STRUINEN
DE STREEK
Winkels met ambachtelijke producten
BROEZEN IN HET GROENE
BORGERSWOLD
Groene ruimte, actief genieten
OVERNACHTEN IN DE VEENKOLONIËN
Van camperplaatsen tot bijzondere accommodaties
GESCHIEDENIS VOORHET OPRAPEN
Stoere kapiteins, avonturiers en pioniers, de opkomst van de emancipatie, handel over de hele wereld en een florerende industrie: het gebeurde allemaal in de Veenkoloniën. Het zuidoosten van Groningen was eeuwenlang een economische hotspot van turfwinning, scheepsbouw, landbouw en zeevaart. De sporen van dit rijke verleden zijn nog steeds te zien in de karakteristieke steden en dorpen. Het industriële erfgoed wordt gekoesterd en gaat hand in hand met een bruisende toekomst.
Natuurliefhebbers en sportievelingen kunnen in de Veenkoloniën ook hun hart ophalen dankzij het vele aanwezige groen. Breng een bezoek aan Parkstad Veendam en recreatiegebied Borgerswold aan de rand van de stad. Hier vind je vele kilometers aan wandel- en fietsroutes en ruiterpaden. Stap op de pedalen en maak een mooie fietstocht door de aangrenzende natuurgebieden. Voorkeur voor een activiteit op cultureel gebied? Breng dan een bezoek aan de vele musea of maak een ritje in een oude stoomtrein. De Veenkoloniën heeft het allemaal!
4
Regiokaart
INHOUD
8
Lekker struinen door de streek
Ambachtelijke producten uit de regio
20
Ontdek de parels van Pekela
Kenmerkend veengebied met veel sporen uit het verleden
28 Cultuur en geschiedenis
Dompel je onder in de geschiedenis van de Veenkoloniën
36 HoogezandSappemeer
De Veenkoloniën bieden volop vertier en avontuur
40
De leukste evenementen
Groningse gezelligheid tijdens festivals en sportieve evenementen
44 Overnachten in de Veenkoloniën
Unieke overnachtingen met mooie uitzichten
Tips
> De wonderlijke wereld van de industrie 12
> Op de fiets 16
> Walhalla Borgerswold 22
> Verhalenbanken 26
> Historische wandelroutes 34
> 10 keer over de grens 38
> Op de wereldkaart gezet 42
> Leuk met de kinderen 46
VEENKOLONIËN
INDEX KAART
Mooie dorpen
1. Veendam
2. Wildervank
3. Wildervanksterdallen
4. Bareveld
5. Nieuwe Pekela
6. Oude Pekela
7. Borgercompagnie
8. Kiel-Windeweer
9. Sappemeer Kerken
1. Hervormde Kerk Oude Pekela
2. Margaretha Hardenbergkerk Wildervank
3. Grote Kerk Veendam
4. Dorpskerk Meeden
5. Koepelkerk Sappemeer
6. St. Willibrorduskerk Sappemeer
7. Julianakerk Kolham
Musea
1. Museumspoorlijn STAR Stadskanaal
2. Veenkoloniaal Museum Veendam
3. Station Veendam
4. Museum Kapiteinshuis Nieuwe Pekela
5. Siep & Co Oude Pekela
6. Nationaal Bus Museum Hoogezand
7. Brandweermuseum Sappemeer
8. Groninger Schaatsmuseum Sappemeer
9. Historische Scheepswerf Wolthuis Sappemeer
10. Noord-Nederlands Trein & Tram Museum Zuidbroek
Theaters
1. VanBeresteyn Veendam
2. Kielzog Theater Hoogezand
3. Cultuurwerkplaats BC 47
Borgercompagnie
Molens
1. Industrie- en papiermolen De Zwaluw Nieuwe Pekela
2. Molen De Onrust Oude Pekela
3. De Molenwiek Veendam
4. Molen Mulder Pot Kropswolde
5. Poldermolen Koetze Tibbe Kropswolde
6. Amerikaanse windmotor en poldermolen De Putter Foxhol
Natuurgebieden
1. Borgerswold Recreatie Veendam
2. De Wiede Muntendam
3. De Heemtuin en Natuurpark Tussen de Venen Muntendam
4. Julianapark Veendam
5. Pekelderbos Oude Pekela
6. Hugo de Grootpark Oude Pekela
7. Hoetmansmeer Boven Pekela
8. Heeresmeer Nieuwe Pekela
9. Recreatiegebied Tusschenwegen Winschoten
10. Adriaan Tripbos Sappemeer
11. Zuidlaardermeergebied Kropswolde
12. Drevenbos Hoogezand
Plekken om te vissen
1. Visstek Boven Oosterdiep Veendam
2. Visplas Ons Genoegen Alteveer
3. Nachtvissen Heeresmeer Nieuwe Pekela
4. Ruitershorn Muntendam
5. Kieldiep Hoogezand - Kiel-Windeweer
6. Winschoterdiep HoogezandSappemeer
LEKKER STRUINEN DOORDE STREEK
In de knusse dorpen van de Veenkoloniën kun je heerlijk winkelen. Van kledingzaken en boetiekjes tot hobbyzaken en winkels met ambachtelijke producten uit de regio: dankzij veel verschillende enthousiaste ondernemers is hier van alles te vinden. Tijd om een paar pareltjes uit te lichten.
ROMALA’S HOME
KROPSWOLDE
Bij Molen de Hoop in Kropswolde wordt op ambachtelijke wijze met molenstenen gemaald. Hoe dat proeft kun je zelf ervaren: alle producten zijn te koop in de molenwinkel Mulder Pot. Je vindt hier heerlijke cake- en broodmixen waar je zelf mee aan de slag kan gaan. Van mixen voor kaneelcake, bitterkoekjescake en cranberrycake tot kniepertjes of brownies. En natuurlijk één voor poffert. Dit typisch Gronings streekgerecht is een soort van broodcake en van oudsher een traditioneel boerengerecht. En dat alles maken ze van tarwe, rogge en spelt uit de buurt.
KIEL-WINDEWEER
Aan de Dorpsstraat in Kiel-Windeweer vind je de Pompoenenschuur. In het seizoen ligt het hier vol met, je raadt het al, pompoenen. Van kalebassen voor de sier tot grijsgroene Montafana pompoenen en de oranje ‘Halloween’ pompoen: er liggen ruim driehonderd verschillende soorten op je te wachten. Let wel even op of je niet voor een dichte deur staat: de schuur is alleen open in het pompoenenseizoen, van begin september tot eind oktober.
DE POMPOENENSCHUUR
Loop eens binnen in De Scharrelderij: dé plek voor een stukje rundvlees van echte ‘Grunneger bloarkoppen’. Dit zijn hun eigen koeien. “Wij werden een beetje verdrietig van het vlees dat in de supermarkt wordt verkocht en dan vooral van hoe die dieren moeten leven. We zijn deze boerderij met streekproductenwinkel begonnen omdat we geloven dat het ook anders kan,” vertelt eigenaar Pieter Heida. Daarnaast verkopen ze ook veel streekproducten zoals groente van Tuinderij het Groeipunt.
Tegenover De Scharrelderij vind je Romala’s Home. Hier kun je terecht voor allerlei Vietnamese spulletjes, variërend van prachtig houtsnijwerk en stoere bamboemeubels tot tropische schilderijen en zijden kleding. Eigenaar Marlies de Gouw runt deze winkel al achttien jaar. “Het handwerk komt uit Vietnam en wordt apart voor ons gemaakt, van echte natuurlijke materialen. Daardoor is het wat kostbaarder, maar dan heb je wel iets dat mooi blijft en zijn waarde behoudt. Typisch Vietnamees zijn producten met lacquer. Daarbij krijgt het kunstwerk, lichtobject of meubelstuk wel zeventien lagen lak, echt prachtig.”
POT
MULDER
SAPPEMEER
Aan de Noorderstraat in Sappemeer zit Lak of Smak, een hippe conceptstore waar je kunt genieten van een lunch, een gezellige high tea of high choc-o-lat. Als je uitgegeten bent, kun je lekker neuzen in het brede assortiment van eigentijdse kleding en interieurspulletjes. Ook leuk: de eigenaren denken met je mee als je op zoek bent naar unieke relatieschenken of cadeaus. Zo kom jij origineel uit de verf.
In Sappemeer vind je daarnaast Kunstruimte De Smederij, gevestigd in een voormalige smederij uit 1886. Het is een prachtig historisch pand op een beeldbepalende locatie, waar kunstliefhebbers en makers samenkomen. Naast exposities zijn er workshops, lezingen en boekpresentaties, vaak in lijn met de lopende tentoonstellingen.
ZUIDBROEK
Tussen Sappemeer en Zuidbroek ligt Samen op de Tuin, een sfeervolle pluktuin en kwekerij vol kleurrijke bloemen en verse seizoensgroenten. Hier mag je zelf je boeket samenstellen of groenten oogsten, allemaal zonder chemische bestrijdingsmiddelen. Van het voorjaar tot de nazomer is het een paradijs voor bloemenliefhebbers, met zelfs een plukabonnement voor wie er geen genoeg van krijgt.
VEENDAM
In Brouwhotel Parkzicht brouwt Brouwerij Bogdike met trots haar eigen ambachtelijke bieren, zoals de frisse Bogdike Weizen, de citrusachtige Veendammer Wit en de hoppige Hazewinkels I.P.A. Tijdens een rondleiding leer je alles over het brouwproces en sluit je af met een proeverij van deze unieke speciaalbieren.
LAK OF SMAK SAMEN OP DE TUIN
OMMELANDERWIJK
Wie liever whisky drinkt, is bij Wieke Distillers in het nabijgelegen Ommelanderwijk aan het juiste adres. De ambachtelijke distilleerderij is gevestigd op een historische boerderij uit 1830 en produceert hoogwaardige whisky van eigen brouwgerst. De exclusieve Numero Dertien batches zijn geliefd onder kenners. Naast whisky maken ze ook gin en rum, geïnspireerd op de regionale geschiedenis. Neem een kijkje in de webshop. Vanaf september is de locatie te bezoeken voor een rondleiding.
BORGERCOMPAGNIE EN TRIPSCOMPAGNIE
Liefhebbers van asperges kunnen in het seizoen (april tot eind juni) goed terecht bij Doornbosch Asperges in Borgercompagnie en Grol Asperges in Tripscompagnie. Bij Doornbosch Asperge- en Aardbeiboerderij
wordt het witte goud dagelijks gestoken en in het bedrijf verwerkt. Ook bij Grol Asperges telen en verkopen ze alleen de allerbeste asperges. “Het geheim van asperges steken? Dat is liefde!,” aldus eigenaar Anton Grol. “We verzorgen de asperges goed. ‘s Nachts gaat er altijd een natte theedoek over de gestoken voorraad.”
Check altijd eerst de openingstijden om teleurstelling te voorkomen. TIP
GROL ASPERGES
BROUWHOTEL PARKZICHT
DEWONDERLIJKE WERELDVAN DEINDUSTRIE
De Groninger Veenkoloniën zijn ontstaan rond 1600; een relatief jong gebied dus. Pioniers uit alle windstreken kwamen hiernaartoe voor het veen, ook wel het bruine goud genoemd. Ze droegen bij aan de ontwikkeling van het toenmalige niemandsland. Vanuit die pioniersgeest ontstonden onder meer Veendam, Wildervank en de Pekela’s. Het was de drijfveer achter zeevaart, handel, landbouw en industrie op internationaal niveau.
VAN SCHIPPER EN BOER
NAAR FABRIKANT
Een wingewest van turf, centrum van de zeevaart, bloeiende wereldhandel en een welvarende lokale economie. Ze hadden het in de Veenkoloniën goed voor elkaar. Maar eind negentiende eeuw werd de concurrentie van de grote motorschepen te groot. In plaats van bij de pakken neer te gaan zitten, vonden de Groningers in de Veenkoloniën zichzelf helemaal opnieuw uit. De schippers sloegen de handen ineen met de boeren en richtten zich op gloednieuwe landbouwindustrie: strokarton en aardappelzetmeel.
