“Op mijn werk ben ik ‘Sjoukje van muziek’’’

Sjoukje Heins-Scheltema uit Easterein speelt in vocaal kwartet Qlassy, maar is vooral muziekagoog bij Alliade in Beetsterzwaag en Stiens. Vol geduld en creativiteit maakt Sjoukje contact met haar cliënten door het maken van muziek en klank. GrootSneek zocht Sjoukje op en was geraakt door haar betrokkenheid en trouw. “Muziek is een universeel communicatiemiddel.”

Sjoukje Heins-Scheltema is geboren en getogen in Easterein. “Ik groeide op met een oudere broer en een jongere zus. Mijn moeder was kleuterjuffrouw, en ook een hele muzikale dame. Ze kon prachtig pianospelen en zingen. Ze maakte ook muziek met anderen, bijvoorbeeld op bruiloften. Dan nam ze de accordeon ter hand. Mijn vader was kapitein bij de kustvaart. Daardoor was hij veel van huis. Op de basisschool in Easterein had ik een hele muzikale meester: meester Hingst. Hij liet ons veel zingen: kerkliedjes en Friese liedjes. Vaak meerstemmig, dat vond ik geweldig. Op de basisschool ontstond zo ook een meisjeskoor: ‘De Greideklanken’. Toen ik acht jaar was kreeg ik pianoles aan huis. Eigenlijk werd er bij ons altijd wel muziek gemaakt, ook door mijn broer en zus. En mijn moeder oefende ook thuis met koortjes voor kerst- of paasdiensten.”

MOEILIJKE PUBERS

Sjoukje doorliep de mavo in Wommels en ging daarna naar Bolsward voor een opleiding kinder- en jeugdverzorging. De opleiding sloot helaas niet aan bij het banenaanbod, waardoor ze er weinig mee kon. Sjoukje: “Mijn vader zei toen: ‘Probeer de muziek eens.’ En dus ging ik naar de Muziek Pedagogische Academie in Leeuwarden. Ik volgde hier de opleiding ‘schoolmuziek’. ‘Conservatorium Leeuwarden’ staat op mijn diploma en daar ben ik best wel trots op. Later verhuisde het conservatorium naar Groningen.

Ik werd muziekdocent op verschillende basis- en middelbare scholen. Ik vloog hierdoor van hot naar her in Friesland en hoorde nergens bij. Ook vond ik het onderwijs aan pubers weleens moeilijk. Ze hadden altijd wel een mening over wat goede of slechte muziek was. Maar het zette mij ertoe aan om me ook in lichtere muziek te verdiepen, bijvoorbeeld in de muziek van Bryan Adams. Maar het mooiste vond ik toch wel de lessen voor de klassen van de basisscholen. Kinderen zijn nog zó ontvankelijk op die leeftijd.”

GEZELLIG MEE PINGELEN

Het bloed kruipt waar het niet gaan kan en Sjoukje solliciteerde op een functie als muziekagoog in Borneroord in Beetsterzwaag.

“Ik kende mensen met een verstandelijke beperking, omdat ik met hen een koortje had in Wommels. Dat vond ik ook heel leuk en dus waagde ik de sprong. Inmiddels is dat 31 jaar geleden en ben ik nooit meer weggegaan. Als muziekagoog werk ik met mensen met een lichamelijke en verstandelijke beperking. Sommige cliënten zijn zelf niet in staat om contact te maken. De beperkingen gaan van licht tot zwaar, daartussen zitten diverse niveaus. Als je goed op elkaar let maak je eigenlijk altijd wel contact. Soms geven cliënten zelf aan welke muziek ze mooi vinden; soms zie ik het aan hun gezicht of hoor ik het van hun begeleiders.

Een mooi voorbeeld is een mevrouw met ernstige meervoudige beperkingen. Van haar familie hoorde ik dat ze van pianospelen geniet. Maar ze vindt het erg moeilijk om de aandacht erbij te houden. Nu neem ik haar iedere week mee naar de muziekruimte. Ik zet haar in de rolstoel naast de piano en mag ze gezellig met mij mee pingelen. Als ik begin te spelen maakt ze leuke geluidjes en tovert ze een big smile op haar gezicht. Dat is zó mooi om te zien.”

GENIETEN

Naast pianospelen werkt Sjoukje ook graag met de gitaar, want dan kan ze de cliënten echt toezingen. “De gitaar is magisch”, zegt ze enthousiast. “Voor de taalontwikkeling stimuleer ik cliënten om kinderliedjes mee te zingen. ‘Hoedje van papier’ en ‘Altijd is Kortjakje ziek’ zijn favoriet. In de vestiging in Stiens werk ik veel één op één. Hier wonen ook mensen die slechtziend of doof zijn. Om ze toch te kunnen laten genieten van muziek, werk ik met instrumenten die veel trillingen afgeven. Daarnaast werk ik veel met klankschalen, ik ben opgeleid tot klankmasseur bij Sylvia Zijlstra in Sneek. Een klankschaal voel je; er gaat zo’n rust vanuit. Een klankschaal raakt je ziel.”

VROLIJKE MUZIEK “Ook werk ik met de BiM-methode, ‘Beleven in Muziek’. BiM is een methode die door Patrick Meuldijk is ontwikkeld. BiM is het vertalen van muzikale elementen uit bestaande muziek op het lichaam, bijvoorbeeld: maat en ritme, tempo, luid en zacht. Het mooie van deze methode is dat zij uitgaat van gecomponeerde, al bestaande muziek. Het kind of de volwassene met ernstige meervoudige beperkingen beleeft het muziekstuk op het lichaam, door het gebruik van verschillende materialen. Ik werk bijvoorbeeld met een massagebal die ik vanaf de voeten in de cadans van de muziek over het lichaam rol. De bal is gekoppeld aan één bepaald muziekstuk. Ook werk ik met pittenzakjes of transparante doeken, daar hoort heel vrolijke of juist rustgevende muziek bij. Mensen horen het, voelen het en het materiaal ziet er ook nog eens leuk kleurig uit. Soms voeg ik er een bijpassende geur aan toe, om de sfeerbeleving compleet te maken.”

In Beweging

Sjoukje geniet enorm van haar vak. “Op mijn werk ben ik ‘Sjoukje van muziek’. Het is dankbaar werk om mensen die soms gevangen zitten in hun lijf, blij te maken met muziek”, zegt ze tot slot. “Ik breng mensen in beweging; ze worden zich bewust van hun lichaam en voelen zichzelf weer. Door muziek kan ik mensen ook resetten. Al zijn ze boos of verdrietig, meestal vrolijk ik ze snel weer op.”

BRANDED CONTENT

URO-GYNAECOLOOG ROBERT HAKVOORT: