„design jest we wszystkim co robimy, ale także pomiędzy tymi rzeczami. To połączenie sztuki, nauki, opowiadania historii, propagandy i filozofii.” Erik Adigard
D
esign, design, design… co chwilę słyszymy lub czytamy to magiczne słowo. Designerskie lampy, kanapy, czajniki, fotele, samochody, popielniczki, mydel-
niczki i tak dalej i tak dalej. Określenie „design” stosowane powszechnie i bezkrytycznie, jako synonim dla wszystkiego, co ładne i modne wskutek nadużywania, stało się pretensjonalne i przez wiele osób upraszczane do synonimu gadżetowości. Design jednak to nie tylko gadżety. Design to także nie tylko rzeczy. To coś znacznie więcej. Design to kształtowanie otaczającego nas świata, jakości życia, wpływanie na relacje międzyludzkie. Każdy otaczający nas drobiazg kształtuje sposób codziennego funkcjonowania człowieka, przedmioty po prostu tworzą scenografię dla naszego życia. Dla mnie design to przede wszystkim sposób wyrażania siebie, czynienia otaczającego nas świata piękniejszym, ciekawszym i bardziej przyjaznym. Oddaje Państwu pierwszy numer magazynu „design po polsku”. Znajdziecie tu informacje o najciekawszych i najważniejsze wydarzeniach – wystawach, konferencjach, targach – poznacie sylwetki polskich designerów – tych starszych i młodszych - polskie firmy - a także historię polskiego wzornictwa. O grafice, o wzornictwie, o architekturze, o tym wszystkim możecie przeczytać w design po polsku Piotr Wiśniewski
design po polsku magazyn o polskim designie redakcja oraz projekt graficzny pisma Piotr Wiśniewski kontakt oś. 700-lecia 33/18 34-300 Żywiec tel. + 48 515 96 96 71 e-mail: zsah@op.pl zsah.blox.pl
Design to przede wszystkim świetna zabawa, możliwość do zmieniania otaczającej nas rzeczywistości i to w dosłowny sposób, ponieważ to co stworzy projektant później oddziaływuje na społeczeństwo. [Fryderyk Zyska]
Młody polski design czerpie z różnych źródeł i ma wiele oblicz. Szczególnie jednak inspirującą staje się sztuka ludowa, której echa pobrzmiewają w wielu projektach powstałych w ciągu ostatnich kilku lat. Okazało się, że przedmioty jeszcze tak nie dawno ignorowane, uważane przez lata za kiczowate i jarmarczne, mogą zachwycać i urzekać, także młode pokolenia.
P
OWRÓT do korzeni i tradycyjnych technik wytwa-
Anna Kotwicz i Artur Puszkarewicz, zafascynowani Podlasiem
rzania jest silnym trendem w ostanuch latach, nie
i stosowanymi wciąż tu tradycyjnymi technikami rękodzielni-
tylko w Polsce, ale w całej Europie. Mówi się o po-
czymi. Autorzy lampy KOKON [il.03], której abażur wykonany
szukiwaniu włsnej tożsamości, o odmienności i unikalności,
jest techniką „szycia ze słomy”, dywanu Nodus [il.05], w for-
o powrocie do lokalności i regionalności w dobie globali-
mie przeskalowanej, okrąglej, szydełkowatej serwetki oraz
zacji i wszechobecnych mediów. Zajwisko to obserwujemy
FOLK z charakterystycznym ludowym ornamentem zgeome-
zarówno w modzie, muzyce, kuchni a także we wzornictwie
tryzowanym na kształt wczesnej grafiki komputerowej.
przemysłowym. Na salony powracają wszelkie koronki, me-
Innym dywanem nawiązującym do tradycji ludowej (in-
reszki, ludowe ha�y i motywy – ujęte w nowej formie i wyko-
spirowany motywem ludowych wycinanek) jest, zaprojek-
nane z innych materiałów stając się reminiscencja przeszłości
towany przez Magdalenę Lubiąską i Michała Kopaniszyna,
w najlepszym guście i o wysokiej jakości, z która zaczyna być
Mohohej!DIA [il.01]., który jako pierwszy w historii produkt
utożsamiany współczesny polski design.
polski otrzymał pres�żowa nagrodę Red Dot Design Awards
Do grupy tych twórców, którzy nie kryją swojej fascynacji
2008. To właśnie ludowe, kolorowe wycinanki stały się jed-
ludowym rękodziełem należy m.in. duet AZE Design, czyli
nym z tych motywów, po który najchętniej sięgają polscy pro-
jektanci. Najlepszym tego przykładem jest projekt polskiego pawilonu na Expo 2010 w Szanghaju. Motywy sztuki folklorystycznej wyraźnie widać też w pracach Katarzyny Herman-Janiec z Protein Design. Skrzynia Pleciuga [il.06] jej autorstwa została zainspirowana tradycyjnymi skrzyniami wiannymi, które pełniły w wiejskich wnętrzach bardzo ważną i dostojną rolę. Skrzynia jest mobilna, oraz bardzo kolorowa, dzięki specjalnemu doborowi kolorowych gazet, z których została ręcznie wypleciona. Jeżeli chodzi o jej przeznaczenie, zależy ono tylko od pomysłowości właściciela. Innym przykładem takiego projektowania jest Kuku-
Niewątpliwe polscy projektanci przestali się bać własnej kultury, przede wszystkim tej ludowej. Zgodnie z panującymi na świecie trendami zaczęli czerpać i na nowo interpretować polskie motywy ludowe.
Ryczka [il.02] zaprojektowana przez duet Rozalia Lenartowicz i Zuzanna Wachowiak. Słowo ryczka w gwarze śląskiej i poznańskiej oznaczało wielofunkcyjny stołek, taboret używany zwykle do siadania podczas dojenia krów na wsi. Inspiracją
powstania zydla było polskie rękodzieło ludowe i motyw wycinanki kurpiowskiej. Projekt został nagrodozny w konkursie Nowy Folk i wdrożony przez Meble Vox. Liczba prac nawiązujących do folkloru świadczy o tym, ze jest to obecnie przewodni motyw polskiego wzornictwa.
