PODCAST

DE WERELD ROND MET 40 PK

Stel mij geen moeilijke vragen wanneer ik achter het stuur zit; autorijden en praten gaan in mijn brein niet samen. Het zal een kwestie van oefening zijn, dacht ik toen ik op Clärenore Stinnes stuitte. Stinnes, geboren in 1901 in het Duitse Mühlheim an der Ruhr, was de eerste mens die in een personenauto de wereld rondreisde, tussen 1927 en 1929. Haar gevaarte: een Adler Standard 6, met drie versnellingen en 40 PK. Een halve eeuw later gaf ze een interview over haar reis, vanaf achter het stuur, uiteraard. Op plechtige toon vertelt de bijna tachtigjarige in lange, Duitse volzinnen over haar eerste stappen als autopilote. Met elke gewonnen wedstrijd bouwde ze aan haar bestaansrecht als werkende vrouw, los van de roem en het geld van haar vader, één van de rijkste ondernemers van Europa. ‘Ich brauchte den Schatten meines Vaters, des Giganten, nicht länger zu scheuen, denn ich fuhr jetzt unter Eigenleistung im freien Kampf mit der Männerwelt.’ Verwacht van Stinnes geen Instagrammable levenswijsheden zoals ‘De weg is het doel’ of ‘Als je weet waar je naartoe wilt, zal het vehikel zich vanzelf aandienen’. Ze vond dat Henry Ford het bij het goede einde had: ‘Eerst is er een product, een machine. Je gaat mensen verleiden om die te gebruiken. Pas daarna zal men wegen bouwen.’

CHRISTIANE GRONENBERG

Clärenore Stinnes fährt mit dem Auto um die Welt. Uit: Abenteurerinnen 1, 2020, Bayerischer Rundfunk. br.de

Het interview met Clärenore Stinnes en originele filmopnames van haar wereldreis zijn te zien op Youtube. leven dat ik wil. Althans zolang het op mijn eigen voorwaarden kan. Ik wil niet binnen een hiërarchie functioneren, en de omstandigheden moeten interessant zijn. Daar hou ik me nog steeds aan. Zoals je kinderen niet moet dwingen om met andere kinderen te spelen die ze stom vinden, moet je dat met volwassenen ook niet doen,’ glimlacht De Pauw. Het zijn, eerder dan ideeën of een grote droom, vooral personen die het pad van de acteur hebben bepaald. ‘Onderweg ontmoet je mensen met wie je in een gelijksoortige groef valt. Je herkent dingen bij elkaar en daarmee wil je aan de slag. Uiteindelijk gaat het erom dat je tijd wilt spenderen met die schrijver, danser, acteur, noem maar op, dat je samen het risico wil nemen om iets te maken. Ik heb nooit aan carrièreplanning gedaan; dat ik boeken heb geschreven en zowel in films, theater, absurdistische én heel serieuze televisieseries heb gespeeld, is vooral een gevolg van wie ik tegenkwam. Ik hoefde niet zo nodig allerlei dingen te verwezenlijken. Wat mij drijft, is de nieuwsgierigheid naar hoe mensen functioneren, reageren, wat hun particuliere afwijkingen zijn - die soms hun talenten blijken. Misschien is dat wel de verklaring voor mijn veelkleurige pad: dat ik altijd op zoek ben naar een nieuwe ingang in de menselijke geest.’

De Pauw klinkt als een gelukkig man, en dat is hij naar eigen zeggen ook. ‘Ik heb het gevoel dat ik altijd mijn ding heb kunnen doen, en ben me zeer bewust van de pot met geluk die me daarbij is toebedeeld. Voor jonge mensen vandaag is het veel moeilijker. De primaire levensbehoeften zijn zoveel duurder geworden. Als jongeling kostte mijn eerste behuizing in Brussel omgerekend twintig euro per maand. Dat geld verdiende ik door één weekend glazen te wassen in mijn stamcafé, waardoor ik de rest van de tijd vrij was om te doen wat ik wilde. Die verhouding is totaal veranderd. Jonge mensen wonen vandaag noodgedwongen samen met drie of vier huisgenoten; als ik vroeger samenhokte met mensen, was dat omdat ik bij hen wilde zijn. Dat is veranderd en zorgt voor een andere tijdsbesteding bij jongeren, zij zien werk vooral als een middel om geld te verdienen. Ik wil dat niet veralgemenen, er zijn tegenvoorbeelden genoeg; toch heb ik het gevoel dat vroeger meer het idee leefde dat werk en passie moesten samenvallen.’ De rol van onheilsprofeet past hem niet, vindt hij. ‘De dingen bewegen nu eenmaal altijd, en dat is maar goed ook. Er zullen altijd mensen zijn die hun weg vinden in de nieuwe omstandigheden. Zelf paste ik op mijn vijfentwintigste uitstekend in de beweging die weg wilde van het klassieke theater, terwijl anderen juist a well-made play misten. Stromingen volgen elkaar op, net als, onvermijdelijk, de excessen die daarmee gepaard gaan. Vandaag is er veel te doen om de woke-beweging. Ik juich het toe dat dingen veranderen in functie van de nieuwe tijd, maar als het excessief wordt, zoals met het cancelen van personen, dan haak ik af. De kunsten zijn de arena waarin alles gezegd en gedaan moet kunnen worden, juist omdat er een afspraak over bestaat. En van daaruit mogen anderen weer reageren en boos worden. Dat is allemaal niet erg, integendeel, maar de kunsten bestaan precies om je vrijheden uit te testen.’ Vrijheden uittesten, dat is wat De Pauw, een speelvogel van zeventig, wil blijven doen. Al vindt hij speelvogel zelf wat licht klinken. ‘De essentie voor mij is dat ik, in alle betekenissen van het woord, kan spelen. Zelfs als ik boeken schrijf ben ik eigenlijk aan het spelen. Werk en leven zijn voor mij altijd samengevallen, en nog steeds. Zolang het fysiek kan en bekijkenswaardig is, ga ik onvervaard door.’ Z

‘Vroeger leefde meer het idee dat werk en passie moesten samenvallen’

Ontroerend Goed, Funeral. Vanaf 29.9 in o.a. Rotterdam, Antwerpen, Leuven, Genk en Turnhout. ontroerendgoed.be