"Επι της αυρίου εκίνησαν και ήλθαν στην Λιοδώραν, το παρεπόταμον του Αλφέως ολόρθα εκατεβαίναν στην Ίσοβαν εδιάβηκεν αλλάγι από τους Τούρκους, το μοναστήρι εκάψασιν, εδε αμαρτία που εγίνη."
1
Χρονικόν του Μορέως, στ. 4669-4672.
ΜΠΙΤΖΙΜΠΑΡΔΙ
ΑΜΕΝΑΠΤΗΤΗ ΔΘΛΗΜΘΑΘΑ ΗΚΕΙΤΠΞΜΘΙΗ ΕΦΗΛΕΠΘΔΑ 6 ΧΡΟΝΟΣ ΑΡ.ΦΥΛΛΟΥ : 32 ΝΟΕΜΒΡΗΣ 2018 ος
ΤΓΕΙΑ Μια νέα στήλη άρθρων με θέμα την υγεία. Απώτερος σκοπός η ενημέρωση σε θέματα που αφορούν την υγεία μας και την διατροφή μας. Επίσης θα προβάλλονται προβληματισμοί για το Σύστημα Υγείας και για την κατάσταση των τοπικών νοσοκομείων.
Ο Νέορ ύλλογορ ηος Υωπιού Με ηηο εθινγέο πνπ έιαβαλ ρώξα, ηνλ Αύγνπζην ζην ρσξηό καο, ζπζηήζεθε λέν Γ θαη πιαζηώζεθε από ειεγθηηθή επηηξνπή. ηηο αξρηαηξεζίεο ηνπ λένπ πιιόγνπ δηακνηξάζηεθαλ νη ζέζεηο, δελ θξίλσ ηελ ηθαλόηεηα ησλ θαηερόλησλ απηώλ, θαη έηζη ν λένο ζύιινγνο ηνπ ρσξηνύ έιαβε ζάξθα θαη νζηά. Δπρήο έξγνλ ζα ήηαλ λα γίλνληαλ γλσζηά, ζε όινπο ηνπο ζπγρσξηαλνύο, ηα πξαθηηθά ηνπ απειζόληνο ζπιιόγνπ θαη ηα νηθνλνκηθά πνπ παξέδσζε ζηνλ λέν. Με απηόλ ηνλ ηξόπν λα ππάξμεη ζαθήο ελεκέξσζε γηα ηα ηαηθηελόκελα θαη λα κάζνπκε επηηέινπο πσο θηλείηαη ν ζύιινγνο ηνπ ρσξηνύ καο, αλ δελ μέξνπκε, θαη λα έρνπκε κηα πην απνθξπζηαιισκέλε άπνςε!!! η οχιά Σαξίδι ζηο παπελθόν ηηρ Πελοποννήζος
ει.2
Μλεκεία από θάζε πεξίνδν ηεο πνιπθύκαληεο ηζηνξίαο ηεο, ζπνπδαίνη αξραηνινγηθνί ρώξνη όπσο ε αξραία Οιπκπία, ε Δπίδαπξνο, νη Μπθήλεο, ε θαζηξνπνιηηεία ηνπ Μπζηξά θαη ηεο Μνλεκβάζηαο. νη βπδαληηλέο εθθιεζίεο, κνλαδηθνί νηθηζκνί θαη γνεηεπηηθά θάζηξα, καδί κε θπζηθέο νκνξθηέο, καγλεηίδνπλ πιήζνο ηνπξηζηώλ απ’ όιν ηνλ θόζκν πνπ μεθηλνύλ κε θάζε κέζν γηα λα θάλνπλ ηνλ γύξν ηεο Πεινπνλλήζνπ, κηα εθδξνκή ηδηαίηεξα δηαδεδνκέλε θαη δεκνθηιήο, άγλσζηε γηα ηνπο πεξηζζόηεξνπο από εκάο. ει.4 (ΜΔΡΟ ηζη΄)
ΑΓΡΟΣΙΚΑ ΚΑΙ…ΑΛΛΑ! Όζα πξέπεη λα γλσξίδεηε γηα ην γινηνζπόξην θαη ην θπθινθόλην ζηελ ειηά! Σν θπθινθόλην θαη ην γινηνζπόξην είλαη δύν θπηνπαζνγόλνη κύθεηεο πνπ πξνζβάιινπλ ηελ ειηά. πγθεθξηκέλα, ην θπθινθόλην πξνζβάιιεη θπξίσο ηα θύιια θαη ην γινηνζπόξην θπξίσο ηνλ ειαηόθαξπν, ηδηαίηεξα όηαλ απηόο πιεζηάδεη ηελ σξίκαλζε. Σα παξαπάλσ παζνγόλα κπνξνύλ λα αληηκεησπηζζνύλ ζπγρξόλσο κε ηα ίδηα θαιιηεξγεηηθά θαη θαηαπνιέκεζεο κέηξα. Κςκλοκόνιο ή κηλίδωζη ηων θύλλων ηηρ ελιάρ Οθείιεηαη ζην κύθεηα Spilocaea oleagina. Πξνζβάιιεη θπξίσο ηα θύιια θαζώο θαη ηνπο κίζρνπο ησλ θύιισλ θαη ηνπο πνδίζθνπο ησλ αλζέσλ αιιά ζπαληόηεξα ηνπο θαξπνύο θαη ηνπο ηξπθεξνύο βιαζηνύο. Σν ραξαθηεξηζηηθό ζύκπησκα ηνπ κύθεηα είλαη ε εκθάληζε θπθιηθώλ θειίδσλ ΤΝΔΥΔΗΑ ΣΖΝ ΔΛ. 2
Ζ Μνλή ηεο Ίζνβαο κε ηελ θαξπά ζην εζσηεξηθό ηεο, πξηλ ηηο επεκβάζεηο ηεο Δθνξείαο Αξραηνηήησλ.
