GrootSneek 1-2022 by GrootMedia

MAANDBLAD

01-2022

GROOTSNEEK.NL

10e JAARGANG • NR. 100

100x

ek grootsne

IN DEZE UITGAVE

Duurzaamheid

Special 2022

FOTO: LAURAKEIZERFOTOGRAFIE.NL

RAS-AMSTERDAMMER

PAUL DE BRUIN VOELT ZICH THUIS IN DE GREIDHOEKE

Zadelmakersstraat 1, 8601 WH Sneek

0515-424545 | www.rooth.frl Schoonmaakonderhoud

Glasbewassing

Gevelrenovatie

Vochtbestrijding

Schoorsteenvegen

Ongediertebestrijding

Brand- en roetreiniging

Gladheidsbestrijding

NUMMER 01 • 2022

TAART

GROOTSNEEK WORDT 100! In september 2013 besloten Marianne Bouwman, Ying Mellema en Wim Walda om tegen de stroom in een magazine op krantenpapier te publiceren. Grootste gemene deler was de liefde voor Sneek in de breedste zin van het woord. In oktober 2013 zag GrootSneek nummer 1 het levenslicht. Inmiddels zijn we 99 nummers verder en willen we het heuglijke feit van de honderdste uitgave niet ongemerkt voorbij laten gaan, want in de afgelopen jaren is er veel gebeurd. De eerste nummers kwamen met kunst en vliegwerk tot stand, maar werden door de lezers positief ontvangen. Wim Walda schreef de nummers vol, Ying Mellema verkocht de advertenties en Marianne Bouwman bracht visie en structuur aan in de georganiseerde chaos en daarmee rust en een fundament om op door te bouwen. “We moeten van toegevoegde waarde zijn voor de regio Sneek”, was haar credo. “Informeren, mooie verhalen schrijven over uiteenlopende onderwerpen, waarbij steeds de mens centraal staat en waardoor we een verbindende factor worden binnen de regio Sneek.” Zowel online met de website als in print. Frans van Dam, verantwoordelijk voor de vormgeving van GrootSneek, werd het artistieke rustpunt van het magazine op krantenpapier; professioneel fotograaf Laura Keizer tilde het blad met haar aansprekende fotografie (covers en spreads) naar een hoger niveau en het redactieteam werd versterkt met freelancers met een vlotte pen. Drukkerij Hoekstra en FRL verspreidingen zijn ook leveranciers van het eerste uur. Naast GrootSneek zagen ook GrootHeerenveen, GrootdeFryskeMarren en GrootBolsward-IJsselmeerkust het levenslicht in de jaren die volgden. Het gaat te ver om in het kader van dit voorwoord alle bladmedewerkers te noemen, maar zij zijn trots op wat we met elkaar in deze honderd nummers hebben gedaan. Er is een maandblad waarmee we door bijzondere verhalen te vertellen onze regio uniek maken en door het lezen van dit blad weet je wat er speelt in jouw regio. Daarnaast zijn er onze sociale media voor het dagelijks nieuws, voor onze blogs en meer, want ‘hoe meer je weet, hoe meer je geniet’ is het credo. Wie we zeker niet mogen vergeten zijn jullie, de lezers van GrootSneek, die ons regelmatig van positieve feedback voorzien en mooie onderwerpen aandragen en de adverteerders die hun vertrouwen in GrootSneek stellen en daarmee ons magazine mogelijk maken.

EIGEN ONDERZOEK SÚDWESTFRYSLÂN RONDOM EMPATEC SNEEK- De gemeente Súdwest-Fryslân wil toch zelf onderzoeken hoe de bestuursstructuur van sociaal werkleerbedrijf Empatec anders kan en hoe de gemeenteraad meer invloed kan hebben. Ook al is er al eerder een toekomstplan gemaakt Dat is een van de aanbevelingen uit de raadsenquête naar de financiële en bestuurlijke problemen bij Empatec. Nu is de gemeente met Harlingen, Waadhoeke en De Fryske Marren eigenaar van Empatec via de zogenaamde Gemeenschappelijke Regeling, de GR. Een optie is om die GR af te schaffen en Empatec als NV op te heffen. Súdwest-Fryslân wil dan zelf opdrachten geven aan Empatec. De gemeenten worden dan aandeelhouder. Raadsleden kregen op 19 januari in de commissievergadering Boarger en Mienskip de kans om vragen te stellen aan het college

over de raadsenquête en de aanbevelingen. Er waren vragen of het college de opties over hoe Empatec moet worden bestuurd en welke invloed de raden daarbij hebben, al heeft uitgezocht. Dat is nog niet het geval. Het gaat om het verkennen van die opties, zegt wethouder Gea Wielinga. Ook zijn er vragen over de termijn van besluiten, want de gemeenteraadsverkiezingen komen eraan en dan moet alles worden overgedragen. In februari neemt de gemeenteraad een besluit en in maart moeten alle vier gemeenteraden besluiten over de toekomst. Het is maar de vraag of dat lukt.

GRUTTE PIER TERUG IN SNEEK SNEEK - Deze handgeschilderde Grutte Pier, de Friese vrijheidsstrijder, is fraai afgebeeld op het PEB-gebouwtje aan de Prins Hendrikkade, niet ver van de voormalige Noorderpoort in Sneek. Met dit stukje streetart is Grutte Pier weer een beetje terug in Sneek, de stad waar hij zijn laatste jaren doorbracht. Pier Gerlofs Donia stierf in 1520 en ligt begraven in de Martinikerk van Sneek. Momenteel is er een speelfilm over Grutte Pier in de maak. Deze film wordt geregisseerd door Steven de Jong, met Milan van Weelden in de hoofdrol als Grutte Pier. Vorig jaar maart vonden er nog filmopnames plaats bij Epemastate. De film gaat in oktober 2022 in première.

Een diepe buiging van dank en een welgemeend ‘proost’ op het honderdste nummer. Wordt vervolgd en klaar voor de toekomst!

Wim Walda Redacteur GrootSneek

Hét maandblad met verhalen uit jouw regio! EERSTVOLGENDE UITGAVE: DONDERDAG 24 FEBRUARI 2022 KIJK VOOR HET LAATSTE NIEUWS OP: WWW.GROOTSNEEK.NL VOLG ONS OOK OP SOCIAL MEDIA

NATUURONTMOETINGSTUIN NOORDERHOEK VRAAGT VRIJWILLIGERS SNEEK – Op 1 maart gaat Natuurontmoetingstuin Noorderhoek weer open voor het publiek. De vrijwilligers zijn er elke maandagmorgen aan het werk. Als je het leuk vindt kun je komen helpen. De tuin wordt elke dag geopend om 10.00 uur en gaat weer op slot om 18.00 uur. “En daar hebben wij mensen voor nodig die een dag per week dit willen doen. Wij willen graag elke dag de tuin openen, en niet alleen het weekend. Met onze bewoners moet dit lukken”, aldus het bestuur van het Wijkplatform Noorderhoek. Belangstellenden kunnen contact opnemen met het Wijkplatform via het e-mailadres: wijkplatformnoorderhoek@ gmail.com.

sneek SNEKER PAN WEER NAAR HOUKESLOOT

SNEEK - Zaterdag 15 januari heeft een aantal bemanningsleden de Sneker Pan weer terug gehaald van haar tijdelijke ligplaats in het ‘centrum’ van de stad. Het Sneker skûtsje zorgde in de donkere dagen voor een sfeervol plaatje in het Hoogend achter de Waterpoort. Sinds 15 januari is het skûtsje weer te vinden op haar vaste ligplaats in de Houkesloot en kunnen de voorbereidingen voor een hopelijk normaal en succesvol zeilseizoen beginnen.

100x

GROOTSNEEK.NL

k grootsnee

APPARTEMENTEN GEBOUW IN OUD ELIM SCHARNEGOUTUM SCHARNEGOUTUM- Het bestuur van Doarpsbelang Skearnegoutum-Loaiingea heeft een gesprek gehad met de eigenaar van het voormalige Doarpshûs van Scharnegoutum, de heer Lucas Bouma en met projectleider de heer Dijkstra, over wat er gaat gebeuren met het gebouw. Men bouwt in fasen aan een appartementengebouw waarvan de eerste fase, vier appartementen aan kerkzijde, al behoorlijk vordert. Tweede fase is het realiseren van twee appartementen in het gele gebouw, één onder en één boven. Derde fase is het middengedeelte (voorheen oude Elimzaal) wat Bouma wil afbreken om ook daar een aantal appartementen te realiseren. De heren hebben een afspraak met de wethouder in januari 2022. Voornemen is alle gerealiseerde appartementen te gaan verhuren. Intussen wordt er overal gewerkt in het oude gebouw. Momenteel wordt het podium in de oude zaal

ontmanteld en valt er weer licht binnen vanuit de ramen aan de kant van het Martenshúske. Het gesprek met de wethouder zal, naar zij verwachten, meer duidelijkheid voor de voortgang opleveren. Zodra er een vergunning is voor de Alddyk zijde zullen de verbouwactiviteiten worden opgevoerd.

20 OVERNAMEKANDIDATEN THUIS-BIJ-THEA

FINANCIËLE BIJDRAGE OVTT VOOR IJSCLUB REPT U

WAJER YACHTS HEEG BIJ GENOMINEERDEN FRIESE ONDERNEMING VAN HET JAAR OPPENHUIZEN - Afgelopen week ontving IJsclub Rept U een cheque van 500 euro van de Ondernemersvereniging Top en Twel (OVTT).

HEEG - De Stichting Verkiezing Friese Onderneming van het Jaar nomineert zes bedrijven voor de 2022 editie. Verschillende gemeenten, ondernemersverenigingen, trotse familieleden en andere ondernemers hebben tientallen bedrijven voorgedragen. Een van de bedrijven is Wajer Yachts in Heeg.

Deze financiële bijdrage is bedoeld voor het herstellen van het ijsclubgebouw. Het bedrag zal worden gebruikt voor het vervangen van het huidige dak door dakpannen. De bijdrage is mede mogelijk gemaakt door het Ondernemersfonds Súdwest-Fryslan.

De halve finale – met de zes genomineerde ondernemingen – vindt op maandag 7 maart plaats. De genomineerden presenteren zich dan aan de jury die bestaat uit ondernemers Jennifer Westers, René de Heij, en de winnaar van vorig jaar, Pieter Kooi. De jury staat onder leiding van gedeputeerde Friso Douwstra. De jury toetst alle indrukken van papier aan de realiteit. Tot slot presenteren de finalisten zich op

TERSOALSTER MIENSKIP WIL LEEGSTAANDE HUURWONINGEN ZELF KOPEN

TERSOAL - Al enkele jaren staan er (sociale) huurwoningen in Tersoal leeg. Dit zijn zogenaamde seniorenwoningen zoals die veel in de jaren 70 van de vorige eeuw werden gebouwd. Sinds jaren worden deze woningen, met een gemeenschapsruimte en een grote waterpartij voor de deur, ook bewoond door jongeren. Elkien heeft bij de verschillende dorpsbelangen in de Lege Geaen aangegeven dat ze hun woningpositie in de (kleine) kernen wil afbouwen. En dat er over vijftig jaar onvoldoende vraag is naar nieuwe woningen. Vanuit de mienskip komt nu de vraag of ze de woningen zelf ook kunnen kopen. Of met een eigen vereniging of coöperatie te komen tot een goed initiatief. Dit naar een succesvol voorbeeld van het dorp Irnsum.

dinsdag 12 april. Uiteindelijk leiden al deze indrukken, cijfers, feiten en presentaties tot één winnaar. Naast Wajer Yachts Heeg zijn dit de andere genomineerde bedrijven: Agriton in Noordwolde, A.P. van den Berg in Heerenveen, De Boer & De Groot in Harlingen, Jongia in Leeuwarden en Wadro in Drachten.

ZUIVELHOEVE GENOMINEERD VOOR FOODSERVICE AWARD SNEEK - In de categorie Speciaalzaken is Zuivelhoeve genomineerd voor de Foodservice Award 2022. De verkiezing van de Food Service Award is een initiatief van Q&A in samenwerking met de Horecava en werd dit jaar voor de vierde keer georganiseerd. Vanaf september kon er gestemd worden op diverse categorieën. In totaal werden er meer dan 21.000 stemmen uitgebracht. Zuivelhoeve is samen met De Keurslager genomineerd in de categorie Speciaalzaken. Naast een categoriewinnaar wordt ook de overallwinnaar bekendgemaakt. De overallwinnaar is de genomineerde met het hoogste eindcijfer. Winnaars mogen een jaar lang de titel ‘Foodservice Award’ binnen de categorie dragen. Normaliter zouden de winnaars op 12 januari bekend worden gemaakt op de Horecava, maar deze vakbeurs kon door de coronamaatregelen niet doorgaan. De uitslag van de verkiezing is nu verschoven naar 10 maart. Hoe de prijsuitreiking plaats zal vinden, is nog niet bekend. Er wordt gezocht naar een feestelijk alternatief. De genomineerden krijgen daar nog bericht over.

WOMMELS - De failliet verklaarde kinderopvangorganisatie Thuis-bij-Thea uit Wommels houdt tot 1 maart de deuren open. Er hebben zich inmiddels twintig overnamekandidaten voor de kinderopvang gemeld. Ook voor de 26 thuiszorgcliënten van dochteronderneming Home Instead Thuisservice Friesland Zuid-West lijkt zich een geschikte gegadigde te hebben gemeld. Dat zegt Ton van Geenhuizen, die curator Martijn van Rongen bijstaat. “Vanwege de opzegtermijn van het personeel had het UWV de komende zes weken het salaris toch moeten doorbetalen. Door die periode open te blijven komt er ook nog geld binnen en zijn de ouders voorlopig uit de brand. Op de acht locaties van Thuis-bij-Thea in Zuidwest-Fryslân, waaronder Wommels, Sneek en Scharnegoutum, worden zo’n 450 kinderen opgevangen. Ook de thuiszorgtak Home Instead Thuisservice Friesland Zuid-West dat onder het bankroet valt blijft tot 1 maart haar werkzaamheden voortzetten.

NYCK DE VRIES KLAAR VOOR RACESEIZOEN UITWELLINGERGA- Het nieuwe Formule E-seizoen begint op 28 en 29 januari met twee races in Saoedi-Arabië. Bekend jachtterrein voor Nyck de Vries uit Uitwellingerga. Hij boekte vorig jaar op het Riyadh Street Circuit zijn eerste overwinning in de elektrische raceklasse. Die zege vormde de basis voor zijn latere wereldtitel. Van jager is De Vries dit seizoen opgejaagde geworden, maar ondanks de druk van de titel gaat hij het seizoen onbevangen in. “Ik heb er heel veel zin in”, zegt een opgewekte Nyck de Vries, een week voor de openingsrace. “Ik ben wel altijd nerveus en ik heb altijd, zeg maar zenuwen en stress. Altijd, voor alles wat ik doe in de autosport, omdat ik er veel om geef. Het is mijn leven is en ik heb passie voor wat ik doe. Het heeft wel een speciaal randje om regerend kampioen te zijn, maar voor de rest heeft iedereen weer nieuwe en dezelfde kansen.”

Zit jij wel in de juiste truck? Do aanst ek? De ene baan als chauffeur is de andere niet. Rijden bij Hoekstra is anders:

+ Afwisselend: elke dag is anders + Veel contact met mensen: je hebt veel stops per dag

+ Elke avond thuis in je eigen bed slapen + Keuze 2, 3 of 4 dagen werken per week + Een leuk team in een hecht familiebedrijf

+ Collega’s die wat voor je over hebben + Veel leuke activiteiten en persoonlijke aandacht

+ Een stabiele werkomgeving met waardering voor je werk

+ De nieuwste vrachtwagens met de modernste apparatuur

Past onze truck beter bij jou? Wij zoeken chauffeurs! Bel 0515 41 21 10, mail naar personeelszaken@hoekstrasneek.nl of volg de link via de QR-code.

h o e k s t r a s n e e k . n l

sneek

100x

k grootsnee

GROOTSNEEK.NL

RAS-AMSTERDAMMER

PAUL DE BRUIN VOELT ZICH THUIS IN DE GREIDHOEKE

Omstreeks de eeuwwisseling maakten veel westerlingen via de Afsluitdijk de overtocht naar het noorden, op zoek naar een woning. De reden voor deze emigratie waren de absurde huizenprijzen in de Randstad. Velen kochten hier een vrijstaand huis voor de prijs van een eenkamerflat in de Bijlmer. De meeste import in Fryslân mengde zich nauwelijks met het dorps- en verenigingsleven in de provincie. Fotograaf en rasAmsterdammer Paul de Bruin is daarentegen een uitzondering. Maar zijn verhuizing naar De Greidhoeke had dan ook een andere reden. >>

TEKST FREDDIE SCHELTEMA FOTO'S LAURAKEIZERFOTOGRAFIE.NL

sneek

100x

grootsne ek

PAUL DE BRUIN

“EN TOEN REED IK OP ZOMAAR EEN DAG DE AFSLUITDIJK OVER EN GING ER EEN WERELD VOOR MIJ OPEN”

In zijn studio aan de Fabriekswei in Easterein is Paul de Bruin foto’s aan het bewerken. Minutieus delete hij op grote beeldschermen oneffenheden van digitale opnames die hij gisteren heeft gemaakt van technische apparaten. De grond ligt bezaaid met fotoafdrukken van muziekinstrumenten, een opdracht van Cultuur Kwartier Sneek. De muziek staat hard, ik herken Blood Sweat and Tears, en de koffie is heet en sterk. Na een inleidend babbeltje steekt Paul van wal.

AMSTERDAMSE JEUGD “Ik ben in de Maasstraat, vlakbij de RAI geboren. Na een jaar zijn we verhuisd naar Amsterdam-Zuid, naar de Chopinstraat. En daar heb ik mijn hele jeugd doorgebracht. Mijn jonge jaren waren geweldig. Dat was de tijd dat je in Amsterdam nog op straat kon spelen. Ooit telde ik op een zomeravond 64 kinderen die bij ons op straat speelden. Het was een gelukkige periode met een moeder die altijd thuis was en een vader die een drukke huisartsenpraktijk had.” Op school ging het niet zo florissant, bekent Paul. “Ik was een langzame leerling; ik deed negen jaar over het vwo. Maar slaagde wel. Na militaire dienst leek de studie rechten mij wel wat, maar na één dag ben ik daarmee gestopt. Binnen een paar uur wist ik dat ik een verkeerde keus had gemaakt. Ik heb daar twee bakjes koffie gedronken en ben opgestapt.”

crosste met mijn busje door Amsterdam en ik mag wel zeggen, ik was met afstand de snelste! Daarbij maakte ik minstens vijf verkeersovertredingen per uur. Door het werk bij ‘Snel Bestellen’ kwam ik vaak bij fotografen en reclamebureaus. Allemaal creatieve mensen die werkten met kleur, licht en vormen. Door hen raakte ik geïnteresseerd in de fotografie en voordat ik het wist werd ik assistent bij een reclamefotograaf. Daar heb ik het vak fotografie geleerd. We deden veel modefoto’s maar ook bijvoorbeeld de campagnes van het automerk Renault. Het was hard werken maar ik wist: dit is mijn passie. Ik ging naar de Fotovakschool en deed de opleiding die normaal vier jaar duurt, in acht maanden met staatsexamen.Toen kon ik dus wél studeren.”

DIEUWERTJE BLOK “Na drie jaar werken wilde mijn toenmalige vriendin, die kunstgeschiedenis studeerde, er een jaartje tussenuit. We wilden óf naar New York, óf Parijs óf Berlijn. Het werd Parijs. In de lichtstad heb ik gewerkt voor kunstgaleries. Ik fotografeerde schilderijen voor publiciteitsdoeleinden: kranten, posters en magazines. Na dit tussenjaar, ik had wat geld door een erfenis, ging ik terug naar Amsterdam en kocht een casco op de Herengracht. Dat pand heb ik zelf helemaal verbouwd en ik heb daar zestien jaar gewoond.

BROOD OP DE PLANK “Maar ja, er moest wel brood op de plank en toen ben ik maar gaan werken als koerier bij bestelservice ‘Snel Bestellen’. Ik

In die periode trouwde ik met Dieuwertje Blok en we kregen twee kinderen: Sam en Mick. Ook dat was een gelukkige

periode totdat ons huwelijk strandde. Dat kwam voor mij als een donderslag bij heldere hemel. Ik was er kapot van. Het ging in die weken en maanden daarna niet goed met mij. Ik was alleen en zocht mijn vertier in het nachtleven met veel drank en af en toe wat drugs. Dat is even leuk, maar dat houd je niet vol. En op een gegeven moment wist ik: ik ben er klaar mee. Ik moet hier weg!”

OVER DE AFSLUITDIJK “En toen reed ik op zomaar een dag de Afsluitdijk over en ging er een wereld voor mij open. Ik zag ruimte en ik zag een horizon. Ik kon ver kijken en er was rust. Het was voor mij meteen duidelijk: hier wil ik wonen. Ik kocht een boer-

“OP EEN GEGEVEN MOMENT WIST IK: IK BEN ER KLAAR MEE. IK MOET HIER WEG!”

NUMMER 01 • 2022

GROOTSNEEK.NL

“WE KWAMEN ERACHTER DAT ‘IELRIKJEN’ EEN KUNST IS. MAAR WE WAREN LEERGIERIG EN WERDEN STEEDS BETER.” deze ‘bevalling’ zijn we teruggegaan naar het dorpshuis en hebben we de partij afgemaakt. Ik was geslaagd voor de test.”

gaat een hardnekkige fabel in de rondte dat ik een jaar later nog een paling in het dashboardkastje vond. Dit is met recht een fabel!"

EIERZOEKEN “Mijn beste maat werd Douwe van der Weide. Een echte ‘Diep-Fries’, die hier geboren is en hier ook weer doodgaat. Een man uit één stuk, zonder poespas. Praat ook alleen maar Fries. Hij heeft mij het kievitseieren zoeken geleerd. Daar ben ik hem dankbaar voor want ‘ljipaaisykjen’ is een passie geworden. Ik vergeet nooit meer mijn eerste kievitsei. Twee weken lang ging ik om zes uur het land in en na veertien dagen achter een hek zitten vond ik mijn eerste ei. Ik was zo trots en blij. Het was niet te omschrijven. Heel voorzichtig klom ik over het hek, bang dat het ei zou breken. Inmiddels heb ik twee keer het eerste ljipaai van Itens en omstreken gevonden en één keer van Easterein. Natuurlijk ben ik ook een enthousiaste nazorger.”

KAMPIOENSCHAPPEN PALINGROKEN

derij en deze Amsterdammer verhuisde van de Herengracht naar Lytsewierrum, een dorp met 65 inwoners. En verdomd, ik voelde mij gelijk thuis. En ja, wat doe je dan? Je wordt lid van de toneelvereniging, van de kaatsvereniging en van de ijsclub. En voor je het weet sta je als vrijwilliger achter de bar in het dorpshuis.”

‘pleats’. Er moet een koe kalven en er zijn wat complicaties. Het wordt een keizersnee. Ga je even mee?’ Dus ik leg mijn keu neer en mee naar de boerderij. We stappen zo’n typische grupstal in en daar ligt de zwangere koe. De veearts, gekleed in een regenpak, want hij wist wat er ging gebeuren, was al aanwezig.

TEST IN LYTSEWIERRUM

En toen werd de koe doormidden gezaagd. Het was een ware slachting! Het bloed zat echt overal. Ik had nog nooit zoiets gezien. Een koe compleet opengesneden. Ik dacht maar één ding: wat er ook gebeurt, niet flauwvallen! Met moeite werd het kalf uit de koe gehaald, een stier. Ik mocht het kalf schoonmaken en hielp met het dichtnaaien van de koe. Na

De integratie van de Hollander ging van een leien dakje, al werd Paul wel even getest. De autochtonen wilden wel weten of hij uit het juiste hout was gesneden. Paul de Bruin: “Op een winteravond ben ik met boer Talsma aan het biljarten in het dorpshuis. Halverwege onze partij zegt mijn tegenstander: ‘Ik moet even naar de

“Met mijn maat Douwe was ik wel eens wezen stropen op paling, maar het was Jan Spannenburg die ons het palingroken leerde. Het werd niet meteen een succes. De eerste paling die we rookten was niet echt een delicatesse. We kwamen erachter dat ‘ielrikjen’ een kunst is. Maar we waren leergierig en werden steeds beter. Toch werden we op het Frysk Ielrikjen Kampioenschap niet beoordeeld door de jury. Zij vonden dat wij niet aan de kwaliteitseisen voldeden. Een paar jaar later echter werden we kampioen van Friesland en zelfs Noordelijk kampioen."

PALING IN DASHBOARDKASTJE "Stropen doen we al lang niet meer. Ik haal de paling uit Den Oever. Op een keer had ik drie grote vaten op de achterbank van mijn Volvo en bij Kornwerderzand zie ik een paling op de bijrijdersstoel. Ik kijk achterom en de achterbank was bezaaid met paling. De deksels zaten niet goed op de vaten. Op een parkeerplaats moest ik al die glibberige vis weer in de vaten krijgen. En dat is niet makkelijk kan ik je vertellen. Er

Ook de Friese nationale sport kaatsen heeft Paul zich eigen gemaakt. “Ik ben geen talentvol kaatser, maar toch heb ik met de dorpsfeesten in Easterein de eerste prijs gewonnen. In de ferdivedaasje klasse waar ‘wille’ boven prestatie gaat. De krans die ik toen won heeft jaren aan mijn huis gehangen.”

ELKE AVOND UIT “Ik ben een Amsterdammer, maar ik mis Amsterdam niet. Er was een tijd dat ik elke avond uitging. Naar theater, naar musea, naar restaurants, naar de kroeg. Maar ik heb het allemaal gezien en meegemaakt. Dat was toen. Ik zou echt niet meer in Amsterdam willen wonen. Het is er zo druk en zo hectisch. Ik heb nog vrienden die ik bezoek en mijn kinderen wonen in Amsterdam, maar ik vind het altijd fijn wanneer ik weer richting Friesland rijd. Toch ben ik blij dat ik in de hoofdstad ben opgegroeid want in Amsterdam gebeurt het, daar maak je alles mee. Als je ouder wordt, moet je in Friesland gaan wonen."

SENANG IN FRYSLÂN "Men zegt dat Friezen stug zijn, maar zo ervaar ik dat niet. Friezen zijn net Amsterdammers, ze moeten je wel of ze moeten je niet. Soms zijn ze kort voor de kop, maar ze zijn open en geïnteresseerd. Ik zeg altijd: ‘Wat je geeft, krijg je ook terug.' Als je op je eiland blijft zitten kom je er nooit tussen.” Paul de Bruin, inmiddels negentien jaar samenwonend met Annemiek, zit in Easterein niet bepaald op een eiland. Hij doet mee en voelt zich daar goed bij. “Soms, als ik de smoor in heb of chagrijnig ben, pak ik mijn bootje en vaar ik via de Skippersbuorren naar De Pôle. En als ik dan mijn hengeltje uitgooi en ik kijk over de landerijen, valt alles van mij af en ben ik volkomen ‘senang’.”

sneek

100x

grootsne ek

#FACETOFACE TRIENKE VAN NETTEN-GROENVELD fotografie LAURA KEIZER tekst HENK VAN DER VEER

“Posityf tinken bliuwe” Het is een stille januarimorgen in Gaastmeer, geen toerist te bekennen. Er hangt een mistdeken boven de landerijen. De winter is in geen velden of wegen te bekennen, het voorjaar trouwens ook niet. Nadat we onze auto geparkeerd hebben aan de Munkedyk voor het huis van Trienke van Netten-Groenveld, staat Frou Van Netten (84) ons al op te wachten. “Kom der mar gau yn, de kofje stiet klear”, heet ze ons hartelijk welkom.

Trienke van Netten-Groenveld, in Gaastmeer ook wel Tante Trien genoemd, heeft veertig jaar lang een snackbar in ‘het houten hok’ gerund. Een bekend gezicht in het dorp. Gouden jaren tijdens de zeilkampen. Frou Van Netten is een hele enthousiaste en optimistische dorpsvrouw. “Ik bin de jongste net mear, mar at jim fragen stelle, dan hâld ik it wol pratende, hear”, had ze ons telefonisch al laten weten. En daar blijkt geen woord van gelogen. Ze kijkt in dankbaarheid terug op haar leven en deelt haar levensverhaal met ons.

“IK BLIUW IN BOEREDOCHTER” Trienke Groenveld wordt geboren op 21 januari 1938. “Ik bin in dochter fan Pieter Groenveld en Foekje Osinga. Ik wie de tredde en de lêste. Myn suster wie tsien jier âlder as mij en myn broer kaam sân jier foar mij. Se libje beiden net mear. Heit en mem buorken op Sânfurd, midden yn it lân. Ik ha in hiele fijne jeugd hân, omdat ik bêste âldelju hie. Ik bewarje eins allinne mar kostbere herinnerings oan myn jonge jierren. We koene omraak boartsje yn it lân. Tusken de blommen, de kij en de skiep mei de lamkes. Och jonge, it wie prachtich. It boerelibben is hiel moai.” De crisis en de oorlog gingen aan haar voorbij, al weet ze zich nog wel te herinneren dat er onderduikers zaten in boten op de Apegrêft, vlakbij de ouderlijke boerderij. Die onderduikers haalden melk bij Trienke haar heit en mem, maar voor de rest heeft de jongste boerendochter er niet veel weet meer van. En aandikken van verhalen doet zij niet aan mee. Te nuchter voor. Ook aan haar lagere schooltijd, op de hervormde school in Oudega, bewaart Trienke goede herinneringen. Niet in de laatste plaats aan het hoofd van de school, meester De Boer. “Ik hie wol nocht oan skoalle en koe aardich meikomme, mar ik ha net trochleard . Want ik moast thús meihelpe op’e pleats. Melke. Sa gong it. Myn suster is de ferpleging yn gien en myn

broer wurke bij heit op’e pleats. Ik wie as famke grutsk dat ik, noch mar tsien jier âld, in ko hielendal melke koe, skjin leech. Heit kaam dan noch even te neimelken en dan sei er: ‘No, do hast goed molken’. Nochris, dan wie ik grutsk. We hiene sa’n tritich oant fiifentritich kij, dy’t allegear mei de hân molken wurde moasten. Dat boeregefoel fan eartiids dat is altyd bleaun, ik bliuw in boeredochter.”

DE HUISHOUDSCHOOL VAN HEEG Na de lagere school gaat Trienke naar de huishoudschool in Heeg, waar ook tuinbouwlessen gegeven worden. Dat laatste vindt Trienke prachtig en nog altijd geniet ze als ze in de tuin bezig kan zijn. Daar in Heeg wordt haar leven weer een stukje groter en op pinkstermaandag gaat ze als zestienjarig famke naar Gaasterland. Daar ontmoet Trienke Groenveld de liefde van haar leven, Tjipke van Netten. “At je sels foar in melker soarge hiene, dan mochten je mei de oare jeugd nei it Riister Bosk yn Gaasterlân. Op pinkstermoandei spile de múzykgroep ‘Vrij & Blij’ dêr. Letter kamen wij op sneintejûn op’e fyts yn Aldegea bij mekoar. Ik sette myn fyts altyd bij winkelman Valkena achterhûs del en dan kuiere ik mei de oare fammen nei it stasjon. Dêr kamen we de jonges fan’e Gaastmar wer tsjin dy’t we ek yn Gaasterlân sjoen hiene. Ja, Tjipke ek. Sa binne wij eins boartsjenderweis oan mekoar kommen.”

