GrootHeerenveen 1-2021 by GrootMedia

MAANDBLAD

01-2021

GROOTHEERENVEEN 201 6-2021

heerenveen

FOTO: LAURAKEIZERFOTOGRAFIE.NL

GROOTHEERENVEEN.NL

6e JAARGANG • NR. 01

groot

VIJF JAAR

IN DEZE UITGAVE

Actueel in Heerenveen INFORMATIEBIJLAGE VAN GEMEENTE HEERENVEEN

IN DEZE UITGAVE

Duurzaamheid

FEDDE PRONK

THE GREEN WORLD COMPANY

SJIRK DE VRIES “Wij zijn van ‘Tom Poes Special 2021

HET HUIS UIT“MEI IT BROMMERKE EN IT SEKJE OP ‘E RÊCH” verzin

een list’…”

NUMMER 01 • 2021

AKKRUM EN NES IN DE BAN VAN HAPPY STONES

ZOLDEROPRUIMING Als ik de media mag geloven, zijn vijf weken geleden vooral de bouwmarkten en de Ikea leeg gekocht omdat mensen toch iets om handen willen hebben in een lange lockdown. Nu moet er bij ons thuis ook nog heel veel gebeuren, maar dat hoeft wat mij betreft niet per se tijdens een verplichte coronaisolatie, zeg maar. Zo staat bij ons ‘de zolder opruimen’ elk jaar op het lijstje, nadat we de kerstspullen er weer voor elf maanden een plekje hebben gegeven. En eenmaal op zolder blijf ik daar vaak langer dan noodzakelijk. De zolderopruiming kost nu eenmaal veel tijd, want niet alles kan zomaar weg. Daarom ligt het híér ook, en niet bij de kringloop of bij de vuilstort. Op zolder kom je je eigen verleden tegen en vaak ook nog een keer dat van je ouders. Zolders hebben altijd iets van een melancholieke vervlogenheid in zich en als je het ene zoekt, vind je het andere. Tussen dozen oud speelgoed en schoolscripties, de verzameling speldjes en oude kinderboeken, jaargangen stripweekbladen en mappen krantenknipsels, vind ik vergeten gedichten en tekeningen die ik niet goed genoeg vond om te publiceren. Ik vind er de oude koekoeksklok waar ik als klein kind elk vol uur verwachtingsvol naar zat te kijken, omdat er naast de koekoek dan nóg een deurtje openging voor een mannetje dat een muziekje speelde. De koekoeksklok is kapot, maar ik kan hem niet zomaar wegdoen. Net zoals dat de Ikea-spulletjes niet weg mogen van mijn echtgenote. Die leken zo handig toen ze werden gekocht, maar in de praktijk bleken ze waardeloos in gebruik. Alles wat je niet weg wilt gooien, komt op zolder terecht. Dat maakt een zolder-opruiming tot een ware queeste. Mijn verzameling krantenartikelen over van alles en nog wat kan trouwens nu wél bij het oud papier. Zelfs de voorwoordjes uit deze krant hoeven niet als knipsels bewaard te worden voor later. Alles, ook deze GrootHeerenveen krant, wordt immers ook op het internet gepubliceerd. Al leest het in de krant zelf wel leuker, natuurlijk. Toch maar bewaren dan. In elk geval een maand lang, tot de volgende.

AKKRUM - In Akkrum en Nes hebben ze iets bedacht om de mensen en kinderen in beweging te krijgen. ‘Happy Stones’ is in slechts enkele weken tijd uitgegroeid tot een ware rage en zorgt voor een plezierige tijdsbesteding en zoektochten. Door de strenge coronaregels zijn er weinig buitenactiviteiten te doen, maar deze activiteit is volledig coronaproof als iedereen zich aan het protocol houdt. Het concept is heel simpel en doeltreffend; elders in Nederland is het al in een aantal plaatsen en streken bekend. Sietze Eelsingh kwam hier toevalligerwijze mee in aanraking op zijn geliefde eiland Terschelling. Tijdens een weekendje samen met dochter Sigrid viel hun oog op een gekleurde steen, die op een bankje lag. Achter op de steen stond de facebook pagina vermeld ‘Happy Stones Terschelling’ en zo raakten zij bekend met dit op het eiland populaire fenomeen. Na dit weekendje is dit idee uitgevouwen in Akkrum en Nes en via de Facebookgroep ‘Happy Stones Akkrum Nes’ zijn inmiddels bijna 600 actieve deelnemers geregistreerd.

Veel mensen zetten een foto op Facebook van de Happy Stones die ze gemaakt of gevonden hebben. Zo kun je je eigengemaakte steen een beetje volgen. Doordat het zo’n groot succes is in Akkrum en Nes zijn omliggende dorpen ook enthousiast geworden. Daar worden nu ook Happy Stones gemaakt en verstopt. Het mooie is dat het zeer laagdrempelig is en toegankelijk voor iedereen, ook voor mensen zonder facebook.

OJANNE DE VRIES CHANG WIL DE TWEEDE KAMER IN HEERENVEEN – Ojanne de Vries Chang uit Heerenveen wil de Tweede Kamer in. Ojanne is in Heerenveen raadslid voor D66. “In de politiek regelen we hoe we samen met elkaar willen leven. En ik vind dat we inkomen, arbeid en belastingen eerlijk met elkaar moeten verdelen. Net als de toegang tot zorg, cultuur en natuur”, vertelt Ojanne aan GrootHeerenveen. “Mijn belangrijkste drijfveer is dat onze kinderen kunnen blijven genieten van een leefbare planeet. Dat we zorgen voor voldoende en afwisselende natuur. Neem nou het bos in Oranjewoud of Beetsterzwaag. Dat is elke dag hetzelfde en toch elke dag anders. En alle keren een heerlijke plek om te bewegen. Onze Friese kernkwaliteiten, het landschap en haar mienskipszin, zijn belangrijk en het behouden waard. Door onze stem en lobby meer in Den Haag te laten gelden, blijven wij ook op termijn investeringen in het Noorden aantrekken. Zo vroeg ik al aandacht voor jongeren in coronatijd en zal ook mijn Friese nuchtere en praktische blik het geheel in Den Haag verrijken.

Veel leesplezier!

Henk de Vries @HeerenveenZT

Duurzame mobiliteit is een ander speerpunt. De komst van de Lelylijn, daar maak ik mij hard voor, net als gratis openbaar vervoer en een dicht laadpalen-netwerk. Zo wordt elektrisch rijden de meest logische keuze voor iedereen. Ook de eerlijke verdeling van werk, zorg en inkomen vind ik als werkende moeder belangrijk. Daarom ga ik voor de rijke schooldag en gratis kinderopvang.”

Hét maandblad met verhalen uit jouw regio! EERSTVOLGENDE UITGAVE: DONDERDAG 18 FEBRUARI 2021 KIJK VOOR HET LAATSTE NIEUWS OP: WWW.GROOTHEERENVEEN.NL VOLG ONS OOK OP SOCIAL MEDIA

NIEUWBOUWWONINGEN OP OUD SPORTTERREIN UDIROS NIEUWEHORNE - Op het voormalige sportterrein van UDIROS aan de Fjilden in Nieuwehorne realiseert VDM Woningen zes twee-onder-één-kap woningen. De woningen krijgen een moderne en frisse uitstraling dankzij de mooie grote witte kozijnen met rondom wit metselwerk. Dit metselwerk komt terug bij de voordeur en maakt het beeld helemaal af. De werkzaamheden zijn inmiddels van start gegaan. Het is niet bekend wanneer de woningen worden opgeleverd.

heerenveen

GROOTHEERENVEEN.NL

MUSEUM BELVÉDÈRE NEEMT MET VLOG BEZOEKERS MEE HET MUSEUM IN

MOSKOUPLEATS KATLIJK STEEDS VERDER IN VERVAL KATLIJK - Nadat enkele maanden geleden de laatste bewoners van de Moskoupleats in Katlijk zijn vertrokken lijkt het verval van deze historische locatie nu versneld plaats te vinden. Met de zware buien van de afgelopen week heeft een fors deel van het al slechte dak het begeven en krijgen de elementen nog meer vrij spel op de boerderij. Met weemoed zullen ‘âld Ketlikers’ nu kijken naar deze ooit zo fiere boerderij die zijn naam te danken heeft aan de strenge winter van 1914. De boerderij vervulde een sleutelrol tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het is nu een triest gezicht, met gapende gaten in het rietdek. De dakpannen lijken zich krampachtig vast te grijpen aan de verrotte panlatten. Voor zover de dakgoten nog op hun plek zitten verraden de donkere en groene vlekken op de muren dat ze na ruim honderd jaar niet meer bestand zijn tegen de elementen. Deuren staan troosteloos open en de uileborden lijken bijna met niets nog vast te zitten op het dak. Het is te hopen dat deze locatie verlost wordt van haar huidige deplorabele staat en zich dan ooit vrij kan worstelen van haar recente geschiedenis.

OUD-HOVENIER EELTJE BAKKER SCHENKT FRUITBOMEN AAN LE ROY TUIN

ORANJEWOUD - Door de verlengde lockdown zijn de musea nog steeds dicht. Vele musea laten hun tentoonstellingen online zien of hebben iets anders bedacht. Museum Belvédère in Oranjewoud vlogt erop los en neemt de bezoekers zo mee het museum in. “We hebben sinds de uitbraak van corona in maart van alles bedacht. Toen zijn we al begonnen met online rondleidingen en allerlei zaken te delen op de sociale media en ons YouTube-kanaal”, zegt directeur Han Steenbruggen. “Zo kunnen we de mensen toch bedienen en aan ons binden.” De museumvlogs worden gemaakt door twee medewerkers. “Ze leiden rond en vertellen wat over een

bepaald werk, een kunstenaar of een tentoonstelling. Je krijgt zo korte informatieve impressies. Onder deze omstandigheden is dit het maximaal haalbare, en we krijgen er positieve reacties op en daarom gaan we door.”

aan het museum. “Er gaat uiteraard niets boven echt oog in oog met een schilderij staan, dan zie je de textuur en proef je de verf.” Aan de andere kant: in de vlogs krijgt de kijker ook korte informatie over het werk en de kunstenaar en dat is anders niet het geval. “Dat maakt het wel leuk. En het houdt ons scherp en creatief, je moet voorkomen dat je inslaapt.”

Je proeft eraan, en dat is leuk, maar het blijft surrogaat, volgens Steenbruggen. Het is niet te vergelijken met een echt bezoek

BOEK OVER COUNTRYSTERREN VAN HARRY DE JONG OPNIEUW UITGEBRACHT HEERENVEEN - Door het succes van het boek ‘De Duivel Ligt Altijd Op De Loer’ van de Heerenveense journalist Harry de Jong kwam er ook weer vraag naar zijn vorige boek ‘De Bezem Door Nashville.’ Daarom is besloten deze verzameling interviews met countrysterren in een bescheiden oplage opnieuw uit te brengen. Het boek is inmiddels online te bestellen bij onder andere kultuurfabriekkooiaap.nl. In ‘De Bezem Door Nashville’ luchten countrygrootheden uit Amerika hun hart tegenover popjournalist Harry de Jong. Johnny Cash, Linda Ronstadt, Buck Owens, Emmylou Harris, Willie Nelson, Dolly Parton, Merle Haggard, Harry de Jong interviewde ze allemaal. Meer dan twintig countrysterren vertellen over hun leven, hun muziek en hun ervaringen met

ALLIADE STOOT SUPERMARKT ALDEBOARN AF ALDEBOARN - Zorggroep Alliade stoot drie supermarkten af, waar cliënten van Alliade als dagbesteding werken. Het gaat om de supermarkten in Aldeboarn, Wirdum en Oppenhuizen

de commercie. Met zeg maar ‘Nashville’. Harry de Jong is de enige Nederlandse journalist die dertig jaar lang portretten van countrymuzikanten heeft geschreven. Het boek bevat tientallen schitterende sfeerfoto’s van fotograaf en countryadept Henk Bleeker. Het boek verscheen bij uitgeverij Noordboek in Groningen.

Eerder deed Alliade de supermarkt in Oosterzee ook al van de hand. De zorgorganisatie vindt het uitbaten van supermarkten niet één van de kerntaken, De supermarkten gaan niet dicht, ze worden overgenomen door Centerrr. Centerrr is een organisatie die ook al een aantal supermarkten uitbaat waar mensen werken met een afstand tot de arbeidsmarkt.

De HEERENVEEN - Hovenier Eeltje Bakker, een bekend gezicht in Heerenveen en omstreken, is al jaren geleden met pensioen gegaan, maar kan geen afscheid nemen van zijn kwekerij. Bakker is inmiddels 83 jaar, maar nog regelmatig te vinden op de plek waar hij jarenlang honderden fruitbomen heeft gekweekt. Bij heel veel bomen weet hij het verhaal te vertellen waar ze vandaan komen en wat voor soort het is. “Het zou jammer zijn als de bomen later gerooid gaan worden, dus ik zou het mooi vinden als een aantal een definitieve plek in de Le Roy tuin krijgt”, aldus Bakker. Zo gezegd, zo gedaan: de boompjes zijn zorgvuldig geselecteerd door Eeltje Bakker zelf, uit de grond gehaald door vrijwilliger Harry, en krijgen nu een mooie plek in de Le Roy tuin!

RABOBANK SLUIT LOCATIE AAN BURGEMEESTER KUPERUSPLEIN

HEERENVEEN - De locatie van Rabobank Heerenveen Zuidoost-Friesland aan het Burgemeester Kuperusplein in Heerenveen sluit per 1 maart de deuren. Klanten kunnen vanaf dan alleen nog terecht bij het bankkantoor aan De Opslach. Ook de pinautomaten aan het BK-plein gaan verdwijnen. Reden voor de sluiting is volgens de Rabobank dat klanten hun bankzaken steeds vaker zelf online regelen of via de Rabo App en dat klanten sneller de telefoon pakken. Sinds de corona-uitbraak is het aantal telefoongesprekken enorm toegenomen en wordt een groot deel van de vragen van klanten telefonisch afgehandeld. Ook de komst van Geldmaat speelt volgens de Rabobank een rol in het besluit. Er verschijnen de komende tijd voldoende Geldmaatalternatieven in het centrum van Heerenveen.

KIJK VOOR HET LAATSTE (SPORT) NIEUWS UIT JE REGIO OP:

WWW.GROOTHEERENVEEN.NL

HEB JE EEN REDACTIETIP? REDACTIE@GROOTHEERENVEEN.NL

THIALF KRIJGT MEER TIJD OM PROBLEMEN ZONNEPANELEN OP TE LOSSEN HEERENVEEN - Thialf heeft uitstel gekregen van de verzekeraars in de kwestie van de zonnepanelen op het dak. Het ijsstadion in Heerenveen heeft nu tot 1 juni de tijd om tot een definitieve oplossing te komen. De zonnepanelen moesten vorig jaar juni uitgeschakeld worden, anders was Thialf niet meer verzekerd. Het gevaar zit hem in de combinatie met het isolatiemateriaal in het dak. Er zou brand kunnen ontstaan. Er is met een test een nieuwe brandwerende toplaag aangebracht. De eerste resultaten van de proef zijn hoopvol. Als de coating een oplossing is voor Thialf, dan is dat ook een oplossing voor andere gebouwen. Het brandveilig maken van het dak van Thialf met een nieuwe coating vraagt wel een grote investering en kost zo’n miljoen euro.

r r a M r yske

deF

Kuiper Verzekeringen. Voelt als familie.

kuiperverzekeringen.nl

heerenveen

GROOTHEERENVEEN.NL

FEDDE PRONK VAN THE GREEN WORLD COMPANY

“WIJ ZIJN VAN ‘TOM POES VERZIN EEN LIST’…” Fedde Pronk is een wereldburger. Hij is geboren en getogen Sneker, woont in Heerenveen en doet sinds 2017 vanuit ‘zijn’ The Green World Company, samen met ‘maat en partner’ Jeroen Veenema zaken in heel Nederland en in het Caribisch gebied. Zaken op het gebied van hernieuwbare energie. Waarbij hij zijn kerncompetentie - kennis van financiële structuren - koppelt aan die van anderen, die zijn gespecialiseerd in die eerdergenoemde hernieuwbare energie. Pronk is ook een ‘klusjesman op niveau’, die in zijn werkzame leven tot nu toe de nodige (interim)functies heeft vervuld in organisaties, die onder invloed van te turbulente bestuurlijke ontwikkelingen, de verkeerde kant op dreigden te gaan. Een portret van Fedde Pronk. >> TEKST WIM WALDA // FOTO'S LAURAKEIZERFOTOGRAFIE.NL

heerenveen FEDDE PRONK

“ZAKEN OP Z’N BELOOP LATEN EN HOPEN OP BETERE TIJDEN IS NIET MIJN DING: OPTREDEN OF AFTREDEN, ZO SIMPEL IS HET”

Fedde Pronk kwam in de Elfstedenwinter van 1963 ter wereld in het Gereformeerd Verpleeghuis in Sneek. Zijn vader, technisch tekenaar, overleed toen Fedde drie jaar oud was, zodat hij daar helaas geen herinneringen aan heeft. Willem Tjerkstra, de man met wie zijn moeder negen jaar later hertrouwde, vervulde die rol met verve. Willem Tjerkstra is auteur en onder meer winnaar van de Gysbert Japicx Priis. Hij is de oudere broer van de Jouster en Langweerder skûtsjeschipper en oud-schipper van het Statenjacht, Friso Anne Tjerkstra. “Ik heb Willem Tjerkstra altijd als mijn heit beschouwd en voor mijn kinderen is hij pake”, zegt Fedde Pronk.

UNIVERSITAIRE STUDIE MET EEN OMWEGJE Na de lagere school, ‘het Bogerman’ en PA De Him in Sneek zette Fedde zijn studie voort aan de Rijks Universiteit Groningen; theoretische pedagogiek, filosofie en onderwijskunde. “Mijn moeder zei aan het begin van mijn studie nog: ‘Der staat vier jaar foor, dan doest dat ok mar’. En zo geschiedde; ik ben afgestudeerd in 1985. Via het arbeidsbureau, ik was inmiddels getrouwd met Henriette uit Wommels, kon ik terecht bij ‘De Baak’, het opleidingscentrum van VNO-NCW: een gewenste wetenschappelijke carrière was midden jaren 80 helaas niet mogelijk. Vrij vlot daarna werd ik door Piet Plantinga ‘gerekruteerd’ om bij hem te komen werken in zijn transportbedrijf, PAX in Leeuwarden. Dat was een periode die ik me herinner als één van de mooiste in mijn werkzame leven. Met de ‘poten in de klei’ en zo nu en dan vieze handen maken. Daar heb ik acht jaar met bijzonder veel plezier gewerkt. ‘Baas Piet’ was een heel bijzondere man en een markant ondernemer. Streng, maar rechtvaardig. Ik wilde graag door in

de financiële kant van het bedrijf, maar dat vond Baas Piet op dat moment geen goed idee. Dus heb ik in 1996 gesolliciteerd bij de Rabobank in Heerenveen en afscheid genomen van PAX.”

DE ‘PRONKJES’ NAAR HEERENVEEN Pronk moest daarvoor verhuizen van Sneek naar het werkgebied van de bank, dus naar Heerenveen. Kon vrij snel carrière maken bij de bank. Van accountmanager, via hoofd van de afdeling zakelijke relaties, directeur zakelijke relaties en assurantiën tot algemeen directeur. Na veertien jaar Rabo was in 2010 de tijd rijp om wat anders te gaan doen. Lachend: “Dat vonden sommige mensen binnen de Rabobank kennelijk ook en we zijn niet op een heel plezierige manier uit elkaar gegaan. Maar ik heb er later vrede mee gekregen. Ik dacht al een tijdje na over een eigen onderneming in de duurzaamheidssector. In de opbouwfase daarvan hield ik tijd over om er dingen naast te doen. Ik werd Commissaris bij Sportstad Heerenveen. De zittende directeur van Sportstad bleek in de optiek van de RvC, de raad van commissarissen, niet de juiste man op de juiste plaats, zodat aan mij werd gevraagd om als ‘interim’ een paar maanden ‘op Sportstad te passen’, tot de rust was weergekeerd. Het dossier bleek achteraf toch iets gecompliceerder dan gedacht, zodat ik daar tot 2017 parttime directeur ben geweest. De rust was toen weergekeerd en Rinse Bleeker, met wie ik al jaren samenwerkte, nam definitief het stokje over. Dat kon hij stukken beter dan ik overigens: de juiste man op de juiste plaats. Hij kent de organisatie door en door en heeft meegebouwd aan het succes ervan.”

“Ons bedrijf The Green World Company was aanvankelijk gevestigd in Heerenveen. Nu zijn we ‘vol gas’ bezig met de opbouw in een prachtig gerestaureerde boerderij in Sneek.”

HOE KARAKTERISEER JIJ JEZELF ALS ONDERNEMER? “Anderen, wier mening ik waardeer en respecteer, hebben over mij wel eens gezegd dat ik volstrekt onafhankelijk in het leven sta, zowel geestelijk als materieel. Dat wil zeggen dat als ik een bepaalde mening heb, ze met verrekt goede argumenten moeten komen om mij van mening te doen veranderen. Als jouw beleving van de problematiek niet meer overeenkomt met die van de meerderheid, vind ik dat je daar consequenties aan moet verbinden en plaats moet maken voor een ander. Zo is het ook gegaan bij sc Heerenveen, toen ik voorzitter van het stichtingsbestuur was. We hadden op een gegeven moment een volstrekt andere relatie tot de werkelijkheid en dat werkte niet. Zaken op z’n beloop laten en hopen op betere tijden is niet mijn ding: optreden of aftreden, zo simpel is het. Ik ben veeleisend, zowel voor mijzelf als ook voor anderen. En zoals gezegd, geestelijk en materieel onafhankelijk. Dat maakt het niet altijd voor iedereen even gemakkelijk om met mij samen te

werken, maar wel duidelijk; dat heb ik in diverse stadia van mijn werkzame leven meegemaakt. Ik denk wel dat ik een rustbrenger ben in een organisatie, maar voordat het zover is, moeten er soms in de ogen van anderen minder sympathieke maatregelen worden genomen. Als de juiste man niet op de juiste plaats zit, is het de taak van een toezichthouder om te zorgen dat daar, zonder aanziens des persoons, verandering in komt. Dat is een wijsheid die ik heb geleerd van de voorzitter van de raad van commissarissen van Rabobank Nederland, professor Lense Koopmans.”

THE GREEN WORLD COMPANY “Na Sportstad kon ik me met ziel en zaligheid storten op de duurzaamheidsmarkt; dat doe ik samen met Jeroen Veenema uit Oppenhuizen. ‘The Green World Company’ is daarvan het resultaat. Wij zijn beiden voor 50% aandeelhouder. Wij kennen elkaar van de Solar Challenge. Jeroen is de architect van de Young Solar Challenge boot en is gepokt en gemazeld in concepten rond zonnepanelen en opslag van energie.

NUMMER 01 • 2021

GROOTHEERENVEEN.NL

“ANDEREN HEBBEN OVER MIJ WEL EENS GEZEGD DAT IK VOLSTREKT ONAFHANKELIJK IN HET LEVEN STA, ZOWEL GEESTELIJK ALS MATERIEEL”

die elke maand keurig rond de 24e hun salaris krijgen overgemaakt. Begrijp me goed, dat gun ik ze van harte, maar ik verbaas me wel eens over het beperkte afwegingsperspectief dat de ‘boven ons gestelden’ - lees landsbestuurders, het kabinet - hanteren.”

WANNEER BEGON HERNIEUWBARE ENERGIE VOOR JOU TE LEVEN? “Dat was al in mijn Rabo-periode. Ik had samen met enkele kennissen privé een paar windmolens. Ik geloof niet dat de belangrijkste drijfveer op dat moment het milieu was. Het was vooral financieel aantrekkelijk. En we deden er niets verkeerds mee voor het milieu. Juist die combinatie van financiële structuren en iets nieuws, wat duurzaam was, vond ik interessant. En dat begon mij steeds meer te intrigeren. Je komt in aanraking met mensen die daar veel meer van weten dan ik, zoals Jeroen Veenema en er vindt op een min of meer organische manier een bundeling van krachten plaats.

“ZODRA DE BELASTINGDIENST ZEGT: ‘HET WORDT TIJD DAT DE OPGESCHORTE BEDRAGEN BETAALD GAAN WORDEN’, HEB JE DE POPPEN PAS GOED AAN HET DANSEN” Een advies- en toezichtklus voor een zonnepark op Saba hebben we samen opgepakt. Ons bedrijf was aanvankelijk gevestigd in Heerenveen; later hielden wij kantoor bij Unique Lights in Sneek, waar ik twee jaar directeur ben geweest. Nu zijn we ‘vol gas’ bezig met de opbouw van The Green World Company in een prachtig gerestaureerde boerderij aan de Leidekkersstraat in Sneek.”

WAT HEEFT CORONA VOOR JULLIE BETEKEND? “Wij waren beiden in het buitenland Jeroen bij ons project op Saba, het ontwerp en toezicht op de aanleg van een groot zonnepark, en ik op Curaçao - toen corona

in volle hevigheid losbarstte. Vanaf Curaçao vloog de KLM nog wel op Nederland, maar vanaf Saba werd dat precair. Ik zei tegen Jeroen: ‘Maak dat je daar wegkomt’. Hij heeft volgens mij op dat moment alles uit zijn handen laten vallen en is op het laatste vliegtuig gestapt dat vanaf Saba vertrok. Een dag later en hij had daar vastgezeten. In juli zijn we teruggegaan en hebben we met ontheffing en vanuit een quarantainesituatie het project kunnen afronden. Maar zolang het luchtruim voor ons grotendeels op slot zit, richten we onze aandacht vooral op onze Nederlandse activiteiten. Daar hebben we een aantal projecten ‘in ons mandje’, waarvoor al subsidie is toegezegd. En dat verzacht de pijn.

Als ondernemer is dit een rotperiode, anders kan ik het niet noemen. Er vallen klappen en het einde daarvan is nog niet in zicht. Zodra de belastingdienst zegt: ‘Het wordt tijd dat de opgeschorte bedragen betaald gaan worden’, heb je de poppen pas goed aan het dansen. Jeroen en ik hebben The Green World Company met eigen middelen gefinancierd en we hebben geen bankschulden, dat scheelt. Daarnaast opereren we in een sector die de komende decennia een goed perspectief biedt. Maar een groot deel van de pijn van deze crisis wordt door de ondernemers gedragen. En totdat de crisis bedwongen is worden de beslissingen genomen door bestuurders

Ik vind hernieuwbare energie een prachtige sector waarin wij ons, daar geloof ik vast en zeker in, een mooie plaats kunnen verwerven. Het is bovendien een groeimarkt, waarin overigens duurzaamheid bij ons niet ten koste van alles gaat. Wil het duurzaam zijn, dan moet het niet alleen goed voor het milieu zijn, maar ook voor de ondernemer renderen, daar zijn wij broodnuchter in. Daarnaast vergt het met name voor de kleinere spelers ‘out of the box’ denken om met de enorm kapitaalkrachtige organisaties op deze markt te kunnen concurreren. Door bijvoorbeeld projecten te ontwikkelen waarbij asbesthoudende daken worden gesaneerd en daarna worden voorzien van zonnepanelen, laten we het mes milieutechnisch aan twee kanten snijden. Een ander concept dat we hebben bedacht is het drijvende zonnepark op waterbassins. Minder verdamping, minder algengroei. Dat is op zich niet nieuw, maar wel als je de constructie van een – gepatenteerd - aluminium frame maakt, dat 100% recyclebaar is. Een gevalletje dus van: ‘Tom Poes verzin een list’.”

HET LAATSTE NIEUWS UIT JOUW REGIO LEES JE OP: WWW.GROOTHEERENVEEN.NL

WINKELS EN HORECA IN HEERENVEEN

STAAN OOK NÚ VOOR JE KLAAR!

Producten van jouw vaste winkels en horeca in Heerenveen bestel je gemakkelijk via

bezorgeninheerenveen.nl We houden ons aan de RIVM richtlijnen!

Tijd voor een nieuwe garagedeur!

WINTERAANBIEDING € 500,- isolatiekorting bij aanschaf van een geïsoleerde garagedeur 1 januari t/m 20 maart 2021 Vraag naar de voorwaarden

Sinds 1955

0513 - 43 52 43

ngoudenplak.nl

Als Novoferm dealer beschikken we over vakkennis en bieden we eersteklas service.

BENIEUWD WAT MORGEN BRENGT? De invloed van kunstmatige intelligentie, robotisering en big data in de toekomst is robotisering en big data in de toekomst is van jouw ondernemersperspectief goud waard. Wij maken tijd en bieden inzicht. Want met een heldere kijk op morgen lacht de toekomst je toe.

BENTACERA.NL

Actueel

in Heerenveen INFORMATIEBIJLAGE VAN GEMEENTE HEERENVEEN

JANUARI 2021

Met hart en ziel... voor een groener Heerenveen

“

Als gemeente Heerenveen streven we ernaar om in 2050 energieneutraal te zijn en geen afval meer te produceren. De weg naar een zogenoemde circulaire economie, waarbij we onze goederen en afvalstoffen hergebruiken, belopen we samen. Gemeente, inwoners en innovatieve bedrijven als Omrin en het Nationaal Testcentrum Circulaire Plastics (NTCP) spelen hierin een belangrijke rol. Recyclen begint bij u thuis Wat ik wil meegeven: hergebruik start bij u en mij thuis! Het ‘zware’ afval, zoals papier, gft, glas en textiel, is moeilijk na te scheiden. Het is dus belangrijk om dit thuis direct al apart te houden. Al het lichte afval, zoals flesjes, pakken en folie, zijn wel goed na te scheiden. Om te stimuleren dat het ‘zware’ afval niet in de Sortibak belandt, betalen

FOTO: MARLEEN ANNEMA, GH+O.