ΛΟΘΤΖΘΛΟΑΠΔΘ
2
ΤΓΕΙΑ Από ηα πόδηα κέρξη ηελ θνξπθή, ηα ζπκπηώκαηα πνπ αθνινπζνύλ κπνξεί λα ζαο δώζνπλ ηηο πξώηεο ελδείμεηο ζρεηηθά κε ην ζώκα ζαο θαη ηηο πηζαλέο αζζέλεηεο πνπ κπνξεί λα αλαπηύμεηε ζην κέιινλ. Γελ ρξεηάδεηαη λα δεη θαλείο κέζα από κία θξπζηάιιηλε ζθαίξα, γηα λα πξνβιέςεη ηελ κειινληηθή ηνπ πγεία, παξά κόλν λα εληείλεη ηηο πέληε αηζζήζεηο ηνπ. Δίηε ην ζπλεηδεηνπνηείηε είηε όρη, πνιιέο πξνβιεκαηηθέο θαηαζηάζεηο θαη αζζέλεηεο αξρίδνπλ κε απιέο, αλεπαίζζεηεο θπζηθέο αιιαγέο, νη νπνίεο, όκσο, κπνξεί λα απνηεινύλ ηελ θνξπθή ελόο παγόβνπλνπ. Σα θαιά λέα: Αλ μέξεηε ηη λα ςάμεηε, κπνξείηε λα εληνπίζεηε έγθαηξα πνιιά πξνβιήκαηα, λα απεπζπλζείηε ζηνλ θαηάιιειν γηαηξό θαη λα ηα ζεξαπεύζεηε γξήγνξα, πξηλ επηδεηλσζνύλ. Δδώ είλαη νη επηά ηξόπνη, κε ηνπο νπνίνπο ην ζώκα ζαο ζα κπνξνύζε λα ζαο θάλεη έλα θόθθηλν ζηληάιν θηλδύλνπ γηα ηελ πγεία ζαο. Διέγμηε: Σελ Αίζζεζε ηεο Όζθξεζεο Γηα: Νόζν Alzheimer. Μηα αδπλακία ζηελ νζθξεηηθή-ηθαλόηεηα, ζα κπνξνύζε λα είλαη έλα από ηα πξώηα ζεκάδηα ηεο λόζνπ Αιηζράηκεξ, ζύκθσλα κε check6κηα κειέηε ηνπ ακεξηθαληθνύ Δζληθνύ Ηλζηηηνύηνπ Νεπξνινγηθώλ Γηαηαξαρώλ θαη Δγθεθαιηθνύ Δπεηζνδίνπ. ε πνληηθνύο δηαπηζηώζεθε όηη κία πξσηετλε (πξόδξνκε πξσηεΐλε ηνπ ακπινεηδνύο), ε νπνία εκπιέθεηαη ζηελ αλάπηπμε ηεο λόζνπ ηνπ Alzheimer, όηαλ ηνπο ρνξεγήζεθε ζε κεγάιε πνζόηεηα, πξνθάιεζε λέθξσζε λεπξηθώλ θπηηάξσλ ζηηο κύηεο ηνπο, ζε πνιύ πςειόηεξα πνζνζηά, ζε ζύγθξηζε κε ηνπο θπζηνινγηθνύο πνληηθνύο. Οη αιιαγέο πνπ ζπκβαίλνπλ ζην νζθξεηηθό ζύζηεκά ζαο θαη νθείινληαη ζηε λόζν Alzheimer, κπνξεί λα είλαη παξόκνηεο κε απηέο πνπ ζπκβαίλνπλ ζε άιιεο πεξηνρέο ηνπ εγθεθάινπ, αιιά ζηα θύηηαξα ηεο κύηεο εθδειώλνληαη πνιύ λσξίηεξα. ηγά-ζηγά ράλεηε ηελ αίζζεζε ηεο όζθξεζεο, θάηη πνπ κπνξεί λα είλαη θπζηνινγηθό κεηά ηελ ειηθία ησλ 70, αιιά αλ παξαηεξήζεηε λα ζπκβαίλεη κία ηέηνηα θαηάζηαζε ζε πνιύ λεόηεξε ειηθίαο – ή αθόκα πεξηζζόηεξν εάλ ζπκβεί μαθληθά – απεπζπλζείηε ζην γηαηξό ζαο. Διέγμηε : Σα Νύρηα ζαο Γηα : Λύθν. Σα πγηή λύρηα είλαη ζπλήζσο θπζηνινγηθά ζε εκθάληζε θαη αθή θαη πεληαθάζαξα. Δάλ παξαηεξήζεηε θνθθηλίιεο θάησ από ηα λύρηα ζαο ζα κπνξνύζε