. Een school moet zich als doel stellen om de talenten van de leerlingen te ontwikkelen. En dat betekent dat een school buiten naar binnen moet halen. Daarbuiten is het leven. Haal dat hierheen en blijf steeds die verbinding aangaan.”
GROOTBOLSWARD-IJSSELMEERKUST
5
Age Huitema geeft hieraan soms een letterlijke betekenis. “Als ik iemand in de stad zie fietsen die ik ken, trek ik ‘m bij wijze van spreken van z’n zadel af. En dan zeg ik: ‘joh, jij was toch altijd zo goed in naaien? Lijkt het je niet leuk om de kinderen bij te brengen hoe je kunt omgaan met een naaimachine?’ En het mooie is, dat we hier nu verschillende oudere dames hebben die lesgeven. Voor de kinderen hartstikke mooi en voor de dames ook. Een van hen heeft al eerder aangegeven dat ze gaat stoppen, maar ze doet het nog steeds. Zo zie je hoeveel je voor elkaar kunt betekenen.”
LEREN VAN ELKAAR
“Mijn klas was de proefklas om jongens en meisjes gemengd les te geven. Niet meer voor te stellen, vandaag de dag.”
“Ook vragen wij als school ouders geregeld wat voor werk ze doen en of ze hierover iets willen vertellen in de klas. Soms zie je dat ouders zich dan niet zo goed raad weten. Dat ze denken daar een hele presentatie voor te moeten voorbereiden. Maar je komt gewoon even vertellen wat je doet. Dat is al zo zinvol. Zo ontdekken de kinderen hoe de wereld is.” Die veelzijdigheid geeft volgens Age Huitema de mogelijkheid om te leren. “Ieder kind is anders. De één heeft genoeg aan een boek. Een ander leert door te doen. Weer een ander heeft het nodig om met mensen in gesprek te gaan. Al die mogelijkheden moeten er zijn en mogen er zijn. Als kinderen zich daarvan bewust worden, wordt het leren interessant en kunnen wij als gemeenschap van elkaar leren en profiteren.”
PENSIOEN Met nog een paar jaar in het verschiet, staat Age niet stil. Hij volgt een opleiding voor leidinggevende Integraal Kindcentrum (IKC). “Zo bieden we onder één dak kinderen van nul tot dertien een plek om zich te ontwikkelen. En zo komt hier nog meer bedrijvigheid en reuring.” Wat er van hem terecht moet komen als hij pensioengerechtigd is, weet hij nog niet. “Soms zie ik om me heen dat er mensen zijn die eerder stoppen. Ik werk nog steeds vijf dagen per week met heel veel plezier. Mijn leidinggevende heeft er wel eens naar gevraagd wanneer ik wil stoppen. Ik antwoordde hem dan met de vraag of ik niet nog langer door kan werken”, lacht hij. Voorlopig zit de ‘Bolswarder in hart en nieren’ nog stevig op zijn plek. “En anders kom ik hier gewoon vrijwilligerswerk doen.”
Kijk voor al onze woonacties op www.woninginrichting-aanhuis.nl
KLEINTJE
SKIBEURS KORTINGEN* op wintersportkleding
25% op hardware 20% wintersport
OUDE KOEMARKT 38C - 8601 EK SNEEK - 0515 413 775 - INFO@TAPIJTHUISSNEEK.NL
3 ETAGES VERLICHTING!
NU IN ONS ASSORTIMENT! Formadri is een Nederlands bedrijf dat prachtige designproducten voortbrengt. Kom eens langs!
AG 9 FEBRUARI 2019 D R TE A Z & 8 G A D IJ R V BIJ ONS IN DE WINKEL en in de winkel. rd aa rw oo ev ti ac de e zi * in Bolsward. 9 februari dumpingday N DE AC GRATIS PARKEREN AA
HTERZIJDE VAN ONZE
WINKEL
SPORTHUIS A.P. VAN DER FEER thuis in de wintersport DIJKSTRAAT 7-11 / 8701 KB BOLSWARD / T. 0515 - 57 23 97 / APVDFEER.NL
Oosterdijk 89 Sneek • 0515-412874 • info@deboerlicht.nl • www.deboerlicht.nl
VOOR ONDERNEMERS DIE ERUIT HALEN WAT ERIN ZIT. HENK MULDER, MTS MULDER NIEUWEHORNE
Vertrouwd afscheid nemen Goed afscheid nemen is erg belangrijk. Het helpt om het verlies van een dierbare een plek te geven. Als gediplomeerd uitvaartverzorger weet ik dat een betekenisvolle manier van afscheid nemen écht helpt bij het rouwproces. Johan Tolsma, uitvaartverzorger
U I T VA A R T V E R Z O R G I N G
Uw ambities voor de volle 100% waarmaken. Door 24/7 met u mee te denken op het gebied van accountancy en fiscaal advies. Meer dan 100 betrokken topprofessionals die nooit concessies zullen doen aan uw doelen en uw plannen om ze te bereiken. In voor- en tegenspoed. Uw zaken raken ons immers net zo goed.
Bolsward M 06 51 99 93 98 E info@uitvaartverzorgingbolsward.nl
www.kromhout.com
uitvaartverzorgingbolsward.nl
bolsward-ijsselmeerkust
GROOTBOLSWARD-IJSSELMEERKUST
7
Hindelooper slager en bakker Johan Langbroek leeft per dag
“IK HAW ALLE MOED!”
In september 2018 draaiden Johan en Annie Langbroek de sleutel van hun winkel in de Burensteeg van Hindeloopen voor het laatst in het slot. Dat was eigenlijk twee maanden eerder dan de planning, want de datum 17 november stond voor de ondernemers vast, ware het niet dat de ziekte van Johan roet in het eten gooide. Toen Johan en Annie in september van vakantie terugkeerden, bleek dat de leukemie, na zeven jaar weg geweest te zijn, weer opspeelde bij de SlaBa (slager/bakker) van Hindeloopen. Tijd om eerder met de toko te stoppen. TEKST EN FOTOGRAFIE HENK VAN DER VEER
Nee, dit wordt geen zielig interview, daarvoor is het echtpaar te levenslustig en gaat het naar omstandigheden goed met Johan: “Ik doch alles noch en ha gelokkich net al tefolle lêst fan de chemo’s, it kin wer better en ik sit no op de helte. We skarrelje moai troch, allinne spitich dat we gjin echt ôfskied fan de klanten nimme koene.” Na 43 jaar de winkel in het pittoreske Hindeloopen te hebben gerund, is het best wennen dat de winkel nu leeg staat. Een foto van de SlaBa in een lege winkel maken is dan ook geen optie, dat moet maar in het stadje zelf, daar waar het ruim veertig jaar geleden allemaal begon.
TACHTIG UUR PER WEEK WERKEN “Foardat wij yn Hylpen kamen, wurke ik bij it team SPAR Supermarken, dêr’t ik startende festigingen yn it noarden mei holp op te setten. Dat wiene hektyske tiden, fan moarns fiif oant jûns njoggen oere, 80, 90 oeren wurkje yn sa’n wike wie gjin probleem. Doe’t ik mei Annie wie, dy’t yn ‘e ferpleging wurke, waard dat oars. We seagen mekoar amper en doe die ik it foarstel om in wike op en in wike ôf te wurkjen. Dat fûn de baas gjin goed idee en ik sei: ‘Bêst, dan nim ik ûntslach’. Want at ik mear as 80 oeren foar in baas wurkje kin, dan kin ik dat foar mysels ek.”
En aldus geschiedde. Johan en Annie trokken de stoute ondernemersschoen aan en gingen de dag voor hun huwelijkvoltrekking op bezoek bij slager Pieter Hoekema en ze kwamen overeen om de slagerij eerst een jaar te huren met optie tot koop, waarbij meteen een koopbedrag werd afgesproken. Johan woonde toen in Burgum en Annie kwam van Ternaard. Een hele andere hoek in Friesland. “Ik wie 22 jier en je moasten earst mar ris ôfwachtsje at wy hjir aksepteard wurde soene. It wie 1 jannewaris 1976 en ik fielde mij fuortendaliks thús, Hylpen is in moai plakje om te wenjen en de minsken litte dy hjir frij. Annie moast earst wenne, ik hie myn wurk, mar sy hie it opjaan moatten. Dat wie doe sa. Doe’t ús twa bern der wiene, fûn Annie har draai ek al gau yn Hylpen. We binne ien mei de Hylpers wurden.”
MAG HET EEN PAAR GRAM MEER ZIJN? Johan bemoeide zich gevraagd en ongevraagd met verschillende dingen in het stadje en hij ging en gaat er graag op uit. In tegenstelling tot zijn vrouw die liever thuis bleef en blijft. “Achter de toanbank ferkocht ik graach in pûn gehak en it leafst in pear streepkes mear, mar ik moast der jûns wol op út, oars waard myn
wrâld te lyts. Ik fyn it machtich om yn bestjoeren te sitten, om mei elkoar wat te dwaan. Ik kaam al gau yn ferskillende bestjoeren, foarsitter fan de Kruisvereniging wie myn earste karweike. Letter folgen de begraffenisferiening wêr’t ik wol 25 jier foar yn it bestjoer sitten haw. Nei wat ‘probleempjes’ yn it Fûkebestjoer kamen se by my at ik ek helpe woe. Wy hawwe doe de Fûke, ús mienskipssintrum, ferselsstandige en dêr hawwe wy noch altyd wille fan.”
HINDELOOPEN “Yn Hylpen moast dysels bliuwe. Asto dysels net bist en do dochst dy oars foar as’t bist, dan falst troch de koer. Dan stiest op it toaniel, dat kin foar in jier, mar gjin 43 jier, dat
nimme de Hylpers net. Ik praat no wol Hylpers, mar it gekke is dat de Hylpers tsjin my Frysk prate. Ik fyn dat fout omdat se gwoan Hylpers tsjin my trochprate moatte. Mar in Hylper past him gau oan, dat sil mei it toerisme te meitsjen ha. Mar ‘de Leugenbank’ seit dat ik wol in echte Hylper wurden bin. Wat in echte Hylper is, dat is amper út te lizzen. Hjir rûkst, hearst en priuwst it wetter, dat hat wat. It wetter hat bepaalde kracht. Ik gean ek elke sneintemoarn even nei de Leugenbank, dêr hast útsicht op de haven en de see. Hylpen libbet, der is gjin dei gelyk.”
RAADSLID Johan Langbroek is nu 66 en is alweer bezig met zijn derde periode
als PvdA-raadslid in de gemeente Súdwest-Fryslân. Hij begeleidt ondermeer het jonge raadslid Habtamu de Hoop (21), met wie hij wekelijks de verschillende raadsstukken doorneemt. Langbroek heeft overigens nooit een verkiezingsbiljet van de PvdA op zijn winkelraam gehad, de Hindeloopers wisten zo ook wel dat de slager, en later door de combinatie als verkoper van bakkerswaren ook bekend als de SlaBa, ‘sa read as wat’ was. Door zijn bemoeienissen als bestuurslid van verschillende verenigingen kwam Johan Langbroek regelmatig in aanraking met de politiek. Zo kon het dan gebeuren dat hij voor de verkiezingen van de nieuwe fusiegemeente SWF voor de socialisten op de kieslijst kwam te staan. Eerder was hij al schaduwfractielid en had hij al bedankt voor alle andere bestuursfuncties. “In hiel soad minsken fine ‘dé polityk’ flauwekul. Want se tinke dat alles al regele is. Mar dat is net wier, de minsken witte net hoe’t it wurket. Ik rôp de minsken ek altyd op, wannear’t se wat wolle, de polityk yn te skeakeljen. It kolleezje hat yn feite neat te sizzen, de rie is de baas!” En de toekomst? “Ik sjoch op dit moment net nei twa of trije jier, ik besjoch it per dei en dan haw ik alle moed!”
8
bolsward-ijsselmeerkust
#FACETOFACE YVON KONIJN fotografie LAURA KEIZER tekst WIM WALDA
Roergangers van Hotel Wymerts in Workum Op 1 maart in het jaar 2016 werden Yvon Konijn uit Zandvoort en haar partner Ewald Overdijk van Terschelling eigenaar van Hotel Wymerts en Pickwicks tapas restaurant aan Noard 41 in Workum. De Zandvoort-Terschelling coalitie nam het hotel over van Henk en Lyda de Haas, die jarenlang de scepter hadden gezwaaid over het Workumer hotel, maar het rustiger aan wilden doen en dus naar een overnamekandidaat zochten. Die vonden ze in Yvon Konijn en Ewald Overdijk. Daar ging het nodige aan vooraf.
Yvon werd 52 jaar geleden geboren, als dochter van de eigenaren van een slijterij in Zandvoort. Ze heeft twee broers en een zus en is de benjamin van het gezin Konijn. Toen Yvon vier was, verhuisde de familie naar ’t Veld, een gehucht onder de rook van Schagen. Haar ouders hadden de slijterij verkocht en gekozen voor een vaste baan, omdat de verzorging van haar oudere broer met Duchenne Spierdystrofie steeds meer van hun tijd vroeg. Dat viel niet meer te combineren met de werkzaamheden van de slijterij, die zes dagen per week was geopend. Yvon genoot van de vrijheid, haar pony, leerde zwemmen in een boerensloot en zwierf door de weidse omgeving. Die vrijheid duurde vier jaar, want Hoofddorp, pal naast Schiphol werd de nieuwe uitvalsbasis van ‘de Konijntjes’. “Ik zou er nu niet dood willen liggen, maar toen was het nog een groeigemeente en kwam er nog niet ‘tig’ keer per uur een vliegtuig van Schiphol over. Maar ik had er wel heimwee naar de weidsheid van ’t Veld.”
AMOR SCHIET MET SCHERP Yvon doorliep in Hoofddorp de middelbare school en werd activiteitenbegeleidster in een dagbestedingscentrum voor mensen met een geestelijke beperking in Amsterdam. Op haar vijfentwintigste leerde ze tijdens een vakantie op Terschelling Ewald Overdijk kennen, eigenaar van Pickwicks Steakhouse in de Torenstraat in ‘West’. Amor schoot met scherp en Yvon trok in bij haar geliefde in de woning boven het restaurant. Ze vond werk als activiteitenbegeleidster in Woonzorgcentrum De Stilen in WestTerschelling. Ze kregen er drie kinderen, twee zoons en een dochter.
NAAR DE VASTE WAL Nadat hun oudste zoon de basisschool had afgerond - we schrijven het jaar 2006 - verhuisden Yvon en Ewald met hun drie
kinderen naar de vaste wal. “Aanvankelijk zochten we naar een horecagelegenheid in Sneek”, vertelt Yvon. “Maar het werd uiteindelijk Bolsward. We vonden in de binnenstad, met al die leuke grachtjes, die nostalgische gevoelens aan Amsterdam bij mij opriepen, een charmant grachtenpandje en maakten ons op voor een zoektocht naar een geschikt horecapand.” “We hadden op dat moment Pickwicks op Terschelling nog, maar kwamen in Bolsward veel sneller dan verwacht een geschikt pand tegen, waar voorheen restaurant Het Klein Genot in was gevestigd. Om een lang verhaal kort te maken: het pand van Pickwicks in WestTerschelling werd verkocht en we namen de naam Pickwicks Steak Restaurant mee naar ons nieuwe domicilie in Bolsward.” “Er werd ons geen lang zakelijk leven voorspeld in Bolsward. ‘Gooi die deur maar weer dicht, want dit wordt niks’, kregen we te horen. Maar de loop kwam erin en via ‘hoort zegt het voort’ kregen we de Bolswarders, maar ook gasten uit Sneek en Leeuwarden over de vloer. We hebben er dan ook negen jaar met veel plezier gewoond en gewerkt en hebben er na een paar jaar Pickwicks Steaks en Tapas restaurant van gemaakt. Ik ben toen ook in de zaak gestapt, na ruim vijftien jaar als activiteitenbegeleidster. Met ‘nul’ ervaring maar met de, zoals later bleek, gouden regel: ‘Wat gij niet wilt dat U geschiedt, doe dat ook een ander niet’. Vrij vertaald: ‘Behandel je gasten zoals je zelf ook behandeld wilt worden’. En de praktische zaken leer je snel genoeg. De horeca was voor mij dus in dat opzicht een openbaring en ik vond het prachtig om te doen.”
EEN NIEUWE UITDAGING In Bolsward hoorden ze dat Henk en Lyda de Haas, twee gasten die Ewald al vanuit zijn ‘Terschelling-periode’ kende, het rustiger aan wilden gaan doen
en derhalve een overnamekandidaat voor hun Workumer hotel De Wymerts zochten. Yvon: “We hebben toen een balletje opgegooid en zijn in gesprek geraakt. De Wymerts had geen ontbijtruimte en geen eigen restaurant, zodat er daarvoor een verbouwing plaats moest vinden. We hebben de huur van Pickwicks in Bolsward opgezegd en op 1 maart 2016 kregen we symbolisch de sleutel van Henk en Lyda de Haas overhandigd.” En daarmee kwamen Ewald Overdijk en Yvon Konijn aan het roer te staan van hotel Wymerts, annex Pickwicks Steaks en Tapas Restaurant. “Wij wonen op de kopse kant van het hotel, dat twintig kamers telt en we kijken uit over het weidse ‘greiden’-landschap.”
WORKUM, EEN BEETJE THUISKOMEN “Wel grappig is, dat onze oudste zoon, geboren op Terschelling, na de mbo-afdeling van de Hotelschool en een paar jaar ervaring bij onder meer Restaurant De Walrus in Sneek, twee jaar geleden door een Terschellinger horecaondernemer werd gevraagd om daar te komen werken. Wat hem betreft, is het cirkeltje dus rond.” ‘Werken in Workum vertoont op veel vlakken gelijkenissen met Terschelling. Het is net als Terschelling toeristisch; er komen veel Duitsers, bootjesmensen, fietsers en wandelaars en het seizoen loopt eigenlijk zo’n beetje van april tot november. Dan gaat de camping ‘op slot’, worden de bootjes op de wal gestald en is het gedaan met de drukte. Op Terschelling is er gedurende de weekenden en in de schoolvakanties nog wat meer reuring dan in Workum, maar toch voelde het, voor Ewald meer dan voor mij, een beetje als thuiskomen. Het contact met de collega horecaexploitanten is zonder meer goed te noemen. Iedereen is ervan doordrongen dat we samen sterker staan dan
alleen. Sinds vorig jaar hebben we een ambitieuze ondernemersvereniging en dat heeft geresulteerd in eenheid. Voor die tijd was er sprake van verschillende bloedgroepen We trekken nu samen op en dat komt Workum ten goede.”
Hoe voelt het nu, na elf jaar werken in de horeca? “Qua sociaal leven is het wel even wennen. De Friese gemeenschap voelt voor mij geslotener aan dan die op Terschelling. Wat dat betreft, moet ik de hand waarschijnlijk grotendeels in eigen boezem steken, omdat wij ons de eerste drie jaar een slag in de rondte hebben gewerkt om alles zo op de rit te krijgen zoals we dat zelf graag wilden. En dat betekent 24/7 met het hotel en het restaurant bezig en weinig tijd voor ontspanning op het sociale vlak. Daar moet ik mijn weg dus nog een beetje in zien te vinden. De spaarzame momenten aan vrije tijd gebruik ik om in conditie te blijven door middel van een combinatie van yoga en boksen. In de yoga wordt veel gewerkt met ademhalingstechnieken en die gebruik je vervolgens weer om in je kracht te komen met het boksen.”
Dus eerst even lekker ademhalen en daarna mep je ze de tent uit? “Haha, zo kun je het ook verwoorden. Het werken in de horeca is mij achteraf heel goed bevallen. Ik behandel onze gasten, zoals ik zelf ook graag behandeld wil worden. Zeg maar volgens de ‘Gulden Regel’ in de ethiek: ‘Wat gij niet wilt dat U geschiedt, doe dat ook een ander niet’.
Waarvan akte.
GROOTBOLSWARD-IJSSELMEERKUST
9
10 WERK & ONDERNEMEN
Súdwest-Fryslân
SURINAAMS EETCAFÉ KEN
BALANCEERDE OP HET RANDJE VAN DE AFGROND
Surinaams Eetcafé Ken aan de Graaf Adolfstraat in Sneek, bij velen bekend als Ken’s Eatcounter, is sinds 2012 een begrip in Sneek en omstreken. Toch scheelde het in 2014 maar heel erg weinig of ‘het avontuur’ van oprichter en eigenaar Kenneth Raymond Schalkwijk was voortijdig geëindigd. Een breed lachende Ken Schalkwijk staat al op ons te wachten in zijn Surinaams Restaurant aan de Graaf Adolfstraat in Sneek voor ons interview. Straatschoffie
Ken Schalkwijk, in 1964 geboren in Paramaribo, was de enige jongen in een gezin van vier kinderen. Hij bracht de eerste acht jaar van zijn leven door Suriname. Dat was toen nog onderdeel van het Koninkrijk der Nederlanden. In 1971 vertrok zijn moeder naar Nederland om daar na haar scheiding een nieuw leven op te bouwen. Een jaar later had ze dankzij keihard werken genoeg geld verdiend om haar kinderen over te laten komen naar Nederland. Na vier jaar Den Haag begon Kenneth te ‘puberen’ en dreigde hij volgens zijn moeder het verkeerde pad op te gaan met ‘foute’ vrienden. ‘In Den Haag worden ‘straatschoffies’ boefjes en dat gaat met Ken niet gebeuren’ was haar commentaar. Hij werd tijdelijk bij zijn oudste zus in de Noordoostpolder ondergebracht. “Die beslissing van mijn moeder heeft me op het rechte pad gehouden”, vertelt Ken met pretlichtjes in zijn ogen. “Mijn moeder is
het schoolvoorbeeld van een Surinaamse vrouw. Ze was vader en moeder tegelijk. Een harde werker, liefdevol en met een heel klein hartje. Maar wel streng. Er hingen altijd heerlijke kookluchten bij ons in huis. Ik stond als jochie van tien jaar al naast haar in de keuken in de potten en pannen te roeren. Iedereen was welkom en er werden altijd te grote hoeveelheden gekookt, want er kon eens iemand langs komen.”
