Badanie hierarchii czytelności elementów plakatu
autor: Szymon Kuś prowadzący: dr Marta Więckowska Podstawy Badań Wizualnych rok 1 | wzornictwo 2015/2016 Zakład Badań Wizualnych i Interakcji Akademia Sztuk Pięknych w Katowicach
Spis treści 1 Analiza cech wizualnych plakatu 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.7 1.8
Wyróżnienie i nazwanie elementów............................................. 3 Wyróżnienie i nazwanie elementów Nazwy wydarzenia.............. 4 Analiza kompozycji......................................................................... 5 Uszeregowanie elementów plakatu pod względem wielkości.... 6 Analiza kolorystyki plakatu.............................................................7 Analiza typografii........................................................................... 8 Hipotetyczna hierarchia czytelności - całość plakatu................... 9 Hipotetyczna hierarchia czytelności - litery Nazwy wydarzenia......................................................................................10
2 Opis badania 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6
Metoda badawcza......................................................................... 11 Narzędzia....................................................................................... 11 Warunki przeprowadzania badania............................................. 11 Karta badawcza.............................................................................12 Parametry wyświetlanych obrazów.............................................12 Przebieg badania........................................................................... 13
3 Sposób analizy wyników 3.1
Dostrzeżenie elementów plakatu podczas testu tachistoskopowego........................................................................14 3.2 Przykłady elementów dostrzeżonych. .........................................14 3.3 Sposób wprowadzania danych.....................................................16
4 Prezentacja wyników badania 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 4.7 4.8 4.9 4.10 4.11 4.12
Uwagi dotyczące przebiegu badania............................................ 17 Elementy podlegające analizie.....................................................18 Podział elementów........................................................................19 Ilość dostrzeżeń na danych etapach - duże elementy........................................................................................ 20 Hierarchia czytelności - duże elementy. ......................................21 Ilość dostrzeżeń na danych etapach - litery................................. 22 Rozbieżności.................................................................................. 23 Dostrzeganie liter - zakres etapów.............................................. 24 Dostrzeganie liter - ilość etapów. ................................................ 25 Kolejność dostrzegania liter - rozbieżności................................. 26 Hierarchia czytelności - litery....................................................... 27 Schemat procesu dostrzegania - litery........................................ 28
1. Analiza cech wizualnych plakatu 1.1 Wyróżnienie i nazwanie elementów 4
1 5 8 6
7
9
10
2
3 16
11 14
13
12
15
1. Cyfra 7 2. Kropka 3. Nazwa wydarzenia 4. Wyjaśnienie charakteru wydarzenia 5. Logo wydarzenia 6. Miejsce i data wydarzenia
7.Napis Rezerwuj czas! 8. Napis Program 9. Daty i godziny koncertów 10. Zespoły i miejsca koncertów 11. Gradient - tło 12. Napis Szczegóły na
13. Strona internetowa 14. Napis Organizator, Współorganizatorzy, Partnerzy, Patroni 15. Loga 16. Linia
3
1.2 Wyróżnienie i nazwanie elementów Nazwy wydarzenia litera V
litera O
element 1
element 1
litera I-a
litera C
litera I-b
litera N
litera G
litera E
litera R
litera S
element 1
element 1
element 1
element 1
element 1
element 2
element 2
element 2
element 3
element 3
element 3
3
element 1
element 2
element 2 element 2
element 2 element 2
element 3
Ze względu na duże zróżnicowanie budowy elementu Nazwa wydarzenia zostały wyróżnione poszczególne jego elementy.
4
1.3 Analiza kompozycji
Kompozycja jest asymetryczna. W górnej części znajduje się zdecydowanie dominująca Nazwa wydarzenia. Zbudowana jest z mocno zróżnicowanych elementów. Poprzez podobny rozmiar i niewielką odległość elementy zostaną dostrzeżone jako grupa, choć niekoniecznie zinterpretowane jako tekst. Wokół Nazwy wydarzenia rozmieszczone są Wyjaśnienie charakteru wydarzenia, Miejsce i data wydarzenia, Napis Rezerwuj czas! oraz Napis Program. W lewym, górym rogu znajduje się Cyfra 7 i Kropka. Cyfra jest największym samodzielnym znakiem na plakacie. Kontrastuje z tłem mniej niż Kropka czy Nazwa wydarzenia. W dolnej części plakatu znajdują się Daty i godziny koncertów oraz Zespoły i miejsca koncertów, które wspólnie tworzą dwa dwukolumnowe bloki tekstu o różnych wysokościach oraz szerokościach.