SÂLTE HEARRING EN RIKKE IEL Tjipke van Netten zit in de vishandel. Samen met z’n heit en omke kopen ze in heel Fryslân vis op. Op 27 juli 1963 trouwen Trienke en Tjipke en het jonge stel laat een woonboot bouwen die een plekje krijgt vlak over de Hoge Brug in Gaastmeer. Die ark ligt nu nog op Nijhúzum, als recreatieboot, weet Trienke. Alle keren als ze er langs komt blijft ze even staan en denkt ze terug aan de tijd hoe het allemaal begon.

Het echtpaar Van Netten krijgt drie kinderen: Foekje, Jelle en Inkje. Het jonge gezin verblijft enkele jaren op de ark om daarna te verhuizen naar het huis aan de Munkedyk. In die tijd, de zestiger jaren, komt de recreatie in Gaastmeer van de grond. Tjipke en Trienke springen handig in op de nieuwe tijd en besluiten een houten snacktent voor hun huis te beginnen. Trienke: “Net alllinne mar snacks, mar ek sâlte hearring en rikke iel, dy’t myn man achterhûs yn in grutte fjouwerkantige bak rikke. Tjipke hie der ferstân fan, want der sit nochal ferskil yn kwaliteit. Mar dy fan ús stie hiel goed bekend. Alles wat je dogge, dat moatte je goed dwaan. Dat fyn en dat fûn ik. Trouwens, myn earste kroketten dy’t ik ferkocht wiene noch beferzen. Blykber te koart yn’e fet lein. Ik hie noch noait in kroket yn’e frituur hân. Hahaha! Ik ha rap bijleard, it oerkaam mij noait wer en ik bleau altyd freonlik. Dat ha’k de famkes dy’t mij holpen ek foarholden: Bliuw laitsjen!”

‘TRIEN PATAT’ “It wie in poerbêste tiid, mei de opkomst fan de rekreaasje. Al gau stie ik bij de jeugd bekend as ‘Tante Trien’ of ‘Trien Patat’, ik fûn it wol bêst, want ik koe goed mei al dy toeristen omgean. Ik wie der de hiele dei mei besteld, moarns alles goed himmelje. Ik bin nochal krekt en skjin en dat heart sa yn’e horeka. Ik krige hast alle klandyzje fan’e sylskoallen hjir út de omkriten. De iene gong de haven yn en de oare farde út. Fierder hie’k noch klanten op’e kampings sitten, dy neamde ik de ‘losse kippetjes’. In jier foardat myn mân stoarn is, no seis jier lyn, bin ik mei it snackhok opholden. It hok stiet noch altyd yn’e tún en de oven is der ek noch, mar it lûk giet net mear iepen.” Trienke van Netten mag dan geen snacks meer verkopen, ze heeft nog altijd contact met de mensen van zeilscholen ‘Het Stekelbaarsje’ en ‘Allemansend’ uit Ealahúzen. Nu ze de respectabele leeftijd van 84 jaar bereikt heeft en nog in goede gezondheid verkeert, geniet ze volop. “Ik genietsje fan myn bern en beppesizzers, ik bin in tankber minske!”

NUMMER 01 • 2022

GROOTSNEEK.NL

cijfers voor... levensvragen aan Trienke van NettenGroenveld (84) HET LEVEN: 8 “It is prachtich dat it ús jûn wurdt en ik ha oant no ta noch in hiel moai libben hân. Dêrom moat ik it in 8 jaan. Neat te kleien, folslein net.” PERSOONLIJKE RIJKDOM: 8 “Dat is net materialistysk en dat mei ek wol in 8 wêze. Ik bin sûn, myn man is spitigernôch ferstoarn, mar ik ha in gouden libben hân. Dat is in rykdom, in hiel soad kinne dat net sizze.” WERK: 8 “Ek in 8! Ik bin thús as boeredochter begien te wurkjen bij heit en mem op’e pleats. Melke! Doe bin’k troud. Myn man siet yn’e fiskhandel, wat hiel moai wie. Doe’t hij siik waard, krige ik de snackbar derbij, ek mei rikke iel. Eins is de handel it moaiste wat der wie.” DE LIEFDE: 9 “Dy kin wol in 9 ha! Ik hie in skat fan in man, Tjipke van Netten. Ik ha mar ien hân, noait in oare freon. We wiene al bij elkoar doe’t we 16 jier wiene. Hij is bij mij bleaun oant er seis jier lyn ferstoarn is.“ VRIENDEN: 7 “Inkelde, dy sitte bij de sylskoalle, en dat binne myn grutste freonen. ‘Stekelbaarsje’ op Ealahúzen, dêr sitte myn freonen.” TEVREDEN MET JEZELF: 8 “In bin dik tefreden want ik bin sûn. Tige sûn foar myn leeftyd en ‘se’ sitte noch op in rychje, dat is dus moai!” CULTUUR: 8 “It Frysk, it eigenene fyn ik hiel wichtich. Ek ús korps ‘Concordia’, hjir yn it doarp. Dat heart ek bij de kultuer en jou ik absolút in 8.” MAATSCHAPPIJ: 8 “Der is in hiel soad moais yn Nederlân, wêr’t we hiel súnich op wêze moatte. Want dat makket ús ryk. Wij hawwe in prachtich lân. Ik bin gjin telefyzjeminske, mar at ik de tv ris oanset, dan tink ik wolris: ‘Wat in ellinde.’ En wat binne wij hjir ryk!” WAT MAAKT JE GELUKKIG?: 8 “De sinne, it moaie waar en de blomkes yn’e tún. Ik sit mei in húske oan’e mar en dat is sa moai.” TOEKOMST: 7 “Sjuch, ik bin op in leeftyd, myn takomst rint nei de ein wat dat betreft. Ik bin no oer de tachtich, mar de takomst foar de jeugd jou ik in 7, doch mar net te gek. Wol posityf tinken bliuwe.”

HEMA SNEEK K COUPONS O COUPON 1

25%

COUPON 2

15% 5%

korting g

korting

op 1 artikel naar aar keuze*

op 1 artikel naar naa keuze*

*Alleen geldig bĳ Hema Sneek Actie geldig van 27-01 t/m 02-02..

*Alleen geldig bĳ Hema Sneek A Actie geldig van 27-01 t/m 02-02.

COUPON 3

Koffie off & gebak in lunchroom*

€ 2,75

*Alleen geldig bĳ Hema Sneek Actie geldig van 27-01 t/m 02-02.

HEMA Sneek • Oosterdĳk 32 • T 0515 414 352

SNEEK

sneek

100x

GROOTSNEEK.NL

grootsne ek

TEKST EN BEELD HENK VAN DER VEER

BRANDED CONTENT

REGIOBANK SNEEK

STAAT DICHT BIJ DE MENSEN

Niemand minder dan de grande dame van Sneek, Heabeltsje de Jong, opende in eendrachtige samenwerking met Egon Diekstra, op 5 november 2021 de nieuwe RegioBank aan de Singel nummer 48 in de Waterpoortstad. Een hele bewuste keuze van Dinie Visser en Timothy Hiemstra, respectievelijk adviseur particulier en hypotheekadviseur en beiden het gezicht van RegioBank Sneek. “Door deze beide mensen voor de openingshandeling te vragen lieten wij zien dat je bij ons geen nummer bent. Persoonlijke aandacht bij de RegioBank vestiging van Van Campen & Dijkstra, daar staan wij voor. En het was prachtig en hilarisch om te zien dat Frou de Jong haar pincode publiekelijk bekend maakt: 4711!”

HUISELIJKE SFEER Dinie Visser kijkt met genoegen terug op die geweldige en vooral huiselijke opening, begin november vorig jaar. Ondertussen draait het kantoor aan de Singel op volle toeren. Door omstandigheden kon haar collega Thimothy Hiemstra niet bij de opening aanwezig zijn. Tijdens de openingstoespraak vergat Dinie overigens niet Thimothy te betrekken in haar speech. De samenwerking stamt al uit de tijd dat ze beiden nog voor De Hypotheker werkten. “Die samenwerking was tien jaar geleden al uitstekend. Toen voor mij duidelijk werd dat ik in Sneek ‘iets’ ging doen als adviseur particulier en verzekeringen, wist ik meteen wie ik als hypotheekadviseur zou moeten vragen: Timothy Hiemstra”, herhaalt Dinie Visser nog maar eens haar eigen toespraak.

ONDERSCHEIDEND Ondertussen is het hoog tijd om met het ondernemende duo in gesprek te gaan hoe het hen de eerste maanden is vergaan en over waar RegioBank Sneek voor staat. Het persoonlijke, hoe brengen Dinie en Timothy dat in de praktijk? Hoe onderscheidt RegioBank zich van andere banken? “Door gewoon te zijn”, is het eerste wat Timothy als antwoord op deze vragen geeft. “Ja, dat is verreweg het belangrijkste. Wij willen er zijn voor onze klanten. Je kunt hier zonder afspraak naar binnen lopen. En uiteraard weet ik wel dat zoiets bij andere banken ook mogelijk is, maar het is toch net even anders. Sfeer is moeilijk onder woorden te brengen, maar je merkt meteen het huiselijke als je bij ons voet over de drempel zet. Er heerst hier geen kantoorsfeer en er is hier warmte. Wij zijn mensen-mensen. Dat is ook wel een beetje ingewikkeld in deze coronatijd. Wij willen graag naar de mensen toe. En omgekeerd is dat ook zo. Maar ons kantoor is gewoon open, zonder afspraak.”

PERSOONLIJK De producten die de verschillende banken aanbieden mogen dan niet zoveel van elkaar verschillen, toch zijn er verschillen, weet ook Dinie Visser. “Het is zoals Timothy zegt, dat mensen zo bij ons naar binnen kunnen lopen. Maar ik ben ook al verschillende keren even bij mensen thuis geweest om het internetbankieren te installeren op de computer. Als ze met ons kantoor bellen krijgen ze of Timothy of mij aan de telefoon, dat is standaard. Nogmaals, het persoonlijke maakt echt het verschil. Wij zijn pas echt tevreden als onze klanten dat ook zijn.”

RODE GIRAFFE “Wat denk je waarom die opvallende rode giraffe hier staat?”, stelt Timothy de vraag om meteen ook het antwoord te geven. “Net als de giraffe doen wij graag een stapje extra voor onze klanten en wij willen ook graag onze nek uitsteken. Als er iets is, dan willen we ook echt graag helpen. Dat kan van internetbankieren tot alle diensten die wij aanbieden zijn. En dat is heel wat: betalen, sparen, lenen, beleggen, hypotheken, aanvullend pensioen, openen van een kinderrekening, zakelijk betalen, sparen en lenen.”

REGIOBANK EN VAN CAMPEN & DIJKSTRA We voeren dit gesprek in een historisch pand aan de Singel (“Die Singel gaat misschien wel weer open en dan zitten we aan het water!”, laten onze gesprekspartners weten) en de roodwitte vlaggen van RegioBank wapperen aan de gevel, maar de naam Van Campen & Dijkstra is ook al een aantal malen gevallen.

“NET ALS DE GIRAFFE DOEN WIJ GRAAG EEN STAPJE EXTRA VOOR ONZE KLANTEN EN WIJ WILLEN OOK GRAAG ONZE NEK UITSTEKEN” Hoe zit dat nu precies? “RegioBank is onderdeel van Volksbank. RegioBank heeft op haar beurt weer zelfstandige adviseurs. Als zelfstandig adviseur van RegioBank zijn wij een onafhankelijke tussenpersoon”, legt Timothy Hiemstra uit. “Wat wil zeggen dat wij naast de producten van RegioBank, ook adviseren/bemiddelen voor producten van andere aanbieders. Vandaar ook Van Campen & Dijkstra in combinatie met RegioBank Sneek. Het hoofdkantoor van Van Campen & Dijkstra is gevestigd te Gorredijk.”

LOKALE KANTOREN Dinie Visser vult aan: “Onder de Volksbank zitten verschillende labels, te weten SNS,

ASN Bank, RegioBank en BLG Wonen. RegioBank kiest ervoor om juist in de buurt van de mensen te blijven en dat maakt ons zo langzamerhand wel uniek ten opzichte van de andere banken. Het past bij de visie vanuit Van Campen & Dijkstra. Dicht bij de mensen willen zijn… Vandaar dat we juist lokale kantoren openen. Je kunt bij ons gewoon je cash-geld storten. Je kunt bij ons ook naar binnen lopen om geld op te nemen. Wij hebben dus een kasfunctie. Wij hebben nog de Kinderspaarweken, waarbij de kinderen letterlijk hun spaarpotjes kunnen legen. Dan krijgen ze als dank ook nog een aardig cadeautje mee. Het is allemaal su leuk.”

sneek

100x

grootsne ek

KLAAS BOUMA UIT STAVOREN

EEN LEVEN LANG TUSSEN ROLLETJES KING EN STOPHOEST Het is woensdag-morgen 22 december 2021, even voor het middaguur. Een kleine man in een smetteloos wit shirt en dito broek loopt voor ons uit, de gang in van de Cloettafa briek aan de Oude Oppenhuizerweg 6 in Sneek. Een blauw hygiënisch haarnetje op z’n schedel. Op verzoek van de fotograaf kijkt de man vanachter z’n brillenglazen nog eenmaal over zijn schouder naar z’n werkplek. Hij wuift als een koning. Wie ook maar een beetje gevoel voor dramatiek heeft zal het moment als intiem bestempelen. Het is op dat moment vijftig jaar, elf maanden en zes dagen geleden dat een toen vijftienjarig mantsje út Stavoren zich meldde aan de poort van wat toen nog de Tonnema-fabriek heette. “Toen ik der un dach werkt had en wear thús in Staveren was sei ik teugen myn fader: ‘Dêr gaan’k mòrren nyt wear heen!’” Het zou iets anders lopen. Dit is een portret van de kleine grote Klaas Bouma uit Stavoren, iemand die model zou kunnen staan voor de klassieke song die John Lennon in 1970 schreef: ‘Working Class Hero’ .

De avond voor ons interview heb ik Klaas Bouma aan de telefoon. Hij is stellig: “Dou hoefst mòrren nyt te kommen, ik hoef nyt so noadich in de krante.” Het duurt twintig minuten voordat ik Klaas heb kunnen overtuigen dat ik hem toch graag wil ontmoeten. Het is wel duidelijk, Klaas Bouma is absoluut niet iemand die zo nodig op de voorgrond hoeft.

VIJFTIG JAAR BIJ DEZELFDE BAAS

Gelukkig ben ik niet de enige die de mening is toegedaan dat Klaas vandaag op deze decemberdag best in het zonnetje gezet mag worden.

De hele afdeling is met kleurige plastic vlaggetjes versierd. Normaal gesproken wordt alleen de stoel van een jubilaris versierd, maar omdat meer dan een halve eeuw werkjubileum toch wel heel bijzonder is, wordt er voor Klaas een uitzondering gemaakt. “Hoe bysûnder is dat, wannear’t ien mear as fyftich jier wurket bij deselde baas”, zegt Jan Frank de Wagt. “Dat sil ik net wer mei meitsje. Ik ha fannemoarn yn myn taspraak tsjin Klaas sein dat ik twa dagen nei’t Klaas mei syn wurk begûn berne bin. Nochris: sa’n jubileum fan Klaas is echt bysûnder.”

Jan Frank de Wagt, teamleider van Steek Inpak, wacht ons op nadat wij ons gemeld hebben aan de poort van de Sneker ‘snoepfabriek’ aan de Oude Oppenhuizerweg. Hier op de Steek-inpak-afdeling, waar onder andere de KING-pepermuntjes, de Stophoest en de Fruitfun-snoepjes worden ingepakt, is de werkplek van Klaas Bouma.

Daarom zal deze dag zeker niet onopgemerkt voorbij gaan voor de pensionado in spe. Naast de feestvlaggetjes hangen er ook plakkaten die Klaas erop wijzen dat het inderdaad een memorabele dag is: ‘Dit was z’n plekkie, krijgt nu een ander stekkie’.

“TOCH WEL UN BITSJE BYSONDER” Dan komt Klaas aangelopen in z’n witte werkkleding. Staande wil hij ons wel te woord staan, in een geur van KING-pepermunt, vermengd met het aroma van de andere snoepjes. Twee vriendelijke blauwe ogen kijken ons aan. De man uit Stavoren laat het nu maar over zich komen, hij is ogenschijnlijk rustig en zonder spanning. Waarom zou hij zich hier ook anders voordoen? Hier is Klaas Bouma zichzelf. Dit is zijn werkterrein en hij is er volkomen thuis. “Ik ben vanmorgen door de ‘baas’, Nicole Eibergen, van huis gehaald en dat voelde heel raar, vreemd. Ze hadden al tegen mij gezegd dat ik opgehaald zou worden en dat maalde mij al een aantal dagen door de kop. Toen ik vanmorgen binnen kwam lag de rode loper voor mij uit en mijn collega’s stonden allemaal te applaudisseren. Het leek net alsof

ik de koning was die binnenkwam en tijdens het koffiedrinken heeft Jan Frank mij toegesproken. Toch wel un bitsje bysonder”, wil Klaas nu wel kwijt. Van de aanvankelijke scepsis om mee te werken is niet veel meer over. Rustig vertelt Klaas zijn levensverhaal, terwijl op de achtergrond z’n collega’s doorwerken.

KERKSNOEPJE Klaas Bouma vertelt: “Nadat ik de lts verlaten had, zag ik in de krant een advertentie van Tonnema, die medewerkers vroegen. Ik dacht: ‘Hé laten we daar eens contact mee opnemen’, en dat heb ik gedaan. Zodoende ben ik hier ruim vijftig jaar geleden beland.” Klaas werd geboren op 12 januari 1956. Niet in Stavoren, maar in die stad is hij wel getogen, vanaf dat hij zes maanden oud was. “Ik wurdde geboaren in Oudega, Himmelum Oldefurd. Heit werkte bij Van Gend & Loos en mem was thuis

NUMMER 01 • 2022

GROOTSNEEK.NL

TEKST HENK VAN DER VEER // FOTO’S JELLY MELLEMA FOTOGRAFIE

“HET LEEK NET ALSOF IK DE KONING WAS DIE BINNENKWAM”

niet mee eens en ik ben de volgende dag toch maar weer gegaan. Ja, wat mutte je? Ik heb trouwens de chef wel gevraagd of ik naar een andere afdeling mocht, daar waar meer vrouwen waren. Dat leek mij wel leuk. En ik kreeg mijn zin. Ik vond de sfeer bij die tien vrouwen heel gezellig en ook na werktijd kwam ik die vrouwen wel tegen. In de Ludabar, La Romantica en noem ze allemaal maar op. Ja, dat was wel gezellig!” om voor de kinderen te zorgen. We waren met ons achten als kinderen, ik was de vijfde in de rij in het Baptistengezin.” Met een brede grijns: “Ik kreeg vroeger van anderen een KING-pepermuntje onder de preek. Ik nam zelf nooit pepermunt mee naar kerk.” En dat voor een man die in z’n arbeidzame leven honderdduizenden rolletjes KING - het bij uitstek geroemde ‘gereformeerde’ kerksnoepje - heeft ingepakt. Na de lagere school bezocht Klaas de lts in Sneek, waar hij voor de richting ‘hout’ koos. Overigens tegen z’n zin. Hij had veel liever een administratieve baan gehad, maar het werd uiteindelijk ‘Tonnema’.

Klaas heeft nooit een langdurige relatie gehad. Hij heeft er zelf wel een verklaring voor waarom dat zo gelopen is. “Achteraf, ja, allemaal achteraf, hè, ben ik veel te wispelturig geweest. Ik ging van de ene meid naar de andere. Ik heb verschillende meiden verdrietig gemaakt doordat ik de verkering dan weer uitmaakte. Eerlijk? Ik heb er later spijt van gehad, maar ja, het is zo gelopen. Ik had het anders moeten aanpakken, dan had mijn leven er anders uitgezien. Misschien ben ik in principe wel getrouwd geweest met de inpakafdeling van wat nu Cloetta heet.”

STAVEREN VROUWEN De trouwe werknemer over zijn eerste werkdag: “Ik kwam hier en werd neergezet op de zakjes inpakafdeling. ’s Avonds wist ik het zeker: ‘Daar ga ik morgen niet weer naar toe. Ik had het na één dag wel bekeken. Heit en mem waren het daar

Officieel mag de oude Zuiderzeestad uit de Friese Súdwesthoek tegenwoordig dan wel de naam ‘Stavoren’ dragen, Klaas heeft het constant over Staveren. Daar rekent hij trouwens het naastgelegen Warns ook bij. “Vroeger hadden we in het Muziekcafé van Max allemaal bandjes, daar mocht ik

ook graag naar toe gaan.” Hij houdt van z’n thuisstad, heeft er zijn vrienden bij de plaatselijke voetbaltrots QVC, waar hij na afloop van de wedstrijden graag meedoet aan de derde helft. Een gezelligheidsmens. “Sipke de Boer, die ook bij Cloetta werkt, treedt ook wel bij ons op. Dat is hartstikke gezellig met de vaste ploeg die wij hebben.”

Op vakantie gaan naar het buitenland is een van Klaas z’n favoriete bezigheden, en dan met name daar waar de zon schijnt. “Toen ik jong was ging ik er vooral heen om te feestvieren!”

VRIJWILLIGERSWERK Nu Klaas met pensioen is gegaan - hij werd na z’n laatste werkdag met een heuse limousine thuisgebracht - rest nog de vraag hoe hij z’n vrije dagen zal vullen. “Ik ga misschien wel vrijwilligerswerk doen, in een verzorgingshuis. Of maaltijden bezorgen bij Bij Tafeltje dekje, dat lijkt mij wel wat. Ik wil wel onder de mensen blijven. Ik ben een sociaal man. Verder houd ik van wandelen en fietsen. Ik hoop gezond te blijven. Ik zie wel wat er op mijn pad komt. Twee jaar geleden ben ik in Staveren verhuisd en de verhuisdozen die ik toen ingepakt heb, daarvan moet ik nog een aantal uitpakken.”

ADVIES “Of ik nog een advies heb voor mijn collega’s die nog door mogen werken? Niet alles op informatieborden zetten, maar het gewoon tegen elkaar vertellen wat er moet gebeuren. Maar ik wil niet verzuren. Toch zal ik straks mijn werk wel missen en uiteraard ook mijn collega’s. Het zal wel wennen! En nou hew ik durst, ik hew nòch noait sufeul achter mekaar praten.”

Uw lokale apotheek Veel meer dan alleen een uitgiftepunt van medicijnen De mensen komen gelukkig niet al te vaak bij de apotheek. Maar die keren dat u wel medicijnen of hulpmiddelen nodig heeft, wilt u gewoon goed worden geholpen. Liefst door een bekend gezicht. Voor alle Service Apotheken in Sneek geldt dat ze persoonlijke aandacht vooropstellen, dat ze meedenken met hun klanten en dat ze directe lijntjes hebben met al uw zorgverleners. Een openbaar apotheek is veel meer dan alleen een uitgiftepunt van medicijnen en hulpmiddelen. Apothekers zijn er om in de gaten te houden of het wel goed met u gaat en om u te adviseren over uw medicijngebruik. “Er bellen wel eens oude mensen om te vertellen dat ze door hun pillen heen zijn,” zegt Renetta Fransens van Service Apotheek van der Sluis. “Terwijl we in het systeem kunnen zien dat ze nog voldoende in huis moeten hebben. In zulke gevallen nemen wij ook altijd even contact op met de huisarts. Gewoon om te checken of alles wel in orde is.”

Een extra vinger aan de pols Zo komt het meer dan eens voor dat de apotheek een beginnende dementie eerder signaleert dan de huisarts. “Wij staan als apotheker dicht bij onze klanten en kunnen eventuele risico’s daarom vaak in een vroeg stadium signaleren,” legt Fransens uit. “Als we twijfelen aan iemands medicijninname trekken we altijd aan de bel. Gewoon omdat we zeker willen weten of het wel g goed gaat. Voor huisartsen is het fijn dat er een aan de pols wordt gehouden. En ook klanten extra vinger a na en hun naasten stellen deze korte lijntjes op prijs.”

App als verlengstuk van uw vertrouwde apotheek Om u nog beter van dienst te kunnen zijn, hebben de Service Apotheken een app ontwikkeld die uw leven met medicijnen vergemakkelijkt.

Met deze app weet u precies welke medicijnen u gebruikt, waarvoor ze bedoeld zijn en hoe ze eruitzien. Bovendien kunt u heel eenvoudig herhaalbestellingen plaatsen en innameherinneringen instellen.

Een schepje bovenop onze reguliere service “Met onze online services bieden we klanten controle over hun medicijngebruik,” legt Hans Schuurman van Service Apotheek Sasburg uit. “En ze hoeven niet bang te zijn dat er daarmee een afstand ontstaat, integendeel! De app is echt een Hans Schuurman, Apotheek Sasburg verlengstuk van de apotheek. Wij verzamelen, controleren en verwerken persoonlijk alle bestellingen. Dit gebeurt dus niet vanuit een fabriek, maar vanuit uw lokale apotheek. En we informeren ook huisartsen over de informatie die we van de klanten via de app krijgen, bijvoorbeeld als ze aangeven dat ze gestopt zijn met een bepaald middel dat doorlopend gebruikt zou moeten worden. Met de app doen we gewoon nog een extra schepje bovenop onze reguliere service en zorg.”

Meer informatie over de app Scan de QR-code voor een korte video over de Service Apotheek-app.

Online afspraak Wist u dat u online heel gemakkelijk een afspraak inplant met uw apotheek? Dat kan via afspraak.serviceapotheek.nl. Klik op ‘Sneek, Nederland’ en kies zelf een datum en tijdstip.

Renetta Fransens, Apotheek van der Sluis

Online apotheek? Je vindt alles bij je vertrouwde Service Apotheek!

We helpen je zoals jij dat wilt: Zekerheid dankzij de herhaalservice Medicijnen ophalen als het jou uitkomt met de afhaalkluis Overzicht en gemak met de Service Apotheek-app Altijd bereikbaar, ook via e-mail of chat op de website Advies dat bij je past van een apotheekteam dat je kent Service Apotheek Sasburg - Ype Staakstraat 1 - Sneek - T 0515 411 711 - apotheeksasburg@ezorg.nl Service Apotheek Van der Sluis - Simmerdijk 14g - Sneek - T 0515 425 050 - info@apotheekvandersluis.nl Service Apotheek It Noard - Doctor Kuyperlaan 1 - Sneek - T 0515 767 279 - apotheek.itnoard@ezorg.nl

sneek

100x

GROOTSNEEK.NL

grootsne ek

TEKST EN BEELD SONJA HARKEMA

BRANDED CONTENT

GERT-JAN BLEEKER VAN DOK EN SCHEEPSBOUW WOUDSEND

“Mensen moeten dáár werken, waar ze zich het meest prettig voelen”

Het is het paradepaardje van Dok en Scheepsbouw Woudsend: de Hydrocat 48. En dat zit hem niet alleen in de lengte van 24 meter. Nee, de Hydrocat 48 is de eerste boot met een door waterstof aangedreven CTV. Met andere woorden: een van de weinige boten die op waterstof vaart. Een prachtige oplossing in de steeds verder toenemende vraag naar een duurzamere wereld. De medewerkers van Dok en Scheepsbouw Woudsend bouwen het schip af. En dat doen ze op een unieke manier.

Dok en Scheepsbouw Woudsend In 1964 richtte dorpssmid Johannes Kuipers uit Woudsend het bedrijf Kuipers RVS op. In 1986 voegde Kuipers daar het bedrijf Dok en Scheepsbouw Woudsend aan toe. Met een geweldige passie voor schepen maakte hij van zijn hobby zijn werk. Dok en Scheepsbouw Woudsend is het adres voor nieuwbouw, reparatie, onderhoud en refits van schepen. Door hun vijf unieke, verwarmde en overdekte dokken kunnen er schepen tot 37 meter terecht. Daarmee bezit het de ideale werkplaats voor alle voorkomende scheepsbouw- en onderhoudswerkzaamheden.

Het Dok in Woudsend bouwt al sinds 1986 boten. Dit doen ze in een voor Friesland zeer unieke loods. Door middel van een sluisdeur kunnen grote, en vooral zware boten op een handige manier worden afgebouwd en gerepareerd. Door de boot naar binnen te varen, de sluisdeur te sluiten en het water uit de loods te pompen, komt de boot volledig droog te liggen. Zo kan er volledig om de boot heen gewerkt worden en dat ook nog onder een dak. Enorm efficiënt voor het afbouwen van de boot.

Vacatures Er is werk genoeg bij Dok en Scheepsbouw Woudsend. Nieuwsgierig? Bekijk hier alle openstaande vacatures:

KNRM EN CATAMARANS Met een gezellige en trouwe groep van twintig medewerkers bouwen ze in Woudsend verschillende boten. Zo werken ze op dit moment aan de nieuwste reddingsboot van de KNRM, de Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij, en liggen er twee grote Windcat schepen in het dok. Catamarans die vol techniek zitten en door heel Europa varen om medewerkers van het land naar windmolenparken op zee te brengen en weer terug. Naast de nieuwbouw repareert en onderhoudt het bedrijf in Woudsend ook beroepsvaartuigen. Zoals boten van Rijkswaterstaat, de waterpolitie en de KNRM.

DE DRIVE OM IETS MOOIS TE WILLEN MAKEN Gert-Jan Bleeker is sinds dit jaar mede-eigenaar en operationeel directeur van Dok en Scheepsbouw Woudsend. Een kans die hij met beide handen heeft aangegrepen. Bleeker: “Het mooie aan werken bij

ding. Zo zorgen we ervoor dat onze medewerkers in hun kracht blijven staan. Kom je hier binnen als elektricien en vind je de hydrauliek ook razend interessant? Alles is bespreekbaar”, licht Bleeker toe.

Dok en Scheepsbouw Woudsend is dat er telkens weer een nieuwe uitdaging is. Geen boot is hetzelfde en de techniek ontwikkelt zich razendsnel. Het is geweldig om mee te werken aan die ontwikkeling.” Om het niveau hoog te houden en deze prachtige boten te kunnen bouwen is een gepassioneerde

groep medewerkers een must, volgens Gert-Jan Bleeker. “Alle collega’s hebben een ontzettende drive om iets moois te willen maken. Ze zijn gek van techniek en krijgen hier ook de ruimte om mee te denken. Je hoeft echt niet alles al te kunnen. Of voor altijd hetzelfde te doen. We bieden veel mogelijkheden op het gebied van oplei-

Doorgroeimogelijkheden genoeg dus. En niet alleen in stappen omhoog, ook in de breedte. Door de verschillende soorten werkzaamheden die Dok en Scheepsbouw Woudsend doet, kunnen medewerkers ook daarin telkens weer nieuwe uitdagingen aangaan. Bleeker: “Mensen moeten daar werken, waar ze zich het meest prettig voelen. Wanneer een collega na een aantal jaren sleutelen ook wel eens een project van inkoop tot oplevering wil doen, gaan we daarmee aan de slag. We

zorgen voor de juiste begeleiding en helpen de medewerker op die manier naar het doel dat diegene voor ogen heeft.”