STROKARTON: WAARDEVOL LANDBOUWAFVAL
Stro was tot dat moment landbouwafval, maar het bleek een waardevolle grondstof. Groninger boeren ontdekten dat je er stevig strokarton van kon maken. Vooral Engeland en Duitsland waren grote afnemers van dit gloednieuwe product. Vanaf 1867 werden er daarom twintig strokartonfabrieken gebouwd, waarvan negen in Oude Pekela. De eerste fabrieken werden opgericht door rijke investeerders, maar de bewoners richtten al snel hun eigen coöperaties op. Ook nu nog neemt Groningen het voortouw met karton. Het bedrijf Solidus in Oude Pekela voorziet wereldwijd vele bedrijven van karton. Niet meer gemaakt van stro, maar van gerecycled oud papier.
AARDAPPELVELDEN
AARDAPPELS, HET NIEUWE GOUD
Willem Albert Scholten was de man die de Grunneger eerappels in goud veranderde. Hij ontdekte dat je met het zetmeelpoeder oneindig veel producten kon maken. Van bindmiddel voor de voedselindustrie tot textielstijfsel en lijm. In de hoogtijdagen waren er maar liefst 31 aardappelmeelfabrieken, de meeste van Scholten. Ze stonden vooral in Veendam-Wildervank. De Veenkoloniale landbouwers verenigden zich in een coöperatie: AVB, ofwel Avébé. Nu, ruim een eeuw later, is Royal Avebe nog altijd gevestigd in Veendam.
STEENHOUWERIJ WILDERVANK
De voormalige steenhouwerij Prummel in Wildervank werd in 1897 oorspronkelijk gebouwd als een stoomzuivelfabriek. Toen deze in 1923 failliet ging, werd het overgenomen door H.Prummel die er een steenhouwerij van maakte. Van de stoomzuivelfabriek bleef alleen de boterkelder met een gewelfd plafond bewaard.
Tegenwoordig is het pand in gebruik als particuliere opslagruimte.
SOLIDUS
WEIDSE
MODERNE PIONIERS
De succesvolle bedrijven Hempflax en DunAgro in Oude Pekela zijn hedendaagse voorbeelden van de Groningse pioniersgeest. Hier werd ontdekt dat de hennepplant een uitstekende duurzame grondstof is voor (onder meer) bouwmaterialen. Het eerste prefab hennephuis van Nederland staat zelfs in Pekela. De muren, het dak en de verdiepingsvloeren bevatten hennep. Uiteraard hebben we het over een speciale vezelvariant, niet over de geestverruimende versie. In Veendam zit nog zo’n succesverhaal: Paragon Pet Products Europe BV. Dit bedrijf maakt hondensnacks op natuurlijke basis. De producten zijn all natural en vegetarisch, vrij van granen, tarwe, gluten, suiker en conserveringsmiddelen. De plantaardige grondstoffen voor deze snacks komen uit de regio.
SCHEEPSBOUW EN TEWATERLATINGEN
Hoogezand, Sappemeer, Foxhol en de scheepsbouw horen al eeuwenlang bij elkaar. In de regio waren vroeger wel dertig tot veertig werven. De Historische Scheepswerf Wolthuis in
Sappemeer is de enige werf op staalgebied ten noorden van Amsterdam waar je nog kunt zien hoe het toen was. De werf is vernoemd naar de laatste eigenaren die de werf in 1922 kochten, maar bestaat al sinds 1690. In de zeventiende en achttiende eeuw werden hier hele schepen gebouwd, zoals tjalken en bolschepen. Toen er steeds meer bruggen en sluizen kwamen, werd Wolthuis uiteindelijk een reparatiewerf voor de binnenvaart. Nog steeds kun je hier vrijwilligers aan het werk zien op de oude machines en in de smidse. De werf is elke dinsdag en donderdag en van april t/m september elke tweede zaterdag van de maand te bezichtigen.
Aan het Winschoterdiep liggen meerdere scheepswerven die volop in bedrijf zijn. Ze zijn karakteristiek en beeldbepalend in de gemeente en de zijwaartse tewaterlatingen van meestal kustvaarders en binnenvaartschepen zijn indrukwekkend om te zien. Een tewaterlating wordt gecontroleerd uitgevoerd en is een spektakel om bij te wonen. Wil je erbij zijn? Houd de Facebookpagina van Ontdek MiddenGroningen in de gaten én houd rekening met natte voeten.
TEWATERLATING ROYAL BODEWES
“HENNEP IS EEN EEUWENOUD GEWAS DAT OOK IN
DE FOODINDUSTRIE EEN COMEBACK MAAKT.
DAT HEEFT TE MAKEN MET DE GEZONDHEIDSVOORDELEN DIE DE PLANT MET ZICHT MEEBRENGT.”
ONTDEKDE VEENKOLONIËN OPDEFIETS
Op de pedalen de regio verkennen. Heerlijk in je eigen tempo, genietend van de prachtige natuur en de bijzondere bezienswaardigheden. Er zijn verschillende routes waarmee je de Veenkoloniën per fiets kunt ontdekken. Geef je benen tussendoor even wat rust en plof met een kopje koffie op het terras. De regio is precies groot én klein genoeg voor fantastische tochten. Lekker je eigen gang gaan? Met het fietsknooppuntennetwerk heb je alle vrijheid om je eigen weg te kiezen. Op routesingroningen.nl/fietsen kun je meer informatie vinden.
RONDJE ZUIDLAARDERMEER
Fietsroute 1 - 21,9 / 37,8 kilometer
Rondje Zuidlaardermeer
Ontdek het Zuidlaardermeer
Op de grens van Groningen en Drenthe ligt het Zuidlaardermeer. Al fietsend ontdek je de Groningse én de Drentse natuur en gastvrijheid. Je fietst langs strand, het gezellige Zuidlaren, een hunebed en dwars door verschillende natuurgebieden. Om het watergevoel te versterken steek je over met het fietspontje (alleen tussen 15 maart en 15 oktober). Horeca is er in overvloed onderweg, dus wat gaat het worden? Koffie met gebak in Drenthe en aan tafel in Groningen?
Volop natuur in het Hunzedal
De fietstocht gaat door het Hunzedal, voert langs water, moerasbosjes en weidegebieden en laat een veelzijdig stukje Groningen zien. Samen met Het Drents Landschap probeert Het Groninger Landschap dit gebied zoveel mogelijk haar oorspronkelijke beekdalkarakter terug te geven met ’s winters een hoge waterstand en ’s zomers een lage. Zo krijgen de oorspronkelijke flora en fauna weer een kans; die hebben een natte en gevarieerde leefomgeving nodig.
‘Bevers kieken’
Begin 2000 werden bevers opnieuw uitgezet in het Zuidlaardermeer, nadat ze hier al tientallen jaren waren uitgestorven. En met succes. Bij Allround Watersport Meerwijck gaan gasten van de jachthaven en de camperplaats bijna iedere avond ‘bevers kieken’. “Het is een unieke belevenis om ze van zo dichtbij te zien terwijl ze zich wassen of zitten te eten,” aldus de enthousiaste eigenaar John Stalman. “Een bever van zo dichtbij bekijken in de vrije natuur, dat is echt bijzonder, dat kan bijna nergens.”
Scan de QR-code voor de route Rondje Zuidlaardermeer!
Scan de QR-code voor de juiste route! TIP
Fietsroute 2 - Noordroute 34,3 kilometer en zuidroute 50,6 kilometer
Toeren langs boerenplaatsen
Al fietsend over het Groninger platteland kom je prachtige, soms eeuwenoude boerderijen tegen. Vanuit Zuidbroek kun je twee routes fietsen langs boerderijen: een noordroute en een zuidroute. De noordroute komt langs Zuidbroek en Noordbroek, hier staan meerdere imposante Oldambtster boerderijen. Let eens op de vele raampjes in het voorhuis: hoe meer ramen er waren, hoe rijker de boer. Je vindt er ook de populaire streekwinkel Meinardi, met deels producten van eigen teelt. In Hellum en Schildwolde vind je ook de Oldambtster boerderij, vaak nog met een prachtige slingertuin.
Meerdere tussenstops op de route
Ten zuiden van Zuidbroek fiets je richting de veenkoloniale dorpen Kiel-Windeweer en Borgercompagnie. Hier staan de boerderijen heel dicht op de weg. In de historische sfeer van oude veenkoloniale lintdorpen vind je pluktuinen, biologische tuinders en winkels. Plantenliefhebbers moeten echt even een tussenstop maken bij Tuingoed Foltz in Meeden of bij de uitgebreide kruidentuin van De Heemtuin. In het seizoen bieden Doornbosch Asperge- en Aardbeiboerderij en Grol Asperges volop het ‘witte goud’ en vind je honderden soorten pompoenen bij De Pompoenenschuur.
Kiel-Windeweer
MEINARDI
OLDAMBTSTER BOERDERIJ
ONTDEK DE PARELS VAN PEKELA
Met slechts 12.519 inwoners en een oppervlakte van 50 km2 is Pekela niet de grootste gemeente in de provincie. Maar gezien de historie, de bezienswaardigheden en de natuur misschien wel de interessantste. Wist je bijvoorbeeld dat Oude Pekela in de 19e en 20e eeuw het centrum van de strokartonindustrie was? Daarnaast kun je heerlijk wandelen en kamperen in het kenmerkende veengebied, verschillende monumenten bewonderen, shoppen en musea bezoeken.
Het plaatsje Pekela ontstond aan het eind van de 17e eeuw, toen in de uitgestrekte veengebieden het riviertje de Pekela A werd vergraven voor de afvoer van turf. Het kanaal kreeg de naam Pekelder Hoofddiep. De verveners waren na het afgraven verplicht de gronden in te richten voor de landbouw. Omdat het vervoer grotendeels over het water ging, bloeide de scheepsbouw en de scheepvaart op. Pekela ontwikkelde zich, samen met Veendam, tot het centrum van de veenkoloniale vaart. Honderden kapiteins en kapiteinskes gingen in Pekela wonen.
HEERESMEER
Begin 18e eeuw werd het dorp gesplitst in 2 zelfstandige gemeenten: Oude en Nieuwe Pekela. In 1990 werden ze weer samengevoegd. In de tussentijd bleek de grond toch te arm te zijn voor landbouw en schakelde men over op de fabrieksaardappel. Daardoor ontstond de verwerkende industrie, waarvan Oude Pekela de vruchten plukte. In de 19e en 20e eeuw was het dorp het centrum van de strokartonindustrie. Er vestigden zich maar liefst 9 fabrieken. In de jaren ‘60 begon de neergang, onder meer door de mechanisatie van de industrie.
DE SCHEEPSJOAGERS
OVERNACHTEN
Rondom Pekela is het goed vertoeven voor camperaars. Zo is er in juli 2024 de Pekelder Campertuin geopend op de voormalige boerderij van de familie Woltjer. Hier kunnen gasten overnachten in hun camper tussen groeiende bospassages, rondom een grote vijver, of juist in een 2-, of zelfs 6-persoons B&B kamer. Eigenaar Abram Woltjer:
“De manier van inrichten maakt onze campertuin bijzonder. We bieden vrije plekken aan bij de vijver. Mensen mogen bij elkaar staan, in een cirkel of juist afzonderlijk. De enige eis is: wielen op het gras en niemand tot last zijn.” De campertuin is te vinden aan de rand van het dorp met
uitzicht op het veld. Abram: “Pekela is een leuk dorp met een rijke geschiedenis. Het veengebied is uniek. De veenwinning heeft zijn sporen nagelaten en de wijken en kanaaltjes zijn goed te bewonderen vanaf onze camperplaats.” De familie faciliteert 25 camperplekken en een sanitaire ruimte, gemakkelijk toegankelijk en geschikt voor minder validen.