λα είλαη ην πξώην ζεκάδη κηαο αζζέλεηαο, πνπ ιέγεηαη Λύθνο. Πξόθεηηαη γηα κία λόζν θαηά ηελ νπνία, ην αλνζνπνηεηηθό ζύζηεκα επηηίζεηαη ζηνπο πγηείο ηζηνύο. Ο Λύθνο κπνξεί επίζεο λα πξνθαιέζεη εμάλζεκα ζηελ εμσηεξηθή πιεπξά ησλ ρεξηώλ θαη ησλ δαθηύισλ ζαο, θαζώο θαη νίδεκα θαη πξήμηκν ζηε βάζε ησλ λπρηώλ ζαο. Διέγμηε : Σα καιιηά ζαο Γηα : Αζζέλεηα ηνπ Θπξενεηδνύο. Όηαλ ν ζπξενεηδήο ζαο – έλαο ελδνθξηλήο αδέλαο ζην ιαηκό ζαο πνπ έρεη ζρήκα πεηαινύδαο θαη πνπ παξάγεη νξκόλεο – δελ ιεηηνπξγεί ζσζηά, απηό επεξεάδεη ηηο νξκόλεο ζε όιν ην ζώκα ζαο, αθόκε θη εθείλεο πνπ ζπλδένληαη κε ηελ αλάπηπμε θαη ηελ παξαγσγή καιιηώλ. Ση είλαη θπζηνινγηθό θαη ηη όρη; Δπεηδή ν ζπξενεηδήο ζρεηίδεηαη κε ηελ απώιεηα ησλ καιιηώλ, κπνξείηε λα δείηε αιιαγέο ζηελ πνηόηεηα ησλ καιιηώλ ζαο, όπσο γηα παξάδεηγκα ηα καιιηά ζαο λα γίλνληαη ή μεξά ή πην ζθιεξά πξηλ αξρίζνπλ λα πέθηνπλ. Ζ ππνιεηηνπξγία ηνπ ζπξενεηδνύο (ππνζπξενεηδηζκόο) κπνξεί επίζεο λα πξνθαιέζεη αξαίσζε ησλ θξπδηώλ ζαο. ΤΝΔΥΔΗΑ ΣΖΝ ΔΛ.3
ΑΓΡΟΣΙΚΑ ΚΑΙ…ΑΛΛΑ! ΤΝΔΥΔΗΑ ΑΠΟ ΔΛ.1 κάηηα παγσληνύ) ζηελ επάλσ επηθάλεηα ησλ θύιισλ ηεο ειηάο νη νπνίεο ζηε ζπλέρεηα γίλνληαη πην θαζηαλέο πεξηθεξεηαθά ελώ πεξηβάιινληαη ζπρλά θαη από ρισξσηηθή άισ. Μεγαιύηεξνο αξηζκόο θειίδσλ εληνπίδεηαη ζηα παιαηόηεξα θύιια θαη ζηα θαηώηεξα κέξε ηνπ δέλδξνπ. Σα πξνζβεβιεκέλα θύιια θηηξηλίδνπλ θαη πέθηνπλ πξόσξα. ε πεξηνρέο κε πγξό θιίκα ε πξνζβνιή κπνξεί λα επηθέξεη κέρξη θαη θαζνιηθή θπιιόπησζε ζηα ειαηόδελδξα.Δμαηηίαο ηεο κεγάιεο θπιιόπησζεο πνπ πξνθαιεί νδεγεί ζηελ κεγάιε εμαζζέληζε ησλ δέληξσλ θαζώο θαη ζηε κείσζε ηεο παξαγσγήο αιιά θαη ζηελ αθαξπία. Ζ κόιπλζε θαη ε εμάπισζε ηεο αζζέλεηαο επλνείηαη από κέηξηεο ζεξκνθξαζίεο 10-20νC θαη βξνρνπηώζεηο ή πνιύ απμεκέλε πγξαζία.Σελ ζεξκή θαη μεξή πεξίνδν ηνπ θαινθαηξηνύ ε αλάπηπμε ηνπ κύθεηα αλαζηέιιεηαη αιιά επηβηώλεη επάλσ ζηα πξνζβεβιεκέλα θύιια πνπ παξακέλνπλ ζην δέλδξν. Ζ έληαζε ηεο αζζέλεηαο ζε κηα πεξηνρή επεξεάδεηαη όρη κόλν από ην ύςνο θαη ηηο εκέξεο ηεο βξνρήο, αιιά θαη από ηελ πνιύ πςειή πξστλή πγξαζία ηελ άλνημε θαη ην θαινθαίξη, ζε ζπλδπαζκό κε ηελ ύπαξμε κνιύζκαηνο. Γλοιοζπόπιο ή παζηέλλα Οθείιεηαη ζην κύθεηα Gloeosporium olivarum. Ο κύθεηαο πξνζβάιιεη θπξίσο ηνπο θαξπνύο όηαλ πιεζηάδνπλ ζηελ σξίκαλζε ή όηαλ είλαη ώξηκνη θαη απνηειεί έλα ζνβαξό πξόβιεκα γηα ηελ παξαγσγή, πξνθαιώληαο ραξαθηεξηζηηθή ζήςε (ζπξξίθλσζε).