Naar het hoge Noorden
In 1979 verhuisde de familie naar Leeuwarden. Ken begon aan een koksopleiding en hielp in zijn vrije tijd een vriend in de snackbar. ‘Ik haalde daar mijn diploma patatbakken’, vertelt hij met een brede lach. Totdat hij werd opgeroepen voor militaire dienst en zijn patatbakkersschort moest verwisselen voor het uniform van de Landmacht. Daarna begon ‘het echte leven’ voor Schalkwijk. Hij werd instellingskok bij het Medisch Centrum Leeuwarden (MCL) en verzorgde daar tien jaar lang dagelijks met zijn collega’s in de keuken ongeveer 2.500 maaltijden. De lol raakte er voor de goedlachse Ken vanaf toen het MCL steeds groter werd en het koken ‘een kunstje’ werd. Met zijn vriendin en drie kinderen verhuisde hij naar Heerenveen en in de jaren daarop was hij kok in verschillende restaurants in Friesland, Drenthe en Overijssel en werkte hij acht jaar als instellingskok bij de
Stichting De Noorderburg in de vestigingen in Sneek en Drachten.
Eigen baasje
“Hard werken vind ik heerlijk. Maar ’s zomers meer dan zestig uur per week draaien en elke winter weer ‘gelazer’ met het UWV over een uitkering, daar had ik genoeg van. In 2012 besloot ik dus hard te gaan werken voor mezelf en ben ik op het Kaatsland in Sneek Ken’s Eatcounter begonnen. Zonder enige managementervaring en dat wreekte zich. Het was twee jaar lang hard werken en weinig verdienen. Mensen wisten mij niet te vinden en de omzet was te laag. De rekeningen stapelden zich op. Ik kwam er alleen niet meer uit. Ik heb toen mijn trots aan de kant gezet en heb aangeklopt bij het bedrijvenloket van de gemeente Súdwest-Fryslân.” Met een begeleider van de gemeente werd Ken’s Eatcounter doorgelicht. “Onderdeel van die gesprekken was onder andere om duidelijk te krijgen wat ik wilde, waar ik goed in ben en wat ik door anderen moet laten doen”. Ken’s Eatcounter bleek levensvatbaar, maar het ‘snackbar-imago’ moest ervan af. “We moesten onze klanten duidelijk maken dat we een Surinaams Restaurant waren”, legt Schalkwijk uit. “Dus werd de naam ‘Surinaams Eetcafé Ken’ en kwam er een aantrekkelijke website (https://eetcafeken.nl/). Daarnaast kwam er een Surinaamse rijsttafel op het menu. Vanaf dat
moment gingen de zaken berg-opwaarts en kregen we het druk doordat de mond-totmond reclame zijn werk deed.”
Gemeentelijk Bedrijfskrediet
Eén van de mogelijkheden die de gemeente heeft, is een bedrijfskrediet aanbieden wanneer het bedrijf levensvatbaar is. Het bedrijf van Ken werd levensvatbaar gevonden en daardoor kon er een akkoord aangeboden worden aan alle schuldeisers van Surinaams Eetcafé Ken. Daarna was het Surinaamse restaurant klaar voor een doorstart. De zaken gingen goed en in 2016 verhuisde het restaurant naar de Graaf Adolfstraat 37-1, omdat de locatie aan het Kaatsland te klein was geworden. Kent u een ondernemer zoals in bovenstaand voorbeeld? Een ondernemer die een financieringsbehoefte heeft, maar geen financiering krijgt bij reguliere geldverstrekkers? Vertel die ondernemer dat de gemeente ook kredietfaciliteiten heeft voor ondernemers in nood en adviseer om contact met ons op te nemen! Twijfelt u of iemand in aanmerking komt? Wilt u meer weten over de regeling, neem dan contact op met een accountmanager van de gemeente Súdwest-Fryslân. Accountteam Súdwest-Fryslân Telefoon: 14 0515 Mail: ondernemen@sudwestfryslan.nl Website: www.sudwestfryslan.nl
UITNODIGING THEMABIJEENKOMST ONDERNEMERS
Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen DEELNAME
We nemen u deze avond mee om vernieuwend te denken in het maatschappelijk verantwoord ondernemen. Dit wordt met de dag belangrijker. De vraag vanuit de maatschappij en de overheid groeit naar bedrijven die bewust bezig zijn met de impact van hun activiteiten op mens, milieu en bedrijfsvoering, People, Planet en Profit. Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen heeft letterlijk de toekomst.
WOENSDAG 27 FEBRUARI 2019 VAN 19:30 TOT 22:00 UUR
19:30 uur Inloop 20:00 uur Inleidend programma met introductie Veenstra Fritom Ondernemersvereniging Heeg Nieuws door wethouder Maarten Offinga 20:20 uur Karin van der Haar, voormalig topsporter & participatie-adviseur ABN AMRO 20:30 uur Rondleiding 21:30 uur Netwerken met hapje & drankje
IS GRATIS!
GASTLOCATIE: FEENSTRA/FRITOM BV, LYTSHUZEN 26, 8621 XG HEEG
PROGRAMMA
www.eventbrite.nl/o/gemeente-sudwest-fryslan-14662949154 Voor info of vragen? startpunt@sudwestfryslan.nl
bolsward-ijsselmeerkust
GROOTBOLSWARD-IJSSELMEERKUST
11
TEKST EN FOTO’S WIM WALDA
WETHOUDER ERIK FABER: “PERSOONLIJK CONTACT BLIJFT BELANGRIJK”
Publiekscentrum Marktstraat Sneek wordt Súdwesthûs Op zaterdag 2 februari om 12:00 uur heeft wethouder Erik Faber de aftrap verricht van de feestelijkheden rond de officiële ingebruikname van het publiekshuis aan de Marktstraat 8 in Sneek. Hij maakte daarbij tevens de naam van het nieuwe publiekscentrum bekend: Súdwesthûs. De bedenker, Klaas Bosman uit Sneek, kreeg van de wethouder een waardecheque om een rondvaart door de Sneker grachten te maken in een elektrisch aangedreven boot. Bezoekers werden in de feestelijkheden rond de officiële opening betrokken met een (kunststof-)ijsbaan op de Marktstraat, inclusief koek en zopie-kraam, en een ‘helft-stedentocht’. Daarnaast was er in het publiekscentrum zelf een ‘look-a-like’-wedstrijd, over hoe je valse paspoorten en identiteitsfraude kunt herkennen, alsmede een indrukwekkende digitale tentoonstelling met portretten van 89 inwoners, één uit elk dorp of elke stad van de gemeente Súdwest-Fryslân, in leeftijd variërend van 1 tot en met 89 jaar. En geïnteresseerden konden een kleine duik nemen in hun eigen familiegeschiedenis, dankzij medewerkers die hen wegwijs maakten in de zogeheten genealogie of voorouderonderzoek.
DIGITALE DIENSTVERLENING Hoe de digitale dienstverlening precies werkt, konden mensen op 2 februari zelf ervaren in het Bestjoershûs, dat die dag dienstdeed als een soort ‘huiskamer’. Er stonden computers, waarop mensen konden oefenen. Bijvoorbeeld hoe je een verhuizing doorgeeft, een parkeervergunning aanvraagt of hoe je melding doet van een kapotte lantaarnpaal, riolering of losliggende tegels. Of wat de mogelijkheden zijn als startende ondernemer. Maar ook hoe je een afspraak maakt met de gemeente. Want sinds 2 januari, de dag waarop het nieuwe publiekscentrum de deuren opende, doet de gemeente bijna alles op afspraak. “Dit klinkt misschien niet zo klantvriendelijk, maar we doen dit juist, omdat we onze inwoners op deze manier het beste kunnen helpen”, vertelt wethouder Erik Faber. “Zo kan de juiste medewerker zich voorbereiden op het bezoek. Lang wachten is er niet meer bij. En voor kleine klusjes, zoals het afhalen van een paspoort of rijbewijs, kun je nog wel zonder afspraak binnenlopen.” De wethouder wijst erop dat de digi-
tale dienstverlening niet in de plaats komt van de fysieke dienstverlening. “Juist niet, want persoonlijk contact is en blijft belangrijk. Zowel voor bestuurders en medewerkers van de gemeente als voor de inwoners. Het nieuwe publiekscentrum is daarvoor een uitstekende plek.” En als je toch even moet wachten? “De gastvrouwen wijzen de mensen de weg. En ze serveren koffie. Vers gezet.”
MEERKOSTEN Daarmee is fase twee van het overkoepelende plan voor de centralisatie van het ambtenarenkorps afgerond. Voormalig burgemeester Hayo Apotheker, te gast bij de huidige burgemeester van Súdwest-Fryslân, stond er met een glimlach van oor tot oor bij. Tenslotte is hij de geestelijke vader geweest van het 17,2
Wethouder Erik Faber spreekt de aanwezigen toe tijdens de opening van het publiekscentrum Súdwesthûs.
miljoen kostende centralisatieproject van de gemeentelijke dienstverlening. Vanaf het jaar 2000 waren op het adres ‘Marktstraat 8’ loketten gevestigd voor sociale zaken en het UWV. Voor die tijd was in het pand, dat eigenlijk uit twee panden bestaat, de Rabobank gevestigd. Vanaf 1955 zat de Coöperatieve Boerenleenbank Scharnegoutum-Oppenhuizen op Marktstraat 10 en ergens in het midden van de jaren ’60 is Marktstraat 8 toegevoegd.
VAN ENERGIELABEL A NAAR DUURZAAM Doel was aanvankelijk om die panden op te trekken naar energielabel A. Maar het nieuwe college wilde nog een stap verder gaan en de gebouwen duurzaam maken. Dat wil zeggen dat ze zijn voorbereid om van het gas af te gaan, de luchtbeheersing onder controle is, en er zonnepanelen op de daken komen te liggen, zodat ze uiterlijk in 2030 energieneutraal zijn. De totale meerkosten voor het publiekscentrum bedroegen daarvoor een kleine ton. De gemeenteraad bleek geen probleem te hebben met de meerkosten, gezien de voorbeeldfunctie van de gemeente. Ook een nieuw ontwerp van de voorgevel à raison van 90.000 euro, dat recht doet aan de ambitie van het college en nog eens 50.000 euro voor de restauratie van de stucplafonds uit 1887 die bij de sloop aan het licht kwamen, haalden probleemloos de eindstreep.
STUCPLAFONDS Tijdens de sloopwerkzaamheden van het pand Marktstraat 8 kwamen er, verscholen achter de verlaagde systeemplafonds, twee historische stucplafonds tevoorschijn. “Voor de sloop hadden we geen aanwijzingen dat er nog historisch materiaal in dit gebouw aanwezig was”, zegt wethouder Erik Faber. “De stucplafonds kwamen als een verrassing tevoorschijn achter de verlaagde plafonds op de bovenverdieping.” Het gaat in beide gevallen om bijzonder rijkversierde plafonds, die gemaakt zijn in 1887 tijdens de verbouw van de voormalige woning van oud-burgemeester Jacob van Driessen van Sneek.
Inmiddels is, meteen nadat eind december 2018 Marktstraat 8 bouwtechnisch werd opgeleverd, het hele machinepark van bouwbedrijf Dijkstra Draisma verhuisd naar Marktstraat 15, het originele gemeentehuis, dat nu wordt verbouwd. Voor dat doel moesten alle daar gevestigde medewerkers verhuizen, naar elders in Sneek, Bolsward of IJlst. “Dat heeft voor het ambtenarenkorps een behoorlijke mind-shift tot gevolg.
Flexplek, clean desk policy, open instelling”, vertelt projectleider Peter de Jong. “We huren op dit moment bijvoorbeeld een aantal flexplekken van de Rabobank, en zitten daar samen met medewerkers van de Rabo en ROC Friese Poort. Dat is netwerken optima forma en veel mensen blijken er achteraf erg enthousiast over, nadat er aanvankelijk toch wel scepsis heerste. Ach ja, de ene dag is de andere niet…”
NUMMER 02 • 2019
De krant is gewoon leuker! Uw krantendrukker sinds 1882
ADRES Werktuigenweg 9 8304 AZ Emmeloord
POSTADRES Postbus 1029 8300 BA Emmeloord
T W E
+31 (0) 527 630 200 hoekstrakrantendruk.nl info@hoekstrakrantendruk.nl
8, 9 en 10 maart BELEEF DE WERELD VAN VROUW! Eindeloos shoppen, kletsen, rondsneupen en genieten: dát is Vrouw! 2019. Op 8, 9 en 10 maart 2019 is WTC Expo in Leeuwarden omgetoverd tot een wereld vol beauty, health, fashion, lifestyle én food & drinks. En dat allemaal onder één dak! Dus maak je vriendinnen, moeder, zus of dochter enthousiast, trek je stevige stappers aan en beleef de wereld van Vrouw!
Koop je tickets online me korting! t
VROUW! PAKT DIT JAAR UIT MET:
BEURSDAGEN
diverse woonwinkels Workshops, metamorfoses,
Shop bij meer dan 240 winkels onder één dak Nieuwste trends op het gebied
proeverijen en wooninspiratie Jamm Model Search voor alle leeftijden en maten:
van beauty vind je op het beauty plein Fenz_tattoo zet live tatoeages
Word jij ontdekt als model? Spetterende optredens en shows op het hoofdpodium
op Vrouw!
10.00 – 18.00 uur
Bekijk het volledige
WTC EXPO LEEUWARDEN WWW.VROUW-BEURS.NL
Inspiratiehuisjes ingericht door
programma op vrouw-beurs.nl
Vrijdag 8 maart 2019 13.00 – 22.00 uur Zaterdag 9 maart 2019 10.00 – 18.00 uur Zondag 10 maart 2019
bolsward-ijsselmeerkust
VAN DE NOTARIS Voorbereiden op opvolging in uw bedrijf is essentieel. Heeft u al een opvolger in gedachten? Grote kans van niet. Want veel ondernemers denken onvoldoende na over wie het bedrijf gaat overnemen als ze zelf met pensioen gaan, ziek worden of overlijden. Toch kunt u zich goed voorbereiden, ook als nog niet duidelijk is wie het bedrijf voortzet. Als het dan eenmaal zover is, kunt u makkelijker schakelen. Dat is goed voor u maar ook voor uw bedrijf. U kunt zich voorbereiden door te structureren. Door een structuur van bv’s op te zetten bent u beter beschermd als uw zaken ooit minder gaan. Maar het maakt u ook flexibel bij de opvolging. Zo kunt u uw oudedagsvoorzieningen, beleggingen, bedrijfspanden en de bedrijfsactiviteiten van elkaar scheiden. De volgende generatie kan op deze manier de bedrijfsactiviteiten overnemen terwijl u bijvoorbeeld de beleggingen als uw eigen appeltje voor de dorst houdt. Ook houdt u zelf de zeggenschap over uw oudedagsvoorziening. En door een testament te maken. In uw testament kunt u ook voorsorteren op de opvolging door de nieuwe generatie. U kunt bijvoorbeeld vastleggen of uw partner al dan niet een rol speelt bij de opvolging en welke onderdelen van uw bedrijfsstructuur bij welke persoon terecht moeten komen. Een voorbeeld: uw partner zal u niet opvolgen in het bedrijf, maar u wilt uw partner na uw overlijden wel recht geven op de opbrengst van de beleggingen. U kunt deze situatie beschrijven in uw testament. U kunt er met het testament bijvoorbeeld ook voor zorgen dat de bedrijfsactiviteiten bij uw kinderen terecht komen. Fiscale voordelen? Die moet u van tevoren goed regelen. In de wet staat dat degene die bedrijfsactiviteiten geschonken krijgt of erft over een groot deel van de waarde geen schenk- of erfbelasting hoeft te betalen. Of deze regeling nog bestaat op het moment dat u overlijdt is maar zeer de vraag. Deze belastingvoordelen staan namelijk onder druk. Daarom kiezen sommige ondernemers ervoor om het bedrijf nu al fiscaal voordelig over te dragen door middel van een schenking. En dat terwijl ze zelf nog gewoon baas over eigen bedrijf blijven. De Wit Dijkstra Netwerk Notarissen adviseert u graag over het voorbereiden op bedrijfsopvolging binnen uw familie. Wij zijn op de hoogte van de laatste ontwikkelingen, maken uw bedrijf opvolgingsklaar en checken graag samen met u of uw testament daar op aansluit. Op onze website treft u meer informatie aan over dit onderwerp.
Mr. Gerard Vellinga De Wit & Dijkstra Netwerk Notarissen www.dewit-dijkstra.nl De Wit & Dijkstra Netwerk Notarissen is aangesloten bij Netwerk Notarissen, het landelijke samenwerkingsverband van ruim 160 zelfstandige notariskantoren. De Netwerknotaris adviseert u deskundig, wijst u op de voor u aanwezige risico's en draagt concrete oplossingen aan. Voor meer informatie zie www.dewit-dijkstra.nl of bel 0515 - 41 78 85
GROOTBOLSWARD-IJSSELMEERKUST
13
LENIE ERNST UIT STAVOREN, VAN SCHEEPSMAAT TOT AVONTURIERSTER
“HEEL VEEL MENSEN HEBBEN ONS GEHOLPEN” Als er één rode draad is, die door haar leven loopt, dan is het wel een passie voor avontuur. Tijden lang woonde ze in de roef van een klipper. Meestal gelegen in hartje Stavoren. Soms voer ze samen met haar partner naar zuidelijke oorden om te overwinteren. Inmiddels is het avontuur verschoven naar ingaan op specifieke wensen van klanten. Lenie Ernst is een bezige bij. TEKST EN FOTOGRAFIE ALBERT BOUWMAN
WERKEN MET MENSEN Vaak gaat Lenie Ernst mee aan boord als gastvrouw en scheepsmaat voor groepen die meevaren. Daarnaast is Lenie werkzaam als docent Humanistische Vorming op basisscholen en is ze actief als spreker tijdens uitvaarten, waar ze het levensverhaal van de overledene vertelt na intensief gesproken te hebben met nabestaanden en in een enkel geval heeft ze een voorgesprek gehad met met de overledene. “Ja, best veelzijdig, maar dat vind ik juist aantrekkelijk”, zegt Lenie Ernst, die in hartje Stavoren woont. “Bovendien hebben alle drie werkgebieden iets met elkaar gemeen, ik werk met mensen.” Het werken met mensen vindt ze al van jongs af aan interessant. “Oorspronkelijk kom ik uit Munnekeburen. Ik kwam hier rond mijn twintigste werken in een orthopedagogisch instituut. Als persoonlijk begeleider werkte ik met jongens in de leeftijd van vier tot dertien die het thuis moeilijk hadden. Zij zaten gemiddeld voor een half jaar in het instituut en daar heb ik geleerd me te verdiepen in iemands achtergrond. Die nieuwsgierigheid en verwondering naar ieders verhaal maakt het werken met mensen zo bijzonder.”
VAN HET ÉÉN KOMT HET ANDER Eenmaal woonachtig in Stavoren werden de plaatselijke kroegen ook door Lenie bezocht. “Op een van de avonden zou ik met wat vrienden op stap. Zij wilden eerst naar het ziekenhuis om bij een vriend van hen op bezoek te gaan. Ja, dan kon ik wel alleen blijven, maar net zo goed even meegaan.” In het ziekenhuis lag Jappie. “Het was niet, dat meteen de vonk oversprong, maar door de vrienden leerde ik Jappie later beter kennen. En van het één komt het ander”, lacht ze. Jappie voer destijds voor een charterbedrijf uit Stavoren. “Er waren momenten, dat ik met hem meeging. Daardoor leerde ik als scheepsmaat mee te varen en helpen.”
Vanwege de vele personeelswisselingen kon Lenie zich niet helemaal settelen in haar werk. Ze ging met Jappie om tafel. Het werk dat Jappie deed, trok haar. “Al brainstormend besloten we een charterbedrijf voor onszelf te beginnen.” Een boot was gauw gekocht. Hun oog viel op een schip uit de vracht. Alleen was het schip eerder een drijvend stuk staal dan een volwaardig schip. “Er zat geen motor in en het was helemaal kaal van binnen.” Al het spaargeld werd gebruikt om het schip te kopen. De volgende stap, het betimmeren, was een uitdaging. “Er moest geld geleend worden, maar de banken waren niet zo gretig. Daar hebben we ons echt op verkeken. Uiteindelijk lukte het bij een bank in Workum, maar dit proces was nog een hele kluif.”
HET LEVEN AAN BOORD In een jaar tijd werd het schip ingericht. Jappie kon zo zijn technische kunde gebruiken en Lenie boog zich over de indeling van het schip. In dat jaar gaven ze ruchtbaarheid aan hun plan. “De eerste boekingen stroomden al binnen, toen we nog druk bezig waren met betimmeren.” Op het moment dat het schip vaarklaar was, hebben ze niet om boekingen verlegen gezeten. “Het bleek een succes te zijn. Scholen, jeugdclubs, padvinders, je kon het zo gek niet bedenken, groepen tot twintig personen. Die namen we meestal voor een week mee. En die weken stonden in het teken van vermaak. Soms leerden we ze zeilen ophijsen of bakten we pannenkoeken met elkaar. Andere momenten sprongen we met zijn allen in het water om even te zwemmen.” In die tijd woonden Lenie en Jappie aan boord. Jappie wilde graag verder de zee op, dan hij met de klipper ging. Een passend jacht werd gekocht. “Dit schip hebben we ook gebruikt om er in de wintermaanden op uit te trekken. Dan voeren we naar Portugal
of de Afrikaanse kust. Heerlijk.” In die jaren kregen ze twee zoons. “Voordat die naar school moesten, konden we zo blijven leven. De schoolgang veranderde ons bestaan. Een van ons moest thuis blijven, terwijl de ander chartertochten kon blijven aanbieden. We zijn opnieuw om tafel gegaan en besloten, dat we niet langer weektochten, maar dagtochten wilden aanbieden op een ander schip.”
