przekład Marzena Chrobak
Wydawnictwo Znak . Kraków 2014
I Felícito Yanaqué, właściciel Przedsiębiorstwa Transportowego Na rihualá, wyszedł z domu tamtego poranka, jak każdego dnia od poniedziałku do soboty, punktualnie o wpół do ósmej, po odby ciu półgodzinnej sesji qi gong, wzięciu zimnego prysznica i przy rządzeniu sobie swojego ulubionego śniadania: kawy z kozim mle kiem i tostów z masłem i kilkoma kropelkami chancaca, syropu z trzciny cukrowej. Mieszkał w centrum Piury, a na ulicy Arequipa panowała już miejska wrzawa. Wysokie chodniki były pełne ludzi spieszących do biura lub na targ czy odprowadzających dzieci do szkoły. Pobożnisie zmierzały do katedry na mszę o ósmej. Ulicz ni sprzedawcy zachwalali donośnie swoje nugaty, lizaki, smażone plasterki zielonego banana, pierożki empanadas i inne smakołyki, a w rogu, w podcieniach kolonialnego gmachu, zasiadł już ślepy Lucindo z kubeczkiem na jałmużnę u stóp. Wszystko tak samo jak co dzień, od niepamiętnych czasów. Z jednym wyjątkiem. Tego ranka ktoś przykleił do starych, drewnianych, obitych ćwiekami drzwi jego domu, na wysokości mosiężnej kołatki, niebieską kopertę, na której wyraźnie wypisa no drukowanymi literami nazwisko adresata: DON FELÍCITO YANAQUÉ. O ile sięgał pamięcią, był to pierwszy raz, gdy ktoś 9
zostawiał mu list w taki sposób, niby pismo z sądu czy mandat. Zwykle listonosz wsuwał korespondencję przez szparę w drzwiach. Oderwał kopertę, otworzył ją i przeczytał zawartość, poruszając ustami w miarę lektury: Panie Yanaqué, to, że Pańskiemu Przedsiębiorstwu Transportowemu Narihualá wiedzie się tak dobrze, napawa dumą Piurę i piurańczyków. Wią że się to jednak także z pewnym ryzykiem, ponieważ każda firma odnosząca sukces jest narażona na grabież i wandalizm ze strony ludzi pełnych urazy, zawistnych i innych nicponi, których tu nie brakuje, o czym Pan bardzo dobrze wie. Ale proszę się nie mar twić. Nasza organizacja zapewni Transportes Narihualá oraz Panu i Pańskiej szacownej rodzinie ochronę przed wszelkimi nieprzy jemnościami, niechęcią czy pogróżkami ze strony łajdaków. Na sze wynagrodzenie za tę pracę wyniesie 500 dolarów miesięcz nie (jak Pan widzi, to drobnostka dla człowieka tak majętnego). Skontaktujemy się z Panem w stosownym czasie w sprawie wa runków płatności. Zbędne jest podkreślanie najwyższej dyskrecji, jaką powinien Pan zachować w odniesieniu do naszych ustaleń. Wszystko powin no pozostać między nami. Niech Bóg Pana strzeże.
