Βραβειο 2ο λυκειο κυκκου παφου εφημεριδα μαθητων by Κύπρος-Ελλάδα-Ομογένεια Εκπαιδευτικές Γέφυρες

Γέφυρα

ΕΦΗΜΕΡΙ∆Α ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΥΚΚΟΥ ΠΑΦΟΥ

Η διαπολιτισµικότητα στο κυπριακό εκπαιδευτικό σύστηµα

ΣΕΛ. 2

Γράµµα στον µικρότερο αγνοούµενο

ΣΕΛ. 3

Τα σχολικά εχειρίδια της Ιστορίας και η στερεοτυπική αντίληψη των παιδιών για τους Τούρκους

ΣΕΛ. 5

Η ιστορία της Κύπρου και οι διαχρονικές σχέσεις του νησιού µε την Ελλάδα

ΣΕΛ. 8

Η κυπριακή τραγωδία µέσα από αριθµούς

ΣΕΛ. 9

ΜΟΡΦΕΣ: Ιχσάν Αλή

ΣΕΛ. 10

Η δική µου η πατρίδα έχει µοιραστεί στα δυο ΕΙ∆ΙΚΗ ΕΚ∆ΟΣΗ: “Κύπρος 1974-2015, δεν ξεχνώ, διεκδικώ, δηµιουργώ...”

και τα δυο κοµµάτια θέλω να αγαπώ

Λένε πως ο άνθρωποs πρέπει την πατρίδα να αγαπά.. Έτσι λέει κι ο πατέρας µου συχνά. Η δική µου η πατρίδα έχει µοιραστεί στα δυο ποιο από τα δυο κοµµάτια πρέπει να αγαπώ...

όγια µιας Τουρκοκύπριας ποιήτριας και ακαδηµαϊκού, που εκφράζουν τον πόνο της, γιατί η Κύπρος είναι µοιρασµένη, οι άνθρωποί της δεν κατοικούν στα µέρη που γεννήθηκαν, είναι πρόσφυγες στον ίδιό τους τον τόπο. Λόγια που απηχούν στην καρδιά, όχι µόνο των Τουρκοκύπριων αλλά και των Ελληνοκύπριων. Θα ήταν ωραίο οι άνθρωποι αυτής της γης να ζούσαν πάλι µονιασµένοι, όπως ήταν παλιά. Να συµβιώνουν, να χαίρονται και να δέχονται επιδράσεις ο ένας από τον άλλο. Παλιά οι Τουρκοκύπριοι και οι Ελληνοκύπριοι αποδέχονταν ο ένας τον άλλο. Οι γιορτές των Τουρκοκυπρίων ήταν και γιορτές των χριστιανών και αντίθετα. Οι συνήθειες των Ελληνοκυπρίων ήταν αποδεκτές και από τους Τουρκοκύπριους. Οι άγιοί µας ήταν και άγιοί τους. Και όλα άλλαξαν ξαφνικά.Τα γεγονότα του 1964 αλλά κυρίως του 1974 άλλαξαν τα πάντα. Η αγάπη έγινε µίσος, πόλεµος. Κατά πόσο όµως σήµερα είναι εφικτή η ειρηνική συνύπαρξη; Ευχής έργο θα ήταν οι λαοί αυτοί να ξαναβρεθούν, να ξαναγαπηθούν, να ξανασυµβιώσουν. Να νιώσουν πως η πατρίδα είναι η ίδια, πως η πορεία τους και η ιστορία τους είναι κοινή. Γνώµη δική µας είναι πως το να λησµονήσουµε τα όσα έγιναν και να ξαναγίνουν τα πράγµατα όπως ήταν παλιά είναι ανέφικτο. Πάντως το σίγουρο είναι πως η γενιά η δική µας, που δεν έζησε τα γεγονότα είναι πολύ πιο εύκολο να δώσει χέρι συµφιλίωσης από ότι οι παλαιότεροι. Οι γενιές που έζησαν τη

ΓΚΑΛΟΠ: ΤΙ ΠΙΣΤΕΥΟΥΝ ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΚΥΠΡΙΑΚΟ

Επιθυµία για λύση, αλλά και άρνηση συµβίωσης

Η συντριπτική πλειοψηφία των µαθητών που ρωτήθηκαν επιθυµούν τη λύση του κυπριακού, όµως ταυτόχρονα απαντούν ότι δε θέλουν να συµβιώσουν µε τους ΤουρκοκύΣΕΛ. 7 πριους.

βία, τόσο οι Τουρκοκύπριοι όσο και οι Ελληνοκύπριοι, που είδαν τα παιδιά τους, τους γονείς τους, τους συγγενείς τους, να σκοτώνονται µπροστά στα µάτια τους, να βιάζονται, να αιχµαλωτίζονται δεν µπορούν να ξεχάσουν. ∆εν µπορεί να ξεχάσει το παιδί που έχασε τους γονείς του και µεγάλωσε µόνο του, η µάνα που έχασε σύζυγο, παιδί. Ο παππούς που αγωνίστηκε να αναστήσει τη γη του και ξαφνικά έµεινε χωρίς γη πρόσφυγας σε ένα συνοικισµό. Υπάρχουν οι µνήµες ζωντανές και τους συντροφεύουν. Μνήµες που τους γεννούν έντονα συναισθήµατα, συναισθήµατα όχι χαρούµενα αλλά στενόχωρα. Συχνά-πυκνά ακούµε πως ο Τούρκος είναι ο κατακτητής και το µόνο που θέλει είναι να αποκτήσει και το υπόλοιπο νησί. Θέλουν να είναι άρχοντες στον βορρά και ισότιµοι στον νότο. Ακούµε πως αν θέλουµε σιγά σιγά να χαθεί η ελληνικότητα αυτού του µικρού νησιού, ας αφήσουµε να γίνει η επαναπροσέγγιση. Είµαστε σίγουροι πως η ίδια εχθρότητα δηµιουργείται από κάποιους στο

Στάθης Λαούρης, Γ1

κατεχόµενο µέρος. Τι πρέπει να γίνει; Ας µην περιµένουµε θαύµατα. Είναι δύσκολο να αγαπήσουµε τους Τουρκοκύπριους σαν αδελφούς µας. Οι πινακίδες του «∆εν Ξεχνώ» από το ∆ηµοτικό, «τα σύνορά µας είναι στην Κερύνεια» που επίσης ακούαµε από µικροί, είναι δύσκολο να ξεχαστούν από τη µια µέρα στην άλλη. Πρέπει να περάσει αρκετός χρόνος όπου οι νέοι θα προετοιµαστούν και από τις δύο πλευρές ότι θα συνυπάρξουν και ότι θα πρέπει να αφήσουν κατά µέρους τις διαφορές. Πρέπει επίσης να παραδεκτούµε πως και οι δύο πλευρές κάναµε λάθη. Η επαναπροσέγγιση, η παραδοχή των λαθών, η σωστή διδασκαλία της Ιστορίας είναι θέµα και των δύο κοινοτήτων. Ευχή όλων να αφήσουµε τις διαφορές κατά µέρος και να καταλάβουµε επιτέλους πως η Κύπρος είναι κοινή πατρίδα Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων.

ΣΥΝΕΥΝΤΕΥΞΕΙΣ

∆ηµήτρης Τρύφωνος, Γ1 Χριστοδούλα Μακαρούνα, Γ1

ΣΕΝΕΡ ΛΕΒΕΝΤ:

“Οι Ε/Κ και οι Τ/Κ µαθητές πρέπει να κοιτάξουν το µέλλον, µαθαίνοντας από το παρελθόν” ΣΕΛ. 6 ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ:

“Η συµβίωση Ε/Κ και Τ/Κ θα εξαρτηθεί κυρίως από την λειτουργικότητα του νέου πολιτειακού µορφώµατος” ΣΕΛ. 10

ΣΕΛΙ∆Α

Γέφυρα

Εφηµερίδα των µαθητών του Λυκείου Κύκκου Πάφου

Γέφυρα

Ειδική Έκδοση: «Κύπρος 1974-2015, δεν ξεχνώ, διεκδικώ, δηµιουργώ;» Υπεύθυνη Ιδιοκτήτρια: Κoύλλα Παπαντωνίου, ∆ιευθύντρια Συντακτική Επιτροπή: Eιρήνη Κυπριανού, Γ4 Στάθης Λαούρης, Γ1 Άντρια Χαραλάµπους, Γ5 Άντρη Αργυρού, Γ5 Nατάσα Γρηγορίου, Γ1 Επιµέλεια Ύλης: Χρίστος Μαυρέσης, Φιλόλογος Εποπτεία Ύλης: Πάτρα Τσαβέλλα, Φιλόλογος (Β∆)

Χαιρετισµός της Επιτροπής Εκδόσεων του Σχολείου µας

ιδέα για τη δηµιουργία αυτής της µαθητικής εφηµερίδας γεννήθηκε µέσα από την προκήρυξη του διαγωνισµού του προγράµµατος «Κύπρος 1974-2015, δεν ξεχνώ, διεκδικώ, δηµιουργώ;», που συνδιοργάνωνεται από τη ∆ιεύθυνση Πρωτοβάθµιας Εκπαίδευσης Σερρών, την κυπριακή πρεσβεία στην Ελλάδα, το Μορφωτικό Γραφείο-Σπίτι της Κύπρου και το τµήµα εκπαιδευτικής ραδιοτηλεόρασης του Υπουγείου Παίδείας, Έρευνας και Θρησκευµάτων της Ελλάδας. Οι µαθητές µας αγκάλιασαν αυτή την ιδέα

και ιδιαίτερα τους στόχους του προγράµµατος που ανάµεσα σε άλλους είναι:

να κατανοήσουν το εθνικό µας πρόβληµα, να προβληµατίζονται, να νοιάζονται για αυτό και να τοποθετούνται κριτικά και γόνιµα ως προς αυτό. να διεκδικούν την επανένωση της Κύπρου. να κατανοούν και να διεκδικούν τα δηµοκρατικά ιδεώδη καλλιεργώντας πνεύµα αγάπης, αποδοχής, οµόνοιας.

Πιστεύουµε πως µέσα από την εφηµερίδα, που έχετε στα χέρια σας, πετύχαµε τους πιο πάνω στόχους, καθώς οι µαθητές µας µε κέφι αλλά και κόπο προσέγγισαν τα θέµατά τους κριτικά και αντικειµενικά. Ευχαριστούµε τους δηµιουργούς αυτού του προγράµµατος-διαγωνισµού που έδωσαν στους µαθητές µας την ευκαιρία να προσεγγίσουν το κυπριακό πρόβληµα µε αυτό τον τρόπο και ευχόµαστε η προσπάθεια, που τώρα ξεκινά, να συνεχιστεί. Επιτροπή Εκδόσεων Λ.Κ.Π.

Η ∆ιαπολιτισµικότητα στο κυπριακό εκπαιδευτικό σύστηµα τελευταίες δεκαετίες µια Σ τις σειρά κοινωνικοοικονο-

µικών αλλαγών ανά το παγκόσµιο επέφεραν αλυσιδωτές αλλαγές και στα εκπαιδευτικά συστήµατα των χωρών. Αυτές οι αλλαγές είναι απότοκες των νέων πραγµατικοτήτων µε τις οποίες βρίσκεται αντιµέτωπος ο κόσµος µας, όπως η παγκοσµιοποίηση και η διεθνής µετανάστευση.

Με την έναρξη του 21ου αιώνα η πολυπολιτισµική σύνθεση έχει γίνει χαρακτηριστικό και της κυπριακής κοινωνίας, η οποία µέχρι πρόσφατα ήταν µια κοινωνία οµοιογενής. Τα τελευταία χρόνια βιώνει τις συνέπειες της µαζικής έλευσης αλλοδαπών και οµογενών Ελληνοποντίων από τις χώρες της πρώην Ε.Σ.Σ.∆., αλλοδαπών από γειτονικές χώρες, την Ασία καθώς και Τουρκοκυπρίων µετά το άνοιγµα των οδοφραγµάτων το 2003. Είναι κοινώς αποδεκτό πως το εκπαιδευτικό σύστηµα της χώρας µας ήταν ανέτοιµο να αντιµετωπίσει όλες αυτές τις αιφνίδιες αλλαγές καθώς ανέκαθεν ήταν µονόγλωσσο και µονοπολιτισµικό. Το γεγονός ότι η Κυπριακή ∆ηµοκρατία έγινε ανεξάρτητο κράτος µόλις πριν τέσσερις δεκαετίες περίπου αλλά και εξαιτίας του εθνικού της προβλήµατος που µας ταλανίζει από το 1974, πρωταρχικός στόχος του σχολείου δε θα µπορούσε να είναι άλλος από τη καλλιέργεια της εθνικής ταυτότητας. Έτσι για πολλά χρόνια στο νησί µας επικρατούσε το αφοµοιωτικό µοντέλο εκπαίδευσης, δηλαδή το µοντέλο εκείνο που διαφορετικοί πολιτισµοί συγχωνεύονταν µε τον ελληνικό πολιτισµό. Οι πρώτες οργανωµένες προσπάθειες για διαπολιτισµική εκπαίδευση στην Κύπρο ξεκινούν από τον Οκτώβριο του 2002, έτος κατά το οποίο το Υ.Π.Π. µε εγκύκλιό του τονίζει ότι επιδίωξη της εκπαιδευτικής πολιτικής του είναι η προώθηση µέτρων για γλωσσική ενίσχυση των αλλόγλωσσων παιδιών µέσω της ελληνικής γλώσσας ως δεύτερης γλώσσας και ταυτόχρονα η διευκόλυνση της οµαλής ενσωµάτωσης των αλλόγλωσσων παιδιών τόσο στο σχολείο όσο και στην κοινωνία. Ωστόσο η έκθεση της επιτροπής εκπαιδευτικής µεταρρύθµισης του 2004, παρατηρεί ότι «το ιδεολογικοπολιτικό πλαίσιο της σύγχρονης κυπριακής εκπαίδευσης παραµένει ελληνοκυπριακοκεντρικό, στενά εθνοκεντρικό και πολιτισµικά µονολιθικό». Στην ίδια έκθεση γίνονται προτάσεις για

υλοποίηση της διαπολιτισµικής εκπαίδευσης. Ως πρώτα µέτρα προτείνονται η διευρυµένη διδασκαλία των ξένων γλωσσών όπως επίσης και η διδασκαλία της µητρικής γλώσσας. Παράλληλα γίνονται εισηγήσεις για σχεδιασµό προγραµµάτων επιµόρφωσης των εκπαιδευτικών στη διδασκαλία της ελληνικής ως δεύτερης ή και ως ξένης γλώσσας. Επιπλέον γίνονται προτάσεις για διεύρυνση των προγραµµάτων συνεργασίας και ανταλλαγών µε άλλα ευρωπαϊκά σχολεία και για εφαρµογή προγραµµάτων αντιρατσιστικής εκπαίδευσης. Τέλος γίνεται λόγος για εφαρµογή προγραµµάτων συνεργασίας µε σχολεία της τουρκοκυπριακής κοινότητας και για κοινά προγράµµατα επιµόρφωσης Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων εκπαιδευτικών. Από τις πιο πάνω προτάσεις κάποιες υλοποιήθηκαν ενώ άλλες όπως για παράδειγµα η διδασκαλία της µητρικής γλώσσας

