Reis door ...
Reis door ... Nederland
Nederland
Wij zijn Milan en Selma. Ga mee op reis door nederland!
met het verhaal van Milan en Selma
De tweeling Milan en Selma woont in een krap huisje in Amsterdam. Hun opa Arend woont in een mooi grachtenpand, maar daar zijn ze nog nooit geweest. Ze kennen opa niet. Hij heeft ruzie met hun moeder en wil haar nooit meer zien. Zij hem trouwens ook niet, want hij is een bullebak en een pestkop. Op een dag gaat hij dood. Dan levert hij zijn laatste streek: de erfenis bestaat uit een geheimzinnige schat. Mama moet die zelf gaan zoeken en krijgt daarvoor alleen maar een raadsel als hint. En ze heeft maar twaalf uur de tijd! Milan en Selma helpen hun moeder in de spannende race tegen de klok. De speurtocht naar de schat van opa Arend neemt niet alleen Milan en Selma, maar ook jou mee op reis door Nederland! Puzzel mee met de tweeling en ontdek wat een mijnhelm met Limburg te maken heeft en een kangoeroe met Gelderland. Lees over drop, draaiorgels en drijvend land. Is een tulp wel typisch Nederlands? En waarom ben je in Nederland eigenlijk blij als je een 10 krijgt op school?! NUR 210/280/510
Op reis door nederland
met een spannend verhaal en veel informatie!
Reis door ...
Nederland
8+ Nederland
zwijsen.nl
8+
met het verhaal van Milan en Selma Monique van der Zanden
13363_rs_nederland_os.indd 1
04-04-13 12:56
Reis door ...
Nederland
13363_rs_nederland_bw.indd 1
05-04-13 09:27
colofon 1e druk 2013 ISBN 978.90.487.1336.3 NUR 210/280/510 © Uitgeverij Zwijsen B.V. Tilburg, 2013 Tekst: Monique van der Zanden Illustraties: Mark Janssen Concept: Projectgroep Zwijsen Vormgeving: x-hoogte Foto’s: Monique van der Zanden (96), Creative Collection (4, 5, 46, 75, 76 midden onder), Geert Schute (44), Hollandse Hoogte / Freek van Arkel (37 boven), Hollandse Hoogte / Caris (36), Hollandse Hoogte / Joosten (63), Hollandse Hoogte / Arie Kievt (20 onder), Firma Diesch – Zeeuwse boterbabbelaars (88 boven), Shutterstock (omslag, overige foto’s) De uitgever heeft getracht alle rechthebbenden te achterhalen. Indien iemand meent als rechthebbende in aanmerking te komen, kan hij of zij zich tot de uitgever richten. Voor België: Uitgeverij Zwijsen.be, Antwerpen D/2013/1919/71 Behoudens de in of krachtens de Auteurswet van 1912 gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van reprografische verveelvoudigingen uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16 h Auteurswet 1912, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.reprorecht.nl). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet 1912) kan men zich wenden tot de Stichting PRO (Stichting Publicatie- en Reproductierechten Organisatie, Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.cedar.nl/pro).
13363_rs_nederland_bw.indd 2
05-04-13 09:27
Reis door ...
Nederland met het verhaal van Milan en Selma Monique van der Zanden 13363_rs_nederland_bw.indd 3
05-04-13 09:27
inhoud
Nederland in kaart 8
Hoi! 10 De erfenis van opa Arend 11
)
Start verhaal
Feiten 7
het verhaal van Milan en Selma Hoe kom je er? 13
Geld 13 Waarom heet Nederland Nederland? 14
Hoera, een 10! 15 Nederlandsch 15 Frysk 16
Ramp! 20 Speuren naar sporen 22 De grote vijf 28
Hollandse kost 32 De verschillende gezichten van Nederland 34
13363_rs_nederland_bw.indd 4
05-04-13 09:28
Doen! 36 Nederland op blote voeten 38 Ons weer komt van zee 40 Interview 44 Een echte Nederlander! 45 Speciale opa- en omahuizen 45 Koning fietser 46
Goal! 46 Typisch Nederlands? (1) 50 Typisch Nederlands? (2) 52 Typisch Nederlands? (3) 54 Klein landje, grote handel: de VOC 58 kampioen-kunstschilders! 62 Torens van geloof 64
Doe-het-zelfdrop! 68 Feest! 70
Leve de wind 72 Wereldberoemd 75
13363_rs_nederland_bw.indd 5
Vrachtvervoer 76 De echte kustlijn 77
Dieren in de stad 78 Hoe kleurrijk is jouw familie? 79
Delfts blauw 80 Onze sterrenhemel 80 Rotsen in Nederland 83 Grachtenpanden 83 Het zwarte goud van Limburg 86
200 jaar Nederland 86 Schaatsen is oer-Nederlands! 87
Mini-Nederland 87 Een spreekbeurt om je vingers bij af te likken 88 Puzzel mee met Selma en Milan! 89
Ajuus! 90 Wie schreef dit boek? 96
05-04-13 09:28
6
de vlag van Nederland
13363_rs_nederland_bw.indd 6
05-04-13 09:28
feiten
7
Aantal inwoners bijna 17 miljoen Oppervlakte 41.526 km2; bijna een vijfde deel daarvan is water! Hoofdstad Amsterdam, maar de regering zit in Den Haag Grootste stad Amsterdam Oudste stad Nijmegen, Maastricht of Voorburg? Ze bestonden alle drie al vóór het jaar 0. Wie precies de oudste is? Daarover wordt geruzied ;-) Werelddeel Europa Zee Nederland ligt aan de Noordzee. Een bijzonder deel daarvan is de Waddenzee. Hoogste punt Vaalserberg, 323 m Laagste punt Zuiderplaspolder in Nieuwerkerk aan den IJssel: 6,74 meter beneden NAP Buurlanden Duitsland (in het oosten), België (in het zuiden) en Engeland (in het westen, met de Noordzee ertussen) Belangrijkste rivieren Rijn, Maas, Waal, Lek en Merwede; ze snijden Nederland in tweeën: Nederland ‘boven de rivieren’ en Nederland ‘onder de rivieren’ Grootste meer het IJsselmeer: het is 1.100 km2 groot. Vroeger was het een zee: de Zuiderzee.
