Abdi İpekçi Cad. Milli Reasürans Han E Blok Kat:6 Harbiye-İstanbul Tel: (212) www.turkishyatirim.com.tr www.turkborsa.net
Analiz
Salim Kasap
06 Nisan 2011 Çarşamba
DEPREM, TSUNAMİ, JAPONYA I- Giriş
Japonya, geçtiğimiz ay dünya tarihinde nadir görülebilecek doğal felaketlere maruz kaldı. 8,9 şiddetinde depremin ardından 15 metre yüksekliğe ulaşan dev dalgalar şehirleri yuttu. Tsunami o kadar güçlüydü ki Japonya’nın kuzey kıyılarını sildi, süpürdü. Japon depreminden hemen sonra son zamanlarda duyduğumuz klasik sloganlardan birine şahit olduk: “Japon Merkez Bankası piyasalara… Trilyon yen likidite verecek…” BOJ depremden bu yana verdiği likiditeyi inanılmaz ölçülerde artırdı, depremin tüm yaralarının borç-alacak kaydı ile yaratılan dijital paranın çözebileceğini düşünmek ve buna uygun hareket etmek bizce çok da doğru olmayan bir yöntem olarak düşünülmektedir. Deprem sonrasında klasik batı düşünce tarzının örneklerini de bolca işittik. Bunları klasik olarak “deprem sonrasındaki imar faaliyetleri ekonomiyi canlandıracak, Japonya iki on yıllık durgunluktan çıkacak” cümlesinde özetleyebiliriz. Batının neredeyse düz bir çizgiye dönüşen düşünce mantığı işlerin çok kısa sürede, nüfus, borçluluk, devalüasyon ve tabii faaliyetleri göz ardı ederek düzeleceğini müjdelemeye başladı. Geçtiğimiz ayın depremi Japonya’yı vurmadan çok önce bu eski imparatorluğun üzerinde güneş batmaya başlamıştı. Deprem ve arkasından gelen tsunami felaketi bu süreci sadece hızlandırabilir. Outside the Box editörü John Mauldin, Japonya’yı 2010 yılının başlarında şöyle tarif ediyordu: “Japonya, rüzgardan korunmak için kendine yaprak arayan bir böcektir. Japonların ekonomik ve mali çılgınlığının ne kadar sürebileceğini bilmiyorum. Bana göre bir kriz olacak mı diye sormak yanlış onun yerine ne zaman olacağını tartışmalıyız: 2011,12,15? Devasa bütçe açıkları ile devam etmenin en büyük problemi, baraj yıkıldığında ortadaki borç dağı ile nasıl baş edilebileceği sorunudur. Japonya, yıllar itibari ile devasa açık biriktirerek borç yükünü inanılmaz derecede artırmıştır. “ Ambrose Pierce-Pritchard, (belki biraz erken veya yanlış hangi şekilde düşündüğünüze bağlı) 2010 yılında Japonya’da bir borç depremi olacağını öngörmüştü:
Bu rapordaki bilgi ve fikirler Turkish Yatırım tarafından güvenilir olduğuna inanilan kaynaklardan derlenerek hazırlanmıştır. Turkish Yatırım bu bilgilerin doğruluğu veya bütünlüğü konusunda bir garanti veremez. Raporda yer alan yatırım, bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti; aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri, mevduat kabul etmeyen bankalar ile müşteri arasında imzalanacak yatırım danışmanlığı sözleşmesi çerçevesinde sunulmaktadır. Bu rapordaki görüşler,tahmin ve prejeksiyonlar raporu hazırlayan analistlerin fikirlerini yansıtmaktadır. Analist / ler görüş ve tahminlerini haber vermeksizin değiştirme hakkına sahiptirler. Bu rapor sadece bilgi vermek amacıyla hazırlanmıştır. Turkish Yatırım ve personeli bu rapordaki bilgilerin eksikliğinden veya yanlışlığından dolayı hiçbir şart altında sorumlu tutulamaz. “
Abdi İpekçi Cad. Milli Reasürans Han E Blok Kat:6 Harbiye-İstanbul Tel: (212) www.turkishyatirim.com.tr www.turkborsa.net
Analiz
Salim Kasap
06 Nisan 2011 Çarşamba
“Zayıf hükümetler çökecek. Şok ise sıradaki Weimar, Japonya’dan gelecek. Japonya esir haline dönüşmüşmüş bono piyasasından %1 ile borçlanamayacak. Zamanında iyi görünen önlemlerin faturası mutlak surette ödenmek zorunda kalınacak. Borçluluk oranı gayrisafi milli hâsılasının %225lerine ulaşmış Japonya’nın Her JGB ihalesi bir medya olayına dönüşecek. Maliye Bakanı Hirohisa Fuji bir rock yıldızı gibi ünlü olacak.