“Heerenveen: koploper in recyclen en circulaire economie”

we in Heerenveen per kilo. Hoe beter je scheidt, hoe minder je betaalt. En hoe beter voor het milieu. Hoewel het een behoorlijke omschakeling was, zien we in de afgelopen twee jaar fantastische resultaten. We lopen als gemeente Heerenveen voorop in Friesland. Geen andere gemeente brengt zo weinig afval naar de afvalverbrander. Daarvoor maak ik u, inwoners van de gemeente Heerenveen, een groot compliment! Maar we zijn er nog niet. De hoeveelheid afval moet nog verder naar beneden. Naast het goed scheiden van uw afval draagt u hieraan bij door kritisch naar uw aankoopgedrag te kijken. Er ligt hier echter ook een taak voor de afvalsector. Die kan meer en hoogwaardiger grondstoffen uit het afval terugwinnen. Ik vind het geweldig te zien

dat er in Heerenveen volop innovatieve technieken worden ontwikkeld om afval te hergebruiken. U leest hier meer over in dit katern. Circulair ambachtscentrum Tot slot wil ik graag nog onze plannen voor een circulair ambachtscentrum benoemen. Samen met maatschappelijke organisaties als Caparis, Caleidoscoop, Friesland College, Het Knooppunt, stichting Lezen en Schrijven, stichting Omrin Estafette en de milieustraat willen we een plek creëren waar vraag en aanbod van tweedehands spullen en materialen, creativiteit en educatie bij elkaar komen. U hoort hier later meer over! Jaap van Veen, Wethouder Afval en Circulaire economie

INFORMATIEBIJLAGE VAN GEMEENTE HEERENVEEN | JANUARI 2021

Recyclen en hergebruiken:

op weg naar een afvalvrij Een circulaire economie is een economie waarin we al ons afval hergebruiken. Als we dat doel willen bereiken, heeft ook de afvalsector een belangrijke taak: meer en hoogwaardiger grondstoffen uit het afval terugwinnen. We spreken hierover met John Vernooij, algemeen directeur van Omrin, en met Martine Brandsma, directeur van het Nationaal Testcentrum Circulaire Plastics (NTCP).

Huishoudelijk afval

LEGO

“Het beste dat je als consument voor het milieu kunt doen? Zo min mogelijk kopen”, aldus John Vernooij. “Wat we toch kopen, moeten we zoveel en zolang mogelijk als product of als grondstof hergebruiken. En dit recyclen doen we samen. Papier, gft-afval, glas en textiel scheiden we thuis. Al het andere afval, zoals plastic, sap- en zuivelpakken en blik, scheidt Omrin in de fabriek in Heerenveen na. Vervolgens recyclet Omrin het. Zo blijven deze grondstoffen in de keten en maken we stappen richting de circulaire economie.”

In mei 2020 opende het NTCP de deuren op het industrieterrein Haskerveen, vlakbij afvalverwerker Omrin en recycler Morssinkhof. Het gloednieuwe pand is niet te missen: het is een rechthoekig gebouw met rode, gele, oranje, blauwe en groene vlakken op de gevel. Een stevige knipoog naar LEGO-stenen en daarmee een mooi symbool voor de positieve, circulaire gedachte achter het NTCP. In het pand is een realistische sorteerlijn op pilotschaal gebouwd. De lijn bootst het echte sorteerproces van plastic na en kan 2000 kilo plastic huisvuil per uur verwerken.

Innovatie

Bigbag afval op de lopende band

Omrin is op dit vlak innovatief. Zo is er onlangs een nieuwe trommel in gebruik genomen. Dankzij deze trommel wordt incontinentiemateriaal, zoals luiers, niet langer verbrand, maar wordt er biogas van gemaakt. Komend jaar onderzoekt Omrin of het restproduct daarna nog kan worden ingezet voor andere toepassingen. Omrin blijft met de detailhandel in gesprek. John: “Het is belangrijk dat de verpakking van een product zo ontworpen is dat het bij ons gerecycled kan worden. Dan hoeft de consument er alleen maar voor te zorgen dat het in de Sortibak terecht komt.”

100% recyclebaar Afvalsorteerinstallaties halen zo veel mogelijk plastic uit de afvalberg. Veel fabrikanten zijn bovendien druk bezig om hun verpakkingsmaterialen beter recyclebaar te maken. Al die processen verlopen alleen niet altijd even efficiënt. Daardoor belandt een deel van het plastic afval alsnog in de verbrandingsoven. Het Nationaal Testcentrum Circulaire Plastics (NTCP) onderzoekt hoe het beter kan. De ambitie van het NTCP is om plastic afval 100% recyclebaar te maken.

Hoe werkt het? Een bigbag huishoudelijk afval wordt geleegd op de lopende band. Het afval glijdt over een schudzeef die klein afval uitzeeft. Vervolgens gaat het materiaal langs een windshifter – een soort stofzuiger die licht materiaal opzuigt – en een magneet. Dan leidt de lopende band het afvalmateriaal door de 2D/3Dscheider en langs een apparaat dat verschillende soorten plastic herkent. De lijn is zo ingericht dat iedere stap in het proces kan worden stilgezet, gemeten en onderzocht. Het plan is om dit jaar de testlocatie uit te breiden met een waslijn. Op dezelfde manier als bij de sorteerlijn kan het NTCP hiermee het wasproces van plastics onderzoeken.

Van links naar rechts; wethouder Jaap van Veen, algemeen directeur Omrin John Vernooij en directeur NTCP Martine Brandsma.

100% hergebruik Het NTCP is een not-for-profitorganisatie. “We werken in opdracht”, vertelt Martine Brandsma, directeur van het NTCP. “Als onafhankelijke projectorganisatie zijn we toegankelijk voor iedereen. We richten ons op recyclevraagstukken uit de hele plastic-keten. Verpakkingsproducenten en bedrijven willen bijvoorbeeld weten of hun verpakking goed sorteerbaar en daarmee recyclebaar is. Het kleurrijke pand van het Nationaal Testcentrum Circulaire Plastics op industrieterrein Haskerveen bij Heerenveen.

Kijk voor al het gemeentenieuws op: www.heerenveen.nl

Heerenveen Plastic Quest: bewustwording bij de jeugd

Bewustwording is een belangrijk element in de circulaire economie. En waar kun je daar beter mee beginnen dan bij de jeugd? Het NTCP draagt aan bewustwording bij met het onderwijsprogramma Plastic Quest voor basisscholen. Hoe ga je met plastic afval om en hoe zorg je ervoor dat het niet in de zee of de verbrandingsoven belandt?

fatsoenlijk mogelijk van af willen, maar als grondstof die we opnieuw kunnen gebruiken.”

Beter hergebruik

Afvalinzamelaars en recyclers komen met vragen over sorteertechnieken of over de kwaliteit van gesorteerde plasticstromen. Wij gaan op zoek naar de antwoorden.”

Licht schaaltje “Plastic recyclen is best ingewikkeld”, aldus Martine. “Iedereen in de keten, van verpakkingsontwikkelaar tot recyclebedrijf, maakt eigen keuzes. Maar de één weet niet altijd waar de ander tegenaan loopt. Een voorbeeld: een marketeer kan kiezen voor een groot, stevig etiket op een plastic fles. Maar juist dat etiket kan er voor zorgen dat een sorteermachine de fles niet als plastic herkent.

Sommige verpakkingen worden wel als plastic herkend, maar komen in de verkeerde sorteerstroom terecht. Zo ontwikkelde een producent een vleeswarenschaaltje van PET-plastic. Heel licht en dun, dus een goede keuze, zou je zeggen. Maar na testen in ons testcentrum bleek dat het schaaltje zo licht is dat het door de windshifter wordt weggezogen en bij het plastic folie terecht komt. Dat folie is gemaakt van een ander soort plastic, dat als recyclemateriaal niet goed samengaat met PET-plastic. Zo’n onderzoek geeft opdrachtgevers dus praktische informatie waarmee ze ontwerpen kunnen aanpassen, zodat ze wél recyclebaar zijn.”

Kennisplatform Naast kortlopende onderzoeken doet het NTCP ook langetermijnonderzoeken van zo’n twee tot vijf jaar. Martine: “We werken samen met universiteiten, onderzoeksinstellingen en bedrijven. Zo onderzoeken we nu hoe afvalsortering er over twee of drie jaar uit zou kunnen zien. We bundelen kennis, passen die toe en ontwikkelen verder. Het NTCP wil zich als kennisplatform onderscheiden. We leveren bijvoorbeeld ook gegevens aan Europese beleidsmakers. Dat is belangrijk, want ook in het beleid is er een omslag merkbaar. Plastic zien we niet langer als afval waar we zo

Gezien de gemeentelijke ambities op het gebied van circulariteit is de gemeente Heerenveen blij met het NTCP. De testlocatie draagt bij aan nog beter hergebruik van afval. De faciliteit is inderdaad een opsteker voor de regio, beaamt Martine. “We doen opdrachten voor grote multinationals als Friesland Campina en Unilever. Onze onderzoeken leiden tot concrete testresultaten waarmee onze opdrachtgevers morgen al een verandering kunnen inzetten. Het maakt me trots dat we vanuit Heerenveen op internationaal niveau bijdragen aan duurzame doelstellingen.” Tussen het eerste ruwe idee voor het NTCP tot het openen van de testlocatie zat maar anderhalf jaar, besluit Martine. Ongekend kort, en dat is tekenend voor Friesland, vindt ze. “Je kunt over dit soort initiatieven lang praten en er allerlei rapporten over schrijven, maar de Friese mentaliteit is om het gewoon te dóen. Samen doorpakken, de schouders eronder!” Meer informatie? Kijk op ntcp.nl

ws nieu

INFORMATIEBIJLAGE VAN GEMEENTE HEERENVEEN | JANUARI 2021

Kort

Doe mee met de training Politiek Actief

Al jouw afvalzaken op een rij met de Omrin Afvalapp!

Gaat het weleens kriebelen als je een raadsvergadering bekijkt of leest over een besluit van het gemeentebestuur? Zou je ook invloed willen hebben op het beleid van de gemeente? Of ben je gewoon benieuwd hoe politiek en democratie nou precies werkt? Dan is de gratis training Politiek Actief wat voor jou. Op vijf avonden vertellen we alles over de democratie en politiek. En misschien denk je wel: ‘maar daar pas ik toch helemaal niet tussen? Dat zijn toch hele andere mensen dan ik? ‘ Dan ben je juist van harte welkom om mee te doen! Want de gemeenteraad is voor en van iedereen in Heerenveen.

met handige reminder

Praktische informatie De cursus is gratis en geven we digitaal. Data: 17 februari | 3 maart | 10 maart | 24 maart | 7 april 2021 Tijd: van 19.30 uur tot 22.00 uur. Enthousiast geworden? Meld je aan bij griffie@heerenveen.nl

IN DE AFVALBAK

#MONDKAPJE GEENZWERFKAPJE

Gezocht: Gezocht: GROENE Gezocht: Gezocht: Gezocht: GROENE GANGMAKERS GROENE GROENE GROENE GANGMAKERS GANGMAKERS GANGMAKERS GANGMAKERS

Ben jij er ook één die mondkapjes na gebruik in de afvalbak gooit? Fijn! Maak van je mondkapje geen zwerfkapje. De natuur is je dankbaar.

Doe mee met Doe mee met je je DUURZAME IDEE DUURZAME IDEE maak kans enen maak kans opop Doe mee met je Doe mee met je € 100.000,-IDEE € 100.000,DUURZAME DUURZAME IDEE en maak maakkans kansop op € 100.000,100.000,We zijn op zoek naar initiatieven in de

#mondkapjegeenzwerfkapje

Download nu de Omrin Afvalapp, met handige reminder, scheidingswijzer en meer! phone Scan met je smart

Doe mee met je DUURZAME IDEE en maak kans op € 100.000,-

Idee of initiatief? We zijn op zoek naar initiatieven in de Leg het alvast voor aan projectleider Michae gemeente Heerenveen die de wereld groener, m.urlings@heerenveen.nl of meld je aan voo duurzamer en beter maken. We zoeken mensen die voor duurzaamheid een stap Woensdag = Webinardag! of initiatief? IdeeIdee of initiatief? We zijn op zoek naar initiatieven in de harder lopen en durven te vernieuwen. Op woensdag 23 december 2020 en 6 en 13 het alvast projectleider Michael Urlings het alvast voorvoor aan aan projectleider Michael Urlings via via gemeente Heerenveen de wereld groener, Leg Leg gemeente Heerenveen diedie de wereld groener, Echte Groene Gangmakers dus! m.urlings@heerenveen.nl of meld je aan het webinar. kun je deelnemen aan webinars over de Groe m.urlings@heerenveen.nl of meld je aan voorvoor het webinar. duurzamer en beter maken. We zoeken duurzamer en beter maken. We zoeken In het webinar vertelt Michael je meer over h mensen die voor duurzaamheid een stap Idee of initiatief? We bieden jou een podium, een netwerkcommunity én een we je kunnen ondersteunen. We zoek naar initiatieven mensen die voor duurzaamheid een stap Idee of initiatief? Woensdag = Webinardag! Wezijn zijnop op zoek naar initiatievenin indede Woensdag = Webinardag! Leg het alvast voor aandecember projectleider Michael Urlings via via geldbedrag van € 100.000 om je groene, duurzame initiatief harder lopen en durven te vernieuwen. gemeente Heerenveen die de groener, Ophet woensdag 23 2020 613en 13Urlings januari alvast aan projectleider Michael harder lopen en durven te vernieuwen. OpLeg woensdag 23voor december 2020 en 6en en januari 20212021 gemeente Heerenveen die dewereld wereld groener, m.urlings@heerenveen.nl of meld je aan voor het webinar. op gang te helpen. Dit kan in allerlei samenwerkingsvormen: kun je deelnemen aan webinars over de Groene Gangmakers. Echte Groene Gangmakers dus! m.urlings@heerenveen.nl of meld je aan voor het webinar. Voor het aanmelden, meer informatie en de v duurzamer en kun je deelnemen aan webinars over de Groene Gangmakers. Echte Groene Gangmakers dus!zoeken duurzamer enbeter betermaken. We maken. We zoeken met je bedrijf, dorp,vertelt wijk of Michael school. In geven wefonds aan en hoekijk op eenvooreengroener.nl/groenegan Inwebinar het webinar jetotaal meer het In het vertelt Michael je meer overover het fonds en hoe mensen die voor duurzaamheid een stap Woensdag = Webinardag! vijf projecten € 100.000. De uiterste datum om je idee in te mensen die voor duurzaamheid een stap We bieden jou een podium, een netwerkcommunity én een we je kunnen ondersteunen. Woensdag = Webinardag! We bieden jou een podium, eentenetwerkcommunity én een we je kunnen ondersteunen. harder lopen en durven vernieuwen. Op woensdag 23 december 2020 en 6 en 13 januari 2021 dienen is 26 februari 2021. harder lopen en tegroene, vernieuwen. geldbedrag van €durven 100.000 om je groene, duurzame initiatief Op woensdag 23 december 2020 en 6 en 13 januari 2021 #GROENEGANGMAKERS geldbedrag van € 100.000 om je duurzame initiatief je deelnemen aan webinars over de Groene Echte Groene Gangmakers dus! op gang te helpen. Dit in kan in allerlei samenwerkingsvormen:kun Voor het aanmelden, meer informatie en deGangmakers. voorwaarden, kun je deelnemen aan webinars over Groene Gangmakers. Echte Groene Gangmakers dus! op gang te helpen. Dit kan allerlei samenwerkingsvormen: Voor het aanmelden, meer informatie ende de voorwaarden, hetkijk webinar vertelt Michael je meer over het fonds en hoe je bedrijf, of school. In totaal geven we aan In hetop eenvooreengroener.nl/groenegangmakers webinar vertelt Michael je meer over het fonds en hoe met met je bedrijf, dorp,dorp, wijk wijk of school. In totaal geven we aan kijkInop eenvooreengroener.nl/groenegangmakers We bieden jou een podium, een netwerkcommunity én een we je kunnen ondersteunen. vijf projecten € 100.000. De uiterste datum om je idee in te vijf € een 100.000. De uiterste datum om je idee in te Weprojecten bieden jou podium, een netwerkcommunity én een we je kunnen ondersteunen. geldbedrag van 100.000 om je groene, duurzame initiatief dienen 26€februari 2021. #GROENEGANGMAKERS dienen is 26isfebruari 2021. geldbedrag van € 100.000 om je groene, duurzame initiatief #GROENEGANGMAKERS op gang te helpen. Dit kan in allerlei samenwerkingsvormen: Voor het aanmelden, meer informatie en de voorwaarden, op gang te helpen. Dit kan in allerlei samenwerkingsvormen: Voor het aanmelden, meer informatie en de voorwaarden, met je bedrijf, dorp, wijk of school. In totaal geven we aan kijk op eenvooreengroener.nl/groenegangmakers met je bedrijf,€dorp, wijk De of school. totaalom geven weinaan kijk op eenvooreengroener.nl/groenegangmakers vijf projecten 100.000. uitersteIndatum je idee te Actueel in Heerenveen | informatiebijlage van gemeente Heerenveen | januari 2021 vijf projecten € 100.000. De uiterste datum om je idee in te dienen is 26 februari 2021. #GROENEGANGMAKERS verschijnt huis-aan-huis als bijlage van maandblad GrootHeerenveen. dienen is 26 februari 2021. #GROENEGANGMAKERS

Redactie: communicatie gemeente Heerenveen, Postbus 15000, 8440 GA Heerenveen, telefoon 14 0513 E-mail: gemeente@heerenveen.nl | Tekst: gemeente Heerenveen, Belinda Fallaux, Vonc Communicatie

Wij feliciteren Ying Media met 5 jaar GrootH Heerenveen!

ADRES Werktuigenweg 9 | 8304 AZ Emmeloord

POSTADRES Postbus 1029 8300 BA Emmeloord

T W E

+31 (0) 527 630 200 hoekstrakrantendruk.nl info@hoekstrakrantendruk.nl

heerenveen

14 TEKST HENK DE VRIES

VIJF JAAR GROOTHEERENVEEN, MÉÉR DAN NIEUWS

“Onze kracht is ‘feel good’, en iedereen in de regio moet zich kunnen herkennen in het maandblad” Vijf jaar geleden, in januari 2016, werd de regio Heerenveen verrast met de eerste editie van GrootHeerenveen, een gratis huis-aan-huis ‘feel good’-maandblad met de formule van een magazine. Géén nieuwe wekelijkse nieuws- en advertentiekrant, want dat had Heerenveen al, maar een maandblad op krantenpapier, met artikelen over maatschappij en samenleving, gezond en fit, cultuur en sport, politiek en bedrijfsleven. En dat alles in paginagrote interviews met mensen uit de eigen regio. En – niet onbelangrijk – met 70% redactionele inhoud en 30% advertentieruimte, in plaats van andersom. Een succesformule, zo blijkt ook uit ons onlangs gehouden lezersonderzoek. ‘Méér dan nieuws’, zo staat in de ondertitel van GrootHeerenveen, want voor het dagelijks nieuws kun je anno 2021 het beste op het wereldwijde web terecht, met alle mogelijke nieuwssites direct bij de hand. Voor het regionale nieuws is dat wat ons betreft www.grootheerenveen.nl. Of beter gezegd: www.grootfryslan.nl, want GrootHeerenveen heeft nog drie zusterbladen, op papier én op het internet: GrootSneek, GrootDeFryskeMarren en GrootBolsward/IJsselmeerkust. Alle vier bladen worden uitgegeven door Ying Media uit Sneek, met Ying Mellema en Marianne Bouwman aan het hoofd.

GROOTSNEEK Het verhaal van GrootHeerenveen begint daarom in Sneek, waar Ying Media sinds

Het eerste nummer wordt in bijzijn van Ying Mellema door wethouder Coby van der Laan overhandigd aan Theo Honebeek.

oktober 2013 al met het maandblad GrootSneek uitkomt. ‘Groot’, om aan te geven dat klein nieuws ‘Groot’ wordt gemaakt. Ying Mellema is er van overtuigd dat mensen – naast alle mogelijke informatie via het internet – nog steeds graag papieren kranten lezen en presenteert met GrootSneek een gratis maandblad voor de regio, met de uitstraling van een magazine. Het concept voor het nieuwe regionale maandblad is gemaakt door Marianne Bouwman, na een uitgebreide marktanalyse. “Wij willen een positieve grondhouding uitstralen”, aldus Marianne Bouwman. “Onze kracht is ‘feel good’, en iedereen in de regio moet zich kunnen herkennen in het maandblad.” Één van de belangrijkste randvoorwaarden is dan ook een goede geografische spreiding van de onderwerpen en de mensen die worden geïnterviewd. “We streven een multimediale aanpak na, waarbij het actuele regionale nieuws op een eigen website en via eigen social mediakanalen als facebook, twitter, Instagram en YouTube wordt verspreid en de duiding en achtergrondverhalen in het papieren maandblad”, aldus Marianne Bouwman. In oktober 2013 rolt het eerste nummer van GrootSneek van de pers. Marianne Bouwman wordt bladmanager en Wim Walda eindredacteur. Het blad is meteen een succes. GrootSneek wordt een sterk merk in de regio.

REGIO HEERENVEEN Na het succes in Sneek trekken Ying Mellema en Marianne Bouwman in 2015 dan ook de gemeentegrens over om te onderzoeken of een GrootHeerenveen ook kans van slagen zou hebben. Het al bestaande redactieteam uit Sneek wordt uitgebreid met redacteuren uit de regio Heerenveen, met onder anderen José van de Hoef en Henk de Vries die vol passie voor de regio aan de slag gaan. Henk de Vries is vandaag de dag eindredacteur van alle ‘Groot’ bladen. Ook in Heerenveen worden mediapartners gezocht en gevonden, waaronder de vereniging Heerenveen ’n Gouden Plak en de gemeente Heerenveen. Na een zorgvuldige voorbereiding verschijnt in januari 2016 het eerste nummer met Theo Honebeek en zijn hondje Trixie op de cover. Het is meteen een succes en na Honebeek volgen er nog vele bekende en minder bekende gezichten op de voorplaat. Mustafa Gumussu wordt de vaste leverancier van de paginagrote foto’s, ook van de portretfoto’s in de

rubriek Kleurrijk / Face to face. Deze Kleurrijk / Face to Face-interviews groeien uit tot de meest gelezen artikelen in GrootHeerenveen, zo blijkt uit het onlangs gehouden lezersonderzoek. Na vijf jaar GrootHeerenveen maandblad, met zestig nummers en honderden interviews met mensen uit de regio, van Akkrum tot Hoornsterzwaag, van Aldeboarn tot Jubbega, van Hasker-

Wij zijn GrootHeerenveen. Het team achter maandblad GrootHeerenveen.

Ying Mellema directie

Marianne Bouwman directie

Nicky Frans Bosma van Dam bladmanagement grafische vormgeving

Henk de Vries eindredacteur

Dennis Stoelwinder (web)redacteur

Mieke Alferink verkoop

Anniek van der Bijl social media

Henjo van der Klok distributie/verkoop

Neeltje Oostra verkoop

Jeannet Hofman administratie

Thijs Buma distributie

Mustafa Gumussu (huis)fotograaf

Jangerben Mulder redacteur/columnist

NUMMER 01 • 2021

GROOTHEERENVEEN.NL

Ambassadeurs in de dorpen Uit het lezersonderzoek is onder andere de wens naar voren gekomen om meer mensen uit de dorpen rond Heerenveen te interviewen. Omdat de redactie van GrootHeerenveen niet 24/7 in elk dorp rondom Heerenveen aanwezig is, zoeken we daarom ambassadeurs in die dorpen. Leden van bijvoorbeeld Plaatselijk Belang of uit het verenigingsleven, die veel inwoners kennen en ons op het spoor kunnen brengen van mooie verhalen van bijzondere mensen. Wordt u onze ambassadeur in uw dorp, buurt of wijk? Ambassadeurs kunnen ons benaderen en wij kunnen ambassadeurs benaderen om GrootHeerenveen te vullen met verhalen van mensen uit de regio. Wilt u meer weten? Neem dan contact op met Mirthe de Boer van GrootHeerenveen, via Mirthe@yingmedia.nl.

JOYCE BOERRIGTER

02-2020

groot

heerenveen

GROOTHEERENVEEN.NL

5e JAARGANG • NR. 02

Eén van die ‘gewone mensen’ was Joyce Boerrigter, die in het februarinummer van 2020 haar verhaal deed aan onze redactrice Marije Nutma, JOYCE BOERRIGTER onder de kop: ‘Het “HET LEVEN IS ÉÉN GROTE LEERSCHOOL” leven is één grote ume2nt! De producent voor de cons x 6x leerschool’. Mevrouw Boerrigter, toen 83, vertelde hoe ze de Tweede Wereldoorlog haar hele leven met zich heeft meegedragen. Ze was nog maar een kleuter toen haar vader, een verzetsman, werd gefusilleerd. Een kistje met enkele door een bombardement zwartgeblakerde brieven van haar vader uit ‘het Oranjehotel’, de bijnaam voor de beruchte gevangenis in Scheveningen, was alles wat Joyce nog van haar vader had. Joyce Boerrigter leidde in Heerenveen nog een heel actief bestaan. Je kon haar tegenkomen in de Doopsgezinde kek, in de sportschool en in wijkcentrum De As, waar ze op hoge leeftijd nog lessen ismakogie gaf. Het verhaal van Joyce is slechts één van de zestig tot nu toe verschenen coververhalen. IN DEZE UITGAVE

Actueel in Heerenveen

FOTO: MUSTAFA GUMUSSU - FPH.NL

INFORMATIEBIJLAGE VAN GEMEENTE HEERENVEEN

Kunststof Kozijnen Fabriek Heerenveen ...

Verkoop je woning met Makelaardij Hoekstra

En ontvang 6x je favoriete woonblad plus 2 kaarten voor de VT Wonen beurs 0513 76 90 51

VT Won beurs en

info@kkfh.nl

Het adre kuns k tstof s voor uw kozijnen, deur deu en, gevelbekle ding en e dakkapell

en. woonbla www.kkfh .nl d

Jousterweg 22, 8447 RH Heerenveen Heeren nveen

Afgelopen december bereikte ons het bericht dat Joyce Boerrigter op 30 november 2020 is overleden. Verdrietig, maar wat zijn wij blij dat we haar verhaal – in het kader van 75 jaar vrijheid in 2020 – toch hebben mogen optekenen. Het werd een onvergetelijk en ontroerend coverartikel…

MULTIMEDIAAL De ‘Groot’-formule heeft zich in de afgelopen jaren ook gevestigd in de regio’s De Fryske Marren en Bolsward-IJsselmeerkust waardoor ‘Groot’ inmiddels in vier verschillende papieren edities in heel Zuid-Friesland gratis door de brievenbus komt. dijken-Nieuwebrug tot Oude- en Nieuwehorne, en van Oudeschoot tot Heerenveen, maken we een tussenbalans op, met een positief lezersonderzoek als steun in de rug. Onze paginagrote – soms zelfs over twee pagina’s verspreide – interviews met bekende en minder bekende inwoners worden hoog gewaardeerd. Ondernemers laten zien wie ze zijn als mens; sporters analyseren hun prestaties; burgemeester en wethouders leggen hun beleid uit in begrijpelijke taal; organisatoren van evenementen vertellen enthousiast waar ze mee bezig zijn; en gewone mensen vertellen hun vaak boeiende levensverhaal.

Eelke Lok redacteur/columnist

Henk van der Veer redacteur

Wim Walda redacteur

Janita Baron (cultuur)redacteur

Gea de Jong-Oud redacteur

Albert Bouwman redacteur

Naast het maandblad wordt ook hard gewerkt aan de internet-kant van de Groot-titels, om ook buiten het papieren maandblad om bij iedereen zichtbaar te zijn. De website brengt het dagelijks nieuws, ondersteund door facebook, twitter, Instagram en YouTube. De web-redactie bestaat, voor zover het de regio Heerenveen betreft, uit Dennis

Stoelwinder en Hielke Weening. Beiden hadden de jaren daarvóór elk al een eigen lokale nieuwswebsite, respectievelijk Feannet (van Dennis Stoelwinder) en Flitsnieuws (van Hielke Weening), en trokken er, gewapend met een indrukwekkende fotocamera, altijd al op uit om verslag te doen van wat zich in Heerenveen en omgeving afspeelde. De laatste jaren doen Dennis en Hielke dat uit naam van GrootHeerenveen. Met name sinds afgelopen maart, toen het coronavirus ook onze provincie binnendrong, werd de berichtgeving op de website en op de sociale media bijna een 24/7 taak. Directe en adequate informatievoorziening is van cruciaal belang tijdens een crisis en de web-redactie draaide overuren tijdens de eerste lockdown.

UITDAGINGEN De huidige coronacrisis, die de wereld al tien maanden teistert, stelt de redactie voor nieuwe uitdagingen. Interviews moeten vaak plaatsvinden via beeldbellen, en foto’s moeten – als we geen mensen met gezichtsbedekkende mondkapjes voor de camera willen – buiten en op veilige afstand worden genomen. Tóch hebben we het – wat de papieren krant betreft - in 2020 voor elkaar gekregen om elke maand weer een ‘Groot’ voor onze lezers te maken, samen met onze partners ‘n Gouden Plak en de gemeente Heerenveen. En natuurlijk dankzij onze trouwe adverteerders. Zonder de 30% commerciële pagina’s is er ook geen 70% redactie mogelijk, namelijk. GrootHeerenveen is hier, net als iedere gratis huis-aan-huis krant, afhankelijk van als het blad wil blijven bestaan. GrootHeerenveen heeft adverteerders nodig, en andersom geldt ook. Ondernemers hebben zichtbaarheid nodig, ofwel in de vorm van advertenties, ofwel in de vorm van branded content, om hun producten of hun diensten bij de consument, klant, cliënt, bezoeker of gebruiker bekend te maken. Ook, of júíst, in deze crisistijd. “We hebben er alle vertrouwen in, dat we het ook de komende vijf jaar weer samen voor elkaar krijgen en dat we elke maand een mooie mix van verhalen brengen”, besluiten Ying Mellema en Marianne Bouwman.