LEUKE BEZIENSWAARDIGHEDEN
De sporen van deze rijke historie zijn nog steeds te zien in Pekela. Zo is het bronzen beeld ‘De Scheepsjoagers’ in Oude Pekela een verwijzing naar de mannen, vrouwen en kinderen die de schepen handmatig moesten voorttrekken. “Stap binnen in de 19e eeuw”, dat is de slogan voor museum Kapiteinshuis in Nieuwe Pekela. En dat is niet zonder reden. Zodra je de drempel overstapt, voelt het alsof de tijd heeft stilgestaan. In de voorkamer lijkt het net alsof de kapitein even is opgestaan om met zijn vrouw een wandeling te maken, en elk moment kan terugkeren om zijn sterke verhalen te vertellen. De sluiswachterswoning met schutsluis is ook een overblijfsel uit die tijd. Dankzij de schutsluis konden boten door het diep varen, ondanks het verschil in hoogte van het water. Daarnaast heeft het dorp nog meer bezienswaardigheden die de moeite waard zijn, zoals het beeld ‘De Kiepkerel’, het voormalig gemeentehuis en marechausseekazerne in Nieuwe Pekela, het postkantoor in Oude Pekela en Molen de Onrust. Voor de kleintjes zijn de dierenweide en Martha’s tuin leuk om te bezoeken.
PEKELDER HOOFDDIEP
PEKELDER CAMPERTUIN
WALHALLA BORGERS WOLD
Het Borgerswold is een park gelegen in de Groninger Veenkoloniën. Het park heeft een oppervlakte van 450 hectare en is heel water- en bosrijk. Het uitgestrekte recreatiegebied ligt midden in de natuur, maar wel op loopafstand van het centrum van Veendam. Naast een uitdagende mountainbikeroute, heeft het Borgerswold nog veel meer te bieden voor liefhebbers van outdoor activiteiten. Je kunt hier onder meer zwemmen, watersporten, vissen, golfen en zelfs paardrijden. Maar het is er ook heerlijk wandelen, losgaan in de speeltuin of chillen op een kleedje. Je zult je hier niet snel vervelen, er is voor elk wat wils.
24,5KM
MTB EN KANOËN
BROEZEN INBORGERS
WOLD
—
Mountainbiken (MTB)
Op de pedalen stappen en ‘broezen’ over de ruige paden van mountainbikeroute Borgerswold. Heerlijk buiten actief bezig zijn. Tel daar de spanning en de sensatie van het zinderende parcours bij op en je begrijpt waarom deze sport zo populair is. In het Borgerswold kun je jouw vaardigheden testen op een van de avontuurlijkste MTB-routes van Nederland. Het parcours is maar liefst 24,5 kilometer lang en bestaat uit bochten, heuvels en rechte stukken waarop je snelheid kunt maken. Ben je meer van de technische uitdagingen? Kies dan voor de kortere route van 19 kilometer. De super smalle paden zijn ronduit spectaculair, vooral de steile afdaling aan de noordkant van de route. De meeste paden zijn gereserveerd voor mountainbikers, maar sommige grotere paden deel je met andere bezoekers van dit veelzijdige recreatiepark.
Golfen
Aan de rand van Veendam vind je de golfbaan van Golfclub De Compagnie. De club heeft een rijke historie. Zo werd in 1989 op sportpark De Langeleegte voor het eerst gespeeld op 9 holes. Sinds 2006 is de tweede lus van 9 holes in gebruik genomen. De baan is ontworpen door een golfbaanarchitect en dat zie je meteen: de vele strategisch gelegen waterpartijen vormen in het landschap een perfecte eenheid met de interessante hoogteverschillen. De greens zijn groot, kennen veel glooiing en worden bewaakt door diverse bunkers. Zowel beginners als ervaren golfers kunnen hier met een gerust hart een balletje slaan. Wil je even uitrusten? Dat kan op het terras van Restaurant De Compagnie, waar je geniet van het uitzicht op de vijver van de golfbaan.
Wandelen
Hoe heerlijk kan het zijn om even een stukje te wandelen. Stap voor stap ontspannen en je hoofd leegmaken. In het Borgerswold kan je een lekker rondje slenteren, maar er zijn ook twee bijzondere wandelroutes van elk 5 kilometer. Het Compagniepad loopt dwars door het zuidelijke gedeelte van Borgerswold en biedt mooie vergezichten over het Veenkoloniale landschap. De andere route, Wold & Wotter, voert door het bos en langs waterplassen.
—
Paardrijden
Dol op paarden of pony’s? Ga dan naar manege Lipizza en verken te paard de vele ruiterpaden van dit gebied. Maak een heerlijke tocht door het bos of langs het water. Ervaren ruiters zijn hier zeker op hun plek, maar ook beginners krijgen bij deze manege een goede start. Zo kan je op een laagdrempelige manier kennismaken met deze vriendelijke dieren. Hier staat niet alleen het plezier van de bezoekers, maar ook zeker van de dieren voorop.
—
Borgerswold Experience
Wie van een uitdaging houdt, heeft wat te kiezen bij de Borgerswold Experience. Klimmen, klauteren en zweven in het klimbos bijvoorbeeld. Of ga op avontuur in het survivalbos, de escaperoom of tijdens een GPS-tocht. Hier zijn genoeg activiteiten voor enthousiaste kinderen en fanatieke volwassenen. Geen zin om er een wedstrijdje van te maken? Je kunt hier ook leren hoe je een vlot of een mega katapult moet bouwen. Of neem de tijd en peddel een rondje in een kano.
—
Beleven en bewegen
Het Veenjagerspad is een avontuur voor het hele gezin, met bij het Beleefpad de spannende Borgerswolf als metgezel! Ga samen op pad, beklim de Veenjagerstoren en steek de rivier over op het Jagersschip. Als je het avontuur tot een goed einde brengt en het antwoord op alle vragen hebt gevonden, krijg je een leuk aandenken. Als de kinderboerderij gesloten is, kun je een QR-code scannen voor het Beleefpad zodat je alle vragen toch kunt beantwoorden. Voor de sportievelingen is er een Beweegpad met diverse toestellen om je uit te leven en te genieten van de buitenlucht. Beide routes starten bij de kinderboerderij in Veendam.
— Watersporten
Wil je waterskiën, kneeboarden of wakeboarden? Dat kan bij Watersport Centrum Veendam. Hier zijn twee waterskibanen waar je deze sporten goed kunt uitoefenen. Of je nu beginnend of bedreven bent: een team van ervaren medewerkers staat klaar om je een spetterende watersportervaring te geven. Zowel groepen als individuen kunnen bij het centrum terecht.
—
Camperplaatsen
Er is hier zo veel te doen, je hebt aan één dag eigenlijk niet genoeg. Camperbezitters hebben geluk, want midden in het gebied ligt de eerste grote campercamping van Nederland. Jouw huis op wielen zet je hier op een droomplekje met uitzicht op het water. Slecht weer? Dan kan je in je camper droog een bordspelletje spelen. Of kijk je favoriete serie op Netflix. Er is namelijk goede wifi op het hele terrein.
VEENJAGERSPAD
VEENDAM BANK NR. 3
PLOFNEEROPDE VERHALENBANKEN VANVEENDAM
Even een ommetje maken in het voormalige sportpark van SC Veendam? Dat kan! Dit sportpark, omgedoopt tot het Leer- en Sportpark de Langeleegte, biedt genoeg vertier voor bezoekers. Zo kun je plaatsnemen op hele bijzondere zitplekken: twaalf mozaïekbanken met een eigen uniek ontwerp waarin de sport-, onderwijs- en cultuurhistorie van Veendam en de buitendorpen tot uiting komt. De verhalenbanken nodigen uit om met elkaar in gesprek te gaan. En het leuke is: ze zijn gemaakt door inwoners uit de gemeente Veendam. Wij lichten er vier voor je uit.
SC VEENDAM BANK
Gezien de geschiedenis van dit park mag een geel/zwarte voetbalbank niet ontbreken. Een enthousiaste groep supporters werkte vol overgave aan een bank over Sportclub Veendam en haar roemrijke verleden. Gemotiveerd werden er steentjes geplakt, bijgepraat en anekdotes verteld over de mooie tijd met de club. Het resultaat is een kleurrijke bank die de hele historie van de voetbalclub vertelt, met als hoogtepunt de promotie naar de Eredivisie. Alle elftallen staan rondom op de bank afgebeeld met foto’s van onvergetelijke momenten.
SC
BEROEPSONDERWIJS VMBO-BANK
Voor deze verhalenbank verdiepte een groepje leerlingen en docenten van het vmbo zich in het beroepsonderwijs van toen en nu. In Veendam bestonden vroeger de Afina Doornbosch huishoudschool en de Lagere Technische School (LTS). Nu is al het beroepsonderwijs ondergebracht op het leer- en sportpark in het vmbo van Winkler Prins. De grote, kleurrijke wandbeschildering van De Ploeg-kunstenaar Jan van der Zee in de LTS was het uitgangspunt voor de voorkant van de bank. De achterkant toont een greep uit verschillende beroepen waarvoor leerlingen worden opgeleid en twee leerlingen die met hart en ziel aan het project hebben gewerkt. Inspirerend!
OMMELANDERWIJK-ZUIDWENDING BANK
Inwoners van alle leeftijden uit Ommelanderwijk en Zuidwending hebben over de invulling van deze bank meegedacht. Een historische tekening uit 1899 en gedeeltelijk herzien van het gebied tussen Veendam en de Pekela’s in 1910 is als ‘onderdeken’ gebruikt. De dorpen
BEROEPSONDERWIJS
VMBO-BANK NR. 5
HISTORISCHE BANK SOCIËTEIT
VEENLUST NR. 2
Ommelanderwijk, Zuidwending en omgeving zijn opgevuld met foto’s uit lang vervlogen tijden. Op de zijkant van de bank is de betreffende kaart te zien met daarbij een aantal logo’s en een gouden hart. Deze verwijzen naar de vele verenigingen en de hechte gemeenschap in beide dorpen (nr. 4).
ZECHSTEINZEE BRONBANK
Deze tropisch uitziende bank vertelt over een ver verleden. Het is nauwelijks voor te stellen, maar diep verborgen onder het aardoppervlak van het noordelijk deel van Europa ligt de Zechsteinzee: een oerzee die ongeveer 250 miljoen jaar geleden is ontstaan. Op 1600 meter onder Veendam loopt een deel van deze zee met grote zout- en magnesiumchloride velden. Wat er toen mogelijk in de Zechsteinzee leefde, was de inspiratie voor deze bank. Via de mozaïeksteentjes schitteren de kristallen uit de diepe bodem van de zee. Afbeeldingen van fossielen als de Tiktaalik, de Coelacanth, trilobieten en ammonieten geven een beeld van wat er miljoenen jaren geleden leefde in deze zee onder Veendam (nr. 7). Droom je al weg?
CULTUUREN GESCHIEDENIS
Er is volop cultuur in de Groninger Veenkoloniën. Zo vertellen diverse musea het buitengewone verhaal over de bewoners van de regio. Op geheel eigen wijze nemen ze je mee terug in de tijd.
NATIONAAL BUS MUSEUM
In vroegere tijden nam je niet gewoon de bus, maar ging je ‘mit Gado noar stad’ of met een van die andere busmaatschappijen zoals de ESA en de DAM. In het Nationaal Bus Museum in Hoogezand staan ze allemaal keurig in het gelid: de bussen van weleer. Je vindt er een bijzondere collectie autobussen en diverse touringcars uit vervlogen tijden, en zelfs een gevangenisbus. Miriam Gorter vertelt over het pronkstuk van het museum: de Gado 4400. “Met deze bus is het begonnen in 1978. De bus had zijn dienstjaren erop zitten en zou naar de sloop gaan, maar een oudgediende van de Gado kocht de bus, samen met een paar anderen. Toen hij een stalling zocht voor de oude dame, is het museum geboren. Het verhaal ging rond onder busliefhebbers en zo
VEENKOLONIAAL MUSEUM
werden er steeds meer bussen aangeboden; eerst vanuit het Noorden, later uit het hele land.” Behalve de collectie autobussen vind je er ook kaartjes, kniptangen, stropdassen, petten en uniformen.