01. MOHO design Mohohej!DIA
Niewątpliwe polscy projektanci przestali się bać własnej kultury, przede wszystkim tej ludowej. Zgodnie z panującymi na
02. Rozalia Lenartowicz Zuzanna Wachowiak KukuRyczka
świecie trendami zaczęli czerpać i na nowo interpretować polskie motywy ludowe. Z korzyścią dla siebie i polskiego
03. protein design Lampa SHE!
wzornictwa. Tradycyjne wzory polskiej sztuki zdobniczej nadają naszemu wzornictwu unikalny charakter, a materiały
04. AZE Design Lampa KOKO’N
i lokalne rzemiosło mówią o naszej tradycji i pochodzeniu.
05. AZE Design Dywan Modus
Sprawiają, że polski design ma swoją wyraźną tożsamość i sens, pozostając równocześnie w głównym nurcie euro-
06. protein design Skrzynia Pleciuga
pejskiego projektowania.
05
04
Mimo, że Polska nie ma własnego producenta samochodów osobowych, to polscy styliści odgrywają coraz bardziej znaczącą rolę w światowym przemyśle motoryzacyjnym. Wspomnieć tu można Tadeusza Jelca projektującego dla Jaguara, Marka Reichmana kierującego działem stylistyki w Astonie Martinie, Zbigniewa Maurera pracującego dla Alfy Romeo czy też Tomasza Jarę, który jest autorem obecnego modelu Forda Focusa. Być może już wkrótce do tego znakomitego grona dołączy także młody projektant z Krakowa – Fryderyk Zyska.
Piotr Wiśniewski: Każdy projektant, bazując na tym, co,
tryczna. Twój projekt – samochód e-mo�on - został wybra-
jak i dla kogo projektuje, tworzy własną definicję designu.
ny spośród 480 zgłoszonych prac. Opowiedz więcej o swoim
Czym jest on według ciebie?
projekcie?
Fryderyk Zyska: Design to przede wszystkim świetna zaba-
Projekt samochodu e-mo�on nagrodzony w konkursie ZOOM
wa, możliwość do zmieniania otaczającej nas rzeczywistości
ZOOM MAZDA DESIGN powstał w ramach mojej pracy dy-
i to w dosłowny sposób, ponieważ to co stworzy projektant
plomowej. Temat pracy dotyczył opracowania wyrazu wizu-
później oddziaływuje na społeczeństwo.
alnego pojazdu przyszłości, zasilanego energią elektryczną. Przystępując do pracy projektowej, postawiłem sobie pyta-
Jako projektant szczególnie interesuje cię projektowanie
nie: Jak powinien wyglądać pojazd zasilany jedynie energią
samochodów. Skąd takie zainteresowanie?
elektryczną? Wyszedłem z założenia, że tego typu pojazd po-
To jest coś, w czym najbardziej się odnajduje, ten rodzaj pro-
winien mieć indywidualna, odmienną od dotychczasowych
jektowania sprawia mi największą przyjemność.
formę wyrazu. Ważnym zadaniem było sprecyzowanie haseł przewodnich,
Jesteś laureatem konkursu ZOOM ZOOM MAZDA DESIGN
które miały stać się szkieletem przyszłego projektu. Wytypo-
na projekt samochodu przyszłości zasilanego energią elek-
wałem cztery hasła przewodnie: „Elektryczność” ze względu
na fakt, że jest to czynnik determinujący cały projekt - silni-
Wychodząc z założenia, że zwykliśmy się otaczać przedmiota-
ki elektryczne, „Dynamika” - zerwanie ze stereotypem nie
mi o idealnych proporcjach, zwróciłem się w kierunku kobie-
ekologicznego samochodu sportowego oraz odczucie „pły-
cego ciała, jako niedoścignionego ideału piękna, delikatnych
nięcia nad szosą” w całkowicie nowy sposób, „Forma” - zy-
linii i krzywizn.
skanie opływowej, aerodynamicznej, funkcjonalnej rzeźby
Ponieważ mój projekt dotyczył samochodu przyszłości po-
oraz „Ekologia” - dzięki zoptymalizowanym powierzchniom
stanowiłem dokonać szeregu eksperymentów także z for-
zmniejsza się zużycie energii.
mami asymetrycznymi. Wyobraziłem sobie sytuację, gdzie asymetria nie stanowi bariery, a może wpływać korzystnie
Zaintrygował mnie twój sposób podejścia do tematu i nie-
na aerodynamikę pojazdu. Rozważania miały być poparte
typowe źródła inspiracji. Opowiedz o nich.
zastosowaniem takich materiałów jak inteligentne polime-
Przede wszystkim postanowiłem wykorzystać dorobek arty-
ry, pozwalające na zmiany kształtu elementów pojazdu na
styczny profesora Andrzeja Pawłowskiego, malarza, fotogra-
symetryczne i ewentualne poprawienie specyfikacji prowa-
fa, twórcy Wydziału Form Przemysłowych krakowskiej ASP.
dzenia pojazdu. Aspekt inteligentnych polimerów miał rów-
Uznałem, że Jego eksperymenty z Formą naturalnie ukształ-
nież znaczenie emocjonalne, chciałem podejść do nich jako
towaną, mogą sprawdzić się na gruncie modelowania karose-
do medium, pozwalającego na zobrazowanie zmiany nastroju
rii samochodowych, stać się idealną inspiracją do tworzenia
kierowcy czy charakterystyki prowadzenia pojazdu.
powierzchni, wcześniej niespotykanych i niepraktykowanych w przemyśle motoryzacyjnym. Moje inspiracje zwróciły się
W twoim projekcie wyraźnie widać skupienie na najmniej-
do takich zjawisk, jak formowanie się zasp śnieżnych, po-
szym detalu…
wstawanie rysunków na powierzchni lodowców w wyniku
W trakcie prac nad wyrazem bryły nadwozia, przygotowy-
topnienia oraz efekt zwany tańcem dymu. Wszystkie te fe-
wałem także koncepcje rozwiązań takich detali jak: światła,
nomeny w sposób oczywisty powstające w wyniku działań
lusterka, czy sposoby cięcia paneli, drzwi czy okien. Podczas
praw natury, stały się przejściem do kolejnego etapu procesu
kształtowania świateł, starałem się potraktować je równie
projektowego, którym była ich interpretacja i przekształcenie
rzeźbiarsko jak całościową bryłę. Zależało mi na opracowaniu
w formę późniejszego pojazdu.
rozwiązania, w którym wygląd świateł, zmieniałby się w za-
Kolejnym źródłem, uzupełniającym moje badania, poszuki-
leżności od kąta obserwacji. Część przednia samochodu in-
wania odpowiednich proporcji, dostarczyła mi sesja zdjęciowa, podczas której ciało modelki okryte elastycznym materiałem posłużyło jako stelaż do powstania nowych form.
spirowana jest japońską sztuką rzemiosła mieczy.
