BORSA I SOYLESi iDiL TARAKLI / idll.tarakli@paradergi.com.tr
"Hisse pozisyonunu se~imdenonce alln" Turkish Yatlnm Genel Muduru Berra Doganer, Kuzey Afrika, Ortadogu ve son olarak Japonya'da ya$anan geli$melerin hisse senedi piyasalannda ahm flrsatl yarattlglnl dU$unuyor. Doganer, endeksin 2011sonuna kadar 75 bini a$acaglnl tahmin ediyor ... IMKB'de yatIrlmcIlann seGimler oncesinde, ozellikle de siyasi istikrar beklentileri kuvvetliyse pozisyon aGtlklan ve endekslerin de bu beklentiyle ylikseldigi goriili.iyor. Turkish YatIrlm Genel Mlidlirli Berra Doganer, oniimiizdeki giinlerde de benzer senaryonun gorlilecegini ongoriiyor. Doganer, diinyadaki olumsuz gelismelerden dogal olarak etkilendigimizi, ancak Tiirkiye'nin demokrasi anlaylSI, girisimci ruhu, bliyiime hlZI, makro ekonomik dengeleri ve siyasl istikranyla bolgesinde bir "elmas" gibi parladlgml vurguluyor. Berra Doganer, faizlerin son derece dliSlik seyrettigi bir ortamda yatIrlmcIlann pozitif getiri beklentisini karSllayacak tek alternatifin hisse senetleri oldugunun bir kez daha altml Giziyor. Bu yiizden de uzun vadeli dlislinmek kosuluyla yatIrlmcllara hisse senetlerine yatIrlm oneriyor. Korkulan olan yatIrlmcIlara ise baslanglGta tasarruflannIn kliGlik bir yuzdesiyle hisse almalannI sahk veriyor. Doganer, SUanda IMKB'de 1 milyonun iizerinde bakiyeli hesap varmlS gibi goziiktiiglinu, ancak 10 bin TL'nin lizerinde hisse senedi olan yatIrlmcl saylsmm sadece 220 bin kiSi oldugunu hatlrlatlyor. Ardmdan da "YatIrlmcIlar borsaya girmek iGinpiyasanln daha ne kadar cazip olmaslnI bekliyor ki" diye soruyor ... Japonya'daki ekonomiye yansimasl
biiyiik
depremin
kiiresel
yavaslayacak. Aynca kamusal harcamalar ve borG yukii artacaktlr. Fuku ima nukleer santralindeki radyasyon Slzmtlsl panik satlslara neden oluyor. Japonlara ait hisse ve bonolar panik satlslarla geriliyor. Bu gelismeler haliyle Avrupa piyasalannda da bir miktar baskl yaratmaya devam edecektir. Japonya enerji ihtiyaclnln niikleer
santrallerden
petrol fiyatlanm
yakla~lk ul;te birini
saghyor. Bu geli~me
nasil etkiler?
Japonya'nIn orta vadede enerji aGIgml dogalgazla kapatmak isteyecegi ve bunun
da dogalgaz talebinin artmasma neden olacagl gun gibi ortada. Su and a yasananlar nedeniyle ulkenin enerji ihtiyaci azaldl. Bu gelisme de klsa vadede petrol fiyatlannl asaglya Gekti. Japonya'nm buyiime hlZI da yavaslayacak. Orta vadede ise hem enkazm ortadan kaldIrllmasl hem de yeni yatIrlmlarla petrol ve dogalgaz ihtiyaci artacak. Buna bagh olarak petrol fiyatlan tekrar yukan Glkacak. Ben petrol uzmanI degilim. Ama senaryoyu Gizebilirim. Aynca petrol fiyatlan i<;in nokta at! ! bir tahminde bulunmak artlk <;oklOr. (:UnkU petrol fiyatlan artlk <;ok spekUlatif hareket etmeye basladl. Peki Japonya hisse senetlerinin
global
piyasalardaki
aglrhglnln yuzde 7
seviyelerinde
olmasl dunya borsalanm
nasil
etkiler?
Japonya'nm daha once yasadlgl Kobe depreminde Asya piyasalannda once yuzde 20-25 civannda bir du ii , 6 ay sonra da yukan dogru ciddi bir toparlanma yasanmlstI. Ancak 0 donemde Japonya hisse scnetlerinin global piyasalardaki aglrligl yiizde 30 civanndaydl. Simdi Japonya'nm aglrhgl daha da azaldl. Daha diiSUk oranlarda olmak kaydlyla aynI senaryonun tekrannI bekleyebiliriz. Bu durum Avrupa borsalannI biraz olumsuz etkilemeye devam edecektir. Ancak net bir ey soylemek lOr. (:iinkii depremin ardmdan gelen tsunami ve nuklccr reaktOriercleki patlamalar, resmin tam olarak goriilmesini engelliyor.
ve Turkiye piyasalanna nasil olur?