Zamiast podpisu pod listem widniał niezgrabny rysunek czegoś, co przypominało pajączka. Don Felícito przeczytał list kilka razy. Był napisany chwiejnym pismem, z licznymi kleksami. Poczuł się zdziwiony i rozbawiony, czemu towarzyszyła niejasna świadomość, że chodzi o niewybred ny dowcip. Zmiął kartkę i kopertę, zamierzając wrzucić je do ko sza na śmieci na rogu ślepego Lucindo, lecz zmienił zamiar, rozpro stował je i schował do kieszeni. 10
Kilka przecznic dzieliło jego dom przy ulicy Arequipa od biu ra przy alei Sánchez Cerro. Przebył tę odległość, nie ustalając pla nu pracy na dany dzień, jak to zwykle robił, lecz rozmyślając o liś cie z pajączkiem. Czy powinien wziąć go na poważnie? Zgłosić na policję? Szantażyści oznajmiali, że skontaktują się z nim w spra wie „warunków płatności”. Poczekać, aż to zrobią, zanim pójdzie na komisariat? Może to tylko żarcik jakiegoś nieroba, który chciał zepsuć mu dzień. Od jakiegoś czasu przestępczość w Piurze nasili ła się: włamania, napady, nawet porwania, zlecane, jak mówiono, przez rodziny białasów z El Chipe i Los Ejidos. Był zakłopotany i niezdecydowany, lecz pewny co najmniej jednego: pod żadnym pozorem i w żadnym wypadku nie da ani centava tym bandytom. Po raz kolejny, jak tyle już razy w życiu, Felícito przypomniał so bie słowa wypowiedziane przez ojca tuż przed śmiercią: „Nigdy ni komu nie pozwól się sponiewierać, synu. Ta rada to jedyny spadek, jaki ci zostawiam”. Nie zapomniał tych słów i nigdy nie pozwolił się sponiewierać. A z ponad pięcioma krzyżykami na karku był już za stary na to, żeby zmieniać nawyki. Pogrążony w myślach, zale dwie skinięciem głowy pozdrowił poetę Joaquína Ramosa i przy spieszył kroku; zazwyczaj przystawał, by zamienić kilka słów z tym niepoprawnym artystą cyganem, który z pewnością spędził noc w jakiejś knajpce i dopiero teraz wlókł się do domu, ze szklistymi oczami, nieodłącznym monoklem, ciągnąc na sznurku kózkę, któ rą nazywał swoją gazelą. Gdy dotarł do biura Transportes Narihualá, już wyjechały, ściś le według rozkładu, autobusy do Sullany, Talary i Tumbes, do Chulucanas i Morropón, do Catacaos, La Unión, Sechury i Bayó var, wszystkie z przyzwoitą liczbą pasażerów, podobnie jak mini busy do Chiclayo i furgonetki do Paity. Kilka osób nadawało prze syłki lub sprawdzało godziny odjazdu popołudniowych autobusów i minibusów. Sekretarka Josefita, o szerokich biodrach, strzelająca oczami, wydekoltowana, położyła mu już na biurku listę spotkań 11
i obowiązków, a także termos z kawą, którą będzie popijał przez całe przedpołudnie, aż do pory obiadu. – Co panu jest, szefie? – powitała go. – Skąd ta mina? Śniło się panu coś złego? – Drobne problemy – odrzekł, zdejmując płaszcz i marynarkę. Powiesił je na wieszaku i usiadł, lecz natychmiast zerwał się i ubrał, jakby przypomniał sobie o czymś bardzo pilnym. – Zaraz wracam – powiedział sekretarce w drodze do drzwi. – Idę na komisariat, mu szę coś zgłosić. – Włamali się do pana? – otworzyła szeroko bystre, błyszczące oczy. – Teraz w Piurze dochodzi do tego codziennie. – Nie, nie, opowiem ci później. Zdecydowanym krokiem ruszył w stronę komisariatu znajdu jącego się o kilka przecznic dalej, przy tej samej alei Sánchez Cer ro. Było jeszcze wcześnie i nie doskwierał upał, lecz wiedział, że za niecałą godzinę ta ulica z niezliczonymi biurami podróży i przed siębiorstwami transportowymi zacznie buchać żarem i że wróci do biura zlany potem. Miguel i Tiburcio, jego synowie, powtarzali mu wielokrotnie, że