MART SMEETS De klipper bleef. Ze konden personeel aannemen, dat hun eerste schip bleef bevaren. Gevolg was wel, dat ze niet langer aan boord konden blijven wonen. Het ouderlijk huis van Jappie aan de rode klif konden ze overnemen. “Een hele verandering. Voor mij te afgelegen en eenzaam.” Een ander schip werd gekocht met het doel er een driemaster van te maken. “Een echte barrel. Het schip lag helemaal open en moest volledig worden opgebouwd. Maar het avontuur om dit samen vorm te geven, trok ons aan.” Opnieuw werd in een jaar tijd de klus geklaard. “En wat een heerlijkheid om te zien hoe de stad hierbij betrokken was. Heel veel mensen hebben ons geholpen.” Ook dit idee bleek een succes. Uitgerekend Mart Smeets kwam het schip dopen en adviseerde het stel om dagtochten aan te bieden in de sportwereld. “Dit advies hebben we opgevolgd en zo sponsorden we sc Heerenveen. Op die manier hebben we in die sector veel tochten georganiseerd.” In 2008 werd nog een nieuwe boot, een Lemsteraak, voor dagtochten gebouwd. Of Lenie de avonturen van de verre reizen mist? “Soms, maar kunnen voldoen aan specifieke wensen van bedrijven en het aanbieden van huwelijksarrangementen is ook avontuur. Eentje die we graag nog tijden blijven aangaan.”
14
bolsward-ijsselmeerkust
SIETZE HENK HAYTEMA UIT KOUDUM IS MEESTERFOKKER IN ROODBONT VEE
“ELKE BOER IS EEN FOKKER” De veestal van Sietze Henk en Tjitske Haytema aan de Bûtenskar in Koudum is veel kleuriger dan de meeste boerenstallen in Fryslân. Dat komt door de roodbonte koeien. Die staan lekker gewoon tussen de zwartbonten. Maar het is net alsof die roodbonte koeien juist de laatste weken wat trotser op hun poten staan. Hún Sietze Henk werd over 2018 immers gekroond tot de beste fokker in het roodbonte ras in geheel Nederland. TEKST EELKE LOK // FOTO'S ORANGE PICTURES
GROOTBOLSWARD-IJSSELMEERKUST
Sietze Henk Haytema wil direct relativeren: er zijn immers veel minder roodbonte koeien dan zwartbonten. Nee, maar je wint in kwaliteit. En dat zit bij een secure fokker als Haytema wel goed. En dus prijst hij zich gelukkig met de eer die hij en zijn vrouw Tjitske ontvingen voor hun werk. “Want it is wurk, we moatte der ek oan fertsjinje”. De historie vertelt dat er voor 1800 in Fryslân, net als in de rest van Noord Nederland trouwens, enkel roodbont vee was. Heel langzaam kwam ook het zwartbonte vee opzetten. Dat won uiteindelijk de strijd in het Fries Rundvee Stamboek. Amerikaanse boeren keken veel minder naar de melkproductie. Die wilden een mooie zwartbonte koe uit Fryslân. Sommige boeren maalden daar eerst niet om, die fokten rood en zwartbont door elkaar. Maar in 1874 zei het Stamboek dat als er een roodbont kalfje uit de koe kwam, dan moest dat maar naar de slacht.
15
handhaven. Gevoel. Traditie. Maar als je even doorpraat, dan blijkt de kunst van het fokken zíjn uiteindelijke drijfveer te zijn. Hij lacht zachtjes. Mooi werk, dat fokken.
GOKJE Moeilijk werk ook. Er zit zo nu en dan gokken in. Wat zal er gebeuren, als ik die sperma in die koe stop? Hij probeert het uit te leggen, maar zelfs daarna en na vele pagina’s google-studie, is duidelijk dat fokken niet voor één krantenpaginaatje is. Het gaat dan over genen. Over schoon bloed. Over de melkproductie. Over hoornloos. En over het exterieur. Daar ging de strijd in het Fries Rundvee Stamboek van de zwartbonten ook altijd over. Daar werd eerst dat geweldige exterieur gefokt. Maar toen bleek, bijvoorbeeld in Noorwegen, dat het andere boeren niets kon schelen hoe die koe er uitzag, als er maar (veel) melk uitkwam. En dat was bij die lelijke.
STICHTING Zo leek het roodbonte vee te verdwijnen. Maar ook tussen de boeren zitten eigenzinnige types. Die wilden roodbont vee houden. En uiteindelijk is in 1993 de Stichting Roodbont Fries Vee opgericht. Toen waren er, zeggen sommige annalen, nog maar zeventien echte Friese roodbonte koeien. Er was wel een hele kudde roodbonten die al gekruist waren met zwartbont, het zogenaamde Roodbont Holstein Frisian. Daarvan komen er langzamerhand wat meer, mede door het werk van Haytema. Sietze Henk spreidt zijn armen wijd als hem gevraagd wordt waarom sommige boeren Fries roodbont vee willen
Sietze Henk Haytema fokt de roodbonten door zwartbont heen. Om een sterkere (en dus meer melkgevende) rode koe te krijgen. “Mar ik ha dus eins Hollsteiner readbûnt fee”. Het sterke ras roodbont, want voor de echte oude roodbonten waren er weinig stieren en dus veel incest. Daar krijg je geen sterke koeien van.
TRADITIE Sietze Henk heeft het vanaf zijn 23ste meegemaakt. Hij zou eerst nog van alles anders doen, maar zijn vader werd ziek en Sietze Henk nam het bedrijf over. Een familiebedrijf. ”Pake hie readbûnt, heit hie readbûnt, ik ha it dus no ek”. Heilige traditie. Sietze
“Die spanning fan it fokken is in geweldich gefoel” Henk heeft zeventig koeien op stal, zwart- en roodbont. Door elkaar. Er is ook veel ruimte voor jong vee. Hij heeft er nu zo’n 180. Zodat er veel embryo’s kunnen worden ingezet in eigen bedrijf. Hij zou wel groter kunnen, maar wil niet. Samen met het fokken kan hij rondkomen. Als hij aan het fokken minder zou verdienen, dan moet hij misschien een andere weg op. Het hoeft niet.
LEKKER BOEREN Sietze Henk en Tjitske willen namelijk lekker boeren. Hij heeft de kringloopgedachte van de minister al veel eerder uitgevonden. Hoopt dat “se nei ús lústerje wolle, se binne oant no ta wat wispelturich, se moatte earder skakelje”. De Haytema’s hebben honderd bunder land in pacht en eigendom. Ze houden van de vogels en zijn trots als meer skriezen hun land opzoeken. Ze hebben werkplezier. “En de spanning fan it fokken is in geweldich gefoel”.
Spanning. Boer, fokker en dus ook handelaar. Hij voetbalde. Zeilt op een wedstrijdskûtsje. Zijn vrouw Tjitske schildert. De boerderij is ook een atelier. En ze heeft er ook een vormgevingsbedrijf. ‘Nim de Dei’ heet haar aandeel in het werk. Drie kinderen. Gezellige drukte. Een paar jaar geleden zette de familie zelfs koe Anky 4 op het voordek van een zeilend skûtsje, voor een mooie foto op de cover van het blad ‘Veeteelt’. Zo’n familie is het. En nu dus meesterfokker. Hij bescheiden: “No, lit we sizze, dat ik yn de subtop zit.” Dat doet niets af aan het feit, dat fokken toch heel speciaal is. Opnieuw relativeert hij: “Ach, eins is elke boer in fokker.”
BCDN.NL
bolsward-ijsselmeerkust
GROOTBOLSWARD-IJSSELMEERKUST
17
HANNIE VAN DER FEER, DE BESCHEIDEN REGISSEUSE UIT BOLSWARD
“DE STAD ZO LEVENDIG MOGELIJK HOUDEN” “Als ik ’s middags uit school kwam, dan smeet ik de tas met boeken altijd in de hoek van de gang en ging ik meteen meehelpen in de winkel. Ook in de vakantie hielp ik maar wat graag thuis. Toen mijn jongere zusje en ik nog op de lagere school zaten, kookten we regelmatig voor onze moeder, zodat zij in de winkel kon blijven!” Hannie van der Feer is, samen met haar man Stephan Rekker, de enthousiaste eigenaresse van het familiebedrijf Sporthuis A.P. van der Feer aan de Dijkstraat nummer zeven in Bolsward. Onlangs werd Hannie verkozen tot beste medewerker/ster van het jaar in de sportbranche. Ja, toch? TEKST EN FOTOGRAFIE HENK VAN DER VEER
BESTE VROUWELIJKE VERKOOPSTER “Je maakt het net even mooier dan het is. Na een nominatie met nog een aantal collega’s uit het hele land werd ik uiteindelijk tweede. Omdat een mannelijke medewerker er met de titel vandoor ging en ik tweede werd, heb je formeel gelijk als je zegt dat ik tot de beste vrouwelijke verkoopster 2019 verkozen werd. Ha ha ha.” Dat de jury in haar rapport onder anderen had genoteerd dat Sporthuis Van der Feer ‘aanvoelt als een warm bad’, daar valt ook niets tegen in te brengen. Ook op deze laatste koude vrijdagmiddag van januari is de ontvangst allerhartelijkst. Hannie heeft haar bedrijfskleding aan en is druk bezig met van alles en nog wat in de winkel. Het interview vindt plaats midden tussen de bekers en trofeeën op de bovenverdieping van de zaak. Pa Anne Piet van der Feer ‘skarrelt’ er ook een beetje om, net zoals op andere dagen. “Pa en ma zijn onze favoriete vrijwilligsters”, betitelt Hannie de grondleggers van het bedrijf. Hannie van der Feer, geboren en getogen in Bolsward, kwam vijftig jaar geleden ter wereld in het ondernemersgezin Van der Feer. Na Hannie kwam er nog ‘un meiske’. Een warm gezin. Na de lagere school ging Hannie naar het W.G. Baarda College in Sneek. Toen naar de Textiel en Management Opleiding in Doorn om vervolgens vier jaar bij C & A in Sneek aan het werk te gaan. Daarna kwam ze in de winkel van haar ouders terecht.
GOEDE LEERSCHOOL “Bij C & A kreeg ik een goede leerschool, waarbij bedrijfsleider Jan de Koning een uitstekend leermeester voor mij was. Hij heeft mij toen goed gesteund. Ik ben van nature geen leidinggevend figuur, maar ik kan wel goed met mensen omgaan. Ik ging veel liever met de oude rotten in het vak in gesprek en zo kwamen we dan gezamenlijk tot een besluit.” Zo ziet de carrière van de bescheiden Hannie er in een notendop uit, maar er is uiteraard meer. Want Hannie is getrouwd met Stephan Rekker, die samen met haar de zaak bestiert. Hannie is ook de trotse moeder van twee dochters, Annika van achttien en Jessie van vijftien jaar. Annika is ook al regelmatig in de winkel te vinden. Hannie zelf is vanaf haar 28ste levensjaar fulltime in de winkel gaan werken, waar ze onder anderen de in- en verkoop doet en ook nog de administratie op haar schouders neemt. Haar specialiteit is, dat ze overal een beetje van weet, zegt ze.
Bestel onze proefbox drie maaltijden naar keuze voor €14,95 thuisbezorgd!
NIET OP DE VOORGROND “Ik ben niet een vrouw van op de voorgrond, daar word ik niet gelukkig van. Ik weet heus wel dat de mensen in Bolsward mij vaak zien als ‘de vrouw van’. Omdat Stephan als voorzitter van de Fiets-Elfstedentocht en andere organisaties vaak wel ‘in the picture’ staat. Ik vind dat prima, want als jij zegt, dat Stephan een hartstikkene beste kerel is, dan beaam ik dat graag. Ik heb hem niet voor niks uitgekozen.” Op de vraag, wat Bolsward nu zo speciaal voor haar maakt, moet Hannie even nadenken voordat ze met een antwoord komt. Dat komt misschien wel omdat zij dat een vanzelfsprekendheid vindt. “Ik ben hier geboren en getogen. Bolsward heeft een mooie uitstraling, het is sociaal. Het is een knus en gezellig stadje. Lekker behapbaar. Ik laat mij niet aanpraten dat Bolsward ten opzichte van Sneek de rol van Calimero vervult, ik zie die strijd met Sneek niet. Hou toch op zeg. Op zich is alles wel aanwezig in Bolsward, alleen in kleinere mate, als je dat met grotere steden vergelijkt. Maar we zijn absoluut geen
“IK BEN HIER GEBOREN EN GETOGEN. BOLSWARD HEEFT EEN MOOIE UITSTRALING, HET IS SOCIAAL. HET IS EEN KNUS EN GEZELLIG STADJE. LEKKER BEHAPBAAR.” underdog, ten opzichte van wie dan ook. Dat we na de herindeling niet meer zelfstandig zijn en onderdeel uitmaken van de grote gemeente Súdwest-Fryslân, dat is zo en daar moet je het mee doen. Klaar, zo is het nu eenmaal”, zegt de onderneemster kordaat.
ACTIVITEITENCOMITÉ “Je kunt overal wel tegen aanschoppen, maar daar word ik niet beter van. De lijnen zijn iets langer geworden, soms iets complexer, soms
ook niet. Er mag om mij wel wat woningbouw bij in Bolsward, het industrieterrein kan wel uitbreiding gebruiken en het zwembad moet ook behouden blijven”, spreekt de ambitieuze Hannie haar wensen uit. Hannie mag dan wel niet in besturen zitten, toch veegt zij haar paadje meer dan schoon door zitting te nemen in het Bolswarder activiteitencomité, dat een onderdeel is van de plaatselijke ondernemersvereniging. Het comité, waarvan Hannie voorzitter is, organiseert onder meer de modeshows in de stad. Verder helpt het comité met het organiseren van activiteiten tijdens het Elfstedentocht Pinksterweekend. Ook de organisatie van de schaatsbaan in de stad en het event ‘shop op je Paasbest’ wordt door het activiteitencomité op poten gezet. “Ik zit zeker één keer per maand met verschillende mensen om tafel om activiteiten te bespreken en te organiseren. Dat doen we om de stad zo levendig mogelijk te houden. En dat lukt aardig”, aldus de bescheiden, maar actieve regisseuse van Bolsward.
Uw contactpersoon in uw regio is: Verse gerechten voor thuis Stel zelf uw gerechten samen Diëten en voedingsgewoonten Persoonlijk thuisbezorgd door Alex Lubbers
Alex Lubbers, 0513-85 85 50 friesland@etenmetgemak.nl www.etenmetgemak.nl/friesland www.facebook.nl/etenmetgemak
18 LIFESTYLE TRENDS
14 februari Valentijnsdag!
LIFESTYLE TIPS & TRENDS LIFESTYLE TIPS & TRENDS ZES SPECIALISTEN GEVEN HUN KIJK OP DE LAATSTE TRENDS OP HET GEBIED VAN MODE, INTERIEUR, GEZONDHEID, ETEN, BOEKEN, HAAR EN REIZEN...
Het oer-Hollandse ‘bakkie’ is een serieuze aangelegenheid in ons land. Waar de Engelsen thee drinken, houden wij Nederlanders van een bakje koffie. Om wakker te worden, om een saaie kantoor dag door te komen, voor het eten, na het eten, met suiker of melk of zwart; koffie wordt veel en vaak gedronken in Nederland. Gemiddeld drinken wij 2,4 koppen per dag en daarmee zijn wij wereldwijd koploper. Omgerekend is dat 260 liter per persoon per jaar. Op gepaste afstand volgen de Finnen die 1,8 kopjes per dag drinken. Daarna daalt het gemiddelde naar 1,5 kopjes per dag en lager.
l5ve you a latte! Het meest gedronken kopje koffie is de gewone zwarte koffie. Maar er is natuurlijk zoveel meer. Wij zetten de meest voorkomende op een rij:
1. LUNGO
5. FLAT WHITE
Een lungo wordt in Nederland gezien als het normale kopje koffie. Heb je een oppepper nodig? Ga dan voor deze soort. Een lungo bevat de meeste cafeïne.
2. ESPRESSO
Een extra sterke cappuccino met 2 shots espresso, warme melk en melkschuim.
6. KOFFIE VERKEERD
De espresso is de basis van koffie. Deze is een stuk kleiner dan een gewone koffie en is krachtig van smaak.
3. AMERICANO
Een espresso aangevuld met heet water. Door het water wordt de smaak wat zachter en minder sterk dan een espresso.
4. CAPPUCCINO ROOS HENDRIKS Royaal Belegd | www.royaalbelegd.nl
Een espresso met warme melk en melkschuim in 3 gelijke delen. Al dan niet met een mooi figuur in je melk, wat we latte art noemen.
Koffie verkeerd heeft de americano als basis, aangevuld met warme melk.
7. LATTE MACCHIATO
Macchiato betekent in het Italiaans letterlijk bevlekt. Het is een groot glas opgeschuimde melk waar een espresso aan wordt toegevoegd. De espresso blijft in het midden van het glas waardoor je 3 lagen krijgt (de warme melk, espresso en de melkschuim).
En dan heb je natuurlijk nog verschillende siropen, plantaardige melk, slagroom, diverse toppings en kruiden en specerijen.
WAT IS JOUW FAVORIET?
Hydro wat?!
PLANTEN IN WATER LATEN GROEIEN
LIEFDE VOOR DE HUID MOET VAN TWEE KANTEN KOMEN Een gezonde huid oogt mooi en straalt vitaliteit uit. De huid is ons grootste orgaan. Deze beschermt ons tegen ziektekiemen, voert overtollig vocht af en neemt vitamine D op door zonlicht. Logisch dus dat we die dan ook mooi en soepel willen houden. Met behandelingen en producten van hoogwaardige kwaliteit, zoals bijvoorbeeld Skeyndor en vitaminepreparaten van LavieSage, helpen wij om de huid weer gezond en stralend te maken. LavieSage legt de nadruk op schoonheid, gezondheid en balans van binnenuit. De producten zijn ontwikkeld om de gezondheid, de huid en vitaliteit te ondersteunen, te voeden en te verbeteren met het beste wat de natuur te bieden heeft. Daarnaast bieden wij, als
schoonheidsspecialistes, uiteraard ook alle reguliere schoonheidsbehandelingen om de huid te laten stralen. U kunt uw huid ook liefde geven door gezonde voeding te nuttigen, dit vormt de basis van een mooie huid. Juist omdat huidproblemen vaak van binnenuit ontstaan, door onbalans en slecht functionerende lever en darmen. De liefde voor een mooie huid komt dus van twee kanten, onszelf en wat we er aan onderhoud aan geven. Een stralende huid geldt voor hem en voor haar.
ASTRID HULZEBOS TEENSMA - Eigenaresse Beauty Centre Hair Affair | www.hairaffair.nl
Hydroponie is een vorm van hydrocultuur. Je laat je plant niet in de aarde, maar in het water groeien. Hoe doe je dat in de praktijk? Vlak onder het blad maak je een kerf (bij de knoop). Daar bevindt zich namelijk het hormoon van de plant. Zorg ervoor dat de wortels goed schoongespoeld zijn, dat er geen aarde meer aan de wortels zit, anders gaan ze rotten in het water. Vervolgens vul je een mooie glazen (fles,-)vaas met bronwater. De plant heeft de mineralen uit het bronwater nodig, daarom is kraanwater niet geschikt. Welke soorten planten zijn geschikt voor Hydroponie? - Pannenkoekplant - Siernetel of - Klimop - Begonia - Philodendron Daarnaast zijn verschillende kruiden als Basilicum, Rozemarijn, Lavendel en Salie erg geschikt. Deze kruiden gaan erg snel groeien op water en ze geven je iedere dag nieuwe bladeren.
Geef jij ook liefde aan de plant in 2019? EVELYNE BOK - Interieurstylist | www.evelyneontwerp.nl
19
GROOTBOLSWARD-IJSSELMEERKUST
Spannende tijden voor de liefde! Een paar weken voor Valentijnsdag word je er weer ‘fijntjes’ door de media aan herinnerd om je geliefde te verrassen met de mooiste cadeaus & verwennerijen. Dit hele fenomeen, ooit overgewaaid uit Amerika, is van origine bedoeld voor een geheime liefde, die je dan op Valentijnsdag anoniem verrast.
Het is natuurlijk super commercieel, maar stiekem vinden we het wel leuk om op deze dag toch verrast te worden. Zowel voor de man als de vrouw hoeft de verrassing met Valentijnsdag niet heel moeilijk te zijn. Alles is goed!
De liefde van de man gaat door de maag zeggen ze ….. Dus je duikt de keuken in en bereidt hem een heerlijk ontbijtje of dinertje. Of je neemt hem lekker mee uit eten, dat kan natuurlijk ook.
Van aandacht, in welke vorm dan ook, wordt iedereen blij. Verras je geliefde & voel je geliefd!
En wil je je man toch verrassen met een kledingstuk of accessoire? Dan zijn een rugzak, pet of de hippe sokken van het nieuwe merk Sock My Feet bij de jongere mannen een schot in de roos. Bij de wat oudere mannen (de ‘oudere jongere’ zal ik maar zeggen) zou een cadeautip een mooi overhemd/pullover met print, shawl in een mooie trendkleur of een stoere lederen riem in de kleur van zijn schoenen kunnen zijn. Voor de vrouwen is een heerlijk luchtje of een verwensessie bij een beautysalon een super verrassing of een heerlijk etentje in één van de hippe & trendy eetgelegenheden die Sneek tegenwoordig rijk is. Houdt ze van kleding, dan is lingerie heel romantisch om te geven en dit wordt vaak ook nog mooi verpakt in de winkel.
LIANA MIEDEMA kleurstijliste bij LIANA kleur & stijl | www.lianakleurenstijl.nl
Ook is een mooie top of blouse in de voor haar goede seizoenskleuren een optie. En heeft ze nog geen kleurenanalyse laten doen; dan is dat natuurlijk ook leuk om cadeau te doen. Ook kun je samen komen voor een doubledate met mij. En ben je klaar om de nieuwe voorjaarscollectie in jouw kleur & stijl te shoppen!
NORMALE MENSEN
Liefde is een favoriet onderwerp voor schrijvers. Liefdesverhalen verschijnen in vele vormen: romantisch, vol van liefdesverdriet, met een onmogelijke liefde en over pure passie. Voor de maand van de spiritualiteit, die nu volop bezig is, schreef filosoof Stine Jensen het essay ‘Eerste liefde’ over de taal en de verbeelding van de eerste liefde. De jonge Ierse schrijfster Sally Rooney schreef het afgelopen jaar haar tweede boek: ‘Normal people’, een heel bijzonder boek, dat begint als Young Adult roman, maar zich langzaam ontwikkelt tot een roerend liefdesdrama. Twee jonge mensen, die erg van elkaar verschillen, vinden elkaar en ontwikkelen een speciale band. Hoofdpersoon Marianne is graag alleen en niet populair op school. Connell daarentegen is wel heel populair en heeft over aandacht niet te klagen. Ze
raken met elkaar in gesprek in de keuken van Marianne’s huis en daar ontstaat een innige band. Rooney vlecht thema’s van nu, zoals crisis, social media en seksueel geweld, in het verhaal. De donkere kanten van normale mensen belicht ze zonder het verhaal onnatuurlijk te laten worden. Als lezer krijg je met Marianne en Connell echt een intieme band, omdat hun gedachten en emoties zo invoelbaar zijn. Dat is echt de kracht van de schrijfster; je kunt niet anders dan meeleven en meevoelen met deze twee jonge mensen. Een boek vol innerlijke twijfels, gevoelens en prachtige dialogen. De Nederlandse vertaling ligt nu in de winkel.