Japonya'daki deprem ve tsunami, klsa vadede Japonya ve Asya piyasalan aGIsmdan sarsmt! yarattl. Dlinyada en yuksek sigorta primi odeyen ulke olan Japonya'da ba ta sigorta sirketleri olmak uzere ihracatGl otomotiv ve elektronik hisselerinde satlslar artacak, cari denge bozulacak ve buyiime hlZI
iMKB'de yine bir yiikseli~ trendi ba~ladl. Bunu nasI I yorumluyorsunuz?
GorlildUgii gibi, her dUslisiin ardmdan yine bir alim flrsatl doguyor. IMKB endeksi 58 binlere kadar gerilemisti. Ama biiyiik resim bozulmamlS, sadece kIrllganlik artmlstl. Bu S1fada IMKB, fiyat/kazanG ve piyasa degeri/defter degeri olarak oldukGa cazip seviyelere geldi. Ben
Turk hisselerini ~ok cazip ve ucuz buluyorum. Endeks ~Iklyor ama irket karliliklan da artlyor. 0 yuzden hisse senetleri pahali olmuyor. Tlirkiye'de hala ~ok cazip yatJrlm fJrSatlan val'. Faizler bu seviyelerde durdugu slirece bu flrsatlar hi~ bitmeyecek. AC;lklanan 2010 YIII bilanc;olannJ nasI I buldunuz? Bilan~olar genelde beklentiler dahilinde geliyor. Sanayi irketlerinde kur farkl giderlerinin on plana ~lktlgl goruluyor. Sektorel olarak baktlglmlzda, bankacJilkta karlilik ortalama yuzde 5'le beklentilcrin altmda ger~ekle mi . Bankalar, 2011 'de gosterebilecekleri giderlerin bir bollimlinu 20JO'un son ayma yazmak zorunda kaldl. Munzam kar l"k oranlannIn 2009'daki yuzde 83.6路dan 85'e ~Ikmasl onemli bir etken oldu. Gayrimenkul yatJrlm ortakllklan ise ekonomideki bliyumeye bagli olarak 20J O'da son jonemlerin en ba anli pcrformanslannI gOslerdi. Sirkeller hem karliliklannI hem de portfoy degerlerini ciddi seviyelerde artJrCIi. )tomotiv scktbrli de 20JO'u beklenlilerin )Iduk~a uzerinde operasyonel performansla ~ 'T1 (apattl. Petrokimya sektorli, buyi.imc ve talep .1 Irtl~JI1m fiyatlardaki artl~la birle mesiyle 1eklentilerdcn daha iyi performans gosterdi. Tekstil ~irketleri de 1a anli gorlinuyor. Kurdaki artl m ihracat performanslannl olumlu 'lkilemesiyle karliliklannI 2009'a gore ortalama ylizde 35 artlrdJiar. ;igorta ~irketlerinde isc karliliklar azaldl. Bunun nedeni, yatJrlm ,elirlerinin azalmaslydl. <;:imento sektorlinde de karlilik, artan 1aliyellere kar m sllmli kalan fiyal artl~1 nedeniyle beklenlilerin Itmda ger~ekle~ti.
't'
URKISH
eki yatlnmcllar bu YII portfoylerinde hangi hisse senetlerine yer ermeli? lncelikle otomotiv. leasing, havacJilk, glibre ve cam sektorleri ile arliliklanl1l artiran holding hisselerini izlemeliler. Yurti~i ve Jrtdl~1 talebinin devam etmcsi ve uluslararasl benzer ~irket Irpanlanna gore iskontolu i~lem gormeleri ncdeniyle Tofa Oto, logu~ Oto ve Turk Traktor hisselerini oneriyoruz. ynca hem leasing ~irketleri hem de katI"m bankalan da Jrtfoylerde yer alabilir. Bu kapsamda Asya KatJilm Bankasl, 1 inansal Kiralama ve VaklfBank onemli. HavacJilk sektorunde ise ,plam yolcu saYlsmJl1 ylizde 20 artl kaydetmcsini bekliyoruz. Bu Holding on ktbrde <;:elebi Hava Servisi ile TA V Havalimanlan ana ~Iklyor. Ote yandan, gubre fiyatlanndaki artl~ devam ediyor. racata odaklanmalan, tam kapasite <;a" malan ve ful entegre sislere sahip olmalan sayesinde Gubre Fabrikalan ve Bagfa~ ile nar Sut favorilerimiz arasll1da. Ekonomidcki can"ligJl1 devam mesiyle hem konut hem de olomotivc ledarik saglayan cam