Daarnaast maakt het Logomuseum deel uit van het Bus Museum, een verzameling met zevenhonderd handgemaakte logo’s van Nederlandse vervoersmaatschappijen vanaf 1948. Instappen maar!
VEENKOLONIAAL MUSEUM
Het Veenkoloniaal Museum in Veendam is een van de meest verrassende musea in de regio. Het vertelt niet alleen over de vervening, maar ook over de rijkdom en het succes dat hierdoor is ontstaan. Zo kwam rond 1850 meer dan zestig procent van de zeegaande wereldvloot uit
VEENKOLONIAAL MUSEUM
NATIONAAL BUS MUSEUM
onze regio en maakte de landbouwindustrie aan het eind van de negentiende eeuw een grote vlucht. Anthony Winkler Prins maakte dit allemaal mee. Hij vestigde zich in 1850 in Veendam, waar hij zijn bekende encyclopedie schreef. Het museum vind je in de monumentale voormalige HBS van Veendam, die is vernoemd naar de bekende encyclopedist.
HISTORISCHE SCHEEPSWERF
Ben je geïnteresseerd in scheepsvaart of scheepsbouw, hou je van oude machines of ben je gewoonweg dol op alles van vroeger? Dan is de Historische Scheepswerf Wolthuis een aanrader. Hier is namelijk helemaal niets veranderd in de afgelopen decennia. De smidse is er nog en de meeste machines die er staan zijn meer dan honderd jaar oud. En alles werkt nog. Dat is wat het museum onderscheidend maakt, vindt Johan Kielman van de Historische Scheepswerf. “Het is een museumwerf waar ook wordt gewerkt. Je vindt hier geen starre
MUSEA VOOR LIEFHEBBERS
opstelling van interessante zaken uit het verleden, maar een dynamisch geheel. We hebben geen uitzonderlijk paradepaardje, maar beschouwen onze collectie van honderdjarige scheepsbouwmachines als pronkstuk van de werf.”
MUSEUM KAPITEINSHUIS
Wist je dat Nieuwe Pekela tot in de jaren ’30 een eigen zeemanscollege bezat? En dat de Veenkoloniale zeevaart in de negentiende eeuw een bloeiperiode doormaakte? De Oostzee, Engeland en het Middellandse Zeegebied werden aangedaan en in de loop van de negentiende eeuw stak men ook de oceaan over naar New York, Recife, Rio Grande do Sul en andere exotische bestemmingen. Soms was men maanden van huis. Toch bezaten de meeste kapiteins en stuurlieden aan wal een zogenaamd kapiteinshuis. In Museum Kapiteinshuis Pekela kun je zien hoe een kapiteinshuis er destijds uit zag. Het is zo ingericht dat het lijkt alsof de kapitein een ommetje is gaan maken. Kun jij even lekker rondneuzen…
TREIN EN TRAM MUSEUM
Of je nu houdt van ‘echte’ treinen of juist van de kleine modeltreintjes, de liefhebber kan in het Noord-Nederlands Trein & Tram Museum in Zuidbroek zijn hart ophalen. En het mooie is: het museum is gevestigd in een oud stationsgebouw. Hier vind je alles over de geschiedenis van de spoorwegen, van conducteurspetten en een complete wachtkamer tot treinkaartjes en oude stempels. Henk Nijhuis: “In het museum kunnen bezoekers als machinist een fictieve trein besturen, en naast het ‘grote spoor’ zijn er werkende modelspoorbanen. Er zijn veel bijzondere voorwerpen te vinden in de collectie, maar het stationsgebouw uit 1865, waar het museum is gevestigd, is echt een pronkstuk. Het gebouw is compleet gerestaureerd en als enige representant van dit bouwtype in Nederland te bewonderen. Een ander topstuk is de pet van de stationschef van de Staatsspoorwegen uit 1890. Een dergelijke pet was ook in gebruik bij de stationschef van Zuidbroek.”
SIEP & CO
Bij Stichting Industrieel Erfgoed Pekela en Culturele Ontwikkeling (SIEP & CO) in Oude Pekela kun je zien welke technologische hoogstandjes in de negentiende eeuw de uitbundige ontwikkeling van de strokartonindustrie in Pekela mogelijk maakten. Zoals het pronkstuk van de collectie: een Stork stoommachine uit 1929 met een enorm vliegwiel. De stichting houdt zich onder meer bezig met het bewaren en zo mogelijk draaiend maken en houden van deze machines. Een bezoek aan SIEP & CO is sowieso een aanrader vanwege de indrukwekkende locatie: het iconische gebouw van de strokartonfabriek Free & Co.
BRANDWEERMUSEUM
Voor velen is het een kinderdroom: werken bij de brandweer. In het Brandweermuseum in Sappemeer kun je je droom voor eventjes waarmaken. Er staan tientallen gerestaureerde brandweerwagens, veel uit Groningen. Een bezoek aan het museum is een ideaal uitje voor het hele gezin of voor een kinderfeestje. Marc Bakker: “Wij zijn het enige brandweermuseum in de drie noordelijke provincies met een collectie van allemaal rijdende voertuigen. Een pronkstuk is moeilijk te kiezen, toch noem ik onze Austin Bellenwagen. Deze heeft van 1948 tot einde jaren zestig dienst gedaan bij de brandweer Hoogezand. Daarna werd het voertuig nog tien jaar gebruikt als gereedschapswagen bij gemeentewerken. Wij hebben de wagen in 2018 gekocht en compleet gerestaureerd. Prachtig!”
TREIN EN TRAM MUSEUM
SIEP & CO
GRONINGER SCHAATSMUSEUM
Alex Kampinga van het Groninger Schaatsmuseum in Sappemeer begon met het verzamelen van ‘scheuvels’ omdat hij een ontspannende hobby zocht. “Nu heb ik schaatsen van over de hele wereld, waarvan sommige al eeuwenoud.” In het museum vind je unieke exemplaren zoals zwanenschaatsen of schaatsen van bekende schaatsers, en ook het gewone ‘houtje’ uit begin vorige eeuw. Kampinga: “En de klapschaats, zowel van Nederlandse als buitenlandse uitvoeringen. Het zijn allemaal pronkstukken, te veel om op te noemen.” Naast schaatsen vind je er ook medailles, oude reclameposters voor schaatsen, stempelkaarten van de Elfstedentocht en Noorderrondrit van bekende Groningse schaatsers, nostalgische schoolplaten en Elfstedenkruisjes. Ook vind je er kleding, sporttassen, schaatsen en medailles van Marianne Timmer, de in Sappemeer geboren wereldkampioen schaatsen.
BRANDWEERMUSEUM
SCHAATSMUSEUM
HISTORISCHE WANDEL ROUTES
Ontdek de geschiedenis van de regio met enkele bijzondere wandelroutes. Groningen is een echte wandelprovincie. Loop langs jaagpaden, over oude handelsroutes en door historische dorpjes. Via routesingroningen.nl stippel je heel eenvoudig je eigen route uit, van knooppunt naar knooppunt. Of kies voor een van de themaroutes vol verhalen en bezienswaardigheden.
—
3 / 5 kilometer Via visitgroningen.nl/alettajacobs
In de voetsporen van Aletta Jacobs
In Sappemeer voert de ‘Aletta Jacobs route’ je langs plekken uit haar leven, zoals de Koepelkerk en de oude Rijks HBS. Ook kom je langs de hippe conceptstore Lak of Smak, een fijne pauzeplek.
—
3,5 kilometer Via ontdekmiddengroningen.nl
Van Faber naar de Sluis
De route ‘Van Faber naar de Sluis’ laat je kennismaken met gebouwen die oorspronkelijk aan het Winschoterdiep lagen. Ervaar hoe het er vroeger uitzag in Hoogezand en Martenshoek. Deze route begint bij Hotel Restaurant Faber.
—
2,8 kilometer Via routesingroningen.nl/wandelroute
De Parkroute
De route voert je langs de hoogtepunten van Veendams rijke geschiedenis en
karakteristieke architectuur. Terwijl je wandelt, ontdek je hoe de stad is ontstaan en ervaar je de welvaart die scheepvaart en industrie met zich meebrachten. Met een lengte van 3,3 km is deze route een perfecte manier om Veendam te verkennen.
—
7,9 kilometer
Via routesingroningen.nl/wandelroute
Pelgrimstocht Wildervank
Wildervank is een typisch veendorp met lintbebouwing. Het werd in de zeventiende eeuw gesticht door de bekende ‘vervener’
Adriaan Wildervanck. Op deze route kom je twee bijzondere kerken tegen. De Margaretha Hardenbergkerk, ook wel Oude
Kerk genoemd, is vernoemd naar zijn vrouw. Volgens de legende viel Margaretha op een zomerse dag tijdens een wandeling op de heide in slaap. Toen ze wakker werd, kronkelde een adder zich om haar arm. Bang om gebeten te worden, beloofde Margaretha dat ze op die plaats een kerk zou laten bouwen als ze gespaard werd. Na de belofte gleed de slang van haar arm en verdween. En zoals beloofd werd de kerk gebouwd. Het verhaal werd verbeeld op de plaquette van Wildervank en Veendam; de plaatsen hoorden in die tijd nog bij elkaar.
Toen de dorpen werden gesplitst behield Veendam het oude wapen, met daarop de arm en de slang. Daarom worden Veendammers nog altijd ‘woap’ndaivm’ genoemd, oftewel ‘wapendieven’. De andere kerk op je route is de Grote Kerk, het huidige kerkgebouw van de Protestantse Gemeente. De kerk heeft elementen in neo-Romaanse, neoByzantijnse en Art Nouveau-stijl. Heel modern voor die tijd. Een echt pronkjewail is het Walckerorgel uit 1913, waar nog steeds concerten mee worden gegeven.
PELGRIMAGE WILDERVANK
PELGRIMAGE WILDERVANK
Zeilplas Langebosch
Borgerswold
Wildervank
Veendam
IN DE VOETSPOREN VAN ALETTA JACOBS
VAN FABER NAAR DE SLUIS
HOOGEZANDSAPPEMEER
Wil je lekker shoppen, cultuur snuiven en geschiedenis ontdekken? Dan zijn Hoogezand en het naastgelegen Sappemeer een aanrader. Hoogezand is de grootste plaats van de gemeente Midden-Groningen, en Sappemeer ligt zo dichtbij dat ze vaak in één adem worden genoemd. En het leuke is: een combinatie-bezoek aan beide plekken is een gezellig dagje uit.
DE HOOGE MEEREN
Winkelcentrum De Hooge Meeren in Hoogezand is het grootste winkelcentrum van het Noorden: met een oppervlakte van ruim 23.000 vierkante meter en circa
honderd winkels haal je alles wat op je wensenlijstje staat. Fijne bijkomstigheid: het hele winkelcentrum is overdekt, dus je blijft lekker droog. Dát is nog eens comfortabel winkelen. Zoek je iets bijzonders om cadeau te geven? Cocoon Coffee & More verkoopt leuke eigentijdse woonaccessoires en je drinkt er de lekkerste koffie. Voor creatievelingen zijn Suzanne’s Handwerk Shop en Wolf Winkel net snoepwinkels met verschillende soorten wol, brei- en haakpennen, patroonboeken, kwasten, verf en ezels. De lekkerste borrelhapjes haal je bij Kaashuis Wrongel en Of Je Worst Lust.
