VLOT 41 | 2021

O 01_cover.indd 1

09-09-21 14:39

HET FUNDAMENT VAN UW WATERWONING Het begint met een Hercules betoncasco Hercules Floating Concrete produceert betoncasco’s voor waterwoningen en betonelementen voor drijvende steigers.

BETONCASCO’S

Iedere nieuwe woning, ark of kantoor op het water begint met een betonnen casco. Een betoncasco is het fundament en bepalend voor de levensduur van uw woning op het water.

DRIJVENDE STEIGERS

Hercules Floating Concrete produceert betonelementen, voor drijvende steigers. Wij produceren op maat en in één arbeidsgang tot een lengte van wel 40 meter.

info@herculesfc.nl +31 (0)527 252278

Handelsstraat 11, 7772 TS Hardenberg

w w w. h e r c u l e s f c . n l

Zorgeloos wonen op het water.

- AFMEERSYSTEMEN - BAGGEREN - BESCHOEIING - DRIJVENDE STEIGERS - LOOPBRUGGEN - STEIGERS - TRANSPORT WOONARKEN - WATERPASSING WOONARKEN

Noorder IJ- en Zeedijk 102, 1505 HT Zaandam Tel: 075 6122 467 Email: info@wabenecke.nl www.beneckewoonbotenservice.nl

Op, langs en in het water

1

COLO

FON

0

J

A

A

R

V

L

T

O

VLOT september 2021 jaargang 11 nummer 41 © Renate Meijer CO-producties Uitgever Renate Meijer CO-producties Joure

Hoofdredacteur Renate Meijer Artdirector Pieter van der Zee Eindredacteur Susanne Geuze Aan dit nummer werkten mee Gonneke Bonting, Sander Donkers, Auke Herrema, Dorien Koppenberg, Marleen Leussink, LWO, Barry Meruma, Corine Nijenhuis, Anneke Robbertsen, Christa Romp, Tineke Zwijgers Foto redactioneel Elina de Vries Redactie, reacties, advertenties, adreswijzigingen VLOT It Reidlân 7 8502 CE Joure www.vlotwaterwonen.nl redactie@ vlotwaterwonen.nl ISSN 2212-2737 VLOT is hét waterwoonplatform van Nederland – voor iedereen die drijvend woont. We geven je inspiratie en informatie en laten je kennismaken met bijzondere mensen en woonboten. Vier keer per jaar valt het blad kosteloos op je mat; walbewoners kunnen een abonnement nemen.

Wil je VLOT steunen?

Word Vriend van VLOT! Ga naar vlotwaterwonen.nl/ word-vriend en meld je aan.

Is de tenaamstelling niet juist? Krijgen je buren VLOT niet? Heb je reacties, vragen, tips, bijdrages, foto’s?

Mail naar redactie@ vlotwaterwonen.nl.

Oplage 12.500 Druk Veldhuis Media,Raalte

VLOT: 1 betekenis: op het water drijvende constructie van onderling verbonden palen, planken e.d.

2 synoniemen: grif, jeuïg, kek, kittig, modieus, pittig, flitsend, guitig, hip, rap, trendy, vaartuig, vloeiend

TIME FLIES! Daar zit ik dan. Op m’n eigen vlot, met alle 40 nummers van VLOT naast me op een stapel. Exact 10 jaar geleden viel de allereerste VLOT op de mat! En ik kon het niet laten om de cover van tóen ook op de uitgave van nu te zetten.

VLOT is in april 2011 bedacht. Het eerste nummer is in de zomer in elkaar gezet en eind september werd-ie bezorgd bij alle 12.000 waterbewoners in Nederland. Zo makkelijk als dat nu klinkt, ging het niet helemaal. Maar man, wat was – en ís – het geweldig leuk om te doen. De kers op de taart verschilt per uitgave, maar de taart is er nog steeds. Dus we gaan lekker door! ;-) Wie ook gewoon doorgaat, is Daphne Treurniet. Wat wil je ook, met zo’n achternaam! In je eentje een schip kopen, verbouwen – en er dan ook nog eens duurzaam mee naar je klanten varen. Dán heb je een doel, een missie. Ik houd daarvan. ‘Don’t start a business to make money; start a business to make a difference.’ Die mindset past ook naadloos bij VLOT. Over Daphne lees je op pagina 20.

Daarom geniet ik ook zo van dit platform: waterbewoners komen hier dingen halen én brengen.

Eigenlijk is VLOT groter en mooier geworden dan ik ooit had bedacht. Het blijft groeien – VLOT is inmiddels veel meer dan alleen een magazine. We werken samen met waterbewoners en partijen in heel Nederland. En dat is precies wat we voor ogen hebben: een landelijke community waarin we onze kennis en ervaring delen. Zo inspireren we elkaar. Van Maastricht tot Dokkum. Op Instagram, op Facebook – of gewoon op het water.

Om die reden ben ik ook zo blij met de Vrienden van VLOT. Vanaf een tientje per jaar help jij mee om VLOT te laten drijven – en we kunnen je hulp écht goed gebruiken! Op pagina 23 lees je hoe je je kunt aanmelden.

Onder het motto ‘feest moet je vieren’, ga ik nu een glas bubbels inschenken. Proost je mee?

vlotwaterwonen.nl Volg ons ook op Twitter, Facebook en Instagram!

VLOT | 3

03_colofonredactioneel.indd 3

09-09-21 14:40

GONNEKE BONTING OVER VOORLOOPSTERS, VAREN & VLUCHTELINGEN Tekst Gonneke Bonting Foto Christa Romp

4 | VLOT

04-05_waterman.indd 4

09-09-21 14:42

WA T E R M A N M / V In Waterman m/v portretteren we watermensen met interessante ideeën en bijzondere bezigheden op, aan en in het water. Ben je of ken je een bevlogen waterman of -vrouw?

Mail naar redactie@vlotwaterwonen.nl.

Naam: Gonneke Bonting (62) Werk: journalist, tekstschrijver en docent Nederlands als tweede taal Boot: Groninger bolschip Hoop doet leven Woont: met hond Fatoe (10) Water: Paterswoldsemeer EERSTE VROUW ‘Ik was de eerste vrouwelijke wedstrijdzeiler op het Zuidlaardermeer. Mijn broertje en ik zeilden samen. Hij de ene week als stuurman, ik als fokkenist. En de week erna precies andersom. Dat was ongebruikelijk in de jaren zeventig: alleen jongens stuurden, hun zusjes bleven aan wal of mochten alleen mee als fokkenist. Twintig jaar daarvoor was mijn moeder de eerste vrouwelijke fokkenist geweest. In haar tijd bleven vrouwen sowieso aan wal.’ ZEILBOOT OF KINDERWAGEN ‘Ik zeil van jongs af aan. Nou ja, ongeveer dan. Toen mijn moeder zwanger raakte, ruilden mijn ouders hun zeilboot in voor een kinderwagen. Tegen de tijd dat er weer geld was voor een boot, wilde mijn vader een Optimist kopen. Maar daarvoor bleken mijn broertje en ik te oud; we waren een jaar of twaalf. Het werd een Flits.’ SPLINTERNIEUW ‘Zelf kochten mijn ouders toen een kajuitboot, de Aloe. Die heb ik nu nog steeds – hij is dit jaar 47 geworden. Maar voor mijn gevoel is hij spiksplinternieuw. Ik zeil veel op het Paterswoldsemeer, een half uurtje fietsen vanaf mijn schip.’ NAAST HET POTJE ‘Voordat ze de Aloe kochten, huurden mijn ouders elke zomervakantie een sportieve kajuitzeilboot in Friesland. Toen ik klein was, ben ik eens heel boos geworden. Ik wilde op het potje, maar we gingen telkens overstag en de boot ging zo schuin dat het me niet lukte erop te gaan zitten.’ LAVEREN ‘Dat overstag gaan begrijp ik nu beter. Laveren in een smalle vaart vind ik fantastisch, tot wanhoop van sommige fokkenisten. Ook kanoën en wadlopen

doe ik trouwens graag.’ WONEN ‘Bijna dertig jaar was ik samen met een man die niet op het water wilde wonen. Toen we tien jaar geleden scheidden, greep ik mijn kans en kocht een schip.’ SCHEEPSHOND ‘Een paar schepen verderop werd mijn hondje Fatoe geboren. Ze wil niet varen. Wanneer we uit zeilen zijn, houd ik haar vast als we dicht bij de wal komen.

Anders springt ze van boord. Vijf jaar geleden voer ik naar de werf. Ik zag haar enorme verontwaardiging toen ik de landvasten losmaakte en we langzaam afdreven. Verder is het trouwens een leuk beest.’ UITVAART ‘Ik houd van dingen waar mensen écht voor kiezen. Wonen op het water wil je heel graag, óf je hebt er niets mee. Er lijkt geen tussenweg. Naast mijn werk voor VLOT schrijf ik voor de uitvaartbranche. Da’s ook zoiets: je wilt niets liever dan uitvaartleider zijn, óf je wilt het helemaal niet.’

ANDERSTALIGEN ‘Ik geef ook Nederlandse les aan vluchtelingen. Daar speelt het omgekeerde – vluchten is géén keuze.

Ik hoop dat mijn cursisten zich in Nederland als een vis in het water gaan voelen.’ STOER ‘Vaak zeggen mensen dat ze wonen op een schip stoer vinden. Maar volgens mij moet je veel steviger in je schoenen staan om te leven met mensen naast, boven én onder je.’ VANZELFSPREKEND ‘Vraag je me wat er nou zo fijn is op het water, dan kom ik niet veel verder dan clichés als rust, ruimte en een frisse neus. Het is meer een soort vanzelfsprekendheid: ik kan geen enkele reden bedenken om níet op het water te wonen.’ •

VLOT | 5

04-05_waterman.indd 5

09-09-21 14:42

Fotoreportage!

Binnenkijken in deze waterwoning in Amsterdam?

Ga naar www.spruytwaterwoningen.nl

Spruyt Waterwoningen Nederland BV Windas 6 | 8441 RC Heerenveen T 0513 - 67 12 84 www.spruytwaterwoningen.nl info@spruytwaterwoningen.nl

Al meer dan 40 jaar ervaring in het produceren van: Drijvende terrassen | Drijvende steigers Drijvende wandelpaden | Vlonderboten | Kanovlotten Roeivlotten | Drijvend maatwerk Havenhout is FSC® Gecertificeerd

www.havenhout.nl Kanaalweg 5a, 1566 NA Assendelft, Tel. 075-6351695

INTERNETMAKELAAR

OPVOERINSTALLATIES VAN

Inclusief Funda en andere sites!

Taxatierapport nodig?

Inclusief reiskosten en btw €580

Sjoerd van Hettema

Wij taxeren en verkopen door heel Nederland

www.wonenopwater.nl

dompelpomp versnijdt moeiteloos papier en hygiëneartikelen (textiel, vezelstoffen en plasticfolie). De Sanipower is voorzien van een geruis- en gasdicht kunststofreservoir met een directe toiletaansluiting (DN 100, 50 en 25 (ontluchtingsaansluiting) en is ook leverbaar met vrije doorlaat en een groter reservoir.

De Sanipower is voorzien van een speciale snijwerk- en waaierconstructie en is inzetbaar op zowel druk- als vrijvervalrioleringssystemen. De sterke afvalOOK water-

Courtage inclusief btw €1550

Beëdigd Woonarktaxateur/Makelaar Lid E.M.C.I. E. info@wonenopwater.nl T. 0611 - 924 985

DÉ OPLOSSING

VOOR SANITAIRPROBLEMEN IN WOONARKEN Homa Pompen B.V. biedt woonbootbezitters dé totaaloplossing voor het lozen van afvalwater van sanitairinstallaties die onder het rioleringsniveau liggen of daarvan ver verwijderd zijn.

Eén oplossing is bijvoorbeeld de Sanipower, die probleemloos afvalwater uit bad, toilet, douche of wasmachine naar het hoofdriool transporteert.

Woonark verkopen?

HOMA

Techniekweg 16 4207 HD Gorinchem Tel.: +31(0)183 62 22 12 Fax: +31(0)183 62 01 93 www.homapompen.nl info@homapompen.nl

ALS ZELFBOUWSET VERKRIJGBAAR

MOOI SPUL Renate Meijer, rasechte Groningse in Friesland en uitgever van VLOT. Gek op waterwonen en mama van twee stoere meiden.