Baraj yıkılınca borç döndürme maliyeti bütçeyi parçalarına ayıracak. Japon Merkez Bankası, acil durum nicel genişleme manivelasına yüklenecek. Ülke, deflâsyondan hiperenflasyona evrilecek. Yen, yatağından düşecek Çin Yuan’ı ile birlikte dip arayışına başlayacak.
Bloomberg’den aldığımız grafikte açıkça görüldüğü üzere, Japonya 10 yılda hala %1 ile borçlanabiliyor. Borçluluk oranının yeryüzündeki en yüksek rakam olan %225lere ulaşmış olması, bono alım satımcılarının hücumuna henüz yol açmadı. Yen, deprem sonrası düşmek yerine ikinci dünya savaşı sonrasın en yüksek değerine çıktı. Yatırımcılar, deprem sonrası Japon vatandaşlarının Yen harici varlıklarını satacağını ve bunun da Yen’i değerlendireceğini düşünerek pozisyon aldılar. Dünya çapında merkez bankaları müdahale ederek yenin değerini düşürdüler. Dünya daha normal düşünmeye başladığında ise, yen, müdahaleye kalmadan düşecek.
Bu rapordaki bilgi ve fikirler Turkish Yatırım tarafından güvenilir olduğuna inanilan kaynaklardan derlenerek hazırlanmıştır. Turkish Yatırım bu bilgilerin doğruluğu veya bütünlüğü konusunda bir garanti veremez. Raporda yer alan yatırım, bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti; aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri, mevduat kabul etmeyen bankalar ile müşteri arasında imzalanacak yatırım danışmanlığı sözleşmesi çerçevesinde sunulmaktadır. Bu rapordaki görüşler,tahmin ve prejeksiyonlar raporu hazırlayan analistlerin fikirlerini yansıtmaktadır. Analist / ler görüş ve tahminlerini haber vermeksizin değiştirme hakkına sahiptirler. Bu rapor sadece bilgi vermek amacıyla hazırlanmıştır. Turkish Yatırım ve personeli bu rapordaki bilgilerin eksikliğinden veya yanlışlığından dolayı hiçbir şart altında sorumlu tutulamaz. “
Abdi İpekçi Cad. Milli Reasürans Han E Blok Kat:6 Harbiye-İstanbul Tel: (212) www.turkishyatirim.com.tr www.turkborsa.net
Analiz
Salim Kasap
06 Nisan 2011 Çarşamba
Japonya, olağanüstü borçlu olmasına rağmen Yen’deki değerlenme bono alanları fazlasıyla kompanse etti.
II - Borç ve Nüfus Japonya, iki ayağı kırılmış bir at gibi, yıkılmayı bekliyor. İki asırdır durgunlukta olan ekonomide Nikkei endeksi %70lerden fazla geriledi. Japonya’nın hiçbir doğal kaynağı yok, göç almıyorlar ve nüfusları giderek azalıyor.
Deprem, Japonya’yı kısa sürede tekrar
durgunluğa sürükleyecek. İmar çalışmaları GSYIH artışı sağlayacak ama bunun ülke vatandaşlarına
bir
faydası
olmayacak.
Harcanacak
milyarların
verimli
olarak
yönlendirileceğini kabul etmek biraz naif bir anlayıştır ve daha çok batılı analistlerin uzun dönemde her şey iyi olacak deyimi ile örtüşmektedir. Bu şekildeki düşünce yapısı iki noktayı göz ardı ediyor: Nüfus yapısı ve borçluluk. 1995 Kobe depreminde Japonların borçluluğu %52lerdeydi, şimdi %225e tırmandı. Yirmi yıl önce Japonya nispeten gençti, nüfusun %12si 65 yaş üzerindeydi, şu anda nüfusun %23ü 65 yaş üzerinde ve medyan yaş ise 45. Diğer gelişmiş bir ülke, Amerika ile karşılaştırırsak, Amerika’da nüfusun %13’ü 65 yaş zerinde ve medyan yaş 37. Japon nüfusu giderek yaşlanıyor ve önümüzdeki on yılda 4,4 milyon kişi azalması bekleniyor. Takip eden tabloda nüfus tahminlerine yer verildi.