Lang leve de liefde en de mooie verhalen!
MACHTELD HOLTROP - Boekhandel van der Velde | www.boekhandelvandervelde.nl
Hartjes in je haren! De maand van de liefde staat bijna voor de deur! Wat is er dan leuker om je handen uit de mouwen te steken en echte hartjes te maken in die mooie lange haren van je dochter, of die van je zelf. Toegeven; het is even oefenen maar het lijkt moeilijker dan het is! Ik heb het mezelf ook aangeleerd en dankzij YouTube kom je een heel eind. Zorg ervoor dat de basis van het haar waarin je gaat vlechten niet te glad is. Maak het een heel klein beetje vochtig, maar ook weer niet te nat want dan wordt het alleen maar moeilijker ;) Borstel eerst de haren goed uit, zodat er geen enkel knoopje in zit. Leg alles binnen handbereik wat je nodig hebt. Een puntkam (om strakke scheidingen te maken), een borstel, elastiekjes en een plantenspuit of verstuiver om het haar een klein beetje vochtig te houden. Wij verkopen een hele handige in de salon die niet echt een straal spuit maar heel mooi vernevelt.
Succes met oefenen!
FAIDRA TSAGARAKIS - Eigenaresse Kapsalon Perron 28 | www.perron28.com
j
Heerlijk ontspannen tijdens de koude dagen in een warm bad vol weldadig schuim!
e Bezoek onz en laat showroom u inspireren! Baderie Sikma Edisonstraat 15, Sneek - T: 0515 - 425 635 - www.sikma.nl
bolsward-ijsselmeerkust
GROOTBOLSWARD-IJSSELMEERKUST
21
SOCIAAL COLLECTIEF HELPT OUDEREN MET HUISBEZOEKEN
Anne van Dijk Kaderlid FNV Metaal in Friesland.
Toekomstbestendig maken pensioen is politieke camouflage
BY JO THÚS
Kan ik gebruik maken van een maaltijdvoorziening? Zijn er activiteiten in de buurt waar ik aan mee kan doen? Bij wie kan ik terecht voor mijn vragen over rouwverwerking? Kan ik nog wel zelfstandig blijven wonen? Zou er iemand zijn die mij kan helpen met mijn partner die dement wordt of is er een mogelijkheid om als mantelzorger een middag vrij te krijgen? Zomaar wat voorbeelden van vragen die de vrijwilligers krijgen als ze bij mensen op huisbezoek gaan.
Er is geen overeenstemming bereikt met vakbonden over het verslechteren van de pensioenen. Vervolgens gingen regering en werkgevers zwarte Pieten. Rutte en werkgeversvoorman De Boer geven de schuld aan de vakbonden, met name FNV. Helaas voor Rutte en De Boer is het zo dat vakbonden een front vormden. Rutte en De Boer, stellen dat de verschillen tussen vakbonden en regering klein zijn. Als die zo klein zijn waarom heeft Rutte die kleine verschillen dan niet overbrugd? Lagere pensioenen Werkgeversvoorman De Boer heeft als belang lagere pensioenpremies. Werkgevers betalen de helft tot 2/3 van de pensioenpremies. Dat door de lagere pensioenbijdragen van de werkgevers ook de pensioenen van werknemers lager worden, daar heeft hij geen boodschap aan. Het niet betalen van pensioenpremies door werkgevers die ZZP-ers inhuren, willen de werkgevers het liefst uitbreiden naar alle werknemers. Ook voor uitzendkrachten wordt minder pensioenpremie betaald dan voor werknemers in dienst.
Toekomstbestendig pensioenstelsel Ministerpresident Rutte ging in het zwart maken van vakbonden zelfs zo ver dat volgens hem de leden van de vakbonden voor het halfslachtige aanbod van de regering zijn. Een enquête bewees het tegendeel. Minister Koolmees van Sociale Zaken haalde weer eens het meest misbruikte woord van stal. Ondanks dat het Nederlandse pensioenstelsel tot de beste van de wereld wordt verklaard, is het volgens hem nodig het stelsel te veranderen, lees verslechteren, om het toekomstbestendig te maken.
Onrechtvaardig Vakbonden, niet alleen FNV, bestrijden de onrechtvaardigheid die werknemers is aangedaan met de AOW en pensioenverslechteringen. Er moet een oplossing komen voor het indexeren van pensioenen, de veel te snelle AOWleeftijdsverhoging, de kosten van afschaffing van de doorsneepremie en de boete op regelingen voor zware beroepen. Het mislukken van pensioenoverleg is te wijten aan regering en werkgeversorganisaties. Zij zullen het mogelijk moeten maken om alsnog overeenstemming te bereiken over pensioenveranderingen die nu en in de toekomst bestendig zijn.
FNV spreekuurlocatie in Sneek Sint Antoniusplein 38 8601 HP Sneek Maandag: 19.00 - 20.00 uur
“In maart gaan we van start”, vertelt Margriet Groenveld. Zij werkt bij de welzijnsorganisatie Sociaal Collectief en heeft als één van haar speerpunten de huisbezoeken voor ouderen op haar programma staan. “We willen graag weten hoe het met de bewoner gaat. Sommigen hebben misschien wel wat hulp nodig, maar weten niet goed bij wie ze moeten zijn. Anderen vinden het fijn als ze met iemand kunnen praten over hoe het gaat en of ze een beroep kunnen doen op diensten van de gemeente of andere organisaties.” Sociaal Collectief heeft vijf heel enthousiaste vrijwilligers die op huisbezoek gaan en ouderen informatie geven over de verschillende vragen die zij hebben. Folkje Visser is één van de vrijwilligers. “Ik heb al vaker huisbezoeken gedaan en ik vind het erg waardevol om ouderen te helpen bij hun vragen. De informatie die ik bij me heb, wordt goed ontvangen. Soms is
“We willen graag weten hoe het met de bewoner gaat. Sommigen hebben misschien wel wat hulp nodig, maar weten niet goed bij wie ze moeten zijn.” het nodig om anderen in te schakelen. Als het bijvoorbeeld gaat om wonen of vervoer, dan kan het gebiedsteam veel doen. Voor vragen over financiën of mantelzorg verwijs ik vaak door naar het Stipepunt. Er is zoveel informatie op het internet, maar dat is niet voor iedereen toegankelijk. Waar het om gaat, is dat we mensen een eindje op weg kunnen helpen in de vaak ingewikkelde (digitale) wereld om hen heen.” “’By jo Thús’ is de naam van het project”, vertelt Margriet. “We starten in Bolsward. Vijfenzeventigplussers ontvangen een
brief van de gemeente met daarbij een antwoordkaart om zich aan te melden. Niet alle senioren krijgen tegelijkertijd de uitnodiging, het project duurt tot en met november 2019. Het is nog wel goed om te noemen dat deelname niet verplicht is voor ouderen. Er zijn veel mensen van boven de vijfenzeventig die zich prima redden en samen met hun partner, kinderen, buren en vrienden prettig wonen en leven. Het is een uitnodiging om mee te doen, om meer te weten over mogelijkheden en voorzieningen in de buurt. Deelname is gratis en anoniem.” Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Margriet Groenveld: m.groenveld@sociaalcolectiefswf.nl of 06- 11777930
22
&FIT
GEZOND
NUMMER 02 • 2019
BOS- EN MEERZICHT UIT OUDEMIRDUM
START BOUW NIEUWE ZORGAPPARTEMENTEN
PARKFLAT GEEFT INDIEN NODIG 24 UUR VERPLEGING EN VERZORGING PER DAG
“Ik wil gewoon graag die specialistische zorg in de mooiste omgeving, op de mooiste plek! De drie appartementen die we nu gaan bouwen, zijn bijvoorbeeld voor mensen die vaak in bed liggen. Wat is het dan fijn, dat je vanuit je bed het land over kan kijken. Je ziet de paarden lopen, hoe mooi is dat. Voor hetzelfde geld lig je in een ziekenhuisbed met dezelfde zorg en volgens is het nog veel goedkoper”, zegt directeur Debby Nota van Bos- en Meerzicht uit Oudemirdum, daar waar excellente zorg wordt geboden onder het adagium van ‘zeggen wat je doet en doen wat je zegt’. “Oh zeg ik dat wel vaker? Ik vind dat ook heel belangrijk!”
Marjan Terra en Maaike Bakker werken beiden al heel wat jaren in de zorg bij de Parkflat Stadsfenne. Marjan gaat al 38 jaar met veel plezier naar de Parkflat om daar ouderen de zorg te geven die gevraagd wordt en Maaike vierde er onlangs haar zilveren jubileum als verzorgster. Beide dames ‘zitten met nog ruim twintig andere collega’s in de zorg’ bij de Parkflat, zoals ze het beiden noemen.
OVERLEG MET BEWONERS
In de Parkflat is er 24 uur per dag professionele hulp van medewerkers verpleging en verzorging aanwezig. Medische of langer durende hulp wordt in overleg met de bewoners van de Parkflat vanuit de Zorgverzekeringswet via de aanwezige Wijkverpleegkundige geregeld of via de Wet Maatschappelijke Ondersteuning(WMO), waarbij de bewoners een eigen, inkomensafhankelijke, bijdrage aan de overheid betalen.
ALLES ONDER EEN DAK
“Er is in al die jaren wel heel wat veranderd”, weten de dames. “Toen ik hier 25 jaar geleden kwam werken, was het aantal medewerkers van de zorg veel kleiner. Het hield met tien collega’s wel op. We startten onze route met hooguit vier collega’s uit de zorg, nu is dat verdubbeld. We helpen bewoners die het nodig hebben bij het douchen, het aantrekken van steunkousen, het verstrekken van medicijnen, een wond verbinden en ga zo maar door”, vertelt Maaike, terwijl Marjan instemmend knikt. “Het is zo bijzonder omdat alles onder een dak is en doordat hier 24 per dag zorg is, kunnen de mensen hier rustig wonen. We hebben een ochtend-, een middag- en een avond-nachtploeg. Als er iets is, kunnen bewoners op de alarmknop drukken. We hebben een zelfsturend team, zodat we zelf ook veel kunnen bepalen. Daar staat dan wel weer tegenover dat wanneer er eens probleempjes zijn, we die ook zelf op moet lossen”, weet Marjan.
ZELFSTUREND TEAM
“Dat zelfsturende vind ik zo bijzonder aan onze zorg. We regelen het als team zelf. Als iemand bijvoorbeeld een hooglaag-bed moet hebben dan bellen wij zelf met het HMC, de instantie die de uitleen verzorgt. We nemen zelf contact op met de familie, als er iets is. Iets niet in orde met een bewoner? Dan bellen wij met de huisarts, of de cliënt moet het zelf willen doen. We kennen alle bewoners die zorg hebben persoonlijk”, vertelt Maaike. “Wij proberen zo lang mogelijk de bewoners hier te houden, behalve als ze het geestelijk niet meer aan kunnen”, geeft Marjan aan waar de grens van de Parkflat verpleging ligt. “Wij moeten uiteraard wel een beetje met onze route uitkomen. Als iemand is gevallen dan ben je er vaak even langer. Aan de andere kant is het wel zo dat wanneer je de één langer tijd geeft, dan gaat het ten koste van de ander. Maar we geven de beste zorg aan onze bewoners!” Voor meer info: www.parkflatstadsfenne.nl
ONTZORGD, COMFORTABEL & VEILIG WONEN IN DE PARKFLAT STADSFENNE Parkflat Stadsfenne is een appartementencomplex voor senioren. Bewoners genieten er zelfstandig en in alle privacy en veiligheid van een prettige woonomgeving. Belangrijk kenmerk van het concept is dat zelfstandig wonen gecombineerd wordt met service, activiteiten en indien gewenst ook zorg.
Nota laat enthousiast de tekeningen zien van de drie appartementen waarvan de bouw in het voorjaar zal starten. “De palliatieve zorg zal steeds vaker thuis plaatsvinden, het specialistische verpleegkundige werk wordt voor een deel van de artsen overgenomen. Bij ons gaan drie medewerkers naar een congres over palliatieve zorg, dat is geen toeval. Wij hebben hier mensen die op dit vlak ontzettend leergierig zijn. Ook in Bos- en Meerzicht zijn bewoners die terminaal zijn en door onze mensen verzorgd worden. Uiteraard onder diensttijd, maar er zijn er ook die zeggen ‘als ik vrij ben, mag ik dan ook wel komen?’ Met andere woorden ze willen het in hun ‘eigen tijd’ wel doen, omdat ze het laatste stukje van iemands leven waardig willen begeleiden en verzorgen.” Nota ziet dat de complexiteit van zorg ook binnen Bos- En Meerzicht is toegenomen en zij speelt hier op in door personeel passende opleidingen te laten volgen. Investeren in opleidingen en personeel is dan ook zeker een speerpunt. “Door de krapte op de arbeidsmarkt probeer ik mensen die ambitie tonen te binden en te boeien. Ik vind dat de ouderenzorg hip en boeiend moet zijn!”
SPECIALISTISCHE ZORG “De drie te bouwen appartementen zijn units, zorgappartementen waar mensen tijdelijk kunnen verblijven. Mensen die uit een ziekenhuis komen of in een thuissituatie zitten waar de zorg steeds ingewikkelder wordt, krijgen hier dan de verpleging. We noemen dat de
eerstelijnszorg; daarmee voorkomen we dat mensen in een ziekenhuis moeten worden behandeld. Het is veel goedkoper en in een huiselijke sfeer herstellen mensen eerder dan in een ziekenhuis setting. Daarmee onderscheiden we ons zeker van andere zorginstellingen. Er zijn niet veel zorgondernemers die eigen aanbestedingen hebben, eigen afspraken hebben met zorgverzekeraars en zorgkantoren, zoals wij dat hebben. Wij voldoen binnen een bepaald kwaliteitskader aan de normen als het gaat om deskundigheid en zorg die je moet leveren. Wij werken samen met het ziekenhuis in Sneek, met de specialist ouderen geneeskunde van Patyna; we hebben een heel netwerk van deskundigen om ons heen. Wij hebben daarbij de coördinatie van wat wij zelf uitvoeren en wat we een andere partij laten doen in samenspraak met ons.”
DUURZAAM De nieuw te bouwen zorgappartementen zullen passend zijn in het landschap en de mensen die nu al in Bos- en Meerzicht wonen zullen ook qua uitzicht geen last hebben van de units die aan elkaar gebouwd gaan worden. Verbinding is daarbij het uitgangspunt, maar allemaal met een eigen ingang, een eigen woonkamer. Het zullen ook geen hoge appartementen worden en er is ook aan duurzaamheid gedacht, waarbij er geen gas komt maar vloerverwarming. Het hele dak komt vol met zonnepanelen. Kortom Bos- en Meerzicht is toekomstgericht in meerdere opzichten! Voor meer info: www.bosenmeerzicht.nl
23
TEKST EN FOTOGRAFIE INGRID VAN DAMME
GROOTBOLSWARD-IJSSELMEERKUST
WAT DE MANTELZORGMAKELAAR KAN BETEKENEN VOOR JE LEVEN
“DANKZIJ CHANTAL KAN IK WEER JONG ZIJN”
Als mantelzorgmakelaar helpt Chantal Hoevers Prins mantelzorgers en zorgvragers om de zorg goed in te regelen. Ze treedt op als hun belangenbehartiger naar de veelal bureaucratische instanties toe. Vanuit Sneek voert ze haar eigen praktijk onder de naam Mantelzorgzaken. Sinds een paar maanden helpt ze Vera (23), die door haar aandoening zeer beperkt is in haar energie. Chantal weet uit eigen ervaring wat het betekent om mantelzorger te zijn. De afgelopen vijftien jaar zorgde ze voor diverse familieleden en nog steeds verleent ze mantelzorg aan haar moeder, die intensieve zorg nodig heeft. Als mantelzorger liep ze geregeld tegen allerlei muren op. “Je loopt aan tegen complexe regelgeving en moet behoorlijk assertief zijn om dingen geregeld te krijgen. Mij gaat dat toevallig goed af, maar dat geldt niet voor iedereen. Mantelzorg hou je alleen op een goede manier vol wanneer de balans tussen werk, privé en zorg goed is. Daarom is het zo belangrijk dat mantelzorgers ontzorgd worden. Dat motiveerde mij om drie jaar geleden de post-HBO opleiding tot mantelzorgmakelaar te volgen en mijn eigen praktijk te starten.”
‘DANKZIJ CHANTAL’ Wat de hulp van een mantelzorgmakelaar kan betekenen, ondervindt de 23-jarige Vera Mulder. Achteneenhalf jaar geleden kreeg Vera buikgriep. Ze knapte niet op na een paar dagen, maar kreeg last van extreme vermoeidheid en veel pijn in haar hele lichaam. Haar uiteenlopende klachten worden geschaard onder de noemers fibromyalgie, het chronisch
“DE DANKBAARHEID VAN FRISSE LUCHT, TERWIJL HET VOOR ONS ZO NORMAAL IS OM EVEN EEN FRISSE NEUS TE HALEN”
vermoeidheidssyndroom en het Prikkelbare Darm Syndroom (PDS). Een sluitende diagnose ontbreekt. Haar ziekte heeft veel impact op haar leven. Vera: “Mijn opleiding Docent Theater heb ik moeten opgeven. Ik woon gelukkig zelfstandig en krijg veel hulp van vrienden en mijn ouders, maar ik kan mijn huishouding niet zelf runnen, en ik heb allerlei voorzieningen nodig zoals onder andere een hulp in de huishouding, een rolstoel en een douchestoel.” Allemaal zaken die Chantal als mantelzorgmakelaar voor haar regelde. Daarnaast begeleidt Chantal haar bij de gesprekken met instanties zoals de gemeente, het gebiedsteam en het UWV. Vera: “Achter bijna alles wat voor mij geregeld is, kan ik de woorden ‘Dankzij Chantal’ plaatsen. Met de beperkte energie die ik heb, is het voor mij onmogelijk dit zelf allemaal te doen.”
VIJF VERSCHILLENDE ZORGWETTEN Want het goed inregelen van zorg blijkt vaak een hele klus, waarbij mantelzorgers en de zorgontvangers te maken krijgen met een doolhof aan wet- en regelgeving. Chantal: “Er zijn maar liefst vijf verschillende zorgwetten en het komt vaak voor dat mensen bij het aanvragen van zorg en/ of hulpmiddelen een beroep moeten doen op verschillende wetten. Geen wonder dat mensen door de bomen het bos niet meer zien! Als mantelzorgmakelaar heb ik niet alleen kennis van de betreffende wetten, maar ook van de verschillende beleidsterreinen. Ik kijk, welke hulp of voorziening het beste bij iemand past en weet vervolgens direct bij welk loket ik moet zijn. Voor mantelzorgers en zorgvragers is het een hele opluchting dat ik hen hierbij kan ondersteunen.”
voor Vera: “Dat is echt fantastisch, frisse lucht is voor mij echt een cadeau. Het lukt me niet elke dag om naar buiten te gaan, ook niet elke week. Maar het feit dat ik weer zelfstandig naar buiten kan, bij vrienden langs kan gaan, is geweldig. Mensen die me in een scootmobiel zien, vinden me misschien zielig, maar ik straal van trots dat ik weer alleen naar buiten kan.”
WIE BETAALT DE MANTELZORGMAKELAAR?
“JE LOOPT AAN TEGEN COMPLEXE REGELGEVING EN MOET BEHOORLIJK ASSERTIEF ZIJN OM DINGEN GEREGELD TE KRIJGEN”
Er zijn verschillende manieren om de mantelzorgmakelaar te bekostigen. Steeds meer zorgverzekeraars hebben de mantelzorgmakelaar opgenomen in het aanvullende pakket. Ook via het vrij besteedbare deel van de PGB, de gemeente en soms de werkgever, is financiering mogelijk. Vera krijgt de mantelzorgmakelaar deels vergoed door de zorgverzekeraar, een deel betaalt ze zelf. “Mijn inkomen is natuurlijk bescheiden, maar ik vind het helemaal niet erg om een deel zelf te moeten betalen. Chantal heeft zoveel voor mij geregeld, dat is het meer dan waard.”
‘IK KAN WEER VERA ZIJN’ FRISSE LUCHT ALS CADEAU Vera is jong en kampt met vermoeidheidsen pijnklachten, die combinatie wordt niet altijd even serieus genomen bij instanties. Vera: “Ook daarin is Chantal een geweldige steun voor mij. Zij zegt gewoon: ’Inderdaad, ze is jong, maar dat betekent niet, dat ze zich aanstelt of dat het daardoor minder erg is.’ Vanaf het eerste moment was er vertrouwen tussen ons en is ze naast me gaan staan.” Onlangs regelde Chantal een scootmobiel
Vera deelt haar verhaal graag met de buitenwereld: ”Ik schaam me nergens voor. Dit kan iedereen overkomen, alleen is het nu toevallig mijn verhaal. Ik laat graag zien hoeveel een mantelzorgmakelaar in zo’n situatie voor je leven kan betekenen. Aan de buitenkant lijkt mijn leven misschien op dat van een 80-jarige. Ik kijk liever naar het positieve: door alles wat Chantal voor mij geregeld heeft, kan ik weer jong zijn, kan ik weer Vera zijn.” Meer informatie: www.mantelzorgzaken.nl
24
bolsward-ijsselmeerkust // gezond&fit
Antonius Maaltijdservice Van een idee met seizoensgroenten tot een feestmaal Iedere dag genieten patiënten en cliënten van een (h)eerlijke gezonde maaltijd, gemaakt door de keuken van de Antonius Zorggroep. Hoe komt zo’n gerecht tot stand? Een kijkje in de keuken van Antonius Maaltijdservice!