LEKKER LICHT Hoe ik ’s avonds een boek lees op m’n terras? Bij deze draadloze lantaarn van Barebones! Hij kan 4 tot wel 80 uur licht geven en je laadt ‘m makkelijk op via USB. Diverse varianten, ik koos voor deze. barebonesstore.nl

(F)LUISTERBOOTJES Deze leuke ‘oorbootjes’ zijn gemaakt van roestvrij staal en verkrijgbaar in de kleuren zilver, goud en rosé. De sieraden worden milieuvriendelijk gemaakt in een werkplaats waar daklozen een inkomen verdienen.

0and1.de, € 15

STEVENSTOEL Een boot moet tegen een stootje kunnen. Je meubels ook! En dus laat ontwerper Marco de Groot zich inspireren door materialen en technieken uit de scheepsbouw. Wat je dan krijgt? Deze prachtige handgemaakte fauteuil van essen- en iepenhoud bijvoorbeeld. Toch liever wat anders? Geen probleem: Lijfhout ontwerpt naar jouw wens. lijfhout.nl, prijs op aanvraag

BOLDER LAMP Kijk hoe stijlvol: deze lampen zijn bolder en verlichting in één! Ik zeg: een musthave voor elke steiger. steigerverlichting, vanaf € 279

DE BOOM IN

KLEINE KAPITEIN

Leuk hè, kwetterende vogeltjes in je tuin? Wedden dat ze graag even neerstrijken in zo’n VLOT-oranje vogelhuisje! Dit huisje is van het merk Point-Virgule. Gemaakt van bamboe – lekker duurzaam, en ook nog eens in mijn lievelingskleur. originalshop.nl, € 15,95

Zo schattig, dit rompertje met de naam van jouw kindje erop.

Ook leuk als kraamcadeau! zazzle.nl, € 16,45

OPGEVIST Geloof het of niet: deze rugzak bestaat uit afval! Got Bag recyclet elk jaar 150 ton oceaanplastic. In deze tas zit 3,5 kilo opgeviste troep verwerkt. Goeie za(a)k dus. En ze doneren 10 procent van het aankoopbedrag aan Sea Shepherd, een organisatie die zich inzet voor het oceaanleven. Diverse varianten vind je op got-bag.com, € 149 VLOT | 7

07_mooispul.indd 7

09-09-21 14:43

ÓVER DE WEG ÍN HET WATER ÓP URK

Waterliefhebbers genoeg, op Urk! En dus liggen in de ‘koninklijke’ nieuwbouwwijk Oranjewijk sinds kort zeven drijvende watervilla’s – op een plek die eerst zee was, toen land, en nu weer water.

Tekst & foto’s Anneke Robbertsen

Hoor je dat ergens een nieuwe woonwijk wordt gebouwd, dan denk je al snel aan woningen op het land. Maar toen men op Urk plannen maakte voor uitbreiding aan de oostkant van het dorp, dachten ze ook aan waterwonen. Langs de Urkerweg werd een stuk weiland uitgegraven, om daar zeven drijvende luxe watervilla’s te bouwen.

Waar een paar jaar geleden nog landbouwgrond was, ligt nu de Oranjewijk. Hier woont men met recht koninklijk; alle straten in de wijk zijn vernoemd naar leden van het Koninklijk Huis. Naast de Christinastraat vind je er ook de Máximastraat, Frisostraat en Amaliahof. En hoewel de meeste huizen er ‘gewoon’ op het vasteland staan, was de intentie van meet af aan dat bewoners er ook op en rondom het water kunnen wonen.

GOUDEN OORBEL Vóór we inzoomen op de nieuwe Oranjewijk, gaan we even terug in de tijd. Wat is de geschiedenis van deze plek?

Het gebied van keileem waarop het dorp Urk nu gevestigd is, ontstond zo’n 150 duizend jaar geleden, tijdens de voorlaatste ijstijd. Door stijging van de zeespiegel werd Urk rond het jaar 1200 een eiland. Eeuwenlang was dit het centrale punt in de Zuiderzee; alle scheepvaartroutes liepen erlangs. De bouw van de Afsluitdijk in 1932 betekende het einde van de Zuiderzee.

Dat de visserij van Urk daarna niet instortte, wordt wel het Wonder van Urk genoemd.

In 1939 werd de Noordoostpolder drooggelegd. Het land werd ontgonnen en als landbouwgrond in gebruik genomen.

De dagen voor Urk als eiland waren geteld; het werd een dorp in de gloednieuwe provincie Flevoland, mét weids uitzicht over het IJsselmeer.

Hoewel Urk dus geen eiland meer is, is het typische karakter van de plaats bewaard gebleven. Je vindt er een pittoreske historische dorpskern, sfeervolle havens, een eigen dialect en mensen in klederdracht. Urkers zijn trots op hun

8 | VLOT

09-09-10-11_terplekke.indd 8

09-09-21 14:44

TER PLEKKE Woon je ook op een bijzondere plek?

Mail naar redactie@vlotwaterwonen.nl.

afkomst en vormen een hechte gemeenschap. Het dorp is een van de meest kerkelijke gemeenten van Nederland. Een Urker traditie is dat mannen een gouden oorbel dragen, vaak in de vorm van een anker. Er wordt gezegd dat deze sieraden vroeger dienden als uitvaartverzekering. Wanneer een schipper strandde, kon met de opbrengst van de oorbel zijn begrafenis worden betaald.

PROEFWONEN Zo belanden we in 2021. Wie woont er in de nieuwe drijvende villa’s? Schipper Jan de Boer en zijn vrouw Geja bijvoorbeeld.

Doordeweeks zwerft Jan rond op de Noordzee. Met zijn stoere zeekotter gaat hij op zoek naar tong en schol. Geja werkt een paar dagdelen bij Zus & Zo, een echte van-alles-wat-winkel.

Tot voor kort woonden ze in een twee-onder-een-kapwoning op Urk – het huis waar ze sinds hun trouwen hadden gewoond, en waar hun zes kinderen waren opgegroeid.

‘We waren beiden de vijftig gepasseerd’, vertelt Jan vanuit zijn luie stoel op het zonnige, verlengde terras. ‘Alleen onze jongste zoon woonde nog thuis; we hadden dus veel onbenutte kamers. Trouwens, ons huis kon wel een flinke renovatiebeurt gebruiken, en het onderhoud van de flinke tuin stond ons steeds meer tegen.’

Geja vult aan: ‘Mijn oog viel op een flyer in het plaatselijke nieuwsblad. “Op een prachtige plek in de ruim opgezette Oranjewijk realiseert ABC Waterwoningen zeven royale drijvende watervilla’s”, las ik. Meteen wist ik: dit is het helemaal voor ons!’

Een bezichtiging was zo geregeld, en niet veel later stapten Jan en Geja voor de eerste keer in hun leven een woonark binnen. Doordat het stevig waaide, werd Geja misselijk. De twijfel sloeg toe. ‘We besloten eerst een week te gaan proefwonen op een vakantie-woonark, voor we de knoop doorhakten. Daarna >>> wisten we: deze stap naar wonen op het water durven we aan!’

VLOT | 9

09-09-10-11_terplekke.indd 9

09-09-21 14:44

TWEE GROTE KRANEN De zeven arken zijn gebouwd op de werf aan de Urkervaart. In oktober 2019 werden de gloednieuwe watervilla’s vanuit de bouwlocatie over het water verplaatst. Ze lagen aangemeerd aan de andere kant van de weg, ter hoogte van hun eindbestemming. En toen was het tijd voor spektakel!

Met twee grote kranen werden de zeven watervilla’s óver de weg getild en in de Watersingel bij de Oranjewijk weer te water gelaten. Per stuk wogen ze maar liefst 125 ton. Ook werd er een duwboot over de weg gehesen, die de watervilla’s naar hun vaste plek kon verplaatsen. Het was voor alle betrokkenen een dag vol adrenaline. Gelukkig verliep de operatie vlekkeloos.

Voordat de bewoners hun nieuwe watervilla’s écht in gebruik konden nemen, moesten ze nog een maand geduld hebben. De arkenbouwer legde de woonboten eerst op hun positie en verankerde ze met palen aan de bodem. Er kwamen loopbruggen, bergingen op de eigen kavels en de nutsvoorzieningen werden geïnstalleerd. Met de oplevering van de villa’s konden de handtekeningen worden gezet. Ook werden de arken ingeschreven in het scheepsregister.

BOOTJE VAREN Het bassin waarin de Urker watervilla’s liggen, is geen stilstaand water: het is verbonden met verschillende sloten en duikers. Vanwege de gemalen kan het waterniveau er zelfs

10 | VLOT

09-09-10-11_terplekke.indd 10

09-09-21 14:44

TER PLEKKE

verschillen. Rondom de arken leven veel karpers, eenden, meerkoeten en blauwe reigers.

Binnenkort kunnen bewoners met een laag bootje van de Watersingel naar de Urkervaart varen. Een lage duiker die voor nu de verbinding van de twee wateren is, wordt dit najaar vervangen door een grotere vaarduiker. Een extra uitgang dus naar de wijde waterwereld!

Inmiddels worden de Urker watervilla’s met veel plezier bewoond. ‘Onze naaste buren kenden we al’, vertelt Jan. ‘We waren vroeger klasgenoten. Andere bewoners kennen we eigenlijk alleen van naam. Wel hebben we een WhatsApp-groep, én we hebben samen een vlot aangeschaft. Hopelijk kunnen we binnenkort een buurtbarbecue organiseren! Wist je trouwens dat wij het eerste Urker welkom zijn, als je vanaf Emmeloord deze kant op rijdt?’

EILANDGEVOEL Hoewel de arken dus goed verankerd liggen, is de wijk áchter hen nog niet klaar. Maar dat deert de bewoners allerminst. ‘En die drukke weg voor ons huis? Nee hoor, die horen wij niet eens!’, aldus een glunderende Geja.

Onderweg naar huis betrap ik mezelf erop dat ik in ieder weiland de potentie van waterwoningen zie. Ik ben reuzebenieuwd of meer gemeenten graafmachines en kranen in gaan zetten om weilanden uit te graven. Oh ja, en voor het geval je het nog niet wist: hoewel de Noordoostpolder al bijna tachtig jaar droogstaat, leeft onder de inwoners van Urk het eilandgevoel nog steeds. Je bent of woont dus niet ín, maar óp Urk. Ik vergis me in ieder geval niet meer. •

VLOT | 11

09-09-10-11_terplekke.indd 11

09-09-21 14:44

TE KOOP!

Varend Terras

Uniek stukje Nederland omringt door water en natuur. Deze woonark ligt afgemeerd in een zijtak van doorgaand vaarwater van de idyllische rivier De Linge in Asperen op 3.780 m² eigen (natuur)terrein.

• Heerlijk loungen bij je woonboot • Geen losse touwen, eenvoudig aan- en afmeren • Messcherp varen • Veel extra’s mogelijk

Woonark mét ligplaats € 600.000 k.k.

De woonark heeft telefoon-, internet-, water-, elektra-, satellietschotel- en gasaansluitingen (tank propaangas); Diverse insteekhaventjes; Een permanente vergunning; Op de huidige locatie mag een andere (grotere) ark komen; Ligplaats is vrij van precariorechten e.d.; Ligt in een Natura 2000 beschermd natuurgebied.

Op het terrein is een bijzonder bunkermonument aanwezig. Deze schuilplaats is onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie en was bedoeld als onderkomen bij beschietingen en bombardementen.

Bel voor info: vanderbrugge.nl Leo van Velzen: 06 270 458 05

Eenvoudig je terras uitbreiden én eropuit varen?

Met ProVlot kan het!

Vraag de brochure aan op info@provlot.nl of bel 0346 - 555 970. www.provlot.nl

Nieuwbouw, verbouw, renovatie & locatiebouw

Cr eat i efbouwkundi gont wer peri ndr i j v endwonen.

www. mi nksont wer p. nl al wi n@mi nksont wer p. nl 06–10397156

www.oranjearkenbouw.nl 0524 850570 | 0611138295 info@oranjearkenbouw.nl

Wi j ont wer pendewat er woni ngv anj ouwdr omen!

Dy nami sch, ei genzi nni genor i gi neel

VERRAST DOOR EEN RAT Wie op het water leeft, is omringd door dieren: vissen, reigers, meerkoeten, futen en andere watervogels. Maar er zijn ook minder gewenste gasten. Ratten bijvoorbeeld…

Tekst Gonneke Bonting

Op een nacht werd ik wakker van een geluidje. Zoals altijd stond mijn raam open; ik heb geen gordijnen. De donkere schaduw van een rat tekende zich af op de witte wand – uitvergroot door de volle maan. Nooit heb ik zo hard gegild als toen.

