Abdi İpekçi Cad. Milli Reasürans Han E Blok Kat:6 Harbiye-İstanbul Tel: (212) www.turkishyatirim.com.tr www.turkborsa.net
Analiz
Salim Kasap
03 Mart 2011 Perşembe
PETROL, DÜNYA, TÜRKİYE Petrol yükselişi, son haftaların en çok konuşulan konuların başında geliyor. FED Başkanı Ben Bernanke’nin QEII olarak bilinen parasal genişleme paketini geçtiğimiz yaz açıklamasından bu yana petroldeki yükseliş küçük düzeltmeler dışında çok fazla güç kaybetmedi. Petrol, yaz aylarından itibaren parasal canlanma paketinin büyük ve yadsınamaz etkisi dışında aşağıdaki faktörlerin de etkisi ile yükseliyor: •
Ekonomilerin canlanacağı ve talep artışının fiyatları yukarıya çekeceği beklentisi
•
Enflasyondan korunma
•
Petrol yükselirken enerji şirketlerinin karlarını artacağı beklentisi. Bu beklenti yumurtatavuk ilişkisi gibi gelişiyor. Petrol düştüğünde enerji şirketlerine talep geliyor, sonrasında petrol yükseliyor. Kimi dönemlerde de çark tersine işliyor.
•
Çin ve Hindistan gibi ülkelerdeki talep artışı. Bu ülkelerin nüfusları ve zenginleştikçe tüketime ve enerji ihtiyacına bağlı olarak petrol talebinin artması fiyat üzerinde baskı oluşturuyor.
•
Jeopolitik olarak petrol, dünya’nın en hassas bölgesinde en yoğun olarak bulunuyor: Ortadoğu. Bu bölgedeki en ufak bir tansiyon, gerginlik veya söylenti petrol üzerinde pozitif katkı yapıyor. Bu konuya ileriki satırlarda tekrar geleceğiz.
•
Petroldeki yükselişin ise bizim tarafımıza çok fazla yansımayan ama Amerikan piyasalarını olumlu etkileyen bir yanı var. Exxon Mobile, Chevron gibi büyük enerji şirketleri, Amerikan endekslerinin yaklaşık %15lerini oluşturuyor. Petrol yükseldikçe bu şirketler endeksleri tabiri yerindeyse sırtlarında yukarı taşıyorlar. Amerikan yatırımcısı için endekslerin önemini FED çok iyi biliyor. Enflasyonda yükseliş riskine rağmen endeksleri yukarı götürmenin en sağlam yolu petrol ve enerji sektörünü teşvik etmek ve bu şirketler vasıtası ile endeksleri yükselterek moralleri yukarı taşımak.
Amerikan petrolünün haftalık grafiğini aşağıda gösterdik, fiyatlar 2008 yılına göre aşağıda ama yukarı trend inkar edilemez şekilde kendini gösteriyor. Grafiğin alt panelinde SP500 endeksini de ele aldık, petrol yükselirken SP500 endeksi de yükseliyor, belirli bir noktadan sonra ise endekspetrol bağlantısı kopuyor, bir süre sonra da 2008 yılında olduğu gibi düşüş birlikte ve hızlanarak devam ediyor.
Bu rapordaki bilgi ve fikirler Turkish Yatırım tarafından güvenilir olduğuna inanilan kaynaklardan derlenerek hazırlanmıştır. Turkish Yatırım bu bilgilerin doğruluğu veya bütünlüğü konusunda bir garanti veremez. Raporda yer alan yatırım, bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti; aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri, mevduat kabul etmeyen bankalar ile müşteri arasında imzalanacak yatırım danışmanlığı sözleşmesi çerçevesinde sunulmaktadır. Bu rapordaki görüşler,tahmin ve prejeksiyonlar raporu hazırlayan analistlerin fikirlerini yansıtmaktadır. Analist / ler görüş ve tahminlerini haber vermeksizin değiştirme hakkına sahiptirler. Bu rapor sadece bilgi vermek amacıyla hazırlanmıştır. Turkish Yatırım ve personeli bu rapordaki bilgilerin eksikliğinden veya yanlışlığından dolayı hiçbir şart altında sorumlu tutulamaz. “
Abdi İpekçi Cad. Milli Reasürans Han E Blok Kat:6 Harbiye-İstanbul Tel: (212) www.turkishyatirim.com.tr www.turkborsa.net
Analiz
Salim Kasap
03 Mart 2011 Perşembe
Petrol yükselişinin dünya ekonomilerine etkisi çeşitli varsayımlara göre büyümeyi yıllık %0,8 daraltması yönünde. Gelişmekte olan piyasalara etkisi ise büyümeyi yıllıkta %1,20 azaltması olarak düşünülüyor. DB ekonomistlerinin petrol fiyatı hakkındaki görüşlerine başvuracak olursak: "...Petrol fiyatı 120 doların üstüne giderse, Dünya ekonomilerine yönelik tehdit seviyesi artar. Bu seviyede, tahminlerimize göre Petrolün Dünya GSYIH payı %5,5 düzeyinin üzerine çıkıyor ki bu durumda tarihsel verilere göre büyüme ciddi sekteye uğrayabiliyor. ... Amerika'daki ekonomistlerimizin (DB) tahminlerine göre benzin fiyatının her bir cent artışı (Amerika'da) 1milyar USD vergi artışına denk geliyor. Geçtiğimiz bir yılda, benzin fiyatları 35 cent arttı, WTI (Amerikan Petrolü) son dönem yükselişi kalıcı olursa yükseliş 50 cent'e kadar çıkabilir ve bu Amerikan canlandırma paketinin önemli bölümünü yok eder."