Ζ αζζέλεηα εκθαλίδεηαη όηαλ ν θαξπόο αιιάδεη ρξώκα, απνθηά ζθνύξεο θειίδεο πνπ κε επλντθέο ζπλζήθεο πγξαζίαο επεθηείλνληαη, θαιύπηνληαο νιόθιεξν ηνλ θαξπό. Σόηε νη θαξπνί πέθηνπλ ζην έδαθνο ή αλ παξακείλνπλ ζην δέληξν, απνζαζξώλνληαη θαη ζπξξηθλώλνληαη.Ζ βαζηθή αηηία εθδήισζεο ηεο λόζνπ είλαη ε απμεκέλε πγξαζία. Οη ειηέο πνπ πξνζβάιινληαη πέθηνπλ πξόσξα κεηώλνληαο ηελ απόδνζε ηεο ζπγθνκηδήο θαη ζην ζηάδην ηεο ειαηνπαξαγσγήο παξάγνπλ έλα θνθθηλσπό ιάδη ρακειήο πνηόηεηαο, πνιύ ζνιό θαη κε πςειό βαζκό νμύηεηαο.Δπηβάιιεηαη νπσζδήπνηε ε ζπιινγήαπνκάθξπλζε ηνπ πεζκέλνπ ζην έδαθνο θαξπνύ, γηαηί απνηειεί πνιύ ζεκαληηθή πεγή κόιπλζεο γηα ην επόκελν έηνο. Ανηιμεηώπιζη και ηων δύο παθογόνων
Μείσζε ηεο ζρεηηθήο πγξαζίαο ζην πεξηβάιινλ ησλ δέλδξσλ κε θαηάιιειν θιάδεκα γηα αεξηζκό ηεο θόκεο (θπθινθόλην, γινηνζπόξην). Πξνιεπηηθνί ςεθαζκνί κε ραιθνύρα κπθεηνθηόλα, ηδηαίηεξα ηηο βξνρεξέο πεξηόδνπο (θπθινθόλην). Φεθαζκόο κέρξη απνξξνήο κε ραιθνύρν κπθεηνθηόλν ακέζσο κεηά ηε ζπγθνκηδή κε ξάβδηζκα (θπθινθόλην, γινηνζπόξην). Φεθαζκόο κέρξη απνξξνήο κε ραιθνύρν κπθεηνθηόλν ακέζσο κεηά ηε ζπγθνκηδή (θπθινθόλην).
ΛΟΘΤΖΘΛΟΑΠΔΘ ΤΓΕΙΑ ΤΝΔΥΑΗΑ ΑΠΟ ΔΛ.2 Διέγμηε : Σελ εηθόλα ζαο ζηνλ θαζξέθηε Γηα : Δκθξαγκα. Οη άλζξσπνη πνπ θαίλνληαη κεγαιύηεξνη από ηελ ειηθία ηνπο, έρνπλ πςειόηεξν θίλδπλν λα παξνπζηάζνπλ θαξδηνινγηθά πξνβιήκαηα ζηελ πνξεία, θαηαιήγνπλ νη εξεπλεηέο από ην Παλεπηζηεκηαθό Ννζνθνκείν ηεο Κνπεγράγεο. ε ζύγθξηζε κε ηα άηνκα πνπ δελ έρνπλ νξαηά ζεκάδηα γήξαλζεο – δει. γθξίδα καιιηά, θαιάθξα, ξπηίδεο, θαη ζαθνύιεο θάησ από ηα κάηηα – εθείλνη πνπ έρνπλ ηξία ή ηέζζεξα από απηά ηα νξαηά ζεκάδηα, αληηκεησπίδνπλ θαηά 40% πςειόηεξν θίλδπλν λα αλαπηύμνπλ θαξδηαθή λόζν θαη έλα 57% πςειόηεξν θίλδπλν εκθξάγκαηνο κεηά ηα 35 ηνπο ρξόληα. Δάλ παξαηεξήζεηε νπνηνδήπνηε από απηά ηα ζεκάδηα, δεηήζηε από ην γηαηξό ζαο λα ειέγμεηε γηα ηπρόλ άιινπο παξάγνληεο θηλδύλνπ θαξδηαθήο