SAMENWERKING IN KLEINE GROEPEN Wat de functie ook is, er wordt altijd samengewerkt. Bij Dok en Scheepsbouw Woudsend werken ze in groepen. Elke medewerker heeft zich gespecialiseerd in een bepaald onderdeel. Daardoor ontstaan kleine teams die allemaal hun eigen aandeel leveren in de afbouw van een boot. Of dat nou het monteren van de motoren is of het aanleggen van de elektriciteit. De boot komt als casco binnen en vertrekt pas als alles erop en eraan zit.

sneek

100x

grootsne ek

TEKST EN BEELD RICHARD DE JONGE

CAROLINA POSTUMA VINDT NA 75 JAAR HAAR CANADESE FAMILIE

“EINDELIJK VOEL IK ME BEVRI Goedgeluimd en met een schaterende lach, altijd positief en enthousiast. Toch schuilde er onderhuids verdriet. Het verdriet dat ze haar hele leven niet wist wie haar vader was. Kort geleden kwam aan die onzekerheid, aan het gevoel dat ze niet compleet was, een einde. Dankzij het nieuwe RTL-programma ‘De Reis van je Genen’ vond Carolina Postuma uit Sneek haar Canadese familie en sloot ze ten overstaan van televisiekijkend Nederland één van haar (half)broers in de armen.

De periode rond 4 en 5 mei was een lastige tijd voor Carolina Postuma. Elk jaar weer. “Voor mij was dat altijd een trieste tijd. Moeilijk. Verdrietig. Dat herinnerde me extra aan mijn vader die ik nooit gekend heb”, zegt de inwoonster van Sneek. “Ik heb ook heel lang gedacht dat ik de enige was.” De ommekeer kwam door het televisieprogramma ‘Sonja op Zaterdag’ toen tijdens een aflevering het publiek bestond uit alleen maar kinderen van Canadese bevrijders.

CANADESE VLAG

“Toen gingen bij mij de ogen open”, vertelt Carolina. “Nooit geweten. Ik ben lid geworden van een organisatie van kinderen van Canadese soldaten en heb ook bijeenkomsten bezocht. Dat voelde als thuiskomen. Die Canadese vlaggetjes op de tafel alleen al. Dan praat je met mensen die vrijwel allemaal hetzelfde hebben meegemaakt en voelen. Henk Wijngaard zat daar en ook de vrouw van clown Bassie. Vrijwel meteen daarna hebben we een Canadese vlag gekocht. Als er iets te vieren valt en natuurlijk op Bevrijdingsdag hangt bij ons de Canadese vlag uit. Dat heb ik lang niet gedurfd hoor. Maar doe ik nu met trots.”

BRIEVEN VERSCHEURD Het tweede deel van haar jeugd ging niet bepaald over rozen. Haar moeder was 23 jaar oud toen ze zwanger raakte van een in haar woonplaats Franeker gestationeerde soldaat. Ze woonde nog thuis. Na de oorlog schreef de vader van Carolina brieven, maar die bereikten haar moeder nooit. Oma verstopte ze. “Mijn moeder was enig kind en mijn opoe was bang dat ze zou emigre-

Carolina met Caroline Tensen

”MET JE BILLEN BLOOT VOOR HEEL NEDERLAND” Carolina Postuma geflankeerd door haar grote steun en toeverlaten man Fokke en dochter Anna.

ren en ze haar dochter dan nooit weer zou zien.” Toen Carolina acht jaar was kreeg haar moeder kanker, vijf jaar later overleed ze. Zo lief haar moeder was, zo kind-onvriendelijk was haar opoe. “Ik wilde gaan zwemmen met mijn vriendinnetjes. Was mijn opoe niet thuis en zat de deur op slot waardoor ik niet bij mijn zwemkleding kon. Ze was nooit thuis, trouwens. En zo waren er nog veel meer dingen. De momenten dat ze aardig was, waren schaars. Maar ik heb het haar vergeven. Ze had haar enige dochter verloren.”

was ook de reden dat het ingeschakelde tv-programma Spoorloos de vader van Carolina Postuma (nu 75) nooit heeft kunnen vinden. Anna: “Hij heet Henry Ford Sears en Henry lijkt wel een beetje op ‘Beany’ als je niet goed Engels spreekt. En omdat het zo’n zooitje was rond de bevrijding, bleek dat er ook soldaten uit andere regimenten in Franeker waren.” Nadat alle instanties waren benaderd, kranten en televisiezenders er aandacht aan hadden besteed met nul resultaat, gaf Carolina Postuma de moed op. “Ik kon niet meer.”

VERKEERD GEZOCHT

VOLLE NICHT GEVONDEN

Het tekent Carolina Postuma; altijd positief. Terug naar de ommekeer. Dochter Anna zette haar schouders onder de zoektocht naar haar opa en bezocht in die jaren daarna alle defilés. Als actief toeschouwer getooid met een bord met daarop de tekst dat ze op zoek was naar Beaney van het Calgary regiment. Anna: “We hadden zijn voornaam en hebben kunnen achterhalen welk regiment in Franeker gestationeerd was.” Overigens kreeg Anna later weer hulp van háár dochter Chantal met eenzelfde bord.

Maar daar dachten dochter Anna en kleindochter Chantal anders over. Anna: “We kwamen in contact met Els Leijs die we op televisie hadden gezien met een programma over DNA. Zij is DNA-detective en was onze laatste strohalm.” Het DNA van Carolina Postuma kwam in een DNA-databank en in oktober 2020 was er een eerste resultaat. Een erg hoopvol resultaat zou later blijken. Want, er was een volle nicht gevonden. Carolina Postuma: “Die mededeling landde niet. ‘Een volle nicht,’ zei Els Leijs, ‘snap je wel wat dat betekent? Huilen, natuurlijk, maar pas onderweg naar huis beseften we wat dit betekende. Er is eindelijk familie gevonden. En in Canada. Hebben we tóch goed gedacht.”

Later zou blijken dat de twee al die jaren niet alleen de verkeerde naam, maar ook het verkeerde regiment hadden. Dat

Met broer Russel in Canada

SCHAAMTE Toch duurde het tot juni vorig jaar eer het goede nieuws een vervolg kreeg. Anna: “Ik werd gebeld door Els Leijs. Ze zei: ‘Anna, je moet je moeder overtuigen dat het heel belangrijk is dat ze meedoet aan het programma ‘De Reis van je Genen’. Daarin gaan we familieleden herenigen op basis van DNA en ik vind jouw moeders verhaal zo mooi, daar

NUMMER 01 • 2022

GROOTSNEEK.NL

VAN DE NOTARIS

IJD”

HEEFT DE VRIJSTELLING EIGENWONINGSCHENKING Z’N LANGSTE TIJD GEHAD?

BOVEN: De jonge Carolina met haar moeder Anna ONDER: Vader Henry Ford Sears

hij in dienst ging. Te jong, maar hij ging wel. Anna: “Uit verhalen bleek dat ze verkering hadden en elkaar in het geniep ontmoetten. Hij heeft ook zeker brieven gestuurd, maar die heeft opoe verscheurd. Dat heeft ze verteld. Want na de oorlog werd bekend dat als je middels een brief kon aantonen dat je een kind had van een Canadees, je een gratis babyuitzet kreeg. Toen ze dat aan de weet kwam, vond ze het jammer dat ze de brieven had verscheurd. Erg triest, want eigenlijk heeft ze daarmee het leven van een ander bepaald.” Henry Ford Sears – zijn ouders moeten haast wel fan zijn geweest van de Amerikaanse autobouwer – heeft zijn leven lang in Toronto gewoond. In die plaats in het westen van Canada, ligt hij ook begraven. Hij was getrouwd met Rita Cheeseman. Samen kregen ze acht kinderen waarvan er intussen vier zijn overleden.

HALFBROER moet ze in’.” Voor alle duidelijkheid, Carolina Postuma was niet opgegeven voor het door Caroline Tensen gepresenteerde programma, elfhonderd anderen wel. Anna en dochter Chantal startten een offensief, want moeder en oma Carolina Postuma vond het maar niets, al die aandacht. “Je gaat met je billen bloot voor heel Nederland. En niet op zijn voordeligst. Omdat je moet huilen heb je zakken onder je ogen. En er komt ook schaamte bij kijken, natuurlijk. En je weet ook niet hoe mensen op je reageren. Maar de reacties zijn overweldigend. De ene nog liever dan de andere.”

Op de vraag hoe het hele avontuur voor Carolina nú voelt, antwoordt ze: “Lekker, ik ben nu weer compleet. Er is nu rust. En die broer van mij. Dat is zo’n leuke vent. Een poepie. Als ie lacht ook, gewoon om op te vreten.” De gelijkenis tussen broer en zus is treffend en niet alleen qua uiterlijk. Want dat hartelijke hebben ze beiden. “En dat hebben we niet van elkaar afgekeken”, lacht Carolina Postuma die moeilijk om kan gaan met complimentjes, maar het is duidelijk dat appels ook hier niet ver van bomen vallen.

BEVRIJD VAN ALLE ZORGEN HENRY FORD SEARS

“ALS ER IETS TE VIEREN VALT, HANGT BIJ ONS DE CANADESE VLAG UIT”

De nicht gaf geen sjoege. Ze dachten eerst dat het een halfzus was, maar dat kon niet want haar vader was geboren in 1933. Els Leijs is verder gaan zoeken en vond een stamboom met de naam Ed Cheeseman. Bleek dat zijn zuster was getrouwd met Henry Ford Sears, de vader van Carolina Postuma. Sears zoon’ Russel en oom Ed hadden regelmatig contact en dus was een belletje een kleine moeite. Russels reactie was niet van ‘jippie ik heb een zus’. Anna: “Hij was sceptisch. Dat snap ik wel. Wij zoeken ons hele leven al. Die man krijgt van de ene op de andere dag te horen dat hij een zus in Nederland heeft. Dat is nogal wat.”

TORONTO Henry Ford Sears was zestien jaar oud toen

Carolina Postuma: “Het is af. Klaar. Ik heb hier een foto en dan denk ik bij mezelf: ‘Nu heb ik alles wat ik wilde hebben’. Zo kijk ik. Dodenherdenking en Bevrijdingsdag waren voor mij de ergste tijd om mee te maken. Ik voel me nu bevrijd. Bevrijd van alle zorgen.” Hoe nu verder? “Ik wil er zo graag weer naartoe. Maar ik denk dat ze eerst naar Nederland komen.” Want intussen is er ook contact met twee zussen: Susan en Paula. Anna: “Susan is ernstig ziek en herstelt van kanker. Op het moment dat het kan, stappen ze in het vliegtuig, want ze willen mijn moeder met eigen ogen zien, hebben ze gezegd. Toen we daar waren kon dat niet, want ze wonen te ver uit elkaar. Er is nóg een broer, Mike, maar die speelt nog een beetje verstoppertje.”

Je kunt iemand belastingvrij een bedrag van ongeveer 100.000 euro schenken. Dit bedrag moet worden besteed aan een eigen woning. Deze vrijstelling bestaat al een aantal jaren en er wordt veel gebruik van gemaakt. Afgelopen zomer is er op aanvraag van de Tweede Kamer een onderzoek gedaan naar het effect van deze vrijstelling. Uit dit onderzoek blijkt onder meer dat het de ongelijkheid voor starters op de woningmarkt bevordert. In het regeerakkoord staat dat de vrijstelling voor de eigenwoningschenking geschrapt gaat worden, uiterlijk in 2024. Wat betekent dit als je voor die tijd nog zo’n schenking wilt doen? Als je wilt gaan schenken, is het daarom belangrijk bij ons op tijd te informeren tot wanneer de vrijstelling geldt. Vaak wordt een eigenwoningschenking trouwens bij ons vastgelegd in een akte. Bijvoorbeeld om clausules te koppelen aan de schenking, zoals de clausule dat de schenking niet gedeeld hoeft de worden met een ex-partner als de begunstigde gaat scheiden.

Niet mis lopen Wil je vóór de afschaffing de eigenwoningschenking doen? Je kunt schenken aan begunstigden die nog geen huis op het oog hebben. Onder bepaalde voorwaarden kan de vrijstelling op basis van de huidige regels uit de wet nu al worden 'geclaimd'.

Meer weten over de eigenwoningschenking? Ook andere voorwaarden voor de schenking zijn belangrijk. Degene die de schenking krijgt moet dit bedrag in een eigen woning steken. Diegene moet op het moment van de schenking tussen de 18 en 40 jaar oud zijn of een partner hebben in die leeftijdscategorie. Wordt er meer geschonken dan het vrijgestelde bedrag? Dan moet er schenkbelasting worden betaald over het meerdere. De vrijstelling in 2022 is 106.671 euro. Meer informatie en advies? De Wit Dijkstra Netwerk Notarissen helpt u graag verder. Op onze website treft u meer informatie aan over dit onderwerp.

Mr. Gerard Vellinga De Wit & Dijkstra Netwerk Notarissen

www.dewit-dijkstra.nl De Wit Dijkstra Netwerk Notarissen is aangesloten bij Netwerk Notarissen, een landelijke organisatie van 150 notariskantoren. De Netwerknotaris adviseert u deskundig, wijst u op de voor u aanwezige risico’s en draagt concrete oplossingen aan. Voor meer informatie zie www.dewit-dijkstra.nl of bel 0515 - 41 78 85.

Het verschil zien tussen feit en mening is ook een vak

Bezoek onze voorlichtingen in januari. Kijk op rocfriesepoort.nl/ voorlichtingen

Je leert ’t bij

sneek

100x

GROOTSNEEK.NL

grootsne ek

Van fulltime vader naar chauffeur Thomas is altĳd onderweg en heeft het druk maar vindt dit heerlĳk! Sinds april 2021 werkt hĳ dankzĳ Pastiel via uitzendbureau AB Vakwerk voor Sĳperda Verhuur. Voor dag en dauw staat Thomas Mollema (56 jaar) op en vervoert met veel enthousiasme mobiele toiletten door heel Noord- Nederland. Armoedige jeugd

Thomas komt ter wereld in Wommels en groeit hier liefdevol op samen met zĳn ouders, twee broers en een zus. Een leuke maar wel armoedige jeugd. Thomas zegt: ‘Mĳn vader en moeder werkten hard, ze waren beide jarenlang verantwoordelĳk voor de brugbediening in het dorp.’ Zĳn vader werkt ook in de ploegendienst in een fabriek. Thomas: ‘Breed hadden we het echter niet.’ Zĳn middelste broer heeft al een tĳd gezondheidsproblemen en verblĳft in een medisch kindertehuis in Rĳs. Een bosrĳke omgeving kan hem helpen en daarom verhuist het hele gezin naar Gaasterland.

Fulltime vader

Leren gaat Thomas niet makkelĳk af en hĳ gaat al op jonge leeftĳd aan het werk. Veel baantjes volgen maar werken in de transportwereld is zĳn grote droom. Als hĳ echter de leeftĳd heeft om het groot rĳbewĳs te halen is het kostenplaatje te hoog. Hĳ is 15 jaar samen met zĳn partner als zĳn relatie eindigt. Op dat moment is hĳ vader van drie kinderen. Zĳn twee dochters van acht en tien jaar kiezen ervoor om bĳ hem te blĳven. Hĳ werkt dan als heftruckchauffeur. Thomas: ‘Mĳn werkgever toonde veel begrip en zette alles in het werk om co-ouderschap mogelĳk te maken.’ Wanneer zĳn kinderen volledig bĳ hem komen wonen twĳfelt Thomas niet. Hĳ stopt met werken om fulltime vader te zĳn. Als zĳn oudste kind naar het voorgezet onderwĳs gaat, kiest ze voor een school in Lemmer. Haar moeder woont daar en ze wil

“

Ik ben zelfstandig en zie een groot deel van Nederland als ik op pad ben.

graag daar wonen. Zĳn andere dochter volgt haar al snel, er is een tĳd lang een omgangsregeling. Dan stopt het contact, tot groot verdriet van Thomas.

Weer aan de slag

Thomas zit dan al acht jaar in de bĳstand. Hĳ wil weer aan de slag maar het is moeilĳk om werk te vinden. De Gemeente Súdwest Fryslân meldt hem aan bĳ Pastiel. Samen met Carolien, jobcoach bĳ Pastiel, gaat hĳ aan de slag met zĳn cv. Ze draagt hem voor bĳ uitzendbureaus en deelt vacatures. Met resultaat! Via uitzendbureau AB Vakwerk kan hĳ aan de slag bĳ Sĳperda Verhuur. Hĳ brengt mobiele toiletten naar bouwplaatsen en andere locaties. Thomas: ‘Ik ben nu alsnog als chauffeur aan het werk, hier ben ik trots op! Ik ben zelfstandig en zie een groot deel van Nederland als ik op pad ben. Ik lever de toiletten af, maak ze schoon en waar nodig repareer ik ze ook. Dit bevalt zĳn werkgever zo goed, dat Thomas in 2022 een jaarcontract krĳgt! Thomas is heel blĳ met wat hĳ doet en is zowel Pastiel als AB Vakwerk en Sĳperda Verhuur dankbaar voor deze kans!

BRANDED CONTENT

LTB

TEKST EN BEELD RICHARD DE JONGE

SCHILDERSGROEP DRIE SCHILDERSBEDRIJVEN ONDER ÉÉN NAAM

Schildersbedrijf Lenis ging vijf jaar geleden een samenwerking aan met Tichelaar Schilders in Heerenveen en Tichelaar Schilders slokte twee jaar geleden Bootsma Schilders op in Hommerts. Al die tijd behielden de drie bedrijven hun eigen identiteit. Zo kon het gebeuren dat een opdracht werd verleend aan Lenis, er een busje voor kwam rijden van Bootsma en er schilders uitstapten in een overall van Tichelaar. Niet erg duidelijk. Daar is sinds 1 januari een eind aan gekomen want de drie bedrijven gaan verder onder één naam: LTB Schildersgroep, waarbij de drie letters staan voor de namen van de drie bedrijven, dat is helder. LTB Schildersgroep zetelt in Wolvega, heeft 35 schilders in dienst, vijf mensen op kantoor en wordt geleid door de zwagers Teunis Bakker en Sjaak Lenis. De LTB Schildersgroep heeft Noord-Nederland als werkgebied. Bakker: “Voor de klant verandert er niets. Het is vooral voor de interne organisatie. Als je links een BV hebt en rechts eentje, wordt alles aan elkaar doorbelast. Dat is nu niet meer zo en maakt het een stuk eenvoudiger.”

BAND De breedte van het bedrijf is de specialisatie. Bakker: “Behangen voor de particulier, het fijne werk bij de mensen thuis of het schilderen van een bedrijfshal, we hebben net zoveel aandacht voor de zakelijke klant als voor de particulier. We gaan voor de relatie. Het is goed dat je het nu leuk hebt, maar het is nog beter als je over tien jaar nog een band hebt. Het gaat erg goed, we hebben een goed gevulde orderportefeuille. We merken wel dat de zakelijke markt korter inkoopt dan voorheen. Soms krijg je vier weken van

tevoren opdracht voor een omvangrijke klus. Plan-technisch is dat wel eens lastig, maar ook een uitdaging. We zijn een familiebedrijf met schilders-DNA en hebben samen meer dan 200 jaar ervaring, we staan dichtbij de klant, zijn innovatief en door het samengaan staan we sterker.”

sneek

100x

grootsne ek

TEKST FREDDIE SCHELTEMA // FOTO JELLY MELLEMA

“DE OCEAAN OVER ROEIEN IS NIET MIJN GROOTSTE PRESTATIE” RENATE DE BACKERE

Ergens in ‘the middle of nowhere’ tussen Pingjum en Arum staat een wit huis. Hier waait de wind koud en meedogenloos over onmetelijke zwarte aardappelvelden. Verderop grazen enkele verdwaalde schapen op de verlaten zeedijk. De dijk die land en Wadden scheidt. Hier woont op doordeweekse dagen Renate de Backere. Op deze desolate plek vindt ze rust in haar drukke bestaan, want Renate pakt het leven met beide handen aan. Totdat ze ziek werd en het leven op pauze kwam te staan.

“

“Ik ben opgegroeid in Zeeuws-Vlaanderen en was een actief en sportief kind”, begint Renate de Backere haar verhaal. “Natuurlijk fietsten we naar school en in de avonduren deed ik aan badminton, fietscross en maakte ik lange wandelingen langs het strand. Ik was een echt buitenkind. Later ben ik veel gaan reizen om bergwandelingen en kampeertochten te maken. In Harlingen heb ik het sloeproeien ontdekt.” Kortom: Renate had een druk leven, hield van avontuur en ging een uitdaging niet uit de weg. Totdat ze een zwelling in haar borst voelde.

VERBIJSTERD

Renate: “Ik voelde een knobbeltje. En hoewel ik geen last had liet ik toch een check doen. Tussen het controlemoment en de uitslag zat zo’n twee weken. Ik heb mij eigenlijk geen seconde zorgen gemaakt, ik stond nog vol in de actiemodus. Toch nam ik een vriendin mee naar het ziekenhuis voor de uitslag. En we zitten daar in zo’n kamertje, de arts komt binnen en voordat hij gaat zitten zegt hij terloops: ‘Het is niet goed’. De doktoren zijn niet de meest empathische wezens en na die mededeling ging hij direct een route uitstippelen. Zo van: ‘Eerst opereren, dan bestralen en misschien chemo, afhankelijk van hoe de operatie verloopt. Daar kan je kaal van worden, maar we kunnen een pruik voor je regelen.’ Ik was verbijsterd en moest dit eerst echt even verwerken. Het was duidelijk: ik moest een lang traject in. Mijn leven zou nooit meer hetzelfde zijn. Nu ben ik vrij praktisch en ik behandelde mijn kanker ook als een project. Ik ging alles plannen en regelen met mijn werkgever en met mijn beste vrienden. Maar ik bleef wel doorleven. Ik weet nog dat ik na die vreselijke uitslag ‘s avonds gewoon ben gaan roeien met de meiden in Harlingen. Na de tweede training heb ik het hen verteld.”

HELE ZWARE JAREN “Goed, en dan ga je het traject in en ik moet zeggen dat het personeel van Antonius Sneek, net als mijn huisarts, je uitstekend verzorgen en begeleiden. Ik werd twee keer geopereerd en moest daarna elke dag naar het MCL Leeuwarden voor bestralen. Helaas waren de operaties en bestralingen niet afdoende en begon ik op advies van doktoren met chemotherapie. Het waren hele zware jaren, maar ik wist dat ik het fysiek en mentaal aankon. Maar het is heftig als een verpleegster met zo’n spuit op je afkomt in beschermende kleding en met dikke handschoenen. Bang dat het vergif op haar lichaam komt, want het spul brandt gaten in de vloer. En dat vergif spuiten ze in je lijf! Het herstel van de chemo heeft bijna vier jaar geduurd. Ondanks mijn slechte conditie en mijn vermoeidheid heb ik in die tijd toch de Harlingen-Terschelling race geroeid.”

VIJFDUIZEND KILOMETER “En toen kwam er een kans die ik niet kon laten lopen. Eén van de vier meiden van de oceaan roeiboot ‘The Queen of Hearts’ die de Atlantische oceaan over zouden gaan roeien stapte op. Ik was direct enthousiast, solliciteerde en werd aangenomen. Op 12 december 2020, op het Canarische eiland La Gomera, begon ons avontuur. De Talisker Whisky Atlantic Challenge is met vijfduizend kilometer de zwaarste roeirace ter wereld. Onderweg hebben we stormen met huizenhoge golven moeten doorstaan, waren er ijskoude nachten en snikhete dagen. Maar ondanks die ontberingen toch blijven roeien volgens onze opgelegde routine. Met blaren op de handen, brandende spierpijn en dodelijke vermoeidheid. Het is wonderlijk hoe weerbaar je lijf dan toch is. Uiteindelijk hebben we het gered en kwamen, na 43 dagen roeien ook nog als eerste vrouwenboot aan in Antigua. De euforie die je dan voelt is met geen pen te beschrijven. Toch is

de Atlantic Challenge roeien en winnen niet mijn allergrootste prestatie. Het overwinnen van mijn ziekte staat daar ver boven.”

VROUWENHARTEN Door hun overwinning en door sponsors werd er en passant ook nog 26.000 euro opgehaald voor het goede doel. Het geld werd gedoneerd aan het UMC Utrecht dat onderzoek doet naar het vrouwenhart. “Vrouwenharten verschillen van mannenharten”, aldus Renate. “In Nederland sterven 57 vrouwen per dag aan hart- en vaatziekten. Om het vrouwenhart beter leren behandelen is onderzoek nodig. Wij zijn trots dat we roeiend een bijdrage mogen leveren.”

GREAT PACIFIC RACE Wie denkt dat Renate na het roeien over de Atlantische Oceaan op haar lauweren gaat rusten komt bedrogen uit. Er staat alweer een nieuw project op stapel. Een nog groter avontuur. Een nog grotere uitdaging. Renate: “Ik ga volgend jaar op 12 juni met Marieke Le Duc de Stille Oceaan over roeien. Deze Great Pacific race is met vierduizend kilometer iets korter, maar is zwaar omdat je maar met z’n tweeën bent. De start is in San Francisco en de finish op Hawaii. We hebben nog anderhalf jaar, maar we zijn al druk met het vinden van een boot en sponsoren en zijn stiekem al bezig met trainingsschema’s. Ook deze keer roeien we weer voor het Vrouwenhart. Daarom hebben we ‘Heart to Follow’ als naam voor ons team bedacht.” Renate de Backere gaat weer een uitdaging aan. Zij volgt haar hart met een tempo dat nauwelijks is te volgen.

BINGO!

Zaterdag 29 januari 2022 vanaf 19:30 uur Koop je kaarten snel in de voorverkoop!

VOL=VOL

www.optisport.nl/rak Als de maatregelen het toelaten in de horeca en anders gaan we online!

Burgemeester de Ho Burg. De Hooppark 4 8605 CR Sneek 8605 CR Sneek T 0515-413218 T 0515-413218 E rak@optisport.nl

I www.optisport.nl/it www.optisport.nl/rak

NUMMER 01 • 2022

GROOTSNEEK.NL

CIJFERS VOOR... LEVENSVRAGEN AAN RENATE DE BACKERE HET LEVEN: 9

“Ik heb lieve mensen om mij heen, ik heb weer een mooi doel en ik heb leuk werk. Straks doe ik de haard aan en drink een glas whisky. Wat wil je dan nog meer.”

PERSOONLIJK RIJKDOM: 9

“Dat zit in lieve vrienden. En het betekenisvol kunnen zijn voor een ander. Onbaatzuchtig de wereld een beetje mooier maken.”

WERK: 9

“Ik ben verantwoordelijk voor de werelderfgoed educatie voor de Waddenvereniging. Ik geef trainingen aan onder anderen wadgidsen en ondernemers. Door mijn werk ben ik veel buiten en kan ik mijn passie voor de Wadden kwijt.”

DE LIEFDE: 9

“Mijn vriend en ik kennen elkaar bijna vier jaar. Wij hebben een enorme passie voor het buitenleven. Met hem durf ik gletsjers af te lopen en ik heb hem enthousiast gemaakt voor Schotland.”

VRIENDEN: 10

“Ik heb hele goede vrienden op verschillende plekken in het land wonen. Die hebben mij in de ziekteperiode fantastisch opgevangen en daardoor hebben wij een band voor het leven.”

TEVREDEN MET JEZELF:

8½

“Ik kan goed kiezen wat ik belangrijk vind. Door de kanker heb ik geleerd voor mezelf te zorgen en kan ik beter mijn grenzen aangeven. Ik blijf trouw aan mijzelf.”

CULTUUR:

“Ik ben wel geïnteresseerd in cultuur, maar zal geen musea afstruinen. Ik kan wel heel erg genieten van mooie foto’s of schilderijen. Verder heb ik wel geëxposeerd met mijn eigen fotografie. Uiteindelijk heb ik wel meer met natuur dan cultuur.”

MAATSCHAPPIJ: 5

“De polarisatie in de maatschappij is vergroot door de coronapandemie. De tolerantie, waar ons land om bekend stond, is ver te zoeken en ik vind dat zorgelijk. Hoe we met elkaar omgaan, daar schrik ik soms van.”

WAT MAAKT JE GELUKKIG? “Dan noem ik twee dingen. Ten eerste: op de oceaan roeien. Ten tweede: hoog in de bergen kamperen in Schotland en dan wakker worden met een laagje rijp op de tent.”

TOEKOMST? “Daar kan ik geen cijfer aan geven: ik heb geen idee wat ik in de toekomst ga doen, maar ik weet wel dat het een avontuur wordt.”

EEN FRISSE START Betaal pas vanaf maart!

SCHRIJF JE NU IN! Bij de Optisport Health Club beginnen we het jaar met een frisse start! Dit doen we natuurlijk het liefst samen met jou. Start daarom nu met sporten en betaal pas vanaf maart!

optisport.nl/tness

ht?

Een

GRATIS

Bij >30 m korting op elektrische karpetvloerverop maat uit de Wonderful warming onder Wool collectie je nieuwe vloer

smart home box

t.w.v. € 449,=15%

10 % korting op Mauritius en Maio pvc click vloeren

15 %

weer verlie fd op je huis legkorting !

op de tegelcollectie CERAtouch van COREtec

10% korting op schuifdeuren op maat

15%

korting op duettes & plissés uit onze Aanhuis collectie

Laat je Luxaflex® doen wat jij wil!

10 10%%

15%

korting op korting op de duurzame tegelvloer pvc vloeren uit de Creatino collectie nieuwe ‘Blauw‘Schilder’ maakt collectie gelukkig’

korting op smart home box van Slimmer Wonen bij elektrische raamdecoratie van Luxaflex®

10 %

20% korting op alle duettes en plisses uit de Aanhuis collectie

Vloeren Vloeren Raamdecoratie Raamdecoratie Gordijnen Gordijnen Kasten opop maat Kasten maat Verf behang Verf& & behang Stalen deuren Stalen deuren Interieuradvies Interieuradvies

korting op bijzondere wandkasten op maat gemaakt

10% korting op de Aanhuis laminaat collecties Flora & Livia WONINGINRICHTING-AANHUIS.NL WONINGINRICHTING WONINGINRICHTING-AANHUIS.NL Woninginrichting-Aanhuis.nl Sneek Prins Hendrikkade 53, 8601 CB Sneek Telefoon: 0515-413775 Email: sneek@woninginrichting-aanhuis.nl

Uw huis verkopen? maar nog geen ander huis gekocht Wij helpen u graag bij het zoeken naar uw nieuwe thuis. Bent u benieuwd naar wat wij voor u kunnen betekenen? Maak gerust eens een afspraak voor een vrijblijvend verkoopgesprek en inventarisatie van uw zoekwensen. Het begint met een goed gesprek... BART STRUIKSMA • Register Makelaar-taxateur

STRUIKSMA MAKELAARS SNEEK Leeuwarderweg 16 • 8605 AH Sneek T: 0515 - 418 282 • info@struiksmamakelaars.nl

@struiksmasneek

@struiksmamakelaars

www.struiksmamakelaars.nl

sneekbijlage

Duurzaamheid Special 2022

Gemeente Súdwest-Fryslân Energie neutraal in 2050

Op weg naar een duurzame gemeente Initiatieven van inwoners

De energiecoach “Flinke besparing op energierekening eenvoudig”

Private lease aanbod januari

100% ELEKTRISCH = NOOIT MEER TANKEN En ruilt u uw auto in? Dan ontvangt u het inruilbedrag z.s.m. op de bank

proﬁteer nu nog van de €3.350

overheidssubsidie Automaat 5 deurs Airconditioning USB-aansluiting Bluetooth® radio Actieradius 230km (wltp) LED dagrijverlichting 26,8 kWh batterij

Dacia Spring rekenvoorbeeld Comfort overheidssubsidie

€269 € 70 -

€199

p/mnd

Renault Twingo rekenvoorbeeld

Automaat 5 deurs Climate control Bluetooth carkit Easylink multimediasysteem Actieradius 190km (wltp)

Collection overheidssubsidie

€299 € 70 -

€229

Apple Carplay en Android auto

Caméléon lader Snel laden bij publieke oplaadpunten is 22 kWh batterij

p/mnd

Renault ZOE rekenvoorbeeld Life overheidssubsidie

€399 € 70 -

€329

p/mnd

Nissan Leaf rekenvoorbeeld N - connecta overheidssubsidie

€399 € 70 -

€329

p/mnd

Automaat 5 deurs Airconditioning USB-aansluiting Bluetooth® radio Actieradius 395km (wltp) LED dagrijverlichting Caméléon lader

Snel laden bij publieke oplaadpunten

52 kWh batterij

Automaat 62 kWh batterij 385km actieradius (wltp) 100 kw snelladen Lane departure warning Adaptieve cruise control Stoel- en stuurverwarming Keyless entry Navigatiesysteem Intelligent lane intervention 360° zicht met 4 camera’s

ik lease privé bij ABD! www.ikleaseprivebijabd.nl

Heerenveen Dokkum Drachten Sneek Leeuwarden

* ikleaseprivebijabd.nl wordt onder het Keurmerk Private Lease aangeboden van ARVAL. Gebaseerd op 60 maanden en 10.000 km. Inclusief: motorrijtuigenbelasting, allriskverzekering (eigen risico € 225,-), onderhoud, reparatie & banden, vervangend vervoer na 24 uur, pechhulp Europa, aﬂeverkosten, btw en administratiekosten. Optionele pakketten en/of uitrusting zijn altijd de keuze van de consument en kunnen desgewenst tegen meerprijs geleverd worden. Schrijf- en drukfouten voorbehouden. * Let op: Het berekende bedrag van €70,- in mindering op het maandbedrag komt te vervallen wanneer de subsidiepot leeg is.