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
Kok Bouke Dooper bedenkt regelmatig nieuwe recepten. Daarvoor zoekt hij eerst uit wat de seizoensproducten zijn. Dit vormt de basis voor de gevarieerde maaltijden. Bouke bestelt de groenten en het fruit uit de streek bij Smeding. Hij doet dit heel nauwkeurig om voedselverspilling tegen te gaan.
Daarna verpakt Henk Oving het eten.
De verse producten zijn binnen en Bouke gaat aan de slag. De kenner snijdt, roert en proeft af en toe een hapje. Hij stuurt de smaak van het eten met verse kruiden zoals peterselie en bieslook. Vervolgens laat Bouke zijn proefbaksel door een aantal collega’s proeven. Pas wanneer iedereen helemaal tevreden is, wordt het recept goedgekeurd.
De verpakte maaltijden worden in een koelcel bewaard.
Wist je dat Bouke smaaktesten bij mensen met een smaakprobleem doet? Na deze smaaktest weet je hoe je je eten door middel van kruiden en kooktechnieken zo aan kunt passen, dat het eten weer lekker smaakt. De uitslag van deze test komt in een persoonlijk smaakpaspoort.
Renate Runia van de voedingsadministratie verwerkt de nieuwe recepten in het computersysteem. Nu komen ze op de menulijst en kunnen patiënten en cliënten (via Thuishotel) de maaltijden kiezen.
Het is bijna etenstijd en de gerechten worden rondgebracht. Een deel van het eten is voor patiënten, die in het ziekenhuis liggen. Het andere deel is voor cliënten, die via Thuishotel maaltijden aan huis krijgen. Eppie Dijkstra zet deze maaltijdboxen in een busje.
Samen met zijn collega’s bereidt Frans van der Werff iedere dag vanaf 7.00 uur met veel passie ongeveer 400 smaakvolle maaltijden. Dit komt neer op 40 kilo aardappelen en 60 kilo groenten per dag(!)
Tussen de middag verblijdt voedingsassistente Grietje Douma patiënten met een heerlijk maal. Bouwe Wilkens (vrijwillige maaltijdbezorger) brengt de maaltijden bij de mensen thuis.
Het eten is klaar! Nadat het voedsel is afgekoeld, wordt het opgeschept door Anny Bosch en haar collega’s. Antonius Maaltijdservice vindt duurzaamheid belangrijk, daarom worden er (deels) afbreekbare verpakkingen gebruikt.
Patiënten en cliënten smullen van een (h)eerlijke gezonde maaltijd, bereid met streekproducten!
Maaltijden aan huis en een smaaktest vraag je aan via Thuishotel. Telefoon: 0515-461234 of mail: info@thuishotel.nl
GROOTBOLSWARD-IJSSELMEERKUST
25
BROEDER TON DEELT ZIJN ZORGEN
Ton Visser werkt op de revalidatie-afdeling van woonzorg- en behandelcentrum Bloemkamp in Bolsward. Tijdens zijn werk maakt hij mooie en bijzondere momenten mee. Sinds kort deelt hij deze momenten via een eigen pagina op Facebook.
BETTY VERTELT OVER HOE HET IS OM TE LEVEN MET AUTISME.
HET LEVEN DOOR DE OGEN VAN BETTY
Betty Jellesma is een pittige dame van 39 jaar oud. Het eerste wat opvalt is haar hippe bril. Hierachter schuilen een paar pientere ogen. Betty heeft twee zussen en een broer. Vader en moeder Jellesma hebben de kinderen met liefde grootgebracht. Met heel veel structuur. Hierdoor weet Betty pas sinds een paar jaar dat zij autisme heeft. Zodra ze begint te vertellen vult de ruimte zich met woorden. Ton Visser
Het begon allemaal met een opmerking van één van de revalidanten. Tijdens het aankleden hielp Ton Visser een vrouwelijke revalidant met haar bh. Het was een ouderwetse bh met zes sluitingen. “Je kunt wel zien dat je dit niet iedere dag doet”, zei ze. Daar moest Ton ontzettend om lachen. Hij deelde deze uitspraak op zijn eigen Facebook-pagina. Daar kreeg hij zulke leuke reacties op, dat Ton besloot een nieuwe Facebookpagina aan te maken om de leuke dingen van zijn werk te laten zien: Broeder Ton deelt zijn zorgen. “Mensen hebben vaak een heel ander beeld van de ouderenzorg. Ze denken bijvoorbeeld aan billen wassen, terwijl de ouderenzorg zoveel meer is dan dat. Zelf werk ik al meer dan twintig jaar op de revalidatie-afdeling. Bij ons komen voornamelijk mensen revalideren, die getroffen zijn door een CVA. Soms moeten ze bepaalde handelingen opnieuw aanleren. Ze moeten bijvoorbeeld met links leren eten, omdat hun rechterzijde verlamd is. Ook hadden we een keer een revalidant die bijna niet meer kon praten door de CVA. We zijn toen met hem gaan zingen. Uiteindelijk kon deze meneer weer praten. Ik vind het heel bijzonder om mensen hierbij te mogen begeleiden. Als ik dan voortuitgang zie, dan raakt dat mij.”
Wil je Ton en zijn werk in de revalidatiezorg volgen? Like dan zijn Facebook-pagina “Broeder Ton deelt zijn zorgen”
Hé autist!
“Bedankt dat je voor mijn opa wilde zorgen. Ik kom daar ook werken.” Natuurlijk zijn er tranen, maar er is ook ruimte voor vrolijkheid. “De revalidanten liggen niet voor hun plezier bij ons, maar je moet wel plezier hebben, vind ik. Laatst nam ik een sneeuwbal mee. Ik gaf de sneeuwbal aan een revalidant om mee te gooien. Hij vond het prachtig. Deze momenten deel ik dan weer op mijn Facebook-pagina. Het gaat mij niet om de duimpjes en de hartjes. Wat ik met mijn pagina wil bereiken, is dat de gezondheidszorg op een positieve manier in beeld gebracht wordt.” Op de revalidatie-afdeling van Bloemkamp verblijven mensen ongeveer twee maanden. Daarna keren de meeste mensen weer terug naar huis. “Onlangs hadden wij een meneer op de revalidatie-afdeling. Tijdens de revalidatie kwam zijn 9-jarige kleindochter een keer op bezoek. Ik vroeg aan hem of hij goed zou vinden als ik haar erbij haalde om mee te helpen. Dat vond hij prima. Ze mocht op de knop drukken van de tillift. Dit ging natuurlijk goed. Ik zei tegen haar dat ze wellicht in de toekomst ook dit vak in zou kunnen gaan, want het werken met oudere mensen is prachtig om te doen. Toen haar opa weer naar huis mocht, kreeg ik een tekening. ‘Dag Ton. Bedankt dat je voor mijn opa wilde zorgen. Ik kom daar ook werken’. Daar krijg je toch een brok van in je keel? Ik zou het geweldig vinden als ze over een jaar of tien bij ons komt stagelopen. Dan zal deze tekening vast weer boven water komen.”
Ze heeft een autisme spectrum stoornis. Oftewel: ze is een autist. Dat woord wordt vaak gebruikt als scheldwoord voor mensen die niet ‘normaal’ zijn. Maar dat wil Betty juist wel. Ik wil wél normaal zijn. Ik wil er wél bij horen. Maar ik kan dat gewoon niet. Niet zo goed als anderen, vertelt Betty. In haar geval kan ze goed focussen op één ding. En heel veel feiten onthouden. Haar hersens verwerken informatie in een ander tempo. In een andere volgorde. Hierdoor kan het soms wat langer duren voordat ze iets snapt. Maar dat zegt niks over haar intelligentie. Of over die van andere mensen met autisme. Betty zegt vol overtuiging: “Iemand met autisme is niet dom.”
Liever geen label
Een paar jaar geleden vroeg iemand bij Empatec of ze autisme had. Dat zette haar aan het denken. Ze liet vervolgens onderzoek doen. Door een specialist. De diagnose was inderdaad autisme. Voor Betty niet echt een verrassing. Puzzelstukjes vielen op hun plek. Ze is grootgebracht in een gezin met veel structuur. Hierdoor heeft ze goed leren functioneren. En is haar autisme nooit zo opgevallen. Aanvankelijk wilde ze geen label opgeplakt krijgen. Maar daar heeft ze nu vrede mee; het is nu eenmaal zo. Ze kan er niks aan veranderen.
De buitenwereld
Structuur is belangrijk. Betty werkt in de kantine van Empatec in Sneek. Meestal doet ze werk dat ze kent. En soms doet ze iets nieuws. Dan zet ze de dingen eerst in haar hoofd op een rijtje. En gaat dan alsnog aan de slag. Dit kost soms wat tijd. Maar daardoor kan ze beter werken. Met goede begeleiding kan iemand met autisme prima werken in een team. Betty merkt dat veel mensen daarmee worstelen. Niet goed weten hoe ze met haar om moeten gaan. Ze verwacht niet dat mensen zich inlezen. Anderen hoeven zich zeker niet aan te passen aan haar. Het is nu eenmaal zo dat autistische mensen iets anders zijn. Maar wat ze heel graag zou willen is het gesprek aan gaan. Over autisme. En dát is waar Empatec het voor doet…..Het maakt niet uit wie je bent of wat je doet. Empatec kijkt naar wat mensen wél kunnen. Begeleidt mensen. En waardeert mensen zoals ze zijn.
FEBRUARI
STEFANO KEIZERS ERG HEEL
VR
!
HT
OC RK
08
E
TV
UI
PHYSICAL GRAFFITI
VR
08
CELEBRATING 50 YEARS OF THE ALBUMS LED ZEPPELIN
INEZ TIMMER
ZA
09
IÈR
EM
PR
10CC’S GRAHAM GOULDMAN & HEART FULL OF SONGS
ZA
19
WOEZEL & PIP
N
E ST AT
LA
CULTURE
Z0
MENS 2 PRODUCTIES
BEUMER & DROST
ZO
MAQUETTE, EEN THEATERTHRILLER OP SCHAAL 8+
NAJIB AMHALI WAAR WAS IK?
HT
C KO
+14
13
R VE
T
UI
JEANS
WO
HAPPILY EVER AFTER
13
WOODSTOCK THE STORY
VR
UK SUBS
VR
50 JAAR PEACE, LOVE, MUSIC EN FLOWERPOWER
+ SUN-0-BATHERS
15
15
GREG SHAPIRO
ZA
RAYMOND VAN HET GROENEWOUD
ZO
THE MADNESS OF KING DONALD
16 17
KRETEN EN GEFLUISTER
COLORI ENSEMBLE
TOPZONDAG MET KOFFIEGEUR
BORN FROM PAIN
+ LETTERS FROM THE COLONY + MANU ARMATA
ZO
17
ZO
17
ZA
23 ZA
23
KNIGHT OF THE GUITAR ll
12
ALINK & PLUKAARD
22
LOVE ALONE IS NOT ENOUGH MET JAN AKKERMAN, RUBEN HOEKE, JOHN HAYES, ANTON GOUDSMIT & LEIF DE LEEUW
13, 14
VR
WACHSTUMSSCHMERZEN
10
DO
21
2+
CCR - 50 JAAR NA WOODSTOCK
RUNDFUNK
10
TE AR
KA
THE FORTUNATE SONS
09
+ JAH SOUND
FOTO: PIEK
DI
ZONDER VERDOVING EN DE TIJDMACHINE
E!
VIJF MINUTEN VOOR AANVANG
SARA KROOS
ZA
23
ZO
24
BLAME IT ON THE BOOGIE
INGEBORG ELZEVIER E.A.
WO
KARIN BLOEMEN
DO
27
GENOEG NU OVER JOU
28
SOUVENIRS
HET HUIS VAN ASPORAAT PRESENTEERT:
01
MRT !
HT
OC RK
JUDESKA IN DE TBS-KLINIEK UITVE
JEROEN VAN DER BOOM DIT BEN IK 2.0
FAMILIE FLÖZ
03
MRT
HOTEL PARADISO
HET HOUTEN HUIS MUZIEK VAN BENEDEN
VOF DE KUNST #35JAARSUZANNE
02
MRT
06
5+
MRT
09
MRT
CULTUUR IN DE SCHIJNWERPERS:
&UITGAAN
GROOTBOLSWARD-IJSSELMEERKUST
27
Bert Liefers Al jaren is Muziekschool Bolsward de plek om een instrument te leren bespelen en zangles te volgen. Er wordt les gegeven aan kinderen, jongeren en volwassenen. Beginners zetten er de allereerste stappen en ervaren muzikanten kunnen verder werken aan hun vaardigheden. Ook zijn er korte muziekcursussen en ensembles. De docenten hebben veel ervaring en treden regelmatig op. Maar wie zijn zij eigenlijk? In GrootBolsward-IJsselmeerkust maken we elke maand kennis met een van hen. Deze keer de veelzijdige Bert Liefers. Bert Liefers is al lange tijd als piano- en kleinkoperdocent verbonden aan Muziekschool Bolsward, dat onderdeel is van Kunstencentrum Atrium. Sinds november geeft hij er ook hoornles, als opvolger van Oeds Jongsma die met pensioen is gegaan. Het helpen van anderen bij hun muzikale stappen zat er al vroeg in bij Liefers. “Op mijn zeventiende wilde ik graag piano studeren aan het conservatorium, maar ik had niet de ambitie om concertpianist te worden. Het kunnen overbrengen van kennis was mijn doel. Vandaar dat het de Muziek Pedagogische Academie in Leeuwarden werd.” Zelf had de Dronrypster al een flinke ontwikkeling doorgemaakt bij de Christelijke Muziekvereniging Hattem. “Daar wilde ik als jongen van tien heel graag bij”, lacht hij. “Het maakte mij niet uit welk instrument ik zou gaan bespelen. Mijn drie broers en mijn zus waren lid en ik zag hoe leuk het spelen en optreden was.” Hij kreeg er de bariton in handen. “Dit instrument leek de dirigent zeer geschikt, want twee broers speelden trom-
pet, de andere hoorn en mijn zus bugel; met mijn lage tonen zou ik een mooie aanvulling zijn als wij samen gingen optreden. Twee jaar later ben ik op verzoek van het korps geswitcht naar de hoorn omdat er een tekort aan hoornisten was ontstaan.”
Uitlaatklep De piano kwam dankzij de oudste broer in zijn muzikale leven. Hij was aangenomen op het conservatorium. De trompettist volgde daar piano als verplicht bijvak. En zo kwam in huize Liefers een klavier te staan. Tot grote vreugde van de benjamin van de familie, die pianoles ging volgen. “De piano en hoorn gaven mij in mijn tienerjaren veel ontspanning”, vertelt Liefers. “Na een dag school moest ik altijd eerst spelen, daarna kwam het huiswerk. De muziek is nog steeds een heerlijke uitlaatklep waarin ik veel kwijt kan, onder andere bij een fanfare in Franeker.” Liefers maakte net als zijn broer de stap naar het conservatorium en studeerde in 1983 af
in het hoofdvak piano. De waldhoorn was zijn bijvak. Al voor het volbrengen van zijn studie was Liefers aan het doceren in Harlingen en Franeker. “In Harlingen vroegen ze na een tijdje of ik ook hoornles wilde geven. Om mij verder te bekwamen, ging ik in 2000 weer terug naar het conservatorium om met hoorn als hoofdvak opnieuw af te studeren. Vanaf 2002 ben ik ook lessen gaan verzorgen bij Muziekschool Bolsward.”
Uitdagingen zoeken De term ‘muziekschool’ vindt Liefers ietwat misleidend, bekent hij. “Door de naam wordt wel gedacht dat muziekles alleen voor kinderen is, maar ik heb meerdere volwassen leerlingen. Beginners en ervaren hoornisten die hun spel willen verbeteren. Leeftijd maakt dus niet uit.” De ontwikkeling van zijn pupillen, waarvan een nu opgaat voor het hoge D-examen, geeft Liefers veel energie. Zelf blijft hij ook uitdagingen zoeken. Zo is hij hoorn gaan spelen bij Filharmonie Der Aa in Groningen. “Ik koesterde al jaren de wens om
bij een symfonieorkest te spelen. Hoornist Jacob Slagter is de chef-dirigent. Als hoornist was hij een voorbeeld voor mij. Hij was jaren solo-hoornist in het Concertgebouw. We zaten gelijktijdig op de academie, hij was toen al heel goed. Dat zijn docent destijds mijn bijvakleraar werd, vond ik dan ook een hele eer. Ik heb mijn eerste hoornnoten trouwens op Jacobs hoorn gespeeld. Dat ik een paar jaar geleden zijn hoorn kon overnemen, was voor mij al heel bijzonder. Nu, samen bij de Filharmonie, is de cirkel helemaal rond.” Ook werd Liefers een paar jaar geleden één van de eerste leden van het symfonieorkest Nootstroom onder leiding van Arnaud Oosterbaan. “Daarin speel ik samen met andere beroepsmusici, waaronder collega’s van Kunstencentrum Atrium. Vorig jaar stonden we in het jaarprogramma van de grote zaal van het Concertgebouw in Amsterdam. Al deze ervaringen kan ik weer gebruiken in mijn lessen.”
MET EXCLUSIEVE WELKOMSTKORTING NAAR THEATER SNEEK
GRAHAM GOLDMAN (10CC)
Speciaal voor de allereerste editie van de GrootBolsward-IJsselmeerkust krant, biedt Theater Sneek een welkomstkorting aan de lezers. Deze korting is exclusief voor lezers van de GrootBolsward-IJsselmeerkust krant. Gebruik maken van de korting? Bel met de kassa van Theater Sneek onder vermelding van ‘Bolswardkrant’ of gebruik deze vermelding als code bij het online bestellen.
€ 15,- PER KAART
€ 20,- PER KAART
Hij gaf zijn idee vorm met een aantal 10cc-bandleden, wat resulteerde in zijn eerste eigen tour. Na veel succes is ‘Heart Full of Songs’ inmiddels een hecht trio, waarbij Gouldman vergezeld wordt door Iain Hornal en Ciaran Jeremiah. De in Manchester geboren en getogen Gouldman kreeg op 11-jarige leeftijd zijn eerste gitaar. Op zijn vijftiende begon hij in een band te spelen, waarna hij in 1965 de Mockingbirds oprichtte. Vervolgens schreef hij nummers voor onder meer Wayne Fontana (Pamela, Pamela), The Yardbirds (For Your Love, Evil Hearted You, Heart Full of Soul), Herman’s Hermits (No Milk Today, Listen People) en Jeff Beck (Tallyman). In 1972 formeerde Gouldman met Eric Stewart, Kevin Godley en Lol Creme 10cc. Zij scoorden vele top-tiennoteringen en drie nummer 1-hits: Rubber Bullets, I’m Not In Love en Dreadlock Holiday. Gouldman behoort tot de Songwriter’s Hall of Fame in New York, net als John Lennon, Paul McCartney, Burt Bacharach, Elton John, Leonard Cohen en Bob Dylan. In Sneek komt hij in intieme setting zijn bekendste hits en meest persoonlijke werk laten horen in de vorm van een ‘seated show’. ZATERDAG 9 FEBRUARI // ZAAL OPEN: 21.00 UUR // PRIJS: € 22,50 VVK // DEUR € 25,-
FOTO: PIEK
Zaterdag 9 februari treedt de legendarische 10ccsongwriter Graham Gouldman op in Poppodium Bolwerk in Sneek. De nu 72-jarige Brit besloot een paar jaar geleden om zijn zelfgeschreven wereldhits in de meest simpelste vorm te spelen: akoestisch.
FOTO: SARIS&DENENGELSMAN
SCHRIJVER VAN HITS ALS ‘NO MILK TODAY’ Bolwerk • ZATERDAG 9 FEBRUARI
€ 8,- PER KAART
RAYMOND VAN HET GROENEWOUD ‘Kreten en gefluister’
INGEBORG ELZEVIER, ANNICK BOER, PETER TUINMAN ‘Genoeg nu over jou!’
Muziek van Beneden (5+)
zondag 17 februari
woensdag 27 februari
woensdag 6 maart
Genoeg nu over jou! is een bitterzoete komedie waarin de moeder-dochter relatie centraal staat. De voorstelling toont typische situaties en sluimerende emoties die zich af kunnen spelen binnen een gezin; even grappig als grimmig en erg herkenbaar.
Muziek van Beneden gaat over een, op het eerste gezicht, heel ongewone straat. Gedurende de voorstelling komen er steeds meer wonderlijke types het toneel op. Een pianoleraar die geen leerlingen heeft en eigenlijk alleen voor zichzelf speelt, een buurman die op een reusachtig ei broedt, een tijgermeisje dat ‘s nachts door de straat sluipt en een konijnenjong dat altijd ruzie maakt met zijn zus. Deze buren ontmoeten elkaar iedere dag, maar kennen ze elkaar ook echt?
Bekend van Je veux de l’Amour! Raymond van het Groenewoud is een man van vele muziekjes. Destijds stond hij met zijn band De Centimeters aan de wieg van de Nederlandstalige rock. Maar ook solo weet Raymond steeds te boeien. Zijn nummers veranderen dan in intieme, maar ook krachtige chansons. En zo betreedt hij ook het enkel met een vleugelpiano en akoestische gitaar gevulde podium van Theater Sneek!