na szaleństwo zakrawa chodzenie w marynarce, ka mizelce i kapeluszu w tym mieście, gdzie wszyscy, biedni czy bogaci, przez cały rok paradują w koszuli z podwiniętymi rękawami albo w guayaberze. Ale on nigdy nie rozstawał się z oficjalnym strojem, by zachować stateczny wygląd. Od czasu gdy otworzył Transportes Narihualá, dumę swego życia, zimą i latem nosił zawsze kapelusz, marynarkę, kamizelkę i krawat z miniaturowym węzłem. Był męż czyzną drobnym, chudziutkim, oszczędnym i pracowitym; w Yapa terze, gdzie się urodził, i w Chulucanas, gdzie uczęszczał do szkoły podstawowej, nigdy nie chodził w butach. Zaczął to robić dopie ro wtedy, gdy ojciec przywiózł go do Piury. Miał teraz pięćdziesiąt pięć lat i zachował zdrowie, chęć do pracy i energię. Uważał, że do brą kondycję fizyczną zawdzięcza porannym ćwiczeniom qi gong, których nauczył go przyjaciel, nieżyjący już właściciel sklepu spo 12
żywczego Lau. Był to jedyny sport, jaki uprawiał w życiu, nie licząc marszu, o ile można było nazywać sportem te ruchy jak na spowol nionym filmie, bardziej niż z wysiłkiem mięśni związane z umiejęt nością specyficznego, mądrego oddychania. Dotarł do komisariatu zgrzany i wściekły. Żarcik czy nie, człowiek, który napisał ten list, naraził go na stratę poranka. Wnętrze komisariatu było rozgrzane jak piec, a jako że wszystkie okna były zamknięte, tonęło w półmroku. Przy drzwiach stał wen tylator, lecz nie działał. Żandarm siedzący przy okienku dla peten tów, młodziutki gołowąs, zapytał, czym może mu służyć. – Chciałbym porozmawiać z pańskim szefem – powiedział Fe lícito, podając mu wizytówkę. – Pan komisarz wyjechał na urlop na kilka dni – wyjaśnił żan darm. – Jeśli pan zechce, może pan porozmawiać z sierżantem Li tumą, który tu teraz dowodzi. – W takim razie porozmawiam z nim, dziękuję. Musiał odczekać kwadrans, zanim sierżant raczył go przyjąć. Kiedy żandarm wprowadził go do maleńkiego pokoiku, Felícito miał chusteczkę mokrą od wycierania spoconego czoła. Sierżant nie wstał, żeby go powitać. Podał mu dłoń, pulchną i wilgotną, po czym wskazał na puste krzesło, które stało przed nim. Był korpu lentny, z lekką nadwagą, miał nieduże oczy o miłym spojrzeniu i zalążek podwójnego podbródka, który gładził od czasu do cza su z czułością. Był ubrany w koszulę od munduru w kolorze kha ki, rozpiętą, z plamami potu pod pachami. Na małym stoliku stał wentylator, ten, owszem, działał. Felícito z wdzięcznością powitał podmuch chłodnego powietrza, który musnął jego twarz. – W czym mogę panu pomóc, panie Yanaqué? – Właśnie znalazłem ten list. Przykleili go do drzwi mojego domu. Sierżant Lituma założył okulary, które nadały mu wygląd biu rokraty, i przeczytał list z uwagą, nie zmieniając spokojnego wyra zu twarzy. 13
– No cóż, no cóż… – odezwał się po chwili, wykrzywiając usta w grymasie, którego znaczenia Felícito nie zdołał odszyfrować. – Takie są konsekwencje postępu, don. Na widok skonsternowanej miny właściciela agencji przewozo wej wyjaśnił, potrząsając trzymanym w ręku listem: – Kiedy Piura była biednym miastem, takie rzeczy się nie zda rzały. Komuż by wtedy przyszło do głowy, żeby żądać haraczu od przedsiębiorcy? Teraz skoro ludzie mają forsę, spryciarze ostrzą pa zury i szukają łatwego zarobku. Wszystkiemu są winni Ekwador czycy, proszę pana. Nie ufają swojemu rządowi, więc wywożą kapi tał i inwestują go u nas. Napychają sobie kieszenie naszym kosztem. Kosztem piurańczyków. – To dla mnie żadna pociecha, panie sierżancie. Poza tym słu