COCOON COFFEE & MORE
AVONDJE THEATER
Na het shoppen kun je bij het naastgelegen Theater en Grand Café Kielzog terecht voor wat ontspanning. De gezellige huiskamersfeer bij het Grand Café nodigt uit tot een drankje of hapje eten. In de zomer plof je neer op het terras waar je uitzicht hebt op de fonteinen. In juni en juli kun je hier op enkele zaterdagen genieten van Terras Theater: diverse voorstellingen en optredens die buiten plaatsvinden. Ga je toch liever naar binnen? Bij Theater Kielzog staat een gevarieerd programma voor je klaar. “Ik denk dat wij het theater zijn met het meest diverse programma,” aldus theaterdirecteur Ids Dijkstra. “Je vindt hier alle genres en we zijn niet bang om ‘plat vermaak’ te programmeren naast het serieuzere werk.” Naar het theater gaan betekent bij Theater Kielzog echt een avondje uit. “Bij binnenkomst krijg je koffie en daarna wacht je in de zaal gespannen op wat komen gaat. Een live-uitvoering van een theaterstuk of een muziekvoorstelling heeft iets magisch.”
OVERNACHTEN
In en rondom Hoogezand zijn verschillende accommodaties en vakantiehuizen waar je kunt overnachten. Ook kampeerders kunnen in de regio goed hun tentje opzetten. Op ongeveer tien minuten rijden vind je Siblu Camping Meerwijck in Kropswolde. Deze grote familiecamping ligt aan het Zuidlaardermeer en heeft een eigen strand, een animatieteam en diverse leuke accommodaties. Hier kun je heerlijk zonnen op het strand terwijl de kinderen in het water spelen, vissen tijdens ondergaande zon en actief genieten van de vele watersporten. Dankzij het water en de omliggende natuur is de camping een fijn startpunt om de omgeving te ontdekken. Heb je een camper of boot, dan is Allround Watersport een ideale uitvalsbasis. De camperplaatsen hebben uitzicht over de haven en het Zuidlaardermeer. In de bijbehorende winkel vind je alles wat je nodig hebt voor je boot.
LEKKER ZWEMMEN
Sportievelingen kunnen terecht in Sportcentrum De Kalkwijck in Hoogezand, dat bestaat uit een
sport- en evenementenhal met zwembad. Hier vind je maar liefst vijf baden en diverse aanvullende faciliteiten, waar je het hele jaar door terecht kunt. Ook vinden er regelmatig evenementen plaats zoals sporttoernooien, beurzen en themafeesten en kun je deelnemen aan groepslessen zoals yoga en zumba. Een leuke plek, waar sport, recreatie en gezelligheid samenkomen.
SUZANNE’S HANDWERK SHOP
ZUIDLAARDERMEER
THEATER EN GRAND CAFÉ KIELZOG
KEER OVERDE GRENS
Er is genoeg te doen in Veenkoloniën, maar in de nabije omgeving is ook veel te beleven. Dit zijn tien leuke tips over de grens.
1. Groninger Museum
Het Groninger Museum biedt een veelzijdige collectie van kunst, design en archeologie, aangevuld met internationale, vernieuwende tentoonstellingen. Het iconische gebouw, ontworpen door Alessandro Mendini met bijdragen van Michele De Lucchi, Philippe Starck en Coop Himmelb(l)au, is een kunstwerk op zich en maakt elk bezoek een inspirerende belevenis. Voor liefhebbers van kunst en architectuur zeker een aanrader.
—
2. Vogelkijkhut de Kiekkaaste
Bij Nieuwe Statenzijl, in het oosten van Groningen, eindigt de zeedijk en stroomt de Eems de Waddenzee in. Hier, op de grens met Duitsland, mengen zoet en zout water in een uniek UNESCO Werelderfgoedgebied. Dit bijzondere landschap herbergt zeldzame planten, vogels, vissen en andere dieren. Vanaf de Kiekkaaste, de enige buitendijkse vogelkijkhut in Nederland, zie je hoe land en water in elkaar overlopen en hoe de kwelder onder invloed
van de getijden verandert. Op de slikvelden van de Dollard verzamelen zich honderden bonte strandlopers, en met wat geluk spot je ook fraters, zeehonden of bruinvissen.
—
3. Vesting Bourtange Vesting Bourtange, gebouwd in de late 16e eeuw tijdens de Tachtigjarige Oorlog, was een onneembaar verdedigingswerk in de moerassen van Groningen. Dankzij de strategische bastions en het omliggende moeras wist de vesting meerdere aanvallen af te slaan, waaronder die van de Spaansgezinden en de bisschop van Münster. Bourtange werd beroemd door Kapitein Prott, die een omkoopbod van Bommen Berend, de vijandelijke bisschop, afwees met de legendarische woorden: “200.000 kogels kun je krijgen!” De vesting bleef onneembaar en is nu volledig in oude glorie hersteld.
—
4. Fraeylemaborg
Downton Abbey op het Groninger land. Wie over de drempel van de Fraeylemaborg stapt, belandt in de vervlogen
levens van adellijke families, dienstmeisjes en butlers. De borgbewoners waren tot ver in de 20e eeuw chique jonkvrouwen en -heren die gekleed en bediend werden.
—
5. Hunebedcentrum Borger
Ontdek de oertijd van Drenthe en beleef de prehistorie in het Hunebedcentrum in Borger! Ontdek hoe de hunebedbouwers duizenden jaren geleden leefden en indrukwekkende stenen monumenten bouwden. Wandel door het Oertijdpark, langs een neanderthaler kamp en een prehistorisch dorp, en ontmoet tijdens vakanties oermensen die demonstraties geven zoals vuur maken en boogschieten. Verken de Keientuin met de grootste collectie zwerfkeien van Nederland, elk met een unieke geschiedenis.
—
6. Stad Appingedam Appingedam, een van de weinige middeleeuwse steden in Groningen, ademt historie. Smalle straatjes, oude gevels en de iconische hangende keukens boven het Damsterdiep geven de stad een uniek karakter. Verken de stad vanaf het water per boot, kano of sup en geniet van een bijzonder perspectief op de middeleeuwse architectuur.
In Museum Stad Appingedam ontdek je de rijke geschiedenis van de stad, met tentoonstellingen in twee historische panden en een prachtige zilvercollectie. Of je nu door het charmante centrum wandelt, een terrasje pakt of het Damsterdiep bewondert, Appingedam is een sfeervolle bestemming die je niet wilt missen.
7. Drouwenerzand Attractiepark
Dit attractiepark biedt een all-in formule waarbij bezoekers onbeperkt gebruik kunnen maken van alle attracties en speeltoestellen en kunnen genieten van snacks, drankjes en ijs, alles inbegrepen bij de entreeprijs. Het park is geschikt voor kinderen vanaf 3 jaar, met een grote variëteit aan attracties voor alle leeftijden. Drouwenerzand zorgt voor een zorgeloze en leuke dag voor jong en oud.
—
8. Keramisch Museum
Goedewaagen
In de ateliers en werkplaatsen van het Keramisch Museum
Goedewaagen kun je zien hoe keramiek van wereldklasse wordt gemaakt, variërend van het iconische Delfts blauw en polychroom tot schitterende stukken in Art Nouveau en Art Deco-stijl. Dit historische ambacht herleeft in het bedrijf, opgericht op 14 mei 1612 in Gouda. In samenwerking met aardewerkfabriek Royal Goedewaagen biedt het museum een breed scala aan tentoonstellingen, rondleidingen, lezingen en workshops aan, waardoor bezoekers de kunst van keramiek op een unieke manier kunnen ervaren.
—
9. Museum Klooster Ter Apel
Gastvrijheid en toewijding tussen de kloostermuren.
Zo’n groot gebouw van rood baksteen midden in de loofbossen maakt indruk. In dit middeleeuwse klooster werd eeuwenlang met bezieling gewerkt, gebeden en geleefd.
En ook nu is het nog altijd een plek waar je de stilte kunt horen. Tijdens je bezoek mag je veel, van gluren in de oude slaapvertrekken tot zelf een pij aantrekken en als een monnik door de gangen lopen. De toewijding en het ontzag voor God is vooral merkbaar in de kloosterkerk met haar hoge plafond en zeer oude houten ornamenten. Vergeet niet de kloostertuin vol geneeskrachtige kruiden binnen te stappen voor een moment van bezinning en verwondering.
10. Nationaal Park Drentsche Aa Nationaal Park Drentsche Aa is een verborgen parel in Nederland, bekend om zijn ongerepte landschap met meanderende beken en historische esdorpen. Dit gebied, waar natuur en cultuurhistorie samenkomen, biedt rust en ruimte voor wandelen en fietsen. De karakteristieke boerderijen en houtwallen vertellen verhalen van vroeger. Bezoekers ervaren hier een diepe verbondenheid met de natuur en het verleden, en het park biedt een oase van rust die gekoesterd moet worden. Meer informatie over deze bezienswaardigheden: visitgroningen.nl/ vlakbijveenkolonien
SAMEN AVONTUREN BELEVEN
GRONINGER MUSEUM
KIEKKAASTE
HUNEBEDCENTRUM
HANGENDE KEUKENS
DELEUKSTE EVENEMENTEN
De evenementen geven je een stevige dosis extra energie. Laat je verrassen tijdens culturele feesten, muziekfestivals en sportieve evenementen.
Trouwens: niet alleen in de zomer zijn er allerlei activiteiten, maar het gehele jaar door.
Je bent van harte welkom.
1
NK TREINTREKKEN
Dit jaar organiseert Museumspoorlijn
STAR voor de tiende keer het
NK Treintrekken. In juli komen krachtpatsers uit het hele land bijeen in Stadskanaal om het op te nemen tegen een loodzware uitdaging – een 21 ton wegende locomotief. De mannen krijgen zelfs nog 10 ton extra te verduren.
Wie krijgt de trein in beweging?
En wie is het snelst? Mis het niet!
2
RUIGSTE RUN VAN
DE VEENKOLONIËN
Ben je toe aan een uitdaging?
Doe dan mee aan de Ruigste Run van de Veenkoloniën in het prachtige Adriaan Tripbos bij Sappemeer. Deelnemers leggen in wedstrijdvorm een spectaculair parcours af door te klimmen, zwemmen, rennen, glijden en kruipen door de modder. Je kunt kiezen uit verschillende afstanden van 4,5 en 7,5 en 15 kilometer. Een snelle finishtijd is onbelangrijk; met elkaar de finish halen wel. De Ruigste Run vindt meestal plaats begin september.
3
WIEZE WINKELTJESROUTE
Lekker struinen langs de leukste winkeltjes, dat kan tijdens de Wieze Winkeltjesroute. Je komt bij zaken met bloemen, woonaccessoires, brocante en vintage, maar ook langs bijzondere lunchplekken. Verschillende kleine ondernemers in Harkstede, Hoogezand, Kolham, Sappemeer, Schildwolde en Slochteren doen mee aan de route en maken de winkelvloer extra gezellig voor het evenement. Rij of fiets je de route? Dan heb je alle tijd om de mooie omgeving te bekijken. De Wieze Winkeltjesroute heeft een voorjaars- en wintereditie.
4
NIGHT OF THE GUITARS
Stichting Bogdike organiseert in juni al vele jaren het evenement Night of the Guitars, een muziekspektakel dat jaarlijks veel bezoekers op de been brengt. Op het Museumplein wordt het podium opgebouwd voor de muzikanten uit Veendam of gelieerd aan de Veendammer muziekscene. Afwisselend en in verschillende samenstellingen worden bekende en minder bekende topnummers gespeeld. Daar moet je bij zijn.
NOG MEER LEUKE EVENEMENTEN
—
Festival GRN
Houd je van streektaal en Groningse gezelligheid? Bezoek het jaarlijks in november terugkerende festival GRN in Kielzog, Hoogezand. Met optredens, talkshows, Groningse activiteiten en een ‘toalmaarkt’.
—
Sightseeing Run Veendam Ervaar de opwinding van avontuur in juli met de Sightseeing Run Veendam. Ren door de iconische bezienswaardigheden van Veendam en laat je verrassen door deze unieke hardloop ervaring. Verken de stad eens op een andere manier.
—
Ven van Vrouger
In juni komen de ondernemers van Veendam met Ven van Vrouger. Het centrum wordt gevuld met tal van kramen en activiteiten rondom oud Veendam, in samenwerking met het Veenkoloniaal Museum. Verwacht oud Hollandse spelletjes, muziek van toen en zelf creatief zijn met spullen van vroeger.