Gradient w tle i linia pozioma oddzielają wyraźnie główną część od stopki. U dołu głównej części znajduje się Napis Szczegóły na i Strona internetowa wyróżniona kontrastującym kolorem.
Stopka zawiera cztery niesymetrycznie rozmieszczone napisy oraz szereg logo w kolorystyce odbiegającej od kolorystyki reszty plakatu. 5
po Naz ły wa i Da mie wyd js a ty i g ca k rzen od on ia zin ce W y k rtó yja on w śn ce ien rtó ie w ch ar Lo ak M ga Na ie te pi jsc ru w Cy f sy e i Or da yda ra 7 ga ta rz e niz w at yda nia o Na r, P rze pi art nia s R ne rz ez Lo erw y... St go w uj cz ro y na da as! i r Na nte zen pi rne ia sS t zc owa z e Na gó pi ły n sP ro a gr am Kr op ka
Ze s
1.4 Uszeregowanie elementów plakatu pod względem wielkości ��%
��%
�% �,�% �% �% �,�% �% �,�% �,�% �,�%
6
1.5 Analiza kolorystyki plakatu
a) główne kolory
b) kontrasty barwne
c) stopka
7
1.6 Analiza typografii a) kroje pisma
b) wielkości
Exo 2 Bold jednoelementowy, bezszeryfowy
658pt
Exo 2 Bold jednoelementowy, bezszeryfowy, wersaliki
385pt
Exo 2 Semi Bold jednoelementowy, bezszeryfowy
40pt
Myriad Pro Regular jednoelementowy, bezszeryfowy
39pt
Exo 2 Semi Bold jednoelementowy, bezszeryfowy, wersaliki
38pt
Exo 2 Regular Italic jednoelementowy, bezszeryfowy
36pt
Myriad Pro Regular/Bold jednoelementowy, bezszeryfowy
25pt
Myriad Pro Semi Bold jednoelementowy, bezszeryfowy, wersaliki
15pt
Myriad Pro Regular jednoelementowy, bezszeryfowy
15pt
Myriad Pro Regular jednoelementowy, bezszeryfowy, wersaliki
15pt
Exo 2 Medium jednoelementowy, bezszeryfowy, wersaliki
14pt
c) kontrasty
A A A A A
A A A A A
8
1.7 Hipotetyczna hierarchia czytelności - całość plakatu
2
4
1. Nazwa wydarzenia. Zajmuje największą powierzchnię i najbardziej kontrastuje z tłem. 2. Logo wydarzenia. Choć nie zajmuje dużej powierzchni, to również mocno kontrastuje z dużą ilością białego tła wokół.
3
5
3. Kropka. Jeśli nie zostanie potraktowana jako część grupy Nazwy wydarzenia, to zostanie dostrzeżona jako trzecia.
1
5
4. Cyfra 7. Dosyć słaby kontrast powoduje, że mimo dużego rozmiaru będzie dostrzeżona jako czwarta w hierarchii czytelności. 5. Wyjaśnienie charakteru wydarzenia, Miejsce i data wydarzenia, Napis Program, Napis Rezerwuj czas! Bliskość dominującego elementu plakatu sprawia, że będą dostrzegane w dalszej kolejności.
5
5
6. Granica głównej części plakatu i stopki, czyli Linia pozioma i Gradient - tło. 7. Daty i godziny koncertów oraz Zespoły i miejsca koncertów. Są dostrzegane jako dwa dwukolumnowe bloki tekstu. Zespoły i miejsca koncertów mogą zostać dostrzeżone wcześniej ze względu na większe zagęszczenie czerni.
7
8. Loga. Wyróżniają się kolorystyką, ale znajdują się na samym dole i są niewielkich rozmiarów.
9 8
6
9. Strona internetowa i Napis Szczegóły na. Są dosyć niewielkich rozmiarów i znajdują się blisko Linii poziomej z którą mogą się początkowo zlewać. 10. Napisy Organizator, Współorganizatorzy, Partnerzy i Patroni medialni.