Ratten houden van water, dus ik vroeg me af of meer waterbewoners weleens last hebben van ratten aan boord. Daarom plaatste ik een oproepje op Facebook. Conclusie: met de plaag lijkt het mee te vallen, maar ik ben zeker niet de enige die weleens een rat tegenkomt in of rondom z’n waterwoning.

Ratten laten zich vooral zien op de kade, als mensen voedsel hebben laten liggen. De dieren smullen van brood of pannenkoeken; soms lukt het een rat om iemands complete keuken te plunderen. ‘Op onze woonark zag ik weleens een rat over het terras lopen’, schrijft Elly uit Arnhem. ‘Aan een staaldraad van de reling en in het achterstag van ons zeilbootje hadden we vogelvoer opgehangen. Daar kunnen de ratten toch niet bij, zei mijn man. Nou, wel dus. Het was net circus! Rond een uur of elf ’s avonds speelden ze op het achterstag, smikkelend van het vogelvoer. Nu hebben we een vogelvoerbakje met zuignappen op het raam geplakt.’

GLINSTERENDE OOGJES. Schippers van vroeger hadden veel vaker ratten aan boord. Verschillende oud-schippers vertellen dat bij overlast één rat werd gevangen. Die werd dan opgehangen aan de staart, of opgesloten in een kooitje. Daarna werd het beestje in brand gestoken.

Het begon dan zo hard te gillen dat de andere ratten op een drafje het schip verlieten.

Een oud-schipper herinnert zich dat hij in de jaren tachtig

stageliep bij een bedrijf voor scheepsmotoren. Hij moest aan de slag in de machinekamer van de Geziena, een schip dat ruim een jaar had stilgelegen. Er bleek een laag water in het schip te staan. ‘Toen we geluiden hoorden achter de olietanks, deden we onze zaklampen uit. Allemaal kleine glinsterende oogjes keken ons aan.’

PLAAGDIER Zwarte en bruine ratten kunnen lang en goed zwemmen, duiken, springen en klimmen. De knaagdieren komen vooral ’s nachts in actie – en ze planten zich met grote snelheid voort.

Het zijn geen beschermde diersoorten. Daarom mag je op eigen terrein op ze jagen, bijvoorbeeld met een val of klem. Gif is verboden. Vermijd altijd onnodig lijden van de dieren; gebruik alleen goed geplaatste klemmen en vallen.

De eigenaren van de Geziena gebruikten een sterk verdelgingsmiddel om hun schip weer schoon te krijgen. Maar er zijn ook minder rigoureuze manieren om van ratten af te komen.

Een kat of hond aan boord kan helpen. Plastic flessen aan de landvasten bevestigen, als een wespenval, kan voorkomen dat de ratten aan boord wandelen. Ikzelf heb trouwens insectengaas voor mijn slaapkamerraam gemaakt. Maar houd er rekening mee dat je bij een échte rattenplaag vaak de hulp van een erkend plaagdierbestrijder nodig hebt.

Tot slot: voorkomen is natuurlijk beter dan genezen. Sterker nog: zonder preventie heeft bestrijding geen zin. Zorg er dus voor dat je etenswaren altijd goed luchtdicht afgesloten zijn. En let goed op als je eenden of vogeltjes voert – anders heb je straks net als Elly een rattenfeestje aan boord. •

MUIZEN OF RATTEN? Hoe weet je nou of je last hebt van ratten of muizen? Dat kun je zien aan de uitwerpselen. Muizen hebben spitse, losse keutels van maximaal een halve centimeter lang. Uitwerpselen van ratten zijn groter: tot 2 centimeter lang en een halve centimeter dik. Je vindt ze vaak in hoopjes aan elkaar geplakt. Op plekken waar ratten veel lopen, laten ze bovendien een vettige laag achter (‘buiksmeer’).

VLOT | 13

13_rattenaanboord.indd 13

09-09-21 14:45

woonbotenmakelaar.nl

winder pomptechniek Passie voor Pompen

Bemiddeling bij verkoop van uw woonboot met of zonder ligplaats ruim 30 jaren ervaring met wonen op het water Drijvend Wonen / Niek van der Sluis makelaar en taxateur Telefoon: 030 - 261 53 57 • E-mail: info@drijvendwonen.nl woonbotenmakelaar.nl • drijvendwonen.nl

EMCI-gecertificeerd makelaar/taxateur woonarken en woonschepen

Winder pomptechniek is al 25 jaar de specialist in rioolpomptechniek. Met 2 ervaren monteurs staan wij klaar voor de woonbotenwereld.

Wij vervangen pompen en doen ONDERHOUD aan alle merken pompen. Bel of mail ons voor het maken van een afspraak.

VOOR AL UW WATERBOUWKUNDIGE WERKZAAMHEDEN Gedempt Hamerkanaal 10 | 1021 KM Amsterdam M. 06-150 542 52 | E. info@pkwaterbouw.nl www.pkwaterbouw.nl

pomptechniek

Frank Winder | Tel: 06-22222531 | info@winderpomptechniek.nl

www.winderpomptechniek.nl

Uw plek is goud waard!

Eenmaal, andermaal: verkocht!

Wij bieden een topprijs voor uw ark met ligplaats.

Geen voorbehoud maar boter bij de vis. De staat van de ark is daarbij niet van belang.

Doe gratis een berekening op:

nij-amsterdam.nl/bereken

ATB:

afmeren, terrassen, betonreparatie, renovatie en stabiliseren; alles op en rondom uw woonark.

Westgat 21A en B 8321 ED Urk Mob. 0622 540 238 info@atb-urk.nl www.atb-urk.nl

Woonarkenbouw

De Blauwe Wimpel Woonarkenbouw De Blauwe Wimpel is een gerenommeerd familiebedrijf dat zich gedurende 60 jaar heeft gespecialiseerd in de bouw van woonarken en betonnen casco’s.

Ook de bouw van drijvende betonnen steigers en pontons, aanbouwcasco’s, het inzetten van stalen woonschepen in beton en het leveren van betonnen kelderbakken behoort tot onze werkzaamheden.

Door onze jarenlange ervaring kunnen wij u uitstekend adviseren en begeleiden bij het realiseren van een unieke woonark.

Woonarkenbouw De Blauwe Wimpel bouwt woonarken in alle soorten en maten. Klein, groot, laag, hoog, recht, rond, klassiek of juist hypermodern.

Bij Woonarkenbouw De Blauwe Wimpel, kunt u uw woonark in elk stadium van afbouw afnemen: Alleen het betonnen casco, tbv de zelfbouw, glas & waterdicht, geheel klaar, turn key, en ook alle stadia daar tussen in.

Bent u geïnteresseerd in ambachtelijk, degelijk en inspirerend vakwerk komt u dan eens vrijblijvend langs op onze werf in Diemen, zodat u zichzelf kunt overtuigen van onze mogelijkheden.

Scheepswerf De Blauwe Wimpel BV Overdiemerweg 32, 1111 PP Diemen Tel. 0294 41 27 36 | Fax 0294 43 05 12 | info@deblauwewimpel.nl

www.deblauwewimpel.nl

COLUMN

Sander Donkers

MANNETJE

Sander Donkers is schrijver, journalist, roestkrabber, columnist bij de Volkskrant, gitarist bij VanWyck en natuurlijk waterbewoner.

Ik snak naar een mannetje. Met walbewoners kan ik er niet over praten, die beginnen altijd meteen te janken dat zij óók niemand kunnen vinden om de onbenullige kwaaltjes van hun stenen bouwsels te fiksen, maar echt: wat weten zij? Ik zoek een watermannetje, een bootmannetje. Roestkenner, vochtexpert, condens-deskundige, las-held, slijptolvirtuoos. De speld in de hooiberg, de pot met goud aan het eind van de regenboog.

Vroeg in mijn waterwooncarrière hoorde ik collega-bootbewoners fluisteren over zijn bestaan. Zelf dacht ik indertijd nog in termen van timmerman, loodgieter of elektricien. Het watermannetje (m/v, meestal m) heeft al die beroepen ooit beoefend, hij is ook nog een tijdje piraat geweest, maar nu is hij uitgegroeid tot homo universalis van het bootkluswezen. De enige die drieduizend soorten kit kan identificeren door er geblinddoekt aan te likken. De enige die helderheid schept in het gecompliceerde, o zo subtiele samenspel tussen staal, hout en lekkage, wanneer dit je zelf weer eens boven het hoofd groeit.

Meer een hulpverlener, eigenlijk.

Omdat je in dit leven niets cadeau krijgt, zijn bonafide bootmannetjes uitermate schaars. Ook hullen ze zich graag in een waas van mysterie. Ze kunnen weliswaar alles, maar ze kunnen nooit – dénken ze tenminste, aan agenda’s doen ze niet, dat hoort bij hun privilege als schaars mannetje. Als je er onverhoopt een aan de telefoon weet te krijgen, zit hij meestal ‘nog even klem met dat dingetje op de tjalk van Ruud’, maar ‘anders’ komt hij ‘misschien volgende week wel even langs’.

Hierna stokt het gewone bestaan en be-

gint het grote wachten. ‘Ga maar alleen naar dat feest’, zeg je wekenlang tegen je vrouw.

‘Je weet nooit of het mannetje komt.’

Vervolgens kan het gebeuren dat er, maanden later, daadwerkelijk een mannetje opduikt op je voordek. Onaangekondigd, breedgeschouderd, in een broek van jute en asbest. Terwijl je drank en spijzen aandraagt om hem gunstig te stemmen, neemt hij de zaken op. Die vallen hem niet mee. De problematiek ligt dieper dan je vermoedde. Het is verdomd jammer dat zijn voorganger – die jij destijds óók tot het gilde der mannetjes had gerekend – zo’n ontzettende prutser was, maar in plaats van dicht – de reden waarom het je mannetje überhaupt benaderde – moet de boel eerst maar eens helemaal open. Dan zet het mannetje een slijptol in je staal.

Dit zijn uitgelezen momenten om even 10 minuten in een plastic zak te ademen. Probeer te beseffen dat het mannetje meer weet dan jij. Zie de klus als een reis die je samen maakt. Het is jammer dat die reis nu aanmerkelijk langer zal duren dan verwacht en aanzienlijk meer ontwrichting teweeg zal brengen, het is lastig dat het mannetje niet zo veel tijd heeft vanwege dat dingetje op de tjalk van Ruud, en best vervelend als hij je half november achterlaat met een opengewerkt dak en de mededeling dat hij ‘de rest’ eventueel ‘begin voorjaar’ komt afmaken – hangt een beetje van de tjalk van Ruud af, hij belt nog wel.

Slik dit allemaal weg. Dicht de gaten met afdekzeil en tape, en betoon hem je dankbaarheid en respect. Een mannetje heb je niet, een mannetje krijg je. Soms. Voor heel even. Misschien. • VLOT | 15

15_column.indd 15

09-09-21 14:45

EEN LEVEND SCHILDERIJ

Toen Tanja Wijn en Roland Mattijsen de kans kregen om een ligplaats te kopen in het Amsterdamse Oeverbos, aarzelden ze geen moment. Met hun twee zoons wonen ze nu in een stijlvolle ark, die ze precies naar hun smaak lieten ontwerpen.

Wonen op een idyllisch plekje aan de Amstel, nét buiten het centrum van Amsterdam maar nog binnen de ring – wie wil dat niet. Al vier jaar zochten Tanja en Roland naar de perfecte plek om te wonen met hun zoons Tomas en Floris. Begin 2017 kregen ze de kans om een prachtige ligplaats te kopen in het Oeverbos.

‘Op die plek lag een ontzettend leuk binnenvaartschip’, vertelt Tanja, ‘maar dat was niet geschikt voor een gezin met twee pubers. Geen probleem, want we wilden sowieso graag zelf onze droomark laten bouwen.’

iemand die gespecialiseerd is in arkenontwerp’, aldus Tanja.

‘Van alle waterwoningen die we door de jaren heen bekeken, hadden we geleerd dat je de hand van een professional onmiskenbaar herkent.’

De hoge schuifpui met uitstap naar het water leidde tot de karakteristieke trap met tussenbordes, waarvandaan je ‘s morgens een lekkere duik kunt nemen. Het speelse splitlevel geeft de woonkamer in de zomer prachtig zicht op alle langsvarende sloepen. De slaapkamer daaronder biedt een prachtig uitzicht over het water.

NAAR BUITEN Hoe die ark eruitziet: twee verdiepingen, een open woonkeuken met buitenterras, een grote schuifpui aan de waterzijde, een stijlvolle buitengevel van behandeld hout en vooral véél mogelijkheden om naar buiten te kijken.