chając pańskich słów, można by odnieść wrażenie, że nie cieszy się pan z tego, że Piura miewa się dobrze. – Tego nie powiedziałem – przerwał niespiesznie sierżant. – Po wiedziałem tylko, że wszystko w życiu ma swoją cenę. A cena po stępu jest właśnie taka. Jeszcze raz zamachał listem z rysunkiem pajączka, a Felícito Yanaqué pomyślał, że ta śniada i okrągła twarz kpi sobie z niego. W oczach sierżanta migotało żółtozielonkawe światełko takie jak u iguany. Z głębi komisariatu dobiegł tubalny okrzyk: „Najlep sze dupy Peru są tutaj, w Piurze! Podpisuję się pod tym, jego mać”. Sierżant uśmiechnął się i dotknął palcem skroni. Felícito, bardzo poważny, czuł się klaustrofobicznie. Ledwie mieścili się obaj między tymi przepierzeniami z desek, zabazgranymi kredą i długopisem, pełnymi ogłoszeń, przypomnień, zdjęć, wycinków z gazet. Pach niało tu potem i starością. – Skurwiel, który to napisał, zna się na ortografii – oświadczył sierżant, ponownie wymachując listem. – W każdym razie ja nie widzę tu błędów. Felícito poczuł, że krew go zalewa. 14
– Nie jestem zbyt dobry z gramatyki i nie sądzę, by ta kwestia miała wielkie znaczenie – powiedział cicho, tłumiąc gniew. – A co się teraz wydarzy, pańskim zdaniem? – Na razie nic – odparł sierżant niezbity z tropu. – Zanotuję pańskie dane, tak na wszelki wypadek. Być może wszystko zakoń czy się na tym liście. Ktoś ma coś do pana i chce pana wkurzyć. Ale być może to coś poważniejszego. Tu jest napisane, że skontaktują się z panem w sprawie pieniędzy. Jeśli tak się stanie, proszę przyjść do mnie i zobaczymy. – Pan najwyraźniej nie przywiązuje wagi do tej sprawy – zapro testował Felícito. – Bo na razie jej nie ma – oznajmił sierżant, wzruszając ramio nami. – To tylko kartka zmiętego papieru, panie Yanaqué. Być może głupi dowcip. Ale jeśli rzecz zrobi się poważna, policja wkro czy do akcji, zapewniam pana. No dobrze, bierzmy się do pracy. Przez długą chwilę Felícito recytował swoje dane osobiste i za wodowe. Sierżant Lituma notował je w zeszycie o zielonej okład ce skrawkiem ołówka, który zwilżał w ustach. Przedsiębiorca od powiadał na pytania, które wydawały mu się zbędne, z rosnącym zniechęceniem. Przyjście na komisariat było stratą czasu. Ten gli niarz nic nie zrobi. Poza tym czyż nie mawiano, że policja jest naj bardziej skorumpowaną instytucją publiczną? Nie można wyklu czyć, że list podpisany rysunkiem pajączka wyszedł z tej cuchnącej nory. Kiedy Lituma oznajmił, że list musi zostać na komisariacie jako dowód, Felícito podskoczył. – Chciałbym najpierw zrobić jego kopię. – Nie mamy ksera – wyjaśnił sierżant, pokazując wzrokiem franciszkańskie wyposażenie lokalu. – Na ulicy jest wiele punk tów, gdzie zrobią panu odbitkę. Proszę się pospieszyć. Czekam tu na pana. Felícito wyszedł na aleję Sánchez Cerro i tuż obok Głównego Targu znalazł to, czego szukał. Musiał odczekać długą chwilę, aż 15
kilku inżynierów wykona kopie stosu planów, po czym postano wił nie ryzykować dalszych pytań sierżanta i oddał kopię listu mło dziutkiemu żandarmowi. Zamiast wrócić do biura, ruszył w stronę centrum, w tłok, klaksony, upał, megafony, taksówki motocyklowe, samochody i turkoczące wózki widłowe. Przeszedł na drugą stro nę alei Grau, zanurzył się w cień tamaryndowców przy placu Bro ni, po czym, zwalczając pokusę zajścia na owocową cremoladę do El Chalán, ruszył w stronę starej dzielnicy rzeźniczej, osiedla swej młodości, nadrzecznej Ścierwiarni. Prosił Boga, żeby Adelaida była w swoim sklepiku. Rozmowa