De overheidssubsidie van €3.350,- wordt verdeeld over 48 maanden. Dat is een tegemoetkoming van €69,79 p/mnd. U betaalt het laatste jaar het volledige bedrag.

Duurzaamheid special 2022

Erik Faber met mevrouw Van der Werf (inwoner Eiland Sneek) op Burendag.

“Daar krijg je toch energie van!” Je kunt de krant niet openslaan of de termen vliegen je om de oren: klimaatdoelstellingen, aardgasvrije wijken, warmtepompen, stijgende zeespiegel, energiearmoede… Soms zie je door de bomen het bos niet meer. ‘Is dit niet iets voor in Den Haag, of nog verder… in Parijs? Daar hebben ze tenslotte afspraken gemaakt over het klimaat. Als ik een tegel uit mijn tuin vervang voor een plantje of drie zonnepanelen op mijn dak plaats, dan is dat toch een druppel op een gloeiende plaat?’ Dat van die gloeiende plaat, dat klopt, want de aarde wordt steeds warmer. Druppels zien we daardoor ook steeds meer want de opwarming van de aarde zorgt voor hevigere buien. Het water staat ook de inwoners in onze gemeente soms aan de lippen, zoals we dat zagen in Woudsend. Een ver-van-ons-bed-show is het dus niet. En hoe gek het ook klinkt, juist die ene kleine bijdrage, kan de druppel zijn! Alle beetjes helpen. Gelukkig zijn we daar volop getuige van in Súdwest-Fryslân. Veel inwoners zijn al goed op weg en ook de initiatieven waarbij inwoners de handen ineenslaan, nemen fors toe. Dat levert energie op alle fronten.

Vorig jaar schreef ik in deze duurzaamheidsbijlage dat we werkten aan een Transitievisie Warmte. Inmiddels is dit document vastgesteld door de gemeenteraad en wordt er hard gewerkt om deze plannen tot uitvoer te brengen. In dit document staat hoe we voor 2030 achtduizend woningen aardgasvrij maken. Hierbij richten we ons op huizen die nu energielabel A of B hebben en vaak al goed geïsoleerd zijn maar we gaan ook aan de slag met hele wijken en dorpen. Alternatieven voor aardgas zijn er en worden op meerdere plekken in onze gemeente, samen met inwoners, onderzocht. In de Sneker wijk Het Eiland werken we samen met woningbouwcoöperaties en proberen we of we de hele wijk kunnen verwarmen met water (aquathermie). Dezelfde techniek onderzoeken we ook in Heeg, samen met Duurzaam Heeg. Hierbij hopen we dit jaar kans te maken op een fors bedrag van het Rijk. In Bolsward onderzoeken we juist het gebruik van restwarmte van bedrijven, aardwarmte diep uit de grond (geothermie) en waterstof. Er zijn tal van mogelijkheden en aan ons de uitdaging om te kijken wat en waar in onze gemeente haalbaar en vooral voor u betaalbaar is. Naast alle inzet om de klimaatveranderingen tegen te gaan, moeten we ook ‘dealen’ met de

sneek bijlage

veranderingen die er al zijn, klimaatadaptatie heet dat. We doen hiervoor mee aan een Europees project (Life IP) maar ook de duurzaamheidsprijs gaat dit jaar naar het meest klimaatproof schoolplein. Tijdens de boomfeesttiendaagse hebben we samen met kinderen bomen geplant, maar veel schoolpleinen kunnen nog veel groener. Ook elke groene voortuin, hoe klein ook, draagt bij aan een beter klimaat, dus kijk vooral eens naar de geveltuinactie, dat hoeft u niks te kosten. Want we begrijpen best dat niet iedereen kan investeren in een beter klimaat. Daarom zijn er ook dit jaar weer volop subsidiemogelijkheden, voor huiseigenaren, maar ook voor huurders. Met kleine aanpassingen (RREW-subsidie) gaat de energierekening vaak direct omlaag. Ook kan onze energiecoach bij u langs komen voor gratis advies. En sommige initiatieven hoeven niet veel te kosten: douche korter, hergebruik, pak de fiets en ‘bisto ek tûk’, dan koop je om de hoek! Het is veel… Ook mij duizelt het af en toe, maar gaat het over klimaat, duurzaamheid en energie besparen, samen met onze inwoners, dan krijg ik daar vooral heel veel energie van! Erik Faber Wethouder Duurzaamheid Gemeente Súdwest-Fryslân

Duurzaamheid special 2022

Samen naar een energieneutrale gemeente in 2050! Deze inwoners uit Súdwest-Fryslân zijn (natuurlijk) al goed op weg naar een duurzame gemeente. Wil je zelf ook meedoen? Kijk op duurzaamsudwestfryslan.nl voor meer inspiratie en subsidieregelingen.

Matthy Veenstra heeft zonnepanelen

“De nul-op-de-meter hebben we voor stroom bijna gehaald” Er lagen al drie op het dak, maar toen Matthy Veenstra en zijn vriendin werden getipt dat ze in aanmerking konden komen voor de zonnepanelenactie van de gemeente, hebben ze er begin 2021 nog zeven bij laten plaatsen. Hun label A nieuwbouwwoning in Sneek, waar ze wonen met hun twee kinderen, werd zo nóg een beetje duurzamer. Door de zonnepanelenactie kon het gezin de panelen tegen een lagere prijs aanschaffen. Bovendien konden ze gebruikmaken van de RRE-regeling (Regeling Reductie Energiegebruik) waarbij je nog eens € 90,- terug kunt vragen voor kleine energiebesparende maatregelen via het Duurzaam Bouwloket.

Gemak

Investering: € 3000,– € 520,- btw teruggave

“Of het de voordeligste manier is weet ik niet, maar gemak speelde ook een grote rol”, geeft Matthy toe. “Er werd een installateur aangewezen

– € 90,- RRE subsidie sneek bijlage

en een paar maanden later lagen de zonnepanelen op ons dak. Een bureau regelde de afhandeling van de geldteruggave. Het werd helemaal uit handen genomen.” Matthy vindt het belangrijk dat de gemeente dit proces ondersteunt. “Dat was eigenlijk de voornaamste reden dat we dit gedaan hebben. Anders waren we waarschijnlijk in een traject terechtgekomen van uitzoeken, wachten, nadenken et cetera. Nu werd het allemaal voor ons geregeld. Voor vloerverwarming en warm water gebruiken we nog gas, maar we koken al op stroom en met de zonnepanelen is onze elektriciteitsmeter bijna terug naar nul. Goed voor je portemonnee en beter voor het klimaat, want wat ik zelf opwek hoeft niet door een ander opgewekt te worden. Alles wat je kunt doen is mooi meegenomen”, benadrukt Matthy. Volgende op het wensenlijstje? “Een sedumdak en misschien daarna een warmtepomp.”

Duurzaamheid special 2022

DIT IS EEN BIJDRAGE VAN GEMEENTE SÚDWEST-FRYSLÂN

Elbrig Barth heeft een sedumdak

“Met de groene daken subsidie kregen we de helft terug” In de zomer zorgt het voor verkoeling, in de winter voor warmte, het is goed voor de biodiversiteit én het ziet er ook nog eens heel fraai uit: een sedumdak! Voor Elbrig Barth en haar man was de keuze snel gemaakt om er één te laten plaatsen. Hun sedumdak een dakbedekking dat bestaat uit plantjes - ligt op het platte dak van de bijkeuken en op de dakkapel van hun jaren 30 woning in Sneek.

Investering: € 1775,07 – € 887,- subsidie

In een magazine over verbouwen ontdekte Elbrig dat ze subsidie kon krijgen voor een sedumdak. “Uiteindelijk kregen we de helft van de kosten terug. De groene daken subsidie, die ik online heb aangevraagd via het Duurzaam Bouwloket maakt het laagdrempelig om een sedumdak te laten plaatsen. Het regelen ervan ging bovendien gemakkelijk”, vertelt Elbrig, die hoopt

dat meer mensen er gebruik van gaan maken. “Ik denk dat als we met z’n allen een steentje bijdragen, we de wereld beter en mooier kunnen achterlaten.”

Oude details in een duurzaam jasje In december 2020 werd het sedumdak op hun bijkeuken geplaatst door een hovenier. “Het was echt een geluksmomentje toen het erop lag. Het dak trekt een hoop vogels en insecten aan. Zo nu en dan zie ik een vogeltje iets uit de plantjes pikken of vliegen er bijtjes op af.” Elbrig en haar man gaan hun woning nog verder aanpakken. De oude details blijven zoveel mogelijk bewaard, maar in een duurzaam jasje. “Vijf jaar geleden hebben we de begane grond aangepakt: muren isoleren, dubbel glas, schuimbeton. Dat zijn we nu boven ook aan het doen.”

Sytze Terwisscha van Scheltinga onderzoekt restwarmte

“Zwemwater Rolpeal verwarmen met overtollige fabriekswarmte” Kan de restwarmte van FrieslandCampina niet gebruikt worden om het zwembadwater van Sportcentrum Rolpeal in Workum te verwarmen? Toen Sytze Terwisscha van Scheltinga zich als vrijwilliger aanmeldde bij de Rolpeal, ging hij hier actief mee aan de slag. Inmiddels wordt er een haalbaarheidsstudie uitgevoerd. Al bij de eerste ontwikkelingen van het sportcentrum werd nagedacht over een samenwerking met FrieslandCampina, maar tot uitvoer kwam het nog niet. In 2019 werd het nieuwe sportcentrum Rolpeal, met zwembad, opgeleverd. De Workumer Sytze Terwisscha van Scheltinga meldde zich aan als vrijwilliger en dook opnieuw in het restwarmtevraagstuk.

Watertechnoloog “Als watertechnoloog hou ik mij bezig met duurzaamheid op het gebied van water, dus het ligt in mijn straatje”, vertelt Sytze, die hieraan toevoegt een passieve zwembadvrijwilliger te zijn. “Ik heb jonge kinderen en een klushuis, dus ik kwam er weinig aan toe.” Tot hij in 2019 op een koude decemberdag langs FrieslandCampina fietste en zag hoeveel warmte daar de lucht in werd geblazen. “Toen dacht ik: ik moet er nu echt werk van maken.”

“Toen ik zag hoeveel warmte de lucht in werd geblazen, dacht ik: hier moet ik werk van maken” Sytze nam contact op met FrieslandCampina, gemeente Súdwest-Fryslân, het Wetterskip en natuurlijk de Rolpeal. “Het viel me op dat alle partijen meteen enthousiast waren. Vanuit elke hoek wordt het vraagstuk fanatiek opgepakt en dat vind ik mooi om te zien”, vertelt Sytze opgewekt. “We

sneek bijlage

zijn er nog niet. Het realiseren van het plan is een ingewikkelde taak. Hierbij spelen organisatorische, financiële en technische factoren een rol. We onderzoeken nu de haalbaarheid en dat is een flinke klus. Eén ding weten we wel: als we dit kunnen realiseren, dan wordt er heel veel gas bespaard.”

Duurzaamheid special 2022

Duurzaam Súdwest-Fryslân Een gemeente waar het prettig wonen, werken en genieten is... daar staan wij voor en duurzaamheid is daar onlosmakelijk mee verbonden. In SúdwestFryslân volgen we de ontwikkelingen op de voet en bieden we tal van subsidiemogelijkheden zodat al onze inwoners mee kunnen doen. Een greep uit de duurzaamheidsprojecten in Súdwest-Fryslân. Kijk op duurzaamsudwestfryslan.nl voor meer inspiratie en subsidiemogelijkheden.

Duurzaamheidsprijs 2022 De duurzaamheidsprijs 2022 gaat over klimaatproof schoolpleinen. Alle scholen in Súdwest-Fryslân ontvangen hierover binnenkort bericht. Bij de vorige duurzaamheidsprijs konden ook particulieren een idee insturen en veel inwoners hebben dat gedaan. De winnaars zijn druk aan de slag met de uitvoering of hebben al een mooi resultaat geboekt.

Wist je dat... Súdwest-Fryslân een eigen energiecoach heeft? Hij heet Johan Broeren en geeft praktische bespaartips bij je thuis. Leerlingen van het voorgezet onderwijs in Bolsward en Sneek een oplossing bedenken voor het zwerfafvalprobleem in de waste battle? Op 10 maart 2022 horen we welke school gewonnen heeft en het idee mag uitvoeren. Heeg kans maakt op een subsidie van 4 miljoen euro in het Programma Aardgasvrije Wijken?

Prijswinnaar

Idee

Reitze Jonkman Leerlingen Bogerman (1) Leerlingen Bogerman (2) Akke van der Burg Co Wilders Menno de Roos Basisschool De Wyken Jolle Ouderkerken

Composthoop in Dearsum Groene daken op scholen Zonnepanelenboom in de haven Zwemvijver, blotevoetenpad in Scharnegoutum Gasloos Hemmen III Circulaire, drijvende huurwoning Vergroening schoolplein Onuitvoerbaar idee; maar beloning voor originaliteit

Er in de tuincentra Groen Goed Hommerts en Groencentrum Witmarsum een klimaatplein komt? Bezoekers kunnen hier ontdekken hoe ze hun tuin watervriendelijk en klimaatbestendig kunnen inrichten. Boeren in Ferwoude, It Heidenskip en Parrega groenafval van de gemeente composteren en gebruiken voor hun land zodat ze (bijna) geen kunstmest meer nodig hebben? De gemeente Súdwest-Fryslân vanwege het 10-jarig bestaan samen met leerlingen ruim duizend bomen heeft geplant op schoolpleinen tijdens de boomfeesttiendaagse? Kinderen hadden zelf om meer bomen gevraagd tijdens de kinderconferentie.

Meer groen in de stad Door steden en dorpen te vergroenen, wordt het fijner en gezonder om te wonen. Om te kijken wat kan in een bepaald gebied, werken we met een Blauwgroen-kansenkaart. Dat gebeurt in overleg met inwoners en bedrijven. Zo’n kaart laat zien wat inwoners zelf kunnen doen aan hun eigen woning, tuin en/of balkon. En hoe bedrijven schade door wateroverlast en hitte kunnen beperken. Zo maken we onze woonplaatsen ruim voor 2050 samen klimaatbestendig.

sneek bijlage

Het nieuw aan te leggen bedrijventerrein Hemmen III in Sneek een duurzaam bedrijventerrein wordt? Bedrijven die graag een kavel willen kopen, worden beoordeeld op hun energiegebruik en hoe ze omgaan met materialen (circulair). Je kunt zien hoe duurzaam jouw wijk is? Van alle wijken en dorpen in Súdwest-Fryslân kun je bekijken hoe de buurt is opgebouwd, welke huizen er staan met welk energielabel, wat het percentage aan groen is en het gemiddelde energieverbruik. Jouw buurtpaspoort download je op duurzaamsudwestfryslan.nl.

Duurzaamheid special 2022

DIT IS EEN BIJDRAGE VAN GEMEENTE SÚDWEST-FRYSLÂN

Tegel eruit, plantje erin

Subsidies

Ligt uw woning of winkelpand aan de openbare weg wilt u meehelpen aan het vergroenen van de omgeving? Vraag dan een gratis geveltuin aan bij de gemeente.

€ 70,- voor huurders of advies van de energiecoach

Een geveltuin maakt niet alleen de straat gezelliger, maar is ook erg goed voor het klimaat. Stenen en asfalt absorberen veel zonlicht en maken de omgeving warmer. Geveltuinen zorgen juist voor verkoeling en de planten nemen CO2 op waardoor de lucht schoner wordt. Bovendien neemt de grond zo meer regenwater op. Meer voordelen van een geveltuin, welke planten je het beste kiest en hoe je een geveltuin aanvraagt, leest u op: sudwestfryslan.nl/steenbreek.

Heeft u een huurwoning en wilt u energie besparen? Dan kunt u met de Regeling Reductie Energiegebruik Woningen (RREW) € 70,- terugkrijgen als u iets koopt waarmee u in De energiecoach helpt je gratis! uw huurwoning energie Energie besparen met tips van de energiecoach bespaart. Denk bijvoorbeeld Goed voor het klimaat én je portemonnee aan spaarlampen of tochtstrips. U kunt deze subsidie aanvragen of direct online shoppen via het Duurzaam Bouwloket. Weet u niet waarmee u in uw huis het beste energie kunt besparen? Onze energiecoach kan gratis bij u langs komen voor persoonlijk advies. Kijk op duurzaambouwloket.nl/rrew-sudwest-fryslan.

Geld lenen voor verduurzamen via het Warmtefonds Het Nationaal Warmtefonds is een regeling van de rijksoverheid waar bijna alle huiseigenaren een lening kunnen aanvragen. De huiseigenaar moet de lening gebruiken om zijn huis te verduurzamen. Je kunt er zonnepanelen mee aanschaffen of isolatie, maar ook de kosten voor de aansluiting op een warmtenet mee financieren. De energierekening gaat als gevolg van het verduurzamen omlaag. Het geld dat de woningeigenaar maandelijks overhoudt, moet genoeg zijn om de lening plus rente in maximaal tien jaar terug te betalen. Ga voor meer informatie naar www.energiebespaarlening.nl/particulieren.

Rekenvoorbeeld 1 Piet de Maker heeft triple glas (HR+++) laten plaatsen en zijn dak laten isoleren. Hij was al in bezit van spouwmuurisolatie en vloerisolatie. De kosten hiervoor kwamen op een totaal van afgerond € 10.000,-. • D oor gebruik te maken van de ISDE subsidie kreeg Piet € 3000,- retour. Daarnaast krijgt hij van de provincie Fryslân nog een extra tegemoetkoming van € 1500,-. Zijn eigen bijdrage kwam hierbij op een totaal van € 5500,-. • Dit bedrag heeft hij momenteel niet beschikbaar en Piet wil ook graag zonnepanelen op zijn dak. Hij besluit om een lening bij het Warmtefonds aan te vragen. Hij leent hier € 10.000,- en betaalt deze binnen tien jaar terug. Het rentepercentage is zo laag dat de totale kosten voor de lening uitkomen op € 10.564,- waarbij hij maandelijks € 88,04 aflost.

Rekenvoorbeeld 2 Wilma Ykema is haar jaren dertig woning aan het verduurzamen. Wilma heeft al vloerisolatie en HR++ glas. Door de gunstige ISDE subsidie heeft zij besloten om haar woning verder te voorzien van gevelisolatie en dakisolatie met het volgende kostenplaatje: • Dakisolatie: Kosten: € 5500,/ Subsidie: € 1620,• Gevelisolatie: Kosten: € 2000,/ Subsidie: € 1050,• Totale kosten: € 7500,- en zij krijgt hiervan € 2670,- subsidie terug. Dus ruim een een derde.

Wil je energie én geld besparen?

Investeringssubsidie Duurzame Energie (ISDE) Wilt u minimaal twee energiebesparende of duurzame maatregelen (laten) uitvoeren? Dan kunt u mogelijk gebruik maken van de ISDEsubsidie voor: • • • •

Warmtepomp of zonneboiler (particulier en zakelijk). Aansluiting op warmtenet (particulier en VvE). Isolatiemaatregelen (particulier). Zonnepanelen en windturbines (zakelijk).

U kunt deze subsidie pas aanvragen nadat u de maatregelen heeft laten uitvoeren. Om er zeker van te zijn dat u in aanmerking komt voor subsidie, kan het verstandig zijn om een maatwerkadvies te laten uitvoeren door een professionele energieadviseur. Hiervoor betaalt u tussen de € 200,- en € 300,-. Met behulp van dit advies kunt u offertes opvragen bij bedrijven die de maatregelen kunnen uitvoeren. Als de maatregelen klaar zijn, kunt u de subsidie aanvragen. De subsidie is beschikbaar tot en met 31 december 2025. Meer info of direct subsidie aanvragen kan via: www.rvo.nl/subsidie-en-financieringswijzer/isde.

In Friesland 50% extra voordeel bij isolatie (ISDE) Provincie Fryslân stimuleert inwoners om isolerende maatregelen te nemen via deze ISDE-subsidie en heeft hiervoor 2,95 miljoen euro beschikbaar gesteld. Woningeigenaren in Friesland krijgen 50% extra subsidie bij de aanschaf van spouw, gevel, vloer/bodem, dak of glasisolatie. Hiervoor moet u wel voldoen aan de voorwaarden van de ISDE-subsidie. De looptijd van deze Friese aanvulling geldt, zo lang er budget is, met terugwerkende kracht van 4 januari 2021 tot en met 31 december 2022.

Een mooie bijdrage in de investeringen van Wilma!

Hulp bij ISDE-subsidie aanvragen? Vindt u het allemaal wat te ingewikkeld? Ga dan naar de website degroenesubsidie.nl/isdeparticulieren. Zij verzorgen dan de hele subsidieaanvraag voor u. Het kost € 145,- maar u kunt er veel tijd en duizenden euro’s mee besparen.

Door deze investering te hebben gedaan is de maandelijkse energierekening van Piet meer dan gehalveerd!

sneek bijlage

Tijd voor een nieuw interieur? L A AT O N Z E C O L L E C T I E E E N I N S P I R AT I E B R O N Z I J N !

Vloeren - gordijnen - zonwering

Vloeren - gordijnen - zonwering Vloeren - gordijnen - zonwering

25% Korting op PVC Vloeren* Al vanaf € 35,00 per m² incl. leggen en egaliseren. *Vraag naar de actie voorwaarden.

www.vandermeerheerenveen.nl *Vraag naar de aktie voorwaarden. @vandermeer1 • Like ons op Facebook

Dracht 34 • Heerenveen www.vandermeerheerenveen.nl

Kleine Palen 27 | 8601 AB Sneek Tel. (0515) 43 99 24 www.bergstra.colorsathomes.nl

Wij leveren onder andere: tapijt - gordijnen - zonwering (binnen en buiten) - vitrages marmoleum - laminaat - vinyl - P.V.C. vloeren - projectstoffering

Betrouwbare duurzame CV ketels Storing? Wij Staan 24/7

Roodhemsterweg 20 • IJlst T. 0515 - 415307 • www.gebr-sikma.nl • info@gebr-sikma.nl

aar! l k u r voo

Adv. Sikma CV 260 x 94 mm.indd 1

22-01-18 15:55

Ik wil kleiner wonen.. De kinderen het huis uit, alles gel�kvloers, minder onderhoud, geen tuin meer. Het z�n zomaar een aantal redenen om te switchen naar een andere woning of appartement. Maar hoe kom ik aan een nieuwe woning in de huidige t�d? De markt wordt gedomineerd door emotie, overbieden en wachtl�sten. Kopen l�kt haast onmogel�k en de machteloosheid b� kopers slaat toe.

TE KOOP

‘Kopen lijkt haast onmogelijk en de machteloosheid bij kopers slaat toe’

Makelaard� Sneek haalt alles uit de kast om dit probleem met u op te lossen. Onze gerichte zoektocht, kennis van de markt, onderhandelingsvaardigheden, netwerk en onze activiteit op socialmedia geven ons de voorsprong! Ook adviseren w� u graag b� de verkoop van uw huidige woning, zodat aankoop en verkoop vloeiend in elkaar overlopen.

Laat ons helpen en vraag vrijblijvend een gesprek aan. Anne Stenekes Makelaar o.z.

Theo Groen Makelaar o.z.

0515 - 431543 info@makelaardijsneek.nl of whatsapp Theo: 06-50250082 Anne: 06-50250081 www.makelaardijsneek.nl

Duurzaamheid special 2022

TEKST EN BEELD: RICHARD DE JONGE

Warmtenet Bolsward: voor burgers door burgers

Particulier initiatief helpt Bolsward aan aardwarmte Los van elkaar hadden ze beiden een broertje dood aan de horizonvervuiling. Windturbines, praat Ynze Salverda en Marc van Wingaarden er niet van. “Maar,” dachten de twee, “ageren alleen is niet goed genoeg, je moet ook met een alternatief komen.” Ze liepen elkaar tegen het lijf, raakten aan de praat en richtten met twee gelijkgestemden een stichting op. En zaten beslist niet stil, want zo als het er nu voor staat, kan Bolsward over drie jaar overstappen op aardwarmte.

Voordelen aardwarmte Voordelen van aardwarmte ten opzichte van een veel toegepaste warmtepomp:

Maar dan moet er nog wel wat gebeuren. ‘Klein dingetje’ is bijvoorbeeld de aanleg van de infrastructuur. Het transport tot aan de woning kan niet via de bestaande gasleidingen. En dus moet Bolsward stapsgewijs op de schop. De vraag rijst natuurlijk waarom er juist voor deze stad is gekozen.

• O nafhankelijk van stijgende gas- en elektriciteitsprijzen. • Géén verdubbeling van het elektriciteitsverbruik. • Goedkope aflever-set in plaats van een veel duurdere warmtepomp. • Gebruik van bestaande radiatoren in plaats van vloerverwarming. • Hoogwaardig isoleren niet noodzakelijk. • Geen dure verbouwing nodig. • Netversterking niet noodzakelijk. • Coöperatief warmtebedrijf in plaats van een elektriciteitsbedrijf.

Wankele basis Ynze Salverda: “Bolsward heeft voldoende woningen én industrie. Ook geologisch gezien is Bolsward een prima plek. De stroom van Windpark Fryslân komt bij Bolsward binnen, er komt een nieuw trafostation. De Gasunie heeft plannen voor de aanleg van een waterstoftraject waarvan de pijp langs Bolsward loopt. De gemeente was al bezig met een restwarmtenet. De restwarmte van de bedrijven in Bolsward is niet toereikend om heel Bolsward mee te verwarmen. Ook aanvullende of alternatieve warmtebronnen zijn welkom. Bedrijven vertrekken, hebben zelf de warmte nodig omdat ze groeien en dan heb je te weinig warmte om aan de woningen te leveren. De gemeente ziet in dat wij hen werk uit handen nemen en dat het een particulier initiatief is dat dicht bij de burgers staat. Dat is ook de reden dat we geld hebben gekregen voor het haalbaarheidsonderzoek. Ook de communicatie naar de burger toe verzorgen wij. Zo hebben we aan het begin van het project een informatieavond gehouden in de Martinikerk. Daar kwamen tweehonderd mensen op af. Allemaal enthousiast.”

Ynze Salverda (links) en Marc van Wingaarden

Isoleren hoeft niet per se meteen omdat de temperatuur van het water dat binnenkomt hoog genoeg is. Ter vergelijking: een warmtepomp verwarmt met een temperatuur van 30 – 35 °C je huis, aardwarmte met tussen de 60 – 70 °C. We streven ernaar dat inwoners aanspraak kunnen maken op een mooie subsidie.

Belangstelling van andere gemeenten Stogef - Stichting Ontwikkeling Geothermie Friesland is de naam van de stichting die aardwarmte in Bolsward mogelijk moet maken. Naast Ynze Salverda en Marc van Wingaarden maken ook Henk de Vries en Hielke de Jong deel uit van het bestuur. In ons land zijn al meerdere initiatieven op dit gebied gaande, maar daar zit het bedrijfsleven achter. Bolsward is het enige particuliere

Ook het kraanwater

initiatief. Warmtenet Bolsward moet gezien worden als een pilotproject. Er is intussen belangstelling vanuit andere gemeenten. Om uit te leggen wat een warmtenetwerk betekent voor de inwoners komt er in de hal van het voormalige stadhuis van Bolsward, de Tiid, een informatiezuil waarin alles precies wordt uitgelegd, ondersteund met animatiefilmpjes en een aflever-set als voorbeeld.

Proefgasboringen Het principe van aardwarmte is dat je water naar een bepaalde diepte pompt en dit, door de aarde verwarmd, weer naar boven pompt. Een gelukje is dat er al in de jaren zeventig van de vorige eeuw proefgasboringen in de omgeving van Bolsward zijn gedaan.

De veel toegepaste warmtepomp is iets heel anders dan aardwarmte. In het eerste geval is het belangrijk dat de woning erg goed geïsoleerd is en kunnen de radiatoren niet meer gebruikt worden. Je moet over op vloerverwarming. Dat is op zijn zachtst gezegd in bestaande woningen nogal een verbouwing en investering. De twee noemen bedragen van tussen de dertig- en vijftigduizend euro. Daar komt bij dat als iedereen nu over zou stappen op een warmtepomp dit voor een enorme druk op het elektriciteitsnet zou zorgen. Dit omdat de apparaten nogal wat energie verbruiken. Op het moment dat je overstapt op aardwarmte, krijg je een aflever-set met daarin een kastje van zestig bij veertig centimeter dat op de plaats van de cv-ketel, maar vaak ook prima in de meterkast kan. Dat kastje wordt letterlijk aangesloten op de bestaande gas cvleidingen, maar verwarmt ook het kraanwater.

Marc van Wingaarden: “Al die data zijn openbaar en hebben we laten analyseren. Daaruit weten we dat er op 2.800 meter een zeer kansrijke laag zit. Willen we nog dieper, dan zullen we seismologisch onderzoek moeten laten doen. Bij Economische Zaken loopt de aanvraag voor een opsporingsvergunning om dit allemaal te mogen doen. Die is intussen ontvankelijk verklaard en het wachten is op goedkeuring.” Er is nog een heel traject te gaan, maar als we de twee mannen mogen geloven gaat de eerste boor in 2025 de grond in. afbeelding www.stogef.nl

sneek bijlage

De woning van Yvonne en Harmen is met een kaarsje te verwarmen

Tochthuisje maakt plaats voor energievesting

TEKST EN BEELD: RICHARD DE JONGE

10 Duurzaamheid special 2022

Dikke geïsoleerde wanden, daken, een dito vloer zonder kruipruimte, TripleHR-glas, een grote luchtdichtheid, de juiste installaties, waaronder een goed ventilatiesysteem, warmtepomp en zonnepanelen. Dit zijn de belangrijkste zaken die ervoor zorgen dat de woning van Yvonne Cnossen en Harmen Bouwstra een energieverbruik heeft van minder dan 1.000 kWh – vergelijkbaar met honderd kuub gas – per jaar. Even voor de duidelijkheid: honderd kuub gas per jaar is ongeveer het verbruik van een waakvlam.