Het ontwerp is van architect Bob Ronday. ‘Omdat we onszelf wilden behoeden voor domme fouten, kozen we voor

LEIEN DAKJE Als ervaren waterbewoner en trouwe lezer van deze rubriek weet je: zo’n nieuwe ark regel je niet in een dag. Ruim een jaar nadat Tanja en Roland hun ligplaats kochten, was het definitieve ontwerp klaar. In juni 2018 konden ze eindelijk de vergunningsaanvraag voor de bouw indienen. En daar begon het grote wachten… Precies een uur (!) voor afloop van de behandelperiode van

>>>

16 | VLOT

16-17-18-19_vlotwonen.indd 16

09-09-21 14:46

VLOT WONEN

Tanja Wijn en Roland Mattijsen met hun zoons Tomas en Floris, en katten Mo en Fred.

Na de bouw werd de ark over het IJsselmeer naar Amsterdam getrokken. ‘Bij aankomst bleek de spoorbrug bij het centraal station buiten gebruik’, vertelt Tanja. ‘Toen hebben we ’s nachts alle zonnepanelen weer van het dak gehaald én de dakpijpen eraf gezaagd, zodat de ark de volgende dag onder de brug door kon.

Het paste precies; we hadden 10 centimeter speling!’ De brug bij Carré daarentegen was een fluitje van een cent.

In de keuken is een raam op zithoogte. Als je aan de keukentafel zit, heb je zo extra uitzicht.

> VLOT | 17

16-17-18-19_vlotwonen.indd 17

09-09-21 14:46

13 weken kreeg het gezin te horen dat hun aanvraag was omgezet naar een uitgebreide procedure. ‘We gingen even door de grond’, blikt Tanja terug.

Uiteindelijk kregen ze op kerstavond 2018 dan tóch die langverwachte bouwvergunning. Omdat intussen de bouw- en materiaalprijzen flink waren gestegen, moest het stel een aantal van haar oorspronkelijke plannen aanpassen. Hun wens om een nul-op-de-meter-ark te bouwen, sneuvelde bijvoorbeeld. Wél hielden ze in het ontwerp ruimte voor een warmtepomp en extra zonnepanelen, zodat ze die er in de toekomst bij kunnen plaatsen.

Tanja: ‘Bij zo’n groot project gaat nu eenmaal niet álles van een leien dakje. Nu we er wonen is dat snel vergeten, maar als je me vraagt of we het nog eens zouden doen? Laat ik het zo zeggen: ik ben blij dat we geen strak budget of krappe planning hadden.’

95 TON BETON Op 5 december 2019 begonnen bouwvakkers van Spruyt in alle vroegte met de stort van 95 ton beton voor de bak; een halfjaar later werd de voltooide ark over het IJsselmeer naar Amsterdam gesleept.

Elke dag geniet het gezin nu van het levende schilderij uit hun woonkamerraam. ‘De Amstel bruist op deze plek, en toch is het er rustig’, vertelt Tanja. ‘We worden regelmatig wakker gemaakt door zwanen die op de slaapkamerruit tikken. Meneer en mevrouw fuut wonen bij ons in het riet. En dan al die sloepen die langsvaren… zo gezellig! Deze ark voelt als een warme handschoen. Hij klopt gewoon. Een heel fijn gevoel, want dit doe je maar een keer in je leven.’ •

Illu

Voordat de nieuwe ark kon aanmeren op de ligplaats, werd die grondig schoongemaakt door een baggerschip.

‘Het dak van onze ark is van wit bitumen. Zo blijft het in de ark lekker koel.

De zonnepanelen zijn trouwens scheef geplaatst, zodat die de hoogste opbrengst leveren.’

18 | VLOT

16-17-18-19_vlotwonen.indd 18

09-09-21 14:46

VLOT WONEN

Illustratie Auke Herrema

Tanja: ‘Onder de vloer hebben we een grote bergruimte voor tenten, rugzakken, fotoboeken, slaapzakken en al dat soort dingen die je ergens kwijt moet. Handig!’

Het gezin wilde graag een onderhoudsvrije buitengevel. Uiteindelijk kozen ze voor Accoya, een duurzaam behandelde houtsoort met een exclusieve uitstraling. Met de jaren vergrijst het langzaam naar een lichte, blanke kleur.

De lange staande ramen trekken het zicht naar binnen, zowel op de boven- als op de benedenverdieping. Op de Amstel is altijd iets te beleven!

VLOT | 19

16-17-18-19_vlotwonen.indd 19

09-09-21 14:46

‘HET LIEFST GA IK VAREND NAAR MIJN KLANTEN’ 20 | VLOT

20-21_daphnetreurniet.indd 20

09-09-21 14:47

D

INTERVIEW

Daphne Treurniet (49) is duurzame pionier én sinds juni eigenaar van varend woonschip De Heere Regeert, een Hagenaar uit 1895 die nu in de historische haven van Leiden ligt. Ze wil haar schip zo duurzaam mogelijk verbouwen, om de wereld te laten zien hoe je je grenzen kunt verleggen. ‘Leven op het water helpt je om je eigen tempo terug te vinden.’

Foto’s Lieke Zengerink

VAN EEN NEGENTIENDE-EEUWS SCHIP EEN GROENE WOONBOOT MAKEN, DAT KLINKT AMBITIEUS. HOE KWAM JE OP DAT IDEE? ‘In 2015 kwam ik terug naar Leiden, nadat ik tien jaar op La Palma had gewoond – een van de Canarische Eilanden. Die Spaanse jaren waren vol avontuur. Eenmaal weer in Nederland miste ik dat enorm. In mijn leven zocht ik naar balans tussen de menselijke behoefte aan veiligheid en mijn zielsverlangen naar vrijheid.

Begin dit jaar diende zich de mogelijkheid aan om dit oude zeilend vrachtschip te kopen, met gebruik van een ligplaats in het centrum van mijn eigen stad. Door de overwaarde van m’n huis in te brengen, kon ik de financiering regelen. Maar zonder dat voordeel is het bijna niet te doen om een varend woonschip te financieren. Het verzekeren lukte ook, maar je moet verdraaid goed lezen – wat dus bijna niemand doet. Gelukkig attendeerde VLOT-verzekerd me op een dagwaarde-clausule die ik over het hoofd had gezien. Dankzij hun is dat uiteindelijk ook allemaal goed geregeld.

Toen ik de Hagenaar kocht, besloot ik meteen dat ik het wél helemaal wilde verduurzamen. Ik vond een vriend bereid om mee te klussen. Met zijn ervaring en mijn ideeën werken we samen met plezier en liefde aan de transformatie van het schip. Ik heb ook veel betrokken vrienden en kennissen, en haal Jan en alleman erbij. Dat moet ook, want een historisch schip heeft haar beperkingen. Je moet dus creatief zijn!’

HOE PAK JE HET AAN? ‘Als je op La Palma woont en je moet klussen, organiseer je een ‘gallofa’ – een soort klusfeestje. Je nodigt al je vrienden uit, zorgt voor goed ontbijt en regelt na het werk een flinke maaltijd met ruim voldoende drank erbij. Zo’n gezamenlijke klus wordt dan vaak letterlijk een feest. Op die manier pak ik dit project ook aan.

Dat vind ik zo veel leuker dan de kringverjaardagen die we in Nederland hebben, met koffie en taart… Ik houd ervan om me buiten de gebaande paden te begeven. Door dat te doen, kun je oude patronen doorbreken en iets nieuws laten ontstaan.’

NIEUWE DINGEN MAKEN, DOE JE DAT OOK IN JE WERK? ‘Ja! Ik heb een eigen bedrijf: Shaping New Economy. Ik noem mezelf vormgever van de nieuwe economie, en geef bedrijven advies over duurzaam ondernemen.’

WAT BEDOEL JE MET DE ‘NIEUWE ECONOMIE’?

‘Kijk, je kunt je business een beetje duurzamer runnen, óf je kunt meebouwen aan een nieuw systeem dat eeuwig houdbaar is. Een

simpel voorbeeld is dat we van bezit naar gebruik gaan. Voor de verbouwing van mijn schip moest ik veel gereedschap kopen – spullen die straks nauwelijks nog gebruikt worden. Ik zou graag een systeem ontwikkelen waarin we dat soort zaken delen.’

JE MINDSET VERANDEREN IS NIET ALTIJD MAKKELIJK. WAAR BEGINNEN WE? ‘Persoonlijk denk ik dat veel dingen ‘over-getechnologiseerd’ zijn.

We ontwikkelen koelkasten met allerlei duurzame features – waar trouwens ook een boel geld mee verdiend wordt – maar de belangrijkste oorzaak van koude-verlies, namelijk de verticale deur, wordt niet aangepakt. Ik maak mijn koelkast zelf: een bovenlader, zodat de kou mooi onderin blijft. Het is eenvoudige natuurkunde. Ik zoek trouwens nog een oplossing voor de warmte-uitstoot aan de achterkant. In de zomer zou ik die graag via het water afdragen, maar in de winter wil ik die warmte juist mijn roefje in krijgen.

Dus als iemand een idee heeft?’

WAT HOOP JE TE BEREIKEN MET JE DUURZAME SCHIP? ‘Mijn droom is om varend naar mijn klanten te gaan, en ze daar op menselijk vlak te raken. Want zakenmensen zijn uiteindelijk ook gewoon mensen! Ik hoop hen te inspireren tot een andere manier van leven – en dus ook van zakendoen. Uiteindelijk wordt geld dan geen doel meer, maar een middel waarmee we onze dromen kunnen realiseren.’

DAT KLINKT MOOI. ZIJN ER HELEMAAL GEEN BEREN OP DE WEG? ‘Nou, toen ik dit project aanging, deed ik mezelf de belofte om van elke stap in het proces te genieten. Dat is natuurlijk weleens een uitdaging. Maar het mooie is dat het me tóch elke keer lukt.

Zolang ik de dingen maar in mijn eigen tempo doe: vertragen is vaak de oplossing. Ook als dat tegen de normale gang van zaken in gaat. Weet je, haast hebben is in Nederland gewoon geworden, zeker in de steden. Leven op het water helpt enorm om je eigen tempo terug te vinden. Wat een geluk hebben we toch!’ • VLOT | 21

20-21_daphnetreurniet.indd 21

09-09-21 14:47

VERZAMEL-ITEMS Heb je de nieuwe woonbootpostzegels van PostNL al gespot? In de vorige VLOT mochten we 10 verzamel-items weggeven, met stempel van de eerste uitgiftedatum.

De winnaars van deze eerstedagenveloppen zijn: Yvonne Plugge, Rotterdam Riny Rutten, Zwolle G.H. van Vliet, Slootdorp Jiska Bekhof, Wartena Antonette van Beem, Zegveld Claire Elings-Mesdag J. Korpel Johan Verbraeken, Laag Keppel Rudolf Tenzer, Leiden Gerardine Trompen, Amsterdam

WANDELTEMPO Ook aan de Utrechtse Veer in Leiden wordt vaak te hard gevaren. Daarom liet Koen Hillinga een spandoek maken voor aan zijn woonboot: 6 km per uur is wandeltempo! Hij vroeg zijn buren of ze dezelfde spandoeken aan hun boot wilden hangen.

Deden ze natuurlijk! En dat niet alleen: Etienne Rijkeboer hangt nu dezelfde spandoeken op aan de Ringvaartdijk in Amsterdam.

Op de Facebookpagina van VLOT lees je er meer over.

Je kunt deze limited edition-zegels nog bestellen via postnl.nl/bijzondere-postzegels.

INSTA! WIL JE REAGEREN, OF HEB JE EEN VRAAG VOOR VLOT? MAIL NAAR REDACTIE@VLOTWATERWONEN.NL!

Krijg je geen genoeg van VLOT? Volg @VLOTwaterwonen op Instagram! We spotten bijzondere woonboten voor je en geven je een kijkje in het interieur van andere waterbewoners. Trouwens, wil je je eigen woonboot voorbij zien komen in onze feed? Mail de redactie!

22 | VLOT

22-23_vlotkort.indd 22

09-09-21 14:47

KO R T & V L O T

WAT DRIJFT DAAR NOU? In Leiden ‘reden’ onlangs deze auto’s over het water. En Tug Service Amsterdam sleepte deze oude gevangenisboot door Zaandam. Zie jij ook iets bijzonders voorbijkomen op het water? Maak een foto en stuur ‘m naar VLOT – wie weet wat voor leuke rubriek er kan ontstaan. ;-)

AAN DE BEWONER VAN...

Staat er op de adresdrager van jouw VLOT ‘aan de bewoner van deze woonboot’? Stuur ons dan een mailtje, zodat we je naam de volgende keer op de adresdrager van je persoonlijke VLOT-exemplaar kunnen zetten!

