WERKBOEK JAARGROEP 4
DEZAKENVANZWIJSEN
dezakenvanzwijsen.nl
WereldoriĂŤntatie voor groep 3 en 4
Methode voor wereldoriĂŤntatie De Zaken 3-4 is onderdeel van de uitgaven voor kennisgebieden van Zwijsen. Verwante uitgaven binnen De Zaken van Zwijsen zijn: Methode voor natuur & techniek
Methode voor geschiedenis
Methode voor aardrijkskunde
Actuele lessen kant-en-klare lessen gebaseerd op de actualiteit, voor een complete en altijd actuele methode
naam: xxxxx_dezaken3-4_wb_gr4_os2.indd 1
......................................... 9-7-2015 11:37:20
WERKBOEK JAARGROEP 4
Wereldoriëntatie voor groep 3 en 4
M a r c e l v a n d e n O e ve r H a n s Ve r m e e r
xxxxx_dezaken3-4_wb-antwb_gr4_bw.indd 1
9-7-2015 17:03:08
2 xxxxx_dezaken3-4_wb-antwb_gr4_bw.indd 2
9-7-2015 17:03:10
INHOUD Thema 1
Beestenboel
Thema 2
Dag en nacht
Thema 3
Hoe voel jij je?
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
Thema 4
Waar woon jij?
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
Thema 5
Mag dat wel? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Thema 6
Verhalen in je buik
Thema 7
Spannend!
Thema 8
Wat kan jij?
Thema 9
Hoe kan dat?
........................................................ 4
....................................................... 8
20
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
.......................................................... 28
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
..................................................... 36
T h e m a 10
Kijk eens om je heen
T h e m a 11
Wat bewaar jij?
....................................... 4 0
................................................ 4 4
3 xxxxx_dezaken3-4_wb-antwb_gr4_bw.indd 3
9-7-2015 17:03:21
thema 1 • B e e s t e n b o e l
geen kopieermateriaal © Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg
4 xxxxx_dezaken3-4_wb-antwb_gr4_bw.indd 4
9-7-2015 17:03:26
geen kopieermateriaal © Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg
5 xxxxx_dezaken3-4_wb-antwb_gr4_bw.indd 5
9-7-2015 17:03:31
les 1 • De dierentuin 1. 1 Waar leeft het dier? Trek lijnen.
geen kopieermateriaal © Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg
6 xxxxx_dezaken3-4_wb-antwb_gr4_bw.indd 6
9-7-2015 17:03:38
les 2 • Planteneters en vleeseters Wat eet het dier? Trek lijnen.
2
Wie is de vijand van de kikker? Zet een rondje om het goede antwoord.
geen kopieermateriaal Š Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg
1
7 xxxxx_dezaken3-4_wb-antwb_gr4_bw.indd 7
9-7-2015 17:03:46
thema 2 • D a g e n n a c h t
geen kopieermateriaal © Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg
8 xxxxx_dezaken3-4_wb-antwb_gr4_bw.indd 8
9-7-2015 17:03:48
geen kopieermateriaal © Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg
9 xxxxx_dezaken3-4_wb-antwb_gr4_bw.indd 9
9-7-2015 17:03:50
les 1 • Tijd meten 1
Waarmee kun je tijd meten? Kleur.
zandloper
wekker
horloge
regenmeter
windmeter
weegschaal
klok
stopwatch
geen kopieermateriaal Š Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg
meetlat
thermometer
10 xxxxx_dezaken3-4_wb-antwb_gr4_bw.indd 10
9-7-2015 17:04:03
les 2 • De kalender 1
Kleur.
vandaag
morgen
overmorgen
gisteren
eergisteren
Mei zondag
dinsdag
woensdag donderdag
vrijdag
zaterdag
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
Nummer in de goede volgorde van 1 tot en met 4. januari
maart
april
februari
juni
augustus
juli
mei
september
december
oktober
november
geen kopieermateriaal Š Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg
2
maandag
11 xxxxx_dezaken3-4_wb-antwb_gr4_bw.indd 11
9-7-2015 17:04:06
thema 3 • H o e v o e l j i j j e ?