Yukarıda da bahsettiğimiz Ben Bernanke’nin henüz ekonominin geneline büyük ve kalıcı bir etki yok dediği olguyu DB ekonomistleri açıklıkla dile getiriyorlar. Eğer petrol fiyatları ve benzin birlikte artmaya devam ederse bu canlandırma paketleri ile yaratılan yoğun bakım ortamının sekteye uğrayabileceğini düşündürüyor. Jeopolitik anlamda ise, petrol üreten bölgelerde son altı aydır kıpırdanmalar görüyoruz. Bu bölgedeki ülkelerin batı tipi demokrasiler gibi idare edilmediğini hepimiz biliyoruz. Mısır ile başlayan eski diktatörünü devir hareketi, Libya’ya sıçramış durumda, son iki haftadır medyada yer bulamıyor olsa da gelişmeler ciddi. Libya, dünya petrol arzının günlük %1ini karşılıyor, bu rakam hâlihazırda Amerika’daki stokları göz önüne alındığında çok büyük bir risk teşkil etmiyor. Libya’dan arzın kesilmesine karşı Amerikalılar yaklaşık 1 yıl civarında idare edebiliyorlar. Bu rapordaki bilgi ve fikirler Turkish Yatırım tarafından güvenilir olduğuna inanilan kaynaklardan derlenerek hazırlanmıştır. Turkish Yatırım bu bilgilerin doğruluğu veya bütünlüğü konusunda bir garanti veremez. Raporda yer alan yatırım, bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti; aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri, mevduat kabul etmeyen bankalar ile müşteri arasında imzalanacak yatırım danışmanlığı sözleşmesi çerçevesinde sunulmaktadır. Bu rapordaki görüşler,tahmin ve prejeksiyonlar raporu hazırlayan analistlerin fikirlerini yansıtmaktadır. Analist / ler görüş ve tahminlerini haber vermeksizin değiştirme hakkına sahiptirler. Bu rapor sadece bilgi vermek amacıyla hazırlanmıştır. Turkish Yatırım ve personeli bu rapordaki bilgilerin eksikliğinden veya yanlışlığından dolayı hiçbir şart altında sorumlu tutulamaz. “
Abdi İpekçi Cad. Milli Reasürans Han E Blok Kat:6 Harbiye-İstanbul Tel: (212) www.turkishyatirim.com.tr www.turkborsa.net
Analiz
Salim Kasap
03 Mart 2011 Perşembe
Sıkıntılar, yine medya gündeminde çok yer almasa da geçtiğimiz hafta Yemen’e sıçramış durumda, bu ülke ise OPEC haricinde en fazla petrol ihracına sahip ülke konumunda. Olayların arka planında ise Suudi Arabistan’a sıçrama olasılığı ciddi anlamda sorgulanıyor. Suudi Arabistan borsası, Mart ayının ilk günlerinde aşağıdaki grafikte de görüleceği üzere ciddi düşüşler yaşıyor.
Olaylar bir şekilde Suudi Arabistan’a sıçrarsa petrol fiyatının 140lara gitmesi sürpriz olmaz. Bu da durgunluk da dâhil olmak üzere pek çok kötü senaryonun gündeme gelmesine sebep olabilir. Suudi Arabistan, dünya arzının %10 civarını kontrol ediyor. Sonuç olarak dünya ekonomisine petrol fiyatının etkisi 100–110 dolar civarına kadar olumlu sonrasında ise olumsuz olarak değerlendirebiliriz. Türkiye’ye olan etkisi ise diğer ülkelere nazaran biraz daha dramatik. Bizim, son 6 aydır söylemlerimizin merkezinde cari açık ve ona ilişkin riskler yer alıyor. Cari açık konusu açıldığında da kimse doğrudan bahsetmemiş olsa da açığın önemli bölümü enerji ithalatından kaynaklanıyor. Aşağıdaki grafikte, enerji dahil ve hariç cari açık gösterildi.