13363_rs_nederland_bw.indd 7
05-04-13 09:28
8
NEDERLAND IN KAART
Bij het Koninkrijk der Nederlanden horen ook een paar overzeese gebieden: Saba, Sint Eustatius, Bonaire, Aruba, Curaçao en Sint Maarten.
Nederland naar de maan!
Hollandse kost Zet ’m op slot!
13363_rs_nederland_bw.indd 8
05-04-13 09:28
9
Lente in Nederland
kaaskoppen Hup, Holland, hup!
13363_rs_nederland_bw.indd 9
05-04-13 09:28
10
Hoi!
Hoi! Ik ben Selma. Ik ben de tweelingzus van Milan.
Hoi! Ik ben Milan. Ga je met ons mee op avontuur in Nederland?
Hoe begroeten Nederlanders elkaar? Als je elkaar niet kent, doe je heel beleefd. Je geeft elkaar een hand en zegt: ‘Goedemorgen’ of ‘Goedemiddag’. Volwassenen die elkaar goed kennen, geven elkaar ook wel een hand, maar kussen elkaar daarbij meestal drie keer. Kinderen zeggen tegen elkaar: ‘Hoi!’
13363_rs_nederland_bw.indd 10
Overal in de wereld groeten mensen anders In Amerika geven vrienden elkaar een fist bump of een high five. Die gewoonte is overgewaaid naar Nederland. Sommige mensen geven nu een high five in plaats van een hand. In India leggen mensen hun handen tegen elkaar met de vingertoppen naar boven. Die brengen ze naar hun voorhoofd, buigen licht en zeggen: ʻNamasté.ʼ Dat betekent: ʻIk buig voor jou.ʼ Moslims in de hele wereld wensen elkaar ‘Salaam’: vrede. Soms leggen zij hierbij hun rechterhand op hun hart. Japanners raken elkaar niet aan, ze buigen diep voor elkaar. Hoeveel verschillende manieren van groeten ken jij?
05-04-13 09:28
11
De erfenis van opa Arend het verhaal van Milan en Selma Het is een warme zomernacht. De maan schijnt helder boven Amsterdam en laat de daken spiegelen als zilver. Bij de deur van een hoog grachtenpand staan drie volwassenen en twee kinderen. Dat wil zeggen: de kinderen bengelen aan de leuning van de stenen trap. Het is de tweeling Milan en Selma. Hun vader Zeljko, hun moeder Emma en notaris Blok staan met elkaar te praten. Sommige tweelingen lijken als twee druppels water op elkaar. Maar Selma lijkt net zoveel op Milan als een druppel water op een vonk vuur. Selma heeft lange, blonde haren en blauwe ogen, net als haar moeder. Milan heeft de lichtbruine huid en donkere haren van zijn vader. ‘Jullie waren niet één eitje dat doormidden is gegaan bij het groeien,’ heeft mama uitgelegd. ‘Jullie waren vanaf het begin twee eitjes in mijn buik.’ ‘Is het al tijd?’ vraagt Milan voor de honderdste keer.