—
Schutsemarkt
De markt is al ruim 30 jaar een begrip in OostGroningen en trekt jaarlijks duizenden bezoekers. De markt vindt plaats in Nieuwe Pekela in juni en biedt een breed scala aan kraampjes, activiteiten en entertainment. Bezoekers kunnen genieten van livemuziek, sportieve en culturele optredens en natuurlijk de gezellige marktsfeer. Een extra publiekstrekker is het Heeresveld springconcours, dat plaatsvindt in het nabijgelegen wandelpark.
—
Rondje Midden-Groningen
Ontdek kunst en cultuur in Midden-Groningen tijdens Rondje Midden-Groningen. Elk tweede weekend van april tot oktober zijn musea, galeries en erfgoedlocaties open.
Kijk voor meer info op uitinzo.nl en visitgroningen.nl/midden-groningen
DE RUIGSTE RUN
WIEZE WINKELTJESROUTE NIGHT
DEGRONINGER VEENKOLONIËNOP DEWERELDKAART
Een eindeloze horizon, lange lintdorpen en een spinnenweb aan kanalen dat de hele streek verbindt met de zee. Een bijzonder landschap met een even bijzondere geschiedenis in het zuidoosten van Groningen. Wie hier wandelt, fietst, kanoot of vaart kan er niet omheen: dit zijn de Groninger Veenkoloniën.
De Veenkoloniën hebben een uitzonderlijk rijk en bruisend verleden. Eeuwenlang waren de Veenkoloniën een economische
hotspot voor turfwinning, scheepsbouw, landbouw, zeevaart en moderne industrie. Veendam, Wildervank, Oude en Nieuwe Pekela hadden de grootste zeevloot van Nederland. Er gingen meer dan 40.000 schepen per jaar door de sluis bij Martenshoek. Dit veranderde langzaam in grootschalige zeevaart over de hele wereld. Het heeft zijn sporen nagelaten: overal in het gebied vind je historische schippershuizen, herenboerderijen, oude fabrieken, antieke bruggen en sluizen.
MOLEN ‘DE ZWALUW’ NIEUWE PEKELA
WINKLER PRINS
TURFSTEKEN
ALETTA JACOBS
FA. KUIK WILDERVANK
BOOMING BUSINESS
De turfwinning uit het veen werd het bruine goud. Pioniers uit alle windstreken vestigden zich vanaf de 16e eeuw in de Veenkoloniën. In rap tempo werd het een bedrijvig en welvarend gebied. Toen de vervening in de 19e eeuw op z’n einde liep, stapten de Groningers over op de wereldwijde zeevaart, handel, landbouw en industrie. Vanuit een enorm netwerk aan veenkanalen koersten vrachtschepen naar Rio de Janeiro, Riga, New York, Singapore en alle andere wereldhavens. Bovendien namen ze retourladingen mee terug naar het Noorden. In de 19e eeuw hadden honderden kapiteins hun thuisbasis in de Veenkoloniën. Dit zorgde decennialang voor welvaart, bloei en ontwikkeling op en rond de veenkanalen.
VROUWEN AAN HET ROER
Het zakelijke succes gold niet alleen voor mannen, maar ook voor de vrouwelijke zeekapiteins, kapiteinskes genoemd. Veenkoloniale vrouwen waren al veel geëmancipeerder dan hun zusters in de rest van Nederland en daarbuiten. Het is dan ook geen wonder dat Aletta Jacobs, feministe en allereerste vrouwelijke arts, uit de Veenkoloniën kwam. In haar geboorteplaats Sappemeer was de toen 16-jarige Aletta de eerste Nederlandse vrouw die werd toegelaten aan een HBS en later de eerste vrouwelijke student aan de universiteit. Ze was een groot voorvechter van vrouwenkiesrecht en zette zich als huisarts in om de gezondheid van vrouwen te verbeteren. Ook elders in de Veenkoloniën lieten vrouwen van zich horen: de allereerste vrouwenstaking speelde zich af in een fabriek in Nieuwe Pekela.
PIONIERSGEEST
Eind 19e eeuw vinden de Groningers in de Veenkoloniën zichzelf opnieuw uit. Schippers sloegen de handen ineen met de boeren uit het gebied en ze richtten zich op de gloednieuwe landbouwindustrie: strokarton en aardappelzetmeel.
Terwijl ’s werelds allereerste landbouwindustrieel, Willem Albert Scholten, fabriek na fabriek opende in de rest van Groningen, deden ze dat in de Veenkoloniën liever zelf. Ze wilden niet afhankelijk zijn en richtten verschillende coöperaties op zoals ‘De Eersteling’. Pionieren was ook Veendammer Anthony Winkler Prins (1817-1908) niet vreemd. De van oorsprong doopsgezinde predikant vervaardigde in de 19e eeuw de 16-delige encyclopediereeks ‘Geïllustreerde Encyclopedie’. Hiermee werd hij landelijk bekend. Daarnaast richtte Winkler Prins de Eerste Groninger Tramway Maatschappij op, de vrijmetselaarsloge, de rederijkerskamer en de HBS. In Veendam wordt hij nog steeds als grootheid gezien en zijn standbeeld pronkt dan ook voor het Veenkoloniaal Museum.
INDUSTRIËLE SPOREN
Wie goed kijkt, ziet tegenwoordig nog veel sporen uit dit rijke verleden: molens, houtzagerijen, steenhouwerijen, strokartonfabrieken, een suikerfabriek, een borstelfabriek en een locomotiefremise. Het industriële erfgoed wordt gekoesterd, terwijl er ook hard wordt gewerkt aan de toekomst. Oude panden krijgen nieuwe, creatieve bestemmingen en ondernemers vinden zichzelf opnieuw uit. De rijke geschiedenis en een bruisende toekomst gaan hier altijd hand in hand. Ga op pad en ontdek zelf het unieke karakter van de Groninger Veenkoloniën.
“DE GRONINGER VEENKOLONIËN: EEN JONG GEBIED MET EEN RIJKE
OVERNACHTENINDE VEENKOLONIËN ALTIJDEEN UNIEKEERVARING
Of je nou op zoek bent naar luxe of een eenvoudig verblijf: overnachten in de Veenkoloniën is een ervaring die je niet mag missen. Zo heb je ruime keuze uit camperplaatsen in het landelijk gebied, B&B’s met fantastische uitzichten en hotels waar je van alle gemakken bent voorzien. Combineer het met uitstapjes naar bezienswaardigheden of een heerlijke fiets, -of wandeltocht door de mooie regio.
Lekker met je eigen ‘huisje’ op pad, stoppen wanneer je wilt, een nieuwe route kiezen of gewoon een paar dagen op dezelfde plek blijven staan. Een campervakantie is ideaal voor gezinnen, stellen of in je eentje. In de Veenkoloniën zijn een aantal leuke locaties te vinden waar je met je camper kunt verblijven. Naast De Pekelder Campertuin (zie pagina 21) is Camping ZomersBuiten in Oude Pekela een aanrader. Duurzaamheid staat hier centraal: gasten kunnen gebruikmaken van een eco-pluktuin met verse groenten en fruit. Camperpark Noord in Stadskanaal heeft een speelse opstelling met veel privacy. De 40 camperplaatsen liggen aan een slingerende weg, die het hele park doorgaat. Camperpark Borgerswold in Veendam is een grote camperplaats. Het ligt in het park Borgerswold en biedt plek aan 120 campers. Hier zijn moderne voorzieningen en ook voor (kleine) kinderen is er veel te doen. Daarnaast kun je terecht bij Camperlocatie De Pekelaar, SVR-camping Wel Wait in Nieuwe Pekela en Camperpark Turfstee in Blijham. De adressen en meer informatie vind je op visitveenkolonien.nl.
GASTVRIJE SFEER IN HET VEENLANDSCHAP
Ben je geen camperaar? Geen probleem. De Veenkoloniën bieden nog genoeg andere overnachtingsmogelijkheden, zoals
Het Brouwhotel Parkzicht in Veendam. Dit is een familiehotel met een rijke veenkoloniale historie. Hier verblijf je in moderne kamers en geniet je van een gastvrije sfeer. Of wat dacht je van B&B De Waterputten in Nieuwe Pekela? Dit is een paradijs voor vissers, met een visvijver op slechts 2 minuten loopafstand. Ook fietsliefhebbers kunnen hier hun hart ophalen met routes zoals de Stroomdalroute en de Vestingsroute.
IN EEN PASTORIE OF GALERIE
Wil je overnachten op een plek die niet voor de hand ligt? Bezoek dan eens de Amshoff, een kerk in Kiel-Windeweer. In de oude pastorie vind je een prachtige B&B en een restaurant met uitzicht op de Engelse landschapstuin. Zuidelijker langs het Kieldiep kun je ook de nacht doorbrengen bij Romala’s Home. Dit is een koffie-, thee- en eethuis en een galerie-showroom met bijzondere Vietnamese kunst. Hier kun je overnachten in een vakantiehuisje, B&B of glampingtent. Vlak naast Romala’s Home vind je Peddel en zo: per kano, sup, fluisterboot, elektrische sloep of motorboot kun je vanuit hier de omgeving goed verkennen. In de bijbehorende B&B kun je de nacht spenderen, zodat je de volgende dag weer verder kunt. Goede reis!
KANOËN OP HET KIELDIEP DE AMSHOFF
LEUK METDE KINDEREN
Survivallen, boomklimmen, conducteur spelen op een historische trein of een rit maken op een pony of paard. Deze avonturen beleef je allemaal in de Veenkoloniën. En het leuke is: je vriendjes mogen ook mee!
VEENJAGERSPAD
BORGERSWOLD
Leef je uit op het Veenjagerspad in Borgerswold. Dit pad bestaat uit een beleef- en een beweegroute, waar jong en oud allerlei uitdagingen kunnen aangaan. Zo kunnen kinderen onderweg spelen en klauteren op diverse toestellen. Ga samen op pad, beklim de Veenjagerstoren en steek de rivier over op het Jagersschip. De sportieve bezoeker kan diverse apparaten uitproberen om oefeningen mee te doen. En alles is lekker in de buitenlucht!
KINDERBOERDERIJ
BORGERSWOLD
Op de kinderboerderij in Borgerswold wordt heel wat afgeknord en gemekkerd. Door alle harige bewoners natuurlijk, want aan de kids heb je geen kind meer in deze gezellige beestenboel. Een bezoekje aan de kinderboerderij is dan ook al jaren een klassieker. En ook voor de volwassenen blijft het altijd een feestje om gezellig een middagje tussen de kippen te scharrelen.
SPEELBOS MEEDEN
Speelbos Meeden is de perfecte plek voor kinderen om even uit te razen. Er is een hindernisbaan, een huttenbouwbos en een speeltuin. Lekker schommelen in de nestschommel, snelheid maken op de kabelbaan, kliederen met de waterpomp en een wedstrijdje doen in de klimtouwen!
ZWEMBAD TROPIQUA
Stroomversnellingen, interactieve glijbanen en een peuter- en kleuterparadijs. Subtropisch zwembad Tropiqua in Veendam barst van het zwemplezier voor jong en oud. Neem een duik in het verwarmde buitenzwembad of klim buiten op de speeltoestellen. Voor de bezoekers die op zoek zijn naar ontspanning zijn er een saunaplein en een bubbelbad. En traditiegetrouw sluit je zo’n heerlijk dagje zwemmen natuurlijk af met wat lekkers in het restaurant.
BORGERSWOLD EXPERIENCE
Paintballen, boomklimmen, freerunnen, boogschieten, survivallen en ga zo maar door. Het is moeilijk kiezen bij de Borgerswold Experience. Geen zin in een wedstrijd? Ook daar hebben ze aan gedacht. Stap bijvoorbeeld in een kano of ga het water op met een SUP-board. Wie liever zelf zijn vaartuig in elkaar zet, kan ook zijn eigen vlot bouwen.