In 1987 was Harmen Bouwstra tijdens zijn studie aan de hts in Zwolle in de vakanties vrachtwagenchauffeur. Bij botenverhuurder Lieuwe van der Pol trof hij een leuk meisje, dat een boot schoonmaakte. “Ik vroeg haar telefoonnummer in ruil voor een ijsje”, lacht Bouwstra. “En dat deed ze.”

Lang verhaal kort Harmen Bouwstra en Yvonne Cnossen, zo heette het meisje, kregen verkering. Maar dat raakte na een jaar uit. Beiden trouwden met een ander en Yvonne kreeg kinderen. In 2017 – Harmen was intussen gescheiden – ging hij op zoek naar zijn jeugdliefde. Eerder in 2010 was er ook al contact, maar toen waren de twee nog gebonden. Op Hardzeildag 2017 ontmoetten ze elkaar en kwamen er achter dat ze beiden single waren. De enorme klik resulteerde in verkering. Na een jaar ‘proeftijd’ maakten ze plannen om samen te wonen. Harmen woonde in Lelystad, maar Yvonne wilde daar niet naartoe verhuizen. Begrijpelijk, want ze was al dertig jaar kleuterjuf aan de Simon Havingaschool in Sneek. Anno nu is Yvonne kleuterjuf aan de christelijke basisschool Op ‘e Hichte in Scharnegoutum. Belangrijk was ook, dat Yvonne op zijn zachtst gezegd nogal verknocht was aan ‘haar plekje’ in Tersoal.

Historische locatie “Het huis in Tersoal was een bouwval”, zegt Bouwstra. “Maar wel goed

geventileerd”, lacht Cnossen. Er werd besloten dat er op de plaats van het oude huis een nieuwe gebouwd zou worden, met kantoor voor zijn bedrijf HBO bouw & energie. Bouwstra heeft als bouwtechnisch ingenieur onder andere 1.450 woningen voorbereid in het Oostelijk Havengebied in Amsterdam. En in Aalsmeer ontwikkelde hij als projectleider meer dan duizend woningen en een winkelcentrum. De te bouwen woning in Tersoal moest vanwege zijn achtergrond als gecertificeerd Passive House Tradesperson een passiefhuis worden, met houten gevels. In het voorjaar van 2019 togen de twee naar Hûs en Hiem, de welstandscommissie. “En stonden vijf minuten later weer buiten”, zegt Bouwstra. “Hûs en Hiem vond het een historische locatie en daar moest de woning bij passen. Dus geen hout aan de buitenkant, maar bakstenen, de woning moest een andere vorm krijgen dan wij hadden bedacht en er moesten dakpannen op. Daar hebben we even een nachtje over geslapen en twee weken later werden de aangepaste plannen wel goedgekeurd.”

Reizende kinderboerderij De locatie in Tersoal heeft voor Cnossen een belangrijke betekenis. Jarenlang woonde Yvonne Cnossen hier met haar vroegere en inmiddels overleden man. Het huisje was gebouwd in 1888 en stond op circa

“In nieuwbouwhuizen is warmte een groter probleem dan kou” duizend vierkante meter grond. Door de jaren heen kwamen er nogal wat hokjes bij. Dat had alles te maken met de hobby van het toenmalige echtpaar. Cnossen: “We begonnen met een paar dieren en al snel hadden we een reizende kinderboerderij. We verzorgden bijvoorbeeld ook de dieren van de kerststal op het

sneek bijlage

Schaapmarktplein in Sneek.” Later is dit van de hand gedaan en kwam er in Tersoal een brocantewinkel onder de naam ‘Fogeltje’, de geboortenaam van Yvonne. Leuk om te weten dat haar zoon en dochter de winkel hebben voortgezet aan de Nieuwstad in Leeuwarden onder de naam ‘Hardwerk x Fogeltje’.

Duurzaamheid special 2022

Dicht getapet Hoge isolatiewaardes zijn belangrijk, en dat geldt voor de vloer, gevel en dak. Er is houtvezel gebruikt. Dat is circulair. De kozijnen zijn supergoed geïsoleerd met driedubbel glas. De woning is enorm luchtdicht. Alle kieren en naden zijn fabrieksmatig in het casco en in de kozijnen dicht getapet. Tape? Jazeker, in plaats van kit, want de tape die is gebruikt heeft geen weekmakers waardoor het niet veroudert. Die is over vijftig jaar nog goed. Er is veel beter gebouwd dan volgens de normen van het huidige Bouwbesluit. Hierin staat onder meer dat als je de over- en onderdruktest doet, er een energieverlies mag zijn van 0,98 liter per vierkante meter per seconde. De woning van Bouwstra en Cnossen gaf bij deze test een waarde van 0,18 (!). Daar heb je wat aan.

Balansventilatie

Lokale bedrijven

Tjokvolle schuur

Het is al snel duidelijk dat energiebesparing de grote passie is van Harmen Bouwstra. Eenmaal aan het woord, praat hij als een mitrailleur. “We hebben in de zomer het huis gesloopt. Mijn plan was om een passiefhuis te bouwen. Het principe van passief bouwen is dat woningen in beginsel geen energie nodig hebben voor verwarming en koeling waarbij het comfort goed blijft en met een optimaal binnenmilieu. Over de levenscyclus van een gebouw leidt passief bouwen tot de laagste kosten. Ik wilde in eerste instantie dat een aannemer het huis bouwde, want dan kon ik ook door met mijn werk voor HBO bouw & energie. Toen dacht ik: ‘Weet je wat, al dat voorwerk en dingen regelen kan ik zelf wel’. Dat passief bouwen besteed ik uit aan de cascobouwer, de kozijnenleverancier en de installateur. En alles wat er omheen komt, kan de lokale aannemer wel doen.”

Cnossen pleit voor een bouwdeskundige als je zelf niet ter zake kundig bent. “Ik heb vaak gezegd dat als ik dit huis had moeten bouwen, er niets van terecht was gekomen. En ik was veel meer geld kwijt geweest. Een bouwbegeleider is noodzakelijk. Er wordt goed overlegd en dat bespaart veel kosten.” Dat het, ondanks dat het geen seriebouw was, toch snel kan gaan, blijkt uit het feit dat vijf weken nadat het casco was geplaatst de twee al hun intrek namen. De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat het toen nog niet helemaal af was, maar de aanbouw al wel en daarin konden ze de eerste maand wonen. “En de schuur was al klaar”, zegt Cnossen. “Die moest als eerste klaar zijn want daarin konden we mooi een deel van de huisraad kwijt. Die schuur zat tjokvol.”

In de praktijk betekende dit dat de aannemer de aftimmering, betonwerk, buitenriolering, metselwerk en dakwerk deed. Bouwstra: “We hebben zo veel mogelijk lokale bedrijven ingeschakeld. Ook de tuinman en zelfs de overheaddeur van de botenstalling komt hier uit het dorp. Veel werkzaamheden gingen op regiebasis. Op een eerlijke manier met elkaar werken, in goed overleg. Dat is ook het fijne als je het lokaal doet. Vertrouwen, dat is het. Wij zijn ook snel van betalen en van de andere kant trokken bedrijven een deel van de rekening in als er iets niet helemaal goed was gegaan. Communicatie is ook erg belangrijk. Elke woensdagmorgen hadden we overleg. Alles wat er speelde kwam voorbij en werd opgelost.”

Daarnaast zijn de installaties erg belangrijk. Vooral de afweging tussen de verschillende onderdelen. Het is natuurlijk de bedoeling dat je zo weinig mogelijk energie gebruikt. Bouwstra: “Wij kunnen het huis elektrisch verwarmen met 3.500 kWh per jaar. Dat is ongeveer 350 kuub gas per jaar. Maar we verwarmen het elektrisch door middel van een lucht-luchtwarmtepomp. Die heeft een rendement van 400% waardoor we omgerekend uit zouden komen op nog geen honderd kuub gas per jaar. In combinatie daarmee is ventilatie superbelangrijk. Vanwege vocht, gassen en fijnstof moet je goed ventileren. Dat is nog belangrijker dan isolatie.” Gekozen is voor balansventilatie met warmteterugwinning. Misschien beter bekend onder de naam WTW-installatie (warmte terug win). Bouwstra: “Die van ons heeft een rendement van 93% en heeft maar een verbruik van vijftien Watt. Vergelijkbaar met een gloeilamp. In de toekomst hebben alle nieuwbouwwoningen een balansventilatie.”

Omgekeerde airco Volgens Bouwstra is in alle nieuwbouwhuizen de warmte een groter probleem dan de kou. “Alle nieuwbouwhuizen zijn zo goed geïsoleerd dat ze de warmte vasthouden en het zomerdag in huis vaak veel en veel te warm is. Sinds vorig jaar is in het Bouwbesluit vermeld dat het jaarlijks zo’n tien procent van de tijd te warm mag zijn.” In de woning van Bouwstra/Cnossen is dat met alleen passieve koeling minder dan twee procent en dat komt door het ontwerp met screens voor de ramen en door de zomernachtventilatie in de vorm van twee automatische dakramen in de woonkamer, met horren natuurlijk. De al eerder genoemde lucht-luchtwarmtepomp kan ook als airconditioning functioneren en is het ook daadwerkelijk. Dat verwacht je niet. Bouwstra: “Het is een passiefhuis waardoor je niet actief mag koelen. Een airco is actief en verbruikt veel stroom. Maar je kunt de schakelaar ook omdraaien waardoor het een lucht-luchtwarmtepomp wordt met een rendement van vierhonderd procent.”

sneek bijlage

IN 2022 RIJDEN MET DE BIJTELLING VAN 2020/2021? BIJ JAARSMA KAN HET! ELEKTRISCH EN PLUG-IN HYBRIDE RIJDEN ONTDEK JE BIJ JAARSMA!

FORD MUSTANG MACH E ELEKTRISCH 12% BIJTELLING 2021 - NIEUW

5x uit voorraad leverbaar

VOLVO XC60 T6 PLUG-IN HYBRIDE

CRYSLER PACIFICA

RENAULT ZOE ELEKTRISCH

PLUG-IN HYBRIDE

VANAF € 53.450

8% BIJTELLING

HONDA E ELEKTRISCH

8% BIJTELLING

€67.950

€79.750

VANAF €27.950

€29.850

2021 - 6.488 KM

2022 - NIEUW

2020 - NIEUW

2020 - 7.560 KM

R-Design

Limited S

5x uit voorraad leverbaar

> Particulier €2.000,- subsidie via de Subsidieregeling Elektrische Personenauto’s Particulieren (SEPP). Geldt voor Zoe en Honda E. > Zoe en Honda E 8% bijtelling over de volledige cataloguswaarde. > Mustang Mach E 12% bijtelling over de eerste €40.000 cataloguswaarde.

Ook voor het onderhoud aan uw elektrische of hybride auto, bent u bij Jaarsma aan het goede adres! Automobielbedrijf Jaarsma Ridderdijk 11b 8741 KE Hartwerd Telefoon & WhatsApp 0515-569811 E-mail info@automobielbedrijfjaarsma.nl

Wy dogge alles foar jo auto!

www.automobielbedrijfjaarsma.nl

Duurzaamheid special 2022 13

Bouke Sikma van installatiebedrijf Gebr. Sikma in IJlst

BRANDED CONTENT

“Zonnepanelen verdien je binnen zes à zeven jaar terug”

TEKST: PIEBE PIEBENGA

Duurzaam “Mijn broer Hans en ik zijn al sinds de jaren 90 bezig met duurzaamheid”, vertelt Bouke Sikma. “Ons bedrijfspand hier in IJlst is helemaal op een duurzame manier gebouwd. Met energiezuinige verlichting en een warmtepomp. Compleet energieneutraal ook door zonnepanelen op het dak. En alles circulair, hout en zink, je kunt het zo opnieuw gebruiken. Duurzaamheid zit ons in het bloed. Onze pake is honderd jaar geleden met dit installatiebedrijf begonnen in Sneek. In de Peperstraat. Daarna heeft het nog jaren op het Oud Kerkhof gezeten. Eind jaren 90 hebben we een bedrijf overgenomen in IJlst en ons daar op het industrieterrein gevestigd. Vanaf het moment dat duurzaamheid op begon te komen, geloofden Hans en ik erin. We dachten: ‘Dat zijn mooie technieken, daar moeten we vroeg bij zijn, dan kunnen we een voorsprong opbouwen op de concullega’s’. Zo is het ook gegaan. Twintig jaar geleden waren we redelijk revolutionair. Nu zijn we expert op het gebied van zonnepanelen, warmtepompen en balansventilatie. Bij dat laatste ventileer je met een minimum aan warmteverlies. Dus heel energiezuinig.”

Veel aanbieders “Wat zonnepanelen kosten? Je moet ongeveer rekenen op 450 à 500 euro per paneel. De meeste particulieren hebben tussen de tien

FOTO: NIELS REMIGIUS FOTOGRAFIE

Bouke en Hans Sikma: “De installatietechniek is een prachtig vak”

en 24 panelen. Bedrijven soms wel 400. Dus reken maar uit. Maar prijs is niet altijd leidend, hoor. Je moet wel de juiste panelen hebben. Zonnepanelen is een typische groeimarkt op dit moment. Er zijn veel partijen die daar nu op duiken. Er is een groot aanbod uit de Aziatische landen. Vooral in China kunnen ze goedkoop geproduceerd worden. Maar je moet wel opletten dat je de goede leverancier benadert. Ga met een partij in zee die ervaring heeft en garanties kan waarborgen. Want als je leverancier failliet gaat, zijn ook je garanties weg. Er zijn nogal wat cowboys die een graantje mee willen pikken. Ik frons ook een beetje mijn wenkbrauwen bij die grote aanbieders, CoolBlue, Ikea en verzekeraars. Dan denk ik: ‘Wie gaat die panelen aanbrengen en onder welke installatievoorwaarden?’”

25 jaar garantie Zonnepanelen verdien je binnen zes à zeven jaar terug. De btw kun je trouwens meteen al terugvorderen. Alles wat je opwekt aan energie kun je wegstrepen tegen wat je verbruikt. En heb je een overschot aan energie, bijvoorbeeld in de zomer, dan lever je dat via het net aan je energiemaatschappij. Op de meeste zonnepanelen zit een vermogensgarantie van 25 jaar. De leverancier garandeert dan dat de panelen na 25 jaar nog 80 tot 82% van hun originele vermogen leveren. Sommige geven die garantie zelfs voor dertig jaar. Kun je nagaan hoe lang je dan winst maakt met die panelen. In de afgelopen tien jaar zijn de panelen ook steeds beter geworden. Zes jaar terug was het vermogen ongeveer 250 Wattpiek per paneel, nu is 340 à 350 al normaal. Dat komt onder andere door de ontwikkelingen vanuit de ruimtevaart. Daar gebruiken ze panelen op bijvoorbeeld satellieten.”

heerenveenbijlage

Alle voordelen op een rij: Direct lagere energiekosten.

e investering is eenmalig, D daarna ga je besparen.

Door zelf energie op te wekken heb je geen last van stijgende energieprijzen.

lektriciteit die je teveel opwekt verkoop E je aan de energieleverancier.

onnepanelen wekken altijd energie op, Z ook als de zon niet schijnt. onnepanelen verdienen zichzelf Z binnen zes à zeven jaar terug. ilieuvriendelijke energie. M Één of twee dagen werk “Panelen wegen ongeveer twintig kilo per stuk. Dus het is wel van belang dat er goeie berekeningen worden gemaakt voor het dak waarop ze gemonteerd worden. Vooral platte daken hebben vaak een lichtere constructie. Het is natuurlijk afhankelijk van het aantal panelen, maar wat particulieren betreft liggen de panelen er binnen één of twee dagen op en is alles aangesloten.”

Prachtig vak “De installatietechniek is een prachtig vak. Volop in ontwikkeling ook. Het is jammer dat zo weinig jongeren kiezen voor een technische opleiding. Ik ben bang dat dat een probleem gaat worden in de toekomst. Wij kunnen ze zelf wel opleiden, maar het begint met jongeren die weer met hun handen willen werken. Er staat heel wat te gebeuren nu met die energietransitie. Dus ik zou zeggen: ‘Jongeren, denk er ‘ns goed over na, want je bedje is gespreid en het is mooi werk.’”

FOTO: LAURAKEIZERFOTOGRAFIE

Steeds meer bedrijven en particulieren kiezen voor zonnepanelen. Niet zo raar natuurlijk, want het is een slimme investering. Je geeft één keer een bedrag uit voor de aanschaf en installatie van de panelen en daarna ben je voor tientallen jaren onafhankelijk van de grote energiebedrijven. Op die manier bespaar je flink op je energiekosten. Die besparing wordt bovendien elk jaar groter, omdat de energielasten steeds maar blijven stijgen. Tel uit je winst. Bovendien wek je op een milieuvriendelijke manier energie op. We spreken met Bouke Sikma van installatiebedrijf Gebr. Sikma uit IJlst.

14 Duurzaamheid special 2022

Energiecoach brengt veel meer dan de bespaar-box

Flinke besparing energierekening Goed voorbeeld doet goed volgen. Het succes van de energiecoaches in Leeuwarden bleef ook bij de Provincie Fryslân niet onopgemerkt. En wel zo dat er een Fries netwerk is ontstaan onder de noemer ‘Energieteam Fryslân’. Alle Friese gemeentes, energiecoöperaties, woningbouwcorporaties, huurdersverenigingen en bibliotheken werken hierin samen aan het ondersteunen van burgers in de energietransitie. Nu zijn er in Fryslân rond de zeventig energiecoaches actief.

Hoewel je anders zou verwachten, hoef je om energiecoach te worden geen technische achtergrond te hebben. Affiniteit met besparen is wel handig, maar omgang met mensen is de essentie. In Heerenveen is pas geleden een energiecoach aangenomen die voorheen kapster was. De groei in de energiecoaching komt mede voort uit de RRE, de Regeling Reductie Energiegebruik van de rijksoverheid. Energiecoaching is er namelijk al langer dan de RRE, en deels komt het ook voort uit sociaal beleid. Met deze RRE-gelden kunnen gemeentes hun burgers stimuleren zorgvuldiger om te gaan met energie. Dat kan door bespaar-boxen of cv’s inregelen en energiecoaches vallen daar ook onder.

Bespaar-box Johan Broeren is zo’n energiecoach. “Na aanmelding via de website van de gemeente, kom ik bij de mensen langs. Niet alleen bij huurders, maar ook bij woningeigenaren, want energie gaat iedereen aan”, vertelt Johan Broeren. “Ik vraag altijd naar de doelen. De gasprijzen rijzen de pan uit en veel vragen gaan dan ook over gas. Maar er zijn ook mensen die een elektriciteitsprobleem hebben. Of vinden dat ze uit hun huis waaien omdat het tocht. Er komt een bespaar-box mee en die help ik uitpakken. Daar doe ik extra uitleg bij om er voor te zorgen dat mensen bewuster worden. Mensen zijn gewend om een lamp te vervangen als hij

stuk is. In die bespaar-box zitten vier ledlampen. Die moet je meteen indraaien. Dan wordt er meteen ook bezuinigd. Die eerste vier lampen vormen de aanzet tot de gang naar de winkel om alle lampen in huis te vervangen.” De bespaar-box bevat naast de ledlampen zaken als een douchetimer, tochtstrippen en een radiatorventilator.

Uitdaging De energiecoach kan goed uitleggen wat je bespaart en verdient. Maar het is niet iedereen gegeven om meteen maar alle lampen te vervangen want dat vergt een financiële investering. Daarom werkt een energiecoach met doelen. Een doel is ook om gedrag te veranderen. Als je doelen haalt, heb je succes. Dit betekent niet dat je faalt als je ze niet haalt. Broeren: “Dan gaan we kijken naar waar het niet helemaal goed is gegaan en beginnen we weer opnieuw. Een coach daagt uit. Beter letten op de verwarming, zorgvuldiger omgaan met water.

sneek bijlage

Dat moet je leren en daar word je steeds beter in. En dan wordt je beloond omdat je bespaart.”

Doorwaaiwoning Zo heeft bewuster omgaan met energie Hilda Hilverda uit Bolsward al een maandelijkse besparing opgeleverd van vijftig procent. En als het aan haar ligt wordt dat nog meer. Hilda: “Ik ben vanuit Oudega twee jaar geleden naar Bolsward verhuisd. In Oudega had ik een doorwaaiwoning. Vocht, tocht, niet geïsoleerd en niet comfortabel. Dat is nu veel beter. Heerlijk. Ik ben zelf al beter gaan letten op het gebruik en verbruik. Ik heb de droger de deur uit gedaan. De was hangt buiten of in het trapgat. Douchen doe ik ook korter dan voorheen. Na het gesprek met Johan ben ik nog verder gegaan met besparen. Ik heb nu bijvoorbeeld ledlampen, een stekkerdoos met een aan- en uitschakelaar en heb ventilators onder de radiatoren. Die verspreiden veel sneller de warmte in je huis. Wat zeker ook helpt is een verbruiksmanager. Dat is een app op mijn mobiel. Door de

Duurzaamheid special 2022 15 TEKST EN BEELD: RICHARD DE JONGE

eenvoudig te realiseren SNELLE BESPAARTIPS Besparing Investering Besparing MET investering per jaar: • Plaats een waterbespaarder • Gebruik een stekkerdoos met schakelaar • Plaats een waterbesparende douchekop • Voorzie je woning van tochtstrips • Plaats isolatiefolie achter de radiators • Vervang de lampen door ledlampen

€ 4,-

€ 10,-

€ 3,50

€ 50,-

€ 9,-

€ 54,-

€ 5,-

€ 54,-

€ 20,€ 2,per lamp

€ 30,€ 5,per lamp

Besparing ZONDER investering

Besparing per jaar:

• Douche een minuut korter • Zet de verwarming lager, per graad lager • Laat apparaten niet op stand-by staan, maar zet ze helemaal uit • Hang gordijnen achter de verwarming en niet er over en plaats meubels op afstand van de verwarming • Verwarm alleen de ruimtes waar je bent • Droog de was buiten of in het trapgat in plaats van in de droger

€ 27,€ 50,€ 75,€ 80,€ 85,€ 100,-

Weten wat er bij u in de gemeente mogelijk is? Kijk op: www.energieteamfryslan.frl

feedback die je krijgt, word je heel bewust van het gebruik en het gevolg. Ik zou graag in de toekomst nog zonnepanelen en een via de app bedienbare klokthermostaat willen.”

Bewustwording Toen alles nog beschikbaar was, was het: ‘Zet alles maar aan’. Bewustwording is nu het toverwoord geworden. Niet meteen kiezen voor een apparaat met een snoer, maar gewoon een ouderwetse fluitketel in plaats van een elektrische waterkoker. En als je daar toch voor kiest, dan goed kijken naar het energieverbruik. Er zijn meerdere ingangen om met energie aan de gang te gaan. Geld, comfort en klimaat zijn de belangrijkste drijfveren. En dan is er nog één, volgens Johan Broeren: je wilt er bij horen. Je wilt mee in de energietransitie.

Broeren: “Het is een sneeuwbaleffect. Buren en vrienden die het elkaar vertellen dat ze een energiecoach langs hebben gehad. Wat je ziet is dat het voor de meeste mensen een sport wordt.” Overigens is het niet met één bezoekje gedaan. De energiecoach komt in totaal drie keer bij je langs.

Enerzjyteam Fryslân:

Persoanlik kontakt en advys op maat “It sil jo net ûntgien wêze dat we ús de kommende jierren kollektyf ynsette moatte foar de enerzjytransysje. Kollektyf betsjut mei-inoar, stik foar stik, elkenien! Mar jo freegje josels faaks ôf wêr ‘t jo as partikulier begjinne moatte? Wat jo dwaan kinne? Om jo hjir mei te helpen beskikt provinsje Fryslân oer in netwurk fan enerzjycoaches. Tegearre mei gemeenten, enerzjykoöperaasjes, wenningkorporaasjes, enerzjyadviseurs en oare partijen binne de enerzjycoaches troch de hiele provinsje aktyf. Sy stelle mei jo as wenningeigner of hierder in plan op om enerzjy te besparjen. De enerzjycoaches besjogge mei jo hokker enerzjybesparringen en maatregels foar jo wenning mooglik binne. Der wurdt sjoen nei gewoanten, kosten, mooglike besparringen en planning. De enerzjycoach komt yn totaal trije kear by jo del om alles goed troch te nimmen, út te rekkenjen en by te hâlden om sa meiinoar ta in moai resultaat te kommen. Ferline jier wie in goed jier foar it Energzyteam Fryslân. Yn alle Fryske gemeenten wurde no enerzjycoaches ynset. We ha in eigen oplieiding yn Fryslân om energiecoach te wurden en der binne al sa’n santich enerzjycoaches aktyf. We sjogge dat hieltyd mear ynwenners fan it netwurk fan enerzjycoaches heard hawwe en in petear oanfreegje. Persoanlik winskje ik elkenien foar 2022 in enerzjycoach ta. Sjoch op enerzjyteamfryslan.frl nei de mooglikheden yn jo gemeente, en meld jo oan! De enerzjycoach komt graach by jo del, fergees en folslein frijbliuwend!”

Besparing delen Om kinderen al jong kennis te laten maken met energiebesparing is er ‘Met energie kun je lachen’. Dat is een educatief programma voor basisscholen. Broeren: “Het is gemakkelijk voor te stellen dat kinderen supergemotiveerd zijn. Die hebben nog het idealistische dat ze op de aarde moeten passen en vragen aan hun ouders wat zij er aan doen. Tip van de energiecoach om de jeugd in het besparen te betrekken, is ze letterlijk te belonen. “Ik ken een echtpaar dat de besparing van 300 euro deelde met hun zoon. Dan doe je het écht samen”, besluit Johan Broeren.

sneek bijlage

Enerzjydeputearre Sietske Poepjes provinsje Fryslân.

16 Duurzaamheid special 2022

Wouter Broekema van ABD over elektrisch rijden:

“Binnen een week alle voo overboord en nooit meer t TEKST EN BEELD: RICHARD DE JONGE

De accu’s worden compacter, lichter in gewicht en krijgen een hoger rendement waardoor een actieradius van duizend kilometer mogelijk wordt. Daarnaast worden elektrische auto’s goedkoper en zijn er in de toekomst geen laadpalen meer nodig. Het laden gebeurt door middel van inductie. Je zet de auto op een plaat voor huis of op de oprit en hij wordt opgeladen. Net als de smartphones van nu.

Maar zover is het allemaal nog niet. Vooralsnog hebben we te maken met de capaciteit van de accu’s. Dat was ruim honderd jaar geleden ook het probleem. Jazeker, want tegelijk met de brandstofmotor, was er in de beginjaren ook een elektrisch aangedreven versie. Niet zo vreemd, want een elektromotor heeft een veel eenvoudiger techniek. Meer dan nu het geval is, maar ook toen waren de batterijen de beperkende factor.

Actieradius neemt toe “Maar de actieradius neemt flink toe”, zegt Wouter Broekema, salesmanager bij ABD. “Wat tot voor kort een probleem was, was de laadtijd. Maar je ziet nu dat je bij een laadstation aan de snelweg bijvoorbeeld al in een kwartier weer voor 125 kilometer kan bijladen. Bij ABD adverteren we veel, we zijn ook zeker marketing gericht, richten ons op kwaliteit en zijn niet voor niets twaalf keer ‘Dealer van het Jaar’ geworden. De verkoop van elektrische auto’s hebben we vanaf het begin anders aangepakt. Natuurlijk willen we ze graag aan de man brengen, maar we zijn vooral op zoek naar ambassadeurs. Gechargeerd is het van: ‘ben je enthousiast over een elektrische auto, dan mag je hem kopen’.”

Andere beleving Hoewel de verkoop van elektrische auto’s ‘vol gas’ gaat, zijn hybrides nog steeds populairder. Dat is logisch omdat je met een hybride auto langer door kunt

rijden zonder bij te laden. Broekema: “Voor mensen met een elektrische auto die op vakantie willen, bieden we mobiliteitsoplossingen. Stel, je wilt naar Portugal met je elektrische auto, dan is het nu nog rijden van laadpaal naar laadpaal. Zie je dat niet zitten, dan kun je bij ons tegen een geringe vergoeding een brandstofauto meekrijgen.” Goed idee, en je zou zeggen dat daar veel gebruik van wordt gemaakt. Broekema: “Nou, eigenlijk niet. Het blijkt dat mensen met een elektrische auto het opladen nauwelijks een probleem vinden. Ze ervaren het vaak niet als belemmering maar als het inbouwen van een rustpunt. Elektrisch rijden is een andere beleving.”

Zelf autogek “Ik ben zelf een autogek”, gaat Wouter Broekema verder. “Er moet brandstof in, je moet benzine ruiken, moet de motor horen, sportief rijden, accelereren. Totdat je in een elektrische auto rijdt. Dan kom je achter de stilte, de rust, de souplesse, de acceleratie. Dat is niet te vergelijken. Dan ben je echt wel om. Dat moet je ervaren om dat geloof te krijgen. Dat is het leuke van elektrisch rijden, dat je binnen een week alle vooroordelen overboord zet.” Renault had met de ZOE in 2011 de eerste productieauto die volledig elektrisch was. Die kwam bijna samen met de Nissan Leaf. Hoe toevallig wil je het hebben, want daarmee had ABD meteen twee goede troeven in handen.

Nissan Leaf Renault Zoe

sneek bijlage

Duurzaamheid special 2022 17

oroordelen tanken”

”Het einde van het verhaal is dat elektrisch rijden de toekomst is” Caméléon-lader Broekema: “De accu maakt een enorme ontwikkeling door. In tien jaar tijd is de capaciteit van de accu’s en daarmee de actieradius verdubbeld. Zestig kW is gemeengoed, maar er zijn er ook van tachtig en honderd waarmee de actieradius oploopt naar zeshonderd kilometer. En het eind is nog lang niet in zicht. Zoals gezegd, ze worden compacter, krachtiger en lager in gewicht. Belangrijk, want elke kilo gewicht extra, heeft invloed op het energieverbruik. Dat allemaal is echter niet zaligmakend. Want, wat is de capaciteit van de laadpaal, wat is de laadsnelheid? Renault heeft daarvoor de Caméléon-lader bedacht. Die kan op alle manieren laden. De ontwikkelingen blijven doorgaan. Er wordt al gewerkt aan zand-wateraccu’s. Dan heb je helemaal geen vervuiling meer. Alle merken zetten in op elektrisch.”

Kosten Uitgaande van een gemiddelde auto als een Renault Mégane is een elektrische versie nog maar rond de drieduizend euro duurder: 32.000 euro voor een benzine- en vanaf zo’n 35.000 euro voor de elektrische variant. Op een nieuwe elektrische auto met een verkoopwaarde van maximaal € 45.000,- geeft de overheid een subsidie van € 3.350,-. Voor een tweedehands is dit € 2.000,-. Dan ben je er nog niet helemaal natuurlijk, want het mooiste is dat je een eigen laadpaal naast je huis hebt. Kosten van een laadpaal zijn tegenwoordig nog maar zo’n achthonderd euro, uiteraard komt hier de installatie nog wel overheen.