Lotte
Sanne
botten
spieren Eva geen kopieermateriaal © Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg
12 xxxxx_dezaken3-4_wb-antwb_gr4_bw.indd 12
9-7-2015 17:04:27
Omar
longen
Onur
hart
geen kopieermateriaal Š Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg
Mats
13 xxxxx_dezaken3-4_wb-antwb_gr4_bw.indd 13
9-7-2015 17:04:45
les 1 • Je lichaam 1
Welke lichaamsdelen kun je niet zien? Kleur.
longen
botten neus arm
been oor hart
maag huid
2
bil
Wat is een lichaamsdeel? Kruis aan.
geen kopieermateriaal © Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg
14 xxxxx_dezaken3-4_wb-antwb_gr4_bw.indd 14
9-7-2015 17:04:50
les 2 • Jij en de ander Zoek de verschillen. Kruis aan.
2
Welke vingerafdruk is van Daan? Kruis aan.
geen kopieermateriaal © Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg
1
15 xxxxx_dezaken3-4_wb-antwb_gr4_bw.indd 15
9-7-2015 17:05:04
thema 4 • Wa a r w o o n j i j ? Zoek de schat. Tel de tegels. Begin bij 1.
De schatkist.
geen kopieermateriaal Š Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg
Het kompas.
Volg de weg op de plattegrond.
16 xxxxx_dezaken3-4_wb-antwb_gr4_bw.indd 16
9-7-2015 17:05:06
geen kopieermateriaal Š Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg
De schatkaart.
Waar ligt de schat? Volg de route.
17 xxxxx_dezaken3-4_wb-antwb_gr4_bw.indd 17
9-7-2015 17:05:08
les 1 • De buurt 1
Kijk naar de grote plattegrond van de tuin. Wat zie je in de tuin? Kruis aan.
2
Onder welke tegel ligt de schat? Teken de route. Kleur de tegel blauw.
geen kopieermateriaal Š Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg
18 xxxxx_dezaken3-4_wb-antwb_gr4_bw.indd 18
9-7-2015 17:05:11
les 2 • Noord, oost, zuid, west 1
Trek lijnen. noorden
zuiden legenda
westen oosten
plattegrond
Legenda gras stoepen straten gebouwen
2
Lees de aanwijzingen. Lotte loopt haar huis uit. Op welke plattegrond loopt Lotte de goede route? Kruis aan.
geen kopieermateriaal Š Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg
Loop eerst naar het oosten. Loop dan naar het noorden. Loop daarna naar het westen. Loop dan naar het zuiden.
19 xxxxx_dezaken3-4_wb-antwb_gr4_bw.indd 19
9-7-2015 17:26:43
thema 5 • M a g d a t w e l ?
geen kopieermateriaal © Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg
20 xxxxx_dezaken3-4_wb-antwb_gr4_bw.indd 20
9-7-2015 17:05:18
geen kopieermateriaal © Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg
21 xxxxx_dezaken3-4_wb-antwb_gr4_bw.indd 21
9-7-2015 17:05:23
les 1 • De hulpdiensten 1
Wat hoort bij elkaar? Kleur. politie
geen kopieermateriaal Š Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg
2
brandweer
ziekenwagen
Welk nummer bel je als je in nood bent? Kruis aan.
221
112
212
22 xxxxx_dezaken3-4_wb-antwb_gr4_bw.indd 22
9-7-2015 17:05:31
1
Wat hoort bij de politie? Kruis aan.