“WE HEBBEN ER ALLE VERTROUWEN IN, DAT WE OOK DE KOMENDE VIJF JAAR WEER EEN MOOIE MIX VAN VERHALEN BRENGEN”

Marije Nutma redacteur

Piebe Piebenga redacteur

Jelly Mellema fotografe

Riemie van Dijk redacteur

Joeri van Leeuwen (sport)redacteur

Laura Keizer fotografe

Bente Vallinga grafische vormgeving

Johan Brouwer fotograaf

t r e e t i c i l FRL fe

n e e v n e r e he

rig jubileum. ja 5 r a a h t e at valt. veen m m n e re d e p e o tH g o in ro v ge feliciteren G nveen en om re e e H rzorgen. e in v W � van FRL s n k e l� g e o d m n a g a in t! uitgave die m er, de bezorg e e w ig t d h n c a ra a p m n r de toekoms re o Ee e o d v ie t s � n w e t w a e d it veel succes g n e Trots op het fe l a a lp � m e ez nwerking. d e t m e a s m e te d r n a h re Van langdu Op naar een

Dé partner op het gebied van Déhuis-aan-huis partner op het gebied van verspreiding huis-aan-huis verspreiding

FRL staat voor kwaliteit, service en ruim 25 jaar ervaring op het gebied van bezorging en logistiek.

frlpost.nl frlpost.nl

Zwettestraat 31,kwaliteit, 8912 AV service Leeuwarden FRL staat voor en ruim 25 jaar ervaring op het gebied van bezorging en logistiek. 058 - 215 4157 • info@frlpost.nl

Zwettestraat 31, 8912 AV Leeuwarden 058 - 215 4157 • info@frlpost.nl

heerenveen

GROOTHEERENVEEN.NL

ZUID-FRIESLAND ON STAGE: DIGIMATCH

ALLES MAG JE WORDEN. BEHALVE ONGELUKKIG. BELOOFD? Met Zuid-Friesland On Stage krijgen 2e en 3e jaars vmbo-leerlingen de mogelijkheid om in contact te komen met het lokale bedrijfsleven. Na een voorbereiding op school, waarbij de leerlingen onder andere zichzelf leren te presenteren en een visitekaartje te maken, kiezen de leerlingen hun favoriete beroep. Normaal gesproken ontmoeten de leerlingen hun favoriete beroepsbeoefenaar tijdens het Beroepenfeest en maken daar een afspraak voor de Doe Dag. Helaas is dat dit jaar niet mogelijk door het coronavirus en is er een digitale oplossing bedacht: digimatch. Dit betekent dat de deelnemende beroepsbeoefenaren dit jaar per mail de motivaties van de leerlingen ontvangen die het betreffende beroep als favoriete beroep hebben gekozen. De beroepsbeoefenaar selecteert leerlingen en nodigt deze uit voor een (hopelijk fysieke) Doe Dag medio april, waarbij de leerling een dagdeel naar het bedrijf komt om kennis te maken met het bedrijf en het beroep. Iedere leerling maakt twee verschillende afspraken. Leerlingen krijgen zo een goed beeld van de mogelijkheden, wat helpt bij hun profielen studiekeuze. Daarnaast krijgt het bedrijf in een vroeg

stadium verbinding met de jongeren in de regio, wat in de toekomst mogelijk leidt tot de invulling van bijbaantjes of échte banen! De praktijk heeft geleerd dat dit regelmatig gebeurt. Om alle deelnemende leerlingen van de scholen in Weststellingwerf, Heerenveen en De Fryske Marren deze kans te geven, zijn er voldoende beroepsbeoefenaren nodig. Juist nu, in deze tijd waarin leerlingen nog minder de kans krijgen om praktijkervaringen op te doen, is het nóg belangrijker dat bedrijven de deuren open zetten voor leerlingen van Zuid-Friesland On Stage zodat er ook voor hen toekomstperspectief ontstaat.

Bedrijven kunnen zich aanmelden via www.zuidfrieslandonstage.nl/aanmelden. In dit artikel staan een aantal ervaringen van bedrijven die al jaren enthousiaste deelnemers zijn van ZuidFriesland On Stage en ze vertellen waarom het zó leuk is om ook mee te doen!

BLOEMSIERKUNST HE-AS

“GEEN DAG IS GELIJK”

“Mijn naam is Dini Holtrop en ik ben mede-eigenaar van Bloemsierkunst He-as te Heerenveen. Al sinds mijn vijftiende jaar ben ik bezig met bloemen. Ik wist vanaf dat moment dat ik hier mijn werk van wilde maken. Inmiddels ben ik 41 jaar en werk ik nog elke dag met passie en plezier in de bloemen. Mijn vak/beroep is heel veelzijdig er is geen dag hetzelfde. Dat is ook wat ik de leerlingen wil laten zien: dat je in mijn beroep creatief bezig bent en dat je omgaat met mensen. Dit is dé manier om leerlingen enthousiast te krijgen voor jouw beroep. Vaak weten ze niet wat er allemaal mogelijk is, daarom is het belangrijk om mee te doen met dit mooie evenement. Jij kunt je bedrijf laten zien en de leerlingen een kijkje bij jou laten nemen zodat zij enthousiast worden van wat jij doet! Het is zo fijn wanneer je weet wat je wilt worden, dat gun je toch iedereen!”

BREIMER’S BAKKERIJ

“MENSEN BLIJ MAKEN MET DE GEUR VAN VERSGEBAKKEN BROOD EN HEERLIJK GEBAK”

WIERDA BEDRIJFSWAGENS, VOERTUIG TECHNIEK EN HYBRID TECHNOLOGIES

“DE JEUGD HEEFT DE TOEKOMST” Wij zijn Wierda. Onder de labels Wierda Bedrijfswagens (WBW), Wierda Voertuig Techniek (WVT) en Wierda Hybrid Technologies (WHT) verkopen, onderhouden, repareren, bedenken en bouwen wij MAN trucks. Maatwerkoplossingen voor klanten met bijzondere wensen. Wij doen al een aantal jaren mee met Digimatch/OnStage omdat we het belangrijk vinden om leerlingen van het voortgezet onderwijs kennis te laten maken met de techniek en met wat er allemaal mogelijk is in de wereld van de vrachtwagens. Dit is naast onderhoud en reparatie ook het bouwen van trucks naar 4, 5, 6 en 7-assers tot aan het hybride en volledig elektrisch maken van vrachtwagens.

Leerlingen van het voortgezet onderwijs willen we graag nieuwsgierig maken naar het vak zodat ze straks wellicht een opleiding in de richting van de techniek gaan volgen. En als ze dat gaan doen, dan zijn er goede baangaranties in deze sector. De vraag naar technisch personeel is groot en zal met alle ontwikkelingen op het gebied van technologie in de toekomst alleen maar groter worden. Omdat Wierda nauw samenwerkt met het mbo- en hbo-onderwijs kunnen wij leerlingen een leuke leer- en werkplek aanbieden bij een echt Fries familiebedrijf. Op deze manier hebben wij al een aantal leerlingen in dienst genomen die nu helemaal hun draai hebben gevonden bij ons bedrijf. “Je zit de hele dag met je handen in het deeg, je creëert de mooiste gebakjes en je kan het zo nu en dan nog proeven ook! Het klinkt als een droombaan, nietwaar? Mensen worden al blij van de geur van versgebakken brood, laat staan van een prachtig gebakje waar jij als bakker al je liefde in hebt gestopt. Veel mensen worden vrolijk als ze gebak zien en eten. Als er op een verjaardag geen taart is, ontbreekt er toch iets. Dat je als bakker mensen blij kunt maken met iets wat jij hebt gemaakt, is wel erg mooi! Het is prachtig om leerlingen door middel van het On Stage project enthousiast te maken voor ons mooie vak.”

Daarom willen wij ook andere bedrijven van harte aanbevelen om mee te doen aan dit mooie On Stage project. Hoe meer we kunnen laten zien, hoe leuker het is voor de leerlingen. De jeugd heeft de toekomst, en daar moet je in investeren zodat ze alle kans krijgt om zich te ontwikkelen!

BEDRIJVEN KUNNEN ZICH AANMELDEN VIA WWW.ZUIDFRIESLANDONSTAGE.NL/AANMELDEN.

heerenveen

#FACETOFACE JAN SCHOKKER fotografie MUSTAFA GUMUSSU / FPH tekst JANITA BARON

“Ik lees zelf helemaal niet. Ik gebruik die tijd liever om zelf te schrijven!” Jan Schokker uit Nieuwehorne, oorspronkelijk een Oranjewoudster, schrijft eigenlijk al zijn hele leven. Dat deed hij tot voor kort naast het runnen van zijn eigen bedrijf, gewoon voor de hobby. Heerlijk ’s avonds schrijven. Inmiddels is hij met pensioen en heeft hij zijn zesde – Friestalige - boek af, over de fictieve plysjeman Ale Alema van Bontbok, gestationeerd op het bureau Heerenveen. De uitgaven zijn ‘on demand’, zoals dat heet en worden geprint op aanvraag. GrootHeerenveen ging langs bij de auteur voor een face to face gesprek. Wie is Jan Schokker, en heeft hij nog meer geschreven, naast de avonturen van Ale Alema?

In zijn jonge jaren ligt het in de lijn der verwachting dat Jan Schokker (1952) timmerman moet worden, maar “Ik sloopte graag radio’s uit elkaar”, dus gaat Jan de elektrotechniek in. Hij werkt samen met een partner en van het één komt het ander en ineens zit hij in de standbouw voor beurzen. Dat bevalt hem zo goed dat Jan zijn eigen bedrijf start: Schokker Producties in Jonkersland, gespecialiseerd in, je raadt het al, standbouw, sign en print. “Ik begon het bedrijf omdat het creatief en ambachtelijk tegelijk was. Door de jaren heen is die wereld behoorlijk veranderd, maar nog steeds vind ik het een mooi vak!” Je kunt zelf veel meer, als je maar durft, is zijn motto.

FAMILIEBEDRIJF De combinatie van alle werkzaamheden, de afwisseling, vindt hij het fijnst. “Het manager zijn lag mij minder. Ik ben eigenlijk gewoon liever zelf aan het werk dan met het managen van het werk.” Dat lost Jan op door tijd vrij te maken om ook gewoon op de vloer bezig te kunnen zijn. Als zijn zoon bij hem in het bedrijf komt, laat Jan hem de telefoon opnemen zodat hij dat óók los kan laten. Kenmerkend voor Jan Schokker is dat hij graag zelf op de (beurs)vloer staat. Als er dan ook internationale beurzen bij komen, neemt hij samen met zijn vrouw de vrachtwagen vol materialen mee en gaan ze samen naar het buitenland om een beursstand op te bouwen, en een paar dagen te genieten. Na afloop breken ze de stand weer af om terug te keren naar Jonkersland. Mooie avontuurlijke uitstapjes zijn dit, volgens Jan Schokker. Het brengt hen onder andere naar Marseille, Parijs, Duitsland, Engeland en Zweden. Overdag, ja zelfs nu na zijn pensioen, is hij nog steeds veel op het bedrijf in Jonkersland te vinden. Hij heeft het met hart en ziel opgebouwd en met veel plezier overgedragen aan zijn zoon. Zijn dochter is er werkzaam als grafisch vormgeefster. Daarmee is het, en dat had hij niet verwacht bij de start, een echt familiebedrijf geworden.

ALE ALEMA – DE KOALMANSAAK Op zijn vijftigste komt Jan Schokker op een punt waarop hij zichzelf afvraagt of hij nog iets anders wil met zijn leven. Er is één ding dat hij nog niet gedaan heeft: een boek schrijven. Jan besluit om een

Friese ‘plysjeroman’ te gaan schrijven en bedenkt het personage Ale Alema, een Friese rechercheur die fictief op het politiebureau van Heerenveen werkt en in Bontebok woont. “Ik wilde eens een langer verhaal schrijven en kwam toen uit op een politieroman. Dat kwam door de verhalen van Henning Mankell die mij aanspraken. Ik begon na te denken over namen, en over waar het zich moest afspelen en zo kreeg het eerste verhaal langzaam haar vorm.” Dat wil zeggen, het eerste manuscript belandt ten dele in de prullenbak van de uitgever. Jan moet zo goed als overnieuw beginnen. “Het eerste boek uitbrengen was spannend en geweldig. Ik had wel schroom, is het wel goed genoeg? En dan laat je het lezen bij een uitgeverij en willen ze met je aan de slag. Het totaalproces, inclusief kaftkeuze was leuk om mee te maken. Je eerste boek in handen hebben is geweldig!” Dat eerste Ale Alema-boek, ‘De Koalmansaak’, verschijnt in 2008. Niet bij een gevestigde uitgeverij, maar als print op bestelling, via een internetboekhandel en -uitgeverij. Het is, volgens een boekrecensie “een vlot en bij vlagen boeiend geschreven verhaal met aardige vleugjes couleur locale: plaatsen en straten in de regio Heerenveen worden met name genoemd. Schokker weet de sfeer van zowel een politiebureau als van een landschap goed neer te zetten en hij houdt de vaart in het verhaal.”

DE FLECHT FAN VICTOR Er blijkt meer in het leven van Ale Alema te zitten en Jan pent flink door. Er gebeurt zoveel in het leven van Ale Alema, dat rond Kerst 2020 het alweer zesde deel uit deze serie politieromans verschijnt: ‘De Flecht fan Victor’. Het idee voor het verhaal ontstaat in Zuid-Frankrijk. Als Jan in Zuid-Frankrijk op vakantie is, ziet hij een man aan een tafeltje zitten met een opvallend uiterlijk. Een doorleefd Spaans gezicht, een ‘verweerde kop’ zoals ze dat zo mooi noemen, vol krassen en met een haviksneus. Die man zet de gedachtestroom van Jan aan het werk. “Die man krijgt een hoofdrol in mijn volgende boek!”, denkt hij op dat op dat ogenblik. “Dan weet ik verder nog niets, maar bouw ik het uit. In mijn verhaal heeft deze man, Victor heb ik hem genoemd, tijdens een vakantie zijn Friese

vrouw ontmoet. Omdat hij al overhoop ligt met zijn familie vertrekt het stel naar Nederland en gaat in Oudeschoot wonen. In het boek wordt de dochter van Victor vermist. Rechercheur Alema wordt erbij gehaald door zijn collega die zich ongerust maakt. Als ze daar in Oudeschoot zitten voor een gesprek stapt ineens de dochter binnen met haar rolkoffertje!” En dan….?

gespeeld te hebben.” Zelf speelt Jan ook nog steeds mee in de groep van Jonkersland. Hij kan eigenlijk niet wachten om het nieuwe humoristische stuk over de lockdown op te mogen voeren. Hij heeft zelfs al bij het schrijven rekening gehouden met de anderhalve meter afstand die er mogelijk dan nog altijd van kracht is.

Hoe dat zit, daarvoor moet je toch echt het boek zelf gaan lezen. Het is verkrijgbaar bij de lokale boekhandel.

“Schrijven is een heerlijke hobby!”, zegt Jan Schokker. “Ik lees zelf helemaal niet. Ik gebruik die tijd liever om zelf te schrijven!” Een droomleven? Jan denkt er twee tellen over na: “Dat is eigenlijk wél zo. Ik heb het zelf allemaal gecreëerd. Ik heb altijd alles eruit gehaald wat leuk is. En als je er dan zo van buitenaf naar kijkt, dan heb ik wel een mooi leven. We hebben geluk gehad met een boel dingen, geen nare ziektes of andere rare dingen in de familie gehad. En de klik was altijd goed met de mensen waarmee we samen werkten. Wij zaten in een mooie ‘bubbel’, zoals ze dat tegenwoordig noemen.”

“WIJ ZIJN GEEN KLINKHAMERTJES” Er blijken nog genoeg nieuwe mogelijke verhaallijnen te zijn. Wie weet gaat Ale Alema wel cold cases doen? En kan hij net als Jan nog niet het werk achter zich laten… Het schrijftalent van Jan Schokker zit trouwens in zijn directe familie. Wat blijkt? Jan heeft een schrijvende tweelingbroer! Hoewel ze vroeger dezelfde kleren droegen kon de tweeling toch niemand voor de gek houden. Ze lijken uiterlijk helemaal niet op elkaar (“Wij zijn geen Klinkhamertjes”), maar beiden blijken enorm van het schrijven te houden. De broers zijn door het schrijversvak weer naar elkaar toegegroeid. “Een groot gedeelte van ons leven zijn we eigenlijk gewoon ieder onze eigen weg gegaan. Hij heeft zelfs een aantal jaren in Amerika gewoond en woont nu in Hillegom. Door het schrijven hebben wij weer veel contact.” Saillant detail: Jans tweelingbroer schrijft ook in het Fries en heeft al meerdere prijzen gewonnen. “Hij is een mooie spiegel voor mij. Hij leest ook altijd mee als ik iets af heb.”

TONEELVERENIGING JONKERSLAND Jan Schokker schrijft ook graag toneelstukken. “Ik zit bij de toneelvereniging van Jonkersland en daar hebben we de afgelopen jaren al zo’n vijftien stukken van mijn hand opgevoerd.” De eerste toneelteksten waren in het Nederlands en later ging Jan over in het Fries. Afgelopen jaar heeft Jan gewerkt aan ‘Lockdown’ dat hopelijk in 2021 opgevoerd kan worden. “Een poosje geleden kreeg ik ineens royalty’s overgemaakt. Mijn toneelstukken staan geregistreerd en een groep uit Limburg bleek één van mijn eerste toneelstukken

EEN DROOMLEVEN

Wel blijkt dat Jan Schokker af en toe wat tijd tekort komt. Zelfs nu hij met pensioen is en het bedrijf nog niet helemaal kan loslaten. “Ik vind het ook gewoon gek om ’s middags niets te doen, of om ineens een stuk te gaan wandelen richting de Kiekenberg of om te gaan schrijven. Dat hoort niet zo, dat deed ik altijd alleen maar ’s avonds!” Eigenlijk wil Jan nog wel eens zo’n groot verbouwproject doen als zijn huidige woning in Nieuwehorne. Maar ja, hij en zijn vrouw wonen er zo prettig en willen er eigenlijk niet meer weg.

BINGEWATCHEN Inmiddels heeft Jan na zijn pensionering ook het bingewatchen leren kennen. Hij kijkt graag series op Netflix. Denk aan ‘Outlander’ en ‘Bron’, en nu zit hij alweer in het zesde seizoen van ‘Stormvloed’. Waarbij hij en zijn vrouw elkaar regelmatig aankijken: “Nog eentje, dan? Of naar bed?” Jan heeft zich inmiddels ook opgegeven voor een nieuwe uitdaging: een schildercursus bij Marije Bouman. Tekenen was hem niet vreemd, natuurlijk. En zodra de lockdown voorbij is, gaat hij zich daarom wagen aan het schilderen. “Een nieuwe richting dus, daar heb ik eindelijk tijd voor!”

NUMMER 01 â&#x20AC;¢ 2021

GROOTHEERENVEEN.NL

WORD ABONNEE! EN ONTVANG HET MAGAZINE, DAT SCHAATSEN NÓG LEUKER MAAKT, IN DE BRIEVENBUS!

6 nummers voor maar € 25,95 per jaar

DEZE WEEK VERSCHENEN!

Of neem een proefabonnement van drie nummers voor maar

€ 15,95

HEB JIJ JE SCHOOLKEUZE AL GEMAAKT? Kijk voor onze voorlichtingen en hoe je je kunt aanmelden op:

Het volgende magazine verschijnt 2 maart!

GA NAAR www.proskating.nl/abonneren OF BEL Tel. +31(0)251-25 79 24

Ook leuk als cadeau!

www.nordwincollege.nl Buitenpost / Heerenveen / Leeuwarden / Sneek

Ruim 4 0 bi 25 met j er!

WIJ STAAN GARANT VOOR: 4 Vlotte aanpak 4 Kwaliteits-schilderwerk 4 Heldere afspraken 4 Nette oplevering

OVERDEKT TRAINEN TIJDENS DE LOCKDOWN? Zit jij als sportaanbieder met de handen in het haar omdat er nu niet getraind mag worden op binnenlocaties? Sportstad Heerenveen beschikt over een geschikte locatie voor het organiseren van jeugdtrainingen t/m 17 jaar op een overdekte buitenlocatie. Ons inlineskatecentrum biedt een perfect alternatief aan voor indoorsporten omdat het door de open zijkanten bestempeld is als buitenlocatie. Met een afmeting van ruim 40 bij 25 meter biedt het vele mogelijkheden voor indoorsporten, activiteiten en clinics als voetbal, korfbal, dans, basketbal, boksen, badminton en ga zo maar door. Kortom, heb jij als sportaanbieder de behoefte aan een ruimte waar jeugd t/m 17 jaar in groepsverband kan trainen en ben je benieuwd naar de mogelijkheden? Neem dan contact op met reserveren@sportstad.nl | 0513-614800 Sportstad Heerenveen | Abe Lenstra Boulevard 23Q | 8448JA Heerenveen | 0513 614800 | info@sportstad.nl | www.sportstad.nl

heerenveen

GROOTHEERENVEEN.NL

BRANDED CONTENT

KNOOPPUNT HEERENVEEN ONDERSTEUNT

PROJECT STO EN ONDERNEMENDE JONGEREN Knooppunt Heerenveen is het initiatief van de ondernemersverenigingen in de regio Heerenveen, het onderwijs en de gemeente Heerenveen. Doel is het verbeteren en intensiveren van de samenwerking tussen onderwijs en bedrijfsleven, met als gevolg dat jongeren zich binden aan bedrijven en onze regio. Hoe doen we dat? Door jongeren met echte opdrachten uit de praktijk aan de slag te laten gaan. Zo maken ze kennis met sectoren waar met name vraag is naar arbeidskrachten. Denk bijvoorbeeld aan de sector Techniek.

KNOOPPUNT HEERENVEEN: SAMEN WERKEN AAN EEN BOOST VOOR TECHNIEK EN ONDERNEMERSCHAP De ontwikkelingen in het bedrijfsleven gaan snel; ondernemers kunnen docenten en jongeren daarover informeren. Anderzijds kunnen docenten de ontwikkelingen in het onderwijs presenteren. Ook organiseert Knooppunt met en voor alle betrokkenen masterclasses, inspiratiesessies, challenges en stimuleren we ondernemerschap. In deze editie van GrootHeerenveen een kennismaking met STO en Ondernemerschap!

STERK TECHNIEKONDERWIJS HEERENVEEN, WOLVEGA EN GORREDIJK (STO)

“Het is een inspirerende en motiverende plek om te werken. Fijn dat je kan sparren met mensen met praktijkervaring.”

STO is een samenwerking tussen onderwijsinstellingen en het bedrijfsleven uit deze regio en is nauw betrokken bij Knooppunt Heerenveen. De arbeidsmarkt staat te springen om goed geschoold technisch personeel. Dat begint al bij een sterk technisch en innovatief vmbo en mbo. Daar maakt STO werk van. De ambitie van STO is dat, ondanks een daling van het totale aantal leerlingen, de instroom in de technische profielen de komende jaren gelijk blijft of beter nog, groeit. Daarmee geven wij onszelf een stevige opdracht. Dat doen we omdat we vinden dat we dat aan elkaar, de leerlingen, de onderwijsinstellingen, de bedrijven en de regio, verplicht zijn. Waar zijn we zonder goed geschoolde technici?

HOE PAKT STO DAT AAN? In de eerste plaats trekt STO samen met (v)mbo onderwijsinstellingen op, zoals het Kei College, het Linde College, de Burgemeester Harmsma School, het Nordwin College, Terra College, Friesland College en ROC Friese Poort. Maar ook met de bedrijven in de regio. Door elkaar aan te vullen, kennis uit te wisselen, ruimte en materiaal beschikbaar te stellen, willen we optimaal gebruik van elkaars sterke punten.

SOCIAL

-student friesland collegeBovendien wordt er gewerkt aan de beeldvorming bij de technici van de toekomst: leerlingen uit de hoogste groepen van het basisonderwijs en de brugklas krijgen de mogelijkheid om kennis te maken met techniek in veel facetten. Is er aandacht voor doorlopende leerlijnen die zorgen voor een goede aansluiting tussen het primair onderwijs, vmbo en mbo. En gaat STO ervoor zorgen dat alle leerlingen in deze regio kunnen kiezen voor aantrekkelijk en innovatief techniekonderwijs met een ruim scala aan keuzevakken. Ook worden medewerkers van scholen en bedrijven geschoold in de nieuwste technologieën en het geven van goede instructies.

Meer weten over Knooppunt Heerenveen? Of over STO of Ondernemerschap? Neem vooral contact op. Volg ons ook op social media en blijf zo op de hoogte van al onze samenwerkingen en nieuwtjes.

ONDERNEMERSCHAP Doordat de arbeidsmarkt steeds in beweging is, contracten flexibel zijn, werk verandert, geven steeds meer leerlingen en mbo-studenten aan graag voor zichzelf te willen beginnen. Dan is het belangrijk om tijdens je opleiding al te werken aan je ‘skills’ op dit gebied. Hoe ontwikkel je een idee? Hoe maak je een nieuw business-concept? Knooppunt Heerenveen is ook één van de vijf te realiseren ‘ondernemerschap hubs’ in de provincie.

Knooppunt met gastsprekers, inspiratiesessies, challenges en pitchgesprekken met ondernemers. Mocht je nieuwsgierig zijn of ondernemerschap iets voor jou is, of heb je misschien al een tof idee waar je iets mee zou willen doen, kom dan vooral langs in Knooppunt Heerenveen.

In Knooppunt kunnen studenten aan hun bedrijfsideeën werken. Goede koffie, snelle wifi en een groot netwerk van lokale ondernemers en bedrijven waar ze mee kunnen sparren, zijn de ingrediënten voor een perfecte, inspirerende plek! Daar wil Knooppunt graag aan bijdragen. Daarnaast biedt Knooppunt plaats aan vijftig mbo-studenten en hun docenten die diverse vakken rond ondernemerschap volgen. Naast het volgen van hun eigen programma kunnen zij ook deelnemen aan het programma van

Meer weten? KNOOPPUNT HEERENVEEN • Burgemeester Kuperusplein 142, 8442 CJ Heerenveen • Tel: 0513 - 724 221 • www.kph.frl

heerenveen

TEKST RENSKE OSENGA // BEELD ROBERT BOUMAN EN RDV FOTOGRAFIE

ROBERT BOUMAN, DE ‘HAKA-MAN’ VAN HEERENVEEN

“HOPPE! KIAMAU! HIIIIII!” “Hoppe! Kiamau! Hiiiiii!” Met deze luide kreet begint Robert Bouman regelmatig zijn werkdag. Heerlijk, lijkt me dat. Door het hele land en zelfs over de grens geeft hij Haka-workshops, de rituele dans van de Maori uit Nieuw-Zeeland. Maar Roberts thuisbasis is bij zijn vriendin Anne-Frouck in Heerenveen. Ik spreek Robert aan de start van het nieuwe jaar, op veilige afstand, in hun huis aan de Fok. Terwijl het haardvuur gezellig knispert, vertelt deze stoere en goedlachse 32-jarige ‘Haka-man’ van Heerenveen over zijn passie.

Robert Bouman is achttien als zijn moeder hem meeneemt naar een festival waar hij voor het eerst live een Haka-uitvoering ziet. ”Ik was gelijk verliefd”, vertelt Robert. “Die energie, die kracht, die trots. Ik vond het te gek!”

DE HAKA

De meeste mensen kennen de Haka van de All Blacks, het nationale rugbyteam van Nieuw-Zeeland. Zij dansen de Haka na het volkslied om hun tegenstander uit te dagen en te imponeren. Mannen brullen, de tong wordt uitgestoken en han-

den worden op de benen geslagen. Haka is een rituele dans van de Maori, de oorspronkelijke bewoners van Nieuw-Zeeland. Deze eeuwenoude traditie wordt met de beoogde kracht van de voorvaderen ingezet om te verwelkomen, te strijden, maar vooral om te verbinden. Ook tijdens bruiloften of begrafenissen. Haka betekent letterlijk ‘dans’. Een Haka dient ook als mogelijkheid om een verhaal te vertellen. De Maori hadden geen schrift en dus geen overlevering via geschreven woord. Haka was een manier om verhalen van voorouders en mythologie door te geven van generatie op generatie.

RESPECT Roberts moeder is veel bezig met natuurvolken en alternatieve geneeswijzen. Ze neemt de dan achttienjarige Robert en zijn broer Frank mee naar een festival, waar mensen uit alle windstreken les komen geven over hun rituelen. Er zijn mensen uit onder andere Afrika en Zuid-Amerika en er is ook een Maori-familie uit Nieuw-Zeeland. De familie, onder leiding van grootmoeder Wai Turoa Morgan, komt in die tijd jaarlijks een paar keer naar Europa om de lessen en wijsheden van de Haka te delen. Robert: “Omdat mijn broer en ik bij al hun workshops aanwezig waren, vroegen ze of wij wilden helpen met praktische zaken als vertalen. En zij namen ons mee in hun Haka en hun verhalen. Dit heeft mij toen echt helpen groeien als mens.” Robert en Frank mogen zelfs Haka leiden. En na twee jaar krijgen de broers officieel toestemming van de familie om Haka uit te voeren. Hoe krijg je deze toestemming? “Het is voor de familie heel belangrijk dat wij de Haka met het juiste respect uitdragen. Doe je dit vanuit de essentie van de Haka, en voelen mensen dat, of voer je alleen een stukje op?”

Robert Bouman: “Bundel je twintig mensen met één doel en één passie, dan heb je de kracht van zestig mensen.”

WAT IS DE ESSENTIE VAN DE HAKA? “Degene die de krachtigste Haka doet, vertelt zijn verhaal. Dat je, op het moment dat het moet, krachten kunt bundelen met levensenergie en trots. Hoe bundel je de krachten van een team? Ben je met twintig man, dan ben je met twintig man. Maar bundel je twintig mensen met één doel en één passie, dan heb je de kracht van zestig mensen. Dit is wat bedrijven aanspreekt als ze ons inhuren voor een korte of langere workshop. In combinatie met strijdlust; we gaan er als team voor.” In 2012 belt een evenementenbedrijf met de vraag of de broers een Haka-workshop van een uur willen geven. Robert: “Ik dacht nog, dat kan nooit. Je kunt nooit de essentie van de Haka overbrengen in een uur, wij hebben er twee jaar over gedaan!” Uiteindelijk doen de broers het toch. “De groep was super-enthousiast. Dit moeten we vaker doen, dachten wij.” Op een zolderkamertje bij een vriend starten ze hun website Hakaworkshop.nl. De verbindende en originele workshops zijn geschikt voor iedereen, van een krachtige dagstart tot een uitgebreide workshop, gericht op teambuilding.

MOND-TOT-MOND RECLAME In het begin geeft Robert twee workshops per maand maar via mond-totmond reclame groeit het snel. Het loopt zelfs zo goed dat hij in 2017 zijn vaste baan als begeleider in de zorg met daken thuisloze jongeren in Almere opzegt. Kleine groepjes, sportclubs, maar ook grote bedrijven als Unilever, ABN-AMRO en RTL Nederland volgen enthousiast de workshops. De broers geven dagelijks workshops in binnen- en buitenland.