λόζνπ, πνπ κπνξεί λα θξύβνληαη θάησ από ηελ επηθάλεηα. Διέγμηε : Σελ Αλαπλνή ζαο Γηα : ηπηηθή Γπζιεηηνπξγία. Ζ βαξηά δπζάξεζηε αλαπλνή κπνξεί λα είλαη έλα απνθαιππηηθό ζεκάδη αλαπηπζζόκελεο αζζέλεηαο ησλ νύισλ, ε νπνία, όκσο, κπνξεί κε ηε ζεηξά ηεο λα ζπλδέεηαη κε ηελ ζηπηηθή δπζιεηηνπξγία. Σνύξθνη εξεπλεηέο δηαπίζησζαλ ζε άλδξεο ειηθίαο κεηαμύ 30 θαη 40 εηώλ, όηη όζνη έπαζραλ από ζνβαξή πεξηνδνληίηηδα είραλ πάλσ από ηξεηο θνξέο πεξηζζόηεξεο πηζαλόηεηεο λα απνθηήζνπλ πξνβιήκαηα ζηύζεο, ζε ζρέζε κε άλδξεο κε πγηή νύια. Ση κπνξείηε λα θάλεηε; : Να βνπξηζίδεηε ηα δόληηα ζαο δύν θνξέο ηελ εκέξα, λα ρξεζηκνπνηείηε νδνληόλεκα θαζεκεξηλά, θαη λα πεγαίλεηε ζηνλ νδνληίαηξό ζαο, δύν θνξέο ην ρξόλν. Διέγμηε : Σα Μάηηα ζαο Γηα : Δθπησζε Ννεηηθήο Λεηηνπξγίαο ε κηα κειέηε, νη άλζξσπνη από 38 εηώλ θαη άλσ, νη νπνίνη είραλ κεγαιύηεξα αηκνθόξα αγγεία ζηα κάηηα ηνπο, θάλεθε λα έρνπλ ρεηξόηεξεο επηδόζεηο ζηα ηεζη IQ, ζε ζρέζε κε απηνύο πνπ είραλ κηθξόηεξεο θιέβεο, ζύκθσλα κε ηνπο εξεπλεηέο από ην Παλεπηζηήκηνπ ηνπ Duke. Οη θιέβεο ζηα κάηηα ζαο είλαη παξόκνηεο ζε κέγεζνο, ηε δνκή θαη ιεηηνπξγία, κε ηα ηηο θιέβεο ηνπ εγθεθάινπ ζαο, έηζη ώζηε ηα κάηηα ζαο λα κπνξνύλ λα δείμνπλ εθ ησλ πξνηέξσλ κηα έθπησζε ζηελ πγεία ηνπ εγθεθάινπ ζαο, ρξόληα πξηλ από ηελ εκθάληζε ηεο Αλνηαο. Γελ είλαη ηόζν εύθνιν λα εληνπίζεηε από κόλνη ζαο απηή ηελ αιιαγή ζηνλ εαπηό ζαο, νπόηε πξνγξακκαηίζηε λα θάλεηε θάζε ρξόλν κηα επίζθεςε ζηνλ νθζαικίαηξό ζαο. Διέγμηε : Σελ Αθνή ζαο Γηα: Γηαβήηε. --------------------------------------------------Οη άλζξσπνη κε δηαβήηε έρνπλ πεξηζζόηεξεο από δηπιάζηεο πηζαλόηεηεο, λα ππνζηνύλ απώιεηα αθνήο, ζε ζρέζε κε εθείλνπο πνπ δελ πάζρνπλ από ηε λόζν, ζύκθσλα κε κειέηε εξεπλεηώλ από ην Παλεπηζηήκην Niigata ηεο Ηαπσλίαο. Παξαδόμσο, νη λεόηεξνη δηαβεηηθνί – θάησ από ηελ ειηθία ησλ 60 εηώλ δηαηξέρνπλ αθόκε κεγαιύηεξν θίλδπλν γηα ηελ αλάπηπμε βιαβώλ ζηελ αθνή ηνπο ζε ζρέζε κε ηνπο κεγαιύηεξνπο ζπλαζζελείο ηνπο. Σα πςειά επίπεδα ζαθράξνπ ζην αίκα, πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ εκθάληζε ηνπ δηαβήηε, κπνξνύλ λα βιάςνπλ ηα αηκνθόξα αγγεία ζηα απηηά ζαο.