HET HOUTEN HUIS
BESTELLEN? GEBRUIK KORTINGSCODE: BOLSWARDKRANT 0515 431 400 // WWW.THEATERSNEEK.NL
bolsward-ijsselmeerkust // cultuur&uitgaan
28
GERECHTSHOF PROEFLOKAAL SNEEK
‘HET RESTAURANT MET DIE GEKKE RECHTER…’ De officiële opening van Het Gerechtshof Proeflokaal Sneek aan de Marktstraat vond in het voorjaar van 2018 plaats. We blikken met Brigiet Feenstra terug op de voorbije periode om tot de conclusie te komen dat het Proeflokaal een aanwinst is voor de Sneker horeca. Brigiet vormt met bedrijfsleider Koen Bramer, Tjitske de Jong en Youri Arends het managementteam van het Proeflokaal. TEKST EN FOTOGRAFIE HENK VAN DER VEER
“In de volksmond staan we nu zo langzamerhand bekend als Het Proeflokaal”, vertelt Brigiet die een week voor de opening van de zaak betrokken werd met de nieuwe loot van de Sneker horecafamilie. “Toen ik voor het eerst in het pand kwam, en dat was in april, had ik geen idee dat het zo groot was. Hiervoor heb ik bij Van der Valk in Sneek gewerkt, waar ik na mijn opleiding aan de Middelbare Hotelschool in Leeuwarden terecht was gekomen. Superleuke tijd gehad en ontzettend veel geleerd, maar ik was toe aan een nieuwe uitdaging en heb uiteindelijk gekozen voor het Proeflokaal.” Na het eerste halfjaar bleek dat er toch een bepaalde groep is die graag in het Proeflokaal komt, namelijk vrouwen! “Ja, heel gek dat zoiets ontstaat, we hebben dat niet bewust gedaan. Het blijkt dat het Proeflokaal door vrouwen gewaardeerd wordt, misschien komt dat wel door de kleine gerechtjes die we hier serveren. Mannen zijn over het algemeen toch meer liefhebbers van een groot stuk vlees of vis. Maar eerlijk gezegd weet ik niet waardoor het komt, het valt ons gewoon op.”
WERELDSE GERECHTJES Wat zonder meer duidelijk is, is het concept wat het Proeflokaal nastreeft en dat is volgens Brigiet “het samen tafelen met kleine wereldse gerechtjes waar je de hele avond van kunt genieten”. Dat het de afgelopen zomer zo extreem warm was, heeft zeker invloed op de start van het bedrijf gehad. “Uiteraard heb je bij die hoge temperaturen niet zo veel trek als wanneer het iets koeler is. Maar voor het terras was het een geweldige zomer, waardoor we het erg druk hadden. We hebben best wel een
VERRAS JE VALENTIJN EN ONTVANG EEN GOODIEBAG!
Wat is er beter dan je Valentijn verrassen met een romantisch diner en tegelijk samen kunnen profiteren van leuke kortingen bij lokale ondernemers? Dit klinkt als een Valentijn win-win! Komen jullie samen eten op Valentijnsdag dan ontvang je na afloop een leuke goodiebag. Onze chefs hebben een speciaal menu samengesteld voor alle tortelduifjes. Voor € 29.50 p.p. staat jouw tafel vol lekkere gerechten en krijgen jullie een glaasje bubbels vooraf. Dit menu kan uitgebreid worden met een wijnarrangement voor € 14.50 p.p. Proost op de liefde! Reserveer jouw favoriete tafel voor je Valentijn via www.proeflokaalsneek.nl.
imposant pand en om daar zomaar even naar binnen te lopen is voor sommige mensen best een grote stap. Je gaat nu eenmaal makkelijker op een terrasje zitten, maar juist door het terras hebben toch veel mensen even een kijkje binnen genomen; even kijken hoe het is geworden.” De ambiance van het Proeflokaal is uniek, zeker de serre waar we het gesprek voeren. In de bewoordingen van Brigiet ‘een plaatje’. Dat we in het oude Kantongerecht van Sneek zitten, is bijvoorbeeld nog te zien aan een gedenksteen in de muur. Eigenaar Johannes Klaversma was degene die met het lumineuze idee kwam om de gasten op een bijzondere manier te confronteren.
EEN BIJZONDERE RECHTER AAN TAFEL “Elke dag in de maand juli kwam er tijdens de lunch en het diner onaangekondigd een rechter naar beneden waarbij
wegliep, waren de gasten helemaal overdonderd en verbaasd en wilden amper geloven dat ze gratis konden eten”, ziet Brigiet lachend terug op deze reclamestunt. De mond tot mondreclame en de posts op social media deden de rest. De vrolijke Brigiet geeft toe dat ze nog steeds met veel genoegen terugkijkt op deze actie.
een spannend muziekje gespeeld werd. In vol ornaat liep hij dan een of twee rondjes door de zaak om bij een willekeurige tafel stil te blijven staan. Dan sloeg hij met de hamer op tafel en zei plechtig ‘het vonnis luidt dat u vanavond gratis eet, aldus heb ik besloten’. Wanneer hij vervolgens met veel theater
Gastvrijheid wordt door Brigiet en het personeel van het Proeflokaal met hoofdletters geschreven. Een interne opleiding (‘gastvrijheid training’) om een goed horecabedrijf te zijn waarbij de gast koning(in) is, is één van de punten waar veel aandacht aan wordt besteed bij het Proeflokaal. “Wij doen mee aan ‘Gast is Koning’, waarbij wij regelmatig ‘mystery visits’ kunnen verwachten. Na afloop van een dergelijk bezoek krijgen we een ervaringsrapport waarin staat hoe die geheime gasten ons bedrijf
ervaren hebben. Daar leren wij met elkaar veel van. Er werken hier in de bediening ongeveer 30 mensen, waaronder studenten die hier een of twee dagen zijn. Ik heb het trouwens altijd over medewerkers. Ik vind personeel niet zo’n goed woord!”
EEN CONTAINERBEGRIP? Je hoort overal dat het om beleving draait. Dat blijkt ineens het toverwoord te zijn en de oplossing voor alles. Een lunch of avondje uit moet al snel een beleving zijn. Hoe is dat bij het Proeflokaal? “Het woord beleving wordt veel gebruikt, te pas en te onpas, maar ik vind wel dat bij ons de vlag de lading dekt. Dat begint al bij binnenkomst, sprekende ogen, grote lach en hartelijk welkom, dat is waar de beleving bij ons begint. Wij trekken alles uit de kast om een bezoek aan Proeflokaal ‘Het Gerechtshof’ tot een feestje te maken.” Waarvan akte.
GROOTBOLSWARD-IJSSELMEERKUST
29
“Het boek over de ‘Hellepoort’ is een postuum eerbetoon aan Heit Jorke” MAKKUMER ALBERT KAMSTRA OVER HET BOEK ‘DE SÂNKOP’
Albert Kamstra, in 1948 geboren in Makkum in een gereformeerd gezin van negen kinderen, is als co-auteur van het boek ‘De Sânkop’ een BM-er, een ‘Bekende Makkumer’. “Als je het adres niet kunt vinden, vraag je maar even aan een voorbijganger”, had hij bij het maken van de interviewafspraak gezegd. Wij namen de proef op de som en werden feilloos naar zijn huis gedirigeerd. Benieuwd naar de man die, net als zijn vader Jorke Kamstra, een ‘klap van de molen’ had meegekregen ten aanzien van de historie van de ‘twaalfde stad van Friesland’, doken wij samen met hem in zijn leven. TEKST EN FOTOGRAFIE WIM WALDA
Vader Jorke Kamstra was aanvankelijk ambulant handelaar in bloemen en planten en ging de markten in de wijde omtrek van Makkum langs. Qua inkomsten was dat, vooral omdat er zoveel monden moesten worden gevoed in het gezin Kamstra, geen vetpot. Sterker nog, er moest geld bij. Toen hij begin jaren ‘60 in dienst kwam bij de afdeling groenbeheer van de gemeente Wûnseradiel, had hij dan ook schulden. “Maar hij vertikte het om zich failliet te laten verklaren”, vertelt Albert glimlachend. “Dat is niet netjes en dan heeft een ander er schade van, zei hij. Hij regelde met notaris Hansma dat hij dat bedrag in termijnen aan zijn schuldeisers kon terugbetalen en heeft dat uiteindelijk volgehouden totdat de laatste cent was terugbetaald.”
“IK STIERF VAN DE HEIMWEE” Albert ging naar de ambachtsschool waar hij leerde voor timmermanmetselaar. “Vroeger ging je naar de ULO of naar de ambachtsschool. Ik kwam uit een groot gezin en ging dus naar de ambachtsschool. Ik kwam aan de slag bij bouwbedrijf Jongema in Makkum, maar vond dat helemaal niets. Mijn oudste broer was bij de Marechaussee en leidde in mijn ogen een avontuurlijk bestaan.
Dat leek mij ook wel wat, dus heb ik me opgegeven bij de Marine als Kort Verband Vrijwilliger (KVV-er). Dat was een contract voor zes jaar, maar ik kon er gelukkig na drie jaar vanaf, want ik stierf van de heimwee. Niet alleen naar Makkum, maar ook naar ‘mijn maten’ en de hele familie Kamstra, die diepgeworteld is in de Makkumer gemeenschap en waartussen een sterke onderlinge band bestaat. Daarna heb ik wel veertien, vijftien verschillende banen gehad van loodgieter tot ijzervlechter, van in het Westland sla snijden tot heesters planten bij Donker Groenbeheer in Sneek.”
HOGE GUNFACTOR Toen hij verkering kreeg, werd er van Albert verwacht dat hij toch een beetje serieus werd en kwam hij bij Amels ‘op de Helling’ te werken. Ze trouwden en kregen twee dochters, inmiddels ook al veertigers. De zaken bij Amels liepen niet zoals gehoopt en in 1984 kreeg Albert zijn congé. “Ik had toen twee keuzes: of voor mezelf beginnen of in de WW. Omdat ik twee dochters op school had in Makkum vond ik de WW geen optie, dus ben ik toen voor mezelf begonnen. Mijn vader had mij het liefst als tuinman/ hovenier gezien. We legden in die tijd ook al samen met mijn zwager tuintjes aan in Makkum en omstreken.
Ik heb toen dus gehoor gegeven aan zijn wens. Via het PBNA heb ik mijn middenstands- en het vakdiploma gehaald. En dankzij de hoge gunfactor van de Makkumers groeide het bedrijf en kon ik er op een gegeven moment van leven. Eind negentiger jaren kreeg ik last van mijn rug en nek, zodat ik het hovenierswerk niet meer kon doen. Dat heb ik toen dus afgestoten en ik ben met mijn vrouw en dochter verder gegaan met alleen de verkoop van bloemen en planten. In 2013 kwam daar een einde aan. Er kwam een grote Jumbo in Makkum, die ook bloemen verkocht en de energietarieven schoten omhoog, zodat het eigenlijk onmogelijk werd om rendabel te werken. We hebben er toen een punt achter gezet.”
VAN BILJARTLAKEN-GLADDE ZANDBANK TOT GROOTSTEEDS TOERISTISCH RESORT “De aanleiding tot het boek over de historie van ‘De Sânkop’ was het boekje dat mijn vader in 1991 had uitgegeven: ‘Voetreis door Makkum’. Een boekje over Makkum en al zijn bewoners, voor de Makkumer gemeenschap een waardevol cultuurhistorisch document. Vier jaar later is mijn vader overleden. Uit hoofde van zijn werkzaamheden bij de afdeling groenbeheer van de gemeente Wûnseradiel was hij ook al decennialang betrokken bij tuin- en grondwerkzaamheden op De Sânkop,
de Holle Poarte. En ook hier hield hij in zijn dagboeken alles nauwkeurig bij en documenteerde dat met eigen fotowerk. De economische ontwikkelingen, de flora en de fauna, de recreatie in dat gebied. Ik vroeg hem wel eens waarom hij zoveel opschreef en zijn vaste antwoord was dan: ‘Later zul je mij er dankbaar voor zijn’. Hij heeft gelijk gekregen.” In 1997, toen Mem Janke overleed, kwamen de dagboeken van Heit Jorke boven tafel over ‘De Sânkop’. Via ommelandse wegen werd met hulp van Gerben Wijnja en Thomas Groeneveld uit Makkum een uitgever gevonden, die er wel als voorwaarde aan vast knoopte dat het manuscript zou worden aangevuld vanaf de periode halverwege de negentiger jaren tot en met 2018. Want met name in de 21e eeuw had het Holle Poarte gebied een transformatie ondergaan tot een toeristentrekker, een grootsteedse boulevard, met horecabedrijven, een kitesurf stek,
LUCHTFOTO: BOITEN.NET
BLOEMEN EN PLANTEN
een aantrekkelijk strand, kortom een belangrijk gebied voor het leven in Frieslands ‘twaalfde stad’. Die samenwerking tussen uitgever, Albert Kamstra Wijnja en Groeneveld resulteerde in een 170 pagina’s tellend boek, waarin de lezer door middel van boeiende verhalen wordt meegenomen in de ontwikkelingen van Makkum als toeristentrekker aan de voormalige Zuiderzee. Wat ging eraan vooraf, hoe werd de strijd tegen de zee gevoerd, welke invloed had de Afsluitdijk, hoe veranderde het beeld van een biljartlaken-gladde zandbank voor de kust van Makkum in een toeristisch resort van de eerste orde dat vanaf de Afsluitdijk al de aandacht trekt? “Het boek over de ‘Hellepoort’ is een postuum eerbetoon aan Heit Jorke”, besluit Albert, maar het is veel meer dan dat. Het is ook een boek, dat eigenlijk niet mag ontbreken in de boekenkast van elke rechtgeaarde Makkumer en/of liefhebber van ‘De Hellepoort’.
30
SPORT
SCHAATS KOORTS Natuurijsgekte is van alle tijden en vooral Nederlands. Zodra de thermometer onder het vriespunt duikt, begint het bij duizenden schaatsliefhebbers te kriebelen. De weersverwachtingen worden nauwkeurig in de gaten gehouden. Waar komt deze schaatskoorts toch vandaan? TEKST EN FOTOGRAFIE FRED GEERS
Zodra de eerste meteoroloog het woord vorst in de mond durft te nemen, begint het al. Op social media worden de weerpluimen driftig gedeeld. Op televisie mag Erben Wennemars een praatje over de Elfstedentocht houden. Marathonschaatsers slaan voorzichtig aan het dromen. Maar met natuurijs kan het grillig lopen in ons landje aan de zee. Een vleugje zuidwestenwind en zelfs de voorpret is al weer vervlogen.
SNEL INSPELEN De winters die achter ons liggen, hebben aangetoond dat je er vroeg bij moet zijn. En snel. Schaatsen op natuurijs is soms een kwestie van uren geworden en van die uren moet je volop gebruik maken. Inspelen op de gegeven omstandigheden kunnen we steeds beter, zoals de strijd tussen de aanbieders van de eerste marathon op natuurijs bewijst. Het is een nek-aan-nek race geworden, waarbij het microklimaat ter plaatse voor de vereiste ijsdikte zorgt. Natuurijs was op sloten, vaarten en meren altijd al spannend, maar nu dus ook met de betonnen of asfaltondergrond. Het is goed dat deze combibanen er zijn, want op deze manier zijn er tal van banen die heel wat schaatsliefhebbers en marathonrijders in de minder sterke winters toch van natuurijs kunnen voorzien. Het nachtelijk dweilen en sproeien wordt dan ook rijkelijk beloond. Ieder seizoen opnieuw is het weer spannend wie de primeur heeft. Dat geldt voor de marathonrijders in het bijzonder, maar ook voor de liefhebbers verspreid over het land, op zoek naar natuurijs in de buurt. Wordt het Doorn of De Lier, of misschien wel Ammerstol? Of toch de ondergelopen landjes bij Ryptsjerksterpolder?
NIET TE STUITEN En is het dan eenmaal zover dat er her en der geschaatst kan worden, breekt de schaatskoorts echt uit. Dit volk van schaatsers is niet meer te houden. Het aantal rayonhoofden en ijsmeesters dat zelf wel bepaalt waar en wanneer er geschaatst kan worden, groeit met de dag. Het uitproberen van ijs is van alle tijden. Vroeger wachtte men ook niet af of de plaatselijke ijsclub
het ijs had goed- of afgekeurd. Het was een kwestie van proefondervindelijk vaststellen en gaan. Soms eindigde het voorgenomen ritje over het maagdelijke ijs dan ook met een paar natte benen en voeten en een te lange tocht terug naar huis. De voorgeschreven centimeters die ijsclubs en ijsbanen erop nahouden, zijn niet voor niets, dus gaan de hekken pas open als de veiligheid gegarandeerd kan worden. Maar het geduld om daar op te wachten, is klein.
LOPEND VUURTJE Waar we in vroeger tijden moesten wachten totdat de krant met de schaatskalender op de mat viel, hebben we een reeks aan elektronische en digitale middelen erbij gekregen. Met de smartphone in de hand, schaatsen we er vrolijk op los. Menig appje met foto brengt anderen op weg naar datzelfde ijs. En dus wordt de stroom schaatsers naar de plekken waar wél geschaatst kan worden alleen maar groter. Dat gaat zo met primeurtjes op plekken met ondiep water, waar we er gelukkig ook aardig wat van hebben in ons land. Als een lopend vuurtje verspreidt zich het nieuws. Zo gaat het ook met schaatstochten: als er slechts op één of enkele plaatsen een tocht aangekondigd staat, is de toeloop massaal. Een mooi voorbeeld is Vijf Merentocht bij Giethoorn en Wanneperveen in januari 2013. Anderhalf uur na de start moest de tocht al afgelast worden. Zo’n massale druk kon dit toch al zwakke ijs niet aan. Uit heel Nederland, maar ook uit het buitenland, waren schaatsers hier naartoe gekomen.
ZIEN SCHAATSEN DOET SCHAATSEN Het invallen van de vorst werkt als een besmetting. Met schaatsen op onzeker ijs begint er één, schoorvoetend volgen de anderen. Het houdt! Zonder te weten hoe dik de ijsvloer is, en hoe diep het water eronder, heb ik er velen zien gaan. Het is de wet van het getal: hoe meer mensen op het ijs, hoe meer er volgen. En dat terwijl de te vroege komst van een teveel aan schaatsers het nog te dunne ijs soms geweld aan doet. Maar wat doe je in een winter waarin de meteorologen de dooi al voorspellen voordat de vorst begonnen is. Je probeert
het gewoon ook, want overmorgen kan het te laat zijn. De afgelopen winters is er dan ook heel wat geëxperimenteerd. Stilzitten en wachten is geen optie als het eind alweer snel in zicht is. Het is voor organisatoren dan ook een lastig dilemma: je hebt de officiële regels die de veiligheid moeten garanderen, en dus is de ijsvloer van de ijsclub officieel niet vrij. En juist de periode die daaraan vooraf gaat, is voor velen een grijs gebied. Daarbij
komt dat steeds meer schaatsers hulpmiddelen meenemen, om in ieder geval iets te kunnen doen als het mis gaat. Nee, voordat we ook maar een moment echt aan een Elfstedentocht denken, gaat dit hele circus in ons land er nog aan vooraf. De natuurijsgekte is een niet te stoppen proces, zeker niet in Friesland.
TEKST HENK VAN DER VEER // FOTO'S JOHAN BROUWER
GROOTBOLSWARD-IJSSELMEERKUST
VERSTAND VOOROP Afgelopen winters is er door velen geschaatst op ijs met een onbekende waterdiepte en ijsdikte. Gelukkig zijn er steeds meer schaatsers die alleen op stap gaan met reddingshulpmiddelen. Het aantal ongelukken bleef daardoor beperkt. Voor komende natuurijsperiodes is het zeker zaak om een paar basisregels aan te houden op het onbekende ijs: - s chaats alleen op plekken waar je wat weet van de waterdiepte; -n eem op ijs met onbekende dikte altijd hulpmiddelen mee, zoals touw en priemen; - schaats nooit alleen; - meld anderen waar je bent; -h oud contact met locals of kenners van het gebied over de gevaren.
Zicht op de mogelijkheden • www.schaatsen.nl • www.knsb.nl • natuurijs.ekkel.com • www.natuurijswijzer.nl
31
SLECHTE ADEM? BLIJF ER NIET MEE RONDLOPEN! We hebben allemaal weleens last van een slechte adem. Bijvoorbeeld bij het opstaan in de vroege ochtend, na het drinken van alcohol of het eten van sterk gekruid voedsel. Een keer goed tandenpoetsen is meestal afdoende om de onaangename geur te verjagen. Halitose, de medische term voor mondgeur, kan echter ook chronisch zijn.
Hardnekkig taboe Veel mensen met een slechte adem schamen zich, zonderen zich af en blijven ermee rondlopen. Weer anderen weten niet van zichzelf dat ze een slechte adem hebben. Het bijzondere is namelijk dat je het zelf niet ruikt! Andere mensen ruiken die onaangename geur natuurlijk wel, maar durven er meestal niks van te zeggen. Slechte adem blijkt kortom nog steeds een hardnekkig taboe. Dat is jammer, want in vrijwel alle gevallen is mondgeur heel goed te verhelpen.
Goede mondhygiëne is de oplossing De oorzaak van een chronisch slechte adem ligt in 90% van de gevallen in de mond (en niet in de maag, zoals veel mensen nog altijd denken). Het kan gaan om een ontsteking van het tandvlees, aanslag op de tong of het uitdrogen van de mond. Goede mondhygiëne is hier de oplossing. Doe dit door tweemaal daags het gebit te poetsen, de ruimte tussen tanden en kiezen met een tandenstoker, rager of flosdraad te reinigen en aanslag van de tong met een tongschraper te verwijderen.
Andere oorzaken Door tenminste anderhalve liter vocht per dag te drinken, voorkomt u het uitdrogen van de mond. Ga daarnaast verstandig om met alcohol, eet gezond en gevarieerd en stop vooral met roken. Soms heeft een chronisch slechte adem andere oorzaken zoals een ontsteking van de neus of neuspoliepen, een aandoening van de keelamandelen, suikerziekte of (nog zeldzamer) een slecht sluitende sluitspier tussen slokdarm en maag. In die gevallen zijn, naast een goede mondhygiëne, andere maatregelen nodig.
Heeft u last van chronisch slechte adem? Bespreek uw problemen met uw tandarts of bezoek het speciale halitosespreekuur van de tandarts of het ziekenhuis. De tandarts of specialist kan u helpen om de oorzaak van de mondgeur te achterhalen en het probleem gericht aan te pakken.
t s o P k n a r F
Frank Post heeft al meer dan 25 jaar ervaring als tandarts-implantoloog en is eigenaar van Kliniek Tandheelkunde Sneek, gezondheidscentrum Simmerdyk. Belangrijke specialismen zijn behandelingen onder volledige narcose, angstpatiënten, implantologie, parodontologie en uitgebreide esthetische gebitsrenovaties.
WWW.TANDARTSSNEEK.NL
bolsward-ijsselmeerkust // sport
32
EEN RONDJE LANGS DE VELDEN....