των αλλόγλωσσων παιδιών δεν έχει εφαρµοστεί ακόµη. Επίσης εφαρµόστηκε πιλοτικά κατά τη σχολική χρονιά 2009-10 και την επόµενη σχολική χρονιά επεκτάθηκε σε όλα τα σχολεία της δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης του νησιού, πρόγραµµα ταχύρρυθµης εκµάθησης της γλώσσας από αλλόγλωσσους µαθητές. Επιπλέον εισήχθησαν οι Ζώνες Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας (ΖΕΠ). Επίσης, το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου προσφέρει κάθε χρόνο προαιρετικά σεµινάρια για τους εκπαιδευτικούς όλων των βαθµίδων που έχουν σχέση µε τη διαπολιτισµική εκπαίδευση. Aναζητώντας µέσα από τη δικτυογραφία µέτρα που µπορούν να εφαρµοστούν για την προώθηση της διαπολιτισµικής εκπαίδευσης εντοπίσαµε πολλά. Εν πρώτοις κάνουµε αναφορά στην αναγκαιότητα της διδασκαλίας των µητρικών γλωσσών των παιδιών. Το εκπαιδευτικό

µας σύστηµα πρέπει να λάβει υπόψη του το γλωσσικό και πολιτισµικό κεφάλαιο των µαθητών µε πολιτισµικές ιδιαιτερότητες και να εφαρµόσει άµεσα προγράµµατα εκµάθησης των µητρικών γλωσσών των αλλόγλωσσων µαθητών. Η εκµάθηση της µητρικής γλώσσας βοηθά στη γρηγορότερη κατάκτηση της δεύτερης γλώσσας. Επιπλέον, η χρήση των νέων τεχνολογιών και του Η.Υ. στην εκπαιδευτική διαδικασία καθώς και άλλων εποπτικών µέσων και υλικών θα ενισχύσει την κατάκτηση νέων γνώσεων σε γλωσσικό επίπεδο. Ακολούθως προτείνουµε τη χρήση των projects ως εργαλείων της διαπολιτισµικής εκπαίδευσης. Ο µαθητής ή η οµάδα που συνεργάζεται για τη δηµιουργία του project δίνει έµφαση στη διαδικασία και όχι στο αποτέλεσµα αυτό καθεαυτό. Η µέθοδος αυτή ενθαρρύνει την αποδοχή των αλλόγλωσσων παιδιών από την τάξη, βοηθάει στην ανάπτυξη του επικοινωνιακού λόγου, µέσω του οποίου ο αλλοδαπός µαθητής επιτυγχάνει ευκολότερα την ένταξή του στην οµάδα. Επίσης είναι καλό να δίνεται στους αλλόγλωσσους µαθητές σε κάποια σηµεία του project η ευκαιρία να εκφράζονται στη µητρική τους γλώσσα καθώς αυτό ενδείκνυται τόσο για τη γλωσσική τους καλλιέργεια αλλά και για την ψυχοσυναισθηµατική τους ισορροπία. Επίσης η διεξαγωγή κοινών projects ανάµεσα σε µαθητές σχολείων διαφορετικών χωρών προωθούν τη συνεργασία, την αλληλοκατανόηση, την ανοχή στη διαφορετικότητα και συντελούν στη βελτίωση των κοινωνικών δεξιοτήτων των µαθητών. Παράλληλα οι εκπαιδευτικοί πρέπει να επαναπροσδιορίσουν τον ρόλο τους. Πρέπει να επιµορφώνονται συνεχώς σε θέµατα πολυπολιτισµικότητας και να διακατέχονται από σεβασµό στην ετερότητα, να χρησιµοποιούν ποικιλία µεθόδων και τεχνικών προκειµένου να ανταποκρίνονται στις διαφορετικές απαιτήσεις των µαθητών και να είναι κατάλληλα καταρτισµένοι στην πολυπολιτισµική πραγµατικότητα. Επίσης χρειάζεται να γίνουν ριζικές αλλαγές στο περιβάλλον και τη φιλοσοφία του σχολείου, στα αναλυτικά προγράµµατα αλλά και στη διαµόρφωση του σχολικού χώρου. Πρέπει να δηµιουργηθεί ένα σχολείο το οποίο θα προωθεί την κατάκτηση οικουµενικών αξίων µέσα σε ένα κλίµα αλληλοκατανόησης, αποδοχής, αµοιβαίου σεβασµού και συνεργατικότητας. Βασικός άξονας των αλλαγών πρέπει να είναι η συνειδητοποίηση πως η διαπολιτισµική εκπαίδευση απευθύνεται και στους γηγενείς µαθητές και είναι απαραίτητη για να ζήσουν οι µελλοντικές γενιές σε έναν καλύτερο κόσµο. Στάθης Λαούρης, Γ1 Γιώργος Πέρδικος, Γ1 Ελβίρα Παναγκασίδη, Γ1

Γέφυρα

Γράµµα στον µικρότερο αγνοούµενο του 1974

Είδηση που δηµοσιεύτηκε στον ηµερήσιο τύπο της Κύπρου τον Οκτώβριο του 2015.

Την 1η Οκτώβρη του 2015 ταυτοποιήθηκαν τα οστά του νεαρότερου αγνοούµενου. Ήταν µόλις 6 µηνών. Τα οστά του νεαρότερου σε ηλικία αγνοούµενου της τουρκικής εισβολής της Κύπρου, του Ανδρέα Κυριάκου, βρέθηκαν µαζί µε άλλα πέντε µέλη στις οικογένειάς του σε οµαδικό τάφο. Στο πλάι του είχε µια πιπίλα...

Πάφος, 01/2016

Γεια σου Αντρέα, Σου στέλλω γράµµα από τη χώρα σου, που άφησες

ΣΕΛΙ∆Α

βιαστικά πριν 42 χρόνια. Σου γράφω για να σου πω πως ξέχασες την πιπίλα σου. Είσαι;ήσουν ; µόλις έξι µηνών, όταν την παράτησες και σκέφτηκα πως θα την πεθύµησες. ∆ε γίνεται να αφήσουµε ένα βρέφος να κλαίει απαρηγόρητα. Και εξάλλου είσαι και αγοράκι. Και όπως λένε οι παλιοί τα αγοράκια δεν κάνει να κλαίνε για πολλή ώρα. Αλλά και συ βρε Αντρέα, γιατί δεν µας είπες ότι έχασες την πιπίλα σου; Γιατί δεν έκλαψες βρε παιδάκι µου γοερά να καταλάβουµε και µεις τι συµβαίνει. Αλλά ξέρω εγώ τι έγινε. Είµαι σίγουρη πως η µαµά σου την έβγαλε για να σου δώσει γάλα και µετά η πιπίλα έπεσε στο έδαφος και εκείνο άνοιξε και την κατάπιε, είµαι σίγουρη ότι κάπως έτσι έγινε. Και συ δεν έκλαψες καθόλου ξανά γιατί το χάδι της µαµάς σου σε µέρεψε, σε ανακούφισε.

Μικρέ Αντρέα, Σου στέλλω αυτό το γράµµα από ντροπή. Η πιπίλα ήταν η πρόφαση. Ξέρω πολύ καλά πως ποτέ δε την γύρεψες. Είχες τη µαµά σου όλα αυτά τα χρόνια να σε κρατάει αγκαλιά και τις θείες σου συντροφιά να σου λένε παραµύθια, σιγά να µη γύρευες την πιπίλα. Σου γράφω µικρέ µου για να σου πως ένα µεγάλο συγγνώµη. Ή µάλλον πολλές συγγνώµες. Και από εµάς και από τους άλλους. Από τους άλλους που χρησιµοποίησαν βόλια για να σκοτώσουν µια βρεφική καρδούλα αλλά και από εµάς που όλα αυτά τα χρόνια δε γνωρίζαµε την ύπαρξή σου. Από εµάς που τόσα χρόνια παρασυρµένοι από άλλου είδους έγνοιες ξεχάσαµε ότι κάποιοι αγνοούνται και

«Η σύγχρονη όψη της προσφυγιάς και της µετανάστευσης» Ντιάνα Παπαδοπούλου, Γ5

κάποιοι τους περιµένουν έστω και νεκρούς. Από εµάς που φέραµε τους άλλους.

Μεγάλε µικρέ Αντρέα, Εγώ, η µικρή και ταπεινή 17χρονη σου ζητώ συγγνώµη από τους µεγαλύτερούς µου γιατί τα λάθη τους σου κατάστρεψαν την απόλαυση της ρουφηξιάς µιας πιπίλας, µιας αγκαλιάς, ενός φιλιού. Σου υποσχόµαστε πως θα κάνουµε τα πάντα να µην ξαναϋπάρξουν άλλοι χαµένοι ιδιοκτήτες πιπίλων. Φιλικά

Σώπα, µη µιλάς

Το πιο κάτω τούρκικο ποίηµα αν και γράφτηκε πριν µερικές δεκαετίες εντούτοις παραµένει επίκαιρο καθώς το κράτος της Τουρκίας δε φηµίζεται για τη δηµοκρατικότητα που το διακατέχει.

Πόλεµος τζαι προσφυγιά

Ο πόλεµος εν άσιηµο συµβάν για να το ζήσεις, τζιαι σου ’φχοµαι ολόψυχα να µεν το συναντήσεις. Εις την ζωή σου κόρη µου να µεν δεις έτσι πράµα τούτα εν λόγια π’ άκουσα που την δική µου µάνα Θωρώντας στην τηλεόραση τον κόσµο στη Συρία να πιάνει τις παλιόβαρκες για άγνωστη πορεία. Εγέµωσεν η θάλασσα µε τ’ άψυχα κορµιά τους που προσπαθούν για να σωθούν µαζί µε τα παιθκιά τους Τζιαι δεν τα καταφέρνουσιν εις την ξηράν να φκούσιν για µιαν καλλύττερην ζωήν όσον τζι αν προσπαθούσιν. Να ζήσουν εις την προσφυγιάν ζητούν που τ’ άλλα κράτη τζιαι η Ευρώπη σκέφτεται δίχως να κάµνει κάτι Να βρείτε πόσοι αναλογούν να παν σε άλλους τόπους παντίς τζιαι δεν χωρεί ο τόπος τους ανθρώπους. Εµείς που τα περάσαµε τά ’χουµεν αναµνήσεις εν που τους πρώτους πού ’πρεπε να βρούµε κάποιες λύσεις Τα µαύρα τα συµφέροντα τούτη εν η αιτία γι’ αυτό τζιαι γίνηκεν τωρά πόλεµος εις την Συρία. Κανένας δεν εσκέφτηκεν που τούτους τους µεγάλους να πει: «κανεί ως δαµαί, όι πολέµους άλλους». Γαίµα άλλο να µεν χαθεί να έρτει η ειρήνη τζι’ ο καθένας εις τον τόπον του στο σπίτι του να µείνει. Να τα καταλάβουσιν οι πιο µιτσιοί πως µια εν η αξία το χώµα που τους έφερε να µείνει στην ιστορία

Ραφαέλα Αριστοφάνους, Γ6

Σώπα, µη µιλάς , είναι ντροπή κόψ' τη φωνή σου σώπασε επιτέλους κι αν ο λόγος είναι αργυρός η σιωπή ειναι χρυσός. Τα πρώτα λόγια που άκουσα από παιδί έκλαιγα, γέλαγα, έπαιζα µου λέγανε: "σώπα". Στο σχολείο µού κρύψαν την αλήθεια τη µισή, µου λέγανε: "εσένα τι σε νοιάζει; Σώπα!" Με φιλούσε το πρώτο κορίτσι που ερωτεύτηκα και µου λέγανε: "κοίτα µην πείς τίποτα, σσσσ... σώπα!" Κόψε τη φωνή σου και µη µιλάς, σώπαινε. Κι αυτό βάσταξε µέχρι τα εικοσί µου χρόνια. Ο λόγος του µεγάλου η σιωπή του µικρού. Έβλεπα αίµατα στο πεζοδρόµιο, "Τι σε νοιάζει εσένα;", µου λέγανε, "θα βρείς το µπελά σου, σώπα". Αργότερα φωνάζανε οι προϊστάµενοι "Μη χώνεις τη µύτη σου παντού, κάνε πως δεν καταλαβαίνεις, σώπα" Παντρεύτηκα, έκανα παιδιά , η γυναίκά µου ήταν τίµια κι εργατική και ήξερε να σωπαίνει. Είχε µάνα συνετή, που της έλεγε "σώπα". Σε χρόνια δίσεκτα οι γονείς, οι γείτονες µε συµβουλεύανε: "Μην ανακατεύεσαι, κάνε πως δεν είδες τίποτα. Σώπα" Μπορεί να µην είχαµε µε δαύτους γνωριµίες ζηλευτές, µε τους γειτονες, µας ένωνε, όµως, το Σώπα. Σώπα ο ενας, σώπα ο άλλος, σώπα οι επάνω, σώπα η κάτω, σώπα όλη η πολυκατοικία και όλο το τετράγωνο. Σώπα οι δρόµοι οι κάθετοι και οι δρόµοι οι παράλληλοι. Κατάπιαµε τη γλώσσά µας.

Ειρήνη Κυπριανού, Γ4

Στόµα έχουµε και µιλιά δεν έχουµε. Φτιάξαµε το σύλλογο του "Σώπα". και µαζευτηκαµε πολλοί, µία πολιτεία ολόκληρη, µια δύναµη µεγάλη, αλλά µουγκή! Πετύχαµε πολλά, φτάσαµε ψηλά, µας δώσανε παράσηµα, τα πάντα κι όλα πολύ. Ευκολα, µόνο µε το Σώπα. Μεγάλη τέχνη αυτό το "Σώπα". Μάθε το στη γυναίκα σου, στο παιδί σου, στην πεθερά σου κι όταν νιώσεις ανάγκη να µιλήσεις ξερίζωσε τη γλώσσά σου και κάν'την να σωπάσει. Κόψ' την σύρριζα. Πέτα την στα σκυλιά. Το µόνο άχρηστο όργανο από τη στιγµή που δεν το µεταχειρίζεσαι σωστά. ∆εν θα έχεις έτσι εφιάλτες, τύψεις κι αµφιβολίες. ∆ε θα ντρέπεσαι τα παιδιά σου και θα γλιτώσεις απο το βραχνά να µιλάς, χωρίς να µιλάς να λές "έχετε δίκιο, είµαι σαν κι εσάς" Αχ! Πόσο θα 'θελα να µιλήσω ο κερατάς. Και δε θα µιλάς, θα γίνεις φαφλατάς , θα σαλιαρίζεις αντί να µιλάς. Κόψε τη γλώσσά σου, κόψ'την αµέσως. ∆εν έχεις περιθώρια. Γίνε µουγκός. Αφού δε θα µιλήσεις, καλύτερα να το τολµησεις. Κόψε τη γλώσσά σου. Για να είσαι τουλάχιστον σωστός στα σχέδια και στα όνειρά µου ανάµεσα σε λυγµούς και σε παροξυσµούς κρατώ τη γλώσσά µου, γιατί νοµίζω πως θα'ρθει η στιγµή που δεν θα αντέξω και θα ξεσπάσω και δεν θα φοβηθώ και θα ελπίζω και κάθε στιγµή το λαρύγγι µου θα γεµίζω µε ένα φθόγγο, µε έναν ψιθυρο, µε ένα τραύλισµα, µε µια κραυγή που θα µου λεει: Μ Ι Λ Α!