Dat kan echter alleen als je een oprit hebt. Gemeentes willen geen kabels over de trottoirs, dat is nogal logisch. Maar je kunt natuurlijk ook gebruik maken van een publieke laadpaal. Daar komen er steeds meer van. Bij de aanleg van nieuwbouwwijken wordt er ruimte voor vrij gehouden. Voordeel van een elektrische auto is ook dat je veel minder onderhoud hebt. De elektromotor is een stuk compacter, vergelijkbaar met twee stofzuigermotoren. Onder een elektrische auto zit geen uitlaat, er zit geen motorolie in, geen luchtfilter. In feite heb je alleen een interieurfilter, ruitenwissers, remmen en verlichting. En wat er niet op of aan zit, kan ook niet slijten. Zo simpel is het. Broekema denkt dat de onderhoudskosten hiermee met meer dan vijftig procent gereduceerd worden.

Nooit meer krabben Verder hoef je nooit meer te schakelen, want een elektrische auto is altijd een automaat en dan betaal je – vooralsnog - geen wegenbelasting. En niet onbelangrijk is dat je met elektrisch rijden nooit meer hoeft te krabben en je altijd in een warme of in de zomer juist in een koele auto zit.

De nieuwe Megane E-Tech

sneek bijlage

Als laatste noemen we nog de afschrijving. Die is beduidend minder. Vanwege de populariteit zijn ze tweedehands niet aan te slepen en dat is van invloed op de inruilprijs. Broekema: “De elektrische auto wordt ook steeds meer als tweede auto gebruikt. We hebben private-lease aanbiedingen van iets meer dan tweehonderd euro per maand. Dan heb je verder helemaal geen kosten. En als je dan ook nog zonnepanelen hebt, ben je helemaal klaar. Het wordt steeds aantrekkelijker.”

Elektrische vrachtauto’s Niet alleen particulieren, ook bedrijven als DHL en Post-NL stappen deels over op elektrisch. Bedrijven zien elektrisch rijden niet langer als uithangbord, maar als verplichting. Broekema: “Ook bij bedrijfswagens zie je dat actieradius vaak niet het probleem is. Want de gemiddelde loodgieter rijdt geen tweehonderd kilometer om bij zijn klant te komen. De angst voor accu’s is een beetje weg. Je ziet zelfs al vrachtauto’s die op elektrisch overstappen. Ook die ontwikkeling staat niet stil. Het einde van het verhaal is dat elektrisch rijden de toekomst is.”

AUTO NODIG?

WAS EN

Win een auto t.w.v. €10.000

WIN! In januari krijgt u bij

Autoverzorging Nederland

fantastische prijzen bij elke poetsbeurt.

€ 3 9 ,0 0 P ER D A G 10 0 k m vr ij per dag

ALTIJD

PRIJS

 Wolkammersstraat 14-B  Ondernemersweg 29  (0515) – 412 825 (Sneek)  (0527) – 502 405 (Emmeloord)

0515 - 82 00 04 Sneek 0527 - 50 24 00 Emmeloord

 info@autoverzorgingnederland.nl

€ 4.750

VANAF

Peugeot 108 / Citroen C1

€ 16.950

€ 10.950

vind de beste auto die bij u past

€ 14.950

www.azautoverhuur.nl

€ 5.250

Chevrolet Spark 1.0 16V LS

Ford EcoSport 1.0 125 PK

Ford Focus 1.0 EcoBoost

Ford Focus Wagon 1.0

FordKa 1.2 Titanium

Airco | Lichtmetaal | Dakrail | CDV | Benzine

EcoBoost Trend Ultimate I Navigatie | PDC Trekhaak | Lichtmetaal | Bluetooth | Benzine

Edition Plus 125PK | ECC | Leer | NAVBlue¼ tooth | Trekhaak I Benzine

Lease Edition Airco | Navigatie Lichtmetaal | Parkeersensoren I Benzine

X start/stop Airco I Centrale deur vergrendeling I Benzine

99507 km | Bouwjaar 2011

87694 KM | Bouwjaar 2018

79160 KM | Bouwjaar 2014

100890 KM | Bouwjaar 2018

109114 KM | Bouwjaar 2012

€ 18.500

€ 10.950

€ 10.450

€ 9.750

€ 16.750

Ford Kuga 1.5 TDCi Titanium

Hyundai i20 1.2 LP

Kia Picanto 1.0 CVVT Plusline

Kia Venga 1.6 CVVT Plus

Mitsubishi ASX 1.6 Cleartec

Clima | Cruise | Bluetooth | Diesel

i-Drive Cool | 5 Drs | Airco | centrale deurvergrendeling I Benzine

Pack | Navi | Bluetooth | Trekhaak | Airco 1ste eigenaar I Benzine

47399KM | Bouwjaar 2016

116904 KM | Bouwjaar 2017

41228 KM | Bouwjaar 2012

37176 KM | Bouwjaar 2017

96879 KM | Bouwjaar 2017

Bekijk hier alle occasions

€ 10.450

€ 11.950

€ 13.750

€ 14.950

Nissan Qashqai 2.0 Acenta

Renault Captur 0.9 TCe

Renault Grand Scénic 1.2 TCe

Suzuki S-Cross 1.6

Automaat I 141PK | Trekhaak | Airco Panodak | 1e eigenaar I Benzine

Helly Hansen | Climate | Cruise | Camera 2tone I Benzine |

1.6 exclusieve navigatie | cruise | handgeschakeld stoelverwarming | trekhaak | benzine

134500 KM | Bouwjaar 2009

121400 KM | Bouwjaar 2015

61052 KM | Bouwjaar 2015

57.030 km | januari 2015

KNOL-TOPPER

*typefouten voorbehouden

Auris Touring Sports 1.8 Hybrid Aspiration Automaat I 1e eigenaar | Camera Navigatie | Bluetooth | Benzine, Elektrisch Automaat

86847 KM | Bouwjaar 2017

€ 18.750

ANNE KNOL VAN DER LINDE PRIJS = PRIJS!

Van 10.00 uur tot 18.00 uur

Wij werken altijd met ‘All-In’ prijzen. Dit is inclusief: Afleveringskosten// 6 maanden Bovag garantie // 1 jaar pechhulp // APK

TREKDIJK 14 SCHARNEGOUTUM | T (0515) 41 22 12 | WWW.VAKGARAGEANNEKNOL.NL

Duurzaamheid special 2022 19

Column Bouwe de Boer

Velen kunnen gaan delen Zes jaar lang hebben wij als gezin een auto gedeeld… met de buren! Een periode waar ik nog steeds met genoegen op terug kijk. Verbazingwekkend genoeg werd de relatie met de buren er alleen maar beter op, blijkbaar hadden we goede afspraken gemaakt. En die waren dan ook heel simpel.

Wat mij vooral is bijgebleven in die periode, is de creativiteit die je ontwikkelt in mobiliteit. Immers, je weet al ver van tevoren wanneer je de auto wel of niet hebt. “Ik kom een weekend later op je verjaardag, dan hebben we de auto.” Ook pak je vaker de fiets of bel je iemand om mee te rijden.

Er komt binnenkort een herkansing. Nog dit voorjaar komen er veertien deelauto’s in Leeuwarden. Tegelijkertijd komt er een aanbod voor elektrische deelauto’s voor de Friese dorpen. Zodra er in een dorp of een wijk tien huishoudens een (jaar)abonnement willen afsluiten, komen er twee elektrische deelauto’s. Zeer de moeite waard voor dorpsbelangen of energiecoöperaties om hier serieus naar te kijken. Zeven dorpen hebben zich al aangemeld. FOTO: FOSSYLFRIJ.FRL

Elk had zijn eigen vaste dagen in de week de auto en in het weekend was het om de beurt. De even weekenden wijzelf en de andere weekenden de buren. Dat wij twee keer zoveel kilometers maakten (zij werkten beiden in de buurt) betekende dat wij twee keer zoveel betaalden aan reparaties, brandstof en verzekering. Wisselen kon altijd in goed overleg uiteraard. Heldere en logische afspraken. Een keer per maand was de afrekenavond en dat was een gezellig hoogtepuntje in de maand.

De deelauto is sinds corona extra in de belangstelling. Hoe vaak staan tegenwoordig niet twee auto’s op de oprit, soms zelfs de hele week? Echt tijd voor een deel-deal! Meer info? Stuur een mail naar bouwe@freonen.nl.

Vaak gehoord: “Nou, dat zou niks voor mij zijn.” En toch geeft een maandje proberen in veel gevallen waarschijnlijk een ander gevoel.

Wat feitjes 3,8% van de

Nederlanders woont in Friesland; 13% van alle Nederlandse windmolens staan in Friesland.

Per Nederlander wordt ruim 4000 MJ hernieuwbare elektriciteit geproduceerd; per inwoner van Friesland is dat ruim 5000 MJ.

Nederland heeft het hoogste aantal zonnepanelen per inwoner van Europa, gemiddeld is elke Nederlander goed voor 756 Watt; in Friesland ligt dit op ongeveer 1200 Watt per inwoner.

Zie ook websites als: • www.clo.nl/indicatoren/nl005222-energieverbruikper-sector • www.clo.nl/indicatoren/nl0035-energieverbruikdoor-de-huishoudens • rekenenmetenergie.substack.com/p/16-deenergiebelastingen-in-2022

Wist u dat… ALGEMEEN ENERGIE ... economische groei niet meer leidt tot groei van het energiegebruik? ... het Bruto Nationaal Product van Nederland sinds 1980 ruim verviervoudigde, en dat het totale energiegebruik nauwelijks veranderde? ... het gasgebruik in de huishoudens, per persoon, sinds 1990 daalde met 35%?

ENERGIE BIJ U THUIS ... in het gemiddelde huishouden ongeveer 80% van het energiegebruik uit gas bestaat en 20% uit elektriciteit? ... van het gasverbruik ruim 75% bestemd is voor de verwarming? ... het gasverbruik voor de verwarming voor 80% plaatsvindt op de honderd koudste dagen van het jaar? ... de energiebelasting op gas sinds 2013 verdubbelde? ... de energiebelasting op stroom in 2013 drie keer zo hoog was als in 2022? bron: fossylfrij.frl

sneek bijlage

• Kapsalon dames/heren/kinderen

• Schoonheidssalon • Pedicure • Nagels

• • • •

Visagiste Definitief ontharen Zonnecabine Massage

WINTERBEURT Is uw fiets aan een beurt toe?

Service staat bij Bouclé bovenaan!

• De fiets wordt volledig nagekeken/afgesteld/gesmeerd en eventueel doorgemeten • Wielen worden gericht en op spanning gezet • Versnellingen en remmen worden opnieuw afgesteld en gesmeerd • Versleten onderdelen worden waar nodig vervangen • Ketting en schakelsysteem worden gesmeerd • De fiets wordt voorzien van de laatste nieuwe software (indien beschikbaar) • De fiets wordt grondig gereinigd • U kunt er hierna zeker weer een jaar tegen aan

*Najaarsbeurt 25-11-2021 t/m 1-3-2022

Maak nu gebruik van onze speciale winterbeurt:

Gewone fiets nú € 39,Elektrische fiets nú € 49,UW HOOFDZAAK, HOOFDZAAK ONZE KOPZORGEN! UW HOOFDZAAK, ONZE KOPZORGEN!

Prijzen exclusief eventueel te vervangen onderdelen.

Merk 2 • 8501 AN Joure • 0513 - 551813 Prins Hendrikkade 58 • 8601 CB Sneek • 0515 - 412163 Lemmerweg 13-15 • 8608 AA Sneek • 0515 - 413096

INFO@PROFILERODENBURG.NL In 2022 gezond, slank en fit worden? FIGUURA helpt! Blijvend en maximaal resultaat!

Vraag een gratis en vrijblijvende figuuranalyse aan!

FIGUURA Sneek - 0515-740975 - sneek@figuura.nl figuura.nl

FIGUURA Sneek - 0515-740975 - sneek@figuura.nl - figuura.nl

LIFESTYLE TRENDS

GROOTSNEEK.NL

OPRUIMEN BEGINT MET REINIGEN! Begin van het jaar hebben velen van ons goede voornemens. Detoxen van ons lichaam is daar vaak één van. Wist je dat je zowel je haar als je huid kunt detoxen? Het effect is dat alle zware en schadelijke stoffen met een diepreiniging verwijderd worden. Op deze manier krijg je weer volumineus haar en je huid kan weer goede voedingstoffen opnemen en hierdoor gaan stralen!!

Hoe doe je dit voor je huid? De dagelijkse reiniging van de huid is één van de belangrijkste stappen in de huidverzorging. Zonder een huid goed te reinigen kan er geen goede verzorging en geen huidverbetering plaatsvinden.

Hoe doe je dit voor je haar? Voor een diep reinigende haarkuur ga je naar de kapper! Deze kuur gaat tot diep in het haar reinigen en vanuit daar kan hij weer voedingsstoffen opnemen. De diep reinigende shampoo verwijdert hard-watermineralen, chloor, metaalafzetting en andere onzuiverheden. Daarna kunnen de essentiële eiwitten, vocht en mineralen worden aangevuld in het haar. Als laatste wordt het haar behandeld met een spray die de ingebrachte voedingsstoffen verzegelt. Een spray brengt het pH-niveau in balans om het haar te beschermen. Deze kuur doe je misschien drie à vier keer per jaar bij de kapper. Hou thuis zelf je haar in goede conditie met verzorgende producten. Zo hou je goed gevoede en volumineuze haren!

Astrid Hulzebos Teensma

Beauty Centre Hair Affair in Sneek www.hairaffair.nl

Vraag je kapper eens naar de mogelijkheden voor jouw haar! Ze geven je graag persoonlijk advies.

Helaas wordt de reiniging van de huid vaak onderschat. Een goed gereinigde huid neemt beter de werkstoffen op die in een crème of serum zitten. De werkstoffen in de crème en serums kunnen helaas niet door het ‘vuile laagje’ op jouw huid doordringen. Zonder een goede reiniging is er dan ook geen goede verzorging of huidverbetering mogelijk en krijg je een onzuivere huid met verstoppingen. Belangrijk is om jouw huid twee keer per dag te reinigen met een reinigingsproduct. Vaak horen we dat mensen zeggen: “’s Morgens doe ik het alleen met water of ’s avonds reinig ik mijn huid niet.” Dit is niet goed! Tijdens de nacht scheidt onze huid afvalstoffen uit en vet. Dit ligt allemaal ’s morgens op de huid en vet en afvalstoffen kunnen niet van de huid afgewassen worden met water. De schoonheidsspecialistes geven je graag een goed advies over de reinigingsproducten die je kunt gebruiken of over het gebruik van een goede dag en/of nacht crème.

Lezend de winter door! Een goed jaar begint natuurlijk met een goed boek. Kruip deze koude, donkere maanden lekker op de bank met deze heerlijk winterse boeken.

SNEEUWWIT SAMUEL BJØRK

HET HUIS AAN HET EINDE IRWAN DROOG

We dromen er allemaal wel eens van, Irwan Droog deed het. Samen met zijn vriendin en hond verhuisde hij naar Selvær, een minuscuul, afgelegen eilandje in het noorden van Noorwegen. Irwan ziet de seizoenen komen en gaan, geniet van de prachtige natuur, de trekvogels en loslopende schapen. Ondertussen duikt hij in de geschiedenis van het eilandje en ontmoet hij zijn bewoners. ‘Het huis aan het einde’ is een prachtig boek dat je helemaal meevoert naar een piepklein eilandje in de Poolcirkel. Lotte Terpstra Boekhandel Van der Velde Sneek www.boekhandelvandervelde.nl

Voor iedereen die liever met een spannend boek op de bank kruipt, is de ijskoude thriller ‘Sneeuwwit’ van de Noorse schrijver Samuel Bjørk het perfecte boek. In een buitenwijk van Oslo worden twee elfjarige jongens vermoord. Naast de twee lichamen wordt een rode vos gevonden. Holger Munch is hoofd van een nieuwe onderzoekseenheid, als hij wordt gebeld door de politieacademie. Ze hebben een buitengewoon getalenteerde studente: Mia Krüger. Mia krijgt de foto’s van de plaatsen delict te zien en ziet meteen details waar het team niet aan heeft gedacht. Samen beginnen ze één van de meest bloedstollende jachten op een seriemoordenaar ooit.

WINTEREN

KATHERINE MAY Er zijn twee soorten mensen: winterliefhebbers en mensen die de dagen aftellen tot het weer zomer is. Het boek ‘Winteren’ is voor allebei geschreven. In dit prachtige en warme boek schrijft Katherine May over de donkere periodes in ons leven waarin we ons moeten terugtrekken en herstellen. Iedereen heeft periodes die vragen om rust en May leert ze ons te herkennen én dat ze weer voorbij gaan, net als de seizoenen.

Open dag MBO

Doedag en Open avond

28 januari 2022

aeresmbo-sneek.nl

aeresvmbo-sneek.nl

Ga naar onze website voor meer informatie.

Op onze website vind je meer informatie en kun je je aanmelden.

Harste 2, 8602 JX Sneek

Hey groep 8er!

Vergroot je wereld!

WAT DOE JE? - Open Huis woensdag 26 januari 2022

Ontdek wat csg Bogerman doet tijdens het open huis in Balk: 21 januari 2022 check csgbogerman.nl voor meer info en volg ons op .

- Doedagen woensdag 2 en donderdag 10 februari 2022

Meer informatie en aanmelden via de website marnecollege.nl

&FIT

GEZOND

Waardevol om te

GROOTSNEEK.NL

BRANDED CONTENT

weten!

Meer bewegen, een plan van aanpak

De functionaliteit van taal Na de kerstvakantie open ik de deuren van de praktijk. De kasten zijn opgeruimd, alles is extra grondig gepoetst en de nieuwe vloer is gelegd, een frisse start. De eerste week worden er gesprekken gevoerd

Een nieuw jaar, een nieuwe start! Vol goede moed heb je het voornemen om dit jaar echt meer te bewegen. Het voelt als een nieuwe kans, nietwaar? Toch slaagt slechts zo’n 25% van de mensen erin om goede voornemens vol te houden. Niet echt motiverend. Waar gaat dat nu mis? Aristoteles zei het al: een mens wil pijn

zolang mogelijk gezond blijven of meer

vermijden en genot bereiken. Als je van start

gelukshormonen aanmaken en lekkerder in je

gaat met je goede plan, dan merk je de pijn. Het

vel zitten. Maak een precies plan. Plan hoelang

kost je toch wel veel tijd en je moet er dingen

je het wilt gaan volhouden, hoe vaak per week

voor laten. Je neigt al gauw de gemakkelijke

en op welke momenten. Wil

weg te nemen: morgen maar. Zo kies je eerder

je het alleen doen of wie

voor het ‘korte termijn plezier’ dan voor je

doet er met je mee?

goede lange termijn doel. Hoe meer je uitstelt,

Noteer het meteen in

hoe eerder je stopt.

je agenda. Ga van start

over de vakantie, de feestdagen en zelfs de

en vergeet het plezier

goede voornemens. Vanuit die gesprekken

Wil je echt volhouden? Kies dan een vorm

niet. Grote kans dat jij

ontstaan met regelmaat nieuwe talige

van bewegen waarin je echt plezier hebt. Wat

bij die 25% zit!

oefeningen, want binnen de taalontwikkeling

verder helpt is dat je weet waaróm je meer

is het stimuleren van de functionele taal van

wilt bewegen. Hou voor ogen wat je ermee

belang. Denk maar eens aan de woordenschat.

wilt bereiken. Wellicht wil je fit worden,

Janneke Offringa, Suo Marte | www.suo-marte.nl

Je oefent bij voorkeur met woorden waarvan je weet dat die belangrijk zijn voor het gebruik in alledaagse situaties. Woorden die aansluiten

Bij de oudere kinderen roept het ook vragen

Goede voornemens, je maakt ze vaak te groot

op. Zo wil een aantal kinderen ook weten wat

Je maakt ze vaak te groot en je er aan houden word dan lastig. En waarom zou je iets pas in het nieuwe

mijn goede voornemens zijn. ‘Gezonder eten’

jaar doen als het ook meteen kan? Of waarom zou je pas iets gaan veranderen als je er last van krijgt?

bij de interesses en belevingswereld van de kinderen.

is steevast mijn antwoord. Daar kunnen we ook wat dieper op ingaan, bijvoorbeeld: wat is

En als je gaat sporten, herstelt je lichaam minder

gezonder eten of hoe leef je gezond? Wat vind

snel en heb je minder opbouw van je spieren.

jij belangrijk? En zo gaat een gesprek weer

Allemaal redenen waardoor jij je doel/voornemen

verder. Nieuwe woorden leg je uit, geef je een

niet gaat halen. Heb je dit voornemen, richt je

beeld en herhaal je in verschillende contexten.

ogen dan niet alleen op voeding en bewegen,

Leerzaam, functioneel en bovenal erg gezellig.

maar ook op je slaap.

Voor de ouders heb je dan meteen een kant-enklaar oefenpakket. Klaar voor gebruik in en

Rust, ritme, regelmaat en voldoende

om het huis.

lichaamsbeweging zijn belangrijk voor een goede nachtrust. Zowel voor kinderen als volwassenen.

Na zo’n fijne start ga ik met een grote glimlach

Je lichaam weet door ritme en regelmaat wanneer

naar huis. Hopende dat thuis de gesprekken

het tijd is om te eten en

voortgezet worden en me

Maar wat we natuurlijk vaak horen is het goede

wanneer het tijd is om

bewust van het feit dat mijn

voornemen: ‘meer bewegen en afvallen’. Is dit

melatonine aan te

appel nog in de tas zit.

ook jouw goede voornemen? Dan heb ik nu de

maken, waardoor je

Ach, die voornemens!

vraag: slaap jij goed? Slaapproblemen zijn een

slaperig word.

belangrijke reden waarom het je almaar niet lukt

Ik wens jullie allen

om af te vallen. Het brengt je interne biologische

een goede nachtrust

processen uit balans en veroorzaakt hierdoor

toe!

Maaike Lanting, Spraakmakend Sneek www.spraakmakendsneek.nl

verhoogde eetlust en je verzadigingsgevoel komt niet of te laat. Daarnaast reageert je lijf niet meer adequaat op insuline.

Fransiska Horjus, Oefentherapie Horjus www.oefentherapiehorjus.nl

Ontdek waar ú gelukkig van wordt. Bestel het badkamerboek op baderie.nl.

Een goed ontwerp is een verzameling van details U ziet het meteen als een badkamer helemaal klopt. Daarom zijn onze adviseurs ervaren ontwerpers met technische kennis en onze installateurs ervaren bouwers met gevoel voor ontwerp. Zo krijgt u vanaf dag 1 het beste advies en geniet u straks van zelfs het kleinste detail.

Het geluk zit in elk detail

Baderie Sikma Edisonstraat 15, 8606 JH Sneek Telefoon: 0515 414 418 www.sikma.nl

(Ver)koopplannen? Maak kennis met het team van Makelaardij Jan de Lange! Zie je door de bomen het bos niet meer? Wil je graag verkopen, maar weet je niet waar je moet beginnen? Heb je al vele andere woningen bekeken en vis je steeds achter het net?

Ellen

Ons team maakt het verkopen of kopen van een woning makkelijk, zorgelozer, efficient en veiliger. Én ook nog eens betaalbaar: voor een van tevoren afgesproken bedrag sta je er geen moment alleen voor!

Tryntsje

Zet de twijfels opzij en bel ons voor een vrijblijvend adviesgesprek. Onder het genot van een kopje koffie bespreken we wat we voor jou kunnen betekenen.

Marije

Manfred

Graag tot ziens!

Geselec teerd uit ons aanbod ! 0515-412345 info@makelaardij-delange.nl www.makelaardij-delange.nl WESTERSINGEL 35 • 8601 EN SNEEK TELEFOON: 0515-412345

Voor ons complete aanbod kijkt u op www.makelaardij-delange.nl WESTERSINGEL 35 • 8601 EN SNEEK TELEFOON: 0515-412345

VAN ANHALT DESSAUSTR. 8 SNEEK Vr.prijs: € 380.000,- k.k.

MORRAHEMSTRAAT 110 SNEEK Vr.prijs: € 165.000,- k.k.

MONSAMABUORREN 6 HINNAARD Vr.prijs: € 750.000,- k.k.

Staat jouw woning hier ook volgende maand?

Voor ons complete aanbod kijkt u op www.makelaardij-delange.nl

sneek // GEZOND&FIT

100x

GROOTSNEEK.NL

grootsne ek

EEN BIJDRAGE VAN ANTONIUS

Leven met COPD: u kunt meer dan u denkt! COPD-consultatie in de thuiszorg

Meer mogelijk maken voor cliënten met COPD. Dat is waar Akke de Jong, wijkverpleegkundige bij Antonius, zich hard voor maakt. Samen met haar collega Maaike de Groot gaat ze als COPD-consulent op bezoek bij mensen met COPD. Door uitgebreide gesprekken komen ze tot oplossingen voor de dagelijkse uitdagingen. Akke: “We helpen cliënten om hun wereld net een stukje groter en mooier te maken.” Inzicht zorgt voor rust “We maken per fase van COPD duidelijk wat er met een cliënt gebeurt en wat hij of zij dan nodig heeft. Dit doet we in de vorm van een ‘longaanvalplan’. Dit geeft inzicht en handvatten in wanneer de cliënt welke acties moet ondernemen. Een actie kan zijn om extra medicatie te nemen of het huis te luchten. Deze inzichten geven de cliënt en zijn of haar naasten rust en meer vertrouwen.”

Fysiek en mentaal “Het fysieke en technische deel van COPD is vaak snel op te lossen. Cliënten weten bijvoorbeeld heel goed hoe ze de apparatuur moeten bedienen. Het mentale aspect weegt vaak zwaarder. COPD gaat samen met angst en onzekerheid. Mensen hebben last van nachtmerries of raken gewend aan het leven met minder zuurstof. Die angst kan ik niet wegnemen, maar weten wat cliënten kunnen doen, geeft rust. Het zorgt ervoor dat ze – weer - eigen regie nemen.”

Weer zelf naar de winkel Een longaanvalactieplan kan COPD-cliënten helpen om langer thuis te blijven wonen en/ of zorgen voor minder ziekenhuisopnames. Daarbij helpen de gesprekken die COPD-consulenten met de cliënten thuis voeren, ook

Akke de Jong en Maaike de Groot, COPD-consulenten.

bij persoonlijke uitdagingen. “Door verdere verdieping in de klachten en te luisteren naar persoonlijke verhalen, kunnen we achterhalen wat cliënten missen en/of willen in hun dagelijkse leven. Die verdieping vind ik heel mooi”, vertelt Akke glimlachend. De COPD-consulenten kunnen daar vervolgens op inspelen en gericht hulp bieden. Akke: “Ik heb een cliënt die door haar COPD geen boodschappen meer kon doen. Ze miste de aanspraak die ze had tijdens dit dagelijkse ‘uitje’ en voelde zich daardoor eenzaam. Met mevrouw samen heb ik gekeken naar wat er nodig was om weer zelf de deur uit te kunnen en haar hierin begeleid. Nu doet ze weer elke dag zelf boodschappen, maakt een praatje in de winkel én is in beweging. Hoe mooi is dat!

Wilt u meer weten over onze zorg? Of contact opnemen met de wijkverpleegkundige bij u in de buurt? Ga dan naar: www.mijnantonius.nl.

Een andere cliënt is dol op vissen, maar door zijn COPD kon hij niet meer zelfstandig met een bootje het water op. Samen met hem onderzocht ik wat er nodig zou zijn om toch weer te kunnen genieten van zijn favoriete

hobby. Het resultaat: een middagje vissen met een vriend die ervoor zorgde dat er aas aan zijn hengel zat. Weliswaar aan de waterkant in plaats vanuit een bootje, maar meneer kon wél weer vissen. Daar genoot hij zo van!’

COPD? Vraag om hulp! De COPD-cliënten die Akke en haar collega Maaike thuis bezoeken zijn meestal vanuit het ziekenhuis óf door collega verpleegkundigen in de thuiszorg naar hen doorverwezen. Akke: “Cliënten die zorg thuis krijgen via Antonius kunnen ook zélf om onze hulp vragen. Via hun wijkverpleegkundige komen ze dan bij Maaike of mij terecht. We vinden het belangrijk om dit te benadrukken, want het kan voor iemand echt het verschil maken.”

Ervaring van meneer Louwerman:

“Ik vind het geweldig dat het nu zoveel beter gaat”

Meneer Louwerman in gesprek met zijn wijkverpleegkundige Akke de Jong.

“Ik heb veel meer energie en longinhoud gekregen”

Ook meneer Louwerman heeft COPD. Hij is al jaren cliënt bij de thuiszorg van Antonius en wordt sinds begin 2021 begeleid door Akke, COPD-consulent. De COPD heeft behoorlijke impact op zijn leven en dat van zijn vrouw. Zo werd hij in 2019 wel vijf keer opgenomen in het ziekenhuis. “Ik ben toen ook weleens bang geweest. Ik had zulke zware hoestbuien, ik dacht dat ik stikte”, vertelt meneer Louwerman. Sinds Akke hem begeleidt gaat het stukken beter. Meneer is in 2021 gelukkig maar één keer opgenomen geweest in het ziekenhuis. Dit is ook voor zijn vrouw een grote opluchting. Want naast de zorgen om haar man was het ook een hele klus om elke dag bij hem in het ziekenhuis op bezoek te gaan. “Omdat we geen

auto hebben moest ik met de bus naar het ziekenhuis. Dit kostte me vaak de hele middag en dus veel tijd en energie. Ik vind het geweldig dat het nu zoveel beter gaat en we deze tijd samen – thuis - kunnen doorbrengen.’

Van anderhalve minuut naar vier minuten achter elkaar lopen! Meneer Louwerman is enorm blij met Akke. “Samen bespreken we hoe het met me gaat. En we hebben het ook veel over mijn dagelijkse uitdaging; ik kan namelijk moeilijk stil zitten, ben altijd bezig, ook al ben ik tachtig jaar oud. Akke helpt me hiermee om te gaan en advi-

seert me hoe activiteit en rust af te wisselen.” Afgelopen zomer wilde meneer Louwerman samen met zijn vrouw erop uit met een boot, maar het lukte hem niet om vanuit de bus naar de boot te lopen.”‘Samen met Akke heb ik gekeken naar wat ik kan doen om ervoor te zorgen dat het me volgende zomer wel gaat lukken. Door de fysiotherapie die ik op haar aanraden volg kan ik nu al vier minuten achter elkaar doorlopen, dit was voorheen anderhalve minuut. Ik heb veel meer energie en longinhoud gekregen.” Meneer Louwerman sluit af: “Ik kan iedereen met COPD aanraden om de hulp in te roepen van een COPD-consulent. Probeer het gewoon. In het begin kan het wat zwaar zijn, maar zet door want het werkt echt!”

NUMMER 01 • 2022

CULTUUR

UITGAAN

GROOTSNEEK.NL

49 TEKST ATRIUM

NIEUWE PASSIE GEKREGEN IN CORONATIJD

Bij kunstencentrum Atrium starten weer diverse nieuwe voorjaarscursussen. Dat de coronacrisis ook creatieve verdieping op kan leveren, ontdekten Tineke Postma en Patricia Spoelstra. Zij hebben er dankzij het Atrium een passie bij gekregen.