KOPJE KOFFIE? VLOT heeft jou nodig!

Ik maak VLOT al sinds 2011 met veel plezier, en dat komt vooral door al jullie verhalen, tips en foto’s. Samen creëren we zo een echt waterwoonplatform voor kennisdeling.

Maar… VLOT kan niet zonder financiële steun. Om VLOT te kunnen blijven maken, hebben we Vrienden van VLOT nodig.

Lees je dit magazine met plezier?

En draag je de waterwoongemeenschap een warm hart toe?

Word dan Vriend van VLOT voor maar 10 euro per jaar (of meer, als je dat wilt). Je betaalt dan 2,50 euro per nummer – de prijs van een kop koffie! Zo draag je bij aan de productiekosten van VLOT. Samen zorgen de Vrienden ervoor dat VLOT kan blijven drijven.

Ga naar vlotwaterwonen.nl en meld je aan. Nog makkelijker: scan deze QR-code.

Regelmatig hoor ik van mensen dat ze wel Vriend van VLOT wíllen worden, maar het er gewoon niet van komt. Hopelijk maak ik het je zo een stukje makkelijker!

Vrolijke groet en veel dank,

REACTIES VAN LEZERS Superleuk blad! We wonen sinds half januari op een woonark in de uiterwaarden en genieten ons helemaal suf!! :-) – Karen Heerema Zo fijn dit blad! – Renske Niklewicz Ik kan nergens vinden dat ik betaald heb? Ik geniet wel van het blad. Groetjes Inez van Wolferen Ik woon niet op het water, maar ben scheepsbouwkundig ontwerper en word daarom graag Vriend. – Michiel Zwart VLOT lezen we altijd graag! Wat een leuk tijdschrift maken jullie – Denise van der Meij Bedankt voor jullie blad, ik hoop dat jullie VLOT nog lang kunnen blijven maken voor mensen die op het water wonen. – Ingeborg Starcke Lees jullie blad graag, en daar wil ik graag aan bijdragen!! – Bart van der Zon Met pijn in ons hart verlaten wij ons schip. We worden een dagje ouder en verhuizen naar een appartement. Daarom wil ik graag de toezending van het leuke VLOT-blad opzeggen. – Riekje Banus We lezen VLOT altijd met veel plezier. Nooit gerealiseerd dat we er niet voor betalen.

Dus natuurlijk maken we graag contributie over. – Ninya Limmen

•

•

•

•

•

•

•

•

WORD VRIEND VAN VLOT VLOT | 23

22-23_vlotkort.indd 23

09-09-21 14:47

TEGENWIND Na vier jaar met hun schip Liège in Amsterdam te hebben gelegen, moeten Jacco Nieuwland (50), Saskia de Ruiter (48) en hun dochter Teuntje (11) nu waarschijnlijk op zoek naar een ligplaats buiten de stad.

‘De Liège is een heerlijk schip! We konden ons geen fijnere plek wensen om de lockdown door te brengen. Samen met onze dochter hebben we hier heel wat uren aan de keukentafel doorgebracht.

We zijn beiden zelfstandig ondernemer, en werken nog steeds vooral vanuit huis. Dat je dan tussendoor je blik even op het water kunt laten rusten, is een ongekende luxe. Nu er weer wat meer mag, is het zó leuk om vanuit het schip kinderen te zien oefenen in de optimistjes en pico’s van zeilschool Nautiek.

Ons woonschip is gebaseerd op de beurtvaarders die vroeger reisden tussen Amsterdam en verschillende bestemmingen in het noorden van het land. Nadat de gemeente het ontwerp had goedgekeurd, vonden we een mooie bijpassende romp voor het schip.

De Liège was een beurtmotor uit 1923, en haar naam hebben we behouden.

Het staalwerk is gedaan door SRF Shipbuilding, en daarna zou de afwerking plaatsvinden op de CMS-werf in Leeuwarden.

Vanwege een kapotte brug moesten we van Harlingen naar Leeuwarden via de Waddenzee, de Afsluitdijk en het IJsselmeer, een prachtige tocht!

Na verschillende grote tegenslagen – zo moesten we onverwacht het vlak vervangen en ging CMS failliet voordat ons schip echt was opgeleverd – zijn we eind 2016 aan boord gaan wonen.

Eind goed al goed, zou je zeggen… Maar krap een jaar later stond het water in de slaapkamer. Een oude klinknagel had losgelaten en we moesten negen maanden van boord om het schip te laten drogen.

Uiteindelijk wonen we nu zo’n vier jaar op ons schip. Ze voldoet aan alle verwachtingen en wonen op het water is fantastisch.

De grote woonkeuken in de salon is een heerlijke plek om te vertoeven, en in de winter maakt de houtkachel het heel gezellig in het ruim. Het is dan ook verdrietig dat we na een lange juridische strijd van de gemeente te horen hebben gekregen dat onze vergunning is ingetrokken. Per 1 december moeten we deze ligplaats verlaten. De Liège is dus met spoed op zoek naar een nieuwe ligplaats – of misschien zelfs een nieuwe eigenaar.

Heb jij de gouden tip voor ons? Laat het weten: mail naar woonschipliege@gmail.com.’ • De Liège is 38,5 meter lang, 5 meter breed en maximaal 6,2 meter hoog.

Meer weten over het schip, haar bewoners en hun zoektocht naar een nieuwe plek? Kijk op woonschipliege.nl.

24 | VLOT

24_liege.indd 24

09-09-21 14:48

POLITIEK & RECHT

Barry Meruma is advocaat en eigenaar van

STRIJD OF OPLOSSING

advocatenkantoor

In zijn werk ziet Barry vaak langslepende conflicten tussen woonbooteigenaren

HABITAT. Hij woont met

en de overheid. Zonde, vindt hij, want het kan ook anders. Maar dan moeten

zijn gezin in Amsterdam.

beide partijen dat wél willen.

Je leest het goed: in de kop van deze column staat het woordje ‘of’.

Dat is niet zonder reden. In mijn kantoorpraktijk komt regelmatig de vraag voorbij: leveren we strijd, of gaan we voor een oplossing? De vraag wordt dus geformuleerd als tegenstelling. Toch heb ik bewust geen vraagteken achter deze kop gezet.

In mijn columns schreef ik al eens over de geschiedenis van woonboten in Nederland. Nog even samengevat: na de oorlog was er in ons land grote woningnood. Mede doordat er geen goede regels waren en het lokale overheidsbeleid niet voldoende duidelijk was, kozen mensen voor een leven op het water. Van water hebben we in Nederland immers genoeg!

Vanaf de jaren tachtig werd waterwonen voor steeds meer woonboten legaal, en sinds 2014 zijn niet-varende woonboten ‘drijvende bouwwerken’ met een verplichte omgevingsvergunning. Ligplaatsen zijn tegenwoordig vaak duidelijker vastgelegd in bestemmingsplannen, er komt betere huurbescherming – en zo wordt het verschil met wonen op de wal wettelijk steeds kleiner. Waterwonen krijgt een vergelijkbare juridische en financiële positie – en dat zorgt voor rust.

Vooruit, we zijn er nog niet, maar dit is absoluut een positieve ontwikkeling.

LOSSE EINDJES Dat neemt niet weg dat overal in het land nog woonboten liggen waarvan de situatie nog altijd onduidelijk is – om uiteenlopende redenen. De losse eindjes, zeg maar. Overheden blijken heel verschillend om te gaan met hun maatschappelijke erfenis. En dan ligt een trieste juridische strijd op de loer. Regelmatig kom ik situaties tegen waarin overheden dreigen met gedwongen ontruiming van huis, haard en hypotheek, terwijl woonbooteigenaren hun bestaande rechten claimen.

Effectieve rechtsbescherming is ingewikkeld en duur, maar kan een noodzakelijke reddingsboei zijn – of een onvermijdelijke reactie op juridische acties van de overheid. Met een dure term noemen we dat ‘het juridificeren van een maatschappelijk probleem’: de overheid dwingt de zaak naar de rechter met een gedwongen ontruiming van de ligplaats en oever, door een handhavingsbesluit of dagvaarding te sturen. De woonbooteigenaar is dan altijd de zwakke partij. Van gelijkwaardigheid en een respectvolle, wederzijdse belangenafweging is dan nauwelijks nog sprake.

Historisch ontstane ligplaatssituaties waarvoor men een oplossing zoekt, vragen om een aanpak op basis van gedeelde verantwoordelijkheid tussen overheid en woonbooteigenaar. Zulke situaties zijn immers ontstaan in een tijd waarin zaken nog niet goed geregeld waren.

Onlangs hoorde ik een ambtenaar in het oosten van het land spontaan zeggen dat woonboten vroeger overal maar zo’n beetje zijn gaan liggen – en eigenlijk nergens recht op hebben. Daar schrik ik toch van. Bij het Rijk, de waterschappen en gemeenten heerst op sommige plekken nog duidelijk een negatief sentiment. Maar zo’n

houding is niet gebaseerd op de werkelijkheid. Het bestempelt een woonbooteigenaar tot ‘overtreder’ en legt het probleem helemaal bij hem. Het gevolg is dan al snel: slikken of stikken.

CONSTRUCTIEVE FLOW Onze overheid heeft allerlei middelen in handen om – samen met woonbooteigenaren – tot een oplossing te komen: waterwonen op een bepaalde plek legaliseren, eigenaren netjes uitkopen als er geen andere oplossing is, of een heldere erfpacht- of huurovereenkomst opstellen.

Ook kan men financiële regelingen treffen voor compensatie van kosten en (ingroei van) woonlastenverzwaring, de woonboot verplaatsen naar een andere acceptabele plek of bijvoorbeeld een ‘uitsterfregeling’ afspreken op de bestaande ligplaats.

Bij zo’n oplossingsgerichte aanpak is het essentieel dat er respectvol en gelijkwaardig overleg is. Dat beide partijen écht naar elkaar luisteren, dat uitvoerende ambtenaren geen druk proberen te zetten en dat men samen aan tafel gaat om creatieve oplossingen te verzinnen – op basis van een serieuze belangenafweging. Bovendien is het belangrijk dat ambtenaren eerlijk het gesprek aangaan. Dat wil zeggen: met voldoende bestuurlijk mandaat én met ambtelijk begrip voor de persoonlijke situatie en behoeften van de woonbooteigenaar.

Kortom: dat ze inderdaad écht de intentie hebben om tot een oplossing te komen. Dán krijg je een positieve, constructieve flow.

EPICENTRUM Dat er wat dat betreft nog een wereld te winnen is, blijkt uit een kritisch rapport van de Ombudsman Metropool Amsterdam, dat onlangs verscheen. Met een voorbeeld uit Amsterdam – het epicentrum van de woonbotenwereld – en dat niet op zichzelf staat. De gemeente wil een woonboot verplaatsen, maar al jaren lukt het de eigenaar van die ark niet om duidelijkheid te krijgen over haar recht op een vervangende ligplaats. De Ombudsman schrijft dat de gemeente ‘in strijd met de behoorlijkheidsnormen’ handelt, en jarenlang niet heeft opengestaan voor een inhoudelijk gesprek.

Een behoorlijke overheid, concludeert de Ombudsman, is een oplossingsgerichte overheid. Daar kan ik het alleen maar hardgrondig mee eens zijn. En vergeet niet: strijd kan ook nodig zijn om juridische zaken te verhelderen, in de aanloop naar een passende oplossing. •

Tip: Op vlotwaterwonen.nl vind je een link naar het rapport van de Ombudsman, en een verwijzing naar een videoreportage van de Amsterdamse tv-zender AT5.

VLOT | 25

25_politiekenrecht.indd 25

09-09-21 14:48

Schade of lekkage aan uw woonark?

BUITENGEWOON

Wij adviseren, repareren en zorgen weer voor een optimale constructie en zorgeloos woonplezier.

• Betonreparatie • Injecteren • Inspectie • Vrijblijvende offerte

Kompaan Woonarkservice

Zorgeloos bouwen.

Comfortabel, hoogwaardig en energiezuinig waterwonen. www.abcwaterwoningen.nl | tel. 0527 201345 | info@abcwaterwoningen.nl

Sonnegaweg 34 | 8478 HD Sonnega | T: 0561-613505 / 06-12944478 | E: info@kompaanvochtwering.nl

www.kompaanvochtwering.nl

Compacte en krachtige

rioolpompen e nisch Tech gen: vra 704 2 64e5rland.nl 7 1 0 Tel.: ssel-ned ke info@

Voordelen Eenvoudige installatie „Plug and play“ Compact, dus plaatsbesparend Gebruiksvriendelijke besturingskast

Made in inGermany Germany

www.kessel-nederland.nl www.kessel-nederland.nl

A DV E R T O R I A L

VERROTTE MEERPAAL VERVANGEN? HELEMAAL NIET NODIG! Houten meer- en steigerpalen verrotten vroeg of laat, vooral de delen die soms nat en soms droog zijn. Vervangen is vaak een kostbare aangelegenheid. Gelukkig is er een manier om dit probleem aan te pakken zónder de palen te vervangen.