Αζίζ Νεσίν (1916-1995)

Σχέσεις Τουρκοκυπρίων και Τούρκων ΣΕΛΙ∆Α

ριν ένα χρόνο περίπου οι Τουρκοκύπριοι που ζουν στο κατεχόµενο τµήµα του νησιού µας τόλµησαν για πρώτη φορά να διαµαρτυρηθούν εναντίον της Τουρκίας. 55,000 άνθρωποι εξέφρασαν για πρώτη φορά ανοικτά το αίσθηµα της ασφυξίας που πνίγει την κοινότητά τους, που ζει εδώ και τέσσερις δεκαετίες κάτω από τη σκιά του τουρκικού κράτους. Κάποια από τα πανό στρέφονταν κατά της Τουρκίας, µε εκφράσεις όπως «Άγκυρα πάρε τα χέρια σου από τον λαιµό µας» και «θέλουµε να είµαστε αφέντες στο ίδιο µας το σπίτι». Ένα πανό έγραφε το γνωστό “Hassiktir”, µια βαριά τουρκική βρισιά. Με τα λόγια αυτά, οι Τουρκοκύπριοι εξέφρασαν την αντίθεσή τους, όχι µόνο στην οικονοµική πολιτική της Άγκυρας, αλλά και στον ολοένα αυξανόµενο αριθµό των Τούρκων εποίκων, που σήµερα πια είναι πολύ περισσότεροι από τους ντόπιους στο νησί. Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά συνθήµατα της διαδήλωσης ήταν το «όχι στον αφανισµό µας», κι αυτό που κρέµασε κάποιος σε ένα γαϊδουράκι: «µην αφήνετε τους τελευταίους Τουρκοκύπριους να εξαφανιστούν». Οι εικόνες από το

συλλαλητήριο έκαναν τον γύρο του κόσµου και όπως φάνηκε, οι ντόπιοι Τουρκοκύπριοι δεν ζουν δίπλα στους εποίκους τόσο αρµονικά όσο πιστεύαµε. Ο Σενέρ Ελτζίλ που είναι γενικός Γραµµατέας της Συντεχνίας Τουρκοκύπριων ∆ασκάλων και ο οποίος συµµετείχε στην εν λόγω διαδήλωση είπε πως “οι Τουρκοκύπριοι έχουµε τη δική µας κουλτούρα, που είναι πολύ κοντά σε αυτή των Ελληνοκυπρίων. Η Τουρκία όµως προσπαθεί να µας επιβάλει τον δικό της πολιτισµό. Εδώ και χρόνια ζούµε κάτω από την απειλή του πολιτισµικού ιµπεριαλισµού - Μας φέρονται σαν να είµαστε αποικία τους. Μετά το 1974, το καθεστώς εδώ έγινε όπως η κυβέρνηση του Βισύ, που εγκατέστησαν οι Γερµανοί στη Γαλλία κατά τον ∆εύτερο Παγκόσµιο Πόλεµο. Όπως τότε, έτσι και σε µας υπάρχει µια κυβέρνηση που την εκλέγουν οι Τουρκοκύπριοι, αλλά υπάρχει και µια άλλη, σκιώδης κυβέρνηση, που κάνει κουµάντο στους υπουργούς µας.” Ανάµεσα στο 1975 και το 1977 περίπου 30,000 άνθρωποι ήλθαν από την Τουρκία. Η Τουρκία διευκόλυνε τη µετανάστευση των

πρώτων εποίκων. Μάλιστα, έκανε γι’αυτό ειδική συµφωνία µε τις “τουρκοκυπριακές αρχές.” Στόχος ήταν να αυξήσουν τον πληθυσµό για να ενισχύσουν την οικονοµία, επειδή υπήρχαν πολλά εργοστάσια και αγροί που χρειάζονταν εργατική δύναµη. Αυτή η ενίσχυση του πληθυσµού όµως εξυπηρετούσε κι έναν εθνικιστικό στόχο: να ιδρύσουν ένα ανεξάρτητο κράτος, όπως το φαντάζονταν τότε. Ο αριθµός του πληθυσµού ήταν πάντοτε σηµαντικός για το κυπριακό ζήτηµα. Από τότε η εισροή Τούρκων στο νησί αυξήθηκε κατά πολλές χιλιάδες. Ένας Τουρκοκύπριος µιλώντας για τη σχέση τους µε τους εποίκους και ειδικότερα στο θέµα της θρησκείας λέει: αν πας στο τζαµί ή στην εκκλησία, δεν έχει σηµασία. Αλλά ο κόσµος από την Τουρκία είναι φανατικός. Εµείς σεβόµαστε την πίστη του καθενός και η θρησκεία του, δε µας ενδιαφέρει. Κι εκτός από αυτό, η πολιτική της Τουρκίας είναι να χτίζει τζαµιά σε κάθε γειτονιά, παντού βλέπεις κι από έναν µιναρέ. Αυτά τα έχουν επιβάλει στους Τουρκοκύπριους οι ισλαµιστές σουνίτες – και µας

Γιατί οι Έλληνες και οι Τούρκοι αλληλοµισούνται; Ο

λοι παραδέχονται πως ο µέσος Έλληνας και ο µέσος Τούρκος αλληλοµισούνται. Στερεότυπα όπως ο Τούρκος είναι κακός, άγριος, αιµοβόρος, πρωτόγονος λαός διαιωνίζονται για πολλά χρόνια στις συνειδήσεις των Ελλήνων. Για να είµαστε όµως αντικειµενικοί αντίστοιχα στερεότυπα για τους Έλληνες διαιωνίζονται για πολλές δεκαετίες και στις τουρκικές συνειδήσεις. Γιατί όµως δηµιουγήθηκαν αυτά τα στερεότυπα; Γιατί τόσο µίσος ανάµεσα σε δύο γειτονικούς λαούς; Ανοίξαµε διάφορα βιβλία, ιστορικά, λαογραφικά κ.ά για να βρούµε πληροφορίες αλλά κυριότερη πηγή διαφώτισής µας ήταν η διαδικτυακή πηγή του Χ. Φουνταλή (foundalis.com/soc/Giati_oi_Ellhnes _kai_oi_Tourkoi_allhlomisountai).

Ας δούµε όµως τον σηµαντικότερο λόγο για τον οποίο οι Τούρκοι µισούν τους Έλληνες. Αυτό που εµείς αποκαλούµε “µικρασιατική καταστροφή” ή “µικρασιατική εκστρατεία” οι Τούρκοι το ονοµάζουν “µικρασιατική εισβολή” ή “απελευθερωτικό πόλεµο”. Κακά τα ψέµατα, µάθαµε από µικροί πως οι Έλληνες ποτέ µα ποτέ δεν έκαναν επιθετικό πόλεµο. Πάντοτε ήµασταν τα θύµατα των πολέµων. Πάντοτε αµυνόµασταν. Ακόµα και ο Μέγας Αλέξανδρος, όταν επιτέθηκε στους Πέρσες δεν το έκανε από πρόθεση να κατακτήσει αλλά από φιλανθρωπία. Όπως και οι αποικιοκράτες του 19ου αιώνα ήθελαν τάχα να διαδώσουν τον πολιτισµό τους στους απολίτιστους Αφρικανούς και Ασιάτες, όµοια και ο Μέγας Αλέξανδρος ήθελε να δώσει το αέναον ελληνικό φως στους σκοτεινούς Πέρσες. Ας αφήσουµε όµως τον Αλέξανδρο στην ησυχία του, αρκετά τον ζαλίσαµε µε την Αµφίπολη και ας πάµε στη νεότερη ελληνική Ιστορία. Το 1917 η Ελλάδα µπήκε στο πλευρό της Αντάντ και τον επόµενο χρόνο τελείωσε ο Πρώτος Παγκόσµιος Πόλεµος. Oι σύµµαχοι κάλεσαν την Ελλάδα να εξαργυρώσει τη συµµετοχή της στον Μεγάλο Πόλεµο µε εδάφη που βρίσκονταν στα µικρασιατικά παράλια. Έφτασε η ώρα να υλοποιηθεί η Μεγάλη Ιδέα. Η Πόλη να γίνει ελληνική! Όταν έκαναν απόβαση στη Σµύρνη, το Μάιο του 1919, δεν υπήρξε αµέσως καµιά αψιµαχία. Τα παρατράγουδα άρχισαν λίγο αργότερα. ∆υστυχώς, οι

Έλληνες πρόγονοί µας δε συµπεριφέρθηκαν ακριβώς σαν άγγελοι. Υπάρχουν µαρτυρίες από ανεξάρτητες πηγές που περιγράφουν αγριότητες του χειρίστου είδους. Ο Αµερικανός αντιστράτηγος James Harbord έγραψε το εξής προς την Αµερικανική Γερουσία, περιγράφοντας τους πρώτους µήνες της κατοχής: «Τα ελληνικά στρατεύµατα και οι ντόπιοι Έλληνες που ενώθηκαν µε τον στρατό ξεκίνησαν ένα γενικό µακελειό του Μουσουλµανικού πληθυσµού, κατά το οποίο οι Οθωµανοί αξιωµατούχοι, οι στρατιώτες, αλλά και οι φιλειρηνικοί κάτοικοι θανατώθηκαν χωρίς διάκριση». Αλλά όταν οι Τούρκοι άρχισαν να παίρνουν το πάνω χέρι στις µάχες, κυρίως από τη στιγµή που ο Κεµάλ Ατατούρκ ανέλαβε την αρχηγία του στρατού τους, οι Έλληνες άρχισαν σταδιακά να υποχωρούν από τα εδάφη που είχαν καταλάβει. Κατά το 1922 οι Μεγάλες ∆υνάµεις είχαν πια αλλάξει τα σχέδιά τους, και εγκατέλειψαν τους Έλληνες στη Μικρά Ασία, οι οποίοι τώρα δεν είχαν ικανοποιητική γραµµή ανεφοδιασµού, και ούτε καν αρκετά πολεµοφόδια. Το πρόβληµα είναι οτι οι Έλληνες δεν υποχώρησαν απλώς, όµορφα και ωραία, για να γυρίσουν εκεί απ’ όπου ήρθαν, αλλά υιοθέτησαν την πολιτική του ν’ αφήσουν καµένη γη πίσω-τους. Έκαψαν χωριά, σκότωσαν άντρες, βίασαν και σκότωσαν γυναίκες και παιδιά καθώς οπισθοχωρούσαν προς τη Σµύρνη. Φυσικά πρέπει να αναφέρουµε ότι διαβάσαµε και αναφορές για τις αγριότητες που διέπραξαν οι Τούρκοι εναντίον των Ελλήνων από τη στιγµή που οι Τούρκοι πήρανε το πάνω χέρι σ’ εκείνον τον πόλεµο. Ασφαλώς και οι Τούρκοι διέπραξαν τη γενοκτονία των Ποντίων. Ίσως ο αριθµός των Ελλήνων που σκοτώθηκαν από τους Τούρκους προς το τέλος εκείνου του αδυσώπητου πολέµου να είναι ακόµα πιο µεγάλος από τον αριθµό των Τούρκων που σκότωσαν οι Έλληνες. Όµως αυτό ελάχιστα µετρά για τους Τούρκους. Πάντως οι Τούρκοι µέχρι και σήµερα πιστεύουν πως οι Έλληνες διακατεχόµαστε από την περιβόητη Μεγάλη Ιδέα και αυτό τους εξοργίζει.

Γιατί οι Έλληνες µισούν τους Τούρκους; Mια πιο βαθιά αιτία. Πιο εύκολο για µας αυτό το κοµµάτι του άρθρου. Εύκολα µπορούµε να πούµε γιατί µισούµε κάποιον. Αν ρωτήσεις δέκα

Έλληνες, γιατί µισούν τους Τούρκους θα σου αραδιάσουν πολλούς και διαφορετικούς λόγους. Άλλοι θα σου πουν για την εισβολή των Τούρκων στην Κύπρο, άλλοι για το παιδοµάζωµα, άλλοι για τις παραβιάσεις των Τούρκων στο Αιγαίο, άλλοι για τα Ίµια, άλλοι για τα 400 χρόνια σκλαβιάς, άλλοι για την ποντιακή γενοκτονία, άλλοι γιατί απλά έτσι έµαθαν κ.ο.κ. Αλλά εµείς θα σας περιγράψουµε µια πιο βαθιά αιτία, που κατά κάποιον τρόπο βρίσκεται στο υπόβαθρο όλων των υπολοίπων. Γιατί άραγε η Ελλάδα υπολείπεται κάθε άλλης Ευρωπαϊκής χώρας και προσπαθεί να τις φτάσει από τότε που πρωτοιδρύθηκε, το 1830; Ο λόγος που η Ελλάδα αγωνίζεται να φτάσει άλλα έθνη σε τεχνολογία, δηµοκρατία, ελευθερίες, δικαιοσύνη, και ό,τι άλλο χαρακτηρίζει µια σύγχρονη ∆υτική χώρα, σχετίζεται άµεσα µε τους Τούρκους. Τα ίδια βέβαια ισχύουν και για τους γείτονές µας. Ας βάλουµε όµως τα πράγµατα σε µια σειρά. Για το Ισλάµ, το Κοράνι υποτίθεται οτι δεν γράφτηκε από ανθρώπινα όντα, άλλά οτι είναι ο λόγος του ίδιου του Αλλάχ. Το Ισλάµ δεν µπορεί ν’ αφήσει τον επιστήµονα ν’ αµφισβητήσει ο,τιδήποτε που θα αντίκρουε το Κοράνι, γιατί έτσι ο επιστήµονας θα εναντιωνόταν στο κύρος του Αλλάχ. Λόγω αυτού, το Ισλάµ πνίγει την ελεύθερη επιστηµονική σκέψη και οδηγεί την επιστήµη σε θάνατο από ασφυξία. Όταν κατέλαβαν την Κωνσταντινούπολη, το 1453, οι Οθωµανοί κληρονόµησαν τη γραφειοκρατία των Βυζαντινών προκειµένου να διοικήσουν την αυτοκρατορία τους. Έτσι µετέφεραν ένα αρχαϊκό σύστηµα διακυβέρνησης (το Βυζαντινό) και ένα ανελεύθερο, καταπιεστικό σύστηµα δοξασιών (το Ισλαµικό) σε όλους τους λαούς που υποδούλωσαν, συµπεριλαµβανοµένων, φυσικά, και των Ελλήνων. Αυτό λοιπόν είναι το «θεµελιακό κακό» που βρήκε τους Έλληνες εξαιτίας των Τούρκων. ∆ηλαδή, ενώ η ανθρώπινη διανόηση απογειωνόταν στην Ευρώπη από το 17ο αιώνα, κατά τις εποχές της Αναγέννησης και του ∆ιαφωτισµού, οι Έλληνες έµειναν στα σκοτάδια της Οθωµανικής Ισλαµικής σκέψης, που ήταν ανίκανη να παράγει έστω και µία επιστηµονική ανακάλυψη, έστω και ένα τεχνολογικό προϊόν που να βλέπουµε σήµερα και να το αναγνωρίζουµε ως προερχόµενο από ’κείνους, έστω και µία φιλοσοφική ιδέα που να µας έµεινε µέχρι σήµερα και να θεωρείται σηµαντική.

