Les 2 - De vraag van 9 miljard
VAKKEN Zedenleer, Godsdienst, Economie, Geschiedenis, Aardrijkskunde, PAV, Humane wetenschappen
DOELSTELLINGEN EN EINDTERMEN GEMEENSCHAPPELIJKE STAM
De leerlingen brengen belangrijke elementen van communicatief handelen in praktijk. (communicatief vermogen)
De leerlingen kunnen originele ideeën en oplossingen ontwikkelen en uitvoeren. (creativiteit)
De leerlingen zijn bekwaam om alternatieven af te wegen en een bewuste keuze te maken. (kritisch denken)
De leerlingen dragen zorg voor de toekomst van zichzelf en de ander. (zorgzaamheid)
KENNIS
De leerlingen kunnen met een voorbeeld aantonen dat een kaart of afbeelding een gecodeerde voorstelling is van de werkelijkheid. (Aardrijkskunde)
De leerlingen kunnen productie en consumptie van voedsel en hulpbronnen in relatie brengen met demografische evolutie en welvaartsniveau in het kader van een duurzame ontwikkeling. (Aardrijkskunde)
De leerlingen kunnen zelfstandig de essentie van een probleem vatten en omschrijven. (PAV)
De leerlingen kunnen de samenstelling van en het verband tussen het nationaal product, het nationaal inkomen en de nationale bestedingen beschrijven. (Economie)
De leerlingen kunnen economische groei en indicatoren van economische groei kritisch beoordelen en vergelijken. (Economie)
VAARDIGHEDEN
De leerlingen kunnen uit diverse tekstsoorten relevante informatie selecteren. (PAV)
De leerlingen kunnen uit tabellen, grafieken, diagrammen of kaarten relevante informatie
selecteren. (PAV)
De leerlingen kunnen zich oriënteren op een onderzoeksprobleem door gericht informatie te verzamelen, te ordenen en te bewerken. (Humane Wetenschappen)
De leerlingen kunnen over een economisch vraagstuk een onderzoeksopdracht voorbereiden, uitvoeren en evalueren (Economie)
De leerlingen kunnen onder begeleiding reflecteren over de bekomen onderzoeksresultaten en over de aangewende methode. (Economie)
ATTITUDE
De leerlingen zijn kritisch tegenover aangeboden informatie zoals die m.b.t. ontwikkelings-, welvaarts- en milieuproblemen. (Aardrijkskunde)
De leerlingen zijn bereid om lokale problemen van milieu en samenleving in een globale context te plaatsen. (Aardrijkskunde)
METHODIEK
Klasgesprek Ontleden artikels, tabellen en grafieken Brainstorm
LESVERLOOP Deze les wil leerlingen bewustmaken van ‘de vraag van 9 miljard’: hoe voeden we de mensen, rekening houdend met de grenzen van onze planeet? Dit onderwerp is al een tijdje actueel. Een complex probleem waarvoor dé grote oplossing niet bestaat. Deze les focust vooral op communicatie, met oefeningen zoals een klasgesprek en verschillende artikels, tabellen en grafieken analyseren. Deze les is een aanrader voor dynamische klasgroepen waar veel mogelijkheid is tot begeleide discussies tussen leerlingen.
DEEL 1 (10 MIN) Klasgesprek Aan de hand van enkele foto’s probeer je de leerlingen zelf te laten inzien dat het klimaat aan het veranderen is. Dit kan door gerichte vragen te stellen. De leerkracht laat 2 foto’s zien van exact dezelfde locatie met een verschil van enkele tientallen jaren. De foto’s vind je in bijlage 1. Enkele vragen die je hierbij kan stellen:
Welke verschillen merk je op tussen de beide foto’s?
Hoe zou dit komen?
Is dit onze schuld?
Zijn er manieren om dit te voorkomen?
DEEL 2 (30 MIN) Visualiseren van het probleem Aan de hand van enkele artikels, grafieken en een wereldkaart kan je heel gemakkelijk het probleem visualiseren. Je schrijft de mogelijke problemen (temperatuursverandering, overstromingen, droogtes, economische grillen,..) op post-its en kleeft ze op de wereldkaart om zo de samenhang weer te geven. Zo kan je tot de conclusie komen dat onze planeet aan het veranderen is, niet altijd in de juiste richting. Je hebt voor deze opdracht dus een grote wereldkaart nodig. De artikels en grafieken kan je in bijlage 2 terugvinden.
Temperaturen stijgen Laat de leerlingen aan de hand van de tabel afleiden dat de temperatuur op de noordpool aan het stijgen is. Ondanks het maar een stijging is van een bijna driekwart graad, heeft dit immense gevolgen. Een stijging van drie graden betekent een stijging van de zeespiegel tot vijf mm. Dit kan je vertalen in een groot deel van West-Vlaanderen dat onder water loopt. Kleef een post it:
“temperaturen stijgen” op de noordpool.
