Badanie czytelności schematu linii tramwajowych w Krakowie autor: Dajana Wejchert Podstawy Badań Wizualnych / wzornictwo 1 rok / 2015-2016 prowadzący: dr Marta Więckowska Zakład Badań Wizualnych i Interakcji / ASP Katowice
ANALIZA SCHEMATU SIECI TRAMWAJOWYCH KRAKOWA Mapa przedstawiająca schemat krakowskich sieci tramwajowych docelowo zamieczona ma zostać na tablicy informacyjnej wewnątrz tramwaju. Schemat poddano analizie jako plik PDF rozmiarów B1 (50x70 cm) 1.
WYRÓŻNIENIE ELEMENTÓW MAPY Elementy wyróżnione w legendzie schematu na mapie znajdują się w dużym zagęszczeniu, a także w sąsiedztwie typografii dotyczącej m.in numerów linii tramwajowych lub nzw przystanków.
2.
przystanki
Przystanki przedstawione w trzech wariantach kolorystycznych w zależności od charakteru przystanku.
3.
linie tramwajowe Trasa poszczególnych tramwai przedstawiona za pomocą powielenia linii o jednakowym charakterze (wyjątek: trasa tramwajów nocnych zaznaczona linią przerywaną) węzeł przesiadkowy
Węzły wyróżniają się na mapie poprzez zastosownanie wyraźnego koloru.
linia kolejowa
atrakcje turystyczne
elementy topografii
Linia kolejowa zaznaczona na mapie bez uwzględnienia przystanków, umożliwiających przesiadkę na pociąg. Na mapie zaznaczono kilka najważniejszych atrakcji turystycznych miasta Kraków. Pogrubiona linia w uproszczony sposób zaznacza okolice występowania rzeki..
Tytuł planszy znajduje się w górnej części kompozycji i przedstawiony jest 1. tytuł 2. mapa linii tramwajowych w trzech wersjach języcznych. Poniżej znajduje się data, od kiedy schemat ten funkcjonuje. W centrum planszy znajduje się mapa sieci tramwajowych. legenda 3. legenda mieści się po prawej stronie kompozycji.
ANALIZA SCHEMATU SIECI TRAMWAJOWYCH KRAKOWA LEGENDA SCHEMATU
KOLORYSTYKA SYMBOLI w porównaniu z resztą schematu, legenda odznacza się jaśniejszym tłem
tytuł tytył oraz nazwy elementów pojawiają się w wersji również w wersji obcojęzycznej.
symbole atrakcji turystycznych mają jednakową kolorystykę - różnią się jedynie literami wewnątrz koła (będącymi pierwszą literą nazwy obiektu)
symbole atrakcji turystycznych pełnią funkcję widocznego zaznaczenia miejsc istotnych dla kultury i turystyki
symbole linii tramwajowych występują w różnych kolorach:
TYPOGRAFIA SCHEMATU tytuł schematu
data ważności schematu symbole linii tramwajowych posiadają funkcję widocznego zaznaczenia elementów istotnych dla ruchu tramwajowego
tytuł schematu przy rozmiarach planszy 50x70 osiąga wysokość 1 cm. bezszeryfowy krój pisma wykorzystany został w odmianie bold.
data funkcjonowania schematu zapisana jest odmianą regular.
przystanki początkowe przystanki początkowe oraz ich numeracja zaznaczone są krojem pisma odmiany bold.
elementy kolorowe kolejne przystanki
numeracja linii tramwajowych, kolejne przystanki tramwajowe oraz przystanki na żądanie zaznaczone są bezszeryfowym krojem pisma odmiany regular - poziomo lub pod kątem 45°. numeracja linii nocnych pisana jest odmianą light.
tytuł legendy elementy kolorowe
tytuł legendy osiąga wielkość 0,5 cm i pisany jest bezszeryfowym krojem pisma odmiany bold. podpisy symboli legendy elementy legendy podpisane są bezszeryfowym krojem pisma odmiany regular. poniżej znajduje się tłumaczenie na język angielski zapisane mniejszą punktacją. symbole atrakcji turstycznych
elementy topografii
litery bezszeryfowego kroju pisma wewnątrz symboli atrakcji turystycznych miasta Kraków wykorzystane zostały w postaci wersalików odmiany regular.
CEL I PRZEDMIOT BADANIA Celem badania jest sprawdzenie czytelności oraz łatwości w obsłudze schematu krakowskich linii tramwajowych. Przedmiotem badania jest ilość czasu przeznaczona przez respondentów na wyszukanie na mapie potrzebnych im informacji, ilość błędów temu towrzysząca, a także weryfikacja opinii osób badanych na temat schematu linii tramwajowych przed i po skorzystaniu z mapy.