Design to przede wszystkim świetna zabawa, możliwośćdo zmieniania otaczającej nas rzeczywistości i to w dosłowny sposób, ponieważ to co stworzy projektant później oddziaływuje na społeczeństwo.
Agresywny wyraz twarzy pojazdu, nawiązuje do masek ja-
informacji zabieramy się do projektowania. Poza tym mamy
pońskich wojowników. Starałem się dokonać syntezy daw-
możliwość poznania materiałów, możliwość modelowania.
nego kunsztu i nowinek technicznych, takich jak technologia
Na nie wielu uczelniach jest możliwość żeby studenci mogli
OLED.
sami modelować, zazwyczaj zlecają komuś albo mają tzw. majstrów, którzy wykonują to za nich. Możliwość i umiejęt-
W zeszłym roku ukończyłeś studia na Wydziale Form Prze-
ność wykonania samemu prototypu to duży plus dla każdego
mysłowych krakowskiej ASP. Obecnie stawiasz pierwsze sa-
młodego projektanta.
modzielne kroki jako projektant. Z tej perspektywy możesz ocenić, jaki jest poziom kształcenia z zakresu wzornictwa
W Polsce tradycja samochodowego designu właściwe nie
w Polsce, czy należycie przygotowuje do zawodu, co należy
istnieje. Oprócz wydziałów wzornictwa nie ma ośrodków,
poprawić?
w których można się kształcić w tym kierunku i rozwijać
Mogę się wypowiedzieć na podstawie Wydziału Form Prze-
umiejętności, nie mówiąc już o pracy w zawodzie. Jak moż-
mysłowych krakowskiej ASP, który ukończyłem. Myślę, że jest
na spełnić marzenie o praktyce w profesjonalnym studiu
naprawdę dobry. Z wypowiedzi profesjonalistów z Mazdy,
projektowym i karierze stylisty samochodowego w Pol-
Audi czy Skody wynika, że są pod dużym wrażeniem tego,
sce?
w jaki sposób przygotowujemy się merytorycznie do same-
Nie powiedziałbym ze tradycji nie mamy, bo tradycje mamy
go procesu projektowego, czyli poszczególnych etapów. Nie
spore… tylko niestety gdzieś zostały one drastycznie ucię-
przeskakujemy od kilku szkiców koncepcyjnych od razu do fi-
te. Kiedyś powstawały wspaniale projekty jeszcze za czasów
nalnego projektu tylko mamy podbudowę. Zbieramy informa-
komuny. Teraz jest to utrudnione. Najłatwiej wyjechać za
cje, robimy back grand, research tego, co się dzieje na świecie
granice i uczyć się tego w Mediolanie czy Turynie, czy na-
i mając dopiero taką porząd-
wet w Bratysławie tak jak ja podczas stypendium. Nie trzeba
ną dawkę
jednak studiować konkretnie projektowania samochodów, żeby móc je w przyszłości tworzyć. Większość czołowych projektantów skończyło wydziały takie jak wzornictwo przemysłowe. Bardzo dobrze mieć doświadczenie bardziej ogólne. Im więcej projektów na swoim koncie dotyczących projektowania produktu
również
grafiki wtedy
projekty samochodów są bogatsze, nie są tak wąsko skoncentrowane. Rozmawiałem z kolegami, którzy byli w Mediolanie albo w Turynie i wynika, że w tamtejszych szkołach skupiają się do tego stopnia na projektowaniu samochodów, że powstające projekty są już mocno przerysowane. Są tak „zafiksowani” wokół tych samochodów, że nie dopuszczają inspiracji z zewnątrz. Jakie są obecnie trendy w projektowaniu samochodów, dokąd zmierza motoryzacja, jakimi autami będziemy jeździć już za kilka lat? Na pewno będziemy jeździć samochodami na prąd. Samochodami, które nie będą wyglądać jak zabawki, albo małe samochody miejskie wielkości malucha czy seicento, tylko będą to pełno wymiarowe samochody. Zmieni się w nich źródło zasilania, a tym samym specyfikacja jazdy i to, do czego jesteśmy przyzwyczajeni w tym momencie. To będzie seria nowych doświadczeń. A od strony wizualnej? Od strony wizualnej już się zmieniają. Naturalnie to, co prezentują koncerny jest zachowawcze, ponieważ musza powoli przyzwyczajać odbiorców do nowego wyglądu samochodów. To co można zaobserwować w conceptcar’ach, w których puszczana jest wyobraźnia projektantów i gdzie możliwości techniczne nie są w żaden sposób ograniczane widać, że będą to samochody trochę science fic�on. Jakie według ciebie jest najpiękniej zaprojektowane auto w historii i dlaczego? Jest wiele samochodów które uważam za naprawdę udane, moim ulubionym jest Porsche 911 Carrera ale nie nowa, tylko z 82 albo 85 roku. Dlaczego? Po pierwsze sentyment. Gdy byłem małym dzieckiem dostałem od taty czerwone Porsche Carrera zdalnie sterowane w skali 1 do 6 i bardzo kochałem ten samochód. A po drugie to ta zmysłowa i sensualna linia karoserii. Dziękuje za rozmowę.