DE HEEMTUIN MUNTENDAM
Een pretpark gemaakt van natuur, zo zou je De Heemtuin in Muntendam kunnen noemen. Jonge avonturiers halen hun hart op in de kleinebeestjestuin, de natuurspeeltuin en op het spannende ‘Mammoetpad’. Met een beetje geluk is er tijdens je bezoek een prehistorische activiteit, waar je bijvoorbeeld kunt leren hoe je een visfuik moet maken. Nog even niet naar huis? Blijf kamperen op de mini-camping en vervolg morgen je pad.
MUSEUMSPOORLIJN STAR
Nee, het is niet de Zweinstein Express. Maar de STAR-trein lijkt er wel een beetje op. Deze historische museumtrein rijdt tussen Veendam en Musselkanaal en wordt voortgetrokken door een indrukwekkende stoomlocomotief. Combineer je treinreisje met een rondleiding door de rijtuigenloods en een smakelijke tussenstop bij de stationsrestauratie. Helaas geen perron 9 ¾ of Hermelien, maar magisch voelt het zeker als je door het Groninger landschap rijdt.
DIERENWEIDE
NIEUWE PEKELA
Bij de Dierenweide in Nieuwe Pekela maak je van dichtbij kennis met de kleurrijke kudde. Er zijn veel soorten vogels, konijnen, geiten, herten en schapen. En niet te vergeten: het vriendelijke Kunekune-varken Janet.
NATUUR- EN MILIEU EDUCATIE
In het Gorechtpark in Hoogezand vind je Natuur- en Milieu Educatie Hoogezand-Sappemeer. Hier kun je heerlijk buitenspelen en kom je allemaal leuke dieren tegen. In het knuffelhok op de kinderboerderij speel je met de cavia’s en konijnen, en elke dag om 15.30 uur mag je helpen om de geiten, schapen, eenden, kalkoenen, kippen, pauwen en varkens te voeren. Er is een speeltuin met goede klimtoestellen én een super mooie omliggende tuin. Iedere woensdagmiddag is er een activiteit voor kinderen van 4 tot 12 jaar.
BRANDWEERMUSEUM SAPPEMEER
Voor velen is het een kinderdroom: werken bij de brandweer. In het Brandweermuseum in Sappemeer kun je je droom voor eventjes waarmaken. In het museum vind je brandweervoertuigen, motorspuiten, handbrandspuiten en vele kleine attributen die vroeger en tegenwoordig gebruikt worden bij de brandweer. Een leuk uitje voor jong en oud.
BEWEEG- EN SPORTPARK LANGELEEGTE
Wist je dat de grootste Skills Garden van Europa in Veendam ligt? Een avontuurlijk én gratis beweeg- en sportpark voor alle leeftijden. Je vindt er onder meer voetbalveldjes, een basketbalveld, badmintonbanen, een circuit voor fietscrossers en een baseballveld. Liever solo aan de slag? Leef je dan uit op een van de vele speel- en sporttoestellen, spring op een trampoline of toon je kunsten op de skatebaan. Wie niet kan kiezen mag gerust nog een keer terugkomen. Je bent hier altijd welkom.
In het recreatiegebied Borgerswold in Veendam ligt Manege Lipizza Veendam, een aanrader voor paarden- en ponyliefhebbers. Hier kun je koetsen huren, paardrijlessen nemen of kinderfeestjes houden. Ook liggen in het recreatiegebied tientallen ruiterpaden waar je heerlijk met je pony of paard door het bos, water of over het land kan rijden. Daarbij kun je optimaal genieten van de mooie natuur.
ZOVEEL PLEZIER METDE KINDEREN
MANEGE LIPIZZA
ONTDEK HET OMMELAND
Groningen herbergt een van de oudste cultuurlandschappen van Europa en grenst aan UNESCO Werelderfgoed de Waddenzee. Groningen in één dag?
Vergeet het maar. De provincie bestaat uit zeven regio’s. Elk met een eigen karakter, eigen natuur en natuurlijk eigen bezienswaardigheden. Ga op pad en ontdek zelf het Groninger ommeland.
PRACHTIG WESTER WOLDE
GROENE WEELDE
Weinig gebieden in Nederland zijn zó rijk bedeeld met verrassende landschappen, oude bossen, prachtige beekdalen en schitterende natuurgebieden als Westerwolde. Een echte actieveling?
Fiets of wandel een van de tientallen uitgezette routes of vaar met een kano over de Ruiten Aa. In dit veelzijdige natuurgebied kun je op allerlei manieren genieten. Van een rustige wandeling langs onontdekte plekken tot broezen op de mountainbike met je haren in de wind. Kijk voor meer informatie op: visitwesterwolde.nl
RONDJE WESTERWOLDE
KABELBAAN IN TER APEL
DE RUITEN AA
POLDERDOORGANG
BELEEF OLDAMBT
DE GRAANREPUBLIEK
Van melkboer tot koningin: iedereen is groot geworden met Brinta van Gronings graan. Het wuivende goud leidde in Oldambt tot steenrijke boeren, lokaal communisme en enorme fabrieken van rood baksteen.
De vlam doofde, maar het vuur van de Graanrepubliek bleef smeulen. Anno nu wordt er in deze regio weer volop gezaaid, geteeld, gemout, gebrouwen, gebakken en gestookt. Voeg daar het Oldambtmeer en de grote hoeveelheid evenementen aan toe en je hebt een gebied dat absoluut de moeite van een bezoek waard is.
Kijk voor meer informatie op: visitoldambt.nl
BOERDERIJ HERMANS DIJKSTRA
LANDGOED FRAEYLEMABORG
ONTDEK MIDDENGRONINGEN
ALLE RUIMTE VOOR JEZELF
Midden-Groningen is het groenblauwe hart van de provincie. Waterplassen om op te varen, moerassen om langs te fietsen, dorpsbossen om in te wandelen en rietvlaktes om vogels te spotten. Het stadsleven lijkt ver weg in deze streek waar Groninger blaarkoppen grazen en vogels met duizenden tegelijk neerstrijken. Toch ligt Midden-Groningen op minder dan een half uurtje rijden van de de stad Groningen. Duik de natuur in en waan je voor even in een andere wereld. Kijk voor meer informatie op: visitgroningen.nl/midden-groningen
NOORDERMOLEN
“ER ZIJN VOLOP ROUTES WAARMEE
JE MIDDEN-GRONINGEN AL WANDELEND, FIETSEND OF VAREND
KUNT ONTDEKKEN. GENIET MET VOLLE
TEUGEN VAN CULTUUR EN NATUUR! EN NATUURGEBIED ’T ROEGWOLD
LIGT VLAK OM DE HOEK.”
ETEN, DRINKEN ENOPNAAR DROMENLAND
Wil je meer ontdekken over deze regio? Blijf dan (nog) een nachtje! De Veenkoloniën hebben een aantal unieke overnachtingsadressen die uitnodigen tot een prettig verblijf. Wat dacht je van een overnachting in een sfeervol hotel? Of zet je tentje op bij een van de campings midden in het groen. De Veenkoloniën leer je kennen door de sfeer en de smaak van streekproducten en huisgemaakte drankjes. Breng een bezoek aan een restaurant, theetuin of rustpunt in de regio. Geniet van de smaken uit de Veenkoloniën en haar gastvrijheid!
OVERNACHTEN
B &B’S, CAMPERPLAATSEN, CAMPINGS, HOTELS EN JACHTHAVENS
B&B’S
B&B en Museum
Lammert Boerma
Borgercompagniesterweg 44
9632 TD Borgercompagnie 0598 393 381 museum-boerma.com
Peddel en zo
Pieter Venemakade 213
9605 PP Kiel-Windeweer 06 51564188 peddelenzo.nl
Romala’s Home
Pieter Venemakade 209 9605 PP Kiel-Windeweer 0598 352 585 romala.nl
De Pekelder B&B
Dominee S. Tjadenstraat 73
9663 RD Nieuwe Pekela 06 27556875
Camping ZomersBuiten
De Akkers 12
9665 MZ Oude Pekela 06 26026929 campingzomersbuiten.nl
CAMPERPLAATSEN
De Pekelder Campertuin
Dominee S. Tjadenstraat 73
9663 RD Nieuwe Pekela 06 27556875 pekeldercampertuin.nl
Camperplaats Veendam Borgerswold Flora 1
9642 LW Veendam 06 18979768 camperplaatsveendam.nl
Camperplekken
‘Bij de Jachthaven’ Allround Watersport Meerwijck
Jachthavenweg 2
9606 RS Kropswolde 0598 323 556 allroundwatersport.nl
CAMPINGS
Camping De Veenborg
Van Arnhemslaan 2
9615 TD Kolham 06 20478897 campingdeveenborg.nl
—
Camping Hof van Kolham (Ecomotion)
Hoofdweg 137
9615 AC Kolham
06 12505050 hofvankolham.nl
Siblu Camping Meerwijck Strandweg 2
9606 PR Kropswolde
0598 323 659 siblu.nl/camping/nederland/ groningen/meerwijck
—
Camping De Heemtuin
Nieuweweg 127
9649 AD Muntendam 0598 724 808 heemtuinmuntendam.nl/ camping-de-heemtuin —
Camping ZomersBuiten
De Akkers 12
9665 MZ Oude Pekela 06 26026929 campingzomersbuiten.nl
HOTELS
Hotel Restaurant Faber
Meint Veningastraat 123
9601 KE Hoogezand 0598 393 336 hotelfaber.nl
Brouwhotel Parkzicht - Hotel Museumplein 3
9641 AD Veendam 0598 666 888 parkzicht.com
JACHTHAVENS
—
Allround Watersport Meerwijck
Jachthavenweg 2
9606 RS Kropswolde 0598 323 556 allroundwatersport.nl
Jachthaven De Leine Meerweg 62a
9606 PP Kropswolde
0598 322 700 paviljoendeleine.nl
Jachthaven Oude Pekela Flessingsterrein
9665 BZ Oude Pekela wsvoudepekela.nl
Jachthaven Schipperskwartier Aquapark 11 9641 PJ Veendam 0598 696 737
Jachthaven Wildervank Nijverheidskade 82
9648 JK Wildervank 06 40843212
Koffie met gebak | Lunch & diner | Feesten & partijen | High Tea Huningaweg 2 | 9682 PB Oostwold | Tel 0597 - 674159 brasserieoldschool@gmail.com | www.brasserieoldschool.nl
“Brasserie Old School” is gevestigd in een prachtig schoolgebouw (1869), gelegen aan de sluis van Midwolda met groot terras en weids uitzicht over het Oldambtmeer! We koken met verse (streek)producten voor de vegetarier, de vis- en vlees liefhebbers. U bent van harte welkom!