9
1.8 Hipotetyczna hierarchia czytelności - litery Nazwy wydarzenia
1
Litery zwykle będą dostrzegane na raz, jako jedna grupa (Nazwa wydarzenia) lub w paru etapach po kilka liter jednocześnie.
2
Trudno przewidzieć, jaka będzie kolejność ich dostrzegania. Poniższa hipotetyczna hierarchia czytelności powstała na podstawie kontrastów liter z tłem i naturalnego kierunku czytania. 1. Litera V, Litera O, Litera I-a,
3
2. Litera C, Litera I, Litera G, 3. Litera N, Litera E, Litera R, Litera S
10
2. Opis badania 2.1 Metoda badawcza Celem prowadzonego badania jest ustalenie kolejności, w jakiej elementy plakatu są dostrzegane przez odbiorców. Do przeprowadzenia tego badania został wybrany test tachistoskopowy. Metoda ta pozwala określić zdolność dostrzeżenia poszczególnych elementów obrazu w zależności od czasu jego ekspozycji.
2.2 Narzędzia • tachistoskop projekcyjny, • karty badawcze
2.3 Warunki przeprowadzania badania • pomieszczenie z ograniczonym światłem dziennym, pozwalające jednocześnie na odpowiednio wyraźne wyświetlanie obrazu i komfortowe wypełnianie karty badawczej, • izolacja (brak osób niezwiązanych z badaniem, ograniczenie hałasu, zminimalizowanie czynników, które mogłyby zakłócać przebieg badania), • badanie pojedyńczych osób lub grup do 5 osób (jeśli jest możliwe stworzenie jednakowych warunków dla każdej osoby), • obraz rzucany na białą powierzchnię
11
2.4 Karta badawcza czas wyświetlania
wymiar karty: A5 (148x210mm) na karcie znajdują się: • informacja o czasie wyświetlania obrazu, • obszar o wymiarach 102x143mm wypełniany przez badanego (zachowane proporcje boków wyświetlanego plakatu), • informacja o numerze strony (etapu) i całkowitej ilości stron oprócz tego na pierwszej karcie znajdują się: • nazwa badania, • miejsce na wpisanie daty badania, • miejsce na wpisanie numeru badanego
1/125s
2.5 Parametry wyświetlanych obrazów wymiary: 53cm szerokości i 74cm wysokości, odległość badanego od obrazu: 3m, ilość etapów badania: 10 czasy ekspozycji w sekundach: 1/500, 1/250, 1/125, 1/60, 1/30, 1/15, 1/8, 1/4, 1/2, 1
strona 3 z 10
12
2.6 Przebieg badania • badanie składa się z 10 etapów, w których badani będą obserwowali identyczny plakat, • w każdym kolejnym etapie czas ekspozycji obrazu jest dłuższy, • po wyświetleniu obrazu badani wypełniają karty badawcze przeznaczone dla danego etapu, • wypełnienie karty badawczej polega na zaznaczeniu odpowiednią cyfrą obszaru, który został dostrzeżony przez badanego etap
czas ekspozycji
1. 2. ... 10.
