Integracja/inkluzja (perspektywa ortopedagogiki) Beata Gumienny
Jak stwierdził Otto Speck: „Bycie człowiekiem jako bycie w świecie jest zawsze współistnieniem człowieka z człowiekiem, jest włączaniem do wspólnego środowiska życiowego na wspólnej drodze ku lepszemu światu. Przez ortopedagogikę należy rozumieć konieczne wsparcie we wcielaniu w życie kształcenia i przynależności w przypadku zagrożeń”1. Głównym wątkiem poruszanym w niniejszym opracowaniu jest kontekst integracji i inkluzji w odniesieniu do idei ortopedagogiki niemieckiego badacza, który w sposób interdyscyplinarny podejmuje zagadnienia szeroko pojętej edukacji, socjalizacji i wychowania2. Ortopedagogika jest nauką zintegrowaną z wieloma dziedzinami: pedagogiką (ogólną, społeczną), psychologią, medycyną, socjologią, filozofią, biologią, ekonomią, naukami prawniczymi i teologią. Speck w swoich opracowaniach często zwraca uwagę na autonomię i „społeczne zakotwi-
O. Speck, Osoby z niepełnosprawnością intelektualną. Podręcznik dla celów wychowawczych i edukacyjnych, przeł. G. Grzywna-Tunk, Gdańsk 2015, s. 170.
1
Ortopedagogika – wywodzi się z niemieckiego terminu Heilpädagogik, wprowadzonego przez Paula Moora w 1965 roku, jednak po raz pierwszy termin ten został użyty przez niemieckich pedagogów: D. Georgensa i H.M. Deinhardta w drugiej połowie XIX wieku. Heilpädagogik był to początkowo nurt pozaszkolnej opieki pedagogicznej nad osobami z niepełnosprawnością; oznacza dziedzinę pedagogiki, która stara się stworzyć osobom z niepełnosprawnością jak najlepsze warunki rozwoju i życia. W dosłownym tłumaczeniu oznacza tyle, co uzdrawiać albo leczyć. W tym kontekście wypadałoby zastosować termin „pedagogika lecznicza”, jednak profesor W. Zeidler tłumaczy, iż termin Heilpädagogik nie znalazł do tej pory w języku polskim zadowalającego i znaczeniowo satysfakcjonującego odpowiednika. W języku angielskim oznacza: curative education, we francuskim: pedagogie currative, w słowackim: lečebná pedagogika, natomiast w Holandii stosuje się termin: ortopedagogika. Również w języku polskim spotykamy termin „pedagogika lecznicza”, ale ze względu na aktualne znaczenie w polskiej pedagogice, nie ma on już wiele wspólnego z niemieckim Heilpädagogik (termin ten „obowiązuje” nadal zarówno w Austrii, Niemczech, jak również w Szwajcarii).
2
262