Waterniveau daalt http://www.knack.be/nieuws/buitenland/hoorn-van-afrika-getroffen-door-ergste-droogte-sinds-60-
jaar/article-1195049001924.htm Aan de hand van het artikel kunnen de leerlingen afleiden dat het waterniveau niet enkel zal stijgen, maar ook op sommige plaatsen ter wereld zal dalen. Dit heeft desastreuze gevolgen voor de bevolking daar. Zo vraagt men aan de bewoners in bepaalde steden van Zimbabwe om op gerichte uren de wc’s door te spoelen. Zo hopen ze dat de riolen ontstopt geraken. Door de droogte staan twee van de vijf stuwmeren namelijk leeg, met als gevolg slechts beschikbaar water enkele uren per dag. Kleef een post it: “water daalt” op Zimbabwe.
Nieuwe economische machten In bijlage 2 kan je een grafiek terugvinden van het Bruto Nationaal Inkomen per land. Hoe hoger dit inkomen, hoe sterker de economie. De leerlingen kunnen hieruit dus afleiden dat China een nieuwe opkomende economische supermacht is, enkel Amerika staat nog hoger op de lijst. De opwarming van de aarde is hiervoor één van de aanleidingen. Oliemaatschappijen zijn dringend op zoek naar nieuwe olievelden. Door het smelten van het ijs zijn de reserves aan de polen makkelijker te bereiken. Landen zoals China, India en Brazilië, landen die we tot kort nog tot het armere zuiden rekenden, vangen de groeiende vraag naar schaarse olie op en zetten zo een groeisprint in die we nog nooit gekend hebben. Kleef een post it: “nieuwe economische machten” op China
Economische crisis http://www.standaard.be/artikel/detail.aspx?artikelid=DMF20120722_00230925 Met dit artikel kunnen de leerlingen afleiden dat het economisch model in het noorden aan het imploderen is. We hebben boven onze stand geleefd. Het “armere zuiden” is het aan het overnemen. De Grieken vandaag worden creatief en zoeken hun heil in complementaire muntsystemen of ruilhandel. Ze spitten stadstuinen om en kweken eigen groenten. Helaas is dit niet genoeg om de crisis te stoppen. Kleef een post it: “Economische crisis” op Griekenland.
Grondstoffen te koop in Afrika http://www.kennislink.nl/publicaties/chinas-aanwezigheid-in-afrika Ondertussen kopen de Chinezen zich steeds meer in op Afrikaans grondgebied. Zo zorgen ze ervoor dat de toevoer van grondstoffen naar China veilig wordt gesteld (om te kunnen voorzien in mineralen voor hun steeds groter wordende industrie) en creëren ze in Afrika afzetmarkten voor de Chinese goederen. Kleef een post it: “Grondstoffen” op Congo
Bevolkingsgroei Aan de hand van de grafiek inzake de bevolkingsgroei in bijlage 2 kan je afleiden dat de bevolking sterk aan het stijgen is de laatste jaren. Deze groei zal niet zo maar stoppen en dit brengt problemen met zich mee. Hiermee komen we aan het eigenlijke onderwerp van de les. De vraag van 9 miljard. Ter verduidelijking van deze vraag kan je volgende filmpjes tonen. http://www.youtube.com/watch?v=KoCAER78jUQ&list=UUmqvmNn0MYIhAWZlSEuiB3Q http://www.youtube.com/watch?v=XVTp2zeHuYo&list=UUmqvmNn0MYIhAWZlSEuiB3Q http://www.youtube.com/watch?v=ZP5JLOU0psI&list=UUmqvmNn0MYIhAWZlSEuiB3Q Hoe voeden we in 2050 9 miljard mensen waarvan 70% in de steden zal wonen?
DEEL 3 (10 MIN) Nu de grote vraag is doorgedrongen bij de leerlingen kan je de les afsluiten met een kleine brainstorm. Hoe zouden zij de vraag van 9 miljard oplossen? Willen zij hier aan meewerken door zelf bepaalde toegevingen te doen? Naargelang de klasgroep kan je hier nog alle kanten mee uit. Je kan de leerlingen vragen een klein opstel te schrijven (zie www.vredeseilanden.be/klasse om deel te nemen aan een schrijfwedstrijd over dit onderwerp) waar ze zelf een antwoord geven op de vraag. Je kan de website van Vredeseilanden raadplegen voor meer informatie. Ook de youtubepagina van Vredeseilanden heeft talrijke interessante filmpjes over dit onderwerp. Je kan ook enkele initiatieven aanhalen die reeds inspelen op deze vraag van 9 miljard. Misschien kennen sommige leerlingen deze al? Kunnen ze er zelf iets over vertellen? Enkele initiatieven zijn:
Donderdag Veggiedag : http://www.donderdagveggiedag.be/
Voedselteams: http://www.voedselteams.be/
Groeten uit Transitië: http://www.groetenuittransitie.be/boek.html
ï‚·
Dagen zonder vlees: http://www.dagenzondervlees.be/nl-BE/index.php
LESMODULES Aanbevolen
Klasgesprek met foto’s (bijlage 1)
Inleiding
Informatief
Optioneel
Artikels, grafieken en tabellen omtrent veranderingen in de wereld (bijlage 2)
Youtube filmpjes Vredeseilanden: de vraag van 9 miljard
Website Vredeseilanden, specifiek het project
de vraag van 9 miljard Interactief
Brainstorm: hoe kunnen we de vraag van 9 miljard oplossen?