Jaren geleden kochten Sjoerd en Greetje een oude, verwaarloosde ark en knapten die grondig op. Ze vervingen de gevelbekleding en wat rotte delen hout, ze isoleerden en schilderden. Nu wonen ze al jaren met trots in hun als-nieuwe ark. Maar de meerpalen waaraan de ark ligt, hebben inmiddels aangetaste delen, net als de steiger naar de wal. Vooral ter hoogte van de waterspiegel is het hout op veel plaatsen zacht geworden.

‘Zo jammer’, zegt Sjoerd, terwijl hij met een schroevendraaier in het hout prikt. ‘Het grootste deel van de palen en planken is nog prima. Het zou mooi zijn als je alleen de delen kunt vervangen die niet goed meer zijn.

Maar ja, zo’n paal vormt nu eenmaal één geheel.’

GEGARANDEERD STERK Veel mensen kennen alleen kunsthars dat je op droge oppervlakten kunt toepassen. Protek Aqua® is een kunsthars dat zich goed hecht aan nat hout en zowel onder als boven water hard wordt. Protekta ontwikkelde dit hars samen met de Technische Universiteit Eindhoven en testinstituut SHR Wageningen.

Na een telefoontje van Sjoerd en Greetje komt inspecteur Cor van Gemert van Protekta langs om het houtwerk door te meten. Hij stelt vast welke plekken aangepakt moeten worden. Nadat Sjoerd en Greetje akkoord zijn met de offerte, verwijderen mannen in waterdichte overalls het aangetaste en verzwakte hout. Waar nodig wapenen ze de palen met glasvezelstaven. Ze brengen bekistingen aan en vullen die met Protek Aqua® epoxy.

Nadat ze de bekistingen later verwijderen en afwerken, zijn de meerpalen en steigers weer als nieuw. Mét dertig jaar garantie.

DUBBELE LEVENSDUUR ‘De voordelen spreken voor zich’, vindt Greetje. ‘Het is goedkoper dan alles te vervangen en de levensduur van de steiger en palen heeft een verlenging gekregen van dertig tot vijftig jaar. Bovendien hebben we meteen een antisliplaag laten aanbrengen op ons bankirai – want dat bleken deze experts ook te doen. En al die tijd konden wij hier met onze woonboot gewoon blijven liggen.’ • Meer weten? protekta.nl

VLOT | 27

27_advertorialprotekta.indd 27

09-09-21 15:06

OP AVONTUUR IN AZIË Tekst & foto’s Renate Meijer

Ook op reis vindt Renate het geweldig om waterwoningen te spotten. Zonder aarzeling springt ze in Azië in een klein bootje en vaart over een rivier vol krokodillen.

Hartstikke leuk, zo’n avontuur.

Tot de nood plots héél hoog wordt…

28 | VLOT

28-29_dobberenoverdegrens.indd 28

09-09-21 15:06

D O B B E R E N OV E R D E G R E N S Water zorgt ervoor dat ik dieper ga ademhalen. Vooral wanneer het water overgaat in de lucht. Vooruit: er mag een klein stukkie groen tussen zitten, maar liever niet veel meer dan dat.

Water verbindt. De minerale samenstelling van oceaanwater lijkt niet voor niets sterk op die van vruchtwater. Het is een soort oerstroom van het leven. Misschien ervaar ik daarom zo’n rust wanneer ik op het water ben. Rust – en connectie. Als ik over een weidse lege plas staar, voel ik het. Als ik op een iets te vol meer vertoef, voel ik het ook. En zelfs op de megadrukke water markets in de Mekongdelta in Vietnam, waar mensen schreeuwend door elkaar krioelen, zelfs dáár voelde ik het.

Daar zit ik dan. In een gammele boomstam, schijnbaar omringd door krokodillen – op zoek naar een floating home. Sinds 1995 lijd ik aan het waterwoonvirus, en daarom moest ik ook hier in Cambodja weer zo nodig waterwoningen kijken. Bij de drijvende dorpen in de Mekongdelta die ik eergisteren bezocht, waren me veel te veel toeristen. Van een dorpeling hoorde ik in gebrekkig Engels dat er aan een zijtak van een zijtak van een zijtak van de rivier ook een floating home ligt, waar een oude medicijnman woont – en waar nooit iemand komt. Dáár wil ik naartoe. Dus ik huur een bootje met een kapitein, al klinkt dat luxer dan het in werkelijkheid is.

PLASSEN Na tweeënhalf uur in een uitgeholde gammele boomstam, met achter me iemand die non-stop hoost en in een gebied waar ze krokodillen kweken en die beesten in nog gammelere kooien langs de kust bewaren, herinner ik mezelf aan een van mijn kernwaarden: avontuur. Ergens aan beginnen zonder dat ik weet hoe het afloopt, dat vind ik leuk. Ik prent het mezelf voor de zekerheid nog maar een keertje in. Want ik heb me weleens comfortabeler gevoeld.

Het ‘bootje’ heeft een halve plank als stoel – geen rugleuning, laat staan een kussentje. De picknickmand die ik thuis op het water altijd binnen handbereik heb, ontbreekt ook. En over veiligheidseisen zal ik het maar niet hebben.

Gelukkig kan ik op reis meestal verrassend goed genoegen nemen met wat er ís… tot ik moet plassen. En niet een beetje, maar ongelóóflijk nodig.

Ik moest eigenlijk al toen ik de boot in stapte, maar ik had geen idee dat de reis zo lang zou duren.

Al een kilometer of wat tuur ik langs de kant om te zien of ergens een plekje is om aan te leggen en een bosje te zoeken.

Bosjes in overvloed, maar geen aanlegplek. En waar ze in het dorp van vertrek nog een beetje Engels konden, spreekt de kaptein van het bootje enkel stoïcijns. Mijn verwoede handen-envoeten-vragen om een sanitaire stop halen niets uit.

iets boven de boomtoppen uit piepen. Een dak! Dus een huis!

Dus toilet! Yes! Ik spring op, maar dat is niet handig in een tot boot uitgekapte boomstam. De stoïcijnse man roep iets wat ik niet versta, maar ik snap precies wat hij bedoelt: zítten. Z’n stem galmt na over het water en ik zit verrassend stil voor iemand bij wie de boel bijna uit haar oren komt.

Het ziet er indrukwekkend uit, zo’n huis op 10 meter hoge palen met een terras en een ‘sloepje’ voor de deur. Er hangen zelfs bloeiende bloemen over de reling. Maar eerlijk is eerlijk: het kan me op dit moment weinig schelen. Ik heb alleen interesse in de wc.

OPGELUCHT De oude medicijnman die in de paalwoning woont, lijkt allerminst verbaasd om ons te zien. Hij wisselt een paar woorden met de kapitein en pakt dan mijn hand om me uit de boot te helpen.

Hij kijkt me tandeloos lachend aan en heel even ervaar ik de vrolijke tevredenheid in z’n ogen. Dan voel ik m’n hoge nood weer: snel die gammele trappen op, achter de medicijnman aan. Dat is trouwens makkelijker gezegd dan gedaan. De eerste trede ontbreekt, de vier erna zijn rond en de laatste negen zijn half vierkant en allemaal ongelijk.

Als ik eindelijk boven ben, waar de medicijnman geduldig op me staat te wachten, maak ik snel een ik-moet-heel-nodig-gebaar. Vriendelijk wijst hij naar een soort muurtje, want er zit geen enkele deur in dit huis.

Ken je dat, dat je zó nodig moet, en als je dan wilt beginnen, dat je dan even heel stil moet zijn en je ogen moet sluiten – omdat het anders niet wil? Dat heb ik dus. Daar, achter dat halve muurtje. En dan, als het water eindelijk begint te stromen, moet ik vooral vreselijk lachen. Hardop. Want een deur is niet het enige wat hier ontbreekt. Er is ook geen rioolbuis. De boel klettert zó 10 meter naar beneden.

Zodra ik weer beneden sta, opgeluchter dan ooit, kijk ik nog eens goed naar de paalwoning – en realiseer ik me plotseling dat dat precies is wat het is: een paalwoning. Op het land. In het regenseizoen zie je die palen waarschijnlijk niet en is het huis inderdaad omgeven door water. Maar nu is het gewoon in een doodordinaire hut op stelten. Niks geen woonboot.

Tsja. Dat is het risico van een kernwaarde als avontuur.

Maar hé: er zijn hier tenminste geen toeristen. •

BIPS OVERBOORD Het riviertje is zo’n 5 meter breed, maar door alle overhangende bomen en struiken is de doorgang op een gegeven moment nog geen 2 meter. Hoe smaller de vaarstrook wordt, hoe hoger mijn nood. Als zo’n stijging maar lang genoeg duurt, maakt het je niet meer zoveel uit waar je gaat – geloof me. Alleen de kroko’s maken dat het langer duurt dan anders voor ik eraan toegeef.

Waarom, vraag ik mezelf af, wáárom moest ik ook alweer naar dit godvergeten gebied? Enkel en alleen omdat iemand uit het dorp dácht dat er een bijzondere floating home lag? Omkeren kan niet, want dan weet ik zeker dat ik de komende twee uur niet kan plassen. En met de bips overboord is ook geen optie – niet door gebrek aan durf, maar door gebrek aan bootstabiliteit.

En vergeet die krokodillen niet.

Net als ik besluit dat ik het na de volgende bocht gewoon ga laten lopen (ik zit toch al met m’n voeten in het water), zie ik VLOT | 29

28-29_dobberenoverdegrens.indd 29

09-09-21 15:06

Drijvend Wonen Advies, bemiddeling en taxatie van woonboten (alle soorten drijvende woningen)

Onder meer:

makelaardij • taxatie • conflictbemiddeling

Ecensy ontwerpt, regelt en levert warmtepompen tegen een concurrerende prijs. Met het speciaal ontwikkelde bronsysteem is het mogelijk om alle soorten woonboten te verduurzamen; van varende woonschepen tot watervilla’s.

Neem nu contact met ons op voor een vrijblijvende offerte!

Niek van der Sluis • Tel: 030 - 261 53 57 • info@drijvendwonen.nl drijvendwonen.nl • woonbotenmakelaar.nl

EMCI gecertificeerd makelaar/taxateur woonarken en woonschepen

Rebra/Ecensy B.V. - 088 50 179 00 info@ecensy.eu - www.ecensy.eu

Beyerinckweg 5 4251 LP Werkendam The Netherlands Tel.: +31 (0)183 301940 www.maksor.nl

DE SPECIALIST VOOR HET UITTRIMMEN VAN UW WOONARK

Ark ligt scheef

Door middel van gepatenteerde drijflichamen weet Maksor uw woonark snel, eenvoudig en zonder onnodige kosten uit te trimmen (stabiliseren).

OVERIGE DIENSTEN VAN MAKSOR DIVING:

Aanbrengen GULMÀLFKDPHQ

- Onderhoud, inspectie en reparatie - Afdichten van sanitaire behuizingen (betonpoeren) - Afmeren - Op diepte brengen van de ark d.m.v. baggerwerkzaamheden met behulp van duikers

$UN LV XLWJHWULPG

UITVAART OVER WATER Maak kennis met de Maak kennis met de bouwers van drijvende bouwers van2.0. drijvende woningen Maak kennis met de woningen 2.0.

0182 - 235 142 domera.nl bouwers drijvende 0182 - 235 142 van domera.nl woningen 2.0.

0182 - 235 142

domera.nl

voor iedereen, ongeacht uw (uitvaart)verzekering dag & nacht bereikbaar 06-28859796 www.iedehoornuitvaartzorg.nl

LEUK

SCHEEPSWRAK

SAMEN LEZEN

Honderd meter van de Nederlandse kust, ten oosten van het Friese plaatsje Wierum, ligt een oud scheepswrak. Bij laag water is het wrak te zien vanaf de kust; je kunt er dan naartoe wandelen. Wierumerwei 14, Nes

Foto Ronnie Schuringa

Dit spannende boek over Rosa die haar opa zeilles geeft, lees je sámen. De een leest de eenvoudige teksten op AVI Start-niveau. De ander leest de wat moeilijkere tekst voor (AVI E3).