01. Puff-Buff Lampa Orca 02. Puff-Buff Lampa Bubbles star 03. Puff-Buff Lampa Criters 04. Puff-Buff Lampa Puff
P
ONAD 100 lat temu T.A. Edison wynalazł żarówkę,
publiczności, głównie za sprawą nadmuchiwanych lamp.
która zrewolucjonizowała nasze codzienne życie. Dziś
Fantastyczny efekt tych przedmiotów to połączenie lekkości,
tradycyjne żarówki powoli odchodzą już do lamusa.
pozwalające tworzyć często ogromne i bardzo przestrzenne
Potrzeba oszczędności energii, dbałość o środowisko powo-
kompozycje oświetleniowe oraz innowacyjnego zastosowa-
duje, że oczy świata zwrócone są na diody LED. Niewielkie
nia technologii pneumatycznej w połączeniu z systemami
rozmiary, duża mobilność, długi czas świecenia, minimalne
LED. Najlepszym tego przykładem jest sztandarowa lampa
wydzielanie ciepła, coraz większa światłość oraz dostępność
Puff-Buff czyli Puff. Wykonana z PSV może być oświetleniem
całego spektrum barw światła, stwarzają nowe, fascynujące
podłogowym lub stołowym. Jest lekka i mobilna, zaistnieje
możliwości a równocześnie generują nowe wyzwania pro-
tam, gdzie w danym momencie potrzebuje jej użytkownik,
jektowe. Jednymi z pierwszych polskich projektntów, którzy
po spuszczeniu powierza można przenieść ją dosłownie w
sięgli po nową technologię była Ania Siedlecka oraz Radek
kieszeni. Zazdrośni twierdzą, że to tajemnica sukcesu Puff-
Archramowicz, z których inicjatywy w 2003 roku powstało
-Buff, którzy uczestnicząc w licznych światowych imprezach,
studio Puff – Buff. Od czasu debiutu na mediolańskich tar-
mogą przewieźć przykłady swojej twórczości w bagażu pod-
gach designu w 2004 roku studio stało się znane szerszej
ręcznym.
05 LEDy szturmem wchodzą do naszych domów, mieszkań, ogrodów. Stwarzają ogromne możliwości w kształtowaniu przestrzeni naszych domów, mieszkań, a także publicznych wnętrz użytkowych.
Zaczęło się od małego sklepu w Przasnyszu z rowerami. Dziś Kross jest największym producentem rowerów w Europie. Na zagranicznych rynkach Kross stawia przede wszystkim na ciekawe wzornictwo i na tym polu chce wygrywać z konkurencją. Projektowanie rowerów wymaga nietuzinkowego połączenia tradycyjnych umiejętności i często futurystycznej technologii. W Krossie doskonale się udaje.
Z
BIGNIEW Sosnowski, założyciel i właściciel firmy Kross zaczynał od małego sklepu w Przasnyszu z rowerami i częściami do nich. Skromny sklepik szybko
przekształcił się w hurtownie, która stała się z czasem największym partnerem handlowym Rometu. Niestety polski producent nie rozwijał swojej linii produkcyjnej, rowery nie trafiały w gusta odbiorców, przez co Romet był coraz gorzej postrzegany, a zainteresowanie rowerami tej marki ogromnie spadło. Widząc ten niekorzystny kierunek zmian Zbigniew Sosnowski początkowo próbował importować gotowe rowery z Włoch, a następnie uruchomił własną produkcję. Dla intensywnie rozwijającej się firmy z Przasnysza rodzimy rynek szybko stał się za mały. W 2000 roku rozpoczęła się jej zagraniczna ekspansja. Pierwszy rynek, na którym udało się zaistnieć, to Francja, gdzie dziś trafia połowa eksportowanych rowerów. Później była Wielka Brytania. Wkrótce potem polskie rowery trafiły do sprzedaży w Skandynawii. To pozwoliło młodej firmie zdobyć doświadczenia do produkcji
rowerów z wyższej półki i rozpoczęcia sprzedaży w innych
ciekawe wzornictwo i na tym polu chce wygrywać z konku-
krajach europejskich. Dziś Kross jest dziś największym produ-
rencją. O design nowych modeli dba Dział Rozwoju Nowego
centem rowerów w Europie. W Polsce sprzedaje się 1,2 mln
Produktu.
rowerów rocznie. Kross ma 40 proc. tego rynku, a ponadto
Projektowanie rowerów wymaga nietuzinkowego po-
eksportuje swoje rowery do Francji, Wielkiej Brytanii, USA,
łączenia tradycyjnych umiejętności i często futurystycznej
Szwecji, Finlandii, Holandii, Niemiec i krajów b. ZSRR. W ubie-
technologii. Nie wystarczy być sprawnym rysownikiem, ale
głym roku sprzedał 800 tysięcy jednośladów.
również technikiem, niemal instynktownie rozumiejącym
Kross dał się poznać na rynku jako producent solidnych
proces produkcji rowerów. Do tego jeszcze trzeba dodać
rowerów dla użytkowników, dla których niska cena jest waż-
koncept produktu, ten kluczowy element pozwalający trafić
na, ale chcieliby mieć rower, którego wzornictwo nie odbie-
w gusta klientów końcowych - konieczne jest zrozumienia
ga od wzorców najdroższych marek. Najdroższy model firmy
współczesnego konsumenta i zmian zachodzących na rynku.
można kupić za 2-3 tys. zł. Najtańszy - już od sześciuset zło-
Inspiracje do tworzenia nowych kolekcji projektanci z Krossa
tych. W sumie w ofercie jest ponad 60 modeli - taką gamą
czerpią z doświadczeń i przemian zachodzących na świato-
pochwalić się może niewielu producentów.
wym rynku rowerowym, a także z innych branż, takich jak
Na zagranicznych rynkach Kross stawia przede wszystkim na
samochodowa, sportowa, itp.
01. Tempo Largo
Rzadko się zdarza, by ktoś wsiadając na rower zasta-
cięższych etapów w budowie roweru. Pomimo tego, że wybór
nawiał się, jak wygląda proces jego powstawania. Każdy
na rynku akcesoriów i części jest ogromny, to dopasowanie
z rowerów KROSS składa się z kilkuset komponentów, które
ich w jednym rowerze tak, aby spełniały wymagania odbior-
odpowiednio dobrane tworzą sprzęt zdolny podołać najwięk-
ców, jest naprawdę trudnym procesem. Specjaliści z Krossa
szym wyzwaniom.
dzięki wieloletniemu doświadczeniu radzą sobie z tym do-
Proces budowy roweru rozpoczyna się na stole kreślar-
skonale, czego odzwierciedleniem są dobre wyniki w testach
skim, gdzie przy udziale projektantów z Działu Rozwoju No-
porównawczych.