z nią dobrze mu zrobi. Podniesie go na duchu, a może nawet santera da mu jakąś dobrą radę. Upał za władnął już światem, choć nie minęła jeszcze dziesiąta. Czuł, że ma wilgotne czoło i rozżarzoną sztabę na karku. Szedł szybko, stawia jąc krótkie, żwawe kroki, zderzając się z ludźmi tłoczącymi się na wąskich chodnikach o zapachu moczu i smażonego oleju. Jakieś ra dio grało na cały regulator salsę Merecumbé. Felícito powiadał nieraz, i powtórzył to nawet kiedyś Gertrudis, swojej żonie, i swoim dzieciom, że Pan Bóg, by wynagrodzić mu wieloletni trud i poświęcenia, postawił na jego drodze dwie osoby, sklepikarza Laua i przepowiadającą przyszłość Adelaidę. Bez nich nigdy nie powiodłoby mu się w interesach, nie rozwinąłby swojego przedsiębiorstwa transportowego, nie założyłby szacownej rodziny i nie cieszyłby się niezawodnym zdrowiem. Nie był specjalnie to warzyski. Od czasu gdy biednego Laua wyprawił na tamten świat skręt kiszek, została mu tylko Adelaida. Na szczęście była u siebie, stała jak zwykle za ladą maleńkiego sklepiku z ziołami, świętymi, pasmanterią i innymi drobiazgami, oglądając zdjęcia w jakimś ko lorowym czasopiśmie. – Dzień dobry, Adelaido – pozdrowił ją, wyciągając rękę. – Przy bij piątkę. Jak dobrze, że cię zastałem. Była to Mulatka w trudnym do odgadnięcia wieku, niska, korpulentna, z dużym tyłkiem i obfitymi piersiami, chodząca 16
boso po klepisku swego sklepiku, o długich lśniących włosach, rozpuszczonych i opadających na ramiona, tonąca w odwiecznej tunice czy habicie burego koloru, sięgającym po kostki. Miała ogromne oczy i spojrzenie, które zdawało się świdrować raczej, niż patrzeć, złagodzone wyrazem sympatii, który wzbudzał u lu dzi zaufanie. – Skoro przychodzisz do mnie, to coś złego ci się przytrafiło albo ma się przytrafić – zaśmiała się, klepiąc go po plecach. – Jaki masz problem, Felícito? Podał jej list. – Zostawili mi go na drzwiach dziś rano. Nie wiem, co robić. Zgłosiłem to na policję, ale myślę, że na darmo. Gliniarz, który ze mną rozmawiał, nie przejął się zbytnio. Adelaida pomacała list i powąchała go, wciągając powietrze głę boko, jakby wdychała zapach perfum. Następnie podniosła go do ust, a Felícito odniósł wrażenie, że kosztuje skrawek papieru. – Przeczytaj mi go, Felícito – powiedziała, zwracając kartkę. – Już widzę, że to nie liścik miłosny, che guá. Słuchała z wielką powagą, gdy przedsiębiorca czytał list. Kiedy skończył, zrobiła kpiącą minę i rozłożyła ręce: – I co ja mam ci powiedzieć, tatuśku? – Powiedz mi, czy to poważna sprawa, Adelaido. Czy mam się przejmować, czy nie? Czy to jest może jakiś głupi dowcip? Wyja śnij mi, proszę. Santera wybuchnęła śmiechem, który wstrząsnął całym jej kor pulentnym ciałem ukrytym pod luźną tuniką w burym kolorze. – Nie jestem Panem Bogiem, żeby wiedzieć takie rzeczy – wy krzyknęła, wymachując rękami. – Nic ci nie mówi natchnienie, Adelaido? Przez dwadzieścia pięć lat naszej znajomości nigdy nie dałaś mi złej rady. Wszystkie mi się przydały. Nie wiem, czym byłoby moje życie bez ciebie, ku moszko. Nie mogłabyś raz jeszcze mi poradzić? 17