QVC GAAT VOOR HET KAMPIOENSCHAP WORKUM, OEVERZWALUWEN, MAKKUM EN ARUM OUTSIDERS
Net nadat de competitie weer werd hervat in 2019, viel er een pak sneeuw. In de week van 21 januari werd er daardoor vrijwel niet getraind door de clubs uit het verspreidingsgebied van deze eerste editie van GrootBolsward/IJsselmeerkust. Ten tijde van de winterse omstandigheden zijn er nog verschillende voetbalverenigingen die mogen hopen op zomerse taferelen tijdens een mogelijke rondrit op de platte kar. TEKST JOERI VAN LEEUWEN
FOTO: WWW.OEVERZWALUWEN-VOETBAL.NL
Overzwaluwen Trainer Ton Haarman
WORKUM In de derde klasse van het zaterdagvoetbal is Workum inmiddels al jaren een vaste waarde. In de afgelopen vier seizoenen wonnen de roodhemden meerdere malen een periode maar eindigden nooit als runner up in deze competitie. De
:
oto
k (f
e r E d w in W it ti n
A
Als trainer heeft Haarman inmiddels al wel dingen geleerd dit seizoen: “Ik miste in het begin van het seizoen bijvoorbeeld nog enkele spelers. Zij werken in de horeca en anderen gingen pas laat op vakantie. Voor mij is het dan heel simpel: dan spelen anderen. Ik heb drie pijlers waarmee ik werk: plezier, team en open communiceren. Dus als iemand er niet is, speelt een ander. Zo was er een speler die de afgelopen jaren nooit echt een kans heeft gehad bij het eerste, maar toch graag wilde aansluiten voor een kans. Vorige seizoenen had hij zelfs wel eens gevlagd bij het eerste elftal. Hij heeft nu al enkele keren in de basis gestaan. Die heeft dus zijn kans meer dan verdiend en gegrepen. Daarnaast zijn er ook twee spelers vervroegd over gegaan naar de senioren. We hebben, mede hierdoor, de Jo19 uit de competitie moeten nemen. De andere jongens spelen nu in het tweede, dat op de dinsdag in combinatie met het eerste traint. Voor mij is het dus een interessant seizoen als trainer.”
ook aan de westkant van Friesland gebonnieuwe trainer, Jente Bootsma, kan het komende half jaar nog rondkijken naar de den. Toen ik de sollicitatie van Arum zag, goede punten en verbeterpunten van zijn heb ik geschreven en zodoende mocht ik selectie. Wat hij in ieder geval zal zien, is uiteindelijk op gesprek komen. Al bij het een jonge, leergierige ploeg met daarbij gesprek zelf had ik een positief gevoel en enkele spelers die makkelijk scoren. Rick dat bleek wederzijds. Nu, een jaar later, Demmer, Reindert Miedema en Remco zijn we al klaar met de onderhandelingen Kuipers scoorden alle drie minimaal vier voor komend seizoen en blijf ik nog een maal. Scheidend trainer Jan Venema zal seizoen bij Arum. Het gesprek met het bezich willen proberen te verzekeren van stuur was heel positief en ook de spelersde nacompetitie. Daar heeft Workum in groep was unaniem in het besluit.” ieder geval nog alle kans op, de huidige vierde plaats in acht nemend. Echter De trainer zal dat in het komende seizoen staan de nummers twee tot vijf moeten doen zonder Nico Bruinsma, ie n k M ie d e m a ) R heel dicht op elkaar, waaraanvoerder en klankbord van de m i lle W Arumers. “Nico heeft onlangs van er onherroepelijk te horen gekregen dat er een van de vier buiten vocht in zijn bot zit en dat de boot zal vallen.” hij daardoor niet meer moet gaan voetballen. Dit ARUM is allemaal voortgevloeid Voor de selectie van uit een blessure van vorig voetbalvereniging seizoen. Hij blijft gelukkig Arum uit het gelijkdit seizoen nog wel aanwenamige dorp, staat dit jaar Edwin Wittink. De zig bij de groep, alleen niet oefenmeester uit Hippolymeer als speler helaas. Het tekent hem dat hij tijdens het teamuitje tushoef (kop van Noord Holland gewoon present bleef en overal aan mee - red.) behaalde twee seizoenen geleden deed, ondanks het feit dat hij het op dat zijn TC2 diploma aan het CIOS in Heerenmoment te horen kreeg”, aldus Wittink. veen en bleef daarna nog een seizoen bij zijn oude vereniging Succes werkzaam. In het afgelopen seizoen degradeerde “Ik weet niet of het heeft meegespeeld, de plaatselijke vv naar de vijfde klasse. maar doordat ik aanraking ben gekomen “Ik kan hierdoor nu wel echt een team met Friesland, door middel van de opleiopbouwen, met name in het voetballende ding, is mijn vizier wel verder verbreed. gedeelte. Voorheen ging de bal met name Niet specifiek omdat ik de mensen nu inlang richting de aanvallers in een 1-4-4-2 eens allemaal goed ken, maar qua afstand systeem. Dat is nu wel anders. We prois het wel te doen. Vanuit mijn woonplaats is het qua kilometers handiger om beren te voetballen van achteruit in een bijvoorbeeld in Schagen trainer te zijn. 1-4-2-3-1 systeem. Wanneer dit goed wordt Maar in de praktijk, wat aantal minuten uitgevoerd, spelen we met een aanvaller betreft, valt het reuze mee, al ben ik dan meer ten opzichte van een aansluitende r ai n
Voor de oud-speler van onder andere ONS Sneek, Flevo Boys en CVVO is Oeverzwaluwen de eerste club als hoofdtrainer.
“De afgelopen jaren ben ik als assistent betrokken geweest bij CVVO en ik heb al ruime tijd mijn TC2 diploma. Vorig jaar rond deze tijd heb ik een gesprek gehad wat resulteerde in het hoofdtrainerschap hier. Inmiddels zijn we een jaar verder en ben ik ook komend seizoen als trainer actief bij Oeverzwaluwen. Toen de vacature bij CVVO voor hoofdtrainer voorbij kwam, waren er vast mensen die dachten dat ik daarvoor zou gaan, maar ik heb het in Koudum enorm naar mijn zin en het is nog veel te vroeg.”
t ru m
OEVERZWALUWEN Na elf wedstrijden in de derde klasse heeft Oeverzwaluwen uit Koudum maar liefst 27 punten verzameld. De door Ton Haarman getrainde formatie heeft acht overwinningen en drie gelijke spelen op hun conto staan. De trainer hier zelf over: “We hebben misschien een of twee keer mazzel gehad waardoor het muntje precies de goede kant op viel, maar verder hebben we een goede ontwikkeling doorgemaakt als team. We staan nu op de tweede plaats en staan er goed voor. Ik verwacht dat FC Wolvega, in onze competitie echt een klasse apart, met het kampioenschap aan de haal gaat. Vooraf was het idee om ons zo snel mogelijk veilig te spelen. Weliswaar is deze doelstelling officieel natuurlijk nog niet gehaald, maar we willen ons nu toch eigenlijk wel kwalificeren voor de nacompetitie.”
FOTO: WWW.OEVERZWALUWEN-VOETBAL.NL
GROOTBOLSWARD-IJSSELMEERKUST
Foto’s uit de wedstrijd Oeverzwaluwen – Scharnegoutum van zaterdag 2 februari. Een wedstrijd waarin de De Sweltjes met 0-1 verloren.
FOTO: WILLEM RIENK MIEDEMA
middenvelder, zeker wanneer je bedenkt dat er ook nog opkomende backs zijn. In verdedigend opzicht zijn de twee buitenspelers echte middenvelders, hierdoor hebben we veel mensen achter de bal.” Halverwege het seizoen staat de formatie van Wittink op een tweede plaats. Op 9 februari speelt het een belangrijke wedstrijd tegen de koploper Ternaard. “Het verschil is nu vijf punten en de enige verliespartij van Ternaard was tegen ons. Als we die wedstrijd winnen, dan staan we op twee punten. Wij hebben zelf enkele keren dom puntverlies geleden, waardoor we toch op achterstand staan. We proberen die schade nu in te halen en mocht dat niet lukken, dan willen we een periode zien te pakken om zodoende eventueel nog een gooi te doen naar promotie.”
FOTO: WILLEM RIENK MIEDEMA
MAKKUM
Foto’s uit de wedstrijd van Mulier tegen VV Arum, uitslag 2-3 voor de Arumers.
33
Jaarlijks doet Makkum mee voor de prijzen in de vierde klasse. Vorig seizoen leek het te lukken, maar ging Scharnegoutum er op de laatste speeldag, in een drukbezochte onderlinge wedstrijd, met de buit vandoor. In de nacompetitie haalde men de gewenste promotie niet, waardoor het wederom werd ‘veroordeeld’ tot de vierde klasse. Deze is dit jaar erg sterk met de degradatie van QVC en Waterpoort Boys uit de derde klasse en het sterrenensemble van SWZ Sneek met onder andere oud sv Hielpen speler Freerk de Jong en ex QVC-er Age Hains Boersma in de gelederen. Makkum, met twintig punten uit elf wedstrijden, is terug te vinden op de vierde plaats van de ranglijst en zal dit jaar, naar alle waarschijnlijkheid, weer mee gaan dingen om een plekje in de nacompetitie voor promotie. Een van de spelers die hierin
met zijn doelpunten een belangrijk aandeel heeft, is Frederik Topfer. Na jarenlang het shirt van Harlingen te hebben gedragen, maakte hij afgelopen zomer de overstap naar Makkum.
MULIER Aan de noordzijde van de A7 is Mulier bezig aan een seizoen in de middenmoot van de vijfde klasse B. De selectie van trainer René Anema, die ook komend seizoen voor de groep zal staan, staat na elf wedstrijden met vier gewonnen, drie gelijke spelen en vier verloren wedstrijden, op een zesde plek. Met een mix van routiniers en jonge spelers is de selectie qua potentie nog groeiende. Topschutter Jan Geert Dijkstra is alweer 32 jaar en liet acht maal het net bollen. In de tweede seizoenshelft lijkt het gat naar de nummer vier, Beetgum, bijna onoverbrugbaar om eventueel de nacompetitie voor promotie te bereiken. Een goede serie zou wonderen kunnen doen.
QVC In Stavoren kreeg men vorig seizoen een degradatie te verwerken van de plaatselijke voetbalclub QVC. Ondanks de degradatie naar de vierde klasse werd het contract met trainer Ype Haytema gewoon verlengd en dat legt de groenwitten bepaald geen windeieren. Een tweede plaats, halverwege met een gaatje van slechts twee punten naar koploper SWZ Sneek, is te overbruggen. Wieger Zwaan, teruggekeerd op het oude nest, scoorde al dertien maal. Twee van die doelpunten scoorde hij tegen zijn oud werkgever, SWZ. De groenwitten doen nog volop mee voor het kampioenschap en ook voor de plaatsen in de nacompetitie heeft men goede kansen.
bolsward-ijsselmeerkust // sport
34
“SC BOLSWARD IS BINNEN ENKELE JAREN AL HELEMAAL ÉÉN CLUB GEWORDEN” VOORZITTER ARNO WIP VAN SC BOLSWARD
De plannen voor het vernieuwde sportpark ‘Het Bolwerk’ liggen klaar en zijn ook al besproken met de gemeente Súdwest-Fryslân. Waar de fusie tussen ONS en SWZ in Sneek jammerlijk mislukte, is deze in Bolsward uiterst succesvol verlopen. CAB, RES en Bolswardia gaan alweer enige tijd door het leven als SC Bolsward. Een brede vereniging die qua omvang op termijn veel potentie heeft. Voorzitter Arno Wip van SC Bolsward vertelt over het verleden, het heden en de toekomst van de voetbalclub. TEKST GERARD VAN LEEUWEN // FOTO'S LAURAKEIZERFOTOGRAFIE.NL
EEN H GER NIVEAU “In het verleden hebben de besturen van CAB en Bolswardia besloten om in de jeugd samen te gaan spelen onder de vlag van JV Bolsward. Vijf jaar geleden zijn beide verenigingen volledig gefuseerd en maakte het dus niet meer uit van welke vereniging je eerder lid was. Er was ooit eens een jeugdlid die bij een ledenvergadering zat bij een van beide clubs, toen hem werd gevraagd waar hij lid van was. De reactie was, dat hij lid was van JV Bolsward, terwijl hij op dat moment alleen lid kon zijn van of CAB of Bolswardia. Ik bedoel daarmee te zeggen dat het voor de jeugd allemaal niet meer relevant was, ze voetbalden immers al samen in een team”, vertelt Arno Wip.
RES
B LSWARD NAAR
eens dat we nu zeven gebouwen hebben, met zeven aansluitingen. We hebben vier verschillende locaties om ons om te moeten kleden en bovendien hebben we circa zeventig teams. Een planning op zich natuurlijk, maar als je op zeven verschillende locaties stookkosten hebt in plaats van één gecentraliseerd gebouw, dat veel groter is, dan kun je op je vingers natellen dat de huidige situatie niet een ideale constructie is. We hebben slechts anderhalf kunstgrasveld en wanneer het weer roet in het eten gooit, dan gebeurt er voor veel teams datgene wat je juist niet wilt, afgelasting van trainingen of wedstrijden. Een tweede kunstgrasveld is voor ons een langgekoesterde wens”, aldus de 59-jarige inwoner van Burgwerd.
de oplossing
voetballen op hoogte
Waar twee van de drie verenigingen samen verder gingen als SC Bolsward, bleef, op hetzelfde sportpark, RES in eerste instantie als zelfstandige club voortbestaan. Sinds 2015 sloten ook op katholieke grondslag voetballende blauw-witten zich aan bij de al bestaande samenwerking, waardoor de vereniging nog meer body kreeg. Wip: “We hebben natuurlijk af en toe wat strubbelingen gehad, zoals welke kantine we nu eigenlijk wilden gebruiken. Ook waren er mensen die vanuit historisch perspectief de ene kantine niet in wilden en anderen juist weer de andere kantine niet. Inmiddels zijn deze discussiepunten niet meer actueel en zijn we eigenlijk binnen enkele jaren één club geworden. Dat is iets waar ik als voorzitter wel erg blij mee ben.”
HUIDIG SPORTPARK “Een vernieuwd sportpark is een grote wens van de vereniging. Bedenk maar
TOEKOMSTPLANNEN Waar de te bespelen locatie in Sneek het breekpunt vormde voor de fusie van ONS en SWZ, is dit in Bolsward nooit een probleem geweest. Sterker nog, de club ontvouwde onlangs haar plannen om het sportpark te upgraden. “Het is misschien vernieuwend, maar het idee is, dat we gaan voetballen bovenop een supermarkt en er zullen nog enkele aanpassingen komen op het sportpark. De berekende kosten zijn ongeveer tien miljoen waarvan nu eigenlijk al 70% gedekt is. De gemeente reageerde positief, maar bekeek het vervolgens ook in perspectief van tijd en denkt hiervoor circa tien jaar uit te moeten trekken, van plan tot spelen. De omwonenden, de leden van de club, andere sportverenigingen en andere partijen, zien de plannen positief in. Hierdoor is er voldoende draagvlak vanuit de direct betrokkenen om zich
Artist Impression: JOUS architecten
FUSIE 1
efficient ruimte gebruik Voetballen op sportpark Het Bolwerk op hoger niveau! De oplossing voor ruimte, voetbalvelden boven parkeerplaatsen.
GROOTBOLSWARD-IJSSELMEERKUST
35
MARCO PETERS IN ZIJN ELEMENT BIJ FRIESE MOTOREXPERTS
VAN LANGDURIGE BIJSTAND NAAR EEN DROOMBAAN
Niks meer kunnen omdat je moe bent. Ongrijpbaar. Het overkwam Marco Peters, 43 jaar oud uit Bitgum. Na jaren midden in het leven te hebben gestaan zat hij van de ene op de andere dag thuis. Vermoeid. Met vage klachten. Hij kon eigenlijk niks meer. Pastiel zorgde ervoor dat hij weer in een werkritme kwam. Hij bloeide op. Uiteindelijk kon hij weer werken… Én vond hij zijn droombaan. Bij Friese Motorexperts in Menaldum. Persoonlijkheid hard te maken voor deze zaak. Door die betrokkenheid hopen wij als vereniging een volgende stap te maken qua faciliteiten.” Dat deze opmerking niet alleen voor SC Bolsward, maar ook voor de gemeenschap geldt, is volgens Wip een enorme kans. “Wat te denken van het gebruik door scholen die de gymlessen op de velden kunnen geven of misschien zelfs wel uit handen kunnen geven aan onze trainers? Of misschien zijn er wel mensen met een beperking die naar een dagbesteding willen en die nu misschien moeten reizen vanuit Bolsward en omgeving en die dan naar ‘Het Bolwerk nieuwe stijl’ toe kunnen komen, omdat men ook terecht kan bij ons? Die maatschappelijke kansen zijn overduidelijk aanwezig in onze nieuwe plannen.”
OMHOOG KIJKEN Voor de twee vlaggenschepen van SC Bolsward is er halverwege het seizoen geen reden tot juichen, laat staan om te denken dat men nog kan promoveren. De zaterdagvoetballers van het eerste team doen dit in de vierde klasse en de zondagafdeling doet dit een klasse hoger. Wip: “We hebben ongeveer 700 voetballende leden op dit moment, normaal gesproken zou je qua aantallen dan op een hoger niveau behoren te spelen. Voor de buitenwacht lijkt het algauw dat we één dag zouden moeten bestempelen als ‘prestatiedag’, maar als bestuur gaan wij dat niet van bovenaf’ afdwingen. Dat moet vanuit het voetbaltechnische deel komen.”
VOORUITBLIKKEN Waar de afgelopen jaren volgens Wip in het teken stonden van het optimaliseren van de organisatie wil SC Bolsward nu ook een stap gaan maken in kwaliteit. “We zijn bezig met een groep trainers om te kijken wat er speelt en leeft om dingen te verbeteren. Verder gaan we nu ook kijken hoe we onze prestatieteams, de eerste twee teams per leeftijdscategorie, naar een hoger plan kunnen trekken. Daarbij willen we toch minimaal in de Hoofdklasse actief zijn in de jeugdcategorieën. Hiervoor zijn we nu een nieuw beleid aan het schrijven.”
VISIE EN DOELSTELLINGEN De sportieve doelstellingen zijn volgens de preses dus helder, hij wil omhoog. Toch mag dit niet ten koste gaan van alles. “Wij willen een alternatief zijn voor voetballers die zich niet prettig voelen bij hun eigen vereniging en we willen dat iedereen kan sporten op eigen niveau. Wij betalen geen spelers in de eerste elftallen, dus daarvoor hoef je niet bij onze club te komen. Mocht je wel voetballend lid, vrijwilliger of sponsor zijn dan gaat het er ons om, dat je je thuis voelt bij onze prachtige vereniging. Voor spelers zijn er sportieve doelstellingen, voor vrijwilligers moet het geen opgave zijn, maar iets waar ze naar uitkijken en ook voor de overige mensen moet SC Bolsward een positieve associatie oproepen.”
Een showroom vol met blinkende motoren lacht je toe bij binnenkomst. Je voelt er de passie, de professionaliteit en liefde. Liefde voor het vak. Motoren. En bovenal een thuis. Een warm welkom. Marco Peters staat letterlijk in het centrum van de zaak. Om je welkom te heten. Opvallend. Vriendelijk, netjes en professioneel. Met een paar stralende ogen. Dat was een paar jaar geleden wel anders. Toen lag hij voornamelijk op bed. Niet in staat om iets te doen, te werken of een sociaal leven te hebben. Hij was moe. Heel moe. Het chronisch vermoeidheidsyndroom zorgde ervoor dat hij 12 jaar lang thuis kwam te zitten.
Er weer bovenop
Wat heb ik? Wanneer geef je eraan toe? Dat waren twee belangrijke vragen voor Marco. De anders zo sportieve man kreeg er geen grip op. Skiën, watersport, motoren en survival. Altijd was hij bezig. Tot hij niks meer kon. Gezond zijn is alles wat je wilt als mens. En onderdeel zijn van het leven. Marco vond het heel moeilijk. Dat hij nergens meer onderdeel van uitmaakte. Totdat er weer een lichtpuntje ontstond. Accupunctuur leek zijn redmiddel. En door vrijwilligerswerk van 2 uren per week werd hij weer fitter. Met een werkervaringsplek van 28 uur per week kreeg hij weer iets meer structuur in zijn leven. Maar hij belandde weer terug in de bijstand. Hij wist even niet meer wat hij moest doen.
Begeleiding
Hij zette door. Door zijn connecties in de motorwereld en zijn sociale instelling leek het goed te komen met Marco. Vooral toen Pastiel om de hoek kwam kijken. Na een kennismakingsgesprek startte hij snel een werktraject en trainingen om te re-integreren. De simpele werkzaamheden waren niet altijd even leuk, bekent hij. Maar het was gezellig. En het bracht de structuur waar hij naar op zoek was. Pastiel en Motorexperts bracht hij met elkaar contact. Pastiel zorgde voor een financiële stimulans voor de werkgever en een contract voor Marco. Vlotte begeleiding, persoonlijk contact en geen rompslomp. Marco was snel aan het werk. En dat was hetgeen waarnaar hij zo op zoek was. Dat was alles wat telde. En dát is waar Pastiel het voor doet. Doen wat nodig is om iemand uit de bijstand naar duurzaam betaald werk te begeleiden.
36
bolsward-ijsselmeerkust // sport kort TEKST JOERI VAN LEEUWEN // FOTO'S LAURAKEIZERFOTOGRAFIE.NL
Arjen Klaversma uit Mantgum, voorzitter van STB
“Wij zijn een warme schaatsvereniging”
Schaatstraining Bolsward (STB) is sinds 1961 een begrip in Bolsward en de omliggende dorpen. De schaatsvereniging, die traint zowel in de Elfstedenhal te Leeuwarden alsook op Thialf in Heerenveen, is een warme, hechte vereniging van circa tweehonderd leden. De voorzitter, Arjen Klaversma uit Mantgum, is een echte schaatser van jongs af aan. Het is dan ook niet vreemd, dat Klaversma lid werd van STB toen hij startte met langebaanschaatsen en vrienden van hem al lid waren.