PYTANIA BADAWCZE I HIPOTEZY Czy zagęszczenie jednakowych elementów/brak wyorzystnania kolorów symbolizujących linie tramwajowe utrudnia korzystanie z mapy? MOCNE STRONY SCHEMATU – dobrze umiejscowiona, prosta legenda – czytelne elementy typograficzne - wyróżniające się zaznaczenia przystanków - wyraźnie przedstawione węzły przesiadkowe
Zagęszczenie jednakowych elementów o takiej samej barwie w znacznym stopniu utrudnia korzystanie z mapy.
Czy element legendy symbolizujący węzły przesiadkowe jest zrozumiały dla odbiorcy? Element jest niezroumiały dla odbiorcy, a tym samym utrudnia orientację na mapie.
Czy oznaczenie numerów linii tramwajowych bez użycia kolorów jest czytelne? Oznaczenie numerów linii tramwajowych bez użycia kolorów są dla odbiorcy mniej czytelne.
– atrakcyjność wizualna
Czy element legendy symbolizujący przystanki na żądanie jest odpowiednio czytelny? SŁABE STRONY SCHEMATU
Element symbolizujący przystanki na żądanie nie wyróżnia się wystarczająco od pozostałych symboli zamieszczonych w legendzie.
– zbytnie zagęszczenie jednakowych elementów symbolizujących linie tramwajowe – za duże pobieństwo w ukazaniu kolejnych przystanków oraz przystanków na żądanie – skomplikowana oraz niekonsekwentna numeracja linii tramwajowych – brak konsekwencji w tłumaczeniu schematu na języjki obce (angielski, niemiecki) – brak wyróżnienia dzielnic miasta Kraków – błędy w mapie będące wynikiem niedopatrzenia autora
Czy użytkownik korzysta z legendy zamieszczonej pod mapą? Użytkownikposługuje się mapą intuicyjnie, a z legendy korzysta w razie natrafienia na problem w jej interpretacji.
Jak wysoki jest stopień zadowolenia użytkownika mapy? Biorąc pod uwagę utrudnienia w użytkowaniu mapy - osoba badana cechować się może niskim stopniem zadowolenia z projektu.
PODZIAŁ UŻYTKOWNIKÓW I SCENARIUSZ BADANIA UŻYTKOWNICY KOMUNIKACJI MIEJSKIEJ turysta cechuje się niskim poziomem wiedzy na temat topografii miasta
SCENARIUSZ BADANIA zapoznanie się ze schematem linii tramwajowych osoba badana otrzymuje mapę, by w ciągu minuty przyswoić jej treść
zna kilka najważniejszych dzielnic i obiektów w mieście
wypełnienie ankiety nr 1
nie zna tras linii tramwajowych w mieście korzysta z podręcznych przewodników po mieście głównym celem podróży dotarcie do atrakcji turystycznych potrzebuje większej ilości czasu na orientację w terenie i zapoznanie się ze schematem linii tramwajowych
mieszkaniec zna miasto (topografię, nazwy dzielnic i kluczowych przystanków) najlepiej orientuje się w terenie bliskim jego miejscu zamieszkania korzysta regularnie z linii obejmujących trasę do szkoły/pracy/domu
ankieta zawiera pytania dotyczące płci, wieku, częstotliwości korzystania z transportu miejskiego i znajomości Krakowa, a także pytania dotyczące atrakcyjności mapy (w skali od -5 do 5)
wykonanie poleceń wymagających skorzystania z mapy osoba badana wykonuje cztery polecenia wymagające użycia mapy, którą otrzymuje na czas ich rozwiązania
wypełnienie ankiety nr 2 ankieta zawiera szczegółowe pytania dotyczące opinii respondentów na temat schematu linii tramwajowych, a także powielenie pytania z ankiety nr 1 w celu porównania zmian.
nie potrzebuje szczegółowych map, gdyż wiedzę na temat miasta nabył poprzez doświadczeniem (łatwość kojarzenia informacji)
WARUNKI BADANIA Dla obiektywnego przeprowadzenia badania schematu linii tramwajowych Krakowa należy uwzględnić w analizie co najmniej trzy grupy użytkowników w zależności od ich znajomości miasta. Wyniki mogą różnić się ze względu na ich wcześniejsze doświadczenia związane z korzystaniem z komunikacji miejskiej w Krakowie. turysta 3/5 respondentów mieszkaniec 1/5 respondentów brak doświadczenia 1/5 respondentów osoby należące do tej grupy respondentów nigdy nie były w Krakowie i nie posiadają wiedzy na temat miasta.