2
Wie werkt er bij jou in de buurt? Kruis aan.
geen kopieermateriaal © Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg
les 2 • De politie
23 xxxxx_dezaken3-4_wb-antwb_gr4_bw.indd 23
9-7-2015 17:05:42
thema 6 • Ve r h a l e n i n j e b u i k
Daan Riet Vera
Bas
Anne Koen
geen kopieermateriaal © Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg
24 xxxxx_dezaken3-4_wb-antwb_gr4_bw.indd 24
9-7-2015 17:05:48
Bert Tim
Roos
Fleur
geen kopieermateriaal © Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg
Ivo
25 xxxxx_dezaken3-4_wb-antwb_gr4_bw.indd 25
9-7-2015 17:05:53
les 1 • De familie 1
Wie zijn dit? Kruis aan.
Riet en Bert
De ouders van Ivo. De grootouders van Ivo. De oom en tante van Ivo.
Anne
De zus van Ivo. De neef van Ivo. De nicht van Ivo.
Vera en Daan
De ouders van Ivo. De grootouders van Ivo. De oom en tante van Ivo. Fleur
Roos en Tim
2
De ouders van Ivo. De grootouders van Ivo. De oom en tante van Ivo.
De zus van Ivo. De neef van Ivo. De nicht van Ivo.
Kruis aan.
geen kopieermateriaal © Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg
Bas
Wie is mijn nicht? Roos Fleur
Fleur
Wie is mijn nicht? Anne Koen
Koen
Wie is mijn neef? Fleur Ivo
26 xxxxx_dezaken3-4_wb-antwb_gr4_bw.indd 26
9-7-2015 17:06:00
les 2 • Familie op de tijdlijn 1
Trek lijnen. nu
2
Trek lijnen.
geen kopieermateriaal © Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg
nu
27 xxxxx_dezaken3-4_wb-antwb_gr4_bw.indd 27
9-7-2015 17:06:03
thema 7 • S p a n n e n d !
geen kopieermateriaal © Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg
28 xxxxx_dezaken3-4_wb-antwb_gr4_bw.indd 28
9-7-2015 17:06:07
geen kopieermateriaal Š Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg
Legenda
gebergte
sneeuw en ijs
water
naaldbomen
palmbomen
loofbomen
woestijn
29 xxxxx_dezaken3-4_wb-antwb_gr4_bw.indd 29
9-7-2015 17:06:12
les 1 • Van koud naar warm 1
Waar hoort het bij? Trek lijnen. palmboom
2
loofboom
naaldboom
Van noord naar zuid. Hoe ziet het eruit? Trek lijnen. noord
geen kopieermateriaal © Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg
zuid
30 xxxxx_dezaken3-4_wb-antwb_gr4_bw.indd 30
9-7-2015 17:06:16
les 2 • Vakantie 1
Kijk naar de kaart. Waar is het? Schrijf de cijfers onder de foto’s.
1
geen kopieermateriaal © Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg
2
3 4
2
Kijk naar de kaart. Waar ligt ons land? Kruis aan.
31 xxxxx_dezaken3-4_wb-antwb_gr4_bw.indd 31
9-7-2015 17:06:22
thema 8 • Wa t k a n j i j ?
geen kopieermateriaal © Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg
32 xxxxx_dezaken3-4_wb-antwb_gr4_bw.indd 32
9-7-2015 17:06:26
geen kopieermateriaal © Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg
33 xxxxx_dezaken3-4_wb-antwb_gr4_bw.indd 33
9-7-2015 17:06:30
les 1 • De supermarkt 1
Welke verpakking hoort erbij? Trek lijnen.
mandarijnen
2
rijst
eieren
vla
honing
erwtjes
Wat betekent het? Kies uit: opnieuw gebruiken, droog bewaren, bewaren in de vriezer, brandbaar, breekbaar, giftig.
geen kopieermateriaal Š Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg
34 xxxxx_dezaken3-4_wb-antwb_gr4_bw.indd 34
9-7-2015 17:06:40
les 2 • Aan de kassa 1
Nummer in de goede volgorde.
boodschappen betalen
boodschappen doen boodschappen op de band zetten
boodschappen opruimen Wat hoort er niet bij? Kruis aan.