Bu rapordaki bilgi ve fikirler Turkish Yatırım tarafından güvenilir olduğuna inanilan kaynaklardan derlenerek hazırlanmıştır. Turkish Yatırım bu bilgilerin doğruluğu veya bütünlüğü konusunda bir garanti veremez. Raporda yer alan yatırım, bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti; aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri, mevduat kabul etmeyen bankalar ile müşteri arasında imzalanacak yatırım danışmanlığı sözleşmesi çerçevesinde sunulmaktadır. Bu rapordaki görüşler,tahmin ve prejeksiyonlar raporu hazırlayan analistlerin fikirlerini yansıtmaktadır. Analist / ler görüş ve tahminlerini haber vermeksizin değiştirme hakkına sahiptirler. Bu rapor sadece bilgi vermek amacıyla hazırlanmıştır. Turkish Yatırım ve personeli bu rapordaki bilgilerin eksikliğinden veya yanlışlığından dolayı hiçbir şart altında sorumlu tutulamaz. “
Abdi İpekçi Cad. Milli Reasürans Han E Blok Kat:6 Harbiye-İstanbul Tel: (212) www.turkishyatirim.com.tr www.turkborsa.net
Analiz
Salim Kasap
06 Nisan 2011 Çarşamba
Nüfusunun neredeyse %25i yaşlılardan oluşan bir ulus yeniden ayağa kalkacak enerjiyi, dinamizmi nereden bulabilir? Gençliğin gücü, enerji ve isteği olmadan gelecek yeniden inşa edilemez. Yıkım, yaşlıları gençlere nazaran çok daha fazla etkiler. Psikoloji yazarlarına göre bir felaket sonrasında küçük topluluklar bir araya gelerek birbirlerine yardım etme eğilimi taşırlar ve yeniden imara girişirler. İnsanlar durumu hızlıca kontrol altına alır ve çevrelerindeki yıkımı değerlendirip tedbirlerini alırlar. Problem, yıkımın etkilerini kısa sürede Bu rapordaki bilgi ve fikirler Turkish Yatırım tarafından güvenilir olduğuna inanilan kaynaklardan derlenerek hazırlanmıştır. Turkish Yatırım bu bilgilerin doğruluğu veya bütünlüğü konusunda bir garanti veremez. Raporda yer alan yatırım, bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti; aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri, mevduat kabul etmeyen bankalar ile müşteri arasında imzalanacak yatırım danışmanlığı sözleşmesi çerçevesinde sunulmaktadır. Bu rapordaki görüşler,tahmin ve prejeksiyonlar raporu hazırlayan analistlerin fikirlerini yansıtmaktadır. Analist / ler görüş ve tahminlerini haber vermeksizin değiştirme hakkına sahiptirler. Bu rapor sadece bilgi vermek amacıyla hazırlanmıştır. Turkish Yatırım ve personeli bu rapordaki bilgilerin eksikliğinden veya yanlışlığından dolayı hiçbir şart altında sorumlu tutulamaz. “
Abdi İpekçi Cad. Milli Reasürans Han E Blok Kat:6 Harbiye-İstanbul Tel: (212) www.turkishyatirim.com.tr www.turkborsa.net
Analiz
Salim Kasap
06 Nisan 2011 Çarşamba
yeterince kavrayamamış olmaktır. İki ay sonrasında, olayın boyutları ve yıkıcılığı tam anlamıyla anlaşıldığında ikinci çöküş dalgası gelir, insanlar çabalamaktan vazgeçerler. (Bizde körfez depremi sonrası insanların yıllarca deprem konutlarında ve çadırlarda yaşamış olması örnek olarak gösterilebilir. Ayrıca depremden bir kaç ay sonra yapılan program ve röportajlarda insanların ilk heveslerini kaybetmiş olduklarını ve boyun eğdiklerini defalarca gözlemledik). Bu durum dikkatli bir şekilde ele alınmalıdır yoksa hızlı bir şekilde depresyona doğru gidilebilir. Bahsettiklerimiz travma sonrası tipik insan davranışıdır, bu davranış kalıbını yaşlılarda aynı şekilde oluşmasını ise beklememek gerekir. Yaşlanmış bir ülkenin tepki vererek trajediden sağlam çıkması zor bir olasılıktır. Dünya’da rekabet dayanılmaz boyutlarda ve tabiat boşluk kaldırmaz, Japonya’dan açığa çıkacak boşluk başka toplumlar tarafından doldurulacaktır. Japonya sisteminin bugüne kadar çökmemesini n belli başlı sebepleri arasında vatandaşlarının son yirmi yılda ihraç edilen bonolarını neredeyse tamamını alıyor olmaları ve dünyanın kalanına yüksek kaliteli mallar satabilmeleri olarak kabul edebiliriz. Bu resmin ise nüfusa bağlı olarak değiştiğini yukarıda ifade etmiştik. Japonların tasarruf oranı 1990lardaki %14lerden 2008 yılında %2lere gerilemiş durumda ve yolun sonuna az kaldı.