badanie przeprowadzone jest w warunkach kontrolowanych w celu wyeliminowania jak największej licznby dystraktorów. osoby ankietowane mają do dyspozycji planszę o wymiarach 56x39,6 cm. ankieta, którą wypełniają osoby badane wydrukowana jest na formacie A4. czas badania jest nieokreślony, podlega on jednak ścisłej rejestracji - wpływa na wyniki badania
ANALIZA WYNIKÓW ANKIET W badaniu udział wzięło 5 respondentów o różnej płci, wieku, znajomości miasta Kraków oraz częśtotliwości korzystania z transportu miejskiego
PŁEĆ OSÓB BADANYCH 2
1
3
4
Czy korzystanie ze schematu linii tramwajowych w trakcie wykonywania poleceń było dla Pana/-i łatwe? zdecydowanie tak raczej tak
2
nie mam zdania raczej nie
1
zdecydowanie nie
3
Czy rozmieszczenie numerów linii sieci tramwajowych ułatwia wyszukiwanie właściwej trasy podróży? zdecydowanie tak raczej tak
1
WIEK OSÓB BADANYCH
nie mam zdania
2
przedział wiekowym 15-25
raczej nie
4
zdecydowanie nie
CZĘSTOLIWOŚĆ KORZYSTANIA Z TRANSPORTU PUBLICZNEGO 3/5 ankieterów korzysta z TP codziennie 2/5 korzysta z TP kilka razy w miesiącu
2
3
kilka razy w tygodniu kilka razy w miesiącu
1
4
5
5
1 – 4 kobiety 5 mężczyzna
codziennie
4
5
3
Czy opisy, nazwy przystanków są dla Pana/-i czytelne? tak
2
nie
1
3
4
5
5 Czy chciałby Pan/-i ponownie skorzystać z badanego schematu?
kilka razy w roku
zdecydowanie tak raczej tak
jednostkowo
2
nie mam zdania
ZNAJOMOŚĆ KRAKOWA turysta (3 respondentów)
2
mieszkaniec (1 respondent)
1
brak doświadczenia (1 respondent)
3
4
5
KORZYSTANIE Z LEGENDY Wszyscy respondenci korzystali z legendy, dla 2/5 z nich nie wszystkie informacje tam zamieszczone były odpowiednio wyjaśnione.
raczej nie zdecydowanie nie
1
4
3
5
Czy tablica informacyjna wewnątrz wagonu tramwaju jest odpowiednim miejscem docelowym dla analizowanej mapy? tak
2
nie
1
3
4
5
OCENA CZYTELNOŚCI osoba badana w przypadku obu ankiet udzielała odpowiedzi na to samo pytanie, dzięki czemu porównać można zmianę jej opinii na temat schematu bezpośrednio po skorzystaniu z niego. ocenie podlegała przejrzystość, czytelność, uporządkowanie oraz atrakcyjność schematu. odpowiedzi podane są w skali (-5) - 5, gdzie im mniejsza cyfra, tym mniejsze zadowolenie respondenta
5
1
1
2
3
4
3
5
-5 -4 -3 -2 -1 0
1
1
1
2
3
ln
ta
4
5
ni
pr
ec
ze
zy
jrz
te
ys
ys rz ej rz
4
ni
ep
4
na
1
el
2
4
2
5
yt
2
ta
-5 -4 -3 -2 -1 0
3
2
cz
4
5
a
3
5
5 1
2
3
1
2
4
3
4
5
ko w or zą d up
po rz ąd ko w
5
ni
eu
4
Wyniki ankiet pokazują zmiany opinii osób badanych oraz wyraźny spadek atrakcyjności schematów po skorzystaniu z map w czasie wykonywania poleceń.
3 1
-5 -4 -3 -2 -1 0
5 numer respondenta przed badaniem
5
1
2
1
2
3
2
4
5
za do chę ko ca rz jąc ys a ta ni a
4
2
n do ieza ko chę rz ca ys ją ta ca ni a
1
3
an a
-5 -4 -3 -2 -1 0
4
an a
3
5
5 numer respondenta po badaniu
PRZEBIEG REALIZACJI POLECENIA I TREŚĆ POLECENIA I
Przyjrzyj się lini nr 2 zaczynającej trasę na przystanku SALATOR PĘTLA podaj 10. przystanek tego tramwaju (wliczając przystankek początkowy i węzły przesiadkowe) POPRAWNA ODPOWIEDŹ: Przystankiem nr 10 na trasie linii nr 2 jest ,,UEK”
fragment mapy dotyczący polecenia
2
LEGENDA
5
00:29
01:01
00:50
00:09 „to jest pięć?”