– Nie, tatuśku, nie mogę – odrzekła Adelaida, udając zasmuco ną. – Nie czuję żadnego natchnienia. Przykro mi, Felícito. – Trudno, cóż na to poradzimy? – westchnął przedsiębiorca, się gając po portfel. – Jak się nie da, to się nie da. – Dlaczego chcesz mi dać pieniądze, skoro nie umiałam ci do radzić? – zaprotestowała Adelaida, ale włożyła do kieszeni bank not dwudziestosolowy, który Felícito wręczył jej po długich nale ganiach. – Mogę usiąść tu na chwilę w cieniu? Wyczerpało mnie to za mieszanie, Adelaido. – Siadaj i odpoczywaj, tatuśku. Przyniosę ci kubek chłodniut kiej wody świeżo przepuszczonej przez kamień. Siądź sobie wy godnie, o tak. Czekając, aż Adelaida wróci z zaplecza, Felícito przyglądał się pogrążonemu w półmroku sklepikowi: srebrzystym pajęczynom zwisającym ze stropu, wiekowym półkom z woreczkami pietrusz ki, rozmarynu, kolendry, mięty, skrzynkom z gwoździami, śruba mi, ziarnami, pętelkami, guzikami, rycinom i obrazkom matek boskich, chrystusów, świętych i błogosławionych płci obojga, wy ciętych z czasopism i gazet; przed niektórymi paliły się świeczki, na innych wisiały różańce, szkaplerze z napisem „Stój, kulo”, wosko we i papierowe kwiaty. To z powodu tych obrazków nazywano ją w Piurze santerą, ale przez całe ćwierćwiecze znajomości Adelaida nigdy nie wydała mu się szczególnie religijna. Nigdy na przykład nie widział jej na mszy. Mówiło się zresztą, że okoliczni probosz czowie uważają ją za wiedźmę. Tak za nią wołała czasem dzieciar nia na ulicy: „Wiedźma! Wiedźma!”. To nie była prawda, nie od prawiała czarów, tak jak energiczne Metyski z Catacaos i La Legua sprzedające napoje na zakochanie się, odkochanie się albo zły urok czy szamani z Huancabamby, którzy dotykali świnką morską cia ła chorych albo nakazywali im kąpiel w lagunach Las Huaringas, a ci płacili im za uwolnienie od dolegliwości. Adelaida nawet nie 18
była zawodową wróżbitką. Zajmowała się przepowiadaniem przy szłości bardzo rzadko, tylko dla przyjaciół i znajomych, nie biorąc od nich ani centava. Chociaż jeśli nalegali, dawała się przekonać i przyjmowała drobny upominek, który jej wręczali według uzna nia. Żona i dzieci Felícita (a także Mabel) wykpiwali jego ślepą wia rę w natchnienie i rady Adelaidy. A on nie tylko jej wierzył, ale też przywiązał się do niej. Martwiła go jej samotność i bieda. Nikt nie słyszał, żeby miała męża czy krewnych; zawsze widywano ją samą, ale sprawiała wrażenie zadowolonej ze swego pustelniczego życia. Po raz pierwszy ujrzał ją ćwierć wieku temu, kiedy pracował jako kierowca ciężarówek kursujących między prowincjami i nie miał jeszcze własnej firmy, choć marzył już o tym dniami i nocami. Spotkanie odbyło się na pięćdziesiątym kilometrze Panamericany, w jednym z owych skupisk sklepików i barów, gdzie kierowcy cię żarówek, autobusów i minibusów zatrzymują się zawsze na roso łek z kury, kawę, zupkę mięsną i kanapkę, zanim ruszą w długą, męczącą trasę przez pustynię Olmos, rozpalony piach i kamienie, ani jednej wioski, ani jednej stacji benzynowej czy warsztatu sa mochodowego w razie wypadku. Adelaida, która już wtedy nosiła ową burą koszulę, jedyne ubranie, w jakim ją widywano, prowa dziła jeden z punktów z suszonym mięsem i zimnymi napojami. Felícito nadjechał ciężarówką Casa Romero wypełnioną po sam dach belami bawełny, zmierzając do Trujillo. Był sam, jego pomoc nik wycofał się w ostatnim momencie, ponieważ w szpitalu po wiedziano mu, że stan jego matki bardzo się pogorszył i że może w każdej c hwili umrzeć. Jadł tamala, siedząc na ławeczce przed jej straganem, a w pewnym momencie zauważył, że kobieta wpa truje się w niego tymi swoimi głębokimi i świdrującymi ślepiami. Co ją ugryzło, che guá? Wyraz jej twarzy uległ zmianie. Wygląda ła na przerażoną. – Co pani jest, doño Adelaido? Dlaczego tak mi się pani przy gląda? 19