III- Güneşin Batışı ve Dibe Yarış
Son 20 yılda tabii olsun insan eliyle yapılsın tüm felaketlere tek bir yanıt verildi: PARA BAS! Japon Merkez Bankası da bir istisna değil, Amerika’nın izinden ayrılmadan ilerliyor. Bir yöntem çalışmadığı anlaşılana kadar çalışır. Dünya bankasına göre yeniden imarın bedeli 235 milyar doları bulabilir, bu paranın borç alınması gerekiyor. Enerji hatlarının %30u yok olmuş durumda ve petrol ve kömür ihtiyaçlarının %95i ithal ediliyor. Nükleer enerjiden boşalan yeri, enerji ithal ederek doldurmak zorundalar. Yeni çıkacak milyarlarca dolarlık bonoyu Japon vatandaşları ve kurumlarının alabileceğini düşünmek biraz hayalcilik olacaktır. Öte yandan hangi batılı yatırımcının bu durumda on yıllık Japon tahvilinin %1 getirisine razı olacağı ise büyük bir soru işaret olarak duruyor. Tek çözüm faizi artırarak yabancı yatırımcı çekmek ve para basmak. Borca batmış olmalarından dolayı yeni borçlanma yapılabilmesi ihtimali çok Bu rapordaki bilgi ve fikirler Turkish Yatırım tarafından güvenilir olduğuna inanilan kaynaklardan derlenerek hazırlanmıştır. Turkish Yatırım bu bilgilerin doğruluğu veya bütünlüğü konusunda bir garanti veremez. Raporda yer alan yatırım, bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti; aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri, mevduat kabul etmeyen bankalar ile müşteri arasında imzalanacak yatırım danışmanlığı sözleşmesi çerçevesinde sunulmaktadır. Bu rapordaki görüşler,tahmin ve prejeksiyonlar raporu hazırlayan analistlerin fikirlerini yansıtmaktadır. Analist / ler görüş ve tahminlerini haber vermeksizin değiştirme hakkına sahiptirler. Bu rapor sadece bilgi vermek amacıyla hazırlanmıştır. Turkish Yatırım ve personeli bu rapordaki bilgilerin eksikliğinden veya yanlışlığından dolayı hiçbir şart altında sorumlu tutulamaz. “
Abdi İpekçi Cad. Milli Reasürans Han E Blok Kat:6 Harbiye-İstanbul Tel: (212) www.turkishyatirim.com.tr www.turkborsa.net
Analiz
Salim Kasap
06 Nisan 2011 Çarşamba
düşük, faiz oranlarını arttırırlarsa, faiz ödemeleri altında boğulurlar. Japon Merkez Bankası bu durumda Bernanke’yi takip edecek: YEN basıp bonoları satın alacak yani monetizasyon yapacak. Japonya, nüfus problemi ve borç yükü altında ezilerek nükleer reaktörler gibi patladığında ise bunun şokları çok büyük olacak. Amerika, yılda 1,5 trilyon dolar borçlanmak zorunda, Japonların elinde ise 877milyarlık Amerikan bonosu var. İmar çalışmaları bir noktada bu bonoların satılmasını gerekli kılacaktır. Sonuçta para basma ve borç ödeme, emtialar ve kaynak materyaller üzerinde fiyat baskısı oluşturacaktır. Enflasyon cini ise şişeden çıktığı anda geri döndürülmesi imkânsızdır. Dibe doğru yarışı kimin kazanacağı ise Altın’ın liderliğinde beli olacak. Bugüne kadar başa baş giden yarışta Altın’a karşı en-hızlı değer kaybeden dibe en önce varacak.
Bu rapordaki bilgi ve fikirler Turkish Yatırım tarafından güvenilir olduğuna inanilan kaynaklardan derlenerek hazırlanmıştır. Turkish Yatırım bu bilgilerin doğruluğu veya bütünlüğü konusunda bir garanti veremez. Raporda yer alan yatırım, bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti; aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri, mevduat kabul etmeyen bankalar ile müşteri arasında imzalanacak yatırım danışmanlığı sözleşmesi çerçevesinde sunulmaktadır. Bu rapordaki görüşler,tahmin ve prejeksiyonlar raporu hazırlayan analistlerin fikirlerini yansıtmaktadır. Analist / ler görüş ve tahminlerini haber vermeksizin değiştirme hakkına sahiptirler. Bu rapor sadece bilgi vermek amacıyla hazırlanmıştır. Turkish Yatırım ve personeli bu rapordaki bilgilerin eksikliğinden veya yanlışlığından dolayı hiçbir şart altında sorumlu tutulamaz. “