00:47 „gdzie ta dwójka?”
- numer respondenta - numer respondenta, który skorzystał z legendy - ponowne prozpozęcia liczenia przystanków tramwajowych
TURYSTA
5
00:18
- błąd (związany z podwójnym liczeniem pojedyńczego węzła przesiadkowego)
4
5
00:11
00:43 00:47
00:30
00:32
00:11
01:10
hipoteza potwierdza się
MIESZKANIEC
Pytania respondentów w czasie przeprowadzania badania, jak i ilość błędów popełnionych w jego trakcie potwierdzają, iż element mapy jest niezrozumiały dla odbiory, a tym samym utrudnia orientację w terenie.
1
3
01:05
00:38
00:18 „nie wiem, co to jest”
01:14
01:24
01:04 00:49 „a, widzę ją” „gdzie jest teraz linia 2?”
00:13 „eee... co to jest?”
00:14
01:40 01:20 „nie wiem”
00:55 „to żółte to przystanki?”
NIE ZNA KRAKOWA
Symbol węzłów przesiadkowych jest niezroumiały dla odbiorcy, tym samym utrudnia orientację na mapie.
01:44
01:14 „gdzie ona tutaj jedzie?”
00:28 „a co to jest?”
- prawidłowe rozwiązanie polecenia
HIPOTEZA
01:33
01:03
00:32
00:40
01:28 00:49 „aa... to jest linia tramwajowa”
01:14 „gdzie ona tutaj jedzie?”
01:40
01:53
02:02
PRZEBIEG REALIZACJI POLECENIA II TREŚĆ POLECENIA II
Czy linią nr 50 można dostać się z przystanku KURDWANÓW do przystanku POCZTA GŁÓWNA? Dlaczego? POPRAWNA ODPOWIEDŹ: Nie można, ponieważ tramwaj nie zatrzymuje się na tym przystanku/skręca.
fragment mapy dotyczący polecenia
2
00:03
00:12 00:20 „straciła mi się 50”
LEGENDA – numer respondenta
TURYSTA
5
– znalezienie przystanku A (KURDWANÓW) – znalezienie przystanku B (POCZTA GŁÓWNA) – błąd (brak odczytania wiadomości na temat skrętu trasy linii tramwajowej)
4
5
Osoby badane skarżyły się na niewyraźne oznakowanie linii tramwajowych uniemożliwiające szybkie podanie prawidłowej odpowiedzi. Dla dużej części respondentów skręt linii w prawą stronę był nieczytelny.
hipoteza potwierdza się
MIESZKANIEC
Zagęszczenie jednakowych elementów o takiej samej barwie w znacznym stopniu utrudnia korzystanie z mapy.
NIE ZNA KRAKOWA
HIPOTEZA
1
3
00:52
00:42 „nie, tu chyba nie ma takiej linii”
00:07
00:15
00:23
01:16
00:44
01:09 „czekaj, a nie skręca on tam?”
00:37 „jedzie tam 50,24,6...”
- rozpoczęcie podawania prawidłowej odpowiedzi - prawidłowe rozwiązanie polecenia
00:48 „chyba jestem ślepa”
00:37
00:19
00:05
01:01
00:42
00:04 00:09
00:15
01:34 00:25 „nie no, nie wiem sama”
00:13
00:20
01:20 00:52 „nie widzę tego” „ale to dziwne, że tutaj jest, a tu nagle jej nie ma”
00:49 00:34 „ja nie wiem, gdzie ona jedzie dalej”
PRZEBIEG REALIZACJI POLECENIA III TREŚĆ POLECENIA III
Podaj numery linii tramwajowych, które zatrzymują się na przystanku AWF. POPRAWNA ODPOWIEDŹ: 5,9,52,64,10,4.
fragment mapy dotyczący polecenia
00:23
2
00:29 00:34
5
- numer respondenta - czas potrzebny na znalezienie przystanku
TURYSTA
LEGENDA 00:36
4
00:15 „gdzie tu mamy AWF...”
- znalezienie przystanku A (AKS)
00:12
5
- rozpoczęcie podawania prawidłowej odpowiedzi
00:14 „noo... jest”
W czasie wykonywania polecania największą ilość czasu zajęło znalezienie przystanku. Czas potrzebny na podanie numerów linii tramwajowych nie wydłużył się ze względu na zastosowaną typografię.
hipoteza nie potwierdza się
NIE ZNA KRAKOWA
Oznaczenie numerów linii tramwajowych bez użycia kolorów są dla odbiorcy mniej czytelne.