wego Produktu oraz Działu Technicznego powstają koncepcje
Kolejnym etapem jest opracowanie grafiki dostosowanej do
ram. Na tym etapie jest bardzo ważne, aby odpowiednio do-
specyfiki roweru oraz zgodnej z aktualnie obowiązującymi
brać kąty i materiał, gdyż od tego zależą niemal wszystkie
trendami. Przy współczesnej unifikacji, kiedy to rowery róż-
parametry jezdne powstającego roweru. Następnie należy
nią się w nieznacznym stopniu komponentami, to właśnie
dobrać odpowiednie grupy komponentów zwracając szcze-
design roweru decyduje o jego zakupie. W końcu sprzęt, na
gólną uwagę na dopasowanie części do specyfiki roweru i po-
którym spędzamy jakąś część swojego wolnego czasu musi
trzeb grupy odbiorców, do których będzie on skierowany.
się nam podobać. Projektanci KROSS przy pomocy nowo-
Wbrew temu, co myśli wielu rowerzystów, jest to jeden z naj-
czesnych programów przekuwają swoje wizje na konkretne
02. Tempo Classico 03. Flex Steel
Kross dał się poznać na rynku jako producent solidnych rowerów dla użytkowników, dla których niska cena jest ważna, ale chcieliby mieć rower, którego wzornictwo nie odbiega od wzory graficzne, które sprawiają, że rowery wyglądają nowocześnie i stylowo. Kiedy już prototyp jest gotowy na papierze czas przystąpić do montażu. Osoby odpowiedzialne za ten etap kompletują wybrane części i montują prototypy. Kiedy wszystko jest już gotowe przychodzi czas na walidację nowego modelu. Jest to proces oceny trafności doboru komponentów, ogólnego wyglądu roweru i ocena perspektyw rynkowych. W walidacji uczestniczą specjaliści z najważniejszych oddziałów firmy: działu marke�ngu, handlowego, rozwoju nowego produktu, technicznego i kontroli jakości. Wszystkie uwagi są omawiane i notowane, by potem można było wprowadzić niezbędne poprawki. Proces walidacji odbywa się do czasu, gdy zostanie dopracowany w 100%. Tak skomponowany rower musi iść następnie w ręce testerów. Są to osoby odpowiedzialne za sprawdzenie w praktyce niezawodności konstrukcji, wygody jazdy i kultury pracy komponentów. Jest to jeden z ważniejszych etapów powstawania roweru w firmie KROSS – niezbędny dla stworzenia niezawodnych i jak najbardziej funkcjonalnych maszyn. Jednymi z tych, którzy testują powstałe już rowery są zawodnicy KROSS Racing Team’u, którzy uczestnicząc w maratonach MTB sprawdzają wytrzymałość i niezawodność tych rowerów. Ostatnim etapem jest sama produkcja, podczas której wcześniej przygotowane koncepcje materializują się łącząc setki elementów w nowoczesny rower.
Projekty 2RAM są bardzo różnorodne, charakteryzują je świeżość, innowacyjność i funkcjonalność. Działając na polu architektury oraz urbanistyki, młodzi projektanci starają się tworzyć w oparciu o głęboką analizę problemu, unikając tym samym przypadkowych rozwiązań. Awangardowe rozwiązania, czerpanie inspiracji z wielu dziedzin, a także estetyka przedstawiania oryginalnych pomysłów to niewątpliwe cechy, które wyróżniaj grupę.
We wspólnym projektowaniu, mimo często skrajnie różnego postrzegania rzeczywistości, odnajdujemy spójną drogę wyszukiwania problemów zawartych w tematach projektowych. Im ciekawszy problem, tym ciekawsza idea.
2
RAM, czyli duet projektowy Ryszard Rychlicki
tu.” Projekty 2RAM są bardzo różnorodne, charakteryzują je
i Agnieszka Nowak to studenci V roku Architektury
świeżość, innowacyjność i funkcjonalność. Działając na polu
i Urbanistyki na Uniwersytecie Artystycznym w Po-
architektury oraz urbanistyki, młodzi projektanci starają się
znaniu (wcześniej Akademia Sztuk Pięknych). Od stycznia
tworzyć w oparciu o głęboką analizę problemu, unikając tym
2008 do maja 2010 roku związani byli z grupą projektową
samym przypadkowych rozwiązań. Awangardowe rozwiąza-
H3ar. Po rozpadzie grupy w czerwcu tego roku Rychlicki
nia, czerpanie inspiracji z wielu dziedzin, a także estetyka
i Nowak postanowili kontynuować współprace pod szyldem
przedstawiania oryginalnych pomysłów to niewątpliwe ce-
2RAM. Jak sami podkreślają: „We wspólnym projektowaniu,
chy, które wyróżniaj grupę. Co raz częściej projekty 2RAM
mimo często skrajnie różnego postrzegania rzeczywistości,
dostrzegane są zagranicą. Najwyższy czas przybliżyć najcie-
odnajdujemy spójną drogę wyszukiwania problemów za-
kawsze projekty 2RAM również polskiemu czytelnikowi.
wartych w tematach projektowych. Właśnie trafnie zlokalizowanie problemów jest dla nas najistotniejszym elementem
Dom to produkt
projektowania, które ma sens dopiero wtedy, kiedy wiemy
Co jeśli dom potraktujemy jako jeden z wielu produktów,
po co. Im ciekawszy problem tym ciekawsza idea, w której
którego po prostu się pozbywamy po okresie zużycia? Taką
jego odbicie jest podstawą do stworzenia dobrego projek-
propozycję proponuje Ryszard Rychlicki w swoim projekcie
Ryszard Rychlicki Houses on the shelf
„Houses on the shelf” [il.01]. Praca młodego architekta to odpowiedź na dzisiejszą konsumpcyjną rzeczywistość. Dziś żyjemy w kulcie użyteczności. Kierujemy się zasadą użyj i wyrzuć. Nowy, ładny przedmiot zaraz po zakupie z czasem zużyty lub zepsuty kończy swój żywot na śmietnisku. Dlaczego miałoby to nie dotyczyć domu? Dom-produkt według Rychlickiego to proste mobilne boksy wykonane z tworzyw wtórnych, niczym książki na półce, poustawiane na stalowej konstrukcji, pewnego rodzaju rusztowaniu, które ułatwia wymianę zużytych domów na nowe. Łapacz deszczu Projekty 2RAM doskonale wpisują się w proekologiczne trendy w projektowaniu. Najlepszym tego przykładem jest
Projekty duetu 2RAM są śmiałe, oryginalne a przy tym niezwykle praktyczne. Doskonale dostosowują się do nowoczesnych, proekologicznych trendów i niejednokrotnie zaskakują.