NUMMER 01 • 2021

GROOTHEERENVEEN.NL

Elk jaar doen de broers Bouma de Haka voor gezinnen met een ziek kind, via Stichting Opkikker. “Het is mooi om iets terug te geven. Als een jongetje na afloop met mij op de foto wil en zijn moeder vertelt dat hij nog vier maanden te leven heeft, tsja, wat moet je dan zeggen. Dat maakt alles relatief.”

ONLINE WORKSHOPS Naast het geven van Haka-workshops heeft Robert als psychomotorisch therapeut in een gymzaal in Mildam zijn eigen bedrijf Bouman Coaching en Therapie. Soms gebruikt hij elementen van de Haka in zijn therapie. “Sommige jongens hebben moeite met emotieregulatie of bijvoorbeeld grenzen aangeven. Zo leer ik jongeren voor zichzelf te durven staan en ‘nee’ te zeggen. Pas als mensen je ‘nee’ geloven, stoppen ze.” Robert geeft ook nog eens wekelijks rugbytraining aan de jeugdspelers van sc Heerenveen, maar als in maart 2020 de corona komt, ligt alles plat. “Ik kreeg gelijk telefoontjes of wij online workshops wilden geven? We hebben een try-out gedaan en wat bleek? We voelden echt verbinding en strijdlust. Juist in coronatijd is het belangrijk om niet je hoofd te laten hangen.” De online workshops lopen aardig, maar niet voldoende voor brood op de plank. In november 2020 pakt Robert daarom parttime zijn oude werk weer op bij een zorginstelling voor verstandelijk gehandicapten met psychische problemen. “Werken in de zorg is mooi. Ook hier kun je een verschil maken door op het juiste moment iemand een duwtje in de rug te geven. Als corona het weer toelaat wil ik heel graag Haka-workshops blijven geven totdat ik het niet meer leuk vind. Mijn ultieme droom is om daarna een gezinshuis op te richten waar jongeren die buiten de samenleving vallen kunnen wonen.” hun traditie. Ik ontvang soms zelfs nare berichten. Ik vond het dus wel spannend want het is zijn cultuur, niet de mijne. Na afloop kwam hij naar mij toe. Hij pakte mijn arm en deed onze voorhoofden tegen elkaar. Dat is de hongi; het delen van levensadem en geen geheimen voor elkaar hebben. Dit gaf mij de bevestiging: wat je doet is goed.”

WAT KUNNEN WIJ LEREN VAN DE HAKA?

Vaak samen met jongens van de Rotterdamse Studenten Rugbyclub. Robert: “Hier hebben we al vele avonturen mee beleefd. Zo mochten wij optreden bij Lowlands voor zesduizend man die allemaal meededen. Die energie is fantastisch. We kregen backstagekaarten, dus je begrijpt, dat was heel gezellig. Maar we worden ook naar Milaan, Barcelona of Istanboel gevlogen om daar een workshop te geven. Het toppunt was wel

dat wij in 2018 vijf dagen naar Florida konden. Tickets en hotel werden betaald en dat voor een workshop van twee uur. Wij, maar ook die jongens vinden dat helemaal te gek!” Een ander hoogtepunt is bij een workshop in Zwolle waar toevallig een echte Maori in de band zit. “Wij hebben toestemming van een Maori-familie om hun Haka uit te voeren. Maar niet alle Maori staan achter het delen van

Robert: “In het Westen zijn we vaak niet te luid, we doen niet te gek. Bij de Haka gebruik je je hele lichaam. Met je stem en bewegingen laat je zien hoe krachtig je bent. Wees trots op jezelf en laat je zien. En heb meer maling aan de mening van anderen. Met de Haka kun je op een natuurlijke manier gezond blijven, zowel fysiek als mentaal. Laat jezelf horen en krop je woede of verdriet niet op. De Haka met kinderen doen is leuk, zij zitten sneller in de beleving. Maar ook tijdens de jaarlijkse sportdag in een bejaardentehuis is de Haka vet leuk. Sommige bejaarden staan met een rollator, maar ook hier is veel beleving. Het hoeft niet perfect te zijn. Het gaat erom dat je onderdeel bent van een collectieve kracht en samen plezier beleeft”.

HEERENVEEN Vijf jaar geleden brengt de liefde Robert naar Heerenveen. “In woonde toen in Hoogeveen en trainde een team verstandelijk gehandicapte zwemmers voor de Special Olympics in het Abe Lenstra Stadion. Wat een feest. Toen we met alle deelnemers per provincie het stadion in liepen hield Anne-Frouck als vrijwilliger het bordje Drenthe vast. Een jaar later woonde ik met haar in Heerenveen. Ik vind het hier superleuk. Mensen zijn trots, er wordt veel met sport gedaan en er gebeurt altijd wat. Sinds twee jaar zeil ik mee op skûtsje Ut en Thús bij de IFKS. Ik voel me echt thuis.”

LEEUWARDERSTRAATWEG 176 - HEERENVEEN

DE POLE 1 - TJALLEBERD

DE WETTERKAMP 65 - JOURE

VRAAGPRIJS: € 189.500 K.K.

VRAAGPRIJS: € 405.000 K.K.

VRAAGPRIJS: € 205.000 K.K.

HUIS

VERKOPEN? BEPAALT WAT JE BETAALT

Bij Makelaardij Friesland heb je een hoop te kiezen. We hanteren namelijk verschillende beloningsvormen. Naar welke gaat jouw voorkeur uit? Misschien heb je voorkeur voor bijvoorbeeld de ‘reguliere’ courtage, waarbij je ons een bepaald percentage van de koopprijs betaalt. Wil je liever van tevoren weten wat de kosten zijn? Kies dan voor een vast tarief.

HEIDEBUREN 25 - HEERENVEEN

WEAZE 55 - ALDEBOARN

VRAAGPRIJS: € 399.000 K.K. VERKOCHT ONDER VOORBEHOUD

VRAAGPRIJS: € 247.500 K.K.

Kantoor Leeuwarden:

Kantoor Drachten:

058 244 91 00

0512 36 80 36

Kantoor Heerenveen:

Kantoor Sneek:

0513 23 21 80

0515 76 80 08

Vrijblijvend een inboedelopname of offerte? Contact ons via verkoop@hoekstrasneek.nl of 0515 - 41 21 10. Kijk ook op hoekstrasneek.nl

Of kies voor een resultaatafhankelijke courtage. Verkopen wij jouw huis boven de vraagprijs? Dan betaal je ons een percentage over het verschil tussen vraagprijs en uiteindelijke koopsom. Welke vorm van beloning je ook kiest, onze tarieven zijn altijd op basis van ‘geen verkoop, geen kosten’. Geen resultaat betekent dus geen kosten voor jou,100% no cure, no pay!

JIJ.FRL

heerenveen bijlage

Duurzaamheid Special 2021

Gemeente Heerenveen maakt vaart met ‘Aardgasvrij’

Gedeputeerde Sietske Poepjes: “Aquathermie is ideaal in Fryslân”

Autoland Van den Brug: “Elektrisch rijden is dé toekomst”

Lease de Volkswagen ID.3 nu nog met 8% bijtelling Elektrisch rijden is nog nooit zo aantrekkelijk geweest.

De Volkswagen ID.3 is de eerste CO2-neutraal geproduceerde Volkswagen. Een volledige elektrische auto met een actieradius tot wel 542 kilometer. We hebben nog een aantal Volkswagen ID.3â&#x20AC;&#x2122;s met het voordelige bijtellingstarief van 8%. Daarmee is elektrisch rijden niet alleen leuk, comfortabel en milieuvriendelijk, maar ook nog eens ontzettend goedkoop. Wat wil je nog meer?

BIJ NATUURLIJK

Van den Brug Heerenveen Zilverweg 5, 8445 PE Heerenveen T 0513 - 63 30 54

vandenbrug.nl/volkswagen

Je vindt Van den Brug ook in Drachten, Sneek, Buitenpost en Franeker

Duurzaamheid special 2021

Heerenveen maakt vaart met ‘Aardgasvrij’ Ilja van der Veen en Marije Olthof maken deel uit van een gemeentelijk team van tien mensen dat zich de komende jaren bezighoudt met de energietransitie. Ilja van der Veen als projectleider voor de zogenaamde ‘Transitievisie Warmte’ (om Heerenveen aardgasvrij te maken) en Marije Olthof als Voorlichter ‘Duurzaam Wonen’. Zij mogen hun tanden zetten in het complexe probleem om de gemeente Heerenveen ‘warm te maken’ voor een aardgasvrije gemeente. Een uitdaging in de buitencategorie, omdat ze te maken krijgen met erg veel onzekerheden, veel verschillende groepen belanghebbenden, sociale aspecten, techniek, financiën en communicatie.

Ilja van der Veen (links) en Marije Olthof: “Als we nog tien jaar wachten tot de techniek verbeterd is, of goedkoper is geworden, dan is er tien jaar niets gebeurd en dat is de reden waarom we er in Heerenveen vaart achter zetten.”

Klimaatafspraken

Vaart maken

In het Klimaatakkoord is door het Rijk bepaald dat de duurzame verwarming van gebouwen via de gemeenten wordt geregeld. Let wel, ‘via’ en niet ‘door’, omdat de gemeente slechts van een heel klein deel van die gebouwen eigenaar is.

“Het aardgasvrij maken van Heerenveen vraagt veel van alle betrokkenen”, aldus Ilja. “Hoe het totaalplaatje er uit gaat zien weet nog niemand, maar wat we wel weten is dat die 20% in 2030 en 100% in 2050 als een stip aan de horizon staan. En dat is een goede zaak. Als we nog tien jaar wachten tot de techniek verbeterd is, of goedkoper is geworden, dan is er tien jaar niets gebeurd en dat is de reden waarom we er in Heerenveen vaart achter zetten.

ezocht: ROENE ANGMAKERS Bovendien is er in het Klimaatakkoord afgesproken dat alle gemeenten voor eind 2021 een visie-document klaar hebben, waarin ze voor elke wijk, buurtschap of dorp aangeven welke duurzame opties er zijn. Van gemeenten wordt verwacht dat ze onderzoeken voor welke gebieden het kansrijk is om ze voor 2030 af te koppelen van het aardgasnet en wat het alternatief daarvoor gaat worden.

In 2050 aardgasvrij

Ilja van der Veen: “Concreet is er in het ee met je Nederlandse akkoord over duurzame ZAME IDEE verwarming afgesproken dat in het jaar 2030 20% van alle gebouwen duurzaam verwarmd ak kans op moet worden en dat in 2050 heel Nederland, ook Heerenveen, aardgasvrij moet zijn. 000,- dus Wat de verwarming van gebouwen betreft

Dat klinkt allemaal vrij dwingend. Maar dat is niet de bedoeling. We willen een balans vinden tussen technische en financiële analyses en wat er speelt in een dorp of buurt. Meebewegen met de lokale ontwikkelingen levert meer betrokkenheid en draagvlak op, en we denken dat die minstens zo belangrijk zijn als de analyses. We waren daarom aanvankelijk van plan om langs dorps- en buurthuizen in onze gemeente te gaan om de plannen toe te lichten en de vele vragen die er ongetwijfeld op allerlei gebieden leven, te beantwoorden. Corona stak wat dat betreft een spaak in het wiel, zodat een groot deel van onze communicatie de komende periode online plaats zal moeten vinden.”

om de eerste stap te zetten. Dat kan binnen de gemeentegrenzen van Heerenveen zijn, maar ook daarbuiten, bijvoorbeeld in de proeftuin Garijp. Welke uitdagingen zijn zij daar tegengekomen? Wat zijn de ‘do’s en don’ts’? Welke lessen hebben zij geleerd? Zodat andere groepen daarvan kunnen profiteren, omdat ze het wiel niet volledig zelf uit hoeven te vinden. Als projectgroep zitten wij als een spin in het web en borgen wij dat de opgedane kennis en ervaring ook beschikbaar komt voor anderen. Kruisbestuiving dus.

Twee ‘praktijkwijken’ in Heerenveen “In de gemeente Heerenveen willen we starten met de zoektocht in twee ‘wijken’. We moeten nog ervaren en in samenspraak leren hoe we met zijn allen tot een Wijk Uitvoerings Plan (WUP) kunnen komen. Dat zijn hele serieuze plannen waarin voor een buurt of wijk tot op uitvoeringsniveau voor alle betrokkenen is uitgewerkt hoe de gekozen technische oplossing wordt toegepast. En uiteraard hoe dit gefinancierd en betaald kan worden. De gemeente verwacht van het Rijk dat ze de komende jaren oplossingen aandraagt om het betaalbaar te maken.

staan de alternatieven voor aardgas nog in de kinderschoenen. Vergeleken met het opwekken van groene stroom, zoals zonnepanelen of -parken en het gebruik van windenergie, Eind 2021 moeten alle gemeenten een Idee of initiatief? op zoek naar initiatieven de verder. Drie onderdelen daarmee zijn we in al veel Transitievisie Warmte hebben, in Heerenveen Leg het alvast voor aan projectleider Michael Urlings via “Die campagne start begin februari en draait ‘Aardgasvrij’ genoemd. Voor de zomer mogen nte Heerenveen die de wereld groener, om drie onderdelen. eerste willen wijhet webinar.mensen hierop - online - reageren. Maar Duurzame verwarmingstechnieken bestaan m.urlings@heerenveen.nl of Ten meld je aan voor mer en beter maken. We zoeken uitleggen waar het om draait. Waarom zijn die wel, denk bijvoorbeeld aan warmtepompen of eerst gaan we maar eens aan de slag met n die voor duurzaamheid stap klimaatafspraken er en waarom moet het zo biogas, maar ze een zijn nog duur omdat mensen inventariseren, informeren, leren, drempels Woensdag = Webinardag! snel? Wat is er mogelijk wanneer je bijvoorbeeld ze niet massaal kopen. Er is dus sprake van wegnemen en stimuleren om de zoektocht in open en durven te vernieuwen. Op woensdag 23 december 2020 en 6 en 13 januari 2021 in een huis uit de jaren 60 woont? Waar loop je een kip-ei situatie. Smartphones worden ook de buurten te starten.” kun je deelnemen aan webinars over de Groene Gangmakers. roene Gangmakers dus! tegenaan en waar kun je aan denken? betaalbaarder als iedereen ze koopt.” In het webinar verteltwillen Michael je groepjes meer over het fonds en hoe Ten tweede we de bewoners Heeft u vragen naar aanleiding van dit artikel, kijk dan op www.eenvooreengroener.nl of mail in kaart brengen die er in principe positief Marije Olthof: “Een eerste stap in het proces n jou een podium, een netwerkcommunity én een we je kunnen ondersteunen. uw vraag naar: duurzaam@heerenveen.nl tegenover staan, en hun zoektocht bijvoorbeeld afkoppeling van aardgas is het isoleren g van € 100.000 richting om je groene, duurzame initiatief starten met verkenning van een techniek. van bestaande woningen. Door bijvoorbeeld e helpen. Dit kan in allerlei samenwerkingsvormen: Voor het aanmelden, meer informatie en de voorwaarden, spouwmuur-, vloer- en dakisolatie en het rijf, dorp, wijk of school. In totaal geven we aan kijk op eenvooreengroener.nl/groenegangmakers Het derde onderdeel is kruisbestuiving: door aanbrengen van dubbel glas kan al fors worden en € 100.000. Debespaard. uiterste datum omkun je idee in te je huis voorbeelden te geven van groepjes die al Daarmee je concreet bezig zijn, hopen we anderen te stimuleren 26 februari 2021. voorbereiden om aardgasvrij te worden.” #GROENEGANGMAKERS

heerenveen bijlage

Duurzaamheid special 2021 BRANDED CONTENT

BUITENgewoon de Greiden

De gemeente Heerenveen biedt met het project ‘LEEF’ een helpende hand bij lokale initiatieven en projecten van bedrijven en inwoners. Als wijkvereniging is BUITENgewoon de Greiden in contact gekomen met de projectmanager van LEEF en middels de aanwezigheid op online sessies enthousiast geraakt om ook een bijdrage te leveren om mee te werken aan het streven van Heerenveen in 2050 klimaatneutraal te zijn. Tot voor kort was het onbekend dat er energiecorporaties aanwezig zijn binnen de gemeentegrenzen. Na contact met bestuursleden van de lokale energiecoöperaties in Akkrum, Aldeboarn en Aengwirden begonnen zich ideeën te vormen om ook in de wijk De Greiden een energiecoöperatie te beginnen. Om in Fryslân een energiecoöperatie op te richten kan een beroep worden gedaan op Ús Koöperaasje, waar oud-voetbaltrainer Foppe de Haan ook een ambassadeur van is. Het is het streven om zoveel mogelijk huizen in de wijk De Greiden over te kunnen laten stappen naar groene stroom, welke wordt geleverd door stroomleverancier en overkoepelende Noordelijke coöperatie ‘Energie VanOns’. Daarnaast hebben de bestaande corporaties eind vorig jaar de ’Samenwerkende Heerenveens Energie Coöperaties’ opgericht (samen met energie coöperaties Akkrum en Aldeboarn), waarmee ‘overkoepelende’ Heerenveense projecten kunnen worden aangepakt. Denk daarbij aan bijvoorbeeld participatie/ontwikkeling in zonneparken rond Heerenveen. Binnen deze samenwerkingsstructuur kunnen ook nieuwe coöperaties (bijvoorbeeld De Greiden) aanhaken zodat we daarmee een gezamenlijke coöperatieve structuur voor energie in gemeente Heerenveen kunnen ontwikkelen.

Groene stroom Natuurlijk willen we zelf in de wijk ook graag groene stroom op gaan wekken. Hoe mooi zou het zijn als we gezamenlijk met de bewoners, scholen, wijkcentrum, lokale ondernemers en anderen door middel van zwaar gesubsidieerde zonnepanelen op de daken en misschien wel met centraal gepositioneerde warmtepompen onze eigen energie gaan opwekken! ‘LEEF’ stelt aan vijf initiatieven een startbudget van 100.000 euro ter beschikking. Hiervoor zal wijkvereniging BUITENgewoon de Greiden een motivatie en onderbouwing dienen aan te leveren, waarom de wijkvereniging denkt in aanmerking te kunnen komen voor deze startsubsidie. Het is natuurlijk een streven om als de grootste wijk van Heerenveen hiervoor in aanmerking te kunnen komen. Dat zou bewonersparticipatie ten behoeve dan de verduurzaming ten top zijn! En als we in De Greiden een energiecoöperatie hebben opgericht, kunnen we ook maximaal profiteren van allerlei (landelijke) subsidies die het ons gemakkelijk maken om duurzaam en groener te kunnen worden. Wij verwachten dat de wijkbewoners massaal zullen willen meedoen, want een goedkope (groene) energierekening willen we natuurlijk allemaal.

heerenveen bijlage

Ús Koöperaasje

In de energietransitie spelen lokale coöperaties een belangrijke rol: geworteld in de gemeenschappen van dorpen en wijken, werkend aan het bewustzijn van de kansen en mogelijkheden bij de verduurzaming voor de inwoners, en als aanjager van een inkomstenstroom. ‘Ús Koöperaasje’ vervult daarin als provinciale koepel van lokale energiecoöperaties een belangrijke en onafhankelijke functie. Die rol vervult zij vanuit een sterke binding met haar achterban. Inmiddels heeft de Friese koepel 54 leden, lokale energiecoöperaties die duurzame, lokale en groene energieprojecten in wijk, dorp of stad initiëren. Ús Koöperaasje richt zich in Friesland op energiebewustzijn, organiseert kennissessies voor haar leden en zorgt ervoor dat lokaal eigendom van duurzame energiebronnen wordt gerealiseerd.

Energie vanOns

‘Ús Koöperaasje’ vertegenwoordigt de 54 leden bij ‘Energie VanOns’. Samen met de koepels in Groningen en Drenthe zijn zij eigenaar van Energie VanOns. Eind 2020 kreeg deze groene energieleverancier voor de derde keer op rij een 10 van de Consumentenbond, Natuur & Milieu en Wise. De winst die wordt gemaakt, wordt teruggegeven aan de regio. Van dorpshuis via speeltuin tot weer nieuwe windmolens of zonnepanelen, Energie VanOns geeft de regio extra energie en vergroot ook nog eens de leefbaarheid. Met Energie VanOns heb je 100% groene, lokale energie, en beslis je mee over de eigen omgeving.

TEKST: ANTON MELEIN • BEELD NICO VINK

Groener, duurzamer en beter om de wijk gereed te maken voor de toekomst

Duurzaamheid special 2021

Elkien verduurzaamt haar huurwoningen. De aanpak van (huur)woningen zorgt ook voor veel nieuwe werkgelegenheid.

Het CBS en de klimaatcijfers Elk jaar, eind september, komt het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) met de rapportage over de Nederlandse energietransitie. Het kan gezien worden als de thermometer in de voortgang naar het Parijs-Akkoord van 2015. In dit akkoord staat dat Nederland in 2030 49% minder broeikasgassen mag uitstoten, vergeleken met 1990.

RES Alle gemeenten hebben daar mee te maken, ook uiteraard de achttien Friese gemeenten. Samen hebben ze de plicht om een plan te maken met de Provincie, het Wetterskip en de lokale netbeheerder (Alliander) waar in staat hoe ze dat gaan aanpakken. Dat heet de RES, de Regionale Energie Strategie. (Mocht je dat interessant vinden: kijk op www.resfryslan.frl).

Waar zit de groei? Het CBS maakt duidelijk dat het tempo in Nederland te traag gaat; het percentage hernieuwbare energie groeide van 7,38% in 2018 naar 8,67% in 2019. Nog lang niet het doel van 14% in 2020.

Waar zit de groei vooral? Wind op zee staat bekend als een gewild producent van schone stroom, maar in 2017, 2018 en 2019 kwam er geen extra wind op zee. In 2020 kwamen er wel weer parken op zee gereed. Fryslân gebruikt elk jaar zo’n 60 PetaJoule (PJ) aan energie (stroom + gas + benzine et cetera). Zonnestroom is een grote groeier in de productie van schone stroom. Ook in Fryslân wordt dat in snel tempo steeds meer zichtbaar. In 2017 werd door zonnepanelen in Nederland nog geen 8 PJ opgewekt, in 2019 was dat al 18,6 PJ. Van het elektriciteitsgebruik wordt nu 18% duurzaam opgewekt. Nog lang niet de 37% die Nederland heeft afgesproken in 2010.

De wedstrijd En eigenlijk begint het pas echt in 2030, immers in 2050 moet in Nederland de uitstoot teruggebracht worden tot bijna 100%. We staan dus voor een geweldige wedstrijd, waar we allemaal mee te maken krijgen. Het kan ook een mooie wedstrijd worden waarin Fryslân een sterspeler kan zijn. Immers, we hebben de meeste energie-coöperaties, de meeste zonnepanelen nu al, de meeste energie-neutrale woningen, de meeste elektrische vaartuigen, en we hebben al ons eigen energiebedrijf (energieVanOns). We hebben de beste bouwbedrijven en installateurs, de meeste tankstations voor groengas en schone diesel. Nu nog de echte ambitieuze aanpak met de lokale coöperaties in de hoofdrol.

Column BOUWE DE BOER

De RES-Fryslân heeft grote potentie om optimaal te profiteren van deze wedstrijd tegen de klok. De gemeente Heerenveen, De Fryske Marren en Súdwest-Fryslân spelen

heerenveen bijlage

daar een bijzonder grote rol in. Het windpark Fryslân zal in 2021 in gebruik worden genomen en produceert bijna 3 PetaJoule, in één klap bijna 5% van het Friese energiegebruik. De betrokkenheid van de bevolking is een groot ding en krijgt steeds meer vorm. Heeg en IJlst zijn mooie voorbeelden, maar ook de gemeente Heerenveen waar met drie energie-coöperaties een zonnepark wordt ontwikkeld. Blauwe diesel vindt gretig aftrek en de burgers zijn onlangs goed bediend met een energie-besparingspakket. En dat laatste wordt steeds belangrijker. De energietransitie is van en voor ons allemaal. Gelukkig zien gemeenten dat steeds meer in. Dat wij gezegend zijn met zoveel energiecoöperaties geeft Fryslân een voorsprong om met deze grote groep betrokkenen de toekomst invulling te geven aan de RES. De Fryske RES, dat klinkt als reserve, maar vat het op als fRESh, het ‘Fryske RES Hichtepunt’. We blijven het volgen!”

Duurzaamheid special 2021

TEKST: EELKE LOK • BEELD AUTOLAND VAN DEN BRUG

Autodealer Hans van den Brug heeft (ook) een groen leven

“Ek wat dwaan foar in bettere Hans van den Brug (59) uit Drachten is een nazaat van een in Ureterp opgericht garage-familiebedrijf. Toen pake Johannes het bedrijf in 1923 in Ureterp startte was het woord ‘duurzaamheid’ nog niet uitgevonden. Nu, in zijn ontzettend groot bedrijf Autoland Van den Brug in Drachten, waar het al lang niet meer alleen over auto’s gaat, is dat woord duurzaamheid intussen gemeengoed geworden. Het komt ook een beetje van Hans van den Brug zelf. Hij zat in het familie-autobedrijf. Heit Tjeerd van den Brug ging naar de Lange West in Drachten. Hans heeft het bedrijf samen met zusters en zwagers gerund. Tegelijkertijd begon hij ruim tien jaar geleden met zijn maatje Sytse Bouwer uit Katlijk het bedrijf ‘Groen Leven’. Dat bedrijf richtte zich op duurzaamheidszaken en specialiseerde zich in het toen nieuwe wonder zonnepaneel. Nu, tien jaar later, hebben Bouwer en Van den Brug het goed marcherende bedrijf doorverkocht.

Auto’s en zonnepanelen Het leek wat vreemd, een autodealer in Groen Leven. “Mar ik siet yn in famyljebedriuw. Ik seach mysels mear as in manager fan dat famyljebedriuw en ik woe ek wolris sjen oft ik wol ûndernimmer wie. No, dat is slagge.” Wat

hebben auto’s en zonnepanelen met elkaar te maken? In de toekomst werken ze beide met elektrische energie. Er reden bij Friesland Lease, een onderdeel van het familiebedrijf, al in een vroeg stadium elektrische auto’s. Friesland Lease heeft groene mobiliteit in het dna zitten.

Alléén verder Een paar jaar geleden heeft Hans van den Brug zijn familieleden uitgekocht en is alléén verder gegaan als eigenaar en directeur van Autoland Van den Brug. “Mar, wês gerêst, ik wit neat fan de technyk fan auto’s, ik regelje wat.” Voor die techniek wijst hij op de vele werknemers, die in het bedrijf hun eigen kennis groot maakten en houden. “It bin wol sa stadich oan oare meiwurkers wurden, se rinne net mear mei in buske oalje yn’e bûse. Mar ús sukses leit mear by de wurknimmers as oan de auto’s.”

heerenveen bijlage

“At we mei syn allen oer en wer wat dogge, dan kin it” Friesland Lease Autoland Van den Brug is dealer van vier automerken. “Ik tink dat der oer tsien jier yn Fryslân mar ien dealer fan elk merk auto oerbliuwe sil, dat fusearen giet hieltyd hurder.” Van oudsher was de Volkswagen de auto van Autoland Van den Brug. In 2015 ging Volkswagen worldwide over de knie omdat het software over de emissie van diesel had ‘veranderd’, zodat het leek dat die auto’s redelijk emissiearm waren.

Duurzaamheid special 2021

“Dat lutsen ús wurknimmers harren ek oan. Ik ha sein dat soks net hoecht. Sy koenen der neat oan dwaan. De fabryk hat it sels oplost, mear as tweintich miljard beskikber steld om alles te feroarjen. Wichtich derby is dat se har ynset ha op it meitsjen fan elektryske auto’s. Je kin wer grutsk wêze op Volkswagen.” Autoland Van den Brug is ook dealer van de merken Audi, Skoda en Seat. Tegelijk herbergt Autoland Van den Brug Friesland Lease. Al vele jaren is het éen van de grootste, zo niet het allergrootste bedrijf op het gebied van het leasen van auto’s in Fryslân. Ook daar is ‘bijtelling’ als credo al veranderd in duurzaamheid. Daar is Hans van den Brug blij mee. Hij heeft sinds de Groen Leven-tijd voor zichzelf aangegeven dat hij “ek wat dwaan wol foar in bettere wrâld, al is dat beskieden.”

Andere wereld

Hans van den Brug tussen de ‘geschiedenis en de toekomst’ van het autorijden.

wrâld”

De autowereld is van oorsprong een andere wereld. Die wereld verandert omdat de gemeenschap, de mienskip, verandert. Er zijn geluiden dat ook nieuwe auto’s tegenwoordig heel vaak via internet gekocht worden. Van den Brug beaamt dat. “Seker, se sjogge wol wat op internet stean, mar wolle faak dan sels noch efkes sjen.” Het geeft ook kansen Een dealer kan nu in principe elke auto verkopen, al staat die ook in Breda of Zierikzee. “Wêr at wy dan om tinke moatte, is in ‘haal-en-breng systeem’ dat op elkoar ôfstimd wurde kin.” Creatieve oplossingen zijn nodig. De elektrische auto is het prototype van duurzaamheid van de autobedrijven. Hij is niet meer weg te denken. Van den Brug geeft toe dat Tesla een merk was wat daarin vooropliep. Maar dat is al veranderd. De totale verkoop van Tesla is in Nederland in 2020 al drastisch teruggelopen, tachtig procent. De merken die gebruikelijk waren in dit land zijn nu net zo ver. Van den Brug noemt een aantal elektrische auto’s van ‘zijn’

De mienskip is bezig met een transitie, het verandert allemaal. Met name in de binnensteden, daar is nog veel CO2uitstoot te besparen. “Ek de ynsichten en dêr moat je op ynspylje. Sa as mei Fiets-leasen en de Stint foar it ferfier fan bern en lytse stikjes. Dêr hat de mienskip ferlet fan.”

merken die daarin vooroplopen. (We verwijzen de lezer daarvoor naar de websites en advertenties – red).