MIESZKANIEC
- prawidłowe rozwiązanie polecenia
HIPOTEZA
1
3
00:17 00:21
00:07
00:13
00:21
00:04 „AWF jest gdzieś tutaj”
00:20 00:24
00:33
00:30 „linia 64 to chyba nocna”
00:48
PRZEBIEG REALIZACJI POLECENIA IV TREŚĆ POLECENIA IV
Wymień wszystkie przystanki na żądanie linii tramwajowej 21na trasie OS. PIASTÓW - PLECHÓW. POPRAWNA ODPOWIEDŹ: KOPIEC WANDY, BRAMA NR 4, JEŻYNOWA, BRAMA NR 5, MEKSYK, KOKSOCHEMIA
fragment mapy dotyczący polecenia
2
00:03 00:09 00:14
00:25
5
- numer respondenta
5
- numer respondenta, który skorzystał z legendy
TURYSTA
LEGENDA
- skorzystanie z legendy - znalezienie przystanku A (OSIEDLE PIASTÓW)
4
00:05
00:09 00:15
5
- znalezienie przystanku B (PLECHÓW)
00:20
00:27
00:42
00:23
01:08 00:44 „na żądanie to taka biała kropka.”
- prawidłowe rozwiązanie polecenia HIPOTEZA
Element symbolizujący przystanki na żądanie nie wyróżnia się wystarczająco od pozostałych symboli zamieszczonych w legendzie. Czas potrzebny na znalezienie przystanków na żądanie w przypadku jednego respondenta przekraczał 20s. Świadczy to o czytelności tego elementu legendy,
hipoteza nie potwierdza się
NIE ZNA KRAKOWA
- rozpoczęcie podawania prawidłowej odpowiedzi
MIESZKANIEC
- czas potrzebny na znalezienie pierwszego przystanku na żądanie po znalezieniu przystanku początkowego 00:14
1
3
00:34
00:45
00:25 „szukam...”
00:04
00:15
00:35
00:46
01:20
PODSUMOWANIE BADANIA I WNIOSKI
WADY SPOSÓB ZAZNACZENIA LINII TRAMWAJOWYCH Brak rozróżnienia kolorystycznego linii tramwajowych negatywnie wpływa na korzystanie z mapy i wydłuża czas odnajdowania informacji. UWAGI – TURYSTA „Linie mogłyby mieć kolory” „Trasy linii byłyby bardziej czytelne po zastosowaniu kolorów” „Powinno być więcej przestrzeni pomiędzy liniami” „Brak kolorów jest bardzo mylący” „Trudno odnaleźć konkretną trasę” „Miałam problem z jednym zadaniem, ponieważ linia się zgubiła” UWAGI – MIESZKANIEC „Linie są nieczytelne, powinny być bardziej rozróznione” UWAGI – BRAK DOŚWIADCZENIA „Jest za dużo przecinających się linii” „Bardzo łatwo zgubić linię, którą się śledzi”
SPOSÓB ZAZNACZENIA WĘZŁÓW PRZESIADKOWYCH Przebieg rozwiązywania polecenia pierwszego potwierdza, iż symbol węzłów przesiadkowych jest nieczytelnym elementem legendy. UWAGI – TURYSTA „Nie podoba mi się oznaczenie węzłów przesiadkowych” „Ta mapa jest niepraktyczna. Tego żółtego zaznaczenia nie ma w legendzie” „W legendzie ten żółty przystanek jest bez strzałek.”
SPOSÓB ZAZNACZENIA NUMERÓW LINII Pomimo, iż zaznaczenie numerów linii nie miało niekorzystnego wpływu na przebieg badania, respondeci mieli na ich temat kilka uwag. UWAGI – TURYSTA „Numery linii mogłyby powtarzać się częściej” UWAGI – MIESZKANIEC „Podpisy numerów linii są czasem niejednoznaczne”
ZALETY CZYTELNA LEGENDA (WYJĄTEK: SYMBOL WĘZŁÓW PRZESIADKOWYCH) Legenda uznana została przez respondentów za czytelną z wyraźnym pominięciem symbolu węzłów przesiadkowych. Większość osób badanych korzystała z legendy tylko w przypadku dwóch poleceń.. UWAGI - TURYSTA „Legenda jest dosyć czytelna”
SPOSÓB ZAZNACZENIA PRYSTANKÓW Pomimo wstępnych wątpliwości i obranej hipotezie – sposób zaznaczenia przystanków (m.in. na żądanie) nie wpłynał negatywnie na przebieg badania i tym samym nie wydłużył czasu pobierania informacji.
UPORZĄDKOWANIE Pomimo trudności napodkanych podczas wykonywania poleceń – schemat oceniany był przez respondentów w czasie ankiet jako uporządkowany.