1/500 1/250 ... 1
cyfra używana do zaznaczania 0 1 ... 9
• czas na wypełnienie karty badawczej nie jest ograniczony, • badacz cały czas jest obecny w pomieszczeniu i moderuje przebieg badania, • badacz nie sugeruje, co znajduje się na wyświetlanym obrazie ani nie ingeruje w wypełnianie karty badawczej, • przed badaniem uczestnicy są instruowani, proszeni o skupienie i ostrzegani o krótkim czasie wyświetlania obrazów, • badacz sygnalizuje każdą ekspozycję obrazu, • w przypadku, gdy badany mrugnął podczas ekspozycji i w efekcie wcale nie widział obrazu, dany etap można rozpocząć jeszcze raz
13
3. Sposób analizy wyników badania 3.1 Dostrzeżenie elementów plakatu podczas testu tachistoskopowego • analizie podlegają wypełnione za pomocą cyfr karty badawcze, • z rysunków odczytuje się, które elementy zostały dostrzeżone przez badanego, • element zostaje uznany za dostrzeżony, jeśli rysunek spełnia co najmniej jedno kryterium: • kształtu (badany zaznacza kształt elementu niekoniecznie w dobrym miejscu), • obszaru (badany zaznacza obszar, który odpowiada rozmieszczeniu elementów na plakacie)
3.2 Przykłady elementów dostrzeżonych a) Blok tekstu
wyraźnie wyróżniony obszar, poprawne umiejscowienie
zaznaczony obszar o zbliżonych proporcjach, poprawne umiejscowienie
zaznaczony obszar o zbliżonych proporcjach, przesunięty nieco w dół
zaznaczony obszar, kształt wskazuje na to, że jest to inny element
miejsce elementu na plakacie
14
b) Cyfra 7
wyraźnie wyróżniony obszar
zaznaczony kształt elementu, poprawne umiejscowienie
zaznaczony kształt elementu, poprawne umiejscowienie
wyraźnie wyróżniony obszar
miejsce elementu na plakacie
zaznaczony kształt elementu, umiejscowienie względem cyfry 7
zaznaczony obszar
zaznaczony kształt elementu
miejsce elementu na plakacie
c) Litera I-a
zaznaczony niedokładny kształt elementu, poprawne względne umiejscowienie
15
3.3 Sposób wprowadzania danych Uzyskane w wyniku badań dane wprowadzane są do arkusza kalkulacyjnego, gdzie każdemu elementowi plakatu przypisujemy etap badania, w którym został dostrzeżony przez daną osobę. Poniżej znajduje się przykładowa tabela. Cyfra 7 badany nr 1
Cyfra 7
Kropka 4
Kropka
Nazwa wyda... 1
Nazwa wyda...
Wyjaśnienie...
Logo wydarz...
...
1
Wyjaśnienie... 2
Logo wydarz... 2
...
2
42
badany nr 12
41
71
1
badany nr 23
1
7
1
43
... badany nr 3
1
1
3
...
Dane dotyczące dostrzegania poszczególnych elementów Nazwy wydarzenia wprowadzane są do osobnej tabeli. Jednocześnie Nazwę wydarzenia uznajemy za dostrzeżoną, jeśli badany zaznaczył chociaż jedną z liter. Pozwoli to na dokładniejsze określenie hierarchii czytelności. Litera V Litera O Litera I-a Litera C Litera I-b ... badany nr 1
Litera V
2
Litera O
1
Litera I-a
2
Litera C
2
Litera I-b
5
...
badany nr 12
2
1
42
25
95
5
badany nr 32 ...
1
7
41
5
9
5
badany nr 3 ...
1
7
1
Uwaga! Aby uwzględnić element w hierarchii czytelności, musi on zostać dostrzeżony przez co najmniej połowę badanych.
16
4. Prezentacja wyników badania 4.1 Uwagi dotyczące przebiegu badania • duża część badanych zaznaczała cyframi obszary w konkretnych kształtach (np. cyfra 7 miała kształt siódemki), • większość badanych miała problem z rozmieszczeniem elementów względem całości, często rozpoznawalne są konkretne elementy ale znajdują się w nieodpowiednim miejscu lub są zbyt duże albo małe, • część osób wykonywała zadanie bardzo niedbale, • zdarzało się, że dostrzeżone elementy były w kolejnych etapach częściowo pomijane • badani często skupiali się na odczytywaniu napisu i ignorowali pozostałe elementy plakatu
17
4.2 Elementy podlegające analizie Wykres pokazujący ile osób dostrzegło poszczególne elementy plakatu oraz które elementy będą poddane dalszej analizie. minimalna ilość badanych, którzy dostrzegli element, wymagana aby uwzględnić go w analizie wyników
1 0 9
ilość osób
8 7 6 5 4 3 2 1 0
elementy 1 0 9 8 wydarzenia • Cyfra 7 i Nazwa zostały dostrzeżone przez 7 wszystkich badanych - to 6 one są dominującymi elementami plakatu 5 4 3
• 10 elementów plakatu zostało dostrzeżonych, jednak przez zbyt małą liczbę osób, by można było uwzględnić je w analizie hierarchii czytelności
• wszystkie litery Nazwy wydarzenia zostały dostrzeżone przez co najmniej połowę badanych
18
4.3 Podział elementów Ze względu na krótki czas obserwacji wypełnione karty badawcze w teście tachistoskopowym cechują się niewielką ilością szczegółów. Ilość wyróżnionych elementów przez badanych jest mniejsza, niż w początkowej analizie plakatu. Nazwa wydarzenia była dostrzegana jako grupa i jako osobne elementy, dlatego hierarchia czytelności liter i dużych elementów powinna być ustalana osobno. Przedstawiony poniżej podział będzie obowiązywał w dalszej części analizy.