Accu’s Een elektrische auto is niet elektrisch, maar is een auto die op accu’s rijdt. “En fansels komt it aanst safier dat der gruttere en bettere accu’s komme, sadat je mear kilometers ride kinne.” Je moet nu na zo’n 400 kilometer alweer aan de laadpaal, en dat kost tijd. “En dus moatte we, en dat wolle we as bedriuw ek, oeral genôch en goede laadpeallen delsette. Dan soe ik graach wolle dat je as automobilist dan ek witte dat je echt wol griene stroom krije, oars sjitte we der neat mei op. We sykje no mei Tanqyou út Frentsjer nei praktyske oplossings.” Hans van den Brug wacht de technische ontwikkelingen af, volgt ze wel en speelt er tijdig op in. Benieuwd naar de ontwikkelingen van het rijden op waterstof. Dat doen ze bij Friesland Lease nu al, maar de echte groei zal nog zo’n tien jaar duren.

Initiatieven Verder heeft Van den Brug met zijn bedrijf allerlei grote en kleine initiatieven genomen voor duurzame mobiliteit. Bijvoorbeeld de auto delen. Te veel auto’s staan veel stil. Dat zou handiger kunnen. Maar niet iedereen heeft een vriendelijke buurman en delen met die man uit

Zierikzee helpt ook niet. Carpoolen werkt ook nog niet optimaal. De mienskip is evenwel bezig met een transitie, het verandert allemaal. “Ek de ynsichten en dêr moat je op ynspylje.” Fiets-leasen bijvoorbeeld, daar is Friesland Lease al mee begonnen. “En we sitte yn de Stints.” Bekend van het kindervervoer, “mar ek foar it ferfier fan lytse stikjes. Dêr hat de mienskip ferlet fan.” Met name in de binnensteden, daar kun je nog veel CO2-uitstoot besparen. Van den Brug heeft het veemgebouw, het gigantisch grote voormalig pakhuis van Philips-Drachten aangekocht. Om… ? “Dat wite we eins noch net, mar it jout takomstperspektyf foar ús bedriuw. Ik set der no yn elk gefal in pear laadpeallen del.” Hans van den Brug heeft namelijk gezien dat de wereld echt wel wil veranderen. Hij woont in het gebied tussen Drachten en Smalle Ee, de Sanding. Daar hebben de bewoners spontaan met elkaar gesproken over wat je als wijk zou kunnen doen voor een volledig CO2-neutrale energievoorziening. Als de financiering zou kunnen, kan het zijn dat de wijk zichzelf straks van stroom voorziet. “Doe tocht ik, at we mei syn allen oer en wer wat dogge, dan kin it.”

“We moatte oeral genôch en goede laadpeallen delsette” heerenveen bijlage

Duurzaamheid special 2021

“Aquathermie is ideaal voor Fryslân; het past bij onze mienskip en ons landschap”

TEKST: PIEBE PIEBENGA

Gedeputeerde Sietske Poepjes

De Nederlandse regering en de provincie Fryslân zetten in op het afremmen van de klimaatverandering. De energietransitie is inmiddels in volle gang. Het provinciale coalitieakkoord stelt: “Het geluk en de brede welvaart die de Friezen kennen, moet eveneens gelden voor volgende generaties. Vandaar dat de coalitie de regio groen, duurzaam en veilig wil doorgeven aan onze kinderen en kleinkinderen.’’ Het is de bedoeling dat in 2030 een derde van de Friese energie duurzaam opgewekt wordt en dat Fryslân dan een kwart minder energie verbruikt dan in 2010. Een gesprek met gedeputeerde Sietske Poepjes die klimaat en duurzaamheid in haar portefeuille heeft. “We werken er volop aan, maar dat doen we wel op onze eigen Friese manier.”

“Eerst even de cijfers”, begint gedeputeerde Poepjes. “Uitgangspunt is het nationale Klimaatakkoord. Daarin is besloten dat we in heel Nederland in 2030 35 terrawattuur aan duurzame elektriciteit op land opwekken. Om dat te bereiken is Nederland verdeeld in dertig zogenaamde RES-gebieden. RES staat voor Regionale Energie Strategie. Elk RES-gebied heeft zijn eigen energieopgave en bepaalt zelf

hoe ze die gaat realiseren. Heel Fryslân is één van die RES-gebieden en heeft als concept-bod aangegeven een bijdrage van 2,3 terrawattuur aan hernieuwbare elektriciteit op te wekken in 2030. Met het opstellen van onze Regionale Energie Strategie werken we nauw samen met de Friese gemeenten en met Wetterskip Fryslân.

Fryslân verduurzaamt

Voordelen aquathermie • • •

Zon, wind, of…? 2050

Schoon alternatief voor aardgas Belast electriciteitsnet minder Weinig ruimtebeslag in de gebouwde omgeving

3 Friese partners

Aquathermie sluit aan bij wensen mienskip

Potentie aquathermie in Fryslân 60% van regionale warmtevraag

“Wij willen dit graag zelf regelen, samen met anderen.”

4 Provincie-breed uitrollen burgerinitiatieven

€ €

Geen wingewest “Wellicht zullen andere RES-gebieden straks vragen of we niet meer op kunnen brengen. Maar ons uitgangspunt is: in Fryslân gebruiken we 4% van de totale hoeveelheid energie die in Nederland verbruikt wordt. We leveren onze bijdrage, maar we hoeven geen wingewest voor de rest van Nederland te worden. We willen best meer doen, maar het moet wel haalbaar, betaalbaar en uitvoerbaar zijn. Bij uitvoerbaarheid moet je bijvoorbeeld denken aan nóg een windpark dat ons mooie Friese landschap aantast. Daar zitten we niet op te wachten, dat doen we dus niet.”

Volop water en expertise “We willen tegenover de rest van Nederland niet overkomen als zure bestuurders, maar we willen het wél op onze eigen Friese manier doen! Met een techniek die bij onze provincie past, die ons landschap niet nodeloos verstoort en die past bij ons mienskipsgevoel.

€

€?

Trouwens, met de energie die windpark Fryslân in het IJsselmeer en windpark Nij Hiddum Houw straks opleveren is het concept-bod van 2,3 TWh al binnen handbereik. De komende tijd werken we samen met andere partijen aan het opstellen van de RES 1.0.”

Positieve ecologische effecten op het watersysteem

6 Positieve economische impact, onderwijs werkgelegenheid en innovatie

Fryslân DE aquathermie regio!

caroline.grootenboer@rhdhv.com

Aquathermie is één van de alternatieven voor duurzame verwarming uit het Klimaatakkoord.

heerenveen bijlage

Zo’n techniek is ‘aquathermie’. Vandaar dat we daar vol op gaan inzetten. Wat aquathermie

Duurzaamheid special 2021

FOTO: JELLY MELLEMA FOTOGRAFIE

“Ik wil geen bestuurder zijn die zegt: ‘We gaan het zo en zo doen en daarmee basta!’”

is? Dat is het verwarmen en koelen van gebouwen door het gebruik van warmte en koude uit oppervlaktewater, afvalwater of drinkwater. De warmte uit het water wordt als dat nodig is opgeslagen in de bodem en daarna opgewaardeerd met een warmtepomp. Je hebt daarbij uiteraard ook een warmtenet nodig om dat koude, lauwe of warme water naar gebouwen te transporteren. Aquathermie is één van de alternatieven voor duurzame verwarming uit het Klimaatakkoord. Voor ons, met al onze meren en vaarten, is dat natuurlijk een hele kansrijke. Het mes snijdt niet aan twee, maar aan wel vier kanten. Allereerst kunnen we met aquathermie in 60% van de energievraag van Fryslân voorzien. Daarnaast leent het er zich ook prima voor om het in coöperatieverband op te zetten: elke mienskip een eigen warmtepompsyteem en warmtenet. Bovendien hebben we hier in de provincie met Wetsus de meeste expertise op het gebied van watertechnologie in huis. Nu is aquathermie nog volop in ontwikkeling en kunnen we zorgen dat wíj de experts op dat gebied worden. Die kennis kunnen we daarna exporteren. Natuurlijk is het ook een MKB-verhaal: overal zullen warmtepompen en warmtenetten aangelegd moeten worden. Een mooie impuls voor de Friese economie. Kortom, aquathermie heeft voor ons een enorme potentie. Vandaar

dat ik, zodra het corona-technisch weer mag, afreis naar Zweden. Daar zijn ze met al die meren al druk bezig met deze techniek. Goed om daar ons licht op te steken en die kennis alvast naar Fryslân te brengen.”

Pilotproject ‘Warm Heeg’ “In Heeg is men inmiddels samen met it Wetterskip bezig met een mooi pilotproject: ‘Warm Heeg’. De bedoeling is dat straks heel Heeg met aquathermie verwarmd wordt. Voor de uitvoering daarvan hebben ze een subsidieaanvraag bij het Rijk gedaan in het kader van het programma ‘Aardgasvrije Wijken’. Jammer genoeg hebben ze die subsidie niet gekregen. Ik ga nu proberen om geld uit Europa los te pulken. We betalen genoeg aan Europa, dan vind ik dat we daar ook wat voor terug mogen krijgen. Dit is goed besteed geld. Dit zou ideaal zijn voor onze provincie.”

Pilot project Warm Heeg (beeld: www.warmheeg.nl)

heerenveen bijlage

Reëel blijven “Weet je, ik vind het als bestuurder belangrijk om te zeggen dat we wel reëel moeten blijven. Iedereen voelt op z’n klompen aan dat er wat moet gebeuren, dat we niet op de oude voet door kunnen gaan. Maar mensen moeten zich niet overvallen voelen, zo van: ‘Moet ik nou morgen van het gas af?’ Technisch kan er heel veel, maar het hoeft niet allemaal in één keer. Wat dat betreft is het perfecte vaak de vijand van het goede. We moeten het weloverwogen en stap voor stap doen. Ons niet laten ingeven door angst, maar veel meer door ambitie. Wat we realiseren moet de menselijk maat hebben.”

Niet laten opjutten “In maart hebben we verkiezingen en dan krijgen we een nieuw kabinet. Ongetwijfeld zullen ze weer met een vernieuwde duurzaamheidsambitie komen. Het is wel zo dat ons niets opgelegd kan worden. Wij zijn een zelfstandige RES-regio en mogen zelf bepalen hoe wij het doen. We zorgen uiteraard dat we goed beslagen ten ijs komen, maar we laten ons niet opjutten. Ik wil geen bestuurder zijn die zegt: ‘We gaan het zo en zo doen en daarmee basta!’ Ik wil het samen met de mienskip doen. Bij alles wat we doen wil ik draagvlak zoeken. Dat kost wellicht wat meer tijd, maar als je dat draagvlak hebt, dan ‘rint it ek as it slydjaget’. We doen het samen en elk project toetsen we aan de vraag: is het haalbaar, betaalbaar en uitvoerbaar? Dat zie ik als de Friese manier van werken en daar geloof ik in.”

10 Duurzaamheid special 2021 TEKST: HENK VAN DER VEER • FOTO’S: RUBEN VAN VLIET

“Vergeet niet, ‘Friesland’ is een geweldige merknaam” Nog geen tien jaar geleden lachten veel mensen de ambitieuze directeur van Friesland Lease, Jan Baljeu (53), eigenlijk een beetje uit. Naast auto’s ook nog eens fietsen leasen? Daar zat toch echt geen markt in. Nu, een decennium later, heeft de leasemaatschappij uit Drachten ruim 17.000 leasefietsen! “Ik moet er even over nadenken, want het gaat zo snel”, zegt Jan Baljeu, die sinds 2005 directeur van Friesland Lease is. Jan Baljeu is er de man niet naar om nu een lange neus te trekken naar al die criticasters, zeker niet. Maar de directeur, die het voortdurend over ‘wij’ heeft als hij over Friesland Lease praat, is er wel apetrots op dat de leasefiets zo’n vlucht genomen heeft.

stoppen. Is dat dan zo erg? Je gaat even plassen en een kopje koffie drinken en je kunt weer verder. Dat is wel zo relaxed. Wij hebben nu al een aantal leaseauto’s die op waterstof rijden, dat kan dus wél. Al heb je nog niet overal tankstations waar waterstof tanken mogelijk is. Diezelfde beperkingen hadden we vroeger ook met elektrisch rijden. Toch zijn er klanten die wel met ons willen pionieren op dit gebied.”

Gebruik van leasefietsen heeft enorme vlucht genomen Jan Baljeu: “In 2012 begonnen we letterlijk met één fiets, een zorgbedrijf kwam met de vraag. De verzorgsters moesten veel kleine ritjes met de auto maken. Waarom niet met de fiets, vroegen zij zich af. Bovendien goed voor de gezondheid en de vitaliteit en uiteraard wilden wij dat wel faciliteren. Als je praat over duurzame mobiliteit, wat past dan beter in zo’n plaatje dan de fiets. Later kwam dat vitaliteitsaspect steeds vaker naar voren, zeker in deze tijd wordt dat maar weer eens benadrukt. Wij hebben ook mensen die maar drie kilometer van het werk zitten en dan komen ze nog met de auto. Zo zijn er talloze bedrijven, het is een gewoonte. Als er niemand zegt dat er iets anders komt, dan blijft dat zo. We praten nu al over woon-werkverkeer. En kijk nu eens in de binnensteden waar de pizzakoeriers de pizza’s nu per fiets bezorgen. Dat waren tot voor kort allemaal scooters, tweetakt scooters. Die zijn vervuilender dan tien dieseltjes bij elkaar, hoor. Die zijn nu al aardig uit het straatbeeld gehaald. Die oranje fietsen van koeriers in de binnensteden zijn wel voor een gedeelte van ons. Ook medewerkers van PostNL rijden op bakfietsen van Friesland Lease . Je ziet ons steeds vaker, dan je zou vermoeden, overal in Nederland.”

Friesland Lease is al lang geen regionaal bedrijf meer, het heeft zijn naam in het hele land inmiddels gevestigd. Dekt de naam van het leasebedrijf nog steeds de lading? “Wij kunnen prima vanuit Friesland werken”, weet Baljeu. “Dat is zeker geen beperking voor onze groei. Het is het tegenovergestelde, want vergeet niet dat ‘Friesland’ een geweldige merknaam is. Het staat nog altijd voor betrouwbaar en degelijk. Ik ben zelf in Zeeland geboren, maar al vroeg zijn mijn ouders naar Groningen verhuisd. De middelbare school en de HEAO heb ik in Groningen gedaan,

waarna ik mijn studie vervolgde aan de Webster University van St. Louis in de Verenigde Staten. Toen ik terugkwam in Nederland heb ik eerst nog negen jaar in Amsterdam gewerkt, maar in 2005 zijn mijn vrouw en ik voor mijn werk bij Friesland Lease naar Friesland verhuisd. Ik hou van de mensen hier, de nuchterheid zoals Zeeuwen dat ook hebben. Het past heel goed bij elkaar. En ik houd ook van de ruimte en frisse lucht. Dat lijkt hier vanzelfsprekend, maar dat is het niet.”

Over frisse lucht gesproken, hoe groot is jullie marktaandeel in elektrisch rijden? “We hebben net de nieuwste cijfers binnen. In het afgelopen jaar is 30% van de auto’s die we hebben ingezet, elektrisch. Dat is dus één op de drie auto’s. Toch is het nog niet altijd haalbaar als we het over bedrijfsauto’s hebben. Vooral als je zware karrevrachten hebt is het nog niet zo geschikt; als je dat eraf zou halen is het aandeel nog veel groter en daar zijn we best trots op. We zijn de duizend elektrische auto’s al lang gepasseerd, dat is een fors aantal. Wij willen echt laten zien dat het anders kan. Ik heb drie kinderen en inmiddels ook kleinkinderen, die wil ik een gezonde wereld na laten. Zij zijn er normaal gesproken in het jaar 2100 ook nog.

Door mijn kleinkinderen kijk ik echt wel anders naar de toekomst. Je kunt dan altijd wel zeggen dat niet de auto’s de grootste veroorzakers van het verpeste milieu zijn. Maar met een vinger naar een ander wijzen, daar wordt de wereld zeker niet beter van. Wij pakken het stukje waarin wij invloed hebben, zelf wel op. Wij nemen onze klanten mee en laten zien dat het echt anders kan. Ze lachten ons tien jaar geleden uit om onze fietsen; dat werd ook al gedaan toen we met de elektrische auto’s kwamen. Nu zie je hoe we ook dat realiseren. Ik weet nog dat de Ringweg van Sneek geopend werd. Daar gebruikte de minister van Verkeer en Waterstaat een elektrische sportwagen van Friesland Lease voor, ik heb de foto van die auto daar op één van de houten bruggen nog altijd. Prachtig toch?!”

Rijden op waterstof Jan Baljeu is wel zo eerlijk om te bekennen dat het elektrisch autorijden in de eerste jaren ook beslist wel eens pionierswerk was, bij gebrek aan oplaadpunten. De voorzieningen zijn de laatste jaren veel en veel beter geworden. “Mensen zeggen dan wel eens tegen mij, wanneer ze een langere reis willen ondernemen, dat ze onderweg drie of vier keer moeten

heerenveen bijlage

Friesland Lease is al drie jaar achtereen gekozen tot de beste lease-onderneming van Nederland. Allemaal op basis van klanttevredenheid. Baljeu: “Dat is een prijs die iedereen hier bij ons verdient, of je nu telefoniste bent, autowasser of op kantoor zit. Iedereen draagt eraan bij dat de klanten tevreden zijn. Geen jury, maar klanten. Daarom vind ik het ook zo’n mooie prijs. Natuurlijk ben ik ook supertrots op de titel van ‘Friese Ondernemer van het jaar’. Daar hebben we heel wat voor moeten doen. Tijdens de halve finale heb ik een filmpje laten zien van onze kleindochter, in zwartwit. In het filmpje stelde zij, vijf jaar oud, waarom mensen dingen doen. ‘Waarom zitten er zoveel mensen alleen in een auto?’ ‘Rijden er veel mensen op elektrisch, opa?’ Daar staan wij voor. Ik wil ook graag hebben dat de wereld nog goed is, als zij volwassen is. Toen wij de trofee kregen was het ook best een emotioneel beladen moment voor mij persoonlijk. Mijn vrouw heeft nog net meegekregen dat wij genomineerd waren en moedigde mij aan om te gaan winnen. Maar dat we ook daadwerkelijk de beste onderneming van Friesland zijn geworden, helaas niet. Zij is begin vorig jaar aan kanker overleden.”

Positief blijven “Ik zie door corona onze wereld ook wel veranderen. Hoe, dat is nu nog moeilijk in te schatten, maar dat er iets gaat veranderen is duidelijk. Het woon-werkverkeer zeker; ik denk dat veel meer mensen structureel thuis zullen werken waar dat kan. Al wil ik wel graag het contact met de mensen houden. Wij hebben zeker nog onze contactmomenten, sterker nog, we hebben al een prachtige online muziekbingo met elkaar gedaan. Anders, maar toch heel gezellig. We moeten elkaar juist in deze nare periode stimuleren. Positief blijven!”

Duurzaamheid special 2021

Je huis, tuin of bedrijf ‘vergroenen’?

Maak gebruik van de subsidie Groener (be)loont

Inwoners van de gemeente Heerenveen kunnen nu tot 50% subsidie krijgen op verschillende vergroeningsmogelijkheden. Op de website www.eenvooreengroener.nl/groenerbeloont kun je alle informatie vinden en gelijk beginnen met het vergroenen van je leefomgeving. De subsidie loopt tot het einde van het jaar, ‘zolang de voorraad strekt’.

ag = Webinardag! nsdag 23 december 2020 en 6 en 13 januari 2021 elnemen aan webinars over de Groene Gangmakers. binar vertelt Michael je meer over het fonds en hoe nnen ondersteunen.

Zes subsidiemaatregelen “Er zijn in totaal zes maatregelen waar je subsidie voor kunt aanvragen,” vertelt Ragna, “en ze hebben alle zes betrekking op klimaat en biodiversiteit rondom je eigen huis, tuin of (bedrijfs)pand. Denk bijvoorbeeld aan het afkoppelen van je regenpijp en het langer vasthouden van water in je tuin. Maar ook:

Ook voor huurders Naomi: “Ook voor huurders zijn de regelingen toegankelijk. Zorg dan wel dat je eerst overlegt met de eigenaar van het huis of gebouw dat je huurt. En dat je schriftelijk toestemming krijgt voor de vergroening die je wilt doorvoeren. We hopen dat zoveel mogelijk mensen deze kans aangrijpen om samen onze leefomgeving te verbeteren.” Op www.eenvooreengroener.nl/ groenerbeloont vind je alles over de subsidieregeling Groener (be)loont. Heb je vragen? Mail deze dan naar duurzaam@heerenveen.nl

Lees hieronder welke maatregelen je kunt nemen. Bij regeling 1 t/m 3 vraag je vooraf toestemming en bij 4 t/m 6 kan dit achteraf. 1 Aanleg groen dak

2 Aanleg groene wand met infiltratiesysteem Een groene wand is een verticale constructie met planten die voor of tegen de buitengevel staat. De planten worden bewaterd met een infiltratiesysteem. De voordelen? Het is goed voor de biodiversiteit, vrolijkt saaie gevels op en brengt verkoeling in de zomer.

Steedsmeer vaker informatie hebben we teen maken met extreme aanmelden, de voorwaarden, weersomstandigheden in ons land, zoals envooreengroener.nl/groenegangmakers

Vanuit de gemeente zijn projectleider Ragna van Sonsbeek en communicatieadviseur Naomi Respicio betrokken bij het uitwerken en kenbaar maken van deze regeling. Ze leggen graag uit hoe dit werkt.

Toelichting per regeling

Een groen dak houdt warmte buiten, biedt voedsel voor insecten en vangt regenwater op. Ook verlengen de planten de levensduur van je dak, zorgen ze voor geluidsisolatie en creëren ze een schonere lucht. En wist je dat een groen dak - vanwege de verkoelende werking - ook ideaal is bij zonnepanelen?

nitiatief? alvast voor aan projectleider Michael Urlings via s@heerenveen.nl of meld je aan voor het webinar.

langdurige droogte en wateroverlast. Doordat veel tuinen tegenwoordig grotendeels uit tegels bestaan, verdwijnen veel planten diersoorten NEGANGMAKERS en raken de levende systemen verstoord. Gemeente Heerenveen vindt het belangrijk dat hier aandacht voor is. Sterker nog: iedereen die dit wil, kan hierbij financiële hulp aanvragen. Daarom introduceert Gemeente Heerenveen de subsidieregeling ‘Groener (be)loont’.

3 Aanleg regenwatergebruiksinstallatie

Volg één voor één groener ook op Facebook en Instagram voor tips en inspiratie! het vergroenen van je huis of tuin door het aanleggen van een groen dak, of het verwijderen van tegels.” Het gaat hierbij om verbeteringen van de bestaande gebouwen of tuinen. Nieuwbouwprojecten worden niet gesubsidieerd. Er is in totaal 100.000 euro beschikbaar. Voor de aanleg van een groen dak, groene wand of regenwatergebruiksinstallatie is 70.000 euro gereserveerd. Deze subsidie is beschikbaar voor particulieren en bedrijven. De overige 30.000 euro is bestemd voor het vergroenen van je tuin, het aansluiten van een regenton, of het afkoppelen van je regenpijp. Deze subsidie is beschikbaar voor particuliere woningeigenaren en huurders (met toestemming van de woningcorporatie).

Hoe aanvragen? Voor de eerste drie maatregelen, die vaak duurder zijn, vraag je vooraf goedkeuring aan via een aanvraagformulier. Dit doe je minimaal zes weken voordat je van plan bent te beginnen met de uitvoering. “Bij de andere maatregelen kun je de subsidie achteraf aanvragen. Let er dan wel op dat je aan de voorwaarden voldoet. Zoals het opsturen van de kopiefacturen en voor/na foto’s”, licht Naomi toe. Op de website www.eenvooreengroener.nl/ groenerbeloont lees je hoeveel je per regeling aan subsidie kunt ontvangen.

heerenveen bijlage

Wist je dat je dagelijks zo’n 120 liter water per persoon verbruikt? Met een regenwatergebruiksinstallatie bespaar je enorm op drinkwater. Je leidt regenwater naar een tank en via een pomp transporteer je het regenwater naar toilet en wasmachine. De installatie mag vanwege de veiligheid niet op drinkwaterleidingen worden aangesloten.

vervangen door groen of 4 Verharding waterdoorlatende verharding Verharding die gemakkelijk water doorlaat, heeft veel milieuvoordelen. Zo is er meer ruimte voor regenwater om in de bodem weg te zakken, waardoor het riool minder wordt belast. Dus haal je terrastegels weg en gebruik een waterdoorlatend alternatief. Kies je voor planten? Dan zijn er nog meer voordelen: het groen absorbeert warmte en je creëert gelijk meer ruimte voor vogels en insecten.

5 Afkoppelen regenpijp van het riool Simpel en snel verduurzamen doe je door je regenpijp af te koppelen van het gemengd riool. Zo voorkom je een te grote rioolbelasting bij heftige regenval. Je kunt het regenwater bijvoorbeeld leiden naar een sloot of vijver.

6 A ansluiten regenton, regenwater opvang- of infiltratiemodule Heb je de regenpijp afgekoppeld? Dan kun je het regenwater ook opvangen en hergebruiken door een regenwateropvang- of infiltratiemodule te installeren. Denk hierbij aan een simpele regenton of een regenwaterschutting. Wil je vooral het riool ontlasten? Plaats dan infiltratiekratten of grindkoffers. Deze laten regenwater snel weglopen waarna het langzaam de grond kan intrekken.

20 cm diameter

46 cm

llatie

Prijs incl. insta

20 , 8 9 €9

Voorkomt kalkaanslag en filtert je drinkwater Zamarra Kok Kalkaanslag is een grote ergernis; het maakt de toiletpot bruin, douchetegels dof en is slecht voor apparaten. Daarom heb ik een Big Green kalkpreventie apparaat met koolstoffilter laten installeren. Zacht water (en dus koffie en thee) smaakt beter en de waterkoker blijft schoon. Ik kan met een kwart minder (vaat)wasmiddel toe en hoef geen speciale sanitairreiniger meer te gebruiken. Vooral het gebrek aan kalkaanslag in de badkamer scheelt erg veel poetswerk. Helaas moet ik de douche nog wel nadrogen, omdat anders opgedroogde waterdruppels met magnesiumresidu zichtbaar blijven. Telegraaf, 4 juli 2020

ALLE VOORDELEN OP EEN RIJTJE BIG GREEN WATER ONTHARDER

Voorkomt kalkaanslag Verwijdert bestaande kalk Verbetert waterkwaliteit Filtert op chemicaliën Ongefilterd kraanwater

Gefilterd met de Big Green

Behoudt gezonde mineralen Verspilt geen water Werkt zonder zout Gebruikt geen stroom Geen afvoer nodig

Nel Zeer tevreden met de Big green. We hadden een ontharder met zout maar vanwege het zout in je drinkwater waren we daar niet blij mee. Omdat we een natrium arm dieet volgen werd ons geadviseerd om de ontharder weg te doen. Na installatie van de big green merken we meteen verschil aan ons drinkwater, de smaak is veel lekkerder. De kalkaanslag komt niet meer terug. Het werkt geweldig. Edam, 4 januari 2021

Jaap Jurjen en Froukje Veenstra Wij zijn nu vier weken in het bezit van de BigGreen. Wij zijn super tevreden. Alles is schoner (koffiezetapparaat, was-en afwasmachine, douchecabine etc.) en zachter. En het water smaakt inderdaad lekkerder. Inmiddels onze lieve buren ook hiervan in kennis gesteld, en ook zij zijn nu bezitters geworden van de BigGreen. Zegt het voort, zegt het voort. Sumar, 26 januari 2020

Onderhoudsvrij Milieuvriendelijk Duurzaam

Filter geplaatst in kruipruimte

Filter geplaatst in meterkast

Verwijdert sediment, zware metalen en chemicaliën

De Big Green wordt geleverd en geïnstalleerd door een van onze ervaren installateurs. Zo bent u ervan verzekerd dat alles perfect werkt, heeft u voortaan geen last meer van kalkaanslag en

Actie:

kunt genieten van zuiver drinkwater.

1-ste vervangfilter volgend jaar

GRATIS!

www.big-green.nl • Informatie 0299-321188

Duurzaamheid special 2021 13 Onderstaande gegevens zijn gebaseerd op de beschikbare gegevens van 2019 en zijn samengesteld door Stichting Freonen fan Fossylfrij Fryslân. Meer weten? Zie www.fossylfrij.frl Met z’n allen op naar een fossylfrij fryslân!

Wat cijfers op een rij...

Geregistreerde elektrische personenauto’s (percentage), incl. hibryde

percentage aantal

Nederland Friesland De Fryske Marren Heerenveen Súdwest-Fryslân

2,4 241.000 1,5 5.330 0,9 325 1,7 584 0,9 471

Let op! Bij elektrische auto’s zijn ook veel lease auto’s die geregistreerd staan bij de lease maatschappijen, die niet in Fryslân zijn gevestigd.

Aantal woningen met (geregistreerde) zonnepanelen

Aantal (semi) publieke oplaadpunten

percentage aantal

Nederland 12,5 976.750 Friesland 17,5 52.542 De Fryske Marren 17,9 4.154 Heerenveen 17,7 4.165 Súdwest-Fryslân 16,6 6.958

aantal

Nederland 67.000 Friesland 1.440 De Fryske Marren 76 Heerenveen 186 Súdwest-Fryslân 112

Aantal windturbines aantal

Nederland 2.032 Friesland 303

Elektriciteitsproductie

kWh (mln.)

Nederland 7.429 Friesland 415 Bron: opendata.cbs.nl

heerenveen bijlage

38 LIFESTYLE TRENDS 2021

LIFESTYLE TIPS & TRENDS ZES HEERENVEENSE SPECIALISTEN GEVEN HUN KIJK OP DE LAATSTE TRENDS OP HET GEBIED VAN BEAUTY, SPORT, INTERIEUR, REIZEN, KOFFIE, FOOD EN BOEKEN...

ELINA ZELDENRUST Medisch schoonheidsspecialist Elina’s salon - www.elinassalon.nl

PETRA DE JONG Interieurstylist Interno Styling - www.internostyling.nl

BIJ-ELKAAR-KOMEN

ADEMPAUZE VOOR JE LIJF

Een gezellig en mooi interieur is in 2021, na een turbulent 2020, belangrijker dan ooit. We hopen dat we onze woningen weer kunnen delen met vrienden en familie en vandaar dat we kleuren gaan gebruiken die vriendelijk en herkenbaar aanvoelen. Kleuren die warm en verwelkomend zijn, waar we ons fijn bij voelen en we willen meer dan ooit laten zien wie we zijn.