geen kopieermateriaal Š Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg
2
boodschappen scannen
35 xxxxx_dezaken3-4_wb-antwb_gr4_bw.indd 35
9-7-2015 17:06:56
thema 9 • H o e k a n d a t ?
geen kopieermateriaal © Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg
36 xxxxx_dezaken3-4_wb-antwb_gr4_bw.indd 36
9-7-2015 17:06:59
geen kopieermateriaal © Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg
37 xxxxx_dezaken3-4_wb-antwb_gr4_bw.indd 37
9-7-2015 17:07:01
les 1 • Stroom 1
Trek lijnen.
Wat werkt alleen met een stopcontact?
Wat werkt alleen met een batterij?
2
Vul in: kan niet op het strand, kan op het strand, raakt leeg, raakt niet leeg.
geen kopieermateriaal Š Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg
38 xxxxx_dezaken3-4_wb-antwb_gr4_bw.indd 38
9-7-2015 17:07:07
les 2 • Magneten 1
Trek lijnen.
Blijft aan magneet hangen.
Wat is goed? Kruis aan. geen kopieermateriaal © Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg
2
Blijft niet aan magneet hangen.
39 xxxxx_dezaken3-4_wb-antwb_gr4_bw.indd 39
9-7-2015 17:07:14
thema 10 • K i j k e e n s o m j e h e e n
geen kopieermateriaal © Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg
40 xxxxx_dezaken3-4_wb-antwb_gr4_bw.indd 40
9-7-2015 17:07:16
geen kopieermateriaal © Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg
41 xxxxx_dezaken3-4_wb-antwb_gr4_bw.indd 41
9-7-2015 17:07:18
les 1 • Kriebelbeesten 1
Waar horen ze bij? Trek lijnen.
Ik ben een insect.
2
Ik ben geen insect.
Wat is waar? Kleur blauw. Wat is niet waar? Kleur rood. Een oorworm is geen worm, maar een insect. Alle insecten kunnen vliegen.
geen kopieermateriaal Š Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg
Pissebedden zijn insecten. Een lieveheersbeestje is een kever. Een vlieg is hetzelfde als een mug. Een kever is iets anders dan een tor. Sommige insecten hebben meer dan twee vleugels.
42 xxxxx_dezaken3-4_wb-antwb_gr4_bw.indd 42
9-7-2015 17:07:41
les 2 • Lekker eten Wat ben ik? Kies uit: honingbij, lieveheersbeestje, mier, pissebed, spin, naaktslak. Ik ben geen insect. Ik kan niet vliegen. Ik eet insecten. Ik ben een
Ik ben een insect. Ik kan niet vliegen. Ik ruim de rommel op. .
Ik ben een insect. Ik kan vliegen. Ik eet insecten. Ik ben een
2
.
Ik ben geen insect. Ik kan niet vliegen. Ik eet blaadjes. .
Ik ben geen insect. Ik kan niet vliegen. Ik ruim de rommel op. Ik ben een
Ik ben een
Ik ben een
.
Ik ben een insect. Ik kan vliegen. Ik drink nectar. .
Ik ben een
.
Maak de puzzel. Welk woord staat in de rechthoek? geen kopieermateriaal © Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg
1
Het lieveheersbeestje is een ... . Met of zonder huis, hij eet bladeren. Insect met vier vleugels. Eet kleine insecten. Geel met zwart insect. Jaagt op andere insecten. Je hoort hem ’s nachts zoemen in je slaapkamer.
Antwoord:
43 xxxxx_dezaken3-4_wb-antwb_gr4_bw.indd 43
9-7-2015 17:07:44
thema 11 • Wa t b e w a a r j i j ?
De kleermaker.
De kruidenier.
geen kopieermateriaal Š Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg
De molenaar.
44 xxxxx_dezaken3-4_wb-antwb_gr4_bw.indd 44
9-7-2015 17:07:52
Het dienstmeisje.
geen kopieermateriaal Š Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg
De typiste.