Nie odpowiedziała. Wbijała w niego wielkie, głębokie, ciemne oczy, grymas wstrętu lub przerażenia sprawił, że jej policzki zapad ły się, a czoło pobruździły zmarszczki. – Źle się pani czuje? – nalegał Felícito zaniepokojony. – Niech pan lepiej nie wsiada do tej ciężarówki – odezwała się w końcu ochrypłym głosem, jakby dokonując wielkiego wysiłku, by zapanować nad językiem i gardłem. Ręką wskazywała czerwoną ciężarówkę, którą Felícito zaparkował na skraju drogi. – Mam nie wsiadać do mojej ciężarówki? – powtórzył zbity z tropu. – A czemuż to, jeśli można wiedzieć? Adelaida oderwała od niego wzrok, by rozejrzeć się dokoła jak by w obawie, że inni kierowcy, klienci albo właściciele sklepików i barów mogą ją usłyszeć. – Mam natchnienie – powiedziała, zniżając głos, wciąż ze zmie nionym wyrazem twarzy. – Nie umiem tego wyjaśnić. Niech mi pan po prostu uwierzy, błagam. Lepiej niech pan nie wsiada do tej ciężarówki. – Dziękuję za radę, señora, jestem pewien, że daje mi ją pani w dobrej wierze. Ale ja muszę zarabiać na życie. Jestem kierowcą, żyję z siedzenia za kółkiem, doño Adelaido. Jak inaczej mam wy żywić żonę i moich dwóch synków? – Niech więc chociaż będzie pan bardzo ostrożny – poprosiła, spuszczając wzrok. – Proszę nie lekceważyć tego, co mówię. – Tak zrobię, señora. Obiecuję, że będę ostrożny. Zawsze jestem. Półtorej godziny później na zakręcie nieutwardzonej drogi z wielkiego tumanu szarożółtawego kurzu wyłonił się autobus linii Cruz de Chalpón, który wjechał na jego pas i wbił się w jego cię żarówkę, czemu towarzyszył ogłuszający huk giętej blachy, zgrzyt hamulców, krzyki i pisk opon. Felícito miał dobry refleks i zdą żył skręcić na pobocze, tak że autobus uderzył w naczepę z ładun kiem, co uratowało mu życie. Zanim jednak zrosły mu się kręgi, bark i prawa noga, spędził długi czas unieruchomiony pod war 20
stwą gipsu, która oprócz bólu powodowała jeszcze swędzenie do prowadzające go do szaleństwa. Kiedy wreszcie mógł zasiąść za kierownicą, pojechał na kilometr pięćdziesiąty. Señora Adelaida rozpoznała go natychmiast. – O, cieszę się, żeś się pan już wykaraskał – przywitała go. – Ta malito i napój jak zwykle? – Zaklinam na wszystko, co pani najbardziej kocha, niechże mi pani powie, skąd wiedziała, że wjedzie we mnie tamten autobus Cruz de Chalpón! Myślę o tym przez cały czas. Jest pani wiedźmą, świętą czy kimś innym? Zobaczył, że kobieta blednie i nie wie, co zrobić z rękami. Spu ściła głowę zakłopotana. – Ja nic o tym nie wiedziałam – wymamrotała, nie patrząc na niego, głosem osoby oskarżonej o coś bardzo poważnego. – Mia łam natchnienie, to wszystko. Czasem tak mi się zdarza, nigdy nie wiem dlaczego. Nie staram się o to, che guá. Przysięgam panu. To przekleństwo, które na mnie spadło. Mnie się nie podoba, że święty Bóg taką mnie stworzył. Modlę się do niego co dzień, żeby zdjął ze mnie tę moc, którą mnie obdarzył, bo to wielki ciężar. Coś strasz nego, uwierz mi pan. Przez to czuję się winna tych wszystkich złych rzeczy, co się ludziom przydarzają. – Ale co pani zobaczyła, señora? Dlaczego tamtego dnia powie działa mi pani, żebym lepiej nie wsiadał do ciężarówki? – Nic nie zobaczyłam, nigdy nie widzę rzeczy, co się mają zda rzyć. Przecież mówię panu. Ja tylko miałam natchnienie. Że jak pan wsiądzie do ciężarówki, może się panu stać coś złego. Nie wiedzia łam co. Nigdy nie wiem, co się stanie. Wiem tylko, że pewnych rzeczy lepiej nie robić, bo wyniknie z tego coś złego. To co, zje pan tamalito i wypije inca kolę? Zaprzyjaźnili się wkrótce i szybko zaczęli zwracać się do sie bie per „ty”. Kiedy señora Adelaida porzuciła interes przy kilo metrze pięćdziesiątym i otworzyła sklepik z ziołami, pasmanterią, 21