Bu rapordaki bilgi ve fikirler Turkish Yatırım tarafından güvenilir olduğuna inanilan kaynaklardan derlenerek hazırlanmıştır. Turkish Yatırım bu bilgilerin doğruluğu veya bütünlüğü konusunda bir garanti veremez. Raporda yer alan yatırım, bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti; aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri, mevduat kabul etmeyen bankalar ile müşteri arasında imzalanacak yatırım danışmanlığı sözleşmesi çerçevesinde sunulmaktadır. Bu rapordaki görüşler,tahmin ve prejeksiyonlar raporu hazırlayan analistlerin fikirlerini yansıtmaktadır. Analist / ler görüş ve tahminlerini haber vermeksizin değiştirme hakkına sahiptirler. Bu rapor sadece bilgi vermek amacıyla hazırlanmıştır. Turkish Yatırım ve personeli bu rapordaki bilgilerin eksikliğinden veya yanlışlığından dolayı hiçbir şart altında sorumlu tutulamaz. “
Abdi İpekçi Cad. Milli Reasürans Han E Blok Kat:6 Harbiye-İstanbul Tel: (212) www.turkishyatirim.com.tr www.turkborsa.net
Analiz
Salim Kasap
03 Mart 2011 Perşembe
Enerji fiyatlarının artması tüketici davranışları uyum sağlayana kadar cari açık üzerinde çok ciddi baskı yaratabilir. Fiyatlar arttığında talep azalmazsa bunun etkilerini sterilize etmek kolay olmayabilir. TCMB enflasyon raporunda Petrol senaryoları aşağıdaki şekilde belirlenmiş durumda: “….Ekim Enflasyon Raporu’nda petrol fiyatlarının 2011 yılında 85 ABD doları, 2012 yılı ve sonrası için ise 90 ABD doları olarak gerçekleşeceği varsayılmıştı. Bunun yanı sıra, vadeli piyasalarda oluşan emtia fiyatları referans alınarak tahmin ufku süresince ithalat fiyatlarının kademeli artışlar sergileyeceği ve bu çerçevede ithalat fiyatlarının 2011 yılında ortalama olarak 2010 yılına kıyasla yüzde 6,1 oranında artış göstereceği bir görünüm esas alınmıştı……Ekim Enflasyon Raporu’nun yayımlandığı tarihten bu yana emtia fiyatlarında hızlı artışların sürmesine neden olmuştur. Bu çerçevede, Ocak ayının ilk yarısında oluşan vadeli emtia fiyatları dikkate alınarak petrol fiyatı varsayımı 2011 ve sonrası için 95 ABD dolarına güncellenmiştir. Ayrıca, yine vadeli emtia fiyatları göz önüne alınarak, ithalat fiyatlarının 2011 yılı için bir önceki yıla kıyasla yüzde 10,9 civarında bir artış göstereceği varsayılmıştır. Varsayımlardaki bu değişiklik 2011 enflasyon tahminlerinin yaklaşık 35 baz puan yukarı yönlü güncellenmesine neden olmuştur.” Merkez Bankası, petrol fiyat artışları 95 civarında kalırsa bu yıla enflasyon etkisinin 35 bps olmasını bekliyor. Bu varsayım altında, benzinde gerçekleşebilecek fiyat artışlarının ekonominin diğer sektörlerine bulaşmayacağı kabulü yatıyor olmalı. Geçmişteki gibi benzin fiyatları yukarı Bu rapordaki bilgi ve fikirler Turkish Yatırım tarafından güvenilir olduğuna inanilan kaynaklardan derlenerek hazırlanmıştır. Turkish Yatırım bu bilgilerin doğruluğu veya bütünlüğü konusunda bir garanti veremez. Raporda yer alan yatırım, bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti; aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri, mevduat kabul etmeyen bankalar ile müşteri arasında imzalanacak yatırım danışmanlığı sözleşmesi çerçevesinde sunulmaktadır. Bu rapordaki görüşler,tahmin ve prejeksiyonlar raporu hazırlayan analistlerin fikirlerini yansıtmaktadır. Analist / ler görüş ve tahminlerini haber vermeksizin değiştirme hakkına sahiptirler. Bu rapor sadece bilgi vermek amacıyla hazırlanmıştır. Turkish Yatırım ve personeli bu rapordaki bilgilerin eksikliğinden veya yanlışlığından dolayı hiçbir şart altında sorumlu tutulamaz. “