Γέφυρα

βρίσκουν αντίθετους. Τα συλλαλητήρια στην κατεχόµενη Κύπρο φανέρωσαν για πρώτη φορά µε τρόπο ξεκάθαρο ότι η επιρροή της Τουρκίας και οι έποικοι αποτελούν µεγαλύτερο πρόβληµα για τους ίδιους τους Τουρκοκύπριους παρά για τους υπόλοιπους κατοίκους του νησιού. Είναι τα αποτελέσµατα της διεθνούς αποµόνωσης που επέφερε η εισβολή του 1974 και η παράνοµη ανακήρυξη της “Τουρκικής ∆ηµοκρατίας της Βόρειας Κύπρου” το 1983.

Αγγελική Σάββα, Α1

∆ιανοητικό σκότος ήταν αυτό που σκέπασε τους Έλληνες χάρη στους Οθωµανούς κατακτητές τους. Η µη επιφανειακή απάντησή µας στο ερώτηµα του γιατί οι Έλληνες µισούν τους Τούρκους είναι οτι, κατά βάθος, εµείς οι Έλληνες γνωρίζουµε οτι αν δεν είχαµε µείνει υπό Οθωµανική κατοχή τον καιρό του ∆ιαφωτισµού, δεν θα µας είχαν διαφύγει οι ιδέες που αναπτύχθηκαν τότε. Αν εξετάσουµε προσεκτικά καθεµία από τις στρεβλές πρακτικές και λανθασµένες ιδέες που ταλανίζουν την Ελληνική κοινωνία σήµερα, θα δούµε ότι βρίσκονται σε αντίθεση µε τις Ευρωπαϊκές αξίες και νόρµες και σε σύµπνοια µε τις Μεσανατολικές αξίες και νόρµες. Πιο κάτω αναφέρουµε µερικά παραδείγµατα ανατολίτικης νοοτροπίας που δυστυχώς κληρονοµήσαµε. Αν δε λαδώσεις δεν πρόκειται να γίνει η δουλειά σου µε τόση γραφειοκρατία που υπάρχει στο δηµόσιο. Αυτή η θλιβερή πραγµατικότητα κληροδοτήθηκε από τους Τούκους σε εµάς και είναι το περίφηµο τουρκικό “µπαξίσι”. Άλλη θλιβερή πραγµατικότητα, κληροδότηµα και αυτή της τουρκοκρατίας είναι πως εάν θες να ανελιχθείς, δεν είναι ανάγκη να έχεις τα προσόντα, αρκεί να έχεις τις σωστές διασυνδέσεις. Η λέξη “ρουσφέτι” είναι τουρκικής προέλευσης, αν αυτό σας λέει κάτι. Επίσης για ό,τι στραβό και ανάποδο µας συµβαίνει φταίνε οι άλλοι ή η Πολιτεία. Πάντως στη σύγχρονη δυτική κοινωνία η Πολιτεία βρίσκεται υπό τον διαρκή έλεγχο του ατόµου και όχι το αντίθετο. Επίσης η ιδέα ότι για να έχεις µια καλή ζωή πρέπει να βολευτείς κάπου στο δηµόσιο είναι και αυτό οθωµανικό κατάλοιπο. Ποια µοντέρνα κοινωνία υιοθετεί την ιδέα αυτή; Λοιπόν, αυτά είναι εκείνα για τα οποία θα κατηγορούσαµε τους γείτονές µας. Με τη διαφορά οτι δεν τους µισούµε. Γνωρίζουµε οτι η ιστορία συνέβη όπως συνέβη και δεν µπορεί να αλλάξει. Απλά ελπίζουµε οτι οι δύο λαοί, Τούρκοι και Έλληνες, βλέποντας τους βαθύτερους λόγους των προβληµάτων τους, θα µπορέσουν να συµβιώσουν αρµονικότερα. Ραφαέλα Αντρέου, Γ5 Αθηνά Αρµένη, Γ5 Αγγελίνα Μεσαρίτη, Γ5

Γέφυρα

ΣΕΛΙ∆Α

Τα σχολικά εγχειρίδια της Ιστορίας και η στερεοτυπική αντίληψη των παιδιών για τους “Άλλους” Το παρόν άρθρο πραγµατεύεται τις σχέσεις Ελλήνων και Τούρκων από την οπτική των παιδιών, όσον αφορά στις στερεοτυπικές αντιλήψεις και την εικόνα τους ως «εχθρών».

Τα στερεότυπα αποδίδουν συγκεκριµένα χαρακτηριστικά σε οµάδες ατόµων και η λειτουργία που επιτελούν είναι να δικαιολογούν τη συµπεριφορά µας σε σχέση µε αυτή την οµάδα. Είναι ατεκµηρίωτες γενικεύσεις, συνήθως υπερβολικές, που αφορούν ιδιότητες που υποτίθεται ότι χαρακτηρίζουν µια κατηγορία ανθρώπων. Κατά συνέπεια τα στερεότυπα λειτουργούν καταλυτικά στη διαδικασία της αντίληψης των άλλων και επηρεάζουν στις σχέσεις µεταξύ των λαών. Συγκεκριµένα, µέσα από έρευνες που έχουν γίνει, τα Ελληνόπουλα έχουν σχηµατίσει µια άκρως αρνητική εικόνα για τον γειτονικό τους λαό την Τουρκία, που αποτελεί τον πρωτίστως εθνικό-άλλο στο επίπεδο των εθνικών ταυτοτήτων. Η εικόνα των Τούρκων ως εχθρών βασίζεται σε εθνικά και κοινωνικά στερεότυπα, ιδεοληψίες και αντιλήψεις που διαιωνίζονται και ενισχύονται µέσα από το εκπαιδευτικό σύστηµα, τα ιστορικά δεδοµένα, τις εµπειρίες και τα βιώµατα που µεταφέρονται από γενιά σε γενιά. Η αρχαία ελληνική ρήση «πας µη Έλλην βάρβαρος» έχει χάσει την αρχική της σηµασία αφού η λέξη βάρβαρος στη σηµερινή εποχή αντικατοπτρίζει πλήρως την έννοια του Τούρκου στο µυαλό των παιδιών. Αξιοσηµείωτο είναι το γεγονός, πως η λέξη Τούρκος ως ουσιαστικό είναι το ακριβώς αντίθετο του Έλληνα. Ειδικότερα, πρόσφατες έρευνες έχουν καταδείξει ότι τα παιδιά πιστεύουν πως οι Τούρκοι είναι απολίτιστοι, βασανιστές, βίαιοι, πολεµοχαρείς, δολοφόνοι, βάνδαλοι, άκαρδοι, διαβολικοί, άδικοι, δόλιοι, αγενείς, βρώµικοι, ψεύτες, αναξιόπιστοι, ανόητοι και πάνω από όλα κατώτεροι! Από την άλλη, οι Έλληνες συγκεντρώνουν

όλα τα καλά στοιχεία και σαφώς υπερέχουν ποιοτικά. Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι και οι Τούρκοι έχουν ακριβώς τις ίδιες απόψεις για τους Έλληνες. Σηµαντικό ρόλο στην ανάπτυξη των πιο πάνω στερεοτύπων διαδραµατίζει το γεγονός πώς τα κύρια ιστορικά γεγονότα που διδάσκονται τα παιδιά έχουν άµεση σχέση µε τον γείτονα λαό. Αρχίζοντας από την πτώση της Κωνσταντινούπολης το 1453, την οθωµανική κατοχή που ακολούθησε, τη Μικρασιατική καταστροφή και τέλος την τούρκικη εισβολή του 1974 µε αποτέλεσµα την κατοχή του 37% της Κύπρου, τα παιδιά αντιλαµβάνονται ως αιώνιο εχθρό τον Τούρκο που παρεµποδίζει την ειρηνική διαβίωση και την πολιτιστικοοικονοµική ανάπτυξη του τόπου µας. Επιπρόσθετα, οι νωπές ακόµη µνήµες της εισβολής, της προσφυγιάς, των αγνοουµένων συνδράµουν στη δηµιουργία και διατήρηση των στερεοτύπων των παιδιών. Η τοπική πρόσφατη, «ζώσα» ιστορία ενσωµατώνεται στην ευρύτερη ιστορία του έθνους και δρα ως καθοριστικός παράγοντας στην αντίληψη των παιδιών. Στο σηµείο αυτό αξίζει να αναφερθεί πως τα παιδιά των µικρότερων τάξεων του δηµοτικού σχολείου συνδέουν πάντοτε την εικόνα του Τούρκου µε στρατιώτη! Αναµφίβολα, η εκπαίδευση µας όλα αυτά τα χρόνια έχει ακολουθήσει µια εθνοκεντρική πορεία. Οπως µας σηµειώνει η Ν. Μπάλτα αυτό δεν είναι χαρακτηριστικό µόνο του δικού µας εκπαιδευτικού συστήµατος και κοινωνίας, αλλά η συγκρότηση της εθνικής ταυτότητας αποτελεί κύριο µέληµα όλων των σύγχρονων κρατών-εθνών. Το σχολείο δρα

ως εθνικός, οµογενοποιητικός παράγοντας και βασικός µηχανισµός της εθνικής διαπαιδαγώγησης. Είναι γενικά αποδεκτό πως το σχολείο και ειδικά τα σχολικά εγχειρίδια είναι εξαιρετικά αποτελεσµατικά εργαλεία στη διαµόρφωση εθνικών συνειδήσεων. Ιδιαίτερα τα µαθήµατα της Γλώσσας και της Ιστορίας κατέχουν προνοµιακή θέση στη διαδικασία για τη συγκρότηση της ταυτότητας του λαού και εδώ «κατασκευάζονται» έννοιες «εµείς» και οι «άλλοι», οι «εχθροί» και οι «φίλοι». Τόσα τα βιβλία Ιστορίας των Ελληνοκυπρίων όσο και των Τουρκοκυπρίων ακολουθούν τα αντίστοιχα τουρκικά και ελληνικά ως προς την ιδεολογία του εθνοτικού εθνικισµού. ∆ηλαδή µέσα από την ιστορική αφήγηση διαφαίνεται ότι το ελληνικό και το τουρκικό έθνος υπήρχαν ανέκαθεν κάτι που σήµερα η ακαδηµαϊκή κοινότητα απορρίπτει, καθώς όπως υποστηρίζουν ο σχηµατισµός των εθνών είναι αποτέλεσµα των νεώτερων χρόνων. Τα ελληνοκυπριακά βιβλία Ιστορίας αναφέρουν πως «ο εξεληνισµός του νησιού από στις Μυκηναίους ήταν ένα γεγονός που σηµάδεψε την ιστορική πορεία του νησιού». Επίσης συχνά η λέξη Κύπριοι ταυτίζεται µε την έννοια «Έλληνες της Κύπρου», π.χ οι Κύπριοι είναι χριστιανοί ορθόδοξοι. Τα τουρκοκυπριακά βιβλία Ιστορίας πριν το 2004 ανέφεραν πως η Ιστορία στις Κύπρου ξεκινά από το 1571. Η κατάκτησή της από τους Οθωµανούς παρουσιάζεται ως το καθοριστικό ιστορικό σηµείο που σφράγισε τον χαρακτήρα της. Σε τέτοιο σηµείο µάλιστα που σήµερα η Κύπρος µε τα πάµπολλα τουρκικά µνηµεία της διατηρεί τον τουρκικό της χαρακτήρα. Επίσης πριν το 2004 τα τουρκοκυπριακά βιβλία έδιναν έµφαση στα δεινά της τουρκοκυπριακής κοινότητας από την ελληνοκυπριακή πλευρά καθώς στόχος ήταν η διχοτόµηση. Για να είµαστε όµως αντικειµενικοί πρέπει να αναφέρουµε πως τα τουρκοκυπριακά

εγχειρίδια της Ιστορίας µετά το 2004 αναθεωρήθηκαν και έγιναν πιο αµερόληπτα. Εγκαταλείφθηκε ο όρος «µητέρα πατρίδα» που αφορούσε την Τουρκία και πλέον όταν αναφέρονται στην Κύπρο την αναφέρουν ως «πατρίδα» ή «νησί µας». Μάλιστα ασκούν κριτική στα προηγούµενα βιβλία που υποστήριζαν ότι η Κύπρος είναι Τουρκική αναφέροντας πως η Κύπρος είναι κοινή πατρίδα Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων. Επίσης δίνουν έµφαση σε παραδείγµατα συνύπαρξης και συνεργασίας. Η αποδόµηση των στερεοτύπων και η απελευθέρωση από προκαταλήψεις στο πλαίσιο της σχολικής διδασκαλίας είναι πολύ δύσκολη υπόθεση, αλλά η εθνική, πολιτισµική και γλωσσική ποικιλία που χαρακτηρίζει τις σχολικές τάξεις καθιστά την ανάγκη για µεταρρυθµίσεις στο αναλυτικό πρόγραµµα, τα εγχειρίδια και τις εκπαιδευτικές δραστηριότητες επιτακτική. Συνεπώς, σύµφωνα µε τις επιταγές της πολυπολιτισµικής Ευρωπαϊκής Ένωσης το µάθηµα της Ιστορίας πρέπει να απαλλαγεί από τις δογµατικές και σοβινιστικές αντιλήψεις και να στραφεί στον βίο, την ανάπτυξη και τα επιτεύγµατα του ανθρώπου στη διάρκεια των αιώνων. Οπότε η επιβολή της εθνοκεντρικής λογοκρισίας θα πρέπει να εγκαταλειφθεί και να διευρυνθεί το περιεχόµενο του µαθήµατος µε θέµατα από την οικονοµική ιστορία, την τέχνη, τον πολιτισµό, γεγονός που συνεπάγεται τον περιορισµό των πολεµικών θεµάτων και την ουδέτερη πάνω από όλα προσέγγισή τους.

Τα διαχρονικά συµφέροντα της Μεγάλης Βρετανίας στην Κύπρο Τ

ο 1878 µετά από µια µακρόχρονη κατοχή της Κύπρου από τους Οθωµανούς (1571) η Αγγλία υπέγραψε συνθήκη µε την Οθωµανική Αυτοκρατορία στα παρασκήνια της Συνθήκης του Βερολίνου (1878) παρέχοντας σ’ αυτήν προστασία έναντι της Ρωσίας µε αντάλλαγµα την κατοχή και διοίκηση της Κύπρου έναντι µισθώµατος. Η Αγγλική κατοχή στην Κύπρο δεν υπήρξε καλύτερη από εκείνη των Τούρκων. Ο Κυπριακός λαός δεν είχε πολιτικά δικαιώµατα και υφίστατο βαρύ φόρο υποτελείας.