ETEN & DRINKEN
B RASSERIEËN, GRAND CAFÉS, RESTAURANTS EN THEESCHENKERIJEN
BRASSERIEËN
GRAND CAFÉS
Cocoon Coffee & More
Gorecht-Oost 24
9603 AA Hoogezand 06 15107877 cocoon-coffee.nl
Kielzog Grand Café Gorecht-Oost 157
9603 AE Hoogezand 0598 373 777
Lak of Smak Conceptstore Noorderstraat 117
9611 AC Sappemeer 085 004 1376 lakofsmak.nl
Brouwhotel ParkzichtGrand Café - Restaurant Museumplein 3
9641 AD Veendam 0598 666 888 parkzicht.com
Grand Café vanBeresteyn Museumplein 5
9641 AD Veendam 0598 634 566 vanberesteyn.nl
RESTAURANTS
Hotel Restaurant Faber
Meint Veningastraat 123 9601 KE Hoogezand 0598 393 336 hotelfaber.nl
Paviljoen De Leine
Meerweg 62a
9606 PP Kropswolde 0598 322 700 paviljoendeleine.nl —
Brasserie Pekelahof Raadhuislaan 109
9665 JC Oude Pekela 0597 618 444 pekelahof.nl
TE ZIEN, DOEN & BELEVEN
K ERKEN EN MOLENS
KERKEN
Julianakerk Kolham
Hoofdweg 44
9615 AG Kolham
Dorpskerk Meeden
Kerkstraat 12
9651 BA Meeden
Hervormde Kerk Oude Pekela
Hendrik Westerstraat 114
9665 AR Oude Pekela
0597 614 896
kerkoudepekela.nl
—
Koepelkerk Sappemeer
Noorderstraat 169
9611 AD Sappemeer
0598 857 000 koepelkerksappemeer.nl
Borgerswoldhoeve Flora 2
9642 LW Veendam 0598 625 190 borgerswoldhoeve.nl
Brouwhotel ParkzichtGrand Café - Restaurant Museumplein 3 9641 AD Veendam 0598 666 888 parkzicht.com —
Golfrestaurant De Compagnie Golflaan 1
9646 DS Veendam 0598 632 068 restaurantdecompagnie.nl —
‘t Hoeske Kinderboerderij Borgerswold Veendam Woldlaan 5 9642 LX Veendam 0598 619 830
The Ranch Parkweg 1 9642 ZZ Veendam 0598 235 593 ranchveendam.nl
THEESCHENKERIJEN
—
Romala’s Home
Pieter Venemakade 209 9605 PP Kiel-Windeweer 0598 352 585 romala.nl —
Heemtuin Muntendam Nieuweweg 127 9649 AD Muntendam 0598 632 770 heemtuinmuntendam.nl
St. Willibrorduskerk
Noorderstraat 154
9611 AP Sappemeer
0598 392 492
—
Grote Kerk
J.G. Pinksterstraat 5 9641 AX Veendam
Margaretha Hardenbergkerk Torenstraat 108
9648 CW Wildervank
MOLENS — Amerikaanse windmotor en poldermolen De Putter
Westerbroekstermaderpolder Foxhol
Van alles te beleven in Heiligerlee!
Het Klokkengieterijmuseum: een monument voor een historisch ambacht in het originele fabriekspand uit 1863. Het museum Slag bij Heiligerlee. Weet u nog?
‘Graeff Adolf is ghebleven in Vrieslandt in den Slagh’?
Provincialeweg 46 en 55 • www.museaheiligerlee.nl
DE LEUKSTE BUSHALTE NAAR HET VERLEDEN
Uitgangspunt van het museum is de collectie van autobussen, die in voorbije jaren in Nederland hun diensten hebben bewezen. Het Nationaal Bus Museum is er voor jong en oud. Instappen maar!
Nationaal Bus Museum Produktieweg 13 9601 MA Hoogezand 0598 383 004 nationaalbusmuseum.nl
TE ZIEN, DOEN & BELEVEN
M OLENS, MUSEA, OUTDOORACTIVITEITEN EN THEATERS
MOLENS
Molen Mulder Pot
Woldweg 70
9606 PG Kropswolde
0598 394 953 molenmulderpot.com
Poldermolen Koetze Tibbe
Kropswolderbuitenpolder Kropswolde
Papiermolen De Zwaluw
Molenstraat 37
9663 ST Nieuwe Pekela
Molen De Onrust
F. Clockstraat 111
9665 BG Oude Pekela
De Molenwiek
Houtduifstraat 28
9644 VL Veendam
MUSEA
Nationaal Bus Museum
Produktieweg 13
9601 MA Hoogezand
0598 383 004 nationaalbusmuseum.nl
—
Museum Kapiteinshuis Pekela
Ds. S. Tjadenstraat C 96
9663 RD Nieuwe Pekela
0597 612 372 kapiteinshuis.nl
Siep & Co
H. Westerstraat 22
9665 AL Oude Pekela
0597 612 930 siepco.info
Brandweermuseum
Kleinemeersterstraat 158
9611 JJ Sappemeer 06 51826079 hbvvhs.nl
Groninger Schaatsmuseum
Noorderstraat 274
9611 AS Sappemeer 0598 398 002
groningerschaatsmuseum.nl
—
Historische Scheepswerf
Wolthuis
Noorderstraat 308
9611 AT Sappemeer 0598 395 676 historischescheepswerf.nl
—
Museumspoorlijn STAR 0599 651 890
stadskanaalrail.nl
Station Stadskanaal
Stationsstraat 3
9503 AD Stadskanaal
Station Veendam
Parallelweg 4
9641 KG Veendam
Veenkoloniaal Museum
Museumplein 5
9641 AD Veendam
0598 364 224 veenkoloniaalmuseum.nl
Noord-Nederlands
Trein & Tram Museum
Stationsstraat 5
9636 BA Zuidbroek
0598 450 518 nnttm.nl
OUTDOORACTIVITEITEN
—
Peddel en zo
Pieter Venemakade 213
9605 PP Kiel-Windeweer 06 51564188 peddelenzo.nl
—
Mammoetpad De Heemtuin
Muntendam
Nieuweweg 127
9649 AD Muntendam 0598 632 770 heemtuinmuntendam.nl
Natuurpark Tussen de Venen
Tolweg Muntendam staatsbosbeheer.nl
Adriaan Tripbos
Parkeerplaats naast De Vosholen 66 9611 Sappemeer staatsbosbeheer.nl
Party & Recreatiecentrum
Borgerswoldhoeve Flora 2
9642 LW Veendam
0598 625 190 borgerswoldhoeve.nl
Golfclub Landgoed De Compagnie
Golflaan 1
9646 DS Veendam
0598 625 272 golfclubveendam.nl
Lipizza Manege Veendam Fauna 4-6
9642 LX Veendam 0598 615 397 manegeveendam.nl
THEATERS
Cultuurwerkplaats BC 47
Borgercompagnie 47
9632 TC Borgercompagnie cultuurwerkplaatsbc47.nl
Kielzog Theater Gorecht Oost 157
9603 AE Hoogezand 0598 373 777
kielzog.nl
Theater vanBeresteyn
Museumplein 5
9641 AD Veendam 0598 634 566 vanberesteyn.nl
www.tropiqua.nl
TE ZIEN, DOEN & BELEVEN
UIT DE STREEK , UIT MET KIDS, VISSEN, WATERSPORT (-VERHUUR), ZWEMMEN EN WELLNESS
UIT DE STREEK
De Pompoenenschuur
Dorpsstraat 242
9605 PG Kiel-Windeweer 06 44954546 pompoenenschuur.nl
De Scharrelderij
Dorpsstraat 314
9605 PJ Kiel-Windeweer 06 20155724 descharrelderij.nl
JoMilly Vintage & Molen Entreprise
Hoofdweg 90 9615 AD Kolham jomilly.nl
Kwekerij Foltz
Hereweg 346
9651 AT Meeden
0598 635 000 tuingoedfoltz.nl
Galerie Beeldenkunst
Kleinemeersterstraat 153 9611 JD Sappemeer 06 11014262 beeldenkunst.nl
—
Wieke Distillers
Ommelanderwijk 164
9644 TR Veendam 06 41553815 wiekedistillers.nl
—
Draaiorgel Zwarte Dorus
Het mooiste draaiorgel van Noord-Nederland! zwartedorus.nl
Innovatiehub Oost-Groningen
Innovatiekracht in Oost-Groningen ihog.nl
UIT MET KIDS
NME Kinderboerderij
Burg. van Royenstraat 11
9602 CR Hoogezand 0598 323 040 nme-hs.nl
Speelbos Meeden
9651 BJ Meeden
—
Dierenweide Nieuwe Pekela
Beukenlaan 1
9663 EZ Nieuwe Pekela
0598 635 095
dierenweidenieuwepekela.nl
—
‘t Hoeske Kinderboerderij
Borgerswold Veendam
Woldlaan 5
9642 LX Veendam 0598 619 830
—
Spelerij Borgerswold Flora 2
9642 LW Veendam
0598 625 190 borgerswoldhoeve.nl
Subtropisch Zwembad Tropiqua
Jan Salwaweg 2
9641 LN Veendam 0598 652 300 tropiqua.nl
VeenjagerspadBeleven en bewegen in Park Borgerswold Veendam
veenjagerspad.nl
VISSEN —
Visplas ‘Ons Genoegen’ Beumeesweg 186 Alteveer —
Kieldiep Hoogezand - Kiel-Windeweer
—
Winschoterdiep Hoogezand - Sappemeer
Ruitershorn
Helder Camaraweg 1 Muntendam
Nachtvissen Heeresmeer
Heeresmeer 1
Nieuwe Pekela
—
Borgercompagniesterdiep
Sappemeer – Borgercompagnie
Visstek Boven Oosterdiep Boven Oosterdiep 123 C Veendam
WATERSPORT (-VERHUUR)
Peddel en zo
Pieter Venemakade 213
9605 PP Kiel-Windeweer 06 51564188 peddelenzo.nl
Allround Watersport Meerwijck
Jachthavenweg 2
9606 RS Kropswolde 0598 323 556 allroundwatersport.nl
Jachthaven Oude Pekela
Flessingsterrein
9665 BZ Oude Pekela wsvoudepekela.nl
Jachthaven Schipperskwartier Aquapark 11 9641 PJ Veendam 0598 696 737
ZWEMMEN EN WELLNESS
Subtropisch Zwembad Tropiqua
Jan Salwaweg 2 9641 LN Veendam 0598 652 300 tropiqua.nl
Zwembad De Kalkwijck
Nieuweweg 8 9603 BM Hoogezand 0598 350 310 facebook.com/DeKalkwijck
COLOFON
© Maart 2025
SAMENSTELLING
ZO! Groningen zogroningen.nl
Ontdek Midden-Groningen ontdekmiddengroningen.nl
Marketing Groningen visitgroningen.nl
ONTWERP EN ILLUSTRATIES
Studio Anne-Marijn MAKI
OPMAAK, ACQUISITIE EN DRUK
MarneVeenstra Druk > Print > Sign
FOTOGRAFIE
Annemieke Klijnstra
Bas Meelker
Jeanique van den Berg
Kenley Uil
Lars Meyer
Luna de Wit
Marcel Kerkhof
Marieke Kijk in de Vegte
Marije de Gans
Marketing Groningen
Ontdek Midden-Groningen
Peter Panneman
Sebastiaan Rodenhuis
Siep & Co
Stella Dekker Fotografie
Wilco van der Laan
TEKST
Heidi van Duuren
Marketing Groningen
VERANTWOORDING
Alle gegevens zijn met grote zorgvuldigheid verzameld en verwerkt. ZO! Groningen, Ontdek Midden-Groningen en Marketing Groningen kunnen echter niet aansprakelijk gesteld worden voor eventuele onjuistheden.
TOERISTISCH INFORMATIEPUNT IN DE VEENKOLONIËN
Cultuurcentrum vanBeresteyn Museumplein 5
9641 AD Veendam
RUSTPUNTEN IN DE VEENKOLONIËN
De Veenborg
Van Arnhemslaan 2
9615 TD Kolham
JoMilly Vintage
Hoofdweg 90
9615 AD Kolham
Woonboerderij Casa Woldweg 63
9606 PB Kropswolde
Rustpunt het Taphuisje Hereweg 267
9651 AH Meeden
VISITVEENKOLONIEN.NL
Martha’s tuin Zuidwendingerweg 56
9663 AM Nieuwe Pekela
Camping ZomersBuiten
De Akkers 12
9665 MZ Oude Pekela
De Klimroos
De Vosholen 8 9611 KR Sappemeer
Rustpunt De Ei Halte
Achterdiep Noordzijde 7 9611 BS Sappemeer
Rustpunt Slochteren
Groene Dijk 3 9621 TL Slochteren
Omange Terra Art Sluisweg 42
9644 TS Veendam
VISITGRONINGEN.NL/MIDDEN-GRONINGEN
Middenin Oost-Groningen vind je het Oldambtmeer en Blauwestad. Een unieke plek om te wonen. Maar Blauwestad is zoveel meer. Wist je dat je hier in elk seizoen eindeloos kunt genieten van de prachtige natuur, op het water en rondom het meer? Dus stap in je boot of op de fiets en kom eens kijken wat Blauwestad voor jou in petto heeft.
Scan de QR-code voor inspiratie of kijk op blauwestad.nl