3
Το αμπέλι και η ελιά στην αρχαία Ελλάδα! Καηά ηελ 4ε ρηιηεηία π.ρ. νη Έιιελεο, γλσζηνί λαπηηθνί, γλσξίδνπλ ην ακπέιη από ηνπο ιανύο ηεο Μεζνπνηακίαο, κε ηνπο νπνίνπο είραλ εκπνξηθέο ζρέζεηο. Σν αγάπεζαλ πνιύ, ην θαιιηέξγεζαλ θαη ην ελέηαμαλ ζηνλ πινύζην πνιηηηζκό ηνπο. Σν ηαύηηζαλ κε ηνλ ζεό Γηόλπζν, γην ηνπ Γία θαη ηεο εκέιεο. Ο κύζνο αλαθέξεη πσο ν Γηόλπζνο παληξεύηεθε ηελ Αξηάδλε, θόξε ηνπ Μίλσα πνπ ηελ είρε αθήζεη ν Θεζέαο ζηελ Νάμν, θαη έθαλε καδί ηεο δύν γηνύο ηνλ ηάθπιν θαη ηνλ Οηλνπίσλα, νη νπνίνη δίδαμαλ ηελ ακπεινθαιιηέξγεηα θαη ηελ νηλνπνίεζε ηνπ απνηειέζκαηνο απηήο, ζηελ Διιάδα. Σν θξαζί έγηλε ζύκβνιν πνιηηηζκνύ γηα ηνπο Έιιελεο κε απνηέιεζκα λα ην απεηθνλίζνπλ ζε αγγεία θαη πνιιέο πόιεηο λα θόςνπλ λνκίζκαηα κε ηνλ Γηόλπζν θαη ηελ άκπειν.
Ζ ειηά απνηειεί απηνθπέο θπηό ηεο ιεθάλεο ηεο Μεζνγείνπ θαη νη Έιιελεο ππήξμαλ νη πξώηνη πνπ θαηάιαβαλ ηελ επεξγεζία ηνπ δέληξνπ κε ην ιάδη πνπ παξάγεη θαη ηελ θαιιηέξγεζαλ ειηά, όπσο θαη ην ακπέιη, απνηέιεζε ζεκαληηθό δώξν θαη έπαημε θαηαιπηηθό ξόιν ζηελ δηακόξθσζε ηνπ πνιηηηζκνύ ησλ αξραίσλ Διιήλσλ. Δίλαη γλσζηόο ν κύζνο πνπ αλαθέξεηαη ζηελ δηακάρε ηεο Αζελάο κε ηνλ Πνζεηδώλα κε ηξόπαην ηελ νλνκαζία ηεο πόιεο. Ζ Αζελά πξνζέθεξε κηα ειηά ζηελ πόιε θαη ην ηεξό δέληξν έγξαςε ηελ δηθή ηνπ ηζηνξία. Όηαλ νη Πέξζεο θαηέιαβαλ ηελ Αζήλα ην 480 π.ρ., έθαςαλ ηελ ηεξή ειηά ηεο Αζελάο, ε νπνία ηελ επόκελε κέξα απηή βιάζηεζε θαη πάιη. Μέρξη θαη ηνπο ύζηεξνπο Ρσκατθνύο ρξόλνπο νη Αζελαίνη έδεηρλαλ κε θακάξη ην ηεξό δέληξν θαη πίζηεπαλ πσο όια ηα δέληξα ειηάο πξνέξρνληαλ από ην ζπγθεθξηκέλν. Ζ δάθλε είλαη έλα αθόκε θπηό κε ζετθή θαηαγσγή. Ζ κπζνινγία αλαθέξεη πσο ε Γάθλε ήηαλ λύκθε, θόξε ηνπ πνηακνύ Πελεηνύ θαη ήηαλ ηέξεηα ζηνλ λαό ηεο Άξηεκηο. Ο ζεόο Απόιισλ ηελ εξσηεύζεθε παξάθνξα αιιά ε Γάθλε δελ ελέδσζε, ηόηε ν ζεόο ηελ θπλήγεζε κέζα ζηα δάζε. Ζ Γάθλε παξαθάιεζε ηνλ πνηάκην ζεό παηέξαο ηεο , Πελεηό θαη εθείλνο ηελ κεηακόξθσζε ζε αξσκαηηθό θπηό πνπ πήξε ην όλνκα ηεο. Ο Απόιισλ γηα λα παξεγνξεζεί έθνςε θιαδηά θαη ηα έθαλε ζηεθάλη ην νπνίν ηνπνζέηεζε ζην θεθάιη ηνπ ζε αλάκλεζε ηνπ έξσηά ηνπ. Έθηνηε ε δάθλε θαζηεξώζεθε σο ζηεθάλη ζηνπο ληθεηέο ή ζηα εξώα. Ο Κξόθνο, ζύκθσλα κε ηελ πινύζηα αξραία ειιεληθή κπζνινγία ήηαλ θίινο ηνπ ζενύ Δξκή. Κάπνηα κέξα πνπ νη δπν θίινη έπαηδαλ, ν Δξκήο ρηύπεζε θαηά ιάζνο ηνλ Κξόθν ζην θεθάιη θαη ηνλ ζθόησζε. Δθεί πνπ έπεζαλ νη ζηαγόλεο ηνπ αίκαηνο ηνπ θύηξσζε ην αξσκαηηθό θπηό πνπ από ηα άλζε ηνπ παίξλνπκε ην κπαραξηθό πνπ είλαη από ηα αθξηβόηεξα ζηνλ θόζκν.