De smid.
45 xxxxx_dezaken3-4_wb-antwb_gr4_bw.indd 45
9-7-2015 17:08:02
les 1 • In je woonplaats 1
Wat hoort bij vroeger? Kleur geel. Wat hoort bij nu? Kleur blauw.
2
Waar zijn zij? Kies uit: in de fabriek, in de haven, bij de molen, in het stadhuis. Hebt u een pasfoto bij u?
Ik maak hier schoenen.
geen kopieermateriaal © Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg
Is er genoeg wind?
Mijn boot ligt hier al twee dagen.
46 xxxxx_dezaken3-4_wb-antwb_gr4_bw.indd 46
9-7-2015 17:08:05
les 2 • Oude beroepen 1
Om welk oud beroep gaat het? Vul in.
De heeft het graan gemalen.
.
De . heeft dit hoefijzer gemaakt.
2
De heeft deze jurk gemaakt.
.
De . heeft deze woorden getikt.
Trek lijnen.
nieuwst geen kopieermateriaal Š Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg
oudst
47 xxxxx_dezaken3-4_wb-antwb_gr4_bw.indd 47
9-7-2015 17:08:09
COLOFON Auteurs Marcel van den Oever Hans Vermeer
Realisatie Projectgroep Zwijsen
Illustraties Doesjka Bramlage (46 b); Hanneke van Broekhoven (46 o); ivan & ilia (44-45); Mark Janssen (omslag, 2, 8-9, 12-13, 16-17, 18, 19, 36-37, 40-41); Bas Kleverlaan (4-5, 20-21, 24-25, 28-29, 31); Anjo Mutsaars (12-13, 27, 32-33)
Foto’s Hollandse Hoogte/Corbis (47); Hollandse Hoogte/Peter Hilz (23); Hollandse Hoogte/Kick Smeets (22); Hollandse Hoogte/ Spaarnestad Photo (44); Hollandse Hoogte/Spaarnestad Photo/J.J.M. de Jong (44); Nationale Beeldbank/Fred Bervoets (23); Shutterstock (omslag, titelpagina, 4, 5, 6, 7, 10, 11, 14, 15, 18, 19, 22, 23, 24-25, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 34, 35, 38, 39, 42, 43, 44, 45, 47); Spaarnestad Photo/Nationaal Archief/IISG/AHF/ Ben van Meerendonk (47)
5e druk ISBN 978-90-487-2818-3 Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg www.zwijsen.nl www.dezakenvanzwijsen.nl Behoudens de in of krachtens de Auteurswet van 1912 gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieĂŤn, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van reprografi sche verveelvoudigingen uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16 h Auteurswet 1912 dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.reprorecht.nl). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet 1912) kan men zich wenden tot de Stichting PRO (Stichting Publicatie- en Reproductierechten Organisatie, Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.cedar.nl/pro). De uitgever heeft getracht alle rechthebbenden te achterhalen. Indien iemand meent als rechthebbende in aanmerking te komen, kan hij of zij zich tot de uitgever richten.
48 xxxxx_dezaken3-4_wb-antwb_gr4_bw.indd 48
9-7-2015 17:08:09
WERKBOEK JAARGROEP 4
DEZAKENVANZWIJSEN
dezakenvanzwijsen.nl
WereldoriĂŤntatie voor groep 3 en 4
Methode voor wereldoriĂŤntatie De Zaken 3-4 is onderdeel van de uitgaven voor kennisgebieden van Zwijsen. Verwante uitgaven binnen De Zaken van Zwijsen zijn: Methode voor natuur & techniek
Methode voor geschiedenis
Methode voor aardrijkskunde
Actuele lessen kant-en-klare lessen gebaseerd op de actualiteit, voor een complete en altijd actuele methode
naam: xxxxx_dezaken3-4_wb_gr4_os2.indd 1
......................................... 9-7-2015 11:37:20