NYNKE DE VRIES Boekenliefhebber pur sang Boekhandel Binnert Overdiep - www.binnertoverdiep.nl

BEHOEFTE AAN EEN GOEDE AFLOOP De maand januari is normaal gesproken het moment om aan onze goede voornemens te werken. Minder roken, minder drinken, meer sporten. Maar nu alles ‘on hold’ lijkt te staan door de lockdown, lijkt dat toch iets minder belangrijk. We hebben meer behoefte aan ontsnapping en aan een goede afloop. Daarom lees ik op dit moment graag ietwat luchtigere boeken. Zo heb ik ‘Het dorpje Happiness’ en het vervolg ‘Het geschenk van Happiness’ van Holly Martin met veel plezier gelezen. Heerlijke feelgoodboeken, maar toch ook met een boodschap. Het dorpje Happiness raakt in verval, maar de nieuwe eigenaren van het kasteel en het dorp zorgen ervoor dat er nieuwe bewoners naar het dorp komen doordat zij het eerste jaar gratis kunnen komen wonen en gratis winkelruimte krijgen. Eén van deze nieuwe inwoners is Willow. Zij maakt duidelijk wat een klein gebaar, positieve aandacht en inzet kan betekenen voor een samenleving die de hoop op betere tijden al opgegeven had.

NATUURLIJK GROEN - Het aanbrengen van elementen van de natuur in ons interieur moedigt persoonlijke groei aan en roept een gevoel van kalmte op. Alle groentinten versterken onze verbintenis met de natuur. Dit maakt dat groen een bijzonder populaire keuze is voor gebruik in gangen; hierdoor voelen de aangrenzende kamers groter en lichter aan. AARDEKLEUREN - De warmere aardetinten gebruiken we om karakter en elegantie toe te voegen en toch dat gevoel van comfort te behouden.

KIES OOK VOOR FOTOBEHANG. Ontwerp met je favoriete print, foto of patroon. Vind je dit lastig, dan kun je natuurlijk ook voor een bestaand fotobehang gaan. Meestal ga ik voor een akoestisch behang, verkrijgbaar in elk gewenst formaat. We kiezen dan voor een print in de unieke stijl van mijn klant; deze wordt haarscherp geprint in krachtige kleuren. Je plakt het daarna naadloos op de muur en het past perfect in elke ruimte. Gebruik de aardse kleuren uit de print om de andere muren mee te sauzen; er ontstaat op deze manier een warm en verwelkomend gevoel.

BIJKOMEN VAN HET FEESTDAGEN-ETEN

Ik denk dat we de afgelopen tijd allemaal wel wat meer dingen hebben gegeten die we normaal niet naar binnen werken. Niet alleen gedurende de feestdagen, maar ook in de tijd dat we meer thuis hebben gezeten. Denk maar aan de oliebollen, de chocolaatjes, het kerstdiner, de lekkere toetjes en de drankjes.

SHAMÉ KEESMAN Koffiegek, barista By-Kees - www.by-kees.nl

Tijd dus om te detoxen

Natuurlijk is dit allemaal af te wisselen met wortelen en spinazie, gember, bieten of pastinaak.

Hier een fijn sapje dat vocht afdrijvend en zuiverend is en ook nog eens heel lekker. Doe in je sapcentrifuge:

1 stronk bleekselderij 1 gele biet ¼ komkommer

Pers dan een halve citroen uit en doe dit erbij. Je kunt er nog wat kokoswater aan toe voegen en dan net zoveel maken totdat je grootste glas ermee gevuld is!

Laat je fantasie maar werken en experimenteer naar hartenlust! En wat dacht je van een gembershot, of een kurkumashot? Aangelengd met citroen of appel, of… puur kan ook! Dat is pas stoer! (en in één keer opdrinken!)

Good luck!

XXX KEES

Diepe zucht van voldoening van mijn weer frisse, energieke ikke. Januari is in volle vaart aangegaan en toch ook weer niet. Omdenken blijft het, met alle maatregelen. Behoefte aan een complete reiniging had ik. Was er nog niet genoeg losgelaten in december? Nee! Mijn lichaam wilde weer schoon en fit. Mijn hoofd de laatste stofnesten van 2020 eruit. Dus begon voor mij een intense detox-tijd. Met een strak programma van afbouwen, volhouden en weer opbouwen; een heerlijke ervaring. Aan de slag ging ik met speciale recepten, supplementen, tips en vooral veel regelmaat.

En wat gebeurt er dan? Een goed

detox-programma maakt schoon. Echt superschoon. Stap voor stap pas je je manier van eten en drinken aan, waardoor je steeds minder naar binnen krijgt. Intussen vul je de maaltijden aan met goede voedingsstoffen uit supplementen. Je lichaam snapt dat en laat gedurende de detox alles los wat niet dient. En er komt ruimte voor belangrijke bouwstoffen. Door zo bewust alleen nog gezondheid tot je te nemen, reset je jezelf. Het belangrijkste is dat je je herboren gaat voelen. Bijkomen na waarmee je jezelf hebt belast. Bijna vergeet ik te vertellen dat je het ook letterlijk kunt zien. Want je huid wordt stralender en beter gehydrateerd, je haar zit mooier, je lichaam wordt strakker en de energie spat van je af. Je hoeft je niet alleen naar een healthy lifestyle te worstelen. Bespreek eens met je schoonheidsspecialiste wat zij op dit gebied in huis heeft. En nog leuker: misschien kent

ze meer enthousiastelingen. Want samen detoxen is samen sterk.

MI CASA ES TU CASA ‘Mijn huis is jouw huis’, ik hou van deze Spaanse gastvrije uitdrukking. Graag neem ik je mee naar een relatief onbekende area in Spanje, rondom Moraira en Javea. Hier vind je heerlijke villa’s met een privé-zwembad die allemaal voldoen aan alle huidige comfort- en kwaliteitswensen. Ontdek de charme van deze regio, ontdek de lokale marktjes, de lieflijke baaien en de hippe beachclubs.

Zittend onder de palmbomen met een smoothie, met zicht op zee en je eigen royale pool, wat wil je deze zomer nog meer?

ODETTE HOLKEMA Zelfstandig Reisagent Your Travel - www.yourtravel.nl/odetteholkema

GROOTHEERENVEEN.NL

COVID GO FIT, FYSIEK EN MENTAAL!

Vaak moet je in januari even bijkomen van de feestdagen, maar dan ben je er wel weer. Het coronavirus kan er echter voor zorgen dat je de start van dit nieuwe jaar anders ervaart. SHIT ERUIT, FEEL GOOD-STOFJES ERIN

De positieve effecten van hardlopen op je brein, stressniveau en emoties zijn groot. De biochemische processen zijn kort samen te vatten in: ‘de shit eruit, de feel good-stofjes erin’. Ook raakt door het hardlopen je brein beter doorbloed en groeit de hippocampus, waardoor het beter functioneert.

HIPPOCAMPUS

Het hersendeel de hippocampus is noodzakelijk voor informatie opslaan en ophalen. Verder controleert dit gebied het gedrag dat van belang is voor overleving en veranderende omstandigheden.

Heb je een depressie of dreigt er een burnout, dan heb je vaak weinig energie. Het laatste waar je dan aan moet denken is hardlopen! Terwijl dat juist een energiegever van jewelste is, vooral buiten in de natuur. De Runningtherapeut fungeert dan als stok achter de deur, iemand die je motiveert… Samen op weg naar herstel.

BURN-OUT, PSYCHISCHE BLESSURE

Bij fysieke overbelasting zonder voldoende herstel voor extra energie raak je uiteindelijk overtraind en geblesseerd; bij langdurige psychische overbelasting ontstaat een burn-out. Een burn-out is dan ook niets anders dan een mentale blessure. Ter verduidelijking gebruiken we vaak het supercompensatiemodel uit de trainingsleer. Uitgetekend op de bosgrond kan dat ineens heel verhelderend helpen.

Van gaspedaal naar tempo ‘vogels kijken’

ROOS SIEMONSMA Runningtherapeut en looptrainer. Mind2Run - mind2run.nl

Supercompensatiemodel

GAS- OF REMPEDAAL

MARGA WIEGMAN Runningtherapeut en looptrainer. Mind2Run - mind2run.nl

NIEUW!

MAAK DE LOCKDOW AANGENAMER!

Door constant op het gaspedaal te drukken, sta je met een (ontwikkelende) burn-out altijd ‘aan’. De manier waarop je hardloopt is vaak een metafoor van hoe je leeft. Terugschakelen dus. Best lastig, de rem erop als je gewend bent om voluit te gaan. En toegegeven, na een

lekkere uitputtingstraining voel je je vaak even heel voldaan. Intensieve training zorgt echter ook voor het ‘stresshormoon’ cortisol, het hormoon waar je juist vanaf wilt, maar dat je door je manier van trainen in stand houdt. Met Runningtherapie en af en toe een eenvoudige ademhalingsoefening halen we de gejaagdheid weer uit je lijf en vind je weer de ‘uit’-knop. Er ontstaat meer balans tussen inspanning en herstel, met meer energie als resultaat.

LIFESTYLE LOCKDOWN BOX De lifestyle partners bundelen hun krachten en komen met de Lifestyle lockdown box. Dit pakket is met veel liefde gevuld om het thuisblijven een stuk aangenamer te maken. De box bestel je voor slechts € 25,- bij ByKees. Kijk op Facebook en Instagram voor de details!

WE GUNNEN JE EEN FYSIEK EN MENTAAL GEZOND 2021. ZORG GOED VOOR JEZELF!

&FIT

GEZOND

NUMMER 01 • 2021

TEKST EN BEELD: MARIJE NUTMA

WIJKVERENIGING BUITENGEWOON DE GREIDEN HEERENVEEN

“KIJK NAAR ELKAAR OM TIJDENS DE CORONACRISIS” Tiny van Amersfoort en Anton Melein zijn beiden bestuurslid van de wijkvereniging BUITENgewoon de Greiden. Naast veiligheid in de wijk, groenvoorziening en speelplekken, maakt deze wijkvereniging zich hard voor de onderlinge verbondenheid tussen de buurtbewoners. En dat is best moeilijk, nu zoveel plekken waar mensen elkaar kunnen ontmoeten door de coronacrisis gesloten zijn. Er zitten veel plannen van wijkvereniging BUITENgewoon de Greiden in de pijplijn. Zo is afgelopen maand begonnen met het kappen van een aantal (zieke) bomen bij het grasveldje aan de Wiekslag. Het grasveldje wordt komend voorjaar omgetoverd tot een parkje met een looppad, zitplekken en nieuwe aanplanting. Wijkbewoners kunnen elkaar straks op een ontspannen manier buiten ontmoeten. Maar zo ver is het nog niet. Samen met Tiny van Amersfoort en Anton Melein, twee van de zeven bestuursleden van de wijkvereniging, praten we over de impact van de coronacrisis en wat wijkbewoners zelf kunnen doen om eenzaamheid in hun wijk tegen te gaan.

nog samen en we zijn beiden gezond. Hoe moeilijk moet deze tijd zijn voor alleenstaande ouderen.”

ALLES LIGT STIL

EEN KRAT MET BOEKEN IN QUARANTAINE

Tiny van Amersfoort vertelt uit te kijken naar het moment dat de coronacrisis voorbij is. Door haar leeftijd, ze is zeventig, is ze nu extra voorzichtig. “Alles ligt stil. Ik heb mijn familie al tijden niet gezien, gebruik mijn museumjaarkaart niet en heb mijn NS-abonnement opgezegd. Het sporten gaat niet door, net als de hobbyclub in wijkcentrum De As, waar ik zo graag naar toe ga.” Toch telt ze haar zegeningen. “Mijn man en ik zijn

Tiny is iemand die graag voor anderen klaarstaat. “Het is allemaal zo afstandelijk. Soms wil ik gewoon even een arm om iemand heen kunnen slaan. Als er iets ergs is bij kennissen of vrienden, zoals ziekte of overlijden, wil ik er het liefste even heen. Corona gooit veel roet in het eten.” Tiny is nu met pensioen, maar heeft in het verleden onder andere in de thuiszorg gewerkt en ze is mantelzorger geweest van haar beide ouders. En nu zet ze zich in voor wijkvereniging BUITENgewoon de Greiden.

De wijkvereniging heeft het afgelopen jaar verschillende acties op poten gezet om de moed erin te houden tijdens deze crisis. Zo hebben ze in het voorjaar een stoepkrijt-actie gehad, waarbij iedereen gratis een doosje stoepkrijt af kon halen en de stoepen kleurrijk versierd werden. Met Pasen en Sinterklaas kreeg het personeel van verzorgingstehuizen een kleine attentie en in december

hebben ze een verlichte kerstboom voor het winkelcentrum gezet. Toen tijdens de eerste lockdown de bibliotheek dichtging, zijn er in de wijk boeken ingezameld voor ouderen. “Het krat met boeken moest eerst in quarantaine”, lacht Tiny. Daarna bracht Anton de boeken naar de bewoners van de aanleunwoningen van Coornhert State, die ze in twee weken uitlazen. Er kwam een berichtje binnen van een alleenstaande mevrouw die gehoord had van de actie. Ze wilde ook graag een boek lenen. “We hebben een boek langs gebracht, en ik heb een paar keer met haar gebeld”, vertelt Tiny. Uiteindelijk bleek het maken van een praatje belangrijker dan het boek.

EVEN NAAR IEMAND ZWAAIEN Anton Melein (55), die naast zijn werk actief is in de lokale politiek, is voorzitter van de wijkvereniging. Hij geeft aan, dat iedereen in de wijk iets voor een ander kan doen. “Er is weinig voor nodig om eenzaamheid te bestrijden”, is hij van mening. “Bel een keer aan bij de buren om te vragen hoe het met hen is en of je iets voor hen kunt doen.” Al moet je daarvoor soms even een drempel over, weet hij uit eigen ervaring. “Ik had vroeger een buurman bij wie het gras in de tuin steeds

hoger werd”, vertelt hij als voorbeeld. ,,Ik had hier moeite mee, totdat ik besloot om hem te helpen met grasmaaien.” Zijn buurman bleek een professor te zijn, die zijn thuisland ontvlucht was en nog niet herenigd was met zijn vrouw. Anton kreeg op slag meer begrip voor hem. “Probeer aan elkaar te denken, het kost geen energie. Misschien kun je een boodschap voor iemand doen, een boek uitlenen of een keer wat eten langs brengen. Even naar iemand zwaaien doet ook al goed. Dat is zo belangrijk nu alle sociale activiteiten stil staan, zoals het biljarten, het volksdansen en het bridgen.” “Kijk naar elkaar om”, is dan ook de boodschap van Tiny en Anton. Naast de oproep om wat meer contact te maken met mede-buurtbewoners, kunnen mensen uit de wijk die ideeën hebben om eenzaamheid in de wijk tegen te gaan contact opnemen met wijkvereniging BUITENgewoon de Greiden. “De wijkvereniging heeft een budget om goede initiatieven te ondersteunen”, benadrukt Anton Melein. Zijn wens voor 2021 sluit aan bij die van Tiny van Amersfoort: “Dat we uit de strenge maatregelen komen en weer met z’n allen het wijkgevoel kunnen ervaren.”

Contact Blijf op de hoogte van de activiteiten van wijkvereniging BUITENgewoon de Greiden via Facebookpagina www.facebook.com/BUITENgewoondegreiden. Contact opnemen kan via buitengewoon.forum@gmail.com.

GROOTHEERENVEEN.NL

TJONGERSCHANS ONTWIKKELT LONGREVALIDATIEPROGRAMMA VOOR (EX-)CORONAPATIËNTEN

REVALIDATIE NA CORONA VRAAGT VEEL GEDULD Waar de ene persoon alleen milde klachten heeft, heeft bij de ander het coronavirus een veel heftiger verloop. Soms leidt dit tot een ziekenhuisopname of zelfs een opname op de Intensive Care. En ook al is het virus uit je lichaam, de gevolgen kunnen nog lang merkbaar zijn. Tjongerschans heeft daarom een revalidatieprogramma opgezet om mensen zo goed mogelijk te laten herstellen.

“We weten dat het herstel na corona behoorlijk grillig kan verlopen. Mensen met milde klachten kunnen binnen een week al beter zijn. Maar ze kunnen ook maandenlang last houden en regelmatig een terugval ervaren. Bij mensen die ernstigere klachten hebben gehad, of opgenomen zijn geweest in het ziekenhuis, duurt het herstel zeker weken. En dit kan nog langer zijn. Herstel na een IC-opname kan zelfs maanden duren”, vertelt longarts Kor Johan Koning. Een IC-opname heeft een grote weerslag op iemands gezondheid. De spierkracht is behoorlijk verminderd en vaak zijn er psychische klachten door alles wat er is gebeurd. Kor Johan: “Daarnaast zien we soms longschade. Deze mensen hebben echt fors ingeleverd op hun fysieke gesteldheid. We houden ze daarom na ontslag goed onder controle. Voor hen heeft Revalidatie Friesland een programma opgezet waar zij voor in aanmerking komen.” Het overgrote deel van de mensen die corona hebben gehad, hoefde gelukkig niet op de IC te worden opgenomen. De meesten zijn thuis uitgeziekt en een aantal is opgenomen geweest in het ziekenhuis. Beide groepen patiënten kunnen nog vrij lang klachten houden.

Kor Johan Koning, longarts.

Kor Johan: “Mensen die opgenomen zijn geweest zien we na enige tijd op controle. Heb je het thuis uitgeziekt, maar ervaar je nog klachten, dan kan de huisarts je doorsturen naar het ziekenhuis.” Martzen Tiemersma ziet als longverpleegkundige veel voormalig coronapatiënten en beoordeelt of het revalidatieprogramma hen kan helpen: “We beginnen eigenlijk altijd met testen en onderzoeken, zoals een fietstest en een longfoto. De resultaten van deze testen zijn over het algemeen goed, maar toch hebben mensen nog klachten als vermoeidheid, kortademigheid of concentratieproblemen. Voor hen biedt het revalidatieprogramma uitkomst. Hiermee begeleiden we ze naar een nieuwe balans. Het programma is gericht op het verbeteren van de lichamelijke conditie en helpt om corona een plek te geven als dat nodig is.” Er is een volledig team betrokken bij het revalidatieprogramma. Martzen: “Het team bestaat uit een longarts, psycholoog, revalidatiearts, fysiotherapeut, diëtiste, ergotherapeut en ook een medisch maatschappelijk werker. We kijken goed naar wat iemand nodig heeft en maken dan een programma op maat. Afhankelijk van ieders persoonlijke situatie passen we het programma aan en verwijzen we naar de juiste professionals. In kleine groepen wordt er twee keer per week getraind en we geven adviezen over bewegen, voeding en mentale gezondheid.”

MEER WETEN? Wilt u meer weten over het revalidatieprogramma van Tjongerschans? Kijk op tjongerschans.nl/corona. Ervaart u zelf klachten? Vraag uw huisarts of neem contact op met uw behandelend arts in het ziekenhuis.

Martzen Tiemersma, longverpleegkundige.

Als belangrijkste advies geeft Kor Johan: “Heb geduld! Luister naar je lichaam en neem de tijd voor het herstel. Dan zul je zien dat het allemaal weer goed komt. We vergelijken corona wel met de ziekte

van Pfeiffer. Het herstel hiervan kan ook lang duren. Het virus is al lang en breed verdwenen, maar de effecten in je lichaam ijlen nog lang na. Ons revalidatieprogramma kan gelukkig veel mensen helpen om de draad weer op te pakken.”

NUMMER 01 • 2021 BRANDED CONTENT

Maak het verschil. Vanuit je hart. met Home Instead Thuisservice Friesland Zuid-Oost

Mirjam, 50 jaar oud, drukke baan, druk gezin, ….. en twee ouders om voor te zorgen. Mirjam is druk, té druk. Wij zijn Home Instead Thuisservice Friesland Zuid-Oost. Wij ondersteunen senioren om zo lang mogelijk thuis te blijven wonen, o.a. door het bieden van mantelzorgondersteuning. De klant bepaalt wanneer wij komen, hoe vaak wij komen en ook wie er komt. Altijd dezelfde medewerker zodat er een betekenisvolle relatie ontstaat. Vanuit die relatie doen we díe dingen die op dat moment belangrijk zijn. Daarmee maken we echt het verschil. En Mirjam? Die heeft nu twee avonden in de week vrij en weet dat ze zo nodig ook op andere momenten terug kan vallen op Home Instead. En dat geeft rust! Herkenbaar? Neem dan contact met ons op dan kunnen we samen bekijken waar wij jullie mogelijk kunnen ondersteunen.

Home Instead

Thuisservice Friesland Zuid-Oost B.V. W www.homeinstead.nl/friesland-zuid-oost T 0512 – 22 21 14 E Info.frieslandzo@homeinstead.nl

Hulp nodig?

Ook in 2021 helpen we u graag op weg en staan voor u klaar! Weegbree 72, Heerenveen 0513 - 629090 info@caleidoscoopheerenveen.nl

We lz ij n sw e rk

heerenveen // GEZOND&FIT

GROOTHEERENVEEN.NL

STICHTING CALEIDOSCOOP

“DOEN WAT NODIG IS, DICHTBIJ DE INWONERS” TEKST MARIJE NUTMA // FOTO’S: CALEIDOSCOOP

Imkje de Goede en Harald de Kluizenaar in de tijd dat je nog dicht naast elkaar kon zitten, vóór het corona-tijdperk.

“We zijn trots op de creativiteit van al onze medewerkers en vrijwilligers.” Aan het woord zijn Harald de Kluizenaar en Imkje de Goede van welzijnsorganisatie Caleidoscoop. Harald is directeur-bestuurder van de stichting en houdt zich bezig met de bedrijfsvoering. Imkje werkt als manager voor de organisatie en is vooral inhoudelijk deskundig. ,,Maar het gaat niet over ons,” roepen ze beiden tijdens het interview, “want we zijn er voor de inwoners van de gemeente Heerenveen. Het draait om hen!” En dat zegt alles over het doel van Caleidoscoop: met elkaar werken aan een leefbare samenleving. Harald de Kluizenaar en Imkje de Goede kijken terug op het afgelopen jaar en vertellen over de plannen van Caleidoscoop voor 2021. Het afgelopen jaar was een bewogen jaar, ook voor welzijnsorganisatie Caleidoscoop. Toch kijken Harald de Kluizenaar en Imkje de Goede er met een goed gevoel op terug. “Er is met elkaar gezocht naar wat er nog wél kon, ondanks alle beperkende maatregelen.” Zo konden de ‘huiskamers’, waar kinderen in de basisschoolleeftijd opgevangen worden, niet doorgaan.

VERBINDING “Eén van de collega’s heeft een pony,” vertelt Imkje, “en ze heeft aan de kinderen gevraagd of ze deze pony om de beurt wilden verzorgen. Prachtig toch? Ook de gezinsmaatjes hebben hun uiterste best gedaan. Ze bleven redenen bedenken om hun gezin toch op te zoeken. Om even te vragen: ‘Hoe is het met je, lukt het allemaal nog?’” Harald vult aan, dat er tijdens de eerste lockdown een straatbingo georganiseerd is, met een grote megafoon. “Ik was eerst wat terughoudend over het plan, maar het bleek een groot succes te zijn! In straten waar mensen niet zoveel contact hadden met elkaar, ontstond toch op deze manier verbinding tussen de buurtbewoners. En achteraf werd er gevraagd, of we samen met hen een burendag konden organiseren.”

PREVENTIE DOOR PRESENTIE

ACTIVITEITEN IN 2021

Het afgelopen jaar heeft hen geleerd om nog meer de straat op te gaan en te kijken naar wat er wél kan. “Doen wat nodig is, dichtbij de inwoners van onze gemeente. Dat deden we altijd al, en het is nu meer dan ooit belangrijk. De crisis is nog niet voorbij en zal ook in 2021 een groot deel van ons werk bepalen”, aldus Harald. “We hebben het afgelopen jaar wel gemerkt hoe belangrijk het is om zichtbaar te blijven voor de inwoners van onze gemeente. Als je als welzijnsorganisatie aanwezig bent in de dorpen en wijken, en mensen kennen je van gezicht, dan heb je sneller contact en kun je problemen vóór zijn. Het geeft een sterke sociale basis en kan bijvoorbeeld eenzaamheid onder inwoners voorkómen. ‘Preventie door presentie’, is dan ook de titel van ons jaarplan.” Caleidoscoop zal het komende jaar aanwezig zijn op verschillende plekken in de gemeente Heerenveen. “We zijn nu centraal gehuisvest in wijkcentrum De As. Komend jaar gaan onze collega’s op meer plekken in de gemeente werken, waarbij we samenwerken met andere organisaties”, licht Harald toe. “De organisaties waar we mee samenwerken, kunnen op hun beurt weer gebruik maken van wijkcentrum De As. Een win-win situatie.”

Harald: “Naast de aanwezigheid van de opbouwwerkers, preventiewerkers en VSP-ers in de buurten en wijken, kunnen mensen Caleidoscoop ook weer tegenkomen bij de activiteiten rondom opvoeden en opgroeien, zoals de zomerspelweek en de huiskamers. Ook is er natuurlijk het jongerenwerk. Hier valt jongerencentrum Casa onder. Dan zijn er de wat bijzondere taken van de stichting, zoals bijvoorbeeld Steunpunt ‘De Barones’, de budgetmaatjes en de ondersteuning van het vrijwilligerswerk in Heerenveen.”

“WE ZIJN ER VOOR DE INWONERS VAN DE GEMEENTE HEERENVEEN. HET DRAAIT OM HEN!”

De straatbingo tijdens de lockdown, bleek een groot succes te zijn! In straten waar mensen niet zoveel contact hadden met elkaar, ontstond toch op deze manier verbinding tussen de buurtbewoners.

GEBIEDSGERICHT WERKEN Imkje geeft als voorbeeld een opbouwwerker van Caleidoscoop, die iedere donderdagochtend in ‘De Doarpskeamer’ in Akkrum te vinden is. “Mensen weten dat ze daar zit. En zij hoort en ziet op haar beurt veel. Zo was er een gezin in Akkrum dat moeite had om hun tuin goed bij te houden. Doordat de opbouwwerker het gezin, in overleg met de woningstichting, in contact bracht met groenliefhebbers, wordt de tuin waarschijnlijk in het voorjaar een dorpstuin, onderhouden door dorpsbewoners.” Het is een voorbeeld van ‘gebiedsgericht werken’, de aanwezigheid van preventieteams van Caleidoscoop, GGD en SMWF in verschillende gebieden van de gemeente Heerenveen.

Imkje: “We werken steeds minder vanuit een thema, zoals eenzaamheid, financiële problemen of laaggeletterdheid. Want als iedereen aan zijn eigen thema gaat trekken, komt er niets in beweging. In plaats daarvan kijken we per vraag hoe wij mensen kunnen helpen. Dat is de beste vorm van preventie en zo werken we vanuit de breedte aan de participatiesamenleving. Eigen kracht staat hierbij centraal, wat betekent dat de teams samen met de inwoners van de gemeente Heerenveen meedenken hoe iemand zoveel mogelijk zelf hulp in kan schakelen van bijvoorbeeld familie, vrienden of buren. Door deze aanpak kunnen ouderen bijvoorbeeld langer zelfstandig blijven wonen.”

Stichting Caleidoscoop moet helaas dit jaar afscheid nemen van de klussendienst ‘Graag Gedaan’ en ook van ‘Hart voor Heerenveen’. Nieuw is het Maatschappelijke Dienst Tijd project ‘MDT-Divers’, een samenwerking van vijf Friese welzijnsorganisaties, waarbij jongeren tussen 16 en 27 jaar kennis kunnen maken met bedrijven en organisaties in de regio en ze onder begeleiding hun talenten kunnen ontwikkelen. De ruimte in dit artikel is te beperkt om recht te doen aan alle activiteiten van Caleidoscoop. Harald de Kluizenaar en Imkje de Goede houden u in de komende edities van GrootHeerenveen graag op de hoogte van de ontwikkelingen en verdere activiteiten van Caleidoscoop.

‘t Gouden Kerstp l akket Dankzij deze werkgevers én het gouden kerstplakket wordt er

€ 58.080,-

bij lokale ondernemers besteed!

Namens alle lokale ondernemers bedanken wij daarom extra deze werkgevers!

n j i m r e lt e s i n wi s e n g d! ve rl Het Gouden kerstplakket is tot en met 28 februari 2021 om te wisselen voor een cadeaubon van een van de 87 aangemelde lokale ondernemers via:

www.kerst plakket.nl

heerenveen // GEZOND&FIT

GROOTHEERENVEEN.NL

TEKST ANNIEK VAN DER BIJL // FOTO'S BERGMAN CILINCS

BRANDED CONTENT

HUUB VAN DER VAART, UROGYNAECOLOOG BIJ BERGMAN CLINICS

“BEKKENBODEMKLACHTEN KOMEN VAAK VOOR, DURF HET BESPREEKBAAR TE MAKEN”

De taboesfeer rondom urineverlies, verzakkingsklachten van de blaas, baarmoeder of darm, is helaas groot. Het komt dan ook vaker voor dan wij denken: ruim een miljoen vrouwen in Nederland heeft last van deze klachten. Van die één miljoen kampt één op de vier met urine-incontinentie. En heeft één op de drie vrouwen verzakkingsklachten. Gelukkig wordt er steeds meer over gesproken, maar het blijft een lastig onderwerp. Veel vrouwen schamen zich en accepteren deze klachten als ‘het zal er wel bij horen’. Daar weet Huub van der Vaart, hoogleraar urogynaecologie en medeoprichter van Bergman Clinics | Vrouw in Heerenveen, alles van. “Er wordt te weinig over gesproken, vrouwen weten niet wat ze er aan kunnen doen.” Ook zonder operatie kunnen klachten vaak worden verholpen.

URINE-INCONTINENTIE Met welke bekkenbodemproblemen komen vrouwen in de kliniek? Huub van der Vaart, urogynaecoloog: “Onder andere met urine-incontinentie. Het ongewild verliezen van urine, wat bij drukverhoging zoals lachen, hoesten, niezen of bij lichamelijke inspanning, zoals sporten, kan plaatsvinden, zogenaamde stressincontinentie. Maar ook bij plots optreden van sterke aandrang om te plassen, zogenaamde aandrangincontinentie of urge-incontinentie. Deze klachten beïnvloeden op den duur het dagelijks leven dusdanig dat vrouwen uit angst niet meer naar buiten durven.”