Rain Collector Skyscraper [il.02], projekt hiperekologiczne-
środek zakończony jest lejem sięgającym fundamentów
go wieżowca, który zbiera deszcz. Pomysły wykorzystania
budynku. To właśnie pod budynkiem znajduje się główny
w deszczówki w codziennym życiu znane są od dawna. Mło-
zbiornik służący magazynowaniu zebranej wody. Do zbiornika
dzi architekci z 2RAM poszli jednak jeszcze dalej. W swoim
trafia również woda wyłapana przez system rynien opasają-
projekcie proponują budynek, którego cała struktura jest
cych cała fasadę budynku. Tak pozyskana woda, następnie
w stanie przechwycić oraz przetworzyć maksymalnie dużą
czyszczona i filtrowana, może być wykorzystywana w toale-
ilość deszczu na potrzeby każdego jego mieszkańca. Za in-
tach, w pralkach, oraz przy innych czynnościach niewymaga-
spiracje posłużyły rośliny, które przez tysiące lat wykształciły
jących użycia wody pitnej.
system pozyskiwania i przetwarzania wody deszczowej, radząc sobie z jej niedoborem oraz nadmiarem.
Jasny gest formy
Architekci wprowadzają w projekcie wiele interesujących
Niezwykle oryginalny w formie jest również projekt innego
rozwiązań, m.in. nowatorska jest konstrukcja dachu, która
wieżowca, autorstwa 2RAM, mianowicie Muzeum Mody
dzięki swojemu kształtowi pomaga w zbieraniu deszczówki.
w Tokio [il.03]. W projekcie muzeum szczególnie zwraca
Dach przypomina w swoim kształcie wklęsły dysk, którego
uwagę ciekawy sposób rozwiązania komunikacji wewnątrz
2RAM Rain Collector Skyscraper
03. 2RAM Muzeum Mody w Tokio 04. Ryszard Rychlicki Instant House
budynku. Młodzi architekci biorąc pod uwagę niewielkie powierzchnie poszczególnych kondygnacji uznali, że tylko układem i formą funkcji są w stanie ukształtować bryłę budynku. Centralny rdzeń konstrukcyjny, w którym znajduje się komunikacja ewakuacyjna, windy oraz pion instalacyjny, owinięty został miękkimi formami reprezentacyjnych schodów, które w całej strukturze wąskiej wieży wydrążyły płynną linie. Miękkie amorficzne schody stanowią kontrast z minimalistyczną bryłą budynku. Ten prosty zabieg tchnął w fasadę nowe życie, miękkie linie schodów łamią sztywny, prostopadłościenny układ linii fasady, tym samym podkreślając układ komunikacyjny. Swoją formą schody przywołują na myśl miękkie linie tkanin. Moduł głównej komunikacji poprzez regularny obrót o 10 stopni umożliwia połączenie się poszczególnych poziomów wieży z antresolami, które tworzą dodatkową przestrzeń muzealną. Głuche mieszkanie Spaliny i hałas to nieodłączne elementy życia w mieście. Wracając do domu przynajmniej w nim chcielibyśmy odpocząć od zgiełku miasta i ulic. Niestety, jeżeli mieszkamy w pobliżu głównej ulicy, to i w domu nie zaznamy spokoju. Nie trzeba dodawać, że wpływ spalin i hałasu ma ogromny wpływ na nasze zdrowie i samopoczucie. Rozwiązaniem problemu może okazać się propozycja Ryszarda Rychlickiego. Instant House [il.04] to projekt domu, który do minimum zmniej-
sza obecność spalin w powietrzu oraz izoluje nasze mieszkanie od dużego hałasu. A to za sprawą wewnętrznego filtru – pełniącego role płuca wnętrza. Filtr w formie skręconej płaszczyzny to rodzaju mebla pełniącego rolę schodów, łóżka, siedziska oraz półki. Składa się z 69 drewnianych elementów połączonych również drewnianymi klockami, które tworzą dystans dla odpowiedniej cyrkulacji powietrza wewnątrz struktury filtru. Skręcone w jedną formę elementy powleczone są „oddychającą” powłoką filcowo – bawełnianą. Prosta, zamknięta bryła domu zbudowana z prefabrykowanych elementów ma być maksymalnie dźwiękoszczelna. Światło dostaje się do wnętrza przez płaszczyznę linitu (u-glass), który posiada również bardzo dobre właściwości dźwiękoszczelne. Taki dom może okazać się upragnioną oazą ciszy i spokoju, szczególnie po powrocie z pracy. Projekty duetu 2RAM są śmiałe, oryginalne a przy tym niezwykle praktyczne. Doskonale dostosowują się do nowoczesnych, proekologicznych trendów. Niejednokrotnie zaskakują swoja innowacyjnością. Są bliskie potrzebą współczesnego, dynamicznie żyjącego człowieka. Czy kiedykolwiek się zmaterializują? Na razie to tylko wizje, co nie oznacza, że w przyszłości nie oblegną się w realne kształty.
Podobieństwo jest cechą wszystkiego co jest.
Wszystko co jest, jest podobne. Każdy z nas jest podobny do kogoś innego.
Twoje „ja” przekształca się na obraz i podobieństwo uniformu.
.
Uniform jest obrazem twojego podobieństwa.
Nie bądź sam, bądź podobny.
Inni nie są inni, jeśli ty jesteś taki sam. Czystość jest nową formą miłości.
Podobieństwo jest gwarancją czystości.
Miłość pochodzi z podobieństwa.
Miłość jest nietrwała. Piękno jest nietrwałe
Miłość pochodzi z podobieństwa.
Biel jest nietrwała, jak piękno i miłość.
Biel jest kolorem miłości czystej i podobnej. Biel jest piękna.
Twoje życie jest jak biel – piękne, nietrwałe i kończy się upadkiem w szarość
Życie bieli jest krótkie i kończy się upadkiem w szarość
W ostatnich latach polskie wzornictwo stało się coraz częściej dostrzegane zagranicą. Projektanci zaskakują naszych zachodnich sąsiadów zarówno oryginalnością, odwołaniem się do tradycji jak i innowacyjnością. Warto przypomnieć, że polscy projektanci na przestrzeni rożnych dekad pomimo problemów ekonomicznych, uwikłania w rożne systemy polityczne potrafili, stworzyć wiele udanych projektów, często mogących swobodnie konkurować z wyrobami zagranicznymi.