4
ΛΟΘΤΖΘΛΟΑΠΔΘ Ταξίδι στο παρελθόν της Πελοποννήσου (Μέρος ιστ’)
ΑΡΥΑΗΟΛΟΓΗΚΟ ΥΧΡΟ ΗΘΜΗΑ Ο Ηζζκόο, ην ζηελό απηό θνκκάηη γεο, πνπ ελώλεη ηε ηεξεά Διιάδα κε ηελ Πεινπόλλεζν, απνηέιεζε, από ηελ αξραηόηεηα, κείδνλ δήηεκα γηα ηνπο θαηνίθνπο ηεο Κνξίλζνπ, αθνύ ρώξηδε ην αξσληθό από ηνλ Κνξηλζηαθό θόιπν -θαη θαη' επέθηαζε ην Αηγαίν από ην Ηόλην πέιαγνο- θαη θαζηζηνύζε ηε κεηάβαζε από ηε κία ζάιαζζα ζηελ άιιε επηθίλδπλε, θνπξαζηηθή θαη ρξνλνβόξα. Έηζη, ινηπόλ, ζηνπο ρξόλνπο ηνπ Πεξίαλδξνπ θαηαζθεπάζηεθε ν δίνιθνο, έλαο δξόκνο ιηζόζηξσηνο, από ηελ παξαιία ηνπ ρνηλνύληα (Καιακάθη) έσο ηνπ δπηηθνύ πέξαηνο ηνπ θαλαιηνύ. Ο δξόκνο απηόο, ν νπνίνο θαηά έλα κεγάιν κέξνο απνθαιύθζεθε από ηε ζθαπάλε ηνπ Νηθ. Βεξδειή, δελ είρε ραξαρηεί ζε επζεία γξακκή, κε ζθνπό λα απνθεπρζνύλ νη απόηνκεο αλεθνξηέο θαη θαηεθνξηέο, έρεη πιάηνο 3,5 - 5 κέηξα θαη είλαη ζηξσκέλνο κε θαλνληθνύο, πώξηλνπο θπβόιηζνπο. Γεμηά θαη αξηζηεξά θαίλεηαη πσο είραλ ηζνπεδσζεί ρσκαηόδξνκνη, ρξήζηκνη επίζεο ζην έξγν ηεο κεηαθνξάο ησλ ζθαθώλ. ηε κέζε ηνπ ιίζηλνπ θαηαζηξώκαηνο ππάξρνπλ δπν βαζηέο παξάιιειεο απιαθηέο, πνπ απέρνπλ 1,50 κέηξα ε κία από ηελ άιιε. ηηο απιαθηέο απηέο θηλνύληαλ νη ηξνρνί κηαο, κεγάινπ κήθνπο, θαηαζθεπήο, ε νπνία έθεξε πάλσ ηεο ην ζθάθνο θαη ε νπνία νλνκαδόηαλ νιθόο. Ζ, πνιύ θνπξαζηηθή, απηή δηαδηθαζία ρξεζηκνπνηνύηαλ κόλν γηα ειαθξά πινία θαη θπξίσο πνιεκηθά, όηαλ ήηαλ πξαγκαηηθά αλάγθε λα βξεζνύλ γξήγνξα από ηε κία ζάιαζζα ζηελ άιιε.Τπνιείκκαηα πζηεξνκπθελατθνύ ηείρνπο, ή θαηά άιινπο εξεπλεηέο αλαιεκκαηηθνύ ηνίρνπ, βξίζθνληαη ζήκεξα θνληά ζην ρώξν ηεο αξραίαο Ηζζκίαο. Πξόθεηηαη γηα έλα ηείρνο αθαλόληζηνπ ζρήκαηνο, θαηαζθεπαζκέλν κε νγθόιηζνπο θαη εζσηεξηθό παξαγέκηζκα από κηθξέο πέηξεο θαη ρώκαηα (πάρνπο από 2 έσο 3.5 κέηξα). Ζ ρξνλνινγία θαηαζθεπήο ηνπ πξνζδηνξίδεηαη ζηνλ 12ν π.Υ. αηώλα. ηελ πεξηνρή ηεο αξραίαο Ηζζκίαο ηα πιένλ αμηνζέαηα είλαη ην ζέαηξν θαη ην ζηάδην. ηα 1883 έγηλε ε πξώηε ζπζηεκαηηθή αξραηνινγηθή έξεπλα ζηελ πεξηνρή, από ηε Γαιιηθή αξραηνινγηθή ρνιή ησλ Αζελώλ. Χζηόζν, ε πξνζπάζεηα απηή απέηπρε λα πξνζδηνξίζεη ηνπο δύν θύξηνπο λανύο ηνπ ηεξνύ: ηνπ Πνζεηδώλα θαη ηνπ Παιαίκνλα. Σε ζσζηή ηνπο ζέζε αλαθάιπςε ζηα 1952 ν θαζεγεηήο Oscar Broneer, ζηηο αλαζθαθέο ηεο Ακεξηθαληθήο Αξραηνινγηθήο ρνιήο. Σα πνξίζκαηα δεκνζηεύηεθαλ έλαλ ρξόλν αξγόηεξα θαη ζε γεληθέο γξακκέο είλαη ηα εμήο: Σν ηέκελνο ηνπ Ηζζκίνπ Πνζεηδώλα, όπσο θαίλεηαη από αλαζήκαηα, ππήξρε θαηά ηνλ 7ν π.