OPERATIE ALS ALLERLAATSTE OPTIE “60 tot 70% van de vrouwen met urineverlies zoekt geen hulp en accepteert de klachten als onderdeel van het ouder worden. Dat is jammer, want er zijn goede behandelmogelijkheden. Veel vrouwen denken dat zij bij het melden van de klachten en eventuele doorverwijzing direct geopereerd moeten worden. Dat is niet het geval en is de laatste optie als niks anders mogelijk is. Zo zijn bij urineverlies of bij een overprikkelbare blaas bekkenfysiotherapie en medicijnen belangrijke behandelingen. De afgelopen jaren is er bovendien uitgebreid onderzoek gedaan naar deze klachten en zijn er allerlei nieuwe behandelmethoden ontwikkeld die de symptomen verhelpen. Ik zie het als mijn taak om de behandelmogelijkheden aan deze vrouwen uit te leggen.” Bergman Clinics in Heerenveen

Huub van der Vaart: “60 tot 70% van de vrouwen met urineverlies zoekt geen hulp en accepteert de klachten als onderdeel van het ouder worden. Dat is jammer, want er zijn goede behandelmogelijkheden.”

VERZAKKINGSKLACHTEN “Verzakkingsklachten hangen af van het type verzakking. Gaat het om een baarmoederverzakking, blaasverzakking of darmverzakking? Ook de mate van de verzakking is een belangrijk gegeven en bepalend voor de behandeling. Vaak beginnen de klachten met ‘het gevoel op een balletje te zitten’. Een andere voorkomende klacht is het uit de vagina zien komen van de verzakking en dat is vaak enorm schrikken voor vrouwen. Het zien dat daar iets zit geeft vaak zorgen over iets kwaadaardigs. Ook vermoeidheid, last van de onderrug, problemen met ontlasten, moeite met goed uitplassen en seksuele

problemen komen voor. Dit kan komen door de verzakking zelf, maar bij veel vrouwen beïnvloedt de verzakking ook het zelfbeeld en brengt het ook emotionele problemen met zich mee.”

BEKKENBODEMMATJES De onwetendheid omtrent de verschillende behandelmethoden van verzakkingen is groot, wat maakt dat vrouwen geen hulp zoeken, volgens Huub van der Vaart. “Over de bekkenbodemmatjes, één van de behandelmethoden, is een aantal keer flinke ophef geweest vanwege ernstige gezondheidsklachten die een klein aantal vrouwen kreeg na de operatie. Hierdoor zijn vrouwen angstig geworden en terughoudender met hulp zoeken. Dat is niet nodig. Een operatie is alleen noodzakelijk bij sommige verzakkingen en als er echt geen andere oplossing is. Eerst wordt gekeken naar bekkenbodemfysio en/of een vaginale ring bij een vaginale verzakking. Als dat niet voldoende helpt en er toch een operatie nodig is, is deze er altijd op gericht om het beschadigde weefsel te herstellen. Dit doen wij door gebruik te maken van het eigen bindweefsel van de cliënt. Een matje plaatsen overwegen wij pas als een vrouw al eerder is geopereerd aan een verzakking of bij vrouwen waar de kans erg groot is direct weer een verzakking te krijgen.”

ZO SNEL MOGELIJK DE JUISTE ZORG In 2002 richtte Huub van der Vaart, samen met UMC Utrecht, het eerste zelfstandig multidisciplinaire behandelcentrum van Nederland op voor vrouwen met bekkenbodemproblemen. Het is dan ook zijn missie om alle vrouwen, van jong tot oud, met of zonder kinderen, met zowel lichte als zware klachten de juiste zorg zo snel mogelijk te bieden. Het is vaak lastig om dit binnen de reguliere zorg te bieden en een academisch ziekenhuis is vaak te hoog gegrepen. “Op onze locatie in Heerenveen vindt in ieder geval de intake plaats en kijken we afhankelijk van de klachten naar de geschikte behandeling. Daarbij werken we veel samen met de chirurg

en de uroloog, maar ook met de seksuoloog, de bekkenfysiotherapeut en de maag-darm-leverarts. We kijken altijd verder dan alleen de bekkenbodemproblemen. We nemen niet alleen het medische gedeelte op voorhand mee, maar ook naderhand de resultaten van cliënten thuis en de bezigheden in het dagelijks leven. De kwaliteit van leven staat voorop.”

PRAAT EROVER EN ZOEK HULP Erover durven praten, daar begint het volgens Huub van der Vaart mee. ”Praat erover en zoek hulp. Het is belangrijk om je klachten en problemen bespreekbaar te maken, zodat vrouwen er niet te lang mee blijven rondlopen en op tijd de juiste zorg krijgen.”

BERGMAN CLINICS Bergman Clinics bestaat uit een groot netwerk van 50 focusklinieken in Nederland en is gespecialiseerd in veelvoorkomende medische behandelingen. Bergman Clinics | Vrouw is een voor iedereen toegankelijk medisch specialistisch centrum, gericht op zorg voor vrouwen. Je kunt er terecht voor blaas- en bekkenbodemklachten, zoals urine-incontinentie, verzakking, abnormaal bloedverlies en baarmoederhalsonderzoek bij een afwijkend uitstrijkje. Bergman Clinics | Vrouw werkt nauw samen met de academische ziekenhuizen UMC Utrecht, AMC Amsterdam en VU medisch centrum. Ook is het goed om te weten dat Bergman Clinics afspraken heeft met alle zorgverzekeraars, waardoor jouw behandeling gewoon 100% wordt vergoed na een verwijzing van de huisarts.

NUMMER 01 • 2021

ULTUUR KORT

CULTUUR

&UITGAAN FOTO: MUSTAFA GUMUSSU (FPH.NL)

KINDERKUNSTWEEK VOLOP GRATIS WORKSHOPS IN VOORJAARSVAKANTIE

Heerenveen – Wegens corona zal er in de voorjaarsvakantie, de laatste week van februari, een extra kinderkunstweek georganiseerd worden voor alle basisschoolkinderen die eens iets anders op cultuurgebied willen uitproberen. Alle workshops zijn gratis te volgen in De Rinkelbom, in de wijk De Greiden in Heerenveen.

VOETBALCOLLEGES

Normaal gesproken vindt de kinderkunstweek elk jaar plaats in de herfstvakantie. Maar omdat corona al zoveel roet in het eten gooit voor kinderen én cultuuraanbieders heeft culturele netwerkorganisatie Ateliers Majeur besloten om een extra kinderkunstweek te organiseren in het voorjaar.

IN POSTHUIS THEATER Heerenveen - Als de coronacrisis het toelaat, begint de tweede helft van dit theaterseizoen ergens in februari. Veel voorstellingen in het eerste deel van het seizoen zijn noodgedwongen naar dit tweede deel verschoven en soms zelfs naar het seizoen hierna, 2021/2022.

Alle cultuuraanbieders uit de regio hebben de kans gekregen om zich aan te melden voor het geven van workshops aan kinderen van 4-7 jaar of van 8-12 jaar. Ze bepalen zelf de inhoud van de workshops. Zo kunnen kinderen zich opgeven voor theaterles met Catrien van der Molen, danstheater met Ute Kaiser, ouder/kind yoga of kinderyoga met Irma Oost of (dwars)fluiten met fluitschool Leontien.

Op het programma van het Posthuis Theater staan onder andere twee theatercolleges van en met Eddy van der Ley. Oorspronkelijk op 10 februari, maar verschoven naar 5 oktober, is dat ‘100 jaar voetbal in Heerenveen’, met Riemer van der Velde, Foppe de Haan, Maarten de Jong en Syb van der Ploeg. Hundertwasser eens deed. Of ga je liever handtekeningen maken met je ouder/verzorger? Alles kan tijdens de Kinderkunstweek in De Rinkelbom.

Harmonie Akkrum heeft de volgende titel aan de workshop gegeven: ‘blazen is voor echte bazen!’ Robin neemt je mee in een Future Talent Workshop, en bij de Kleurendriehoek ga je uientorens tekenen zoals kunstenaar

NIEUWE DATUM: DINSDAG 5 OKTOBER 2021

FOTO: HENK VAN DER VEER

OPGEVEN KAN VANAF 1 FEBRUARI VIA WWW.ATELIERSMAJEUR.NL

NIEUWE EDITIE

CULTUURF[E]AN

HUIS-AAN-HUIS BEZORGD Heerenveen – Traditiegetrouw verschijnt in januari het magazine CultuurF[e]an huis-aan-huis in de gehele gemeente Heerenveen, mits er geen NEE/NEE sticker op de brievenbus zit. Het magazine is een uitgave van de samenwerkende culturele partners die met de uitgave cultuur in de gemeente zichtbaar willen maken: Ateliers Majeur, Posthuis Theater, Heerenveen Museum en Bibliotheken Mar en Fean Heerenveen. Elk jaar zoekt de redactie van het blad naar verhalen uit de gehele gemeente in alle culturele en kunstdisciplines en waar alle leeftijden zich in zouden kunnen herkennen. In deze nieuwe editie maakt de lezer kennis met onder andere Hanno en Elina de Vries, Dansen in Friesland, Ferdivedaasje Jobbegea, Las Bandidas en melklokaal voor hedendaagse kunst. Met speciale medewerking van schrijfster Lida Dijkstra die een fijne Friese column schreef. Ook vaste interviewer en schrijver Dennis van Galen waagde zich aan zijn

eerste vrije verhaal. Verder lees je wat het voor vier medewerkers betekent om bij de culturele instellingen te werken én zien we prachtige foto’s van de hand van wethouder Jaap van Veen. Nieuwsgierig geworden? Houd dan de brievenbus in de gaten. CultuurF[e]an verschijnt op donderdag 28 januari huis-aanhuis. Als de coronamaatregelen het toelaten is het magazine in februari ook verkrijgbaar bij de vier culturele partners.

GERTJAN VERBEEK

‘RECHT VOOR Z’N RAAP’ Heerenveen - Gertjan Verbeek bracht in december 2020 zijn biografie uit, geschreven door Eddy van der Ley, onder de titel ‘Recht voor z’n raap’. Op 10 juni geven Gertjan Verbeek en Eddy van der Ley in het Posthuis Theater een theatercollege met dezelfde titel. Van der Ley neemt de ‘verfrieste Tukker’ Verbeek mee op een avontuurlijke reis door zijn leven en loopbaan, aan de hand van fraaie beelden en anekdotes. Uiteraard ligt de nadruk in Heerenveen op zijn jaren als speler en trainer van de plaatselijke voetbaltrots. Maar ook zijn band met Jubbega en Langezwaag, zijn voormalige woonplaatsen, komt aan bod. DATUM: DONDERDAG 10 JUNI 2021

GROOTHEERENVEEN.NL

TEKST JANITA BARON // BEELD MUSTAFA GUMUSSU (FPH.NL)

een nieuwe blik op…

ERIC NOORMAN, ALLESKUNNER VAN HET POSTHUIS THEATER

“IK BEN HEERENVEEN NOOIT UITGEGAAN” Zelf vindt Eric Noorman, hoofd techniek van het Posthuis Theater in Heerenveen, het allemaal niet zo bijzonder, maar wát een intrigerend levensverhaal heeft die man! Hoe zet je zo’n verhaal op papier? Eric is meer dan zijn werk natuurlijk. Alles is bij hem wél het logische gevolg op een ander verhaal. Toeval, volgens Eric, maar wat mij betreft getuigt het van hard werken, continue kennis opdoen en kansen grijpen. Dat verhaal begint bij een jonge jongen die met een oude opgeknapte basgitaar op de muziekschool komt… Niet passend Zijn pa schopt hem op muziekles omdat “hij zélf spijt had dat hij niet doorgezet had”, volgens Eric. Als oudste zoon van het gezin komt hij eerst op AMV, algemene muzikale vorming, terecht, in Muziekschool De Rinkelbom in Heerenveen. “Ik koos vervolgens gitaar. Maar ik zat altijd in mijn eentje op mijn kamertje te oefenen…” Daar is Eric eigenlijk wel klaar mee: tijd voor een band. Elektrische gitaar lijkt hem niets, dus wordt het een oude basgitaar, zelf opgeknapt. Daarmee stapt hij naar Doeke Dokter, dé gitaarleraar op dat moment. Doeke Dokter is zeer vooruitstrevend en wil Eric wel begeleiden, maar daar blijkt Ben Smits, in die tijd de directeur van muziekschool De Rinkelbom, het niet mee eens te zijn. Hij komt vanuit het niets het leshokje binnengestormd en meldt dat hij de basgitaar géén instrument vindt en popmuziek niet passend is voor een muziekschool. Tot de jaarlijkse uitvoering… Eric doet mee en Ben Smits vertelt trots over het ‘nieuwe’ instrument.

Frisian Train Blues Band Op zijn vijftiende is het in de zomervakantie tijd voor een vakantiebaantje bij Ingenieursbureau Oranjewoud. Binnen no time heeft Eric zijn eerste echte eigen basgitaar, versterker en speaker bij elkaar gespaard. Op die gitaar speelt Eric nu nog steeds. De materialen komen goed van pas bij zijn eerste bandjes. Als veertienjarige speelt hij in de band ‘Blue Wave’, wat met de komst van zanger en mondharmonicaspeler Trinus de Vries omgedoopt wordt tot de ‘Frisian Train Bluesband’. De band krijgt veel bekendheid in de omgeving. Zoveel zelfs dat ze bezoek krijgen van de belastinginspecteur mét een map vol krantenknipsels om aan te tonen dat ze vele optredens, en dus inkomsten, hebben. Deze landelijke operatie ‘Schuimkraag’ heeft alleen bij deze jonge jongens niets kunnen halen. Eric: “We speelden voor ons plezier en tegen alleen een onkostenvergoeding. Inkomstenbelasting bij jochies van zeventien? Waar gaat dat over?”

Eric Noorman in theaterzaal van het Posthuis Theater

“We speelden voor ons plezier en tegen alleen een onkostenvergoeding” Groeien in geluidstechniek De ervaring met licht en geluid die Eric opdoet met zijn bandjes helpt hem aan diverse betaalde klussen in het toenmalige Open Jongeren Centrum ‘t Pakhuis, De SchouwburgBioscoop en De Rinkelbom. Klussen die hij naast zijn mts-opleiding doet. Hij kent vele mensen in de omgeving en haalt zijn kennis overal vandaan. Zo ook in de Blue Tape studio te Luinjeberd waar hij van Michiel Hoogenboezem en Ad Bos de kunst afkijkt. Het is wel duidelijk dat Eric zich altijd omringt met mensen die goed zijn in hun vak en hun kennis graag overneemt. Op een dag is het zover dat hij tegen zijn pa zegt: “Ik wil geluidstechnicus worden.” Zijn vader meent dat er geen droog brood in te verdienen valt. Maar, sneller dan gedacht, kan Eric zijn pa’s ongelijk bewijzen. Als de gemeente Heerenveen vraagt of Eric voor hen wil komen werken, weet hij dat dit zijn kans is. Ze gaan op dat moment het Posthuis verbouwen tot volwaardig theater en Eric Noorman kan er vanaf het begin bij zijn. Ook heeft hij in zijn functie alles waar hij gelukkig van wordt: geluidstechniek, cultuur, muziek en belichting.

Maar dan: dienstplicht “Ik ben een week in dienst geweest”, bekent Eric. Vanwege het geweldige aanbod van de gemeente weet Eric dat hij eigenlijk afgekeurd moet worden voor militaire dienst, zodat hij

direct in het Posthuis kan beginnen. Maar hoe doe je dat? Eric vertelt me het verhaal in geuren en kleuren. Laten we het voor hier maar houden bij de samenvatting: Eric kan erg goed toneel spelen. Met een S5-verklaring staat hij binnen de kortste keren weer op de stoep bij de gemeente Heerenveen: “Nemen jullie mij nu aan?” Hij betrekt zijn eerste flat aan de Beugel en leert zijn partner Elfriede de Rijk kennen: “Ik ben Heerenveen nooit uitgegaan.” Helaas blijken de bandjes en het werk niet samen te gaan. Beide vinden nu eenmaal in de avonden en in de weekenden plaats. En eerlijk is eerlijk: “Ik wilde, ook voor Elfriede, niet iedere avond van huis zijn.” Dus stopt Eric met de muziek. Ondertussen kan hij zich wel enorm uitleven in de theatertechniek. “Het is altijd een uitdaging, voorstellingen worden groter en we moeten constant innoveren. Ik vind het belangrijk om mensen blij te maken.” Zelfs met ‘normale’ werkdagen van twaalf, dertien uur. “Het is logisch dat je dan heel hecht wordt als team. Wij moeten elke dag presteren, elke dag moet er iets af.”

Slokdarmkanker In al die jaren meldt Eric zich slechts eenmaal ziek. Hij en Elfriede schrikken zich dan ook rot als anderhalf geleden de uitslag van het onderzoek naar de vermoedelijke zweertjes op de slokdarm komt: slokdarmkanker. Gelukkig zijn ze er vroeg bij en met bestraling en chemo denken de artsen dat het weg is. Helaas blijkt toch ook de zwaarste operatie nog nodig, maar nu is Eric genezen. “Ik hoor bij de 8% die het haalt…” Helemaal de oude is hij nog niet en de vraag is of je dat ook weer wordt na zo’n heftige tijd. “Ik ben wel mijn onbevangenheid kwijt geraakt. En ik moet maar zien of ik na de coronacrisis nog wel zo intensief kan werken als ik altijd gedaan heb…” Ook voor Elfriede is het een heftige tijd geweest. “Elfriede en ik zijn een symbiose. Wij kunnen niet zonder elkaar.” Eric vertelt vol liefde over de 37 jaar dat ze samen zijn én over hun trouwfeest in het Posthuis Theater. Inmiddels heeft Eric overigens ook weer meer tijd voor de muziek. Samen met Elfriede speelt hij in de Left Hand Band. Als ik vraag waar Eric het meest naar uitkijkt, zegt hij: “Ik wil weer naar Griekenland vliegen!”

Magazine CultuurF[e]an Meer lezen over Erics werk? Lees dan het magazine CultuurF[e]an die eind januari huis-aan-huis bezorgd zal gaan worden. Ook lees je hierin de verhalen van o.a. Dansen in Friesland, HDV Music, melklokaal, Las Bandidas en nog veel meer cultuur!

2020 â&#x20AC;¢ 2021 tweede acte 2021

n e o eiz

s r e t a e h t t e h U .nl n N a r v r e l e e e t v e a r e d e s h e t e 2 s i R t u th He s o p . w ww

heerenveen // CULTUUR&UITGAAN Eelke Lok is geboren en getogen in Drachten. Als journalist van Omrop Fryslân draait hij al bijna veertig jaar mee en is hij met name bekend van zijn verslagen van het skûtsjesilen, maar je zou hem tekort doen door hem het stempel sportjournalist te geven, want Lok is allround. Door zijn originele no-nonsense kijk op de wereld weet hij ogenschijnlijk ingewikkelde zaken vaak te relativeren en tot de essentie te herleiden. En dat is ook wat u in de columns van Eelke kunt verwachten...

GROOTHEERENVEEN.NL

NUVERAARDIGE FERHALEN ÚT DE GEMEENTE HEARRENFEAN

De vinger op de zere plek! Reageren? Stuur dan een email naar: eelke.lok@ziggo.nl

Cursus Inwoners van de gemeenten uit ZuidoostFryslân kunnen (gratis nog wel) deelnemen aan de internetcursus ‘Politiek Actief’. Gemeentegriffier Lammy Roest van Heerenveen zegt dat het nodig is dat mensen veel beter weten hoe ze invloed kunnen uitoefenen op de politiek. Of er misschien zelf aan willen meedoen. Die mensen mogen voor de computer gaan zitten, de komende maanden, en krijgen dan ‘les’ van burgemeesters, raadsleden en natuurlijk griffiers. Die moeten ook wat te doen hebben. Het gaat dus over lokale politiek. Heerlijk, mijn handen jeuken. Bijna greep ik al de telefoon om te vragen of ik ook een deel van die cursus mag geven. Om mensen uit te leggen dat je een paar duizend trekkers nodig hebt om invloed uit te oefenen. Of je moet dagelijks voor de televisie optreden in praatprogramma’s, dan wel veel volgers op twitter hebben. En dat het ook geen zin heeft zelf in de politiek te gaan. Je moet daar eerst acht jaar mee sudderen om te begrijpen hoe invloedlijnen lopen. Als je er in stapt en direct aan het roer komt, vallen er brokken. Deelnemers Smallingerland en Ooststellingwerf hebben dat al gemerkt, de politiek is daar terminaal. Politieke invloed is niet nodig. Wél invloed op het ambtelijk apparaat in ons poldersysteem. Dat hebben we, terecht, maar het is nu totaal gecrashed. Regels zijn belangrijker geworden dan mensen. Dan heb ik het niet eens over de financiële straf die iemand krijgt als de kerstman langs komt. Nog schrijnender voorbeeld is toch die oude schietbaan in Katlijk, waar politiemensen duizenden loden kogels in de grond knalden. De nieuwe koper dacht, net als iedereen, dat het opgeruimd was. Dat bleek van niet. Er heeft gewoon iemand te snel een handtekening gezet. Niemand is schuldig, wél het systeem. Maar dan zegt het college van B en W dat het niet erg is, want de baan is nu officieel geregistreerd als natuurgebied is. Dan mogen er toch geen kinderen komen, die die oude kogeltjes gaan opeten. Lammy Roest: vóór de cursus is het misschien goed om politici te ‘leren’ dat je dit soort dingen niet meer kunt zeggen.

GRUTTE GEART YN AMSTERDAM Grutte Geart de Vries siet krekt as syn hiele famylje yn de hynstehannel, hy hie noch in jongere broer dy’t ek fan Geart hjitte, mar dy wie lytser en sadwaande waard dy Lytse Geart neamd. Twa kear Geart yn de famylje kaam wol faker foar as de beide heiten fan it pear Geart hjitten.

Grutte Geart wie in tûk man yn syn fak, mar tusken De Knipe en Langsweagen giene yn de tramwein alris alle ruten oan diggels en waarden hy en syn hynders troch de dragonders fan de Gordyk út de tram set. De tram wie stilstean bleaun by it Sweagemer hout en doe moast Geart tusken de hynders meirinne nei de kazerne op de Gordyk. In pear nachten útfanhûs, it jildboekje gâns lichter en dat wie letter de ein fan it tram trammelantsje. Geart wie mâl mei syn frou Aaltsje, dy gammele nochal gauris. Siik en net siik en sûn en net sûn oan Geart te hearren. Hy ornearre dat dêr yn fersjoen wurde moast, dat masterjen fan dy dokters, der hied er syn nocht fan. Hy gie nei de duvelbanner fan De Knipe, Lolke Brouwer, dêr die hy alles út de doeken wat syn frou oanbelange. Lolke Brouwer tocht dat se te min izer yn it bloed hie. “Moat ik dan nei de smid?”, frege Geart. “Nee jong,” sei Lolke, “mar dyn wiif moat ris fan it hiem. Do bist altiten fuort en dan sit sy allinne, sy moat de wrâld ris yn. It bloed moat ris brûzje en siede en dêr hoecht gjin dokter as smid oan te pas te kommen.” “It Julianafeest yn Amsterdam soe tocht ik wol wat foar har wêze”, sei Lolke. Dat soe mar oangean. Aaltsje wie alhiel yn de wolken. In pear dagen letter gie it moarns al bytiids op it Hearrenfean ta en doe mei de trein nei Amsterdam. Aaltsje, dy’t noch nea mei de trein west hie, waard ûnrêstich. De kûpee fol minsken en dan twa banken tsjinelkoar oer dêr’t de fuotten krekt tusken pasten. Aaltsje hie alris lêzen dat je mei in spoarûngelok altyd de fuotten yn ‘e hichte dwaan moasten. En ja, dêr hiene je it al: eltse kear as de trein in skokje die, kamen

har fuotten boppe de bank. Mar doe’t de trein oer in wiksel ried en in nuvere skok makke, joech Aaltsje in gjalp en har fuotten kamen telâne by de man tsjinoer har tsjin syn moai strutsen wyt oerhimd. “Jo moatte it mar nimme sa’t it is,” sei Geart tsjin dy man, “myn wiif is bang foar in ûngelok.” Geart hie in fleske Oranjebitter by him en dêr koe de man wol in slok útnimme sei hy, wat dy man ek die, dat sa bleau de frede bewarre. Yn Amsterdam oankaam seagen se harren de eagen út, wat in drokte en wat in minsken. Aaltsje hie eagen temin om alles te sjen. Sa kamen se op de Dam dêr’t it keninklik reau delkomme soe. “Ik wol al wat foaroan stean, Geart,” sei Aaltsje, “dan kin ik de hynders better sjen.” Mar doe’t se der stûnen, rôp de beriden plysje: “Achteruit! Achteruit!” Geart woe wol, mar hy koe net, want de minsken efter him twongen him noch mear nei foaren. En dêr hiene je it al, Geart seach de ferkearde kant fan it hynder flak foar syn antlit en dy liet spoaren op syn oerhimd nei. Doe moast er ek wol efkes gnize , want no kaam him it barren yn de trein wer yn’t sin. Mar Geart soe noch wat oars belibje. Hy hie syn hannen yn de bûsen stutsen, mar hy koe se der fanwege de drokte net wer út krije, sa twongen de minsken op. Doe rôp Aaltsje: “Se komme deroan!”, mar tagelyk waard der roppen: “Hoeden af!” Dat woe Geart ek wol, mar hy koe mei gjin mooglikheid syn hannen út de bûsen krije. En dêr krige hy in klap op ‘e hoed, in moaie garrebolje, dy’t hy noch fan Aaltsje har heit erfd hie. Geart siet oan de hals ta yn skoanheit syn erfstik. Mar Geart soe Grutte Geart net wêze as hy dit oer him hinne gean litte soe. Hy begûn om him hinne te slaan en te traapjen en doe waard er fêstpakt. Hy hearde minsken roppen: “Een anarchist! Een anarchist!”, en doe’t er wer in bytsje ta him sels kaam, siet er al op it plysjeburo mei in pear izeren earmbannen om de polzen

mei kettings der oan as wied er in lulke karrehûn. Hy moast by de kommissaris komme, dy frege him oft er al wat bekaam wie. “Mar mynhear de kommissaris”, begûn Geart en hy soe omstannich oan it wurd, mar fier kaam er net, want in wiisfinger wiisde yn ‘e de rjochting fan de doar en de kommissaris boldere: “Geen praatjes! Donder op!” “Sa’t jo wolle”, sei Geart en hy rûn fluch de doar út nei bûten. Mar fansels wie dêr gjin Aaltsje. Aaltsje hie alles moai sjoen en hie tocht: “Hoe sil ik yn dy drokte Geart ea wer fine? Ik sil mar sjen dat ik by it stasjon kom, Geart sil him wol rêde.” Mar dat gie oars dan wat se tocht hie. De optocht wie al lang foarby en de kloften minsken wiene der net mear. Doe’t Geart wer op de strjitte rûn, wiene der samar twa froulju dy’t him oan wjerskanten yn de earm namen en ‘omke’ tsjin him seinen. Hy wist net dat er famylje yn Amsterdam hie. “Giet omke mei nei ús hûs?”, fregen se. Dat barde, en doe gie it ynienen hiel hurd, hy waard letterlik en figuerlik útklaaid. Doe’t er de oare moarns wekker waard wied er syn beurs en horloazje kwyt. Mar it giele bryfke dat hy yn de ûnderbokse ferstoppe hie wie der lokkich noch. Doe’t Geart einlings wer thúskaam sei er: “Moarn Aaltsje, hjir bin ik wer. It hat wol wat jild koste, mar ik hie it graach foar dy oer, do silst no wol wer hielendal better wurde.” Oer it andert fan Aaltsje liet Geart him letter net sa bot út. En Geart hat ek nea wer oer it reiske praat.

Boarne: Lit ús tinke oan âlde tiden fan Douwe Miedema. Neiferteld troch Jangerben Mulder. Fotobewurking Janke Mulder. Mei dit ferhaal is it alwer fiif jier lyn dat ik begûn bin mei ferhalen te skriuwen yn de krante GrootHeerenveen.

SPORT

NUMMER 01 • 2021

NIEUWE KANSEN VOOR JEUGDOPLEIDING SC HEERENVEEN TIJDENS CORONAPANDEMIE

“WE ZIJN EEN PRESTATIECLUB, MA Tijdens de coronapandemie zijn er sportief gezien veel beperkingen. Amateursportverenigingen mogen trainingen aanbieden tot negentien jaar en spelers die ouder zijn mogen potentieel trainen in tweetallen, op het moment van schrijven. Daarentegen mogen betaald voetbalorganisaties nog wel trainingen organiseren; spelers, staf en andere direct betrokkenen worden wekelijks getest op Covid-19. Alleen in de Eredivisie en Keuken Kampioen Divisie mogen er wedstrijden worden gespeeld. Zonder publiek.

TEKST JOERI VAN LEEUWEN // FOTO'S MSTAFA GUMUSSU / FPH

Zodoende is er bij de jeugdopleiding van sc Heerenveen wel iets gewijzigd, maar de aanpassingen, zonder wedstrijden te spelen, bieden tegelijkertijd nieuwe kansen. Hoofd Jeugdopleidingen Michel Jansen en trainer van de Onder21 Menno van Dam leggen uit hoe belangrijk de opleiding is voor sportclub Heerenveen.

KIJKEN NAAR WAT ER WÉL KAN “Tijdens de eerste lockdown hebben we direct met elkaar om tafel gezeten”, opent Michel Jansen. “We hebben in eerste instantie gekeken naar wat er wél mogelijk was en hoe we daar zelf invulling aan wilden en konden geven. Zo was het bijvoorbeeld niet meer mogelijk om wedstrijden te spelen en na een bepaalde datum wel weer te starten met groepstrainingen. Toch is het niet zo dat er in de tussentijd niets meer is gebeurd. We hebben spelers regelmatig kunnen zien trainen op anderhalve meter. Er konden nog fysieke trainingen plaatsvinden. Zo hebben de spelers, ondanks dat er geen meetmomenten waren, toch een ontwikkeling kunnen doormaken. Dat is wel hetgeen wat centraal stond, kijken naar wat er nog wél kon en daarbinnen kijken hoe er maximale ontwikkeling plaats kon vinden.”

het transferwindow langer open stond en het wachten was op de versterkingen voor het eerste elftal moesten we echter ook snel spelers doorschuiven van Onder18 naar Onder21 en van Onder17 naar Onder18, enzovoorts. Hierdoor ontstond er al snel een situatie dat spelers meermaals per week speelden onder de hoogste weerstanden. Niet een ideale situatie, maar wel een interessante periode. Toen het transferwindow gesloten werd, trainden de meeste spelers gewoon weer in hun eigen selectie en net toen alles weer genormaliseerd was kwam vervolgens de tweede lockdown.”