Samolot myśliwski PZL P.11 / 1933
Lux-Sport / 1936
W latach 1933-1934 PZL P.11 był jednym z najnowocze-
Lux-Sport miała być luksusową limuzyną przeznaczoną dla
śniejszych samolotów myśliwskich na świecie. PZL P.11 był
dowódców wyższych szczebli i dygnitarzy państwowych.
jednomiejscowym, całkowicie metalowym, zastrzałowym,
Prototyp przygotowany w Biurze Studiów Państwowych Za-
górnopłatem ze stałym podwoziem. Samolot należał do kon-
kładów Inżynierii był bardzo nowoczesną, interesującą kon-
strukcji charakteryzujących się oryginalnymi rozwiązaniami
strukcją, którą można zaliczyć do przodujących ówcześnie
technicznymi i technologicznymi. Najważniejszym z nich było
w skali światowej. Samochód wyposażono w bardzo nowo-
skrzydło o oryginalnym kształcie i konstrukcji, pozwalającej
czesne aerodynamiczne nadwozie o opływowych kształtach
uzyskać mały ciężar, dużą wytrzymałość, dobre właściwości
z reflektorami wbudowanymi w błotniki.
aerodynamiczne oraz poprawić widoczność z kabiny pilo-
Nie tylko jednak nadwozie samochodu L-S, dzieło inż. Stani-
ta. To niekonwencjonalne rozwiązanie, nazwane za granicą
sława Panczakiewicza było nowatorskie, również podwozie
„polskim płatem” lub „skrzydłem Puławskiego” (od główne-
tego samochodu wraz z silnikiem stanowi świadectwo bardzo
go konstruktora Zygmunta Puławskiego), nadawało płatom
wysokiego poziomu umiejętności naszych techników z tam-
charakterystyczny „mewi” kształt.
tych czasów.
Parowóz pośpieszny Pm36 / 1937
Syrena Sport / 1960
Parowóz Pm36 jest szczytowym osiągnięciem polskiej
Syrena Sport była piękna, nowoczesna i niepasująca do ów-
myśli konstrukcyjnej z lat międzywojennych w dziedzinie
czesnych realiów. Na zachodzie uzyskała miano najpiękniej-
kolejnictwa. Parowóz powstał w pierwszej polskiej Fabryce
szego auta zza Żelaznej Kurtyny. Prace nad tym oryginalnym
Lokomotyw w Chrzanowie. Miał prowadzić lekkie pociągi
i nowatorskim samochodem trwały 3 lata. Najciekawszym
ekspresowe o masie do 300 ton i prędkości 120 km/godz.
zespołem Syreny Sport było nadwozie zaprojektowane
Kształty parowozu ustalono na podstawie badań przepro-
przez inż. Cezarego Nawrota, a wykonane całkowicie z two-
wadzonych w Instytucie Aerodynamicznym Politechniki
rzyw sztucznych. To były pierwsze próby prowadzone przez
Warszawskiej przy współudziale prof. A. Xiężopolskiego
polskich inżynierów z zastosowaniem tworzyw sztucznych
i inż. K. Zembrzuskiego. W wyniku badań przeprowadzo-
w przemyśle motoryzacyjnym.
nych w tunelu aerodynamicznym uzyskano zmniejszenie
Syrena Sport miała szereg nowoczesnych rozwiązań, m.in.
oporu powietrza o 48% przez zastosowanie otuliny aero-
czterosuwowy dwucylindrowy silnik w układzie boxer, któ-
dynamicznej, wygładzenie jej powierzchni i zaokrąglenie
ry powstał na bazie wytwarzanego w Szczecinie motocykla
krawędzi, aby powietrze łagodnie opływało parowóz.
Junak.
Fotel z tworzyw sztucznych/ 1957
Smyk / 1957
Roman Modzelewski należał do nielicznych polskich projek-
Smyk to bodaj najbardziej interesująca i oryginalna polska
tantów, którzy od połowy lat 50 eksperymentowali z tworzy-
konstrukcja lat pięćdziesiątych. Dzieło zespołu ze stołecz-
wami sztucznymi. Fotel z 1957 roku, jego autorstwa swoimi
nego Biura Konstrukcyjnego Przemysłu Motoryzacyjnego
kształtami nawiązuje do niektórych realizacji Charles’a i Ray
przez wielu uznawane jest za najładniejszy mikrosamochód
Eames’ów z wczesnych lat 50. Ma charakterystyczne orga-
powstały w powojennej Europie. Zwraca uwagę oryginalną
niczne kształty, typowe dla stylistyki przełomu lat 50. i 60.
bryłą nadwozia i nietypowymi rozwiązaniami technicznymi.
Mebel wykonany z włókna szklanego i żywicy epoksydowej
Do auta wsiada się przez uchylne drzwi stanowiące jednocze-
pozostał prototypem, gdyż ówczesny przemysł w Polsce nie
śnie przednią ścianę nadwozia. Razem z drzwiami odchyla się
miał możliwości technologicznych, by produkować go seryj-
kolumna kierownicy. W założeniach Smyk miał być możliwie
nie. Fotel Modzelewskiego wzbudził duże zainteresowanie u
najtańszym mikrosamochodem mieszczącym cztery osoby
samego Le Corbusiera. Choć nigdy niewdrożony stanowi dziś
(dwie dorosłe i dwoje dzieci). Jako napęd prototypowych
niezwykłe świadectwo poszukiwań awangardowych form,
pojazdów służył silnik od motocykla Junak M07 z zamonto-
realizowanych w nowym tworzywie.
wanym dynamostarterem oraz dmuchawą.