Abdi İpekçi Cad. Milli Reasürans Han E Blok Kat:6 Harbiye-İstanbul Tel: (212) www.turkishyatirim.com.tr www.turkborsa.net
Analiz
Salim Kasap
03 Mart 2011 Perşembe
diğer mal ve hizmetler fiyatı yukarı davranışı geri gelirse problemlerimiz artar. Olumsuz senaryoları bir miktar rahatlatabilecek –fiyat baskısı- anlamında söylenebilecek konulardan biri Türkiye’de benzin üzerindeki vergilerin, fiyat yükselişlerinde azaltılarak bir nevi emniyet sübabı olarak çalışması olasılığı. Bu geçmişte kullanılmıştı. Fiyatların ne kadar yukarıda kalacağı ise bu tedbirlerin etki gücünü test edecek yapı olacaktır. TCMB’nin hesaplarına göre petrolde kalıcı olarak yaşanacak her 10 dolarlık yükseliş enflasyonu %0,4 oranında artırıyor. Eğer petrol 140lara yerleşecekse bu bize enflasyon olarak en az %1,6 şeklinde yansıyacak demektir. BGC Partners şirketinin bu ay yayınladığı petrol ve enflasyon raporundan aşağıdaki grafiği aldık. Grafikte, enflasyon ve petrol fiyatları arasındaki korelasyon açıkça görülüyor.
Bununla birlikte, yukarıda bahsettiğimiz vergi yapısının yanı sıra, BOTAS’ın da fiyatları istediği gibi belirleyebilme özgürlüğü ayrıca denetici kurumların fiyatların aşığı yükselişine izin vermemeleri petrol ve enflasyon arasındaki bağlantının biraz gecikmeli çalışmasına yol açabilir. Petrol yükselişinin kalıcı olduğu anlaşılırsa, alınacak tedbirlerin herhangi bir faydasının olmasını beklememek gerekir. Petrol fiyatlarındaki yükseliş ve enflasyon etkisini kalıcı olması durumunda TCMB’nin senaryolarında bir değişiklik öngörülüyor: “…..Petrol ve diğer emtia fiyatları son dönemlerde hızlı bir artış eğilimi sergilemiştir. Yurt içi talebin güçlü seyri dikkate alındığında, emtia fiyatlarındaki artışların kalıcı olması halinde genel fiyatlama davranışlarına yansıma riski bulunmaktadır. Önümüzdeki dönemde böyle bir riskin gerçekleşmesi ve orta vadeli enflasyon hedeflerine ulaşılmasını tehdit etmesi halinde baz senaryoda öngörülene kıyasla daha güçlü bir parasal sıkılaştırmaya gidilebilecektir. Bununla birlikte, uygulanacak politikanın bileşimi dış talep, sermaye akımları ve kredi genişlemesinin görünümüne göre farklılaşabilecektir….” Bu rapordaki bilgi ve fikirler Turkish Yatırım tarafından güvenilir olduğuna inanilan kaynaklardan derlenerek hazırlanmıştır. Turkish Yatırım bu bilgilerin doğruluğu veya bütünlüğü konusunda bir garanti veremez. Raporda yer alan yatırım, bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti; aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri, mevduat kabul etmeyen bankalar ile müşteri arasında imzalanacak yatırım danışmanlığı sözleşmesi çerçevesinde sunulmaktadır. Bu rapordaki görüşler,tahmin ve prejeksiyonlar raporu hazırlayan analistlerin fikirlerini yansıtmaktadır. Analist / ler görüş ve tahminlerini haber vermeksizin değiştirme hakkına sahiptirler. Bu rapor sadece bilgi vermek amacıyla hazırlanmıştır. Turkish Yatırım ve personeli bu rapordaki bilgilerin eksikliğinden veya yanlışlığından dolayı hiçbir şart altında sorumlu tutulamaz. “
Abdi İpekçi Cad. Milli Reasürans Han E Blok Kat:6 Harbiye-İstanbul Tel: (212) www.turkishyatirim.com.tr www.turkborsa.net
Analiz
Salim Kasap
03 Mart 2011 Perşembe