duże elementy
litery
litera V
litera O
litera I-a
litera C
litera I-b
Blok tekstu (Daty i godziny koncertów oraz Zespoły i miejsca koncertów) litera N
litera G
litera E
litera R
litera S
Cyfra 7
Nazwa wydarzenia
19
4.4 Ilość dostrzeżeń na danych etapach - duże elementy Wykres 2. Ilość osób, które dostrzegły dany element na poszczególnych etapach oraz średni etap dostrzeżenia elementów.
• Cyfra 7 jest znacznie częściej dostrzegana przed Blokiem tekstu, mimo iż zajmuje mniejszą powierzchnię; prawdopodobnie jest to spowodowane korzystnym umiejscowieniem w lewym górnym rogu plakatu
1 0
Na z wawy da r z e ni a
9
ilość osób, które dostrzegły element
• Nazwa wydarzenia została dostrzeżona przez wszystkich badanych w pierwszym etapie. Jej umiejscowienie tuż nad środkiem plakatu, rozmiar i kontrast z tłem sprawiają, że jest dominującym elementem,
Bl o kt e k s t u
8
Cy f r a7
7
Średnie
6 5 4 3 2 1 0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
1 0
etapy badania 1 0 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0
20
4.5 Hierarchia czytelności - duże elementy a) hipotetyczna hierarchia czytelności
1
Nazwa wydarzenia
2
Logo wydarzenia
3
Kropka
4
Cyfra 7
5
Elementy wokół Nazwy wydarzenia
6
Blok tekstu
7
Linia pozioma
8
Loga
9
Napis Szczegóły na, Strona internetowa
b) hierarchia czytelności oparta na wynikach badania • hipotetyczna hierarchia czytelności błędnie zakładała dostrzeżenie przez badanych większości elementów, • przy pominięciu niedostrzeżonych elementów hipotetyczna kolejność Nazwy wydarzenia, Cyfry 7 i Bloku tekstu pokrywa się z hierarchią czytelności opartą na badaniu, co oznacza, że: • prawidłowe było przypuszczenie, że Nazwa wydarzenia poprzez zajmowaną powierzchnię i kontrast z tłem znacząco zdominuje inne elementy plakatu, • stosunkowo słaby kontrast z tłem nie powoduje osłabienia czytelności Cyfry 7, umieszczenie i rozmiar okazały się bardziej znaczące, • prawidłowe było przypuszczenie, że Daty i godziny koncertów oraz Zespoły i miejsca koncertów będą dostrzegane jako jeden większy element
21
2 1
4.6 Ilość dostrzeżeń na danych etapach - litery 0 Wykres 3. Ilość osób, które dostrzegły dany element na poszczególnych etapach.