Zo geniet je samen van het verhaal. Voor kinderen van 6-7 jaar. Met opa de boot in, € 9,99

WATERTJE ERBIJ? In Schiedam borrel je in stijl op het drijvende terras van restaurant 1714. De naam van deze horecazaak refereert aan het bouwjaar van het monumentale pand. Ook op de cocktailkaart zie je de geschiedenis van de ‘jeneverstad’ terug: Schiedamse gins, jenevers en wodka’s spelen er de hoofdrol.

1714-schiedam.nl Op pagina 32 brengt VLOT een bezoekje aan Schiedam.

VISSEN MET JUUL

Waterbewoner Juul is visser in en rond Amsterdam en op de Maasplassen. En hij neemt jou graag mee op avontuur! Huur Juul in als visgids en leer vissen als een pro.

Geloof ons: een echte beleving. https://nl.ufx.fishing

LETTERSOEP Straatpoëzie vind je overal. Maar in Hoorn (NoordHolland) pakten ze het nét even anders aan. In het water tussen de Binnenluiendijk en het Julianapark vind je dit ‘drijvend gedicht’ van kunstenaar Jan Merx (1959). Het gedicht gaat als volgt: de liefde bezit de tijd de tijd is geen werkelijkheid de werkelijkheid bestaat alleen in de droom de droom van dood en genot vertelt het geluk het geluk leeft in de liefde de liefde onsterfelijk maakt het leven gelukkig vergankelijk

LEKKER COCOONEN

Nachtje weg in de herfstvakantie? In bed & breakfast The Coon slaap je sfeervol op het water. The Coon is een drijvend tiny house; het ontwerp is geïnspireerd op de klassieke Amerikaanse aluminium caravans. The Coon ligt aan de Tramkade in Den Bosch. thecoon.nl

VLOT | 31

31_leuk.indd 31

09-09-21 15:07

WATERFIETSEN IN HISTORISCH SCHIEDAM

OVER JENEVER OUDE SCHEPEN EN EEN BONTE KOE Het historisch hart van Schiedam is echt een plaatje. Oude pakhuizen en stokerijen herinneren er met hun namen aan de handel overzee. In het centrum vind je karakteristieke bruggen, historische zeilschepen en de geur van jenever en cacao.

Tineke en Dorien bekeken het Hollandse stadje vanaf waterniveau. Trappen maar!

Kanoën, zeilen, roeien en luieren in een fluisterboot: voor VLOT verplaatsten we ons al op allerlei manieren over het water. Deze kon er nog bij: waterfietsen. En zo vinden we onszelf op een zonnige middag terug in de Lange Haven van Schiedam, met onze voeten op de trappers van een waterfiets.

Waterlígfiets is misschien een betere omschrijving; het trapmechanisme bevindt zich eerder vóór dan onder ons.

Maar wat maakt het uit. Het tempo is er lekker traag door en we hebben alle tijd om rond te kijken.

JENEVER IN JE BONBON Schiedam is van de oudsher dé jeneverstad van Nederland. Ze kwam eind

32 | VLOT

32-33-35_doen.indd 32

09-09-21 15:08

DOEN! Tineke Zwijgers (journalist) en Dorien Koppenberg (fotograaf) maken reisreportages en reisgidsen. Ook hebben ze een wandelsite: wandelingen.info.

achttiende eeuw tot bloei, toen de import van sterke drank uit Frankrijk opdroogde door de Franse Revolutie.

Langs de Lange Haven zien we fraai gerestaureerde pakhuizen met mooie opschriften. De namen, zoals Danzig en Klein Mecklenburg, herinneren aan de vroegere handel met steden aan de Oostzee. In andere gebouwen werd vroeger jenever gestookt. Langs de kades liggen fraaie historische zeilschepen, nu in gebruik als woning.

Bij twee smakelijke oude panden gaan we even aan wal. In het Jenevermuseum ruiken en proeven we alles over de historie van Schiedam als jeneverstad. Het museum stookt zelf moutwijnjenever, naar een recept uit >>>

1700, en de geur, die licht in het hoofd maakt, volgt ons door het pand.

Nog rijker ruikt het een paar deuren verderop bij chocolademaker De Bonte Koe. Daar maken ze hun >>>

VLOT | 33

32-33-35_doen.indd 33

09-09-21 15:08

DE ONRUST jacht- & scheepsbouw

NIEUWBOUW REFIT/RESTAURATIE VERKOOP

Hypotheek nodig?

Wij bieden u de mogelijkheden van meerdere banken.

Wij willen graag bewijzen dat wij beter zijn dan de bank! Test ons...

Leeuwarderstraatweg 121b | 8441 PK Heerenveen 06-22781260 | info@deonrust.nl

GA VOOR EEN VEILIG GEVOEL!

Barry Meruma

Actief en altijd dichtbij!

HELPDESK: 088-2400700 WWW.WOONBOOTADVOCAAT.NL

LBM kan uw woonark deugdelijk en zorgeloos afmeren met palen en beugels, afhouders en veren.

Ook voor het verfraaien van uw ark door loopranden en bruggen aan te brengen, bent u al jaren bij ons aan het juiste adres.

Neem voor een vrijblijvende offerte contact op met Marc: 06-29256879 info@lbm-almere.nl www.lbm-almere.nl

LBM Aanmeer Systemen (alles voor woonarken)

UW TRANSPORTEUR VOOR WOONARKEN EN ANDERE DRIJVENDE OBJECTEN

WWW.BAKKERWATERWERKEN.NL | INFO@BAKKERWATERWERKEN.NL | VEERPOLDER 53, WARMOND | 06-21198692

bonbons lekker zoet, maar ze vullen ze ook met onder meer gin, moutwijn, Grand Marnier of zelfs rode peper en nootmuskaat. Lekker!

DRIJVENDE KLIKO’S Een flink eind waterfietsen verder wenden we de steven ter hoogte van Nolet, al sinds 1691 de stoker van de beroemde Ketel 1-jenever. We keren terug via de Nieuwe Haven, die overigens ook erg historisch aan doet. Links zien we de Westerhaven, dé plek in Schiedam voor waterbewoners. Veel woonarken hebben hier een volwaardige verdieping en een ruime tuin tussen poort en ark. Boffen!

Via de idyllische Korte Haven fietsen we terug richting Oude Sluis, waar we de fietsen aanleggen bij het Zakkendragershuisje. Even later arriveren ook de opvarenden van een andere waterfiets. Tot onze verbazing laden die volle

plastic zakken met opgeraapt afval uit.

De verhuurder vertelt dat omwonenden zijn waterfietsen ooit kritisch omschreven als drijvende kliko’s. ‘Dat hebben we toen maar omgezet in iets positiefs.

Mensen die bereid zijn om tijdens het waterfietsen een paar tassen vol afval uit de grachten te vissen, trakteren we na afloop op ijs.’

PRAKTISCH De zespersoons waterfietsen zijn te huur vanaf € 20 per uur. Ga voor het beschreven rondje uit van 2-3 uur (€ 37,50 of € 55; waterfietsschiedam.nl).

Geen zin om te trappen? Ga mee met een rondvaart per fluisterboot (s-dam.nl).

Het Jenevermuseum (jenevermuseum.nl) en De Bonte Koe (debontekoe.nl) zijn bijna dagelijks open. In de Westerhaven kun je logeren in de woonark van B&B Elselina (elselina.nl). •

SANTÉ!

Vaak wordt jenever gezien als typisch Nederlands. Toch klopt dat niet helemaal. Jenever is een drank van de Lage Landen; het wordt ook gemaakt in België, Noord-Frankrijk en Noordwest-Duitsland. In de middeleeuwen dronk men brandewijn, een gedistilleerde wijn. Tijdens de pestepidemieën werden daar geneeskrachtige kruiden aan toegevoegd, zoals jeneverbes. Overigens drinken ze in het Verenigd Koninkrijk ook jenever, al weten ze dat zelf lang niet altijd. Stadhouder Willem III van Oranje, die eind zeventiende eeuw koning van Engeland werd, wilde de handel vanuit zijn moederland bevorderen en introduceerde in Engeland de ‘genever’, zoals jenever toen nog heette. Het werd er bekend én populair als ‘gin’.

VLOT | 35

32-33-35_doen.indd 35

09-09-21 15:08

160078 160078

160078

EEN 2E HANDS ARK KOPEN? Weet wat je koopt: laat een bouwkundige inspectie uitvoeren!

Ook voor een taxatierapport voor de bank zijn wij je graag van dienst.

WATER PROOF Waterproof Inspectie- en Expertisebureau B.V. Het Spijk 2 h - 8321 WT URK | T: 085 029 0339 | E: info@waterproof.expert

10% jubileumkorting op de huurprijs.

Scan de QR-code voor meer informatie!

waterproof.expert

Ongewenst vocht in uw woonark?

Droogspecialist heeft de passende droogoplossing na lekkage

Mini-Compacta UW PARTNER IN INDUSTRIËLE Mini-Compacta klimaatbeheersing juist voor woonboten!

UW PARTNER IN INDUSTRIËLE juist voor woonboten!

Mini-Compacta klimaatbeheersing Ligt uw toilet onder het rioolniveau?

Ligt uw toilet onder hetwoonboten! rioolniveau? juist voor Iedere woonbooteigenaar is tegenwoordig aangewezen op

Iedere woonbooteigenaar is tegenwoordig aangewezen op een opvoerinstallatie. Onze mini-Compacta U1.60 zorgt een opvoerinstallatie.

Onze mini-Compacta U1.60 zorgt Ligt uw toilet rioolniveau? ervoor dat uw boodschap netjesonder komthet waar het hoort: ervoor woonbooteigenaar dat uw boodschap netjes komt waaraangewezen het hoort: op Iedere is tegenwoordig vaak in het hoger gelegen riool. vaak in het hoger gelegen riool. een opvoerinstallatie. Onze mini-Compacta U1.60 zorgt dat uw boodschap netjeseen komt waar het hoort: MARITIME OFFSHORE PORT Een pomp in m’nervoor woonboot?

Velen verwachten Een pomp inhoger m’n woonboot?

Velen verwachten een in te het gelegen riool. technische ruimtevaak nodig hebben, maar het tegenovergetechnische ruimte nodig te hebben, maar het tegenovergestelde is waar. De mini-Compacta U1.60 van KSB doet MARITIME OFFSHORE PORT stelde is waar.

De woonboot? mini-Compacta U1.60 van KSB doet Een pomp in m’n wat haar naam belooft; de installatie past in eenVelen zeer verwachten een wat haar naam belooft; de installatie past in een zeer beperkte ruimte. technische ruimte nodig te hebben, maar het tegenovergebeperkte ruimte. stelde is waar.

De mini-Compacta U1.60 van KSB doet Voor meer informatie bezoek onze website Voorhaar meer informatie bezoek onze website wat naam belooft; de installatie past in een zeer www.ksb.nl/mini-compacta of neem contact op met een www.ksb.nl/mini-compacta of neem contact op met een ruimte. van onze experts beperkte tel. 020-4079800. van onze experts tel.

020-4079800.

Voor meer informatie bezoek onze website Botter 13, 2411 NM Bodegraven www.ksb.nl/mini-compacta of neem contact op met een T +31 (0)172 – 46 20 26 E info@droogspecialist.nl .

KSB Nederland BV infonl@ksb.com . www.ksb.nl DROGEN VE WARMEN VENTILEREN VOCHTMETEN . www.ksb.nl I Rwww.droogspecialist.nl van onze experts 020-4079800.

KSB Nederland BV .tel. infonl@ksb.com DROGEN

VERWARMEN

VENTILEREN

KSB Nederland BV . infonl@ksb.com . www.ksb.nl

VOCHTMETEN

10 jaar VLOT!

Nieuwbouw Van harte gefeliciteerd namens Verbouw alle medewerkers van KSB! Renovatie › Onze techniek. Uw succes.

Betonreparatie › Onze techniek. Uw succes.

Pompen Afsluiters Service Afmering Pompen Afsluiters Service ■

■

■

www.waterlandbouw.nl | Abbert 4 | 8321WN Urk 085-4866217 | info@waterlandbouw.nl

36_advertentie.indd 2

■

› Onze techniek. Uw succes.

Pompen Afsluiters Service ■

■

09-09-21 15:37

SCHEEPSJOURNAAL

Ankerzucht Corine Nijenhuis, ruimtelijk vormgever, schrijver en blogger, kocht met haar vriend een vrachtschip ‘uit het werk’: de Henriëtte, een stalen klipper uit 1901. Ze verbouwden haar tot varend woonschip en gaven haar haar doopnaam terug: Alfons Marie. Corine heeft een biografie geschreven over het schip: Een vrouw van staal. corinenijenhuis.com

Het is 2007 en het werfgeld is op. Wij mogen dan onervaren zijn; wij zijn niet bleu als blagen.