Το 1914 στον Α’ Παγκόσµιο Πόλεµο η Αγγλία επικαλούµενη την αντίπαλη τοποθέτηση της Υψηλής Πύλης έναντι της Αντάντ κατάργησε τη Συνθήκη του 1878 και προσάρτησε την Κύπρο στην επικράτειά της. Με τη λήξη του Β΄ Παγκοσµίου Πολέµου και την αποδυνάµωση της αποικιοκρατίας και παρά τις διακηρύξεις του Ο.Η.Ε. περί αυτοδιάθεσης των λαών, η Αγγλία αδιαφόρησε για τις αποφάσεις του Ο.Η.Ε. και διά στόµατος του Υφυπουργού Αποικιών Χένρυ Χόπκινσον δήλωνε στις 28-7-1954 πως: «ορισµένες περιοχές µέσα στην

Κοινοπολιτεία λόγω των ιδιαζουσών συνθηκών δεν µπορούν να περιµένουν ότι θα ήταν ποτέ δυνατόν να καταστούν πλήρως ανεξάρτητες. Υπάρχουν µερικές περιοχές που ουδέποτε µπορούν να περιµένουν κάτι τέτοιο». Αυτή ήταν η θέση της Αγγλίας, ενώ είχε µεσολαβήσει το εντυπωσιακό αποτέλεσµα του δηµοψηφίσµατος της 15ης Ιανουαρίου 1950 στην Κύπρο όπου το 97,5% του συνόλου των Ελληνοκυπρίων ψηφοφόρων έθεσαν την υπογραφή τους κάτω από τη διακήρυξη µε την οποία διεκδικείτο ένωση της Κύπρου µε την Ελλάδα. Μέσα σ’ αυτό το διεθνές κλίµα και κυρίως υπό την πίεση που άσκησε ο ξεσηκωµός του Κυπριακού λαού και η ένοπλη δράση της Ε.Ο.Κ.Α. η Αγγλική

διπλωµατία προώθησε τη λύση της διχοτόµησης, αναβαθµίζοντας απροκάλυπτα πλέον τον ρόλο των Τουρκοκυπρίων τους οποίους χρησιµοποιούσε από το 1882. Η υστερία στην οποία είχε υποπέσει ο ∆υτικός κόσµος κατά την περίοδο του ψυχρού πολέµου και η αγωνία των Αγγλοαµερικανών να διαφυλάξουν τα συµφέροντα τους στην ανατολική Μεσόγειο, τα οποία εξασφάλιζε η παραµονή των Αγγλικών Βάσεων στην Κύπρο, τους οδήγησε στην πεποίθηση ότι ήταν αναγκαία η διχοτόµηση του νησιού και η δηµιουργία δυο κρατιδίων, την πορεία των οποίων θα µπορούσαν να ελέγχουν αποτελεσµατικότερα. Εύλογα τίθεται το ερώτηµα: γιατί

είναι µέχρι σήµερα η Κύπρος σηµαντική για το Ηνωµένο Βασίλειο; Τόσο η Κύπρος όσο και το Ηνωµένο Βασίλειο είναι µέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Εποµένως γιατί είναι τόσο σηµαντικό για το Ηνωµένο Βασίλειο να διατηρεί βάσεις και να ελέγχει την Κύπρο όπως να ζούσαµε στην εποχή της αποικιοκρατίας; Αντιγράφουµε την απάντηση που έδωσε στον κ. Αχιλλέα Αιµιλιανίδη σε συνέντευξη ο Άγγλος πρώην διπλωµάτης και καθηγητής πανεπιστηµίου κ. William Mallinson: «Θα σας δώσω την προσωπική µου εκτίµηση. Πιστεύω πως οι ίδιες στρατηγικές εµµονές που υπήρχαν στο τέλος του 18ου αιώνα τότε για την Αγγλία και αργότερα για τη Βρετανία, εξακολουθούν και σήµερα να υπάρχουν, δηλαδή φόβος για τη Ρωσία, µετά για τη Σοβιετική Ένωση και ανησυχία για τον έλεγχο της Ανατολικής Μεσογείου. Όλα τα σχετικά έγγραφα που έχω µελετήσει περιλαµβάνουν αυτή τη στρατηγική επιθυµία να διασφαλιστεί ο αγγλοσαξονικός ή δυτικός ή «δηµοκρατικός» έλεγχος επί της Ανατολικής Μεσογείου. Και αυτό δεν έχει µεταβληθεί στην πραγµατικότητα. Τα

Νατάσα Γρηγορίου, Πετρούλα Τυρίµου, Γεωργία Κυριάκου, Ειρήνη Προκοπίου,

Γ1 Γ1 Γ1 Γ1

ίδια πράγµατα επιστρέφουν µε διαφορετικά χρώµατα και το παρελθόν µοιάζει µε το µέλλον. Υπάρχει φιλοδοξία και δυστυχώς απληστία η οποία οδηγεί στην στρατηγική. Εποµένως ο πραγµατικός στόχος είναι ο έλεγχος σηµαντικών περιοχών του κόσµου και η αποφυγή ελέγχου άλλων µεγάλων δυνάµεων και αυτός ο τρόπος σκέψης αντικατοπτρίζεται και στη Ρωσική πολιτική, µε τη διαφορά ότι η περιοχή είναι πιο κοντά στη Ρωσία γεγονός που καθιστά άνισες τις ισορροπίες. ∆εν έχω πάντως δει οποιαδήποτε αλλαγή στο στόχο των Βρετανών όλα αυτά τα χρόνια. Αυτός παραµένει ο έλεγχος της Ανατολικής Μεσογείου, ιδιαίτερα ενόψει της συνέχισης του Αραβοϊσραηλινής διένεξης. Η Βρετανία και να ήθελε, δεν µπορεί να αφήσει τις βάσεις, διότι είναι σηµαντικό για αυτή να συνεχίσει να συνεργάζεται µε τις ΗΠΑ και αυτό οφείλεται στο ότι η Βρετανία δεν έχει πια ανεξαρτησία απέναντι στις ΗΠΑ για να ισχυριστεί ότι δε θα πράξει κάτι που επιθυµούν οι ΗΠΑ. Ιδιαίτερα είναι δεσµευµένη απέναντι στις εταιρείες όπλων και άµυνας των ΗΠΑ». Χρίστος Χατζηχριστοφή, Γ1 Χριστόφορος Αγαθαγγέλου, Γ1

ΣΕΛΙ∆Α

Γέφυρα

“Οι Ελληνοκύπριοι και οι Τουρκοκύπριοι µαθητές πρέπει να κοιτάξουν το µέλλον, µαθαίνοντας από το παρελθόν” ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ µε τον Τουρκοκύπριο δηµοσιογράφο Σενέρ Λεβέντ

Ο Τουρκοκύπριος δηµοσιογράφος Σενέρ Λεβέντ είναι καλά γνωστός για τους αγώνες του κατά της Κατοχικής Τουρκίας και του εποικισµού των κατεχοµένων. Επίσης είναι αρκετά γνωστές οι απόψεις του για το Σχέδιο Ανάν και τη λύση που θα πρέπει να επιδιωχθεί για το Κυπριακό. Ο Σενέρ Λεβέντ έχει ελεύθερο φρόνηµα και ελεύθερη έκφραση. Είναι απτόητος µαχητής και διακινδυνεύει και αυτήν ακόµη τη ζωή του προβάλλοντας και υπερασπιζόµενος τις αρχές του και τα πιστεύω του. Φυλακίστηκε δύο φορές από το Καθεστώς Ντενκτάς µε τις κατηγορίες της «προσβολής του Ντενκτάς» και της «κατασκοπίας υπέρ του νοτίου τµήµατος». ∆ύο φορές η «αστυνοµία» του Ντενκτάς κατάσχεσε τον εξοπλισµό της εφηµερίδας του, ενώ µια φορά έγινε βοµβιστική επίθεση στο τυπογραφείο του. Συχνά απειλήθηκε η ζωή του από τους Γκρίζους Λύκους. Μέχρι σήµερα µετρά τρεις απόπειρες δολοφονίας προκειµένου να φιµωθεί η «ενοχλητική» φωνή του. Η εφηµερίδα του Λεβέντ αρχικά κυκλοφορούσε µε το όνοµα «Aurupa» («Ευρώπη»). Αργότερα µετονοµάστηκε σε «Afrika» («Αφρική»), γιατί, όπως εξηγεί ο ίδιος: «Στη Β. Κύπρο δεν υπάρχει κράτος, δεν υπάρχει δίκαιο, υπάρχει µόνον το χάος που βασιλεύει στην Αφρική».Η «Afrika» είναι η δεύτερη σε κυκλοφορία εφηµερίδα στα κατεχόµενα µε 2.500 αναγνώστες. Το 2014 υπέβαλε υποψηφιότητα ως ευρωβουλευτής ενώ το 2015 υπήρξε υποψήφιος για το Βραβείο του Ευρωπαίου Πολίτη για την Κύπρο.

- Κύριε Λεβέντ, πιστεύετε ότι οι συνθήκες είναι ώριµες για να λυθεί το κυπριακό πρόβληµα; -Το κυπριακό πρόβληµα είναι περισσότερο ένα µεσανατολικό πρόβληµα αντί πρόβληµα ανάµεσα σε Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους. Είναι ένα περιφερειακό πρόβληµα. Όλη η ατυχία της Κύπρου είναι ότι τα πετρέλαια της Μέσης Ανατολής βρίσκονται κάτω από τη µύτη της. Αν βρισκόταν σε κάποιο άλλο µέρος, π.χ. στον Ινδικό ή τον Ειρηνικό Ωκεανό, δε θα γίνονταν τόσο αιµατηρές συγκρούσεις. Οι ξένες δυνάµεις, οι οποίες ήθελαν να αποκτήσουν τα πετρέλαια υποκίνησαν τις δύο κοινότητες που βρίσκονται στο νησί και κατάφεραν να τις διαλύσουν.

- Ποιοι παράγοντες, κατά τη γνώµη σας, δυσκολεύουν περισσότερο την επίλυση του προβλήµατος; - Η πιο τραγική µέρα στην κυπριακή ιστορία του 20ου αι. είναι η 20η Ιουλίου του 1974. Πρέπει να προσθέσουµε βέβαια σ’ αυτήν και το φασιστικό πραξικόπηµα της ελληνικής χούντας της 15ης Ιουλίου. Το µεγαλύτερο εµπόδιο στη λύση είναι η τουρκική κατοχή που συνεχίζεται εδώ και 41 χρόνια. Οι τουρκικοί όροι που προωθούνται στο τραπέζι των διαπραγµατεύσεων είναι το έργο µιας κατακτητικής νοοτροπίας. Ακόµα δεν έχει γίνει συµφωνία σε βασικά θέµατα όπως οι εγγυήσεις, το περιουσιακό, οι τέσσερις ελευθερίες και το εδαφικό. H διζωνικότητα, που απρόθυµα δέχτηκε η ελληνική πλευρά δεν είναι µια κατάλληλη λύση για ένα µικρό νησί όπως η Κύπρος. Εγώ υποστηρίζω µια ενωµένη Κύπρο χωρίς σύνορα.

- Εξ όσων γνωρίζετε, το τουρκοκυπριακό εκπαιδευτικό σύστηµα ενθαρρύνει την επαναπροσέγγιση; Προετοιµάζει τους Τ/Κ µαθητές να συνυπάρξουν ειρηνικά µε τους Ε/Κ µαθητές; - Κατά τη γνώµη µου και τα δύο εκπαιδευτικά συστήµατα στην Κύπρο χρειάζονται εντατική θεραπεία. Στους εκπαιδευτικούς θεσµούς και των δύο επικρατεί ακόµα ένα πνεύµα εθνικιστικό. Όσο δεν απελευθερωνόµαστε από αυτό, δεν είναι δυνατή η δηµιουργία µιας νέας γενιάς ειρηνιστών. Η Κύπρος ανήκει σε όλους τους Κυπρίους. ∆εν µπορεί να γίνεται διαχωρισµός ανάµεσα στα δικαιώµατα των Ε/Κ και των Τ/Κ.

- Η δηµοσιογραφία τόσο στην ελεύθερη όσο και στην κατεχόµενη Κύπρο ασκείται χωρίς περιορισµούς ή όχι;

Σχολικό ηµερολόγιο

- Κατά τη γνώµη µου η σηµερινή δηµοσιογραφία στην Κύπρο απέχει πολύ από την αποστολή της, αυτήν της ειρήνης και της λύσης. Από την άλλη µπορεί να δει κανείς ότι έγινε µια πρόοδος αν σκεφτούµε ότι τα πράγµατα παλαιότερα ήταν πολύ χειρότερα. Μάλλον πρέπει να είµαστε ευχαριστηµένοι από το γεγονός ότι δεν υπάρχουν κακόβουλα δηµοσιεύµατα που να προκαλούν τις δύο κοινότητες.

- Ποια είναι η σχέση των Τ/Κ µε τους εποίκους στα κατεχόµενα; - Κανείς δεν ξέρει πόσος είναι ο πληθυσµός του Βορρά, αλλά το ότι ο αριθµός των εποίκων πολλαπλασιάστηκε είναι µια αλήθεια που την γνωρίζουν όλοι. Η κουλτούρα, η παράδοση, τα ήθη και τα έθιµα του πληθυσµού που µεταφέρθηκε, δεν προσαρµόστηκαν σε αυτά του ντόπιου πληθυσµού. Παράλληλα αυξήθηκαν µε γοργούς ρυθµούς, εκτός από τον πληθυσµό, και οι θρησκευτικές δραστηριότητες. ∆ηλαδή αφού τουρκοποίησαν τον Βορρά, τώρα συνεχίζουν µε τη µουσουλµανοποίησή του. Είµαστε και εµείς βέβαια Τούρκοι και Μουσουλµάνοι αλλά ποτέ δεν ήµασταν σαν αυτούς. Είναι φανερό ότι δε µας θεωρούν αρκετά Τούρκους και Μουσουλµάνους. Οι Τουρκοκύπριοι δε µοιάζουν µε τους Τούρκους αλλά µε τους Ελληνοκύπριους. Και οι Ελληνοκύπριοι δεν µοιάζουν µε τους Ελλαδίτες αλλά µε τους Τουρκοκυπρίους. Οι δύο κοινότητες είναι περισσότερο πιο κοντά η µια στην άλλη παρά στις µητέρες πατρίδες τους. Είναι καθοριστικής σηµασίας η γεωγραφία και όχι η θρησκεία, η γλώσσα και το γένος.

- Πώς η παρουσία των εποίκων επηρεάζει τη λύση του κυπριακού προβλήµατος; - Στις συνοµιλίες επιτεύχθηκε ο εξής συµβιβασµός στο θέµα του πληθυσµού: η τουρκική πλευρά 220 χιλιάδες και η ελληνική πλευρά 800 χιλιάδες. Οι Τουρκοκύπριοι είναι 220 χιλιάδες; Το πολύ 100-120 χιλιάδες. Άρα, ποιοι έµειναν; Οι έποικοιE Γίνεται αποδεχτό; Αυτοί που εγκαταστάθηκαν στο νησί µετά το 1974, αυτοί που έγιναν ιδιοκτήτες των χωραφιών και των περιουσιών των Ελληνοκυπρίων µε τις ξιφολόγχες, θα γίνουν τώρα συµπατριώτες µας στο οµοσπονδιακό κράτος; Επιπλέον δεν είναι και καθόλου δίκαια η απαίτηση να είναι η πλειοψηφία του πληθυσµού στον Βορρά Τούρκοι. Σκεφτείτε, να µην έχουν οι Τουρκοκύπριοι στην πατρίδα τους δικαιώµατα και να έχουν οι έποικοι. Κατά τη γνώµη µου στην Κύπρο µπορούν να µείνουν µόνο όσοι γεννήθηκαν εδώ.

“Αφού τουρκοποίησαν τον Βορρά, τώρα συνεχίζουν µε τη µουσουλµανοποίησή του. Είµαστε και εµείς βέβαια Τούρκοι και Μουσουλµάνοι αλλά ποτέ δεν ήµασταν σαν αυτούς. Είναι φανερό ότι δε µας θεωρούν αρκετά Τούρκους και Μουσουλµάνους. Οι Τουρκοκύπριοι δε µοιάζουν µε τους Τούρκους αλλά µε τους Ελληνοκύπριους.”