Mikrosamochód Gacek / 1969
Zestaw szkła użytkowego Asteroid / 1975
Pod koniec 1965 roku Wytwórnia Sprzętu Komunikacyjnego
Projektowane przez Jana Sylwestra Drosta zestawy naczyń
w Świdniku, na podstawie zapotrzebowania Ministra Zdrowia
przez wiele lat były wizytówką polskiego szkła użytkowego.
i Opieki Społecznej przystąpiła do opracowania specjalnego
Twórczość Drosta to wbrew wszelkim ograniczeniom bazy
pojazdu dla osób niepełnosprawnych. Był to mały, lekki, czte-
technicznej i absurdą centralnie sterowanej gospodarki do-
rokołowy samochód przeznaczony dla dwóch osób dorosłych
konania niczym nieustępujące dokonanią wybitnych świato-
i dwojga dzieci. Pomimo prostoty i „taniości” konstrukcji sa-
wych twórców. Świetnym przykładem twórczego nawiązania
mochodu, auto posiadało wiele rozwiązań jak na owe czasy
do najnowszych światowych tendencji jest zestaw Asteroid
ciekawych i nowatorskich a stosowanych do dziś takich jak
o efektownej fakturze „mgławicy” mniejszych i większych
przedni napęd czy tylnie wachacze wleczone. Przystosowany
wypukłych krągłych kropel, a zwłaszcza wazony o formie
dla inwalidów był fotel kierowcy, który był obracany i po-
mocno spłaszczonej kuli. Zaskakujące prostotą, lecz zarazem
chylany. Opracowano zestaw przyrządów umożliwiających
nowatorskie pod względem technologicznym, formy z serii
sterowanie pojazdem osobom o niesprawnych obu nogach,
Asteroid, utrzymywały się w produkcji przez wiele lat, sprzy-
jednej nodze lud jednej ręce.
jając podnoszeniu pres�żu szkła prasowego.
Szybowiec PW-5 Smyk / 1994
Kubki tilt, single, double grip / 2005
PW-5 Smyk to szybowiec jednomiejscowy polskiej produkcji
Ceramiczne kubki dla niewidomych Anna Ostrowska zapro-
zaprojektowany na Politechnice Warszawskiej przez zespół
jektowała w ramach swojej pracy dyplomowej. Dwa tygodnie
pod kierownictwem dr Romana Świtkiewicza. W roku 1994
po obronie dyplomu wyjechała do Szwecji. A to za sprawą
Smyk wygrał konkurs ogłoszony przez Międzynarodową Fe-
fascynacji skandynawskim designem i tamtejszym stylem ży-
derację Lotniczą na monotyp szybowca w nowo utworzonej
cia. To właśnie w Szwecji udało jej się wdrożyć zestaw kub-
Klasie Światowej. Jest szybowcem tanim, lekkim i prostym
ków �lt, single, double grip dla niewidzących. Obecnie są
w konstrukcji, a jednocześnie bezpiecznym w użytkowaniu
sprzedawane w Szwecji i Danii, w sklepach z produktami dla
i posiadającym dobre właściwości lotne. Wyniesiony na ki-
niepełnosprawnych. Kiedy są puste, stoją krzywo przechylo-
lometr PW-5 przelatuje 34 kilometry. To zasługa znakomitych
ne. Kiedy się napełniają płynem, nabierają równowagi. Dzięki
skrzydeł i właściwie dobranego ich profilu, zaprojektowane-
temu niewidomy może sobie sam nalać herbaty.
go przez wybitnego polskiego aerodynamika prof. Jerzego Ostrowskiego. PW-5 waży tylko 185 kg i jest dwa razy tańszy niż porównywalnej klasy szybowiec niemiecki.
Torba 60BAG / 2008
Stołek Ploop / 2008
60BAG, to przyjazne środowisku, biodegradowalne torby
Stołek Plopp to efekt trwających kilka lat badań nad FIDU
wielorazowe, produkowane z naturalnej włókniny lnianej,
(Freie Innendruck Umformung) – opracowaną przez Oska-
innowacyjnego materiału opracowanego przez poznańskich
ra Ziętę – technologią deformacji blachy od wewnątrz pod
naukowców. Dzięki stu procentowej zawartości włókien
wpływem ciśnienia. W skutek tego właśnie procesu z dwóch
celulozowych, jako jedyne tego typu produkty na rynku, są
identycznych, połączonych ze sobą kawałków blachy, pod
w pełni ekologiczne i nie potrzebują drogiego procesu re-
wpływem ciśnienia powietrza lub wody, powstają niezwy-
cyklingu. Ich produkcja wykorzystuje roślinne odpady pro-
kłe formy. Stołek Plopp jest obecnie jednym z najbardziej
dukcyjne, dzięki czemu nie eksploatuje się nieodnawialnych
rozpoznawanych polskich projektów na Zachodzie. Mimo iż
zasobów naturalnych i minimalizuje zużycie cennej energii.
wygląda jak plażowa zabawka, wykonany jest z blachy. Lase-
Torby 60BAG po spełnieniu swojej funkcji biodegradują się
rowo wycinane arkusze są spawane, a potem nadmuchiwane
w około 60 dni na nieszkodliwe dla środowiska pierwiastki,
aż do uzyskania trójwymiarowej, wytrzymałej formy. Każdy
wchodząc się w naturalny obieg biologiczny. Projekt Katarzy-
egzemplarz stołka jest niepowtarzalny, ponieważ nad proce-
ny Okińczyc i Remigiusza Truchanowica.
sem deformacji blachy nie da się do końca zapanować.
Polski pawilon na EXPO w Szanghaju / WWAA Polski pawilon podczas tegorocznego EXPO w Szanghaju był jedną z najczęściej odwiedzanych wystaw narodowych. A to za sprawą oryginalnej bryły pawilonu projektu WWAA Architekci (Wojciech Kakowski, Marcin Mostafa oraz Natalia Paszkowska). Elewacja pawilonu zainspirowana została motywem ludowej wycinanki, sama zaś bryła charakteryzująca się wieloma skośnymi płaszczyznami, miała budzić skojarzenia z misternie składaną papierową kartką. Wydaje się to logicznym i konsekwentnym rozwinięciem założeń wystawy Expo, w ramach której pawilony reprezentujące poszczególne kraje powinny wyróżniać się wyjątkowością pozwalającą w łatwy sposób charakteryzować kraj pochodzenia. Podstawowym materiałem konstrukcyjnym i wykończeniowym pawilonu było drewno. Zewnętrzną warstwę fasady z inspirowaym tradycyjną ludową wycinanką wzorem tworzy wycinana laserowo wodoodporna sklejka. Kolorystyka pawilonu wynika z zastosowania paneli ze sklejki w naturalnym kolorze drewna. W efekcie powstał budynek stanowiący atrakcyjną, wyróżniającą się wizualnie bryłę w pejzażu innych obiektów EXPO, zarówno w dzień jak i w nocy w wyniku wewnętrznego podświetlenia.