Merkez Bankası, petrol ve enflasyon ilişkisi güçlenirse parasal sıkılaştırma yapabileceğini açıkça söylüyor. Yukarıdaki grafikte, gıda ve enerjinin enflasyon içerisindeki payını gösterdik. TCMB, bu göstergeyi takip ettiğine ve fiyat istikrarı temel hedef olduğuna göre kısa dönemli faizleri kullanarak veya başka tedbirler ile piyasayı sıkabilir. Parasal sıkılaştırma ise dünyanın her yerinde büyümeden feragat anlamına gelir. Maliye Bakanı Sn. Şimşek, Ocak ayı ortalarında verdiği bir mülakatta cari açık ve enerji arasındaki ilişkiyi şöyle özetledi:
“Halbuki bizde avro cinsinden hazine tahvillerimiz yüzde 4,5'tan işlem görüyor. Nereden bakarsanız bakın çok iyi bir resim. Ama bu resmin bir tek belki sıkıntılı boyutu var, o da cari açık. Aslında özel sektöre devirle cari açık, çok daha makul düzeylere çekilebilir. Çünkü cari açığın büyük bir kısmı, neredeyse tamamı enerjiden kaynaklanıyor. Aslında 2002'den bu yana enerji hariç tutulduğunda Türkiye pek çok yıl cari fazla verdi. Önümüzdeki günlerde cari açık ve petrol arasındaki ilişkiyi dikkatle takip edeceğiz. Son olarak İMKB ve petrol arasındaki uzun vadeli ilişkiyi aşağıdaki grafikte ele aldık: Petrol bir noktaya kadar borsa için pozitif sonrasında satışa sebep oluyor.
Bu rapordaki bilgi ve fikirler Turkish Yatırım tarafından güvenilir olduğuna inanilan kaynaklardan derlenerek hazırlanmıştır. Turkish Yatırım bu bilgilerin doğruluğu veya bütünlüğü konusunda bir garanti veremez. Raporda yer alan yatırım, bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti; aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri, mevduat kabul etmeyen bankalar ile müşteri arasında imzalanacak yatırım danışmanlığı sözleşmesi çerçevesinde sunulmaktadır. Bu rapordaki görüşler,tahmin ve prejeksiyonlar raporu hazırlayan analistlerin fikirlerini yansıtmaktadır. Analist / ler görüş ve tahminlerini haber vermeksizin değiştirme hakkına sahiptirler. Bu rapor sadece bilgi vermek amacıyla hazırlanmıştır. Turkish Yatırım ve personeli bu rapordaki bilgilerin eksikliğinden veya yanlışlığından dolayı hiçbir şart altında sorumlu tutulamaz. “
Abdi İpekçi Cad. Milli Reasürans Han E Blok Kat:6 Harbiye-İstanbul Tel: (212) www.turkishyatirim.com.tr www.turkborsa.net
Analiz
Salim Kasap
03 Mart 2011 Perşembe
Sonuç: Petrol fiyat artışlarının Türkiye’ye olan etkisi ciddi boyutlarda. Yüksek fiyatlar kalıcı olursa, bizim için alarm zilleri çalmaya başlayabilir. Enerji’de dışa bağımlılık ciddi bir problem, bu konu Demokles’in kılıcı gibi üstümüzde asılı duruyor. Türkiye enerji ihtiyacını uzun vadeli ve maliyet etkin bir şekilde halledemezse bu tip sorunlar sürekli gündeme gelecek ve büyüme iki ileri bir geri şeklinde olmaya devam edecektir. Gelişmiş ülkeler nezdinde ilk sıraları hedefliyorsak yıllık %7 büyüme hızlarını sağlamamız gerekir, bu da ancak doğru enerji politikaları ile mümkündür.
Bu rapordaki bilgi ve fikirler Turkish Yatırım tarafından güvenilir olduğuna inanilan kaynaklardan derlenerek hazırlanmıştır. Turkish Yatırım bu bilgilerin doğruluğu veya bütünlüğü konusunda bir garanti veremez. Raporda yer alan yatırım, bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti; aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri, mevduat kabul etmeyen bankalar ile müşteri arasında imzalanacak yatırım danışmanlığı sözleşmesi çerçevesinde sunulmaktadır. Bu rapordaki görüşler,tahmin ve prejeksiyonlar raporu hazırlayan analistlerin fikirlerini yansıtmaktadır. Analist / ler görüş ve tahminlerini haber vermeksizin değiştirme hakkına sahiptirler. Bu rapor sadece bilgi vermek amacıyla hazırlanmıştır. Turkish Yatırım ve personeli bu rapordaki bilgilerin eksikliğinden veya yanlışlığından dolayı hiçbir şart altında sorumlu tutulamaz. “