FEUILLETON

bijeenkomsten in Villa Malpertuis, een landhuis van mecenassen uit de modewereld. Het leven in relatieve luxe is af te zien aan de schilderijen. Er wordt bootje gevaren, gezoend, op de fluit gespeeld en de wijn vloeit rijkelijk. De ondertitel van de tentoonstelling is veelzeggend: heerlijke herinneringen. Door de zalen van het Kunstmuseum drijft een opgewekt jazzdeuntje, de soundtrack van de roaring twenties.

Erg hard werd er evenwel niet gebruld in het Vlaanderen van het interbellum. Zelfs in de bordeelscènes blijft de sfeer, ondanks de blote vrouwen, nogal tam. Alleen in Edgard Tytgats tekeningenserie Huit Dames, met bondage en girlon-girlscènes, smeult de lust op een gevaarlijke manier en zien we de schaduwzijde van de naoorlogse euforie.

Vergeleken met de psychische nood die de Noor Edvard Munch op doek zette of de bijtende maatschappijkritiek van de Duitser Otto Dix is het werk van de Vlaamse expressionisten wel erg gemoedelijk. Stilistisch experimenteerden ze erop los maar thematisch neigden ze naar conservatief escapisme. Het authentieke plattelandsleven geldt daarbij als ideaal.

Constant Permeke wijdde er een compleet oeuvre aan, dat zich onderscheidt door bruintinten en wijselijk in een apart kabinet is gehangen. Boeren met botte koppen en handen als kolenschoppen spelen de hoofdrol. Bij de rest is het niet veel anders. Figuren zijn opgetrokken uit forse volumes waar af en toe een beetje kubisme in doorklinkt.

Heerlijke herinneringen laat het Vlaams expressionisme zien als een burgerlijke viering van levenslust; een kermis geldt daarbij als climax. Tussen de messenwerpers, kaartleggers en dompteurs in de afsluitende zaal valt ook hier weer Tytgat op. De kunstenaar was als kind flauwgevallen in een draaimolen, die in zijn werk telkens terugkeert; niet als horrorherinnering maar als verlangen naar een andere, ongecompliceerde tijd. Hij had zijn trauma omgezet in vermaak met een nostalgisch randje, terwijl het volgende collectieve trauma alweer voor de deur stond. (ED) Vlaams expressionisme: heerlijke herinneringen. T/m 20.08 in Kunstmuseum Den Haag kunstmuseum.nl

Herboren in Hasselt

Bij de foto’s van Vivian Ammerlaan Nu de rookwolken van Covid zijn opgetrokken, wordt duidelijk hoe Z33 (Huis voor Actuele Kunst, Design en Architectuur) in Hasselt zich in die periode opnieuw heeft uitgevonden.

Enkele maanden geleden was er de tentoonstelling Fitting In, over inclusiviteit – maar dan zonder de intimiderende leerstukken die het thema zo vaak in de weg zitten. Nu zijn er drie presentaties over water, nog zo’n actueel fenomeen dat wordt belicht zonder drammerig te zijn.

Twee vrouwen kunnen verantwoordelijk worden gesteld voor de wederopstanding van Z33. Allereerst de vlak voor corona aangestelde directeur Adinda Van Geystelen wier hand per tentoonstelling zichtbaarder wordt. En dan is er Francesca Torzo, de architect van de uitbreiding van Z33. De nieuwbouw werd begin 2020, op de tweede dag van de lockdown, zonder Torzo geopend. Ze kon Italië, waar de noodtoestand was uitgeroepen, niet uit.

Torzo’s ontwerp laat zien dat dwingende museumarchitectuur niet ten koste hoeft te gaan van de kunst. Haar doordachte lay out, met een hoge, smalle entree, een royaal trappenhuis en elkaar opvolgende grote en kleine ruimtes, geldt als uitdaging voor tentoonstellingsmakers; de Hasseltse curatoren Annelies Thoelen en Tim Roerig kennen het gebouw intussen als de palm van hun hand.

Roerigs River of Rebirth begint bij de verhalen over de zondvloed, die in de prehistorische mythologie een einde én een nieuw begin markeert. Dat we nu, zo’n 5000 jaar later, opnieuw kopje onder gaan, valt in een rijke historische bedding: in een vitrine liggen afbeeldingen van de Ark van Nuh/Noach, volgens de overlevering gestrand op de berg Ararat in Oost-Turkije. Er ligt ook een weergave van het schilderij dat William Turner rond 1843 schilderde over de morgen na de zondvloed: een gloeiende dageraad, zwanger van wat komen gaat.

River of Rebirth is visueel minder spectaculair dan Fitting In, maar met kunstenaars als Cecilia Vicuña (een video over de Mapocho rivier in Chili), Thierry de Cordier (donkere, onheilspellende schilderijen van een storm op zee), Jennifer Tee (een schip dat verstorven zielen naar een nieuw leven brengt) en Laure Provoost (het onder water gevoel van baarmoederlijk leven) komt de bezoeker niet te kort.

Een fijnzinnige blikvanger zijn de collages met objets trouvés van Benjamin Verdonck. De Antwerpse kunstenaar trok als een strandjutter door de Maasvallei en bracht de spullen die hij er vond bij elkaar in zorgvuldig samengestelde composities: zijn esthetiek geeft je geen moment het gevoel dat je naar klimaatkunst staat te kijken. De mystieke werking van water komt aan bod in de door Annelies Thoelen samengestelde tentoonstelling Healing Water. Sluit de ogen en voel de mentale regendruppels op je neerdalen in de ruimtevullende installatie van Thibeau Scarcériaux. Of daal met Pepe Valenti af naar zijn door ambient music bedwelmende spiegelpaleis op de bodem van de zee. Een kwartier (of is het een uur?) later wandel je naar buiten en onderga je de zoveelste regenbui van het voorjaar als een weldaad. (WS) River of Rebirth/Healing Water. T/m 27.08 in Z33 in Hasselt. z33.be