Εναρξη σχολικής χρονιάς 2015-2016

Εκδήλωση 1ης Οκτωβρίου

- Στις 8 Οκτωβρίου του 2015 εγκαινιάστηκε στην κατεχόµενη Κύπρο ένα καινούργιο σχέδιο µεταφοράς νερού από την Τουρκία. Ποια είναι η γνώµη σας για το πολιτικό και οικονοµικό νόηµα του σχεδίου αυτού. - Η Τουρκία η οποία το 1974 συνέδεσε την Κερύνεια µε την Ανατολία, σήµερα, 41 χρόνια µετά, τις συνδέει ξανά µε τον αγωγό. Το θέµα του νερού δεν είναι τίποτα άλλο από την ενδυνάµωση της κυριαρχίας της Τουρκίας στο νησί. - Ως Τουρκοκύπριος πολίτης και δηµοσιογράφος τι θα θέλατε να πείτε στους µαθητές και των δύο κοινοτήτων; - Θα ήθελα να πω τα εξής: οι Ελληνοκύπριοι και οι Τουρκοκύπριοι µαθητές πρέπει να κοιτάξουν το µέλλον χωρίς να ξεχάσουν το παρελθόν, να πάρουν µαθήµατα από τα λάθη που έκαναν οι παλαιότερες γενιές. Πρέπει να µάθουν τη γλώσσα ο ένας του άλλου και να κτίσουν µια ζωή µαζί. Όσοι περισσότεροι µικτοί γάµοι γίνουν τόσο λιγότεροι γίνονται οι κίνδυνοι για την Κύπρο. Στο σύνταγµα της Κυπριακής ∆ηµοκρατίας υπάρχουν εµπόδια. Και αυτά πρέπει να αρθούν. Εµείς πρέπει να αφοµοιωθούµε µεταξύ µας, όχι µε τους ξένους. ∆εν είναι προϋπόθεση να βαφτιστεί κάποιος ή να αποδεχτεί τον µουσουλµανισµό. Πρέπει να απελευθερωθούµε µια ώρα γρηγορότερα από αυτούς τους όρους αφοµοίωσης. Το µεγαλύτερό µας όνειρο πρέπει να είναι µια ακέραιη Κύπρος, πλήρως ανεξάρτητη, που να µην έχει ανάγκη από εγγυήσεις. Μια Κύπρος από την οποία θα έχουν αποµακρυνθεί στρατοί και όπλα. Ελίνα Τσαππή, Γ4 ∆ηµήτρια Χριστόδούλου, Γ4 *Η συνέντευξη δόθηκε στην τουρκική γλώσσα και για τη µετάφρασή της µας βοήθησε η τουρκολόγος κ. Χριστιάνα Μιχαηλίδου, την οποία και ευχαριστούµε.

Γέφυρα

ΣΕΛΙ∆Α

Επιθυµία για λύση, αλλά και άρνηση συµβίωσης ΓΚΑΛΟΠ: Τι πιστεύουν οι µαθητές για το Κυπριακό

ο ερωτηµατολόγιο της έρευνάς µας δόθηκε στους µαθητές µας στις 4 ∆εκεµβρίου 2015 και αποτελούνταν από 6 ερωτήσεις. Ο πληθυσµός της έρευνάς µας ήταν όλη η µαθητική κοινότητα του Λυκείου Κύκκου Πάφου, δηλαδή 205 µαθητές εκ των οποίων 105 κορίτσια και 100 αγόρια ηλικίας 15-17 ετών. Το δείγµα µας ήταν σχετικά µεγάλο, αφού η έρευνά µας διεξήχθη ανάµεσα σε 120 µαθητές. Πιο κάτω παραθέτουµε τις ερωτήσεις που υποβάλαµε στους µαθητές µας και τα αποτελέσµατα του ερωτηµατολογίου µας.

Ερώτηση 1: Θέλετε να λυθεί το κυπριακό πρόβληµα;

Η συντριπτική πλειοψηφία των µαθητών µας υποστήριξε πως θέλει λύση του κυπριακού προβλήµατος. Βέβαια η ερώτηση ήταν κάπως γενική καθώς δεν αναφέρεται σε συγκεκριµένη λύση και ίσως για αυτό να ήταν τόσο µεγάλα τα ποσοστά του «ναι».

επιδέχεται πολλών ερµηνειών. Πιθανόν οι µαθητές µας να πιστεύουν πως λύση σηµαίνει αυτόµατα και εκδίωξη όλων των Τουρκοκυπρίων από την Κύπρο ή πιθανόν να µπερδεύουν τους όρους «Τούρκος» και «Τουρκοκύπριος».

πέρα από τους Ελληνοκύπριους αγνοούµενους και Τουρκοκύπριοι. Αυτό φανερώνει πως ίσως η Ιστορία µας διδάσκεται επιλεκτικά ή αποσπασµατικά.

Ερώτηση 3: Ξέρετε πότε έγινε η εισβολή των Τούρκων;

Με χαρά διαπιστώσαµε πως σχεδόν όλοι οι µαθητές γνώριζαν την ηµεροµηνία της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο, καθώς οι µεγαλύτεροι εύκολα κατηγορούν τους νέους ως ανιστόρητους.

Ερώτηση 6: Πιστεύετε ότι το κυπριακό πρόβληµα θα λυθεί;

Το µεγαλύτερο µέρος του δείγµατός µας απάντησε αρνητικά. Η νέα γενιά είναι απαισιόδοξη καθώς όλα τα χρόνια της ζωής τους ακούνε για το κυπριακό πρόβληµα ότι έχει εξελίξεις αλλά στο τέλος πάντα κάπου όλα κολλάνε.

Ερώτηση 4: Θα κάνατε φίλο σας έναν Τουρκοκύπριο ; Ερώτηση 2: Θέλετε να συµβιώσετε µε τους Τουρκοκύπριους σε ένα ειρηνικό περιβάλλον όπου η Κύπρος θα είναι η κοινή µας πατρίδα;

Περισσότεροι από τους µισούς µαθητές µας δε θα έκαναν φίλο τους κάποιο Τουρκοκύπριο. Μεγάλο ποσοστό και σίγουρα ανησυχητικό, αν αναλογιστεί κανείς ότι η Κύπρος είναι η κοινή µας πατρίδα. Τα αίτια σίγουρα πολλά και οι επιπτώσεις αυτής της ανασφάλειας ανησυχητικές.

Στην ερώτηση αυτή οι περισσότεροι µαθητές απάντησαν αρνητικά. Μοιάζει κάπως αντιφατικό βέβαια, από τη µια οι περισσότεροι να επιθυµούν λύση του κυπριακού προβλήµατος και από την άλλη να µη θέλουν να συµβιώσουν µε τους Τουρκοκύπριους σε ένα ειρηνικό περιβάλλον όπου η Κύπρος θα είναι η κοινή µας πατρίδα. Αυτή η απάντηση

Συµπεράσµατα

Ερώτηση 5: Υπάρχουν και Τουρκοκύπριοι αγνοούµενοι; (1964, 1974)

Σχολικό ηµερολόγιο

Οι περισσότεροι µαθητές µας δε γνώριζαν ότι υπάρχουν

Εκδήλωση 28ης Οκτωβρίου

Εκδήλωση για Πολυτεχνείο

Η λύση του κυπριακού προβλήµατος απαιτεί αδιάκοπο αγώνα, σωστό προγραµµατισµό και προετοιµασία. ∆ηλαδή η πολιτεία και ειδικότερα το σχολείο πρέπει να προετοιµάσει εµάς τους νέους να ξεπεράσουµε τα στερεότυπα που για δεκαετίες κάποιοι µας καλλιέργησαν, τις προκαταλήψεις και την απαισιοδοξία. Πρέπει το µάθηµα της Ιστορίας στα σχολεία να γίνει πιο αντικειµενικό αλλά και διαθεµατικά όλοι οι εκπαιδευτικοί πρέπει να προετοιµάζουν τους µαθητές να άρουν τις όποιες προκαταλήψεις και φοβίες και µε σθένος να διεκδικούν την επανένωση της πατρίδας τους.

Ραφαέλλα Αριστοφάνους, Γ6 Έλενα Πολυβίου, Γ6 Παναγιώτης Θεοφάνους, Γ1

Η ιστορία της Κύπρου και οι διαχρονικές σχέσεις του νησιού µε την Ελλάδα ΣΕΛΙ∆Α

Κύπρος είναι η ακραία Μεσόγειος. Η γεωγραφική µοίρα προσδιόρισε, όπως γίνεται πάντα σε τούτον τον κόσµο, και τα ιστορικά πεπρωµένα της. Ανάµεσα στις τρεις ηπείρους του αρχαίου και του µεσαιωνικού χρόνου, στάθηκε το µεγάλο πέρασµα των φιλαπόδηµων, των τυχοδιωκτών και των κατακτητών. Όποιος ξεκινούσε από τις ακροθαλασσιές της Ευρώπης, της Ασίας ή της Αφρικής την αντίκριζε σαν εραστής, που ορέγεται εξουσία. Έτσι δεν είναι αλλόκοτο, που στέναξε, που θρήνησε, που δάρθηκε τόσο, καθώς δέρνεται η γυναίκα µε την άσπιλη νιότη στο σκλαβοπάζαρο. Το σκλαβοπάζαρο ήταν η µοίρα της Κύπρου. Χιλιάδες χρόνια άλλαζε, τον ένα ύστερ’ από τον άλλο, αφέντες. Αλλά δεv έχασε την ψυχή της. Όρθια την κράτησε την ψυχή της κι αλέκιαστη.

Ο χαλκός ήταν αρχικά µεγάλη έλξη. Μετά όµως την εποχή του χαλκού η Κύπρος θα έλθει σε γόνιµη επαφή µε τους Μινωίτες της Κρήτης και τους Μυκηναίους. Όταν τελείωσε ο τρωικός πόλεµος και το Ίλιο το κατάπιε η φλόγα του πολέµου, οι πολέµαρχοι, όσοι δεν έσµιξαν µε τον επικό θάνατο στα τείχη του, ξαναπαίρνουν τον δρόµο της θάλασσας, αναζητώντας καινούρια µοίρα. Κάποιοι έφτασαν στην Κύπρο. Ο τόπος ήταν καλός, σκέφτηκε ο Αγαπήνορας. Απολησµόνησε την πατρίδα, την Αρκαδία, την Τεγέα, τα δάση, τα βουνά, τις λαγκαδιές. Η γλωσσική συγγένεια είναι πολύτιµη µαρτυρία πυκνής ιστορικής επαφής. Η Κύπρος, βρίσκοντας την Αρκαδία, βρήκε την ελληνική της ψυχή, δέθηκε µε τον κύριο ελληνικό κορµό και µε τους πολιτισµούς, που άνθησαν στην ηπειρωτική Ελλάδα και στα νησιά της. Αιώνας σταθµός για την κυπριακή ιστορία αποτελεί ολόκληρος σχεδόν ο 5ος αιώνας π.Χ., καθώς είναι ένας αιώνας πλήρης αγώνων για την ανεξαρτησία του νησιού µας από τον περσικό ζυγό. Η εθνική συνείδηση είχε χαλκευθεί µπροστά στον γενικότερο κίνδυνο που διέτρεχε ο Ελληνισµός. Ο στρατός και ο στόλος των Ιώνων βρίσκεται για πρώτη φορά στην κυπριακή γη για να πολεµήσει για την ελευθερία του νησιού. Οι διάφορες κυπριακές πόλεις συσπειρώνουν τις δυνάµεις τους γύρω από τον Σαλαµίνιο βασιλιά Ονήσιλο, εκτός από την Αµαθούντα που κράτησε στάση φιλοπερσική. Τελικά οι Κύπριοι δεν άντεξαν και ξαναέγιναν δούλοι των Περσών. Οι ελληνικές προσπάθειες για απελευθέρωση του νησιού από τους Πέρσες θα συνεχιστούν. Οι στρατηγοί Παυσανίας, Αριστείδης και Κίµων συνδέονται µε τις προσπάθειες αυτές που είχαν εφήµερη επιτυχία. Λίγα χρόνια αργότερα εµφανίζεται στο πολιτικό προσκήνιο µια εξέχουσα προσωπικότητα, ο Ευαγόρας που εκθρονίζει τον Φοίνικα βασιλιά της Σαλαµίνας και καταλαµβάνει την εξουσία το 411 π.Χ. Ο Ευαγόρας, εµπνευσµένος από τα ελληνικά ιδανικά, οραµατίστηκε µια Κύπρο ενωµένη που να διαδραµατίζει πρωτεύοντα ρόλο στην ελληνική παρουσία στην Ανατολή. Ένωσε όλα τα βασίλεια, καλλιέργησε µε πάθος το ελληνικό πνεύµα κι έκαµε την πόλη ελληνικότερη των ελληνικών πόλεων όπως λέει ο Ισοκράτης. Όµως ο αγώνας του δε στέφθηκε µε επιτυχία. Αυτός που απάλλαξε την Κύπρο από τον περσικό ζυγό ήταν ο Μέγας Αλέξανδρος, τον οποίο οι Κύπριοι βοήθησαν λίγο πρωτύτερα στέλλοντάς του στόλο για την πολιορκία της Τύρου. Μετά τον πρόωρο θάνατο του µεγάλου στρατηλάτη, η Κύπρος βρίσκεται στα χέρια των διαδόχων του. Το 58 π.Χ. πέρασε στα χέρια των Ρωµαίων. Στη µετά Χριστόν εποχή η Κύπρος περνά στην εξουσία της Ρώµης. Όταν ο Αντώνιος µαγεύεται από την οµορφιά της Κλεοπάτρας, προσφέρει, χάρισµα ακριβό την Κύπρο στη µεγάλη βασίλισσα και στον αδελφό της τον Πτολεµαίο. Στα 45 µ.Χ ανθύπατος στην Κύπρο είναι ο Σέργιος Πάυλος. Έδρα του η