“JE BENT VEEL BEWUSTER AAN HET FOTOGRAFEREN. MIJN FOTO’S ZIJN EEN STUK BETER GEWORDEN, SCHERPER EN FRISSER.” PATRICIA SPOELSTRA

Docent Edith Bakker (links) en Tineke Postma.

“Tot januari 2020 kon ik geen noot lezen”, vertelt Tineke Postma Ze moet lachen, want inmiddels kan ze niet stoppen met spelen op haar altsaxofoon. Bij het Atrium krijgt ze les van Edith Bakker. “In april 2020 ben ik begonnen. Ik wilde altijd nog een instrument kunnen bespelen en had me in november 2019 opgegeven voor de kennismakingslessen van het Nij Talint Orkest, waarbij je met anderen instrumenten leert ontdekken. Ik houd van saxofoonmuziek en koos voor de altsax. Het was liefde op het eerste gezicht. Helaas kwam er na vijf bijeenkomsten door de coronacrisis een einde aan. Maar ik vond het zó leuk en wilde graag verder.”

MUZIEKLES SCHERPT JE BREIN Tineke kocht een saxofoon en oefende trouw elke dag een half uur. “Ik had alle tijd. Door de lockdown waren sport en andere dingen weggevallen. En ik had geen zin om elke avond op de bank te hangen en te Netflixen. Guus Pieksma van Nij Talint bracht me in contact

met Edith en het Atrium.” Volgens Tineke ben je nooit te oud om een instrument te leren bespelen. “Ik ben 58 en ik geef toe: de uitdaging is iets groter. Maar muziekles scherpt ook je brein. Door de coronamaatregelen waren de lessen even online, dat vond ik een prima oplossing. Edith is ook altijd enthousiast, dan word je dat automatisch zelf ook.” Tineke houdt van gezelligheid en vindt het fijn dat ze via het kunstencentrum nieuwe gezichten heeft leren kennen. “Heel andere mensen dan die ik bijvoorbeeld via mijn werk ontmoet. Omdat ik samen spelen ook leuk vind, vroeg ik aan Edith of ik met andere leerlingen een jazzbandje kon beginnen. Zij heeft rondgevraagd bij de docenten en sinds september zit ik in SKATT, samen met een tenorsaxofonist, trompettist, bassist en drummer. We spelen leuke nummers van toen en nu, onder andere van Amy Winehouse. Hopelijk kunnen we snel ons eerste optreden geven!”

“IK HOUD VAN SAXOFOONMUZIEK EN KOOS VOOR DE ALTSAX. HET WAS LIEFDE OP HET EERSTE GEZICHT.” TINEKE POSTMA

BETERE FOTO’S VOOR EIGEN BEDRIJF Ook Patricia Spoelstra (41) uit Woudsend zocht een nieuwe uitdaging in coronatijd. “Ik ben een sociaal type en geen thuiszitter. Ik was gewend om ‘s avonds met vriendinnen af te spreken en te sporten, maar dat viel weg. Zo ben ik ook op zoek gegaan.” Samen met haar man heeft zeilfanaat Patricia in 2020 een lemsteraak gekocht om te verhuren. “Toen we door een professional er foto’s van lieten maken, viel het kwartje. Ik vond de foto’s erg mooi, maar ook hoe de fotograaf bezig was. Het kijken naar de details.” Via haar werk had Patricia al in de gaten gekregen hoe mooie foto’s een tekst kunnen ondersteunen. In het najaar van 2021 gaf ze zich op voor de basiscursus fotografie van Jeannette Wouthuis. “Wat een leuke tijd was dat. Twee van de acht lessen waren online vanwege de coronamaatregelen, maar dat ging ook prima. Het enthousiasme en feedback van Jeannette en de groep waren aanstekelijk. Ik heb er een nieuwe passie bij en doe vanaf 3 februari ook mee aan de vervolgcursus.”

Patricia Spoelstra

Dankzij de lessen en een praktijkdag ontdekte Patricia wat er allemaal kan met een camera. “Het scherpstellen en de witbalans waren eye-openers. En de compositie; je leert tijdens de cursus goed kijken naar de omgeving en het licht. Je bent veel bewuster aan het fotograferen. Mijn foto’s zijn een stuk beter geworden, scherper en frisser. Hierdoor kan ik nu mooie beelden maken voor de website en de social mediakanalen van ons bedrijf, Sail Events Friesland. Complimenten die ik krijg maken me ook supertrots!”

Kijk voor alle voorjaarscursussen (muziek, theater, beeldende kunst) op kunstencentrumatrium.nl.

APK // ONDERHOUD // SCHADEHERSTEL // TANKSTATION

bord Kroes, WVSnits, afme

AUTOFIRST VAN DER STEEN

DE ELEKTRISCHE MARKT GROEIT ENORM! PMS 639 C

PMS 639 C

Roodhemsterweg 14 - 8651 CV IJlst T 0515-531 436 - E info@garagekroes.nl

garagekroes.nl

Autofirst Van der Steen aan de Worp Tjaardastraat in Sneek is uitgebreid met een tweede locatie. Naast (gewone) auto’s kunnen nu ook bedrijfswagens, campers en caravans terecht voor reparatie aan de Koperslagersstraat 46 in Sneek.

Autofirst Van der Steen heeft een handige haal- en brengservice voor jouw auto of bedrijfsauto zodat je hier geen omkijken

naar hebt en dat is gratis! Naast alle nieuwe ontwikkelingen biedt Autofirst Van der Steen ook (private) Lease aan en is het bedrijf EDGE gecertificeerd. Wil je een kijkje nemen in de nieuwe zaak, een bakje koffie staat klaar, loop gewoon even binnen!

Autofirst van der Steen is te bereiken via de volgende nummers en e-mailadressen: Algemeen: 06-10521550, Auto: 0515-426390, E-mail: info@autofirst-vandersteen.nl; Bedrijfswagens en campers 0515-701011, campers@autofirst-vandersteen.nl. Openingstijden van alle twee de vestigingen ma-vrijdag 8:00-17:00 www.autofirst-vandersteen.nl

PMS 7463 C

ZO IS NU AL ÉÉN OP DE VIJF NIEUW VERKOCHTE AUTO’S VOLLEDIG ELEKTRISCH.

BREIDT UIT MET BEDRIJFSWAGENS EN CAMPERS

Elke auto moet goed onderhouden worden en daar wil Vincent van der Steen met zijn team, Anko, Gerrit Jan, Martijn, Tim en Calvin als monteurs en Janke evenals Jacqueline (de vrouw van Vincent) zich graag voor inzetten. Het is belangrijk dat de auto, camper, caravan en bedrijfswagens een BOVAG onderhoudsbeurt heeft en dat de banden, het gas, de elektra en remmen goed zijn. Er kan veel ingebouwd worden in een camper bijvoorbeeld satellietschotels, movers, Bear lock, airco’s, fietsdragers en navigatiesystemen. Daarnaast wil je zeker weten dat je veilig op pad gaat en ook de bedrijfsauto bedrijfszeker is.

PMS 7463 PMSC 639 C

PMS 7463 C

Wist u dat...

• U via onze laadpaal zonnestroom laadt via onze eigen 144 zonnepanelen • Wij meer dan 10 trainingen per jaar volgen (per monteur!) • Wij geïnvesteerd hebben in de modernste apparatuur • Wij ondertussen natuurlijk ook onze kennis bijhouden m.b.t. de benzine en diesel technieken.

• Wij naast onze zuinige benzine auto’s een aantal elektrische voertuigen beschikbaar stellen als vervangend vervoer, zoals een Renault Zoë en onze twee E-Silence scooters • Wij zijn aangesloten bij EDGe-Mobility, het netwerk voor elektrische specialisten

“OOK VOOR ONDERHOUD AAN UW EV OF HYBRIDE!” Roodhemsterweg 14 - 8651 CV IJlst - Tel. 0515 - 531 436

www.garagekroes.nl

ANNA MARIA VAN SCHURMANSINGEL 39 - FRANEKER

DAGPAUWOOG 55 - SNEEK

DE SKATTING 18 - HEEG

VRAAGPRIJS: € 285.000 K.K.

VRAAGPRIJS: € 795.000 K.K.

VRAAGPRIJS: € 1.350.000 K.K.

HUIS

VERKOPEN? BEPAALT WAT JE BETAALT

Bij Makelaardij Friesland heb je een hoop te kiezen. We hanteren namelijk verschillende beloningsvormen. Naar welke gaat jouw voorkeur uit? Misschien heb je voorkeur voor bijvoorbeeld de ‘reguliere’ courtage, waarbij je ons een bepaald percentage van de koopprijs betaalt. Wil je liever van tevoren weten wat de kosten zijn? Kies dan voor een vast tarief.

TJALKE VAN DER WALSTRAAT 28 - KOUDUM

LYTSE MORRA 17 - KOUDUM

VRAAGPRIJS: € 685.000 K.K. VERKOCHT ONDER VOORBEHOUD

VRAAGPRIJS: € 825.000 K.K.

Kantoor Leeuwarden:

Kantoor Drachten:

058 244 91 00

0512 36 80 36

Kantoor Heerenveen:

Kantoor Sneek:

0513 23 21 80

0515 76 80 08

Of kies voor een resultaatafhankelijke courtage. Verkopen wij jouw huis boven de vraagprijs? Dan betaal je ons een percentage over het verschil tussen vraagprijs en uiteindelijke koopsom. Welke vorm van beloning je ook kiest, onze tarieven zijn altijd op basis van ‘geen verkoop, geen kosten’. Geen resultaat betekent dus geen kosten voor jou,100% no cure, no pay!

JIJ.FRL

sneek // CULTUUR&UITGAAN

100x

grootsne ek

GROOTSNEEK.NL

‘Un Kuierke deur Sneek’

Deur Peter van Egmond

PARALLELWEG

Diskear gaan we de Parallelweg us even deur. Krek su as in Sneek komt disse straatnaam ok foar in tal fan andere plaatsen. Ut is dan ok nyt su moeilek om un ferklaring te fynen wêr’t de naam met te maken het: de evenwijdech lêgende straat langs ut spoar. Ut earste wat bij mij opkomt at ik an de Parallelweg denk, is’t ferhaal fan burgemeester Ludolf Rasterhoff dy dêr in de oarloch woande op nr. 4.

Stoffenwinkel Siemonsma 1934.

De kweekschool Parallelweg

In júly 1944 wurdde der un NSB’er dy’t te feul wist fan en over ut fersetswerk bij de Hoge Brugge over de Franekervaart ontvoerd. Dit bleef natuurlek nyt ongestraft en de Dútsers namen represaillemaatregels. Dat gebeurde in de nacht fan 14 op 15 júly fan dat jaar. Un groep Landwachters haalde onder leiding fan Jan Alle Visser un antal minsen fan hús, en disse wurdden delskoaten. Dat lot was ok bestemd foar Rasterhoff en midden in de nacht was ut hús an de Parallelweg omsingeld deur de Landwachters dy’t met de kolven fan hun gewear op de deur begonnen te slaan. De frou fan oans latere burgemeester was op dat moment siik, en Rasterhoff was ok seker nyt fan plan om met te gaan. Na enige tydrekkerij in de hal hoarde Rasterhoff Jan Alle Visser ‘ja’ sêgen. Omdat Rasterhoff met syn hoofd naar de muur richten was draaide hij syn hoofd om toen hij dat woardsje ‘ja’ hoarde, bleek dat dus ut fan Visser weest was, om te skiëten.

Eelke Lok. Als journalist van Omrop Fryslân draait hij al veertig jaar mee en is hij met name bekend van zijn verslagen van het skûtsjesilen, maar je zou hem tekort doen door hem het stempel sportjournalist te geven, want Lok is allround. Door zijn originele no-nonsense kijk op de wereldweet hij ogenschijnlijk ingewikkelde zaken vaak te relativeren en tot de essentie te herleiden. En dat is ook wat u in de columns van Eelke kunt verwachten....

de vinger op de zere plek!

De Landwachter dy de opdracht kreech skudde ‘nee’, werop’t Visser met syn eigen pistoal skoat. Rasterhoff wurdde in syn hoofd raakt. Un geluk bij un ongeluk was, dat nyt de Landwachter skoaten had, want met un stengun had Rasterhoff de

anslach nyt overleefd. Ok mefrou Rasterhoff was gewond raakt omdat se Visser bij de arm pakte en sei dat har man nyt metging werop’t hij ok op har skoat. Ut earste skot miste en ut tweede kaatste ou op har haan dy’t se foar har burst hield. Met deurdat Rasterhoff um skijndoad hield fertrokken de Dútsers. Tot op heden is in de deur nòch un oudruk fan un kolf te siën, mits de deur nyt ferfongen is. (we respektere de privacy fan de húdege bewoaners, dêrom gyn foto fan de deur). An de Parallelweg fine we ok de ‘Christelijke Kweekschool’ op nr. 9. De skoal wurdde in 1922 opend en in 1958 wurdde de skoal útbreiden met un ekstra etaazje. Feul fan jum salle de naam ‘Sint Jozef mavo’ herinnere bij ut siën fan dit gebou.

Rasterhoff en zijn echtgenote (1970)

ut Sneker kleuteronderwys. Nòch un skoalrelateard feitsje is dat ok ut hoofd fan de Montessoriskoal de heer Willem E Vliegenthart rond de jaren 30-40 in disse straat woande. Hij betrok de woaning nr. 15 dy’t hierfoar bewoand wurdde deur krúdenier Martinus Adrianus Henstra. Ok tabaksfabrikant Wijbren Reinouts van Haga woande hier en wel op nr. 16. De spoarwechtunnel dy’t de ferbining tussen de Bloemstraat en de Overweg mogelek maakt, is omstreeks 1965 boud en maakt naar myn idee ok deel út fan ut straatbeeld fan de Parallelweg. We binne alwear an’t end komen fan disse kuier, en salle un andere kear ferder gaan mutte met un andere straat. At jum op- of anmerkingen hewwe, hoar ik ut graach.

De derde kleuterskoal dy’t Sneek kreech was de ‘Klimop’, in òktober 1954. Mefrou J. van Kruysen was destyds hoofd fan

Tafersjoch De provinsje Fryslân stjoerde in bryfke. Dêr stie yn dat ek kommend jier der in ferskerpe finansieel tafersjoch wêze sil op de gemeente Súdwest-Fryslân. Doe’t dat bryfke nei in wike trochkrong yn it stêdhûs, raasden se dêr as murden. At sels PvdA-fraksjelieder Feenstra it opnimt foar in kolleezje wêr’t hy net yn sit, dan is der wol wat oan de hân. Rekkenje mar dat wethâlder Gea Wielinga raar wekker wurden is. Se, en wy ek, liezen dat bryfke jitris. Wat stie dêr yn: “Gezien de grote nog lopende bezuinigingsopgave en het niet op niveau zijn van onderhoudsbudgetten in combinatie met achterstallig onderhoud zal de gemeente Súdwest-Fryslân intensief worden gevolgd.” Ik ha trije dagen wurk hân

om it te begripen. It is slagge; de fertaling is: de provinsje hat der gjin inkel betrouen yn dat Súdwest-Fryslân genôch dwaan sil oan ûnderhâld fan saken wêr at se ferantwurdlik foar binne. Ik ha dêroer by gjin inkelde gemeente betrouen yn. Ek net by provinsje of it Ryk. Sjoch marris nei de fertuteaze brêgen oer it PM-kanaal; der dondert aanst wat yn elkoar. In oerheid reserveart gjin jild foar ûnderhâld. Dus skoue se wolris jild wat bedoeld is foar ûnderhâld, dochs mar yn de begraffenis fan in otter dy’t by Abbegea dea gien is. Dus dat bryfke fan de provinsje is folstrekte nonsens. Der is fêst ek wat oars oan de hân. Njonken Súdwest-Fryslân sille se ek tafersjoch op Dantumadiel ha. Fertaald sizze se dêrby dat se gjin betrouen ha yn hoe’t it fierder gean

sil mei dizze gemeente, dy’t gjin amtners hat en elkoar yn de ried nei it libben stean. Yn de sosiale media bin der oates en toates ferhalen oer dat it yn Súdwest-Fryslân efter de stêdshûsdoaren net allegear o sa goed en krekt giet. Wylst se dêr no skouder oan skouder stean at de provinsje sa’n dom rigeltsje skriuwt. De echte media bin noch net oer dy ferhaaltsjes begûn. Ik sis altyd: oeral is wolris wat. Der bin ek lju dy’t sizze dat wêr’t reek is, ek fjûr bârnt. Dy wurkje dus by de provinsje. Eelke Lok

Reageren? Stuur dan een email naar: eelke.lok@ziggo.nl

sneek // CULTUUR&UITGAAN

100x

grootsne ek

HÉT GALA

IN THEATER SNEEK GROOTSTE MUZIEKSPEKTAKEL VAN DE SÚDWESTHOEK IN SAMENWERKING MET YING MEDIA SNEEK Noteer maar alvast in je nog nieuwe agenda van 2022: zaterdagavond 8 oktober en zondagmiddag 9 oktober, Hét Gala in Theater Sneek! Op die beide data zal de allereerste editie plaatsvinden van een splinternieuw groots muziekspektakel dat gaat over de Súdwesthoek. Speciaal voor de cultuurtempel aan de Westersingel gemaakt door lokale artiesten.

“Tijdens Hét Gala wordt het beste uit onze gemeente gepresenteerd. Ontroerende liedjes, stevige beats, scheurende gitaren, een vette bigband en veel humor!”, vertelt een enthousiaste Anne Oosterhaven, allround musicus uit Sneek. “Het komt allemaal voorbij tijdens een avond waar je bij moet zijn geweest. Hét Gala is bedoeld voor iedereen die van muziek houdt. Trek je mooiste pak aan, of zet een leuke hoed op. Alles mag, als het maar bijdraagt aan de feestvreugde.”

MET IEDEREEN, VOOR IEDEREEN EN DOOR IEDEREEN We zochten Anne Oosterhaven op in Theater Sneek, in de artiestenfoyer om precies te zijn. Wiebren Buma, directeur-bestuurder van Cultuur Kwartier Sneek, is onze gastheer en schenkt koffie in. “Ja, een betere plek om af te praten is der nyt. Theater Sneek, dat is oans Tempel”, merkt Oosterhaven op. Het is midden in de derde lockdownperiode, maar de blik is gelukkig op de toekomst gericht. Wiebren Buma hoort musicus Anne Oosterhaven met een lach aan en vertelt wanneer hij voor het eerst over wat Anne “een mooi project” noemt, hoorde. Buma: “Anderhalf jaar geleden, we woonden nog maar net in Sneek, vertelde Anne over z’n plan om een groot muziekspektakel voor Sneek en heel Súdwest te willen organiseren. Theater Sneek

is het huis van de stad. Het concept, dat je iets doet met iedereen, voor iedereen en door iedereen, maakt het zo bijzonder. Hét Gala is er overigens voor de hele Súdwesthoek. Dat doen we ook met het Uit Festival, we gaan de hele gemeente in en nu willen we mensen uit de kernen buiten Sneek samen in één programma brengen om de schoonheid van deze fantastische gemeente te laten zien.”

“HET CONCEPT, DAT JE IETS DOET MET IEDEREEN, VOOR IEDEREEN EN DOOR IEDEREEN, MAAKT HET ZO BIJZONDER”

TOPPERS Anne Oosterhaven lanceerde zijn nieuwe muzikale plannen ruim voordat hij afgelopen november na een veertigjarig dienstverband afscheid nam als muziekdocent van het Bogerman in Sneek. In die periode zag hij vele aanstormende talenten aan zich voorbij trekken. Oosterhaven: “Toen ik mij voorbereidde op dit spektakel, maakte ik een lijst van topmuzikanten die, alleen al via Bogerman en het kunstencentrum met wie wij altijd al samenwerken, uit honderd namen bestond. Dat is dus de top die stuk voor stuk het conservatorium bezocht en nu overal in het land op het hoogste niveau werkzaam is. Alleen om die reden zou je zo’n avond al kunnen organiseren, om die Snekers en Súdwesthoekers terug te halen en te laten optreden in hun oude gemeenschap. Je zou de jeugd van tegenwoordig er mee kunnen stimuleren. Ik ben er van overtuigd dat de komst van die toppers een enorme uitstraling heeft.”

Volgens Oosterhaven en Buma is deze opzet nieuw voor de deelnemers, voor Theater Sneek en voor de gemeente. Het niveau van de deelnemers zal door deelname aan het programma omhoog gaan, mede doordat er altijd toppers op het podium zullen staan. Zoiets zal niet met één jaargang te realiseren zijn. Om die reden zal Hét Gala ook voor de komende vijf jaar op de agenda staan. Wiebren Buma: “Wat wij willen bereiken is dat mensen die er tijdens de eerste voorstelling niet bij zijn geweest zullen zeggen: ‘Verdorie, ik had erbij moeten zijn’. En dat vervolgens bij Anne de telefoon roodgloeiend staat met het verzoek om volgend jaar ook mee te mogen doen.”

WERKGROEP MET EEN JONGE GEEST De werkgroep die dit ‘grootste muziekspektakel van de Zuidwesthoek’ gaat

organiseren bestaat naast Oosterhaven en Buma uit jonge mensen die aan het Kunstencentrum verbonden zijn en uit docenten die lesgeven op de middelbare scholen in Sneek. Ook de oudere garde is vertegenwoordigd, om de verhalen van deze gemeente goed te kunnen vertellen. Een jonge geest is voorwaarde om deel te nemen aan de werkgroep. Anne Oosterhaven, overtuigend: “Wij hebben vanaf het begin, toen we begonnen met brainstormen, gezegd dat er zeker jonge mensen in deze werkgroep moeten zitten. En ik kan je vertellen dat hun inbreng heel inspirerend werkt. Je merkt dat op alle niveaus, qua repertoire, de aankleding en de onderwerpen. Kortom, ze komen met geweldige ideeën en er wordt draagvlak gecreëerd. Dat is goed want wij willen jonge mensen in de tent hebben.”

NUMMER 01 • 2022

GROOTSNEEK.NL

TEKST EN BEELD HENK VAN DER VEER

UITHANGBORD VOOR DE HELE GEMEENTE Dat Buma en Oosterhaven de schouders onder dit project zetten heeft alles te maken met de verantwoordelijkheid die zij hebben voor de cultuur in de stad en Súdwest-Fryslân. Het theater wil een uithangbord zijn voor de hele gemeente. “Het is niet vrijblijvend”, gaat Oosterhaven verder. “Ik zeg dan bijvoorbeeld: je kunt komen met die en die artiest. Of ik noem nog maar eens wat: het korps van Heeg komt, maar met een nummer van Snelle en er wordt dan een rap gedaan door een jongen die van de Lemmerweg West komt. Thema van het allereerste Hét Gala, het zal je niet verbazen, is ‘thuiskomen’. Dus alles wat met huizen te maken heeft, een heel interessant onderwerp. Het uitwerken van een

thema is sowieso hartstikke leuk. We denken niet alleen aan muzieknummers, maar ook de beelden die er bij horen. Wie gaan de bijbehorende clips maken. En wat denk je van de lichtshows die bij dit programma gemaakt gaan worden. Dat kunnen ze in Theater Sneek echt goed hoor. Het is verbinding tussen muziek en andere kunstvormen. Poëzie, ‘spoken word’, beeldende kunst en fotografie. Noem het maar op.” De voorbereidingen voor Hét Gala zijn in volle gang. Oorspronkelijk zou de première dit seizoen al plaatsvinden, in maart. Door alle coronabeperkingen van dit seizoen is het programma verschoven naar oktober. Wordt vervolgd.

“WAT WIJ WILLEN BEREIKEN IS DAT MENSEN ZULLEN ZEGGEN: ‘VERDORIE, IK HAD ERBIJ MOETEN ZIJN’”

GEZOCHT!

Tekstschrijvers/songwriters Het thema van de eerste editie is ‘thuiskomen’. Binnen dit thema zoeken we tekstschrijvers/songwriters die een nieuwe tekst willen maken op de melodie van ‘House for sale’ (uit 1975, van Lucifer/Margriet Eshuijs) of van ‘Autumn Leaves’, een van de eerste jazzstandards, bekend geworden door vertolkingen van onder anderen Frank Sinatra en Eva Cassidy. Belangrijk is dat de regio Zuidwesthoek goed naar voren komt. Wie weet wordt je nummer gezongen op Hét Gala of mag je je lied zelf zingen. Je tekst – op een filmpje mag ook – mag je sturen naar de uitgever van GrootSneek: info@yingmedia.nl.

VVV Waterland van Friesland geeft je hier de komende tijd tips om eropuit te gaan. Beleef jij de winter buiten in de natuur of ontdek je liever de Elfstedensteden in hun winterse gedaante? Strek de benen, pak de fiets of ga er online op uit. Zeker is dat Zuidwest Friesland ook in de winter van alles te bieden heeft. Geniet van Waterland van Friesland!

kijk voor meer inspiratie op:

www.waterlandvanfriesland.nL

Alve stêden Elfsteden

ELFSTEDENKUNSTWERK FYFTJIN EN FIERDER BIJ TJERKWERD

Fyftjin en fierder

Denkend aan Holland

Elfstedentour Sneek

Eind februari wordt in Tjerkwerd het Elfstedenkunstwerk ‘Fyftjin en Fierder’ voltooid met de onthulling van het laatste silhouet; schaatser W.A. van Buren die in 1986 mee schaatste. Dit kunstwerk van Pieter Jan Stallen symboliseert het verleden van én verlangen naar deze iconische tocht. Met een donatie van 11 euro help je mee de laatste loodjes van het silhouet van W.A. van Buren te financieren. Op zondag 27 februari staat er dan voor jou, als vriend van het project, koek en zopie voor je klaar in Tjerkwerd.

André van Duin en Janny van de Heijden hebben voor het TV programma Denkend aan Holland van Omroep Max de Elfstedentochtroute gevaren. Hierbij bezochten ze natuurlijk ook de zeven Elfstedensteden in Zuidwest Friesland. Per aflevering keken er meer dan 1,5 miljoen mensen. Wij als VVV Waterland van Friesland mochten meewerken aan dit programma en zijn trots op deze mooie promotie voor de regio. Aflevering gemist? Ga naar de website om de vier afleveringen terug te kijken.

Blogger Lydia van Ontdekjepleknl.nl doet deze winter een Elfstedentour. Elke Elfstedenstad vereert ze met een bezoek van een paar dagen om te laten zien dat de Elfstedensteden ook in de winterperiode het bezoeken waard zijn. Bij haar tour door Sneek neemt ze onder andere een kijkje bij het Modelspoormuseum, geeft ze tips voor heerlijke horeca adressen en overnacht ze in een verrassend logement in het centrum van Sneek. Lees haar hele blog met veel sfeerfoto’s op onze website.

WWW.WATERLANDVANFRIESLAND.NL/ DENKENDAANHOLLAND

WWW.WATERLANDVANFRIESLAND.NL/ ELFSTEDENTOURSNEEK

WWW.FYFTJIN.NL

winterplezier

FOTO: THOMASVAER FOTOGRAFIE

winter wille

FRIESE SOKKEN VOOR ANDRÉ VAN DUIN EN JANNY VAN DER HEIJDEN IN SNEEK

Fryske Fuotten

Scandinavië dichtbij

Zuidwest Friesland online

Tijdens het programma Denkend aan Holland ontvingen André van Duin en Janny van der Heijden in Sneek Friese sokken en ‘n Slokje Sneek’ om warm te blijven onderweg. Deze ‘Fryske fuotten, oftewel Friese voeten, wil je natuurlijk ook hebben of, misschien nog wel leuker, cadeau geven. Deze Friese sokken zijn in twee kleuren verkrijgbaar. En naast het slokje van Sneek zijn er ook slokjes van Heeg, Joure, Langweer, Sloten en Stavoren te koop. Je bestelt deze unieke producten gemakkelijk in onze webshop.

In deze koude wintermaanden haal je Scandinavië dichtbij door heerlijk te ontspannen in de privésauna van de Pollepleats in Westhem. In deze sauna met panoramaview met prachtig uitzicht over het meer kom je helemaal tot rust. Na afloop even afkoelen? Spring dan in het meer. Het water van de Reidmar zal je een echte opkikker geven. Om dit ontspannen gevoel langer vast te houden, boek je aansluitend een overnachting in de luxe suite met eveneens prachtige vergezichten.

Je hoeft niet altijd de deur uit om te genieten van Waterland van Friesland. Op ons Instagramaccount zie je dagelijks de prachtigste winterfoto’s van Zuidwest Friesland voorbij komen. Elk weertype heeft z’n eigen charme en dat levert elke keer een andere foto op. Volg ons ook op Instagram, maak een mooie foto tijdens je winterse wandeling en tag ons (#waterlandvanfriesland) voor een repost. Wie weet zie jij je eigen foto op ons account voorbij komen.

WWW.POLLEPLEATS.NL

WWW.INSTAGRAM.COM/ WATERLAND_VAN_FRIESLAND

Yn aksje

In actie

FOTO: WANDA WANDELT

WWW.WATERLANDVANFRIESLAND.COM

HET SINT ODULPHUSPAD NAAR SLOTEN

Odulphuspad

Streetfishing

Het winterseizoen is bij uitstek geschikt om te wandelen. Wandel bijvoorbeeld één of meerdere routes van het Sint Odulphuspad. Dit is een wandelroute van maar liefst 260 kilometer lang en gaat dwars door Zuidwest Friesland. In 15 etappes ontdek je de veelzijdigheid van het Zuidwest Friese landschap en de cultuurhistorie van dit gebied. Geniet van de stilte, bezinning en verwondering tijdens deze prachtige pelgrimstocht.

Actief bezig zijn met vissen en tegelijkertijd iets van een stad zien? Dan is streetfishing iets voor jou. Bij streetfishing vis je op roofvis, voornamelijk baars en snoekbaars, maar er is ook kans op snoek. Met het historisch centrum als decor gooi je in Sneek al struinend langs de grachten je hengel uit, natuurlijk met een VISpas op zak. In de winter zwemt er veel aasvis naar de stad, omdat het water daar warmer is. Ga eropuit en beleef je eigen ‘urban’ visavontuur.

WWW.WATERLANDVANFRIESLAND.NL/ ODULPHUSPAD

WWW.WATERLANDVANFRIESLAND.NL/ STREETFISHING

Deropút Waterland van Friesland is de naam voor de toeristische regio Zuidwest Friesland. VVV Waterland van Friesland geeft hier tips om eropuit te gaan. Meer uitjes? Kijk op: WWW.WATERLANDVANFRIESLAND.NL/ EVENEMENTENKALENDER

Uw levensverhaal professioneel vastgelegd op video

Protestantse Gemeente Sneek

een onbetaalbare herinnering voor u en uw familie, voor nu en voor later. www.levensverhaalopvideo.nl - 06 17 04 01 25

Het college van Kerkrentmeesters van de Protestantse Gemeente Sneek Elke dag een mooie dag bij Kinderwoud! • dagopvang • buitenschoolse opvang • peuteropvang • gastouderopvang

zoekt een AdministraƟef medewerker Kerkelijk Bureau voor 16 klokuren (0,44 Ōe) per week

Kijk voor meer informaƟe over deze vacature op www.pknsneek.nl of marƟnisneek.nl

T 0513 - 610 825 M info@kinderwoud.nl

kinderwoud.nl

SluiƟngsdatum is 7 februari 2022

100x

Lieve lezers, beste adverteerders, geachte inwoners van de regio Súdwest-Fryslân, bedankt! Bedankt dat we vanuit ons gebouw aan de Zwarteweg 4 voor jullie, samen met jullie, al 100 x GrootSneek mochten maken. We gaan vol vertrouwen en met plezier de volgende 100 tegemoet.