Wij weten dat de herschepping van een vrachtschip tot varend woonschip geld kost. Fiks-veel geld. Inschatten hoevéél fiks-veel geld, daarin is vooral vriendlief bedreven. Ook taxeert hij het juiste moment om de werf te verlaten en op eigen kracht verder te verbouwen, nu staalwerk en scheepstechniek gedaan zijn. Maar net voordat dat juiste moment gekomen is, besluit vriendlief nog één investering te willen doen daar op de werf; de handmatige ankerlier van Alfons Marie moet geëlektrificeerd worden. Ik knor. Het werfgeld is op. Vriendlief port. Ik zal er nog dankbaar om zijn, zegt hij: read-my-lipsen-onthoud-mijn-woorden. De ankerlier wordt geëlektrificeerd.

Veertien jaar lang ankeren wij geregeld en gerieflijk. Om het zware klipanker op te trekken, duw ik mijn duim op de knop van een mobiel kastje. Dan draaien traag de wielen en knarsen de tandradaren, dan zie ik de ellenlange ketting langzaam binnenrollen, tot dat magische moment waarop het anker zich laat zien, diep in het water. Als een zwaar en donker dier dat wacht omhoog te worden geholpen, het veilige kluisgat in.

En dan is het 2021 en liggen we op een Fries meer. Op het anker dat zich, na dagen van harde wind, heeft ingegraven als een onverzettelijke soldaat in een loopgraaf. Maar onverzettelijk of niet; het moet omhoog, dat anker, want wij willen verder, de baren op. Mijn duim drukt op de knop van het mobiele kastje. Het blijft verontrustend stil. Geen traag op gang ko-

mend gesuis van de motor, geen tandwielen die zich knarsend in beweging zetten. Alfons Marie trekt de scheepsschouders op; zij weet van niets.

Vriendlief en ik zetten de schouders eronder; er zit niets anders op. Wij grijpen de wielen van de ankerlier en beginnen te draaien.

Read-my-lips-en-onthoud-mijn-woorden, het is een mantra waarop het goed draaien is. In het begin. Tot halverwege de lengte van de ankerketting, die zich, zwaar als lood en traag als de spreekwoordelijke dikke stront, knarsend omhoog laat trekken. Dan komt het anker los van de grond. Dat zware, donkere dier dat wacht omhoog te worden geholpen, het veilige kluisgat in. Té zwaar is dat donkere dier, halverwege de boeg stokt het, schudt kort heen en weer om als voor dood te blijven hangen. De ankerwielen weigeren nog te draaien in onze met blaren overdekte handpalmen. Ons rest niets dan naar de steiger te varen, op zoek naar hulpkracht.

Alfons Marie zwijgt in alle talen.

Drie luidruchtige jongens zijn het, die samen met vriendlief de wielen draaien. Hel getier en woest getetter, voordat het klipanker eindelijk in het kluisgat zit. De jongens kloppen zich op borsten en rollen met spierballen, zij grijnzen als filmsterren naar de aangetreden omstanders. Dat ze maar het best mee kunnen varen, roepen ze naar het publiek. Om het anker op te trekken. Alfons Marie rilt. Ik leg mijn hand op haar stalen huid. Read-my-lipsen-onthoud-mijn-woorden, mompel ik zachtjes. Morgen laten we de elektromotor repareren. •

VLOT | 37

37_scheepsjournaal.indd 37

09-09-21 15:08

LW O - N I E U W S

DENK MEE OVER UW BELANGENBEHARTIGING Deze pagina wordt gevuld door de Landelijke Woonboten Organisatie (LWO).

Tenminste, tot nu toe, want de LWO heeft nieuws: voortaan draagt de organisatie de naam Landelijke Waterwoon Organisatie.

Beweging is de enige constante in de wereld van wonen op het water – letterlijk en figuurlijk. Daarom hebben we als LWO besloten om onze naam te veranderen. De Landelijke Woonboten Organisatie is nu Landelijke Waterwoon Organisatie.

‘Waterwoon’ is misschien niet de mooiste aanduiding, maar het dekt het nog steeds in brede zin wat de LWO doet: de belangen behartigen van wonen op het water. We zijn er voor drijvende bouwwerken met een verplichte omgevingsvergunning én voor varende woonboten.

De LWO is opgericht om als waterbewoners samen weerstand te bieden aan overheden die wonen op het water onmogelijk wilden maken.

Van een idealistische, lokale vereniging is de LWO uitgegroeid tot een organisatie die meepraat op landelijk niveau.

VRAAGBAAK Wonen op het water is een volwaardige woonvorm. Toch wordt dat niet altijd zo gezien. We merken dat onze manier van wonen nog vaak moet worden verdedigd. In het verleden stond het LWO-bestuur leden vaak juridisch bij in procedures tegen de overheid. Met name oud-bestuurslid Eric Blaauw vervulde daarin een belangrijke rol.

Het huidige bestuur heeft die werkzaamheden stopgezet, omdat de LWO geen rechtsbijstandsverzekering is. Wél zijn we nog steeds actief als vraagbaak en helpdesk. Elke dinsdagavond staat onze telefoonlijn open en vragen per mail worden altijd zo snel mogelijk beantwoord. Af en toe voeren we uitgebreide mailwisselingen.

We krijgen vooral juridische vragen; blijkbaar voorziet zulke eerstelijns rechtshulp in een grote behoefte. Met onze antwoorden kan de vraagsteller verder – zelf, of met een jurist.

DILEMMA Dat we steeds meer juridische vragen krijgen van leden, legt een grote druk op de beschikbare menskracht en deskundigheid van de LWO. Dat stelt het bestuur voor een lastig dilemma.

Zetten we onze financiële middelen in voor belangenbehartiging (lobby!) én voor een externe juridische helpdesk? Of laten we leden apart betalen voor persoonlijk advies, zodat de financiële buffer van de LWO intact blijft?

Alle leden hebben baat bij landelijke belangenbehartiging, terwijl juridisch advies alleen nuttig is voor de vragensteller. Bovendien heeft diegene persoonlijk financieel belang bij rechtshulp. Let wel: een waterwoning is economisch kapitaal. Een ligplaatsof omgevingsvergunning is geld waard, en bij verkoop worden de roerende zaak én die ‘overdraagbare’ vergunning te gelde gemaakt.

Aan de andere kant kan een juridische procedure iets opleveren waar wél alle waterbewoners baat bij hebben. Zij kunnen de jurisprudentie van zo’n zaak als ‘kapstok’ gebruiken als ze zelf een geschil hebben.

maar good governance geldt ook voor ons. Over dit soort vraagstukken gaan de toekomstvisie en missie van de LWO. Hoe willen we ons positioneren, welke doelen stellen we, hoe zetten we onze middelen en mensen in? Met andere woorden, de vraag is: wat voor vereniging willen we zijn?

In 2015 hebben we een beleidslijn uitgezet. Nu, zes jaar later, is het tijd om die lijn opnieuw tegen het licht te houden. We willen graag mét onze leden beslissen hoe de LWO verdergaat. De LWO kan een Vereniging Eigen Huis voor waterbewoners zijn, óf een club met idealistische motieven, die geleid wordt door vrijwilligers. Misschien gaan deze twee uitersten ook samen…

Wil je meepraten en meebeslissen? Word dan nu lid van de LWO. We hebben jou nodig om onze koers te bepalen.•

Lid worden van de LWO? Ga naar lwoorg.nl en regel het nu.

Ben je al lid? Nodig ook je buren uit!

VLOT-lezers betalen slechts € 20 voor het eerste jaar van hun lidmaatschap (normaal € 24,50 per jaar).

LWO – Samen drijf je verder!

BETROUWBAAR De LWO moet betrouwbare informatie blijven verstrekken. De juridische bronnen waaruit we putten kosten veel geld, maar zijn ook nodig. Als organisatie zijn we niet armlastig,

38 | VLOT

38_lwo.indd 38

09-09-21 15:09

DRIJVENDE VOORTUIN

AAN BOORD Wat is jouw favoriete plek aan boord?

Mail naar redactie@ vlotwaterwonen.nl.

G

VLOT-redacteur Marleen Leussink (32) zit zélf ook het liefst op haar vlot. Binnenkort organiseert ze zelfs een ‘drijf in’ bij hun Purmerendse waterwoning. Maar hoe ze ook aan dit zonnige plekje verknocht is; de hoofdstad lonkt.

Tekst en foto’s Marleen Leussink

‘Op een mooie zomerdag hoor je hier elke 10 minuten getingel: het teken dat een van de bruggen opengaat, en we weer een parade aan bootjes kunnen verwachten. Ik vind het leuk om met vriendinnen te bespreken wat er langskomt.

“Oei, kijk die patserboot zeg.” Of juist: “Wat een prachtschip, zo eentje zou ik later ook wel willen.” En ik zwaai altijd naar de schippers.

Toen mijn vriend Paul en ik deze woonark drie jaar geleden kochten, dobberde er een krakkemikkig vlotje voor de deur. In eerste instantie stond ik niet te springen om een nieuw vlot aan te schaffen. Drieduizend euro, moet dat nou, zei ik tegen Paul.

Toch ben ik nu blij dat we de investering hebben gedaan: het is mijn favoriete plek geworden. Ik zit er graag te lezen – op dit moment ‘Weerwater’ van Renate Dorrestein – of te mediteren.

En ik geniet er vaak van een ontbijt in de ochtendzon.

Het vlot ligt op het zuiden, dus het kan hier in de zomer heel warm worden. Daarom heeft Paul de constructie van de bank met het schaduwdoek bedacht. En als we het echt niet meer uithouden, nemen we een duik of gaan we in de achtertuin zitten. Vanaf het vlot kijk ik uit op het schip van de buren, een voormalig viskotter uit Harlingen die in december dienstdoet als boot van de Purmerendse Sinterklaas. Dat uitzicht geeft me extra het gevoel dat ik op het water woon.

Bijkomend voordeel van deze drijvende voortuin is dat vrienden nu nóg vaker langskomen om te chillen en te zwem-

men. Paul vertoont dan graag zijn kookkunsten op de ‘Blue Egg’. Zijn pizza bianca is ieders favoriet: een pizza zonder tomatensaus mét mozzarella, mascarpone, rode ui, knoflook en rucola. Zalig. Ik serveer de drankjes. De openslaande deuren grenzen aan de keuken, waardoor de omloop een soort bar is geworden. Binnenkort willen we een ‘drijf in’ organiseren voor de buren. Ze kunnen dan met hun eigen bootje bij ons vlot aanmeren voor saté en een biertje.

We hebben zelf een motorbootje, zo eentje waarvan het niet uitmaakt als je per ongeluk ergens tegenaan vaart. Vanaf ons plekje in het kanaal de Where maken we regelmatig mooie vaartochten naar Edam, Marken, Amsterdam of het Alkmaardermeer. We hebben het heerlijk hier op ons vlot, maar stiekem heb ik mijn hart verpand aan Amsterdam. Paul is daar schipper op een rondvaartboot en ik werk er als ambulant begeleider. Daarom zijn we op zoek naar een nieuwe waterwoonplek in Amsterdam. Wie weet wil een VLOT-lezer met ons ruilen?’ • Meer informatie en foto’s van de ark van Marleen en Paul vind je op vlot-aanbod.nl.

VLOT | 39

39_aanboord.indd 39

09-09-21 15:10

STAP OVER NAAR VLOT-verzekerd EEN WATERDICHTE VERZEKERING VOOR JE WOONBOOT

Ben jij wel goed verzekerd?

Doe de gratis polischeck op vlot-verzekerd.nl

De meeste woonbootpolissen zijn huizenpolissen. Maar een woonboot kent hele andere risico’s dan een huis. Daarom is er VLOT-verzekerd, een verzekeringsagentschap enkel en alleen voor woonboten. Samen met onze twee partners zijn onze specialisten elke dag op het water. Bij ons zijn de risico’s van waterwonen goed gedekt – en bij ons woon je écht zorgeloos.

Bij VLOT-verzekerd vertellen we je welke risico’s je loopt met je huidige polis en bieden we je – als dat nodig is – een betere polis aan. Plus overstap, uiteraard.

Doe daarom de gratis polischeck op vlot-verzekerd.nl.

Het Spijk 2-F | 8321 WT URK | info@vlot-verzekerd.nl | T: 0527-200012 | vlot-verzekerd.nl

Vlot-Verzekerd_hele_sept_2021.indd 40

08-09-21 13:32