TRAINING OF VERENIGING? Op het moment dat er in 1961 een schaatsvereniging werd opgericht, besloten de mensen die vanaf het prilste begin betrokken waren de naam ‘Schaatstraining Bolsward’ te hanteren. Arjen Klaversma: “Het is ook nooit een discussie geweest of het bijvoorbeeld ‘Schaatsvereniging Bolsward’ moest gaan heten. Het is voor mij als lid altijd STB geweest en voor zover ik weet is een alternatieve naam ook niet eerder aangekaart door een ander lid. We hebben een heel erg trouwe achterban. Met name in de senioren zijn trouw. Vanaf de studieperiode merk je dat jonge leden soms de keuze maken om op kamers te gaan, maar daarna keren ze vaak ook weer terug. STB is een warme vereniging met veel onderlinge verbondenheid en dat zie je dan weer terug in het ledenaantal. Dat is al jaren constant.”
de senioren de keuze in hoe je wilt schaatsen. Is het volledig recreatief of toch ook wel voor de prestatie? Je kunt je specialiseren, maar ook van alles wat doen. Ik rijd bijvoorbeeld eens per week met vrienden tijdens het ‘marathon uur’. We hebben allemaal wel voor de prestatie gereden, maar rijden nu puur op recreatief niveau. Bij STB kun je precies vinden wat je zoekt qua schaatstrainingen.”
TWEE FRIESE KAMPIOENEN BIJ STB Onlangs zijn er twee Friese kampioenen marathonschaatsen uit de gelederen voortgekomen bij STB. Klaas van der Valk won bij de Masters-2 en Marieke Gerbrandy won bij de Vrouwen-2.
Mocht iemand getalenteerd zijn, dan wordt er bij STB allereerst een extra training aangeboden. “Mocht diegene dan nog steeds kwalitatief opvallen, dan zijn er nog andere opties buiten STB om jezelf verder te ontwikkelen. Een van deze opties is onder andere het Gewest Fryslân. Het is alleen niet zo, dat wij onze leden daarvoor zelf aanmelden, dat moeten ze écht verdienen.”
prepareren voor het ijsseizoen. Je merkt dat de sport steeds serieuzer wordt genomen door onze leden. Er zijn er steeds meer die ook tijdens de zomer gewoon doortrainen, zodat de basisconditie, de techniek en andere onderdelen redelijk intact blijven.”
PROGRESSIEBEKER
NATUURIJS OF KUNSTIJS? RECREATIE OF PRESTATIE? “De trainingen zijn dus in Leeuwarden of in Heerenveen en afhankelijk van de groep en tijd ben je daarom aangewezen op een van beide locaties om te trainen. De actuele situatie is, dat we niet de beschikking hebben over een eigen baan voor natuurijs, dus als vereniging wijken we uit naar kunstijs. Onze trainers zijn zonder uitzondering gedreven en enthousiast en hebben veel plezier in wat ze doen. Daarnaast bieden we de schaatsers ook voldoende uitdagingen op de trainingen. We zijn erg tevreden over onze trainers, zoals je hoort”, aldus de 34-jarige preses. “De trainingsgroepen variëren enorm. Je hebt vanaf de pupillen tot aan
In de derde week van januari waren de eerste natuurijsliefhebbers alweer vroeg op het ijs te vinden. Arjen Klaversma, werkzaam bij een bouwbedrijf, hierover: “Wij hebben zelf alleen maar de mogelijkheid tot kunstijsbanen. Hierdoor hebben onze leden niet direct helemaal de natuurijskoorts. Er is overigens wel een groep leden die dan overdag bijvoorbeeld ook nog eens een ritje maakt, maar anderen moeten gewoon naar school of ze moeten werken, en dan zijn ze niet in die gelegenheid om te kunnen schaatsen. Tijdens de korte vorstperiode zie je dan ook niet een afname in de trainingsopkomst. Die zijn voornamelijk op het eind van de middag of in de avond en dan is natuurijs minder makkelijk begaanbaar en veel gevaarlijker.”
Bij een eventuele Elfstedentocht heeft STB geen specifieke rol. Klaversma: “Er zullen ongetwijfeld diverse leden zijn die hem graag willen rijden. Voor het leveren van vrijwilligers is er niet iets van een protocol en we hebben ook niet een deel van de route waar we verantwoordelijk voor zijn. Ondanks dat het, mocht hij weer komen, een heel mooi festijn gaat worden, hebben wij geen directe rol.”
SKEELERBAAN STB biedt, zoals gememoreerd, voor zowel ambitieuze als recreatieve rijders voldoende uitdagingen in het schaatsseizoen. “Wij zijn een warme schaatsvereniging waarbij in de zomer ook van alles te doen is. Zo worden er fietstrainingen gegeven, droogtrainingen, en we hebben een skeelerbaan beschikbaar in Bolsward. Zo kunnen we ons weer
Binnen de trainingen en wedstrijden is er een clubklassement, dat wordt bijgehouden. “Dat is een klassement waarbij je onderling een competitie rijdt in de categorie waarin jij mee doet. Als je tijden rijdt, komen deze in de boeken en vervolgens is er een klassement over minimaal drie afstanden, waarin je dan meedingt voor de prijzen. Bij de jeugd gelden er uiteraard andere afstanden dan bij de senioren. De meeste rijders zijn toch redelijk fanatiek, hoor”, vertelt Klaversma. “Er is ook nog een progressiebeker. Daar doet iedereen aan mee, die tijden rijdt. Uiteindelijk wint diegene met de meeste progressie van dat jaar. Dit zorgt ook voor onderlinge verbondenheid, een echt verenigingsgevoel.”
GROOTBOLSWARD-IJSSELMEERKUST
37
YKE ZOETENDAL WINNAAR OPEN MAKKUMER WINTER TRIMLOOP MAKKUM – De 33e editie van de Open Makkumer Winter Trimloop was weer een groot succes. Onder winterse omstandigheden trokken de 243 deelnemers door en rond de straten van Makkum. De lopers konden kiezen uit een afstand van 5 en 10,2 kilometer.
NICOLAI EN SCHAT WINNAARS ROOFVISKOPPELWEDSTRIJD MAKKUM – Hengelsportvereniging Ons Genoegen organiseerde op zaterdag 19 januari de jaarlijkse roofviskoppelwedstrijd. Bij deze wedstrijd proberen de koppels vanaf de kant zoveel mogelijk roofvissen te vangen in de Friese binnenwateren.
Bij de 5 kilometer voor de dames was Liesbeth Steenbergen uit Sneek het snelst. Zij finishte in een tijd van 22.04. Isa Bennetts was de hoogst genoteerde Makkumse. Bij de 10 kilometer ging de zege naar Hester Salverda uit Workum. Ze volbracht de tocht in 47 minuten en 10 seconden.
Bij de heren bleef Ynte Lemstra uit Lemmer iedereen voor op de 5 kilometer met een tijd van 17.27. Met 18.35 eindigde Nyk Adema uit Makkum als derde. Yke Zoetendal uit Joure was de snelste man op de 10 kilometer met een tijd van 34.21. Jetze Genee was met 37.19 de beste Makkumer.
AGGIE WALSMA UIT BOLSWARD TIENDE BIJ ALTERNATIEVE ELFSTEDENTOCHT
Nadat organisator Andries Wiersma de deelnemers succes had gewenst, mochten de koppels hun favoriete visplekje opzoeken. Het had gevroren en dus waren niet alle visstekken even goed begaanbaar. Gelukkig brak het zonnetje door waardoor het goed toeven was langs de waterkant.
Helaas voor Nicolai en Schat heeft de roofviscommissie besloten om baarzen bij de toekomstige wedstrijden uit te sluiten om zo een gelijkmatiger competitie te creëren.
FOTO: JOLANDA SIEMONSMA FOTOGRAFIE
WILLEM DE BOER SNELSTE IN TZUM
TECHENDORF – De 31-jarige Aggie Walsma uit Bolsward heeft op de Weissensee de tiende plaats behaald bij de Alternatieve Elfstedentocht. De schaatsster van Bewustwinkelen.nl/TEKLAB finishte ruim een halve minuut achter winnares Iris van der Stelt uit Sassenheim. De Alternatieve Elfstedentocht is een van de zes wedstrijden die meetellen voor het algemeen klassement van de KPN Grand Prix 2019. Walsma greep net naast het podium op de eerste wedstrijd van de KPN Grand Prix. De Bolswardse hoefde alleen Carla Ketellapper-Zielman, Iris van der Stelt en Kelly Schouten voor haar te dulden. Tijdens de tweede wedstrijd (van 40 kilometer) presteerde Walsma wederom uitstekend. Ze eindigde in deze wedstrijd op de vijfde plaats. Na haar tiende plaats bij de Alternatieve Elfstedentocht staat ze op de achtste plaats in het algemeen klassement. De volgende drie wedstrijden vinden van 21 tot 24 februari plaats in het Zweedse Lulea.
FOTO: TIMSIMAGING
Om 16.00 uur werd iedereen weer verwacht in café ‘It reade hynder’ in Wommels. Daar bleken de vangsten heel wisselend te zijn. Zo wisten sommige koppels geen enkele vis te vangen, terwijl de winnaars, Jaring Nicolai en Ronald Schat, maar liefst 74 baarzen naar boven hadden gehaald. De top 5 ging met mooie vleesprijzen naar huis.
FOTO: JANKE VD SCHAAF
KV WESTERGO OP WEG NAAR HET KAMPIOENSCHAP
BOLSWARD – De korfballers van Westergo hebben goede zaken gedaan in de strijd om het kampioenschap. In de topper tegen het eveneens ongeslagen KV Lintjo uit Oldeberkoop trokken de Bolswarders de zege naar zich toe (21-18).
Archieffoto van Willem de Boer tijdens de 4mijl van Sneek
TZUM – Een veld van 225 hardlopers trok zaterdag 26 januari naar Tzum voor de halve marathon die daar jaarlijks wordt georganiseerd. Althans, dat was de bedoeling. In verband met de sneeuwval besloot de organisatie het parcours aan te passen naar afstanden van 18, 16.1, 10.2 en 5.5 kilometer. Natuurlijk waren er ook enkele hardlopers uit de IJsselmeerkustregio present. Willem de Boer uit Exmorra was succesvol op de 16 kilometer. De Boer finishte in een tijd van 58 minuten en 23 seconden. Dit was ruim voldoende voor de eerste plaats op deze afstand. Op diezelfde afstand was de vierde plaats voor Gerard Hoogeveen uit Bolsward en Johan de Witte uit Makkum werd vijfde. Bij de 10 kilometer zette Saco Bootsma uit Workum een prima prestatie neer. Hij werd tweede op slechts 11 seconden van winnaar Rogier Rozendaal uit Leeuwarden. Na afloop konden de hardlopers aan de gratis aangeboden snert. Die viel met het koude weer vast goed in de smaak.
De spanning was groot in dit directe duel om de koppositie. De ploeg uit Oldeberkoop leek aanvankelijk het best met die spanning om te kunnen gaan en nam na ruim tien minuten een 0-3 voorsprong. Daarna gooide Westergo de schroom van zich af en nam bij 6-5 voor het eerst de leiding. De wedstrijd ging vervolgens heen en weer en beide ploegen gaven elkaar weinig toe. Toch ging Westergo met een voorsprong de rust in (10-9).
Tot 11-11 bleef de wedstrijd redelijk in evenwicht, maar daarna trok Westergo de wedstrijd meer naar zich toe. Bij 16-11 leek de wedstrijd wel gespeeld en dat bleek ook zo te zijn. Lintjo bleek na rust succesvoller te zijn in het pakken van gele kaarten dan in het scoren van punten. Eindstand: 21-18. KV Westergo gaat nu alleen aan kop in de vierde klasse.
ARNOLD HAANSTRA LANGER BIJ SC BOLSWARD (ZONDAG) BOLSWARD – Het contract van trainer Arnold Haanstra van het zondagselftal van SC Bolsward is met een jaar verlengd. Momenteel is de oefenmeester aan zijn eerste seizoen bezig in de Hanzestad. Haanstra was in het verleden al eens trainer van CAB, een van de clubs die is opgegaan in SC Bolsward. Naast CAB heeft Haanstra ook aan het roer gestaan bij Sint Annaparochie en was hij assistent-trainer bij vv Heerenveen. SC Bolsward staat momenteel op de tiende plaats in de derde klasse A. De ploeg behaalde elf punten uit evenzoveel wedstrijden. Het team eindigde vorig jaar nog achtste en pakte toen een periodetitel. Promotie werd echter niet bewerkstelligd; de tweede klasse zat er na een 3-2-nederlaag tegen Amicitia VMC niet in.
38 17 14
11
9
10
13
8
12
7
11
6
22
23
24
26
19
21
25
20
9
9
14
8
14
7
17
10
2
15
17
14
17
24
17
9
15
22
15
22
10
2 17
6
11
12
15
6
14
22
8
17
14
10
7
18 17
4 14
18
6 6
7
6
22
12
17
17
bolsward-ijsselmeerkust
6
17 19
6
10
10
19
17 8
15
8
22
22
10
1
14
2
17
17
7
2
14
4
PUZZELPAGINA NR 02
4
18
17
14
26
18
22
17
14
20
7
15
9
8
7
14 14
5
8 11
22
17
7
5
17
11
6
8
W
15
22
8
11
15
4
22
18
18
H
19
7 17
18
17
5
17
6
D C
16
15
14
NUMMER 02 • 2019 5
4
3
2
1
22
19
17
Puzzel en win! Iedere maand zijn er leuke prijsjes te winnen door uw oplossing via de email of met traditionele post op te sturen. U kunt dit sturen naar: info@grootbolsward-ijsselmeerkust.nl o.v.v. puzzeloplossing NR 02-2019 – tot uiterlijk 1 maart 2019. Wij wensen u veel puzzel plezier!
Probeer ijke letters. staan voor gel . Gelijke cijfers den woord te vin het gekleurde
Russisch rijtuig
muzieksoort
spotfiguur
lengtemaat
kledingstuk
knoopwerk
muziekinstrument
geestesgesteldheid
dringend
6
insect
12 priem
4
riv. in Duitsland
speurder
interval
pl. in Italië waterdier vogelverblijf water in Friesland
7
schuine strook
2
filmer verlies
voertuig discipel
Ierland omslag bijna smaad
ontlastend bewijs
tuinman laan
13
land in MiddenAmerika
olievetstof
uitbouw
Europeaan
schooier
soort kabouter
jaartelling
kloosterzuster
rangtelwoord
11
helmklep scheepsvloer
10
schuld
bijwoord gelijkenis
sterrenbeeld
Russisch heerser
confessie
S L U I E R O T G A N S
P E L L E N D E W T A O
R R N T O Y P A O V F R
E O E E P B S H R T V E
I M P M D B O U A O I O
M E R D A O C W A N N C
F N E K F H G E L E K N
O O W D T S K F G E E A
O R V B F A U N A L N L
L A A B A K O D I R I B
K A A R S L R S L L E E
R E G I E T S T A A K V
© www.puzzelpro.nl
schoolonderzoek Griekse letter en ik heb volgende het muziekingevonden! strument
5
sportartikel
afspraak vol kieren
8
lid van verdienste
De woorden zitten horizontaal, verticaal en diagonaal in alle richtingen in de puzzel verstopt. Ze kunnen elkaar overlappen. Letters mogen vaker worden gebruikt. Zoek de woorden op en streep ze af. De overblijvende letters vormen achter elkaar gelezen de oplossing.
politieman
logement
tochtje
zijrivier v.d. Rijn
hoofddeksel
dwaling
traag
1
driekroon
hijstoestel
Ierland
huldigen
Baskische verzetsgroep
los
een zekere
3
gereedschap
ADREM AFVINKEN ALDUS BLANCO BOWLEN ELLENDE FAUNA
HOBBY HOOFDVAK KAARS KABAAL KLINKHAMER KLOOF LONGEN
MENORA MOREL OEROS ORAAL ROTGANS SLUIER SPREI
STEIGER TONEEL VERAFGODEN VRUCHTBAAR WASBAK WERPEN
riv. in Rusland spoedig
Germaans teken
gokspel
9
14
huisknecht
PUZZEL & WIN
© www.puzzelpro.nl 1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
Geheel verzorgde lunch voor 2 personen
STUUR UW ANTWOORDEN van PUZZEL 02 VÓÓR 1 maart FEBRUARI 2019 PER EMAIL NAAR: info@grootbolsward-ijsselmeerkust.nl OF NAAR: Grootbolsward-ijsselmeerkust krant, Zwarteweg 4, 8603 AA SNEEK
COLOFON De GrootBolsward-IJsselmeerkust krant is een maandelijkse uitgave van Ying Media. De GrootBolswardIJsselmeerkust krant wordt huisaan-huis verspreid in Bolsward en alle dorpen en steden langs de IJsselmeerkust in een straal van ca. 10 km. Oplage: 22.000 exemplaren.
UITGEVER
EINDREDACTIE
FOTOGRAFIE
Ying Media BV Zwarteweg 4, 8603 AA Sneek Telefoon 0515 745005 E-mail info@yingmedia.nl
Henk de Vries
Laura Keizer Fotografie, Orange Pictures, Henk van der Veer, Albert Bouwman en Wim Walda.
REDACTIETIPS? info@grootbolsward -ijsselmeerkust.nl
REDACTIE Henk van der Veer, Albert Bouwman, Joeri van Leeuwen, Gerard van Leeuwen, Wim Walda, Wendy Noordzij, Jan van Loon
FRL Verspreidingen, Leeuwarden
VERKOOP Meine de Vlugt, Ying Mellema, Marianne Bouwman, Henjo van der Klok, Mieke Alferink
VORMGEVING BLADMANAGEMENT Marianne Bouwman (mbouwman@yingmedia.nl)
Frans van Dam (Quod Media)
VERSPREIDING
DRUK Hoekstra Krantendruk, Emmeloord
Niets uit deze uitgave mag worden gekopieerd zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. De gegevens in deze krant zijn met zorg samengesteld. Ten aanzien van de juistheid van de inhoud hiervan kan echter geen aansprakelijkheid worden aanvaard.
VOORRAADVOORDEEL OP=OP!
Caddy Economy va.
5x Volkswagen Caddy
Economy Business
€12.995 12.995*
2.0 TDI | 55Kw/75pk
OP = OP
o.a. voorzien van: Airco, Audio + Bluetooth, Comfortstoel Elektrisch pakket/spiegels, Schuifdeur rechts
Snel leverbaar vanaf € 12.995
Transporter Economy va.
8x Volkswagen Transporter
€16.995 € 16.995*
Economy Business
Tot
2.0 TDI | L1, Enkel cabine | 62Kw/84pk
OP = OP
€2.800 Voorraadvoordeel
o.a. voorzien van: Airco, Bluetooth, Comfortstoel, Achterdeur met ruit, Bijrijdersbank, Elektrisch pakket/spiegels, Schuifdeur rechts
Nu met tot € 2.800 voorraadvoordeel
Uit voorraad leverbaar vanaf € 16.995 OOK OP=OP!
Transporter Economy Business L2 | vanaf € 19.995*
Transporter Highline va.
11x Volkswagen Transporter
€33.995 33.995*
OP = OP Tot
Highline
2.0 TDI | L2, Dubbel cabine | 110Kw/150pk
€5.000
o.a. voorzien van: Airco, Cruise Control, Navigatiesysteem, Alarm, LED-lampen, Lichtmetalen velgen
Voorraadvoordeel
Nu met tot € 5.000 voorraadvoordeel
Uit voorraad leverbaar vanaf € 31.995 OOK OP VOORRAAD
Transporter Highline DSG (automaat) | vanaf € 33.995*
*Genoemde zakelijke vanaf-prijzen zijn alleen geldig op de genoemde bedrijfswagens uit voorraad èn exclusief btw, bpm, afleverkosten, recyclingbijdrage en leges. De BTW kunt u (mogelijk) terug krijgen via de belastingdienst. Aanbiedingen gelådig zolang de actievoorraad strekt, doch tot uiterlijk 31 januari 2019. Druk- en zetfouten voorbehouden. Afbeeldingen kunnen meeruitvoeringen bevatten.
NATUURLIJK
BIJ:
Van den Brug Sneek Tevens service-dealer Volkswagen Bedrijfswagens, SEAT, ŠKODA en Suzuki
Kleermakersstraat 6, 8601 WG Sneek T 0515 - 42 52 52
vandenbrug.nl
U vindt de overige vestigingen van Van den Brug in Heerenveen, Franeker, Drachten en Buitenpost.
Nu bij ABD Renault
De nieuwe Kadjar, als beste getest! Zowel voor als achter krachtige en zuinige Led verlichting.
Nieuwe carrosseriekleuren. Compleet vernieuwd dashboard en interieur. Comfortabele stoelen voorzien van in lengte verstelbaar zitvlak, uniek in deze klasse.
Nieuwe, zwaardere en krachtige motoren met 140 en 160pk en een trekgewicht van 1500kg. Een nieuwe lichtsignatuur en mistlampen voorzien van een chromen accent.
Nieuwe Renault KADJAR Nu rijklaar vanaf:
€28.590,-
Ook leverbaar met 160 pk EDC automaat!
Of Lease Privé met ABD voor €419 p/mnd
Nieuwsgierig hoe de nieuwe Kadjar in het echt is? Kom naar ABD of kijk op www.abdrenault.nl
PROFITEER TIJDELIJK VAN HET KADJAR INTRODUCTIE VOORDEEL:
€2.600,- VOORDEEL ÉN GRATIS SIDEBARS Drachten Jade 1, (0512) 515 615 Dokkum Brêge 6, (0519) 82 00 20 Heerenveen Skrynmakker 26, (0513) 65 02 22 Sneek Kolenbranderstraat 7, (0515) 41 32 91 Leeuwarden Hortensiastraat 2, (058) 266 35 55
2018
*De genoemde vanafprijs is een consumentenadviesprijs inclusief onvermijdbare kosten, nodig voor afl evering van de auto aan de consument. De in advertentie gebruikte foto kan afwijken en leverbaar zijn met meerprijs. Optionele pakketten en/of uitrusting zijn altijd de keuze van de consument en kunnen desgewenst tegen meerprijs geleverd worden. Schrijf- en drukfouten voorbehouden. ** ikleaseprivebijabd.nl wordt onder het Keurmerk Private Lease aangeboden van Friesland Lease. Private Lease bedrag is gebasseerd op: 48 maanden tot 10.000 km p/jr en 6 of meer schadevrije jaren.