drobiazgami i obrazkami religijnymi w okolicy dawnej rzeźni, Fe lícito zaglądał tam co najmniej raz w tygodniu, żeby przywitać się z nią i pogawędzić. Prawie zawsze przynosił jej jakiś drobny upo minek, słodycze, ciasto, sandały, a przy pożegnaniu wsuwał bank not w te jej twarde, pokryte odciskami ręce mężczyzny. Wszystkie ważne decyzje, które podjął w ciągu owych dwudziestu z okładem lat, konsultował właśnie z nią, zwłaszcza od czasu gdy założył Trans portes Narihualá: w sprawie pożyczek, które zaciągął, lokali, które wynajmował, kierowców, mechaników i pracowników biurowych, których zatrudniał albo zwalniał. Adelaida najczęściej kwitowała śmiechem te prośby o poradę. „A cóż ja mogę o tym wiedzieć, Fe lícito, che guá. Jakże mam ci powiedzieć, czy lepszy będzie chevro let, czy ford, cóż ja wiem o markach samochodów, skorom nigdy nie miała i nie będę mieć żadnego”. Ale od czasu do czasu, choć nie wiedziała, o co chodzi, przychodziło do niej natchnienie i da wała mu radę: „Tak, wejdź w to, Felícito, powiedzie ci się, tak mi się wydaje”. Albo: „Nie, Felícito, nie powinieneś, nie wiem dlacze go, ale coś mi śmierdzi ten interes”. Słowa santery były dla przed siębiorcy prawdą objawioną i wypełniał je co do joty, nawet jeśli wydawały się niezrozumiałe albo absurdalne. – Przysnąłeś sobie, tatuśku – usłyszał jej głos. Rzeczywiście, zdrzemnęło mu się po wypiciu kubka chłodnej wody przyniesionej przez Adelaidę. Jak długo kołysał się w tym twardym fotelu bujanym, od którego chwycił go skurcz w poślad ku? Spojrzał na zegarek. W porządku, tylko parę minutek. – To przez to napięcie i poranne zamieszanie – powiedział, wsta jąc. – Do widzenia, Adelaido. Jaki spokój panuje w twoim sklepiku. Zawsze dobrze mi robią te odwiedziny, nawet jeśli nie przychodzi ci natchnienie. A w tym samym momencie gdy wymówił magiczne słowo „na tchnienie”, którym Adelaida określała swe tajemnicze zdolności przewidywania rzeczy dobrych lub złych, jakie miały się przyda 22
rzyć, Felícito spostrzegł, że wyraz twarzy santery nie jest już taki jak wówczas, gdy rozmawiała z nim, wysłuchała treści listu i zapewniła, że nie ma żadnego przeczucia. Była teraz bardzo poważna, marsz czyła brwi i przygryzała paznokieć. Sprawiała wrażenie, jakby sta rała się powściągnąć nagły smutek lub lęk. Wpatrywała się w nie go wielkimi oczyskami. Felícito poczuł, że serce bije mu szybciej. – Co ci jest, Adelaido? – zapytał z niepokojem. – Nie mów mi, że teraz właśnie… Stwardniała dłoń kobiety ujęła go za ramię i wpiła w nie palce. – Daj im to, czego chcą, Felícito – szepnęła. – Lepiej daj im to, czego chcą. – Mam dawać pięćset dolarów miesięcznie tym szantażystom, żeby nie zrobili mi krzywdy? – oburzył się przedsiębiorca. – To ci podpowiada natchnienie, Adelaido? Santera puściła jego ramię i poklepała go pieszczotliwie po plecach. – Wiem, że to źle i że to fura pieniędzy – przyznała. – Ale w gruncie rzeczy czy pieniądze są takie ważne? Ważniejsze są twoje zdrowie, twój spokój, twoja rodzina, twoja kochaneczka z Kastylii. No cóż. Widzę, że nie podoba ci się to, co mówię. Mnie też się nie podoba, jesteś dobrym przyjacielem, tatuśku. A poza tym może się mylę i daję ci złą radę. Nie musisz mi wierzyć, Felícito. – Nie chodzi o forsę, Adelaido – powiedział stanowczo. – Czło wiek nie powinien dać się nikomu sponiewierać. Chodzi tylko o to, kumoszko.