Υ. αηώλα. Καηά ηα κέζα ηνπ ίδηνπ αηώλα ηδξύζεθε ν αξρατθόο λαόο, ν νπνίνο θαηαζηξάθεθε από θσηηά ζηηο αξρέο ηνπ 5νπ αηώλα. Ξαλαρηίζηεθε σο δσξηθόο πεξίπηεξνο κε ηνπηθό πσξόιηζν, είρε πηεξό 6Υ13 θηόλσλ θαη δηαζηάζεηο ηνπ ζηπινβάηε πεξίπνπ 54Υ23 κέηξσλ. Καηαζηξάθεθε, όκσο, κεηά από 70 ρξόληα ηελ άλνημε ηνπ 390 π.Υ., επηζθεπάζηεθε θαη ζπλέρηζε λα αθκάδεη σο ην 146 π.Υ., νπόηε ν Μόκκηνο θαηέζηξεςε νινζρεξώο ηελ Κόξηλζν. Μεηά ην 44 π.Υ., κε ηνλ επαλνηθηζκό ηεο Κνξίλζνπ, ν λαόο αλνηθνδνκήζεθε, ελώ ηνλ 2 κ.Υ. αηώλα πηζηεύεηαη πσο έγηλε ν ηειεπηαίνο πην επξύρσξνο πεξίβνινο κε ηηο ζηνέο θαη πξόππιν παξά ηε ΝΑ γσλία. Από ην ζέαηξν ηεο αξραίαο Ηζζκίαο δε ζώδνληαη παξά ειάρηζηα ιείςαλα, δηόηη ήηαλ ην πιεζηέζηεξν από ηα ρηίζκαηα πξνο ην κεζαησληθό νρπξό θαη θπξηνιεθηηθά
μεζεκειηώζεθε γηα λα πξνκεζεύζεη νηθνδνκηθό πιηθό ζην νρπξό. Έρνπλ βξεζεί ζεκέιηα ηεο ζθελήο θαη ηνπ θνίινπ, κεξηθά από ηα ζεκέιηα ηεο δπηηθήο παξόδνπ, ε ζεκειίσζε ηνπ πξνζθελίνπ θαη κεξηθνί ιίζνη από ηε ζεκειίσζε δύν βάζξσλ κεγάισλ πιαζηηθώλ εηθόλσλ. Σν Παιαηκόλην, ν λαόο δειαδή πνπ ήηαλ αθηεξσκέλνο ζηε ζαιαζζηλή ζεόηεηα κε ην όλνκα Παιαίκνλαο, ξσκατθήο επνρήο, αλαζθάθεθε από ηνλ O. Broneer. Έρεη πξνζαλαηνιηζκό ίδην κε απηόλ ηνπ λανύ ηνπ Πνζεηδώλα, ην θξεπίδσκά ηνπ έρεη κήθνο 8,30 κέηξα θαη πιάηνο 7,70 θαη ύςνο 1,85 κέηξα. Ο λαόο είρε ηδηαίηεξν πεξίβνιν, ελώ ζηα αλαηνιηθά ηνπ ζεκεηώλνληαη ηξεηο ιάθθνη ζπζηώλ. Σν ζηάδην ηεο Ηζζκίαο, ήηαλ γλσζηό θαη πξν ησλ αλαζθαθώλ, πσο βξηζθόηαλ 300 κέηξα πεξίπνπ ΝΑ ηνπ ηεξνύ ηνπ Πνζεηδώλα. ηελ ΝΑ γσλία, όκσο, ηνπ ηεξνύ αλαθαιύθζεθε ε αθεηεξία ηνπ αξραηόηεξνπ ζηαδίνπ, όπνπ δηαθξίλνληαη ηα ίρλε 16 ζπλνιηθά βαιβίδσλ εθθίλεζεο. Σν λεόηεξν ζηάδην δηακνξθώζεθε ζε θπζηθή θνηιόηεηα θαη ην κήθνο ηνπ ήηαλ πεξίπνπ 181,15 κέηξα.
Μπιτζιμπάρδι
Τπεύζπλνο: Γηώξγνο Ζ. Εέξβαο Δπηθνηλσλία: 6932620202 210/5766374 e-mail: zervasgeorge72@gmail.com zervasgeorge@rocketmail.com Έληππν κε θεξδνζθνπηθνύ ραξαθηήξα