OPLEIDING IN TWEE DELEN De opleiding wordt intern in twee delen opgedeeld. De onderbouw, alle leeftijdsgroepen tot de Onder15 categorie, en de bouwenbouw. Per leeftijdscategorie (vanaf de Onder11 is er al een team dat gezamenlijk traint, red.) neemt het aantal trainingen toe en is er gekeken naar de beste oplossing in de huidige lockdown.

“OVER HET ALGEMEEN SPELEN WIJ MET DE JEUGDTEAMS IN DE HOOGSTE DIVISIES” MICHEL JANSEN

Michel Jansen: “We hebben normaal gesproken het vervoer goed geregeld. Spelers worden opgehaald en naar de training gebracht. Dat is erg prettig om voor elkaar te hebben, maar als er maar een maximaal aantal mensen in de auto mag zitten, dan moet je toch al snel de keuze maken om het vervoer ‘er uit’ te halen en het anders te organiseren. Indirect betekent dat ook een grotere belasting voor ouders en die moeten dat naast willen ook allemaal nog maar kunnen. Die flexibiliteit van ouders is essentieel voor de jeugdopleiding, wat het halen en brengen van spelers betreft, die zodoende wel gewoon kunnen blijven trainen. In de bovenbouw kunnen spelers zelfstandig reizen naar de training, dat is dus een ander verhaal.”

INTERESSANTE PERIODE

De opleiding wordt intern in twee delen opgedeeld. De onderbouw, alle leeftijdsgroepen tot de Onder15 categorie, en de bouwenbouw.

Met de voorbereiding van het eerste elftal werd er ook een enorme wissel getrokken op de jeugdopleiding. Menno van Dam hierover: “Het is een situatie die allereerst goed is voor spelers want veel van de spelers die bij Onder21 actief zijn hebben ook minuten gemaakt in het eerste elftal, onder een hogere weerstand, en dus kun je ook direct kijken of en hoe jongens zich staande kunnen houden op een bepaald niveau. Doordat

NIEUWE OPZET COMPETITIES Door de nieuwe opzet van de competities is er in de jeugdcategorieën één en ander gewijzigd. Zo is er voor de Betaald Voetbal Organisaties (BVO’s - red.) een piramide opgesteld die in kleinere competities wordt gespeeld. Daarnaast is er nog een leeftijdsgroep, de Onder21, bijgekomen. Menno van Dam: “Het is voor de ontwikkeling van spelers goed om zich net wat langer door te kunnen blijven ontwikkelen. Daarnaast is het ook zo dat we een grotere groep spelers zouden kunnen herbergen omdat er een leeftijdscategorie van 18 tot 21 beschikbaar zou zijn, dus drie lichtingen. Daarom hebben wij ervoor gekozen om te kijken naar de ontwikkelingsmogelijkheden. Spelers die al twee jaar in dit team zouden spelen kunnen wellicht verder zijn dan jongens van 17 jaar. Mochten die jonge spelers echter een goede indruk achterlaten en is de jongen van 20 wellicht al op de

Hoofd Jeugdopleidingen Michel Jansen.

toppen van zijn kunnen, dan zullen we ervoor kiezen om met de jongere speler door te gaan. Alles is gericht op het ontwikkelen van spelers om zoveel mogelijk spelers af te leveren bij de selectie van Johnny Jansen.” Hoofd Jeugdopleidingen Michel Jansen vult aan: “Over het algemeen spelen wij met de jeugdselecties in de hoogste divisies. Door de promotie en degradatieregelingen halverwege en op het einde van het seizoen schommelt dit wel eens. In een poule van acht, waarbij de top vijf (Ajax, PSV, Feijenoord, AZ en FC Utrecht – red.) vaak wel vaststaat, degraderen er twee. Hierdoor moet je eigenlijk ‘best of the rest’ zijn om in de hoogste klasse te kunnen blijven spelen. Als je ziet dat we in de voorbereiding soms met een volledig Onder17 team in de Onder18 competitie moesten spelen tegen een PSV en daags erna met een paar van dezelfde

“VOOR SPELERS MOET SC HEERENVEEN EEN AANTREKKELIJKE CLUB ZIJN” MICHEL JANSEN

GROOTHEERENVEEN.NL

AR GERICHT OP ONTWIKKELEN” “ALLES IS GERICHT OP HET ONTWIKKELEN VAN SPELERS OM ZOVEEL MOGELIJK SPELERS AF TE LEVEREN BIJ DE SELECTIE VAN JOHNNY JANSEN” MENNO VAN DAM

man of acht. Het is alleen interessant voor spelers die geen uitzicht hebben op minuten om ritme te houden en niet een lange tijd stil te staan in hun ontwikkeling.” Jansen ziet nog een andere positieve ontwikkeling: “Er zijn spelers van bijvoorbeeld een Ajax of een andere BVO die inzien dat er bij sc Heerenveen misschien meer mogelijkheden zijn om uiteindelijk het eerste elftal te halen. Soms kun je beter de beste zijn bij sc Heerenveen dan de nummer vijftien bij Ajax. Persoonlijk vind ik dat ons Onder21 team altijd op het hoogste niveau moet kunnen spelen, zeker omdat Utrecht, PSV, AZ en Ajax hun beloften-ploegen in de Keuken Kampioen Divisie hebben spelen. Voor spelers moet sc Heerenveen een aantrekkelijke club zijn. Daarbij is het ook interessant om na te denken over de doorstroom van de jongste leeftijdscategorieën en niet te snel spelers uit te laten stromen.”

Menno van Dam, trainer van Onder21.

spelers weer een wedstrijd moeten spelen in een Onder17 competitie, dan kun je er vanuit gaan dat dit uiteindelijk ten koste zal gaan van resultaten. We zijn weliswaar een prestatieclub, maar gericht op ontwikkelen.”

KANSEN In de huidige lockdown is sc Heerenveen druk bezig met het ontwikkelen van nieuwe trainingen. Jansen: “We doen bijvoorbeeld met de onderbouw aan breed motorisch leren. Judo, Krav Maga (verdedigingskunst – red.) en turnen zijn enkele voorbeelden hiervan. Daarnaast proberen we ook een test te doen met het verwisselen van leeftijdsgroepen naar aanleiding van het geboortemaand effect.

Dat wil zeggen dat jongens die in juli tot december geboren zijn en normaal in de categorie ‘jonge spelers’ zouden vallen. nu juist de ouderen van de groep zullen zijn. En jongens die normaal gesproken de oudere spelers van de lichting zijn, zijn ineens in een lichting daarboven weer de jongere spelers. Daardoor krijg je weer andere inzichten en kunnen we zelf ook kijken wat we hiermee kunnen in de toekomst. Op de zaterdagen blijven we structureel iets doen. De ene keer is dat een onderlinge wedstrijd. Bij de jongste jeugd hebben we bijvoorbeeld een landentoernooi gedaan.” Van Dam vult aan: “Het voordeel van deze periode is ook dat iedereen

evenveel speelminuten kan krijgen. In de competitie speel je, naast de ontwikkeling van spelers, ook om te winnen. Nu kun je dingen langer herhalen om zodoende dingen in te slijten.”

ONTWIKKELING “Voor spelers is de ontwikkeling van belang. Als ik zou moeten kiezen tussen een extra speler afleveren bij het eerste elftal vanuit onze opleiding of een kampioenschap dan is de keuze heel simpel”, aldus de trainer van de hoogste jeugdploeg. “Kijk, als we om het kampioenschap zouden willen spelen, dan mag er echt een groot aantal spelers vanuit het eerste elftal nog meespelen in mijn ploeg. Een simpele opsomming brengt je tot een

GROEIEN Om te kunnen groeien als organisatie is er volgens Jansen nog wel een vervolgstap te maken. “We hebben voor veel spelers nu een stap kunnen maken in de schoolroosters. In de bovenbouw zijn ze inmiddels meer bij de club en krijgen ze extra begeleiding om zich te kunnen ontplooien. De faciliteiten van Skoatterwâld kunnen beter en daarover hebben we veel contact met de gemeente en VV Heerenveen. Als dat allemaal gerealiseerd kan worden, kunnen wij ook weer een stap vooruit maken in de ontwikkeling van spelers. Op termijn hoop ik ook dat spelers die in de Onder15 komen te spelen diezelfde situatie op school kunnen krijgen. Dat zou een enorme stap vooruit zijn.”

“Ik ben er voor ondernemers die samen alles eruit willen halen wat erin zit.” Jordan Hidalgo, MKB Adviseur

erkend MKB advies | risico management | verzekeringen | verzuim | voordeel

0515 424 789 | info@octras.nl

NUMMER 01 • 2021 TEKST EELKE LOK // FOTO'S DOUWE BIJLSMA / GEWOAN DWAAN

SCHAATSTALENT MARRIT FLEDDERUS UIT SINT NICOLAASGA

“IT IS ALLEGEAR LEUK” Wedstrijdschaatsen is een sport die letterlijk en figuurlijk absoluut niet stilstaat. Elk jaar zie je wel een paar jonge talenten ineens doorbreken. Dat komt omdat de media eigenlijk alleen stilstaan bij de gevestigde orde. Weinige laten zien hoe iemand bezig is om die doorbraak te forceren. Dus stellen wij u voor aan hét talent van dit schaatsseizoen: de 19-jarige Marrit Fledderus uit Sint Nicolaasga. Die kent intussen het klappen van de mediale zweep. Ze gaat fleurig aan de keukentafel van heit en mem zitten en kijkt de verslaggever recht aan. En lacht... Marrit Fledderus lacht vaak en veel. Logisch. Want als je soms naar haar diepste gedachten vraagt, is het antwoord ‘leuk’. Zo begon ze ook. Toen ze als meisje van zes voor het eerst op schaatsen kwam te staan, en - floep - ineens zomaar weg schaatste op de vaartjes rondom de wijk waar ze woont, vond ze het dadelijk al leuk. Ze wilde er wel in doorgaan. Ze ging in Thialf op het jeugdschaatsen. En ging naar de STD, de schaatstrainingsclub uit Sint Nicolaasga. Leuk.

“MÝN SPORT” Daarna begon het lange proces van zomers lang lopen, wielrennen en skeeleren. En de winters vol eindeloos en alleen maar rondjes trainen op het ijs. Zo nu en dan een wedstijd. “Dat bin fansels de hiele moaie dagen, mar ik fyn it trainen ek machtich. Ik ha altyd yn leuke ploegen zitten. En ja, it is mýn sport, ik ha it der foar oer.” Als Marrit Fledderus op het ijs staat om een wedstrijd te schaatsen is er geen sprake meer van ‘leuk’. Dan moet er gewonnen worden. Als junior in de diverse categorieën won ze veel op haar kracht, terwijl ze niet echt groot is. “Oare sprinters bin ek faak lyts, dat kin bêst!” En bêst was zo hard mogelijk. Of zoals de oude Friese schaatslegendes weten: “Dit is in koartebaanriidster.” Marrit Fledderus weet al lang dat de techniek een betere basis is. Die kracht komt met je leeftijd wel. De techniek is voor Marrit dubbel zo belangrijk. Omdat ze heeft ingezet op de 500 meter. Dat is haar specialiteit. Daar, kun je horen, ligt haar schaatsliefde. “Dat fyn ik it leukst.” Marrit maakt zich klaar voor haar 500 meter wedstrijd.

“DY 500 METER IS IN SAAK FAN NET IEN FOUTSJE MEITSJE” RECORDS

echt goed. Drie maanden deed ze niet mee. Nu weer volop, maar zo nu en dan heeft het lichaam een rem nodig. Bovendien is daardoor de vereiste techniek goed te beheersen. Voor het schaatsen van een goede 500 meter is die techniek zelfs uiterst belangrijk. Soms ziet Marrit zichzelf terug op televisiebeelden en ziet dan hoe ze ‘oerend hard’ door de bocht gaat. Ze houdt de hand even voor de mond, maar het gevoel is: “Super!” Vooral als je die bocht kunt houden, niet hoeft te forceren.

Dan haastig: “Mar ik wol de 1000 meter ek goed ride, hear.” In verhouding gaat dat prima. In dit seizoen kwam ze van de 1.18 die stond, op een persoonlijk record van 1.15 terecht. Echte verbetering. Maar de 38.05 die ze noteerde op de 500 meter tijdens de kwalificatiewedstrijden voor de World Cups zegt haar nét wat meer. Ook een persoonlijk record, nadat ze dit seizoen ook al twee keer 38.2 op het Nederlands kampioenschap reed. Die 38.05 is overigens ook niet meer dan een stapje: “ik moat in kear yn de 37 ride, en dat wie it krekt net.”

De mooiste wedstrijd van Marrit was de WK junioren in 2019 in Polen. Ze viel op ‘haar’ 500 meter, maar werd derde op de 1000. Achter Femke Kok, die even terugkwam uit Salt Lake City waar ze al bij de senioren in het circuit zat.

In vergelijking met haar concurrentie waren die 38.2’s eigenlijk beter. Toen werd ze derde op de 500 meter en nu net zevende, dus geen World Cups. Anderen, onder anderen verrassend Suzanne Schulting uit Uilesprong, waren met een paar tienden van secondes beter.

OLYMPISCHE SPELEN

BUBBEL Voor het eerst gebruikt ze níét het woord ‘leuk’. Dan hebben we het over schaatsen in coronatijd. “Alles is apart, alles is oars. Je moat oeral rekken mei hâlde, mar wat foar ús altyd in moaie en stypjende faktor wie, dat publyk yn Thialf, dat is der no net, spitich.” Zelfs Marrits vader en moeder mogen niet mee om haar prestaties te ondersteunen. Niet leuk. Aan de andere kant: door afzeggingen is er een plekje vrijgekomen in de schaatsbubbel voor de komende World Cup. Marrit is daarom de bubbel ingegaan. Ze had zich aanvankelijk bij de Nederlandse equipe gevoegd om een reserveplekje voor de 500 meter in te vullen; Jorien ter Mors en Jutte Leerdam laten die afstand echter schieten en gaan voor de 1000 meter. Daardoor schuift Marrit nu aan bij de 500 meter.

FOTO’S VAN BOVEN NAAR BENEDEN: Dan de spanning of de tijd voldoende is. En ja, de bronzen plak is binnen!

HENK HOSPES Marrit traint schaatst al een jaar of vier, vijf, in de ploeg van gewest Fryslân. Na een aantal juniorenjaren nu als neo-seniore in de sprintploeg van trainer Henk Hospes. Ze heeft, net als iedereen die bij Hospes schaatst, alle bewondering voor de trainersen menselijke capaciteiten van die man. Zelf niet verder gekomen dan een zevende plaats op het NK sprint en een keertje kortebaankampioen van Nederland (in Akkrum) blijkt hij keer op keer een uitstekende band te hebben met zijn pupillen. “Hy triggert je, ik fyn dat wol noflik.” Hospes triggert Marrit nog steeds. Ze volgt zijn trainingen. Ze volgt ook zijn rustbevelen. Want een paar jaar geleden kreeg ze een liesblessure, en dat kwam met rust pas weer

Zoals gemeld, dat wil Marrit Fledderus ook graag. Ze zit op het Friesland College in Heerenveen en leert voor schoonheidsspecialiste. Plus twee keer daags trainen. Ze rekent erop dat die studie dit jaar wordt afgerond. Dat ze zich dan zelfs helemaal kan focussen op schaatsen. Aan de gang met de start, die eerste 100 meter moeten twee-tiende sneller. Tegelijk wil ze ook de 1000 meter beter hebben. Meedoen in sprintkampioenschappen. En ouder worden. Nu rijdt ze vaak tegen dames die net een beetje harder schaatsen en wat ouder zijn. “Moai dat ik dêr riid, ik kin noch in soad fan dy foulju leare.” Leren? “No ja, ik bin de jongste, ik stek fansels wat op. En dy 500 meter is in saak fan net ien foutsje meitsje.” Het uiteindlijke doel? Ineens is Marrit Fledderus heel voorzichtig. “… Ja, de Olympyske Spelen. Oait. Mar safier is it noch lang net. Mar ris sjen, hoe fier at ik komme kin. En ik fyn it ommers allegear noch hiel leuk…”

heerenveen // SPORT KORT

GROOTHEERENVEEN.NL

ANTOINETTE DE JONG IN SCHAATSBUBBEL:

“HET LIJKT WEL EEN GEVANGENIS’’ HEERENVEEN - Tussen de 250 en 300 schaatsers en hun coaches zitten de komende weken verspreid over drie hotels in de zogenaamde schaatsbubbel. Dat moet ervoor zorgen dat er tot en met half februari nog vier grote internationale toernooien georganiseerd kunnen worden. Maar, hoe werkt de schaatsbubbel in Fryslân eigenlijk? Antoinette de Jong vertelt over haar ervaringen in de eerste week van de bubbel: “Het is streng. Heel streng. Je kunt geen kant op. Het lijkt wel wat op een gevangenis. Overal zijn camera’s, als je inen uitcheckt moet je zeggen waar je heen gaat en moet je binnen een acceptabele tijd terug zijn. Maar het moet wel om nog enkele internationale wedstrijden te kunnen rijden.” In de bubbel zitten houdt ook in dat je familie en vrienden vijf weken niet kunt zien.

BUITENSPORT ONDER DAK:

SKEELEREN IS POPULAIR IN LOCKDOWN HEERENVEEN - Het aantal mensen dat de skeelers aandoet in coronatijd is groter dan ooit tevoren. Dat is te zien aan de verkoop van skeelers, maar vooral ook door de drukte bij de skeelerverenigingen. De reden: skeeleren mag ook tijdens de lockdown doorgaan.

Dat ze officieel een buitensport zijn, betekent niet dat ze geen maatregelen hoeven te treffen. Zo zijn de skeelergroepen ingedeeld op leeftijd en moeten ze afstand van elkaar houden. Op de baan, maar ook daarbuiten. “Als ze de skeelers onder binden dan zijn ze verdeeld over de hele buitenring”, vertelt Van den Akker. En even voor de goede orde: “Ouders van de kinderen en andere toeschouwers zijn helaas niet welkom.”

NIEUWE WEBSITE

SC HEERENVEEN HEERENVEEN - In samenwerking met digitaal partner TRES heeft sc Heerenveen onlangs zijn nieuwe officiële website gelanceerd. De nieuwe online thuisbasis kent een responsive design, waardoor supporters en andere websitebezoekers op elk apparaat de beste versie te ziet. Daarnaast beschikt de nieuwe site over een moderne look en wordt het nieuws en alle informatie overzichtelijk getoond. Ook de online Feanstore heeft een metamorfose ondergaan. Supporters kunnen in de vernieuwde webshop eenvoudiger en sneller bestellen.

Om de tijd naast het trainen de komende weken wat door te komen, doet iedereen wat anders. Talsma gaat bijvoorbeeld leren: “Ik heb wat boeken mee voor het vaarbewijs. En ik heb een PlayStation meegekregen van een vriend en we kunnen altijd een filmpje kijken.” Ook Kok gaat in de boeken, maar niet voor school: “Ik heb twee boeken mee en ik kijk veel series en films. En we doen met ons team wel leuke spelletjes. Ik denk dat het wel voorbij vliegt.”

De Jong probeert zich, naast een stukje ontspanning, ook nog nuttig te maken: “Ik ben bezig met een fotoboek van polaroid. Van de afgelopen weken probeer ik allemaal foto’s te verzamelen en die plak ik in een dik boek, daar ben ik nu mee bezig.” En ach, anders is er ook nog wel een leuke serie die De Jong kan kijken: “Ik kijk ondertussen alle seizoenen van Grey’s Anatomy. Ik denk dat ik het wel helemaal heb uitgekeken, als ik hier wegga.”

Antoinette de Jong

REGIO - Bewegen en sporten, het komt er vaak niet meer van nu de scholen en de sportscholen dicht zijn. Maar in de gemeente Heerenveen vinden ze dat maar niets. Daarom biedt de gemeente deze dagen allemaal buitensporten voor kinderen in de SportXperience. Kinderen kunnen dan kennis maken met veel verschillende sporten.

“De kinderen moeten in beweging blijven, dat is belangrijk”, zegt Den Braven. ‘s Ochtends schoolwerk, daarna lekker naar buiten. “We kunnen dit met alle sportaanbieders van de gemeente verzorgen. Zeker met de subsidie uit de Krajicek- en Cruijff Foundations. De kinderen kunnen zich zelf aanmelden, wij bieden daarna de

GEZINSZAK PATAT

TEGEN INLEVERING VAN DEZE ADVERTENTIE!

Buurtsportcoach Niels den Braven zegt dat er van alles te doen is, van freerunning en skeeleren, tot dansen met pijl en boog schieten en lacrosse. “Het is echt een ‘sport experience’, geïnitieerd vanuit de gemeente Heerenveen om de jeugd in beweging te krijgen.” De leeftijdsgroepen vanaf 4 tot 18 jaar kunnen er gebruik van maken.

ING! AANBIED Wegens succes verlengd!

€ 8,-

De schaatsbubbel eindigt na het WK afstanden, dat halverwege februari in Thialf plaatsvindt.

SPORTXPERIENCE LAAT KINDEREN BEWEGEN TIJDENS LOCKDOWN

4 PERSONEN

OF 4 KROKETTEN

4 FRIKANDELLEN

GROTE BEKER MAYO

MOLENPLEIN 10B HEERENVEEN

0513-841143

ACTIE IS GELDIG T/M 15-02-2021

Meer dan vijftig mensen staan op vrijdagavond op de baan op Sportstad Heerenveen. Ze skeeleren onder één dak, maar toch is het een buitensport. Dat heeft te maken met het feit dat de muren open zijn. Je merkt het aan de temperatuur op de baan. Wie niet goed kijkt, denkt zomaar dat-ie op een ijsbaan staat. “De sporten liggen natuurlijk dicht bij elkaar, maar de ijsbanen zijn dicht en wij kunnen door. Dat is ons geluk op dit moment”, zegt Alfred van den Akker van skeelervereniging Lindenoord. “Er zijn best veel mensen die er nu voor kiezen om de skeelers onder te binden.” Bij de skeelervereniging hopen ze dat dat ook na de coronacrisis zo blijft. “Het zou natuurlijk heel mooi zijn als de kinderen en jongeren die nu bij ons met het skeeleren in aanraking komen later ook bij ons mee willen doen met wedstrijden.”

“Dat is soms wel moeilijk”, vindt Femke Kok. “Aan de ene kant is het jammer dat je zo lang weg bent en elkaar niet kan zien. Alleen is het voor een goed doel en we mogen wedstrijden rijden, dus dan heb ik het er wel voor over.” De Jong mist vooral het stukje ontspanning. “Ik mis het om naar de paarden te gaan, want dat geeft mij rust. Nu zit je alleen maar in het hotel.” Marwin Talsma debuteert op het EK allround. Ook hij zit in de bubbel. “De tijd doordeweeks moet je wel overbruggen. Voor de rest is het zo erg ook niet. Het is niet een hel of zo. Maar het is leuker om thuis te zitten en je eigen dingen te kunnen doen.”

sporten aan. Dat is toch fantastisch.” Elke middag zijn er gratis activiteiten georganiseerd door Sportstad Heerenveen in samenwerking met lokale sportaanbieders. Een van de kinderen is druk bezig op de skeelerbaan: “Ik leer hoe je moet skeele-

ren. Met pinguïnstapjes, dan kom je vanzelf vooruit. En bij langere slagen ga je sneller.” Kijk voor de activiteiten van SportXperience op de website www.socrenvoorgesondheidheerenveen.nl/sportexperience.

e k s y r F de

heerenveen

KIJK VOOR HET LAATSTE SPORTNIEUWS UIT JE REGIO OP:

WWW.GROOTHEERENVEEN.NL

HEB JE EEN REDACTIETIP? REDACTIE@GROOTHEERENVEEN.NL

54 17

meisje

Puzzel en win! In iedere editie van GrootHeerenveen staat een puzzel waarmee u leuke prijsjes kunt winnen. Stuur uw oplossing via de email of met traditionele post. U kunt dit sturen naar: info@grootheerenveen.nl o.v.v. puzzeloplossing NR 01-2021 - tot uiterlijk 15 februari 2021. Wij wensen u weer veel puzzelplezier!

18 17

4 14

17 8

17 10

18 14

PUZZELPAGINA NR 01

14 14

8 11

D C

NUMMER 01 • 2021

Probeer ijke letters. staan voor gel . Gelijke cijfers te vinden ord wo rde het gekleu

mannelijk dier

onmin

pl. in Israël

maanstand

zwamneus

liever

gelukwensen

buikvaas

oevergewas

2 roem

handwerken

breekbaar

bladmetaal

pl. in Israël

aanwijzend vnw.

ontkenning

boksterm

kleine ruimte

incasseren

zangnoot

mager

spoedig

maanstand

Griekse dans

brandstof

toespraak gevouwen boekje

strijdperk tijdvak

zalf

insect

godheid

voortdurend

bel

ieder

riv. in Duitsland

soort kers

havenplaats

ivoor

test direct erfelijk materiaal

bof

smalen

politieman

mensaap

water in Friesland

voederbak

opening

opbrengst

brompot

verfstof ratelpopulier

lepreus

wreed heerser

pret

stremsel

welpenleidster

vogel

vertaler

christelijk feest

rennen

keurig

geografische mijl

nummer

lucht

rekening bid (Latijn)

E A E K N A V E L P I L

G O U L B G T B M O R L

E I N D B A L A N S O U

D E I G W R R I D K P H

D I L L E K E D C O O A

U T E S R I D K B H R A

K I N E B L N O E S T I

K I V M O O I D I R I E

F R R E X O B U L K E N

De woorden zitten horizontaal, verticaal en diagonaal in alle richtingen in de puzzel verstopt. Ze kunnen elkaar overlappen. Letters mogen vaker worden gebruikt. Zoek de woorden op en streep ze af. De overblijvende letters vormen achter elkaar gelezen de oplossing. AFLEGGEN BAZEN BINDER BOBSLEE BOXER BULKEN DIABETES

DILLE EINDBALANS FINSE FRANS GANGLICHT GAPEN HAAIEN

leerling

naarling

pl. in Italië

ONGEIN PORIE PORTIE SCANNER SPELBREKER VERKRAMPEN

Aangeboden en te besteden bij: KEURSLAGER ZIJLSTRA

Keurslagerij Zijlstra Pleinweg 14-16 HEERENVEEN 0513-627444

HULLEN IDIOOM KIELWATER KUDDEGEEST MATADOR NAVEL NOEST

WAARDEBON T.W.V. € 30,-

reep

berg in Azië

E P P A M E Z T R L E E

hoogfrequent groef

enige

S S G E A F L E G G E N

duivel

paardenslee

T R E N N A C S N A R F

Scharnestraat 6 SNEEK 0515-414154

www.keurslagerzijlstra.nl

Winnaars puzzel Grootheerenveen 12-2020 M. Mulder uit Nieuwehorne heeft de waardebon t.w.v. € 25,00 gewonnen. Deze waardebon is aangeboden door en te besteden bij Hema Heerenveen. A. Hoekstra uit Wijnjewoude heeft 2 bioscoopkaartjes gewonnen. Deze worden aangeboden en zijn te besteden bij de Bios Heerenveen.

PUZZEL

EN WIN

ON B E D R A WA 5,00 2 € N A V

OPLOSSING EDITIE 12-2020: Zweedse puzzel: WEGRESTAURANT / cijferpuzzel: VAKLITERATUUR

STUUR UW ANTWOORDEN van PUZZEL 01-2021 VÓÓR 15 februari 2021 PER EMAIL NAAR: info@grootheerenveen.nl OF NAAR: GROOTheerenveen, Zwarteweg 4, 8603 AA SNEEK

COLOFON GrootHeerenveen is een maandelijkse uitgave van Ying Media en wordt huis-aan-huis verspreid in gemeente Heerenveen en omliggende dorpen en steden in een straal van ca. 10 km van Heerenveen. Oplage: 28.000 exemplaren.

UITGEVER

Ying Media BV Zwarteweg 4, 8603 AA Sneek Telefoon 0515 745005 E-mail info@yingmedia.nl Internet www.grootheerenveen.nl

EINDREDACTIE Henk de Vries

Mustafa Gumussu FPH, Dennis Stoelwinder, Johan Brouwer.

redactie@grootheerenveen.nl

BLADMANAGEMENT

VORMGEVING

FRL Verspreidingen, Leeuwarden

VERKOOP

Mieke Alferink, Ying Mellema, Neeltje Oostra, Marianne Bouwman, Henjo van der Klok.

DRUK Nicky Bosma (nicky@yingmedia.nl)

VERSPREIDING

REDACTIE

Henk de Vries, Marije Nutma, Renske Osenga, Eelke Lok, Wim Walda, Janita Baron, Dennis Stoelwinder en Henk van der Veer

REDACTIETIPS?

FOTOGRAFIE

Frans van Dam (bliidd.nl)

Hoekstra Krantendruk, Emmeloord

Niets uit deze uitgave mag worden gekopieerd zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. De gegevens in deze krant zijn met zorg samengesteld. Ten aanzien van de juistheid van de inhoud hiervan kan echter geen aansprakelijkheid worden aanvaard.

DE EERSTVOLGENDE UITGAVE VAN MAANDBLAD GROOTHEERENVEEN VERSCHIJNT OP: DONDERDAG 18 FEBRUARI 2021

Snappen wanneer je beter ff je mond houdt is ook een vak

Bij ROC Friese Poort leren studenten niet alleen over hun toekomstige beroep, maar ook over hun toekomstige zelf. Vanaf 1 februari gaan onze Studiekeuzeweken van start. Doe mee aan onze (online) activiteiten en ontdek samen met uw zoon/dochter welke opleiding past bij zijn of haar talent en passie. Aanmelden kan via: www.rocfriesepoort.nl

Je leert â&#x20AC;&#x2122;t bij