sektorunden Trakya Cam ve Anadolu Cam izlenebilir. 1 tiraklerinin ekonomideki canlanmaya hemen lepki vermesiyle karliliklannl artiran holdinglerdcn Ko~ Holding, Tekfen ve Enka Holding de onerdiklerimiz arasmda yer aliyor. Ko~ Holding'in enerji liretimde Aygaz uzerinden buyi.ime stratejisi izleyecek olmasl ve Entek'in i~tiraki olan Eltek Toptan Elektrik'in de daha elkin ekilde elektrik ticareti faaliyetine ba~laml~ olmasl, Aygaz'! da oneri listesine dahil ediyor. Ticari bankalardan dli~lik ~arpanlarla i~lem goren 1 Bankasl C ve Yapl Kredi Bankasl da portfbylerde yer alabilir. 2011YIII ic;in borsa, faiz ve doviz ongorunuz nedir? Kuzey Afrika ve Ortadogu'daki belirsizligc Japonya depreminin eklenmesiyle dunya ticaret hacminde gerileme bekliyoruz. Yurti~inde TCMB'nin parasal slkJia tlrma uygulamalanna devam etmesi, petrol fiyatlannm lLO dolan taban yapma ~abasl, tlim irketlerin 20J 1 hedeflerinde degi iklige gitmelerine neden oldu. 2011 sonu i~in IMKB Ulusal-IOO Endeksi'nde beklcntimiz 75 bin 500 seviyeleri. Bu gorli~umlizun temelinde se~im donemlerinde bankacl"k, lanmsal sanayi ve otomoliv seklorlinun olumlu performans gostcrmcsi yatiyor. Aynca siyasi istikrar ve gecikmeli de olsa nol artmml beklenlileri devam ediyor. 20J J yJiI i~in enflasyon beklentimiz yuzde 7.50. Gosterge faizde ise ylizde 9.70 seviyesini ongOrliyoruz. 20 I J'de de ekonominin seyrinin istikrarli olacagJl1I vc bu duruma bag" olarak dolann 1.55 ile 1.64 arasJl1da hareket edecegini dli linuyoruz. Euro ise 2-2.30 bandmda scyredecekti I'.
Y
ATIRIM
Mevcut ko~ullarda tasarruf sahiplerine ne oneriyorsunuz? YatmmcJiara Turk hissc senetlerine yatJrlm yapmalannl oncriyorum. Su anda J milyonun uzerinde bakiyeli hcsap varml gibi gozukuyor. Ancak 10 bin TL'nin uzerinde hisse scnedi olan yatJrlmcl saYlsl sadece 220 bin ki~i. Dolaylslyla ben 221 bininci ki iye "Gel hisse senedi al" demek iSliyorum. Tasarruf sahipleri piyasallln daha ne kadar cazip olmasml bekliyor ki? .. Hisse senetlerinin cazibesini artlrmak ic;in ne yapllmasl gerekir? Oncelikle temettli i.izerindeki verginin kaldJrllmasl gerekiyor. Ilia ki vergi kalacaksa da stopaj usulunc dondi.irmek lazlm. 'irket temettu oderken ilgili vergisini kesip nelini versin. Insanlar Slff hu beyannameyi vermemek i~in beyan smJrlnJl1 llzerindeki temettliyu almadan borsadan ~lkIY0r. Iialbuki tam tersi olma". Temellu almak i~in borsadan hisse a"nma".
"Japan Yeni bu seviyeleri korur" Japon para birimi yen, bir suredir rLirkiye'de daha bir yakmdan takip ediliyor. ;unku bazi bankalardan Japon Yeni'ne mdeksli konut kredisi alip da magdur llmu~ l;ok saylda insan var. Depreme 'agmen gel;en hafta Japon Yeni'nin ABD lolarl kar~lsmda yuzde 4 artl~la 76.25'e 'ukselmesi herkesi ~a~lrtti. Bu rakam, 'enin dolar kar~lsmda ikinci Dunya iava~I'ndan bu yana en gUl;lu seviyesine iaret ediyordu. Ancak ardmdan G-7 Ikelerinin mudahalesi geldi ve dolar, yen ar~lslnda yeniden 81.73'e yukseldi. Berra
Doganer, Japonya'daki depreme ragmen yendeki degerlenmeyi ve bundan sonra olabilecekleri ~oyle yorumluyor: "Japonya, deprem sonrasl 200 milyar dolarl a~abilecek yeniden yapllandlrma faturaslnln yaratacagl likidite ihtiyaci ic;in elindeki yabanci tahvillerde satl~a gel;ebilir. Hatlrlanacagl gibi gel;en hafta, hem Japonya hem de global ekonomideki toparlanmanm sekteye ugramamasl il;in G7 ulkeleri; Japonya, ABD, ingiltere, Kanada ve Avrupa merkez bankalarl araclliglyla yen satma kararl aid!.
Daha once boyle bir mUdahale, Eylul 2000'de euro'yu desteklemek il;in yapllml~tI. Japonya Maliye Bakanl, mudahalenin belli bir seviyeyi hedeflemedigini, a~lrI oynakhgl giderme amaci ta~ldlglnl al;lkladl. Deprem oncesindeki seviyesine yakla~an dolar/yen paritesinin bu seviyelerini korumasml bekliyorum. Gosterilen ortak irade sayesinde de yeniden spekUlatif bir ataga maruz kalma ihtimalinin azaldlglnl du~unuyorum."