ilość osób, które dostrzegły element
1 0
L i t e r aV
9
L i t e r aO
8
L i t e r aI a
7
L i t e r aC L i t e r aI b
6
L i t e r aN
5
L i t e r aG
4
L i t e r aE
3
L i t e r aR
2
L i t e r aS
1 0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
1 0
etapy badania
• wiele elementów Nazwy wydarzenia w danym etapie zostaje dostrzeżona przez jednego badanego - kolejność dostrzegania elementów przez badanych jest bardzo zróżnicowana • badani rozpoczynają dostrzeganie liter na różnych etapach
• od 7 etapu już żaden nowy element nie został dostrzeżony przez badanych, wydłużenie czasu ekspozycji obrazu od 1/8s do 1s nie wpływa na czytelność plakatu
22
4 3 2
4.7 Rozbieżności
1
etapy badania
Wykres przedstawiający rozbieżność etapów, w0 których badani dostrzegali poszczególne elementy plakatu. Porównanie ze średnim etapem dostrzeżenia. 1 2 3 4 5 6 1 0 1 0
1 0
9 9
9
8 8
8
7 7
7
6 6
6
5 5
5
4 4
4
3 3
3
2 2
2
1 1
1
0 0
0
7
8
9
1 0 średnie etap, na którym choć raz dostrzeżono element
elementy 1 0 9 8 7 6 5 4
L i t e r aV
• rozbieżność etapów dostrzegania dla liter jest na tyle duża, że oparcie hierarchii czytelności na średnich etapach dostrzegania byłoby mało wiarygodne
L i t e r aO L i t e r aI a L i t e r aC L i t e r aI b L i t e r aN
23 L i t e r a G L i t e r aE
2 1 0
4.8 Dostrzeganie liter - zakres etapów Wykres przedstawiający zakresy etapów dla każdego badanego, w których zachodził proces dostrzegania liter. zakres, w którym badany dostrzegał litery
1 2 3
numer badanego
4 5 6 7 8 9 1 0 0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
1 0
numer etapu badania
• badani na różnych etapach przestają dostrzegać Nazwę wydarzenia jako grupę, a zaczynają dostrzegać jako osobne elementy, to może powodować dużą rozbieżność etapów dostrzegania liter 24
2 1 0
4.9 Dostrzeganie liter - ilość etapów Wykres przedstawiający ilość kolejnych etapów, w których badani dostrzegali litery. ilość etapów, w których badany dostrzegał litery
1 2
porównanie z poprzednim wykresem
3
numer badanego
4 5 6 7 8 9 1 0 0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
1 0
ilość etapów badania
• kolejność dostrzegania liter będzie ustalana na podstawie kolejności etapów, w których litery były dostrzegane, a nie na podstawie numeru etapu badania
Przykład: Dla badanego numer 5 litery I-a oraz O, zajmują w kolejności 1. miejsce. Zostały dostrzeżone w 1. etapie, w którym badany dostrzegł litery, a w 6. etapie badania. 25
3 3 2 2 1 1 0 0 4.10 Kolejność dostrzegania liter - rozbieżności
Wykres przedstawiający miejsca zajmowane przez litery w kolejności dostrzegania liter dla różnych badanych. Porównanie ze średnią kolejnością. średnie
1 0 1 0
miejsce, jakie litera zajmowała w kolejności dostrzegania dla chociaż jednego badanego
9 9
etapy badania
8 8 7 7 6 6 5 5 4 4 3 3 2 2 1 1 0 0
elementy 1
1
• rozbieżność kolejności dostrzegania liter jest wciąż duża, jednak bardziej 2 2 zróżnicowana 3 3 • jest możliwe pogrupowanie liter według rozbieżności i ustalenia na tej podstawie hierarchii czytelności 4 4 5
5
26
4.11 Hierarchia czytelności - litery a) hipotetyczna hierarchia czytelności
b) hierarchia czytelności oparta o wyniki badania
1 2
• Litera O jest zdecydowanie najlepiej wyeksponowanym elementem Nazwy wydarzenia - znajduje się u góry i jest największą ciemną plamą; przez wszystkich badanych została dostrzeżona w pierwszej kolejności
3 4 5
• elementy mocno kontrastujące z tłem (Litera C, Litera S) znalazły się w hierarchii czytelności za elementami o słabym kontraście (Litera N, Litera R, Litera E)
• hipotetyczna hierarchia czytelności i hierarchia czytelności oparta na badaniu pokrywają się w bardzo niewielkim stopniu
27
4.12 Schemat procesu dostrzegania - litery Aby lepiej przedstawić proces dostrzegania liter, poniżej został przedstawiony schemat, który wyróżnia elementy zajmujące kolejne stopnie w hierarchii czytelności.
1
2
3
4
5
• Litera I-a, Litera N oraz Litera R znajdują się w jednej pionowej linii, co mogło wpłynąć na ich podobny stopień czytelności
28