Ook de notaris kijkt voor de zoveelste keer op zijn horloge. ‘Bijna,’ zegt hij. ‘Nog twee minuten. Er staat echt middernacht in het testament van je opa.’ ‘Opa hield zeker van spoken,’ merkt Selma op. ‘Wie stuurt ons nou om middernacht de zolder op om met een zaklamp te gaan zoeken naar een schat?’ Mama lacht bleekjes. ‘Opa Arend, dus,’ zegt ze. ‘Maar niet omdat hij van spoken hield. Hij is al heel lang boos op mij. Toen ik verliefd werd op papa, was opa woest omdat papa geen Nederlander was, maar een buitenlander.’ Selma kijkt verbaasd. Papa is in 1994 gevlucht uit de oorlog van Bosnië. Hoe kan iemand nou boos zijn op een vluchteling? ‘Zolang ik bij papa zou blijven, wilde opa me niet meer zien,’ vertelt mama verder. ‘Ook niet toen jullie waren geboren ...’ ‘Luister!’ roept Milan opeens. ‘De klok!’
lees verder op bladzijde 12 13363_rs_nederland_bw.indd 11
05-04-13 09:28
12 De grote klok van de Westertoren galmt terwijl hij twaalf keer slaat. Het is middernacht! Notaris Blok kucht en vist een sleutel uit zijn zak. ‘U mag nu het pand betreden,’ zegt hij deftig tegen mama. ‘Meneer niet, helaas. Uw vader, meneer Arend Andersen, wil geen buitenlanders in zijn huis.’
Mama zucht. ‘Mijn vader is een ongelooflijke stijfkop. Hij is altijd over Zeljko blijven praten als “die buitenlander”. Maar Zeljko heeft al jaren de Nederlandse nationaliteit!’ ‘Het geeft niet,’ zegt papa. ‘Het is een mooie zomernacht. Ik blijf hier gewoon op de trap zitten en als jullie iets nodig hebben, kom je het maar vertellen.’ De notaris schraapt zijn keel.
lees verder op bladzijde 17 13363_rs_nederland_bw.indd 12
05-04-13 09:29
Hoe kom je er? Nederland is hier, waar we wonen. Maar een paar heel kleine stukjes Nederland liggen ver weg: helemaal in MiddenAmerika! Het zijn kleine, tropische eilanden in de Caribische Zee. Ze horen als aparte landjes (Aruba, Bonaire en Curaçao) of als bijzondere gemeenten (Saba, Sint Maarten en Sint Eustatius) bij het Nederlandse koninkrijk. Als je deze eilanden wilt bezoeken, moet je ongeveer twaalf uur vliegen.
Geld
13
Lang geleden werden alle munten voor Europa gemaakt in Florence (Italië). In 1252 maakten de Italianen voor Nederland een gouden munt met een bloem erop. Ze noemden hem: ‘fiorino d’oro’ (gouden bloempje). De Nederlanders vertaalden dat als: ‘gulden florijn’, later kortweg ‘gulden’. Als teken kozen ze f of fl (van florijn). Bijna zevenhonderd jaar lang gebruikten de mensen in Nederland guldens om te betalen. Tot 1816 bestonden er daarnaast nog andere munten: dukaten bijvoorbeeld. En veel provincies maakten hun eigen gouden of zilveren munten. Op 1 januari 2002 ruilden alle Nederlanders hun guldens om voor euro’s. 1 euro was ruim 2,20 gulden waard. En jij weet natuurlijk dat het euroteken € is! Het nieuwe geld was erg wennen. Veel mensen rekenden nog lang uit hoeveel € 1,39 maal twee iets in guldens is fl 2,78 en dan kostte! nog één vijfde van € 1,39 is eh ...
13363_rs_nederland_bw.indd 13
05-04-13 09:29
Reis door ...
Reis door ... Nederland
Nederland
Wij zijn Milan en Selma. Ga mee op reis door nederland!
met het verhaal van Milan en Selma
De tweeling Milan en Selma woont in een krap huisje in Amsterdam. Hun opa Arend woont in een mooi grachtenpand, maar daar zijn ze nog nooit geweest. Ze kennen opa niet. Hij heeft ruzie met hun moeder en wil haar nooit meer zien. Zij hem trouwens ook niet, want hij is een bullebak en een pestkop. Op een dag gaat hij dood. Dan levert hij zijn laatste streek: de erfenis bestaat uit een geheimzinnige schat. Mama moet die zelf gaan zoeken en krijgt daarvoor alleen maar een raadsel als hint. En ze heeft maar twaalf uur de tijd! Milan en Selma helpen hun moeder in de spannende race tegen de klok. De speurtocht naar de schat van opa Arend neemt niet alleen Milan en Selma, maar ook jou mee op reis door Nederland! Puzzel mee met de tweeling en ontdek wat een mijnhelm met Limburg te maken heeft en een kangoeroe met Gelderland. Lees over drop, draaiorgels en drijvend land. Is een tulp wel typisch Nederlands? En waarom ben je in Nederland eigenlijk blij als je een 10 krijgt op school?! NUR 210/280/510
Op reis door nederland
met een spannend verhaal en veel informatie!
Reis door ...
Nederland
8+ Nederland
zwijsen.nl
8+
met het verhaal van Milan en Selma Monique van der Zanden
13363_rs_nederland_os.indd 1
04-04-13 12:56