Πάφος. Οι Απόστολοι Βαρνάβας και Παύλος θα έλθουν τότε στο νησί για να διαδώσουν τον χριστιανισµό. Λίγους αιώνες µετά µια νέα περιπέτεια ξεκινά για την Κύπρο. Είκοσι τέσσερις επιδροµές δέκτηκε το νησί από τους Άραβες µεταξύ των ετών 648-965 µΧ. Οι επιδροµές αυτές αποδεικνύουν τη σταθερή προσήλωση του Ελληνισµού της Κύπρου στην κοινή µοίρα του Ελληνισµού που εκπροσωπούσε αυτή την εποχή η Κωνσταντινούπολη. Το οµόαιµον, το οµόγλωσσον και το οµόθρησκον κρατούσε στενά ενωµένους τους Κυπρίους µε τους άλλους Έλληνες. Στην προσήλωση των Κυπρίων προς την ελληνική αυτοκρατορία οφείλονται οι περισσότερες αραβικές επιδροµές, γιατί εκούσια παρέβαιναν τη συνθήκη ουδετερότητας, για να βοηθήσουν την ελληνική αυτοκρατορία στον αγώνα της εναντίον των Αράβων, όπως αναφέρουν οι αραβικές πηγές και βεβαιώνουν οι βυζαντινοί συγγραφείς. Η µοίρα της Κύπρου συνέχισε να παίζει δύσκολα παιχνίδια. Μετά τους Άραβες, οι βυζαντινές ανωµαλίες του 11ου αιώνα, η κακή συµπεριφορά πολλών αυτοκρατόρων, η ασταµάτητη ταραχή γύρω από τον θρόνο είχαν το αντίκτυπό τους και στην Κύπρο. Κάποιοι κυβερνήτες της Κύπρου αποστατούν και τυραννούν τον κόσµο της Κύπρου. Ανάµεσα σε αυτούς τους κακούς δυνάστες του τόπου µας και ο Ισαάκιος Κοµνηνός. Στο µεταξύ ξέσπασε και η τρίτη σταυροφορία. Στο νησί φτάνει ο Ριχάρδος ο βασιλιάς της Αγγλίας, ο οποίος θα έλθει σε ρήξη µε τον Ισαάκιο και θα τον στείλει φυλακή σε ένα κάστρο στη Λιβύη. Ο Ριχάρδος έφυγε από την Κύπρο, αφού πρώτα την πούλησε στους Ναΐτες για εκατό χιλιάδες χρυσά νοµίσµατα. Οι Ναΐτες, για να πάρουν πίσω τα χρήµατα, που είχαν ξοδέψει, έβαλαν βαριές φορολογίες. Οι Κύπριοι πήραν και πάλι τ’ άρµατα. Τότε κιότεψαν οι Ναΐτες κι έστειλαν στον Ριχάρδο µαντατοφόρους, να διαλύσουν τη συµφωνία. Ο Ριχάρδος ξαναπούλησε την Κύπρο στον Γκυ ντε Λουζινιάν. Έτσι αρχίζει στην Κύπρο η περίοδος της Φραγκοκρατίας που θα κρατήσει από το 1194 µέχρι το 1489. Ο λαός µας δεν έµεινε άπραγος απέναντι στην τυραννία. Ξεχωρίζει το κίνηµα του Ρε Αλέξη, που κράτησε για δέκα µήνες και έδωσε για πρώτη φορά την εξουσία στον υπόδουλο και βασανισµένο λαό. Η µετάβαση από τους Λουζινιάν στους Βενετούς δεν έδωσε αφορµή σε αναταραχή. Λαός εµπόρων, µολονότι συχνά οδηγήθηκαν σε σκληρούς πολέµους, προτιµούσαν τον ήπιο τρόπο. Ο λαός αν και δεν έπαψε να υποφέρει, βρήκε τον τρόπο να συζήσει µε τους Βενετσιάνους. Άλλωστε οι καιροί ήταν δύσκολοι. Οι Τούρκοι είχαν στα χέρια τους την Πόλη και απλωνόντουσαν µέρα µε τη µέρα, ίσκιος βαρύτατος σε µεγάλες περιοχές. Οι Τούρκοι το 1570 έστειλαν ασκέρι µεγάλο µε τον Λαλά-Μουσταφά και 360 καράβια µε τον Πιαλή πασά. Οι Βενετσάνοι αποφάσισαν να πολεµήσουν στη Λευκωσία και στην Αµµόχωστο. Ο Λαλά Μουσταφάς κατέβηκε στη Λεµεσό και κατευθύνθηκε προς τη Λευκωσία µε 100 000 νοµάτους, διψασµένους για αρπαγές, βιασµούς και λεηλασίες. Στις 8 Σεπτεµβρίου του 1570 η Λευκωσία έπεσε. Με αυτό τον λαό έπρεπε πλέον οι Έλληνες της Κύπρου να συνυπάρξουν από το 1571 µέχρι και το 1878. Η Τουρκοκρατία κράτησε ίσαµε το 1878. Ο λαός συντηρήθηκε όλα τούτα τα χρόνια µε την πίστη, µε την προσδοκία και µε τα προνόµια που αναγνώρισαν οι Οθωµανοί και στον άλλο σκλαβωµένο Ελληνισµό: την εκκλησιαστική αυτοτέλεια και την κοινοτική εκπαίδευση, και αυτή πολύ περιορισµένη. Η Κύπρος µε την ψυχή ορθή σε κατάψηλη βίγλα, αποκαµωµένη από σκλαβιά αιώνων, αλλά όχι γυµνή από φρόνηµα, παρακολουθούσε την κίνηση των πεπρωµένων του έθνους. Η σύσταση της Φιλικής Εταιρείας την έκανε να ανατριχιάσει σύγκορµη. Κάποιο φως θαµποχάραζε. Κληρικοί και πρόκριτοι έγιναν

µέλη της Φιλικής Εταιρείας. Καρτερούσαν την ώρα. Μάθαιναν για την επανάσταση στις παραδουνάβιες ηγεµονίες, τον ξεσηκωµό του Μοριά, την τραγική τύχη του Γρηγορίου του Ε΄. Τότε τα πράγµατα έσφιξαν και στην Κύπρο. Το 1821 µε αφορµή την εµφάνιση του Κωνσταντίνου Κανάρη στις ακτές της Λαπήθου και οι φήµες για κρυφές συνεννοήσεις των Κυπρίων Φιλικών στέλνονται στην Κύπρο 4.000 Τούρκοι στρατιώτες και µπαίνει σε εφαρµογή ο αφοπλισµός και το τροµοκρατικό σχέδιο εναντίον των Χριστιανών κατοίκων. Ο Αρχιεπίσκοπος Κυπριανός απαγχονίζεται, εννιά Ιουλίου του 1821, ο αρχιδιάκονος Μελέτιος, ο ηγούµενος του Κύκκου Ιωσήφ και 470 άλλοι Κύπριοι αποκεφαλίζονται. Οι Τούρκοι ύστερα από τις αιµατοστάλακτες απαρχές της Λευκωσίας, χύθηκαν στο νησί, ερήµωσαν, σκότωσαν, αιχµαλώτισαν, έπραξαν ό,τι µπορεί ο νους δαιµόνου να σκεφτεί. Η Κύπρος στα 1878 αλλάζει αφέντες. Στα παρασκήνια του Συνεδρίου του Βερολίνου το 1878 παραχωρείται από την Τουρκία στην Αγγλία έναντι µισθώµατος 92. 600 λιρών καθώς οι Άγγλοι βοήθησαν τα Σουλτάνο στον ρωσοτουρκικό πόλεµο του 1878. Λαός εµπόρων και ναυτίλων οι Άγγλοι, όπως παλαιότερα οι Βενετσιάνοι, προσπαθούν να εξαπλωθούν σε όλο τον κόσµο. Ο λαός της Κύπρου αποκαµωµένος από την οθωµανική καταδυνάστευση, είδε στο πρόσωπο των Άγγλων τη λευτεριά. Ο πόθος του δυνάµωσε, να σµίξει µε την άλλη Ελλάδα, µε τη γη των προγόνων Αρκάδων. Σε όλους τους αγώνες της Ελλάδας, στα χρόνια της Αγγλοκρατίας, οι Έλληνες της Κύπρου ήταν παρόντες. Στον Μακεδονικό Αγώνα (1904-1908), η ιστορική έρευνα εντόπισε µέχρι σήµερα 8 Κύπριους Μακεδονοµάχους. Στους Βαλκανικούς πολέµους του 1912 - 1913 πολέµησαν µε τον Ελληνικό στρατό 1500-1800 περίπου Κύπριοι εθελοντές. Ο Α' Παγκόσµιος πόλεµος και η ένταξη της Τουρκίας στο στρατόπεδο των Κεντρικών ∆υνάµεων είχε ως αποτέλεσµα την κατάργηση της "Κυπριακής Συνθήκης" του 1878 και την προσάρτηση της Κύπρου στη Βρετανική Αυτοκρατορία (Νοέµβριος 1914).Ο Μεγάλος πόλεµος και η άκαρπη προσφορά της Κύπρου στην αµφιρρέπουσα τότε Ελλάδα προσπόρισε καινούργιες αφορµές ελπίδων. Το καλοκαίρι του 1916 άρχισε η µαζική κατάταξη Κυπρίων στον βρετανικό στρατό, στο ειδικό σώµα των έµµισθων ηµιονηγών που δηµιουργήθηκε. Μέχρι τον Μάρτιο του 1919 στρατολογήθηκαν 16000 περίπου άνδρες. Στα συµµαχικά νεκροταφεία της Μακεδονίας βρίσκονται οι τάφοι 30 περίπου Κυπρίων που έχασαν τη ζωή τους, στο διάστηµα 19161920. Άλλοι Κύπριοι κατατάχθηκαν εθελοντικά στον ελληνικό στρατό και στην "Εθνική Αµυνα". Πέντε από αυτούς σκοτώθηκαν στη µάχη του Σκρα, το 1918. Η Μικρασιατική καταστροφή του 1922 συντάραξε την Κύπρο λόγω της γεωγραφικής εγγύτητας και των επικίνδυνων συνεπειών από την εκρίζωση του Ελληνισµού από τα απέναντι παράλια. Αν και χιλιάδες Κύπριοι γράφτηκαν ως εθελοντές, η κυπριακή συµµετοχή στη Μικρασιατική εκστρατεία ήταν σχετικά µικρή, εξαιτίας των αυστηρών - αυτή τη φορά - βρετανικών απαγορεύσεων. Αντίθετα, στη Μικρασία ήταν εµφανής η παρουσία αρκετών Κυπρίων αξιωµατικών του ελληνικού στρατού, αποφοίτων της Σχολής Ευελπίδων ή παλιών υπαξιωµατικών. Οι Κύπριοι πεσόντες του Μικρασιατικού πολέµου υπολογίζονται σε 30. Ο ένας αρµοστής διαδεχόταν τον άλλον. Τριάντα τέσσερις φορές διεκδίκησαν επίσηµα οι Κύπριοι επί Αγγλοκρατίας την Ενωση µε την Ελλάδα. Οι Άγγλοι εβρισκαν λόγια θερµά τις περισσότερες φορές για να εκφράσουν την προσωπική τους συµπάθεια, αλλά η σκλαβιά σκλαβιά. Μέχρι που το 1931 ένας ζωηρός και φωτισµένος κληρικός, ο Νικόδηµος Μυλωνάς, µητροπολίτης Κιτίου και βουλευτής, άφησε τη θέση του στην κυπρια-

Γέφυρα

κή βουλή για να προσκαλέσει το λαό σε αγώνα. Η ανταρσία υπήρξε θεαµατική. Ήταν µια λαϊκή επανάσταση χωρίς οργάνωση, µε περίσσιο όµως θάρρος και αποφασιστικότητα. ∆εν έκανε ωστόσο µεγάλο κακό στους Άγγλους. 18 Κύπριοι έχασαν τη ζωή τους. Πρώτος νεκρός ο µόλις 17 χρόνων Ονούφριος Κληρίδης. Ύστερα από την εξέγερση του 1931, οι Άγγλοι σκλήρυναν τη διοίκησή τους. Προσπάθησαν κυριότερα µέσω της παιδείας να αφελληνίσουν την Κύπρο. Οι Κύπριοι όµως όσα σύνεργα και αν µάζευαν οι Άγγλοι δεν µπόρεσαν να ξεκάνουν τις ελληνικές ψυχές τους. Η έναρξη του Β΄ Παγκοσµίου πολέµου βρίσκει την Κύπρο αγγλοκρατούµενη. 37 000 Κύπριοι έχαψαν το παραµύθι πως πολεµώντας τον φασισµό δεν πολεµάνε µόνο για την Αγγλία αλλά πολεµάνε και για την Ελλάδα και πως τελειώνοντας ο πόλεµος, η Κύπρος θα είχε το µερτικό της στη νίκη. Η Κύπρος ήταν η πρώτη Βρετανική Αποικία που έστειλε στρατιώτες σε επιχειρήσεις του Β' Παγκοσµίου πολέµου, τον Ιανουάριο του 1940. Ο Β΄ Παγκόσµιος τελειώνει. Η Κύπρος περιµένει το µερτικό που δικαιούται. Τελικά όµως όπως και οι Έλληνες άδικα πολέµησαν στην Τροία για την Ελένη καθώς αυτή ήταν στην Αίγυπτο όπως λέει ένας µύθος όµοια και οι Κύπριοι πολέµησαν στον Β΄ Παγκόσµιο πόλεµο για ένα πουκάµισο αδειανό. Έτσι την πρώτη του Απρίλη του 1955 οι Κύπριοι παίρνουν την µοίρα του νησιού στα χέρια τους. Ο αγώνας του 55-59 ξεκίνησε από ανθρώπους απλούς, που δεν είχαν ιδιαίτερα στρατιωτικά ή άλλα προσόντα. Όµως έφεραν µε χαρά και µε χάρη τα γνωρίσµατα της ελληνικής φυλής: το ήθος, την αρετή, την οµόνοια, τη σωφροσύνη µε τόλµη κατά τον Θουκυδίδη και τη σωκρατική αντιµετώπιση του θανάτου. Ο ένδοξος Αγώνας του 55-59 έληξε µε την υπογραφή της συνθήκης Ζυρίχης Λονδίνου. Ενώ όµως ο αγώνας της ΕΟΚΑ γινόταν µε σύνθηµα ένωσις και µόνον ένωσις, τελικά η παµπόνηρη διπλωµατία των Βρετανών, αυτών που θα έπρεπε να καθήσουν στο σκαµνί , πέτυχε να φτιάξει το έκτρωµα που ονόµασαν ανεξάρτητη Κυπριακή ∆ηµοκρατία. Ένα δήθεν κράτος, που η ζωή του καρκινοβατώντας κράτησε ουσιαστικά µόνο τρία χρόνια. 1963! Η αρχή του τέλους. Τέσσερις αριθµοί µατωµένοι. Χριστούγεννα , δεκατρία ψηφία µατωµένα. Μια χρονολογία, Της κλέψανε τις στερνές µέρες. Μια γιορτή, της πήρανε απ΄τα χείλη το γέλιο! Aλλά και εµείς οι Έλληνες της Κύπρου µετά την ανεξαρτησία µας µολυνθήκαµε από το µικρόβιο της διχόνοιας. ∆έκα χρόνια έστελλε τις µέλισσες του ο Ονήσιλος να µας αφυπνίσουν αλλά ψόφησαν όλες απάνω στο παχύ µας δέρµα. Ο ποιητής δυσκολεύεται να πιστέψει πως τους Τούρκους τούς κουβάλησε η αγαπηµένη θάλασσα της Κερύνειας. Τα λάθη µας αλλά και τα ξένα συµφέροντα οδήγησαν την Κύπρο στο προδοτικό πραξικόπηµα της 15ης Ιουλίου του 1974 Οι συνέπειες του πραξικοπήµατος ήταν τεράστιες. Πέντε µόλις µέρες µετά ο Αττίλας βρήκε την ευκαιρία που περίµενε και εισβάλλοντας στο νησί κατέλαβε περίπου το µισό. Οι νεκροί του πραξικοπήµατος και της εισβολής χιλιάδες, οι πρόσφυγες περιµένουν ακόµη τη µέρα που θα επιστρέψουν στις πατρογονικές τους εστίες ενώ κάποιοι συµπατριώτες µας αναζητούν ακόµη τον χαµένο πατέρα, σύζυγο, αδελφό αγνοούµενο.