Foto Thierry Kamminga

Team GrootSneek

100x

ek grootsne

www.grootsneek.nl

VOLG ONS OOK OP SOCIAL MEDIA!

SPORT

GROOTSNEEK.NL

TEKST YNTE DRAGT // FOTO’S YLDAU REITSMA

RITA WIJNJA EN DE DAMES VAN DE BILJARTCLUB

“De Libre Ladies kunnen wel eens de grootste damesbiljartclub van Fryslân worden...” Voortvarend gingen ze in november van start, de damesbiljarters van biljartschool Sneek van Dirk van der Veen. Maar na twee woensdagavonden viel de avondlockdown in en moest er worden uitgeweken naar een ander dagdeel. “We hebben nog een paar keer gespeeld op vrijdagmiddag, maar toen viel de opkomst wat tegen”, vertelt Rita Wijnja (51). “Lang niet iedereen kan op vrijdagmiddag en op een gegeven moment mocht dat ook niet meer. We moeten dus even wachten voordat we de biljartkeu weer op kunnen pakken.” Rita Wijnja is initiatiefneemster van de jongste biljartvereniging uit Sneek, een biljartvereniging alleen voor dames. Op jonge leeftijd kwam Rita zelf al in aanraking met de biljartsport. Bij haar ouders thuis in Oppenhuizen stond een biljarttafel. “Daar speelde ik vaak met mijn broers even een partijtje”. Maar sinds haar jeugd raakte Rita de biljartkeu niet meer aan, tot afgelopen zomer toen ze meegenomen werd naar de biljartschool van Dirk van der Veen.

MANNENBOLWERK Als snel zag ze dat ze in een mannenbolwerk was gestapt. “Leuk om samen met je biljartmaatje een potje te biljarten, maar als enige vrouw in de Sneker biljartschool begon het toch te knagen”, vertelt Rita. In gesprek met eigenaar Dirk van der Veen kwam Rita er achter dat er zeker plaats was voor een damesbiljartvereniging. Samen met haar vriendin Jolanda stelde ze een uitnodigingsbericht op en stuurde die rond binnen haar eigen netwerk. De reacties waren overweldigend, en Rita vertelt dan ook enthousiast: “Niet veel later konden we al los op de woensdag, op de enige avond in de week die nog vrij was. Tijdens de eerste biljartavond waren er dertien dames en een week later was de opkomst al vijftien. Op papier heb ik zelfs 22 dames staan.”

“IN DE GROEPSAPP SPREKEN WE AL AF WIE WAT LEKKERS MEENEEMT VOOR BIJ DE KOFFIE” BILJARTLES “Het voordeel van de biljartschool is dat je hier het biljarten echt kunt leren. We hebben enkele gevorderden, maar ook dames die helemaal vanaf nul beginnen. We krijgen les van Dirk en worden daarnaast begeleid door Tjeerd en Ids. Je hoeft dus geen biljartachtergrond te hebben om lid te worden.” De trainingen van Dirk van der Veen en zijn begeleiders duren ongeveer een uurtje en daarna is er alle ruimte om vrij te spelen. Sommige dames spelen dan een wedstrijdje onder elkaar, anderen willen nog even blijven oefenen. Ondanks de laagdrempelige instap merkte Rita dat er ook dames zijn die ze echt even moest overtuigen dat biljarten wel degelijk iets voor vrouwen is. Het wordt toch gezien als een mannensport. “Maar zodra ze los zijn, zie je dat ze het leuk vinden en ook fanatiek worden om het biljartspel onder de knie te krijgen. Dan willen ze die carambole beslist maken.” Het voordeel is dat er zes biljarttafels staan. “Je kunt dus genoeg ‘vlieguren’ maken tijdens de biljartavonden.”

WERK AAN DE WINKEL

Rita Wijnja

Volgens Dirk van der Veen is er nog wel werk aan de winkel om de dames naar een bepaald niveau te krijgen en ze met een gemiddelde te

psychotherapie en psychiatrie relatie- en gezinstherapie psychosociale therapie mental coaching (top)sporters

laten spelen. Dat is ook het leuke van de clubavonden, die hij zelf trainingsavonden noemt. “Door de lessen kun je snel de progressie zien”, meent Dirk. Zijn biljartschool wil hij niet vergelijken met het cafébiljarten zoals velen dat beoefenen. “In tegenstelling tot het café draait het hier alleen maar om de biljartsport. In de biljartschool komen mensen die verder willen met biljarten en zichzelf willen verbeteren. Wij hebben momenteel vijftien teams die in de bondscompetitie spelen.”

weer bij te krijgen. En als we weer kunnen beginnen, dan is er met zes biljarttafels ruimte voor maximaal veertig leden.” Volgens Rita Wijnja en Dirk van der Veen is een ledenaantal tussen de dertig en veertig dames best reëel. “Dan zouden we zomaar de grootste damesbiljartvereniging van Friesland kunnen zijn. Hoe mooi zou dat zijn!”

DE LIBRE LADIES

GEZELLIGHEID VOOROP

Een nieuwe biljartvereniging betekent ook dat deze een naam moet hebben. Daar werd een prijsvraag voor uitgeschreven met als hoofdprijs een biljartkeu. Deze werd beschikbaar gesteld door de biljartschool voor de winnares met de meest originele inzending. Die eer ging naar Sjoerdje Reitsma-Boschma uit IJlst. Zij bedacht de naam die de meeste stemmen kreeg: ‘Libre Ladies’. Een naam die niet alleen verwijst naar het biljartspel dat gespeeld wordt, maar ook naar ‘vrij zijn’. “Dat past ook wel bij deze damesclub”, vindt ook Rita Wijnja.

De Libre Ladies zijn wél allemaal vrouwen onder elkaar, en daar hoort ook gezelligheid en even lekker bijkletsen bij. “In de groepsapp spreken we al met elkaar af wie wat lekkers meeneemt voor bij de koffie of de borrel”, lacht Rita. “Met al die vrouwen is het inderdaad wel wat meer een kippenhok”, besluit Dirk. “Net even anders dan dat we gewend zijn in de biljartschool, maar daarom niet minder gezellig!”

Ze is blij met de succesvolle start van de damesvereniging, al is het jammer dat alles momenteel stil staat. “Ik verwacht dat er straks wel even een opstart nodig is om iedereen er

De Libre Ladies biljarten elke woensdagavond vanaf 19.00 uur in Biljartschool Sneek van Dirk van der Veen, aan de Alexanderstraat 3. De inleg is twee euro per avond. Wees welkom en neem gerust een vriendin of de buurvrouw mee. Er zijn biljartkeus aanwezig. Ervaring met biljarten is absoluut geen pre.

Praktijk Bogaard Van Giffenstraat 6 8601 EX Sneek Tel. 0515 418515

www.praktijkbogaard.nl • www.relatietherapie.frl

Pieter-Jan en Esther Bogaard

sneek // SPORT

100x

grootsne ek

DE SOCIALE COMPONENT IS BELANGRIJK BIJ OPTISPORT HEALTH CLUB SNEEK

“NU DE DEUREN WEER OPEN ZIJN, WEER INSTROOM KOMT” Het is maandagmorgen, 24 januari 2022. De lucht is grijs en het lukt de zon maar niet om vanachter het gordijn vandaan te komen. Voor de ingang van Optisport Health Club aan de rand van het Burgemeester De Hooppark in Sneek staat een groepje oudere atleten nog uit te puffen na een intensieve hardlooptraining.

Coach Martin Bruining van Optisport bedankt de atleten, die stuk voor stuk stralen, voor hun inzet. Even later loopt de groep naar binnen om een koffie of thee ‘to go’ te gaan halen. Normaal gesproken zitten de mannen en vrouwen nog even na, maar zolang de coronamaatregelen nog gelden is het nazitten nog even niet aan de orde. Toch zijn ze stuk voor stuk blij dat de ‘hun’ sportschool weer open is. We spreken met Martin Bruining en zijn collega Jochem Commies en kijken met dit sportieve duo terug op de afgelopen coronaperiode én naar de toekomst.

Martin Bruining Geboren: 24 mei 1982 in Leeuwarden. Werkt bij Optisport: sinds 1 december 2005. Functie: teamleider fitness en daarnaast aansturing receptie, sales en schoonmaak.

TWINTIG MILJOEN MENSEN

Wat voor invloed heeft corona op jouw werksituatie gehad?

Optisport is exploitant van zo’n vierhonderd accommodaties, verspreid door heel Nederland en België en mag zeker marktleider genoemd worden. Van bescheiden lokale sportvoorziening tot grote multifunctionele accommodatie, waaronder dus 23 Optisport Health Clubs. Martin en Jochem hebben landelijk 2.748 collega’s en zij brengen jaarlijks twintig miljoen mensen in beweging.

“Constant moeten schakelen en aanpassen. Mijn aanpassingsvermogen is de laatste twee jaren dan ook zeker beter geworden. Steeds maar weer open, dicht, regelgeving. Ik werk graag met mensen en als dat dan weer wegviel, is dat lastig. Ik ben blij dat we nu weer normaal open kunnen en ons ding mogen doen.”

“Voor de sporters is Optisport Health Club in Sneek meer dan alleen een fysiek gebeuren”, vertelt Martin Bruining. “Het gaat hen ook zeker om het sociale aspect. Deze groep kent elkaar al geruime tijd en het is vaste prik dat ik ze begeleid. Heerlijk om te zien hoe fanatiek ze nog zijn. Vanmorgen heb ik ze trouwens een uur afgeremd, lekker relaxed laten hardlopen. Niet op acht, maar op vier van de schaal van tien. Voor sommige oudere heren is dat nog best een dingetje, het zijn haantjes. Jazeker, ook al zijn ze 65+, ze willen de jongere vrouwen nog voorblijven.”

DE DIEPE SPOREN VAN DE LOCKDOWN Gelukkig mag de sportschool weer open en zijn de ergste coronamaatregelen achter de rug, maar de verschillende lockdowns hebben diepe sporen nagelaten, weten de twee coaches. “Ja, dat is een understatement”, reageert Bruining op hoe diep die sporen zijn. “Het heeft zeker grote invloed op ons ledenaantal gehad. We zitten nu weer op 1255 leden in Sneek, waar we voor de pandemie op 2000 leden zaten. Wij hebben de landelijke trend gevolgd, daar zijn we heel transparant in. We zijn ruim een derde van onze leden kwijtgeraakt en nogmaals, Sneek vormt daar geen uitzondering op. Het geldt ook voor onze collega’s.” Vanuit Optisport is er gaandeweg de lockdowns gekeken hoe er zo efficiënt

mogelijk gehandeld kon worden. Het heeft in Sneek niet geleid tot gedwongen ontslagen. Vanuit Optisport is er bijna constant buitensport aangeboden en ook virtuele ondersteuning. Mensen konden hun abonnementen bevriezen. Kortom, Optisport kon de leden zoveel mogelijk tevreden houden binnen de mogelijkheden, maar het was niet te voorkomen dat mensen toch hun lidmaatschap hebben opgezegd.

JANUARI IS DE IMPULSMAAND, NU EVEN NIET Vanouds is januari dé maand dat mensen het sporten en ook het fitnessen weer oppakken, en dat heeft altijd weer een positieve invloed op een stijgend ledenaantal. Jochem Commies, geboren Groninger, die steeds bezig is om een band te zoeken met

zijn mensen, weet het als geen ander. “Dat is het moeilijkste moment voor alle sportscholen geweest”, weet Commies. “Januari is de booming-maand met de goede voornemens, mensen willen dan iets nieuws beginnen. Iets opstarten, en juist dan kun je bijna niks met de deuren gedwongen dicht. Je ziet het om je heen gebeuren en je kunt er bar weinig tegen doen. Dat was frustrerend. Want je wilt eigenlijk niks anders dan je mensen gewoon naar binnen halen, ze ontvangen en met hun nieuwe voornemens weer aan het werk zetten. Dingen laten doen die zij leuk vinden. Nu de deuren sinds kort weer open zijn, zie je langzaam dat er weer instroom komt. Maar de eerste impuls is gewoon 1 januari, en dat misten we nu wel.”

ZORG ONTLASTEN “En daar hielp corona nu ook niet echt mee”, aldus Commies. “Ik was ook heel blij dat we in december nog een vergadering met alle

NUMMER 01 • 2022

GROOTSNEEK.NL

TEKST EN BEELD HENK VAN DER VEER

ZIE JE DAT ER Jochem Commies Geboren: 5 maart 1976 in Groningen. Werkt bij Optisport: sinds 1 november 2021. Functie: teamleider van de groepslessen.

Wat voor invloed heeft corona op jouw werksituatie gehad? “Aanpassingen doen, continu blijven switchen in de regels die aan de ene kant worden gegeven en de gezondheid die je wil stimuleren aan de andere kant. Een club dichtdoen waar altijd leven en gezelligheid is, die een sociale bindende factor heeft, en daar rondlopen in een dood en leeg pand, dat heeft persoonlijk wel wat met mij gedaan. En ik heb gemerkt dat het met heel veel mensen wat heeft gedaan.”

groepslesinstructeurs hebben gehad. Ik wil mijn mensen graag in de ogen kunnen kijken. Ik was als startend teamleider dan ook erg blij met de input van Martin, hij kent de club door en door. Ik vond het wel heel gek dat wij ons werk moesten stoppen, terwijl wij in de basis proberen om mensen gezond te houden en vaak ook te maken. Dat kan mentaal zijn, sociaal en fysiek. Je ziet aan alles dat bewegen en sporten, bezig zijn met je leefstijl, dat het positieve invloed en effecten heeft als je het doortrekt naar corona. Wij waren en zijn een onderdeel van de oplossing van het coronaprobleem en gelukkig wordt er nu meer waarde aan gegeven door de heropening. Wij kunnen de zorg voor een deel ontlasten.”

HET SOCIALE IS BELANGRIJK BIJ OPTISPORT SNEEK Martin Bruining, die al sinds 2005 verbonden is met de vestiging van Optisport in Sneek, weet waar ‘zijn’ sportschool voor staat. “Optisport Sneek is de club waar je naar toe moet, waar jij je lekker kunt bewegingen, maar het is meer. De sociale component is erg belangrijk bij ons. Wij hebben een uitgebreid groepslesaanbod en daarnaast maken wij gebruik van het zwembad naast onze sportschool. Het stukje begeleiding wat je hier altijd kunt krijgen, daar willen wij altijd onderscheidend in zijn. Wij hopen dan ook dat de horeca zo snel mogelijk weer open gaat, omdat mensen hier na het sporten nog even een uurtje kunnen zitten. Want nogmaals, de sociale contacten hebben wij hoog in het vaandel staan. Dat is altijd een sterk punt van Optisport Sneek geweest en dat gaat ook zeker terugkomen. Het is bij ons meer dan even met je sporttasje binnenwandelen en na de oefeningen snel weer naar huis.”

DE BLIK VOORUIT Bruining: “De grootste uitdaging voor Optisport Sneek zal zijn om structuur en regelmaat aan te brengen, dat is een solide basis. Er is heel veel verdwenen, er zijn mensen uit onze organisatie vertrokken en daar zijn we ook niet uniek in. Gelukkig zijn er bij ons geen mensen ontslagen, iedereen die dat wilde, is binnen boord gehouden. Dat is wel heel fijn. Er is veel van het personeel gevraagd in de afgelopen twee jaar. We hebben momenteel een frisse start-campagne waarbij mensen die zich nu melden tot 1 maart gratis kunnen sporten. Het groepslesrooster is weer helemaal opgetuigd en in de fitness lopen veel nieuwe instructeurs rond, die blaken van enthousiasme. We steken daar vol op in. Commies vult enthousiast aan: “Wat ik ook wel even wil noemen, omdat ik nu al merk dat het succesvol is, dat zijn onze lessen Pilatus, waarbij je houding, stabilisatie en ademhaling getraind worden in een yoga-achtige les. Verder vind ik wat onze fitness-instructeurs op de vloer kunnen aanbieden, met functionele groepstrainingen en het zwembad, geweldig. Het is van alles wat, die mooie balans is bijzonder.” Martin Bruining knikt instemmend. “De samenwerking met het zwembad is inderdaad fijn. We zien nu al een uitwisseling van hun personeel met die van ons. Hoe mooi is dat, gebruik maken van elkaars kwaliteiten. Het vertrouwde Optisport-gevoel komt weer terug. Daar ben ik zeker van.”

Remco Tjoelker

'Ik ben een hele normale jongen'

Remco Tjoelker (20 jaar) werkt bĳ Empatec Verpakken. Vol enthousiasme pakt hĳ allerlei producten in. Daarnaast werkt hĳ ook nog bĳ Vonk, een bedrĳf dat kaarsen maakt. Hĳ vindt het heel erg leuk om met zĳn handen te werken. Bĳzonder onderwĳs Remco heeft een licht verstandelĳke beperking, maar hĳ ervaart dit bĳna nooit als een probleem. Soms vond hĳ het wel lastig om mee te komen op school. Daarom heeft hĳ bĳzonder onderwĳs gevolgd. Een ﬁjne omgeving, waarin hĳ goed tot zĳn recht kwam. Afwisseling “Na de middelbare school ben ik bĳ Vonk gaan werken. Dit is een kaarsenmakerĳ. Hier werk ik twee dagen per week. Sinds kort werk ik ook twee dagen in de week bĳ Empatec Verpakken. Ik heb het hier heel erg naar mĳn zin, het is een leuke afdeling met gezellige collega’s.”

Razende Reporter “Ik heb dan wel een verstandelĳke beperking, maar verder ben ik een hele normale jongen hoor! Naast mĳn werk heb ik verschillende hobby’s. Zo heb ik mĳn eigen videokanaal waar ik ﬁlmpjes op plaats over dingen die ik interessant vind. Sinds kort werk ik ook als ‘Razende Reporter’ voor Empatec. Op verzoek maak ik ﬁlmpjes. Dit doe ik naast mĳn werk op de inpakafdeling. Hier ben ik trots op!” Ik ben Remco en ik laat me niet beperken!

Gefeliciteerd met de 100e uitgave van GrootSneek! Onze klanten werken met veel aandacht en energie aan hun producten en diensten. Als partners bezorgen we dan ook méér dan alleen deze krant; we bezorgen het harde werk van alle betrokkenen. Namens het hele team van FRL feliciteren we GrootSneek graag van harte met de 100e uitgave!

frlgroep.nl

Wij feliciteren Ying Media met de 100ste uitgave van Groot Sneek!

ADRES Werktuigenweg 9 8304 AZ Emmeloord

T W E

+31 (0) 527 630 200 hoekstrakrantendruk.nl info@hoekstrakrantendruk.nl

sneek // SPORT

100x

GROOTSNEEK.NL

grootsne ek

TEKST EELKE LOK // FOTO'S DOUWE BIJLSMA, GEWOAN DWAAN

“EFKES RIDE YN SJINA” ANTOINETTE EN MICHELLE DE JONG OP SCHAATSEN VAN ROTTUM NAAR BEIJING

Michelle de Jong

Antoinette de Jong

Het gebeurt niet vaak meer dat Antoinette de Jong met een huilbui de schaatsbaan verlaat. Ze is harder geworden, ook veel zelfbewuster. En toch kwamen er zondag 26 december tijdens het Olympisch Kwalificatietoernooi in Thialf weer tranen in haar ogen. Dit keer niet door haar eigen prestaties. Of eigenlijk wel, want met haar uitstekende tijd van 1.14.61 kwalificeerde ze zichzelf voor de 1000 meter straks in China. Maar juist daardoor viel zusje Michelle de Jong net buiten de kwalificatieboot. Antoinette zat er meer mee dan haar zus Michelle.

Gelukkig realiseerde Michelle in de dagen daarop een goede 500 meter, die haar ook naar de Olympische Spelen in Beijing brengt. Dat maakte zus Antoinette weer gelukkig. Want daarmee kwam de unieke situatie tot stand dat twee zusjes uit Rottum op de Olympische Winterspelen zullen starten. Antoinette de Jong is 26 jaar, Michelle is 22.

EEN UKKIE DIE VÉR ZOU KOMEN Antoinette kennen we al heel lang. Henk Gemser, nationaal schaatstrainer in diverse categorieën, wilde onderstrepen dat je niet vroeg genoeg met topschaatsen kunt beginnen en liet opnames zien van een klein ukkie, trainend op de binnenste 200 meterbaan op Thialf in de groep van HCH. De oude kernploegtrainer was bewonderend toen hij over haar vertelde. Het ukkie had direct al de goede houding, afzet en wat al niet. Gemser voorspelde dat deze Antoinette vér zou kunnen komen. Dat kwam ze. Mem Liesbeth mocht dan in paarden doen, en Antoinette reed daar ook wel op, maar ze koos toch voor schaatsen, terwijl ze de woorden van Gemser niet eens gehoord had. Toen ze zich op het schaatsen stortte stoomde ze vrij snel door tot in hoogste regionen van eerst Thialf, daarna nationaal en dan zit je direct aan de internationale top. Als allrounder pur sang.

Als junior won ze al de nationale titels allround in de C- en B- categorie. Ze was zelfs nog B-junior toen ze al bij de nationale selectie van A schaatsers kwam. En de junior sprong gewoon door en kwam uit op de nationale seniorkampioenschappen. Kwalificeerde zich al voor de World Cup op haar favoriete afstand, de 3000 meter. Ze reed daarop ook het juniorwereldrecord van de Tsjechische vedette Sablikova uit de boeken en werd zevende op de Olympische Spelen in 2014. Werd wereldkampioene allround junioren en in 2016 was ze derde op het EK all round achter Wüst en Sablikova. Die ervaren Wüst en Sablikov waren de eerste hinderlijke hobbels in haar carrière, zodat Antoinette niet direct de allerhoogste top bereikte. Daardoor kwamen er wel eens traantjes. Ze kwam bij Jac Orie, de Jumbo-Visma ploeg, waar ze de tijd kreeg. Op de Olympische Spelen van 2018 werd ze derde op de drie kilometer, tweede bij de WK afstanden. Die drie kilometer zat goed, daardoor won ze het allround kampioenschap in Nederlands en Europa.

FRIES TRIO OP DE KORTEBAAN Het was ook het jaar dat zus Michelle de Jong haar intrede deed in de hogere echelons van de nationale schaatswereld. Als sprintster in het midden van de 500 meter. Ze maakte een jaar later de wereld al duidelijk dat er

Michelle de Jong

niet over het zusje van Antoinette moest worden gesproken, maar over Michelle de Jong. Die ook best hard kon schaatsen. Ze leek en lijkt echter uiterlijk zoveel op haar oudere zus, en ze hanteren beiden ook de nieuwe opmaakmode van topsportsters, dat het voor de buitenstaander nog steeds zusjes zijn. En dat heeft ook zijn mooie kanten zoals de gezamenlijke reis naar China. Michelle zat in het Friese trio die de oude waarden van de snelle Friese vrouwen op de kortebaan waarmaakten. Femke Kok, Michelle en Marrit Fledderus. Nij Beets, Rottum en Sint Nyk. Ze spoorden net zo hard als Antoinette dor de jeugdige geledingen, alleen deden ze dat in het korte werk. Femke is net als Michelle gekwalificeerd voor de Olympische WInterspelen. En heeft kansen op het podium. Dat lijkt voor Michelle (nog) niet het geval, al weet je het nooit op die 500 meter.

NEDERLANDS KAMPIOEN SPRINT Bovendien kreeg Michelle een extra steun in de rug anderhalve week voor de afreis naar China. Het Nederlands kampioenschap sprint. Jutta Leerdam en Femke Kok deden niet mee en ineens glorieerde daar de nieuwe kampioene Michelle de Jong. Ze werd de eerste dag op de 1000 meter nog wel op een dikke seconde gereden door de ‘oude dame’ uit haar ploeg van Reggenborgh , Ireen Wüst. Die maakte echter op de tweede

Antoinette de Jong (links), Ireen Wüst en Irene Schouten

dag een verkeerde inschatting op de wissel van de 1000 meter in de directe strijd tegen Michelle de Jong. Dat betekende diskwalificatie voor Wüst, die in de ploeg als een soort mama de jongeren de weg wijst naar de top. En die dus gelukkig was dat Michelle de Jong Nederlands Kampioen werd met ook nog een andere ploeggenote, Marrit Fledderus, op de tweede plek. Michelle neemt dat kampioenschap lekker in haar bagage mee naar China.

OPMAAK VOOR CHINA Antoinette heeft haar zinnen gezet op meerdere podiumplaatsen. Droomt zachtjes van het hoogste platform. Ze is verloofd en zei dat ze daardoor wat vrijer, rustiger en zelfstandiger is geworden. Ze laat dat zien door eigenlijk op alle afstanden goed mee te kunnen; bij een eventueel wereldkampioenschap allround heeft niemand anders een kans. Haar doel is evenwel Beijing, want na een zilveren en bronzen medaille lonkt nu het goud. De fantastische 1500 meter tegen Wüst op de Europese afstandskampioenschappen blijft hangen als waardering, de pursuit is van wereldklasse en op de drie kilometer zit alleen Irene Schouten haar dwars. Twee meisjes uit Rottum maken zich na alle emoties nu professioneel op voor een belangrijk gezinsuitje. “Efkes ride yn Sjina.”

62 17 14

2 17

17 22

22 9

17 22

Puzzel en win! Iedere maand is er een leuk prijsje te winnen door uw oplossing via de email of met traditionele post op te sturen. U kunt dit sturen naar: info@grootsneek.nl o.v.v. PUZZELOPLOSSING NR 01-2022 - tot uiterlijk 14 februari 2022. Wij wensen u veel puzzel plezier!

18 4

17 10

grootsne ek

PUZZELPAGINA NR 01 sneek

14 14

8 11

7 17

D C

100x

NUMMER 01 • 2022

Probeer ijke letters. staan voor gel . Gelijke cijfers den woord te vin het gekleurde

schenking

tijdvak ijsschaal

bevel

rekenopgave

gast

mankement

bouwmateriaal onheilsgodin

Europese voetbalbond veelal

part barenspijn

biljartterm

slee

springstof

houding

Frans lidwoord

afkijken

bijbelse vrouw

stuk hout indruk

kegelsnede

bijbelse figuur

godin v.d. draagbare vrede telefoon

Italiaans gerecht

beroep

akelig

positieve elektrode

alpenhut

O L K N K A N F R N K I

een zekere

werkplaats

judomat

binnenstad interval

waskom

werktuig

kwaad

Bijbelse priester

oude vakbond orgelregister

terdege bouwstof

afgrijselijk

kleinste deel

niemendal

afspraak

dochter van Cadmus

geurstof

veldfles

ALRAS BENEN CACHET CODEINE CROSSER EDELEN FREES

elfenkoning Antwerpse televisie

vakantieganger

touw (Ind.)

voordat

inleidend deel

pensioenuitkering spijkerbroek

diskjockey bergplaats zuiver

doem

vechtsport

lidwoord

I E E A S R U C A P E T

GROENTEHAL HOESTJE KABELS KLOON KOUSJE KREUKEN KROEP

N N L L M E H S N A J N

E N E K U E R K B L T E

I A D V T G K H O R S O

U P E F A O S N D A E R

R I M P E L L O O S O G

K T N E D E C E R P H D

KRUIEN LASEREN LAVEN LOGEERPLEK OPNAMEKNOP PAAPJE PANNEN

PRECEDENT REISAANBOD RIMPELLOOS SPOREN SUPER VAKJE

familielid haarwrong

PUZZEL EN WIN

jongere broer of zus

1x WAARDEBON t.w.v. € 25,-

zuidvrucht

standaardmaat

E N N S L P T V A K J E

De woorden zitten horizontaal, verticaal en diagonaal in alle richtingen in de puzzel verstopt. Ze kunnen elkaar overlappen. Letters mogen vaker worden gebruikt. Zoek de woorden op en streep ze af. De overblijvende letters vormen achter elkaar gelezen de oplossing.

papegaai

nagerecht

D P O E E L O A S C S H

aan zee

domina

O R O R B E P R I U U A

judograad annexus

C I L E A K R O E P O L

te besteden bij ongaarne

roofvogel

Winnaar puzzel grootsneek 12-2021 Bauk de Jong uit Ysbrechtum heeft de waardebon voor een lunch gewonnen. Deze waardebon is aangeboden door en te besteden bij Proeflokaal in Sneek. OPLOSSING EDITIE 12-2021: Zweedse puzzel: vluchtstrook // Kruiswoordpuzzel: bitterbal

COLOFON

GrootSneek is een maandelijkse uitgave van Ying Media. GrootSneek wordt huis-aan-huis verspreid in Sneek en omliggende dorpen en steden in een straal van ca. 10 km van Sneek.

STUUR UW ANTWOORDEN van PUZZEL 01 VÓÓR 14 februari 2022 PER EMAIL NAAR: info@grootsneek.nl OF NAAR: Grootsneek, Zwarteweg 4, 8603 AA SNEEK

UITGEVER

EINDREDACTIE

VORMGEVING

DRUK

Ying Media BV Zwarteweg 4, 8603 AA Sneek Telefoon 0515 745005 E-mail info@yingmedia.nl

Henk de Vries

Frans van Dam (bliidd.nl)

Hoekstra Krantendruk, Emmeloord

REDACTIE

FOTOGRAFIE

VERSPREIDING

Wim Walda, Henk van der Veer, Eelke Lok, Riemie van Dijk, Ynte Dragt en Sonja Harkema, Richard de Jonge

Laura Keizer Fotografie, Johan Brouwer, Ynte Dragt, Nicky Bosma, Wim Walda en Henk van der Veer

FRL Verspreidingen, Leeuwarden

REDACTIETIPS?

VERKOOP

info@grootsneek.nl

SPORTREDACTIE BLADMANAGEMENT Oplage: 28.000 exemplaren.

devosneek.nl

PUZZEL & WIN D I N E R B O N € 2 5,-

0515 41 26 76

8601 AW Sneek

vogel

Grootzand 20

Nicky Bosma(nicky@yingmedia.nl)

Joeri van Leeuwen

Ying Mellema, Mieke Alferink Geart Jorritsma, Marianne Bouwman.

Niets uit deze uitgave mag worden gekopieerd zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. De gegevens in deze krant zijn met zorg samengesteld. Ten aanzien van de juistheid van de inhoud hiervan kan echter geen aansprakelijkheid worden aanvaard.

DE EERSTVOLGENDE UITGAVE VAN MAANDBLAD GROOTSNEEK VERSCHIJNT OP: DONDERDAG 24 FEBRUARI 2022

Nu de meeste winkels en horeca weer dicht zijn is het extra belangrijk om de lokale economie te steunen. Wist jij dat je bij veel lokale ondernemers ook online kunt bestellen? Of telefonisch? Zo kun jij voor een nieuwe cakevorm, een stofzuiger of een cadeautje gewoon om de hoek terecht. Of toch nog genieten van een driegangenmenu van je favoriete restaurant! Met zijn allen helpen we de plaatselijke economie. En zorgen we ervoor dat we straks nog steeds naar dat leuke restaurantje in de buurt kunnen! Benieuwd naar slimme tips om lokaal online te besteden? Kijk dan op omdehoek.frl

vmbo

havo

atheneum

gymnasium

t e h t n jij ku

site H oud de wetben in de ga le vo or actueie! informat

open dag 9 februari

2022

Do edage

7&8 februar i

rsg-sneek.nl @rsgsneek

@rsgmagisteralvinus