Το παρόν ιστορικό δοκίµιο άντλησε πληροφορίες κυρίως από το ταξιδιωτικό βιβλίο του Ι. Μ. Παναγιωτόπουλου (1962), “Κύπρος, ένα ταξίδι.” Ειρήνη Πελοπίδα, Γ5

Γνωρίζεις ότι:

Γέφυρα

ΣΕΛΙ∆Α

Τουρκική απόβαση στο Πέντε Μίλι

Η κυπριακή τραγωδία του 1974 µέσα από αριθµούς

Περίπου 200.000 Ελληνοκύπριοι εκδιώχθηκαν από τα σπίτια τους

Την αντίθετη πορεία ακολούθησαν 51.000

Τουρκοκύπριοι 1.619 ελληνοκύπριοι δηλώθηκαν ως αγνοούµενοι. Σήµερα είναι περίπου 1039 καθώς πολλοι έχουν ταυτοποιηθεί. Οι Τούρκοι κατέκτησαν: - το 65% της καλλιεργήσιµης έκτασης, - το 70% του ορυκτού πλούτου, - το 70% της βιοµηχανίας, - το 80% των τουριστικών εγκαταστάσεων Αν ζούσε ο µικρότερος Ελληνοκύπριος αγνοούµενος σήµερα θα ήταν περίπου 42 χρόνων, καθώς τότε ήταν µόλις 6 µηνών. Ανάµεσα στους 1619 αγνοούµενους του 1974 οι 31 ήταν ανήλικοι. Κατά το σχέδιο της εισβολής των Τούρκων Αττίλλας 1 συµµετείχαν συνολικά γύρω στους 40.000 άνδρες υπό τη διοίκηση του αντιστρατήγου Νουρετίν Ερσίν. Τα τουρκικά αποβατικά σκάφη άρχισαν να αποβιβάζουν δυνάµεις ανενόχλητα στην περιοχή Πέντε Μίλι, οκτώ χιλιόµετρα δυτικά της Κερύνειας, λίγο µετά τις 5 το πρωί της 20ης Ιουλίου Μόλις στις 8:40 το πρωί δόθηκε επισήµως από την Αθήνα η εντολή εφαρµογής των πολεµικών σχεδίων, ενώ το ελληνικό ραδιόφωνο µετέδωσε την είδηση γύρω στις 11 το πρωί. Οι µονάδες της Εθνικής Φρουράς και της ΕΛ.∆Υ.Κ. αριθµούσαν γύρω στους 12.000 άνδρες (Ελληνοκύπριους και Ελλαδίτες) Στις 2 το πρωί της 22ας Ιουλίου, 12 ελληνικά µεταγωγικά τύπου Νοράτλας, που µετέφεραν καταδροµείς στο νησί, βάλλονται, κατά λάθος, από φίλια πυρά πλησίον του αεροδροµίου της Λευκωσίας, µε αποτέλεσµα το ένα από αυτά να καταρριφθεί (4 µέλη του πληρώµατος και 27 καταδροµείς έχασαν τη ζωή τους), ενώ άλλα δύο να πάθουν σοβαρές ζηµιές. Στις 28 ηµέρες που κράτησαν οι στρατιωτικές επιχειρήσεις στην Κύπρο, οι απώλειες της ελληνικής πλευράς ανήλθαν σε 4.500-6.000 νεκρούς και τραυµατίες (στρατιωτικό προσωπικό και άµαχοι). Οι Τουρκικές απώλειες ανήλθαν σε 1.500 νεκρούς και 2.000 τραυµατίες. Η διαχωριστική γραµµή µεταξύ των ελεύθερων και των κατεχοµένων περιοχών της Κύπρου. εκτείνεται σε µήκος περίπου 300 χιλιοµέτρων. Αθηνόδωρος Πεύκαρος, Γ5 Κώστας Πεύκαρος, Γ5 Αρτέµης Πογιατζέας, Γ5

Συγγενείς αγνοουµένων

Η Κύπρος είναι η µοναδική χώρα που στη σηµαία της απεικονίζει τον χάρτη της. Το πορτοκαλί χρώµα της σηµαίας µας παραπέµπει στον χαλκό που άλλοτε αφθονούσε στο νησί. Ο συνολικός πληθυσµός της Κύπρου ανέρχεται σε 840.407 άτοµα, εκ των οποίων οι 408.780 είναι άντρες και οι 431.627 γυναίκες. Ο συνολικός αριθµός δήµων και κοινοτήτων της Κύπρου είναι 401. Ο αριθµός των δήµων είναι 39 εκ των οποίων οι 9 είναι κατεχόµενοι. Η επαρχία Πάφου έχει συνολικό πληθυσµό 88.276 ατόµων. Το ορεινό σύµπλεγµα Τρόοδος είναι η ψηλότερη οροσειρά της Κύπρου µε κορυφές που φτάνουν σε υψόµετρο τα 1951 µέτρα. Το όρος Τρόοδος δηµιουργήθηκε στον βυθό της Τηθύος Θάλασσας κατά το ανώτερο Κρητιδικό πριν 90 εκ. χρόνια. Ο Πενταδάκτυλος αποτελείται από αλυσίδα βουνοκορφών, το ύψος των οποίων φτάνει τα 1024 µ.

Η ελληνική µαζί µε την τουρκική αναγνωρίζονται από το Σύνταγµα του 1960 ως επίσηµες γλώσσες της Κυπριακής ∆ηµοκρατίας. Στην Κύπρο ζούσαν πυγµαίοι ελέφαντες και ιπποπόταµοι προ του 8500 π.Χ. Ο Στασίνος ήταν αρχαίος επικός ποιητής από την Κύπρο και του αποδίδεται η συγγραφή του βιβλίου Κύπρια Έπη. Το βιβλίο αναφέρει τα γεγονότα πριν τον Τρωικό πόλεµο µέχρι την Ιλιάδα του Οµήρου. Σύµφωνα µε µια παράδοση, γυναίκα του ήταν η Αρσιφόνη, κόρη του Οµήρου. Ο Όµηρος, επειδή ήταν φτωχός, του έδωσε προίκα το ποίηµα Κύπρια έπη. Το αρχαίο θέατρο της κατεχόµενης Σαλαµίνας είναι το µεγαλύτερο αρχαίο θέατρο της Κύπρου µε χωρητικότητα 20.000 θεατών Το Αββαείο του Μπέλλα Πάις, που βρίσκεται λίγο έξω από την Κερύνεια, είναι ένα από τα πιο σηµαντικά εναποµείναντα µνηµεία γοτθικής µοναστικής αρχιτεκτονικής στην ανατολική Μεσόγειο.

Η σηµασία της Επαναπροσέγγισης

ο κτίσιµο σχέσεων φιλίας και κοινής πάλης των δύο κοινοτήτων, είναι συστατικό µέρος του αντικατοχικού αγώνα. Οι δύο κοινότητες συναποτελούν τον κυπριακό λαό και άρα είµαστε σύµµαχοι στον αγώνα για επανένωση της κοινής µας πατρίδας.

Ραφαέλλα Γιάγκου, Γ5

Η πολιτική της επαναπροσέγγισης δεν µπορεί από µόνη της να φέρει τη λύση, αλλά αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για να βρούµε και να εφαρµόσουµε τη λύση του κυπριακού. Η επαναπροσέγγιση είναι υπόθεση του κυπριακού λαού και όχι των ξένων κέντρων που επιχειρούν να την ποδηγετήσουν. Απορρίπτουµε ακόµα το ψέµα ότι η επαναπροσέγγιση ισοδυναµεί µε ανθελληνισµό

Oι Τουρκοκύπριοι αγνοούµενοι ανέρχονταν στους 530 (1964 και 1974) ενώ οι Ελληνοκύπριοι αρχικά ήταν 1619. Η κυπριακή σηµαία σχεδιάστηκε από τον Τουρκοκύπριο ζωγράφο Ισµέτ Γκιουνέι χάρη του διαγωνισµού που προκήρυξε η νεοσυσταθείσα κυπριακή δηµοκρατία το 1960. Το κατά κεφαλήν εισόδηµα των Κυπρίων είναι 1000 ευρώ. Ο Κυπριακός Κυβερνητικός Σιδηρόδροµος λειτουργούσε στην Κύπρο από το 1905 µέχρι το 1951 και κάλυπτε 122 χιλιόµετρα. Η Κύπρος είναι το τρίτο µεγαλύτερο νησί της Μεσογείου. Οι Κύπριοι άντρες ζουν κατά µέσο 75,7 έτη όρο ενώ οι γυναίκες 81,5 έτη. Το 17 % της κυπριακής γης καλύπτεται από δάση. Η Πράσινη Γραµµή σχεδιάστηκε πρώτη φορά το 1963 µετά την τουρκανταρσία και ονοµάστηκε έτσι γιατί χαράκτηκε στον χάρτη µε πράσινο µαρκαδόρο από το Βρετανό στρατηγό Γιανγκ. Η Κύπρος είναι η µοναδική χώρα µέλος της Ε.Ε. που είναι διαιρεµένη. Το κυπριακό αγρινό, που ανήκει στην οικογένεια των προβάτων, είναι το µοναδικό είδος στον κόσµο. H κυπριακή ναυτιλία και συγκεκριµένα το κυπριακό νηολόγιο είναι τρίτο στην Ευρώπη και δέκατο στον κόσµο. Η Κύπρος έχει τα πιο ποιοτικά νερά για κολύµβηση ανάµεσα στις χώρες της Ε.Ε.

Χάρης Πενταράς, Γ5 Μιχαέλα Γεωργίου, Γ5 Ελπίδα Περικλέους, Γ5

και άρνηση της εθνικής µας καταγωγής. Αντίθετα, η επαναπροσέγγιση καλλιεργεί τον αµοιβαίο σεβασµό στη γλώσσα, τη θρησκεία, την ιστορία και τον πολιτισµό της κάθε κοινότητας. Την ίδια ώρα όµως, κτίζει σχέσεις συνεργασίας πάνω στην κοινή κυπριακή κουλτούρα, την κοινή πολιτιστική παράδοση και την αγάπη για την κοινή πατρίδα. Η πολιτική της επαναπροσέγγισης δε στηρίζεται σε κάτι ξένο ή αποκοµµένο από εµάς. Αντίθετα, έχει σαν βάση της, τους κοινούς αγώνες των δύο κοινοτήτων όπως σφυρηλατήθηκαν µέσα από πολλά χρόνια, κοινής συµβίωσης και συνεργασίας. Στέφανη Στεφάνου, Γ6

ΣΕΛΙ∆Α

Γέφυρα

“Η συµβίωση Ε/Κ και Τ/Κ θα εξαρτηθεί κυρίως από την λειτουργικότητα του νέου πολιτειακού µορφώµατος”

Συνέντευξη µε τον ακαδηµαϊκό, καθηγητή ∆ηµοσίου ∆ικαίου, Κωνσταντίνο Αθανασόπουλο

κ. Κωνσταντίνος Αθανασόπουλος είναι πρόεδρος και Καθηγητής της Σχολής Νοµικών και Κοινωνικών Επιστηµών Πανεπιστηµίου ΝΕΑΠΟΛΙΣ, Πάφος. Οµότ. Καθηγητής Πανεπιστηµίου Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστηµών ‘’ΠΑΝΤΕΙΟΝ’’, Αθήναι. Καθηγητής, Επισκ. Πανεπιστ. Αθηνών. Ex Inter. I.I.A.P., Paris. Ex Ch. L.U.L.B. Bruxelles. Σπουδές µε πολλές υποτροφίες στην Ελλάδα, ΕΚΠΑ, Π.Σ.Π.Ε, προπτυχ., και σε Α.Ε.Ι. Γαλλίας, περαιτέρω επιµόρφωση. Εξέδωσε µεγάλο αριθµό συγγραµµάτων και µελετών επί θεµάτων ∆ικαίου, ∆ηµόσιας ∆ιοίκησης, Επικοινωνίας κ.ά. ∆ηµοσίευσε πολλά άρθρα σε Ελληνικά και Ξένα περιοδικά. Συµµετείχε σε πολλά Εθνικά και ∆ιεθνή Συνέδρια. Έχει δώσει διαλέξεις σε Ξένα Πανεπιστήµια. Έχει προσκληθεί κατ’ επανάληψη από ∆ιεθνείς Οργανισµούς για διάφορες επιστηµονικές δράσεις.

Ερ: Ο Αλέξης Τσίπρας σε πρόσφατη οµιλία του για το προσφυγικό είπε πως το αληθινό πρόσωπο της Ευρώπης είναι η Μυτιλήνη και όχι αυτό της Ουγγαρίας. Φοβάστε, την πολιτική της Ελληνικής κυβέρνησης στο µεταναστευτικό; Γενικά φοβάστε από τη δηµογραφική αλλαγή που επιτελείται στην Ευρώπη λόγω της µεγάλης εισροής των µεταναστών; Απ: Ευχαριστώ πολύ για την τιµή αυτής της συζήτησης και θα µου επιτρέψετε να ξεκινήσω από το δεύτερο µέρος της ερώτησής σας. Η δηµογραφική αλλοίωση είναι δεδοµένη. Μόνο η Γερµάνια όπως γνωρίζετε έχει δεκτεί 900,000 ανθρώπους. Αντιλαµβάνεστε σε µια κοινωνία όπως είναι η Ελλαδική µε γηγενή πληθυσµό, δηλαδή µόνο Έλληνες, δεκάµιση εκατοµµύρια άτοµα, εάν εισρεύσουν και µείνουν µερικά εκατοµµύρια αλλοδαποί σε ελάχιστα χρόνια θα έχει επέλθει η δηµογραφική

τοίκησης, συµβίωσης και συνύπαρξης, προφανώς πολλαπλασιάζονται.

Ερ: Από νοµικής πλευράς πιστεύετε ότι οι απαιτήσεις τον Τουρκοκύπριων είναι υπερβολικές; Απ: Προφανώς καταλαβαίνετε πως δεν µπορώ να έχω µια εικόνα των πραγµάτων, λόγω του ότι δεν έχω την πολυτέλεια να είµαι συνεχώς στην Κύπρο άρα έχω κενά ενηµέρωσης . Εξ όσων τα Μ.Μ.Ε προβάλλουν προφανώς οι απαιτήσεις φαίνονται υπερβολικές δεδοµένου ότι απαιτούν την εξίσωση µε το επίσηµο κυπριακό κράτος.

αλλοίωση αν συνεχιστεί η παραµονή τους στην Ελλάδα. Ενδεχοµένως θα πρέπει να ενισχυθεί µια πολιτική µακράς πνοής για να είναι εφικτή και η διαχείριση όλου αυτού του προβλήµατος. Ως προς το πρώτο µέρος του ερωτήµατος σας, ο κ. πρωθυπουργός της Ελλάδας ανέφερε πως το αληθινό πρόσωπο της Ευρώπης είναι η Μυτιλήνη. Είναι προφανές πως εκεί εντοπίζεται η απαρχή ενός δράµατος ανθρώπινης διάστασης. Ως προς την Ελλάδα είναι εξωγενούς παραγωγής και προέλευσης. Η Ελλάδα καλείται σε ένα πρώτο επίπεδο να το διαχειριστεί και όπως είπα προηγουµένως υπάρχουν τα κέντρα ανοικτής προστασίας, φιλοξενίας. Άρα η ελλαδική οπτική είναι στη σωστή κατεύθυνση. Το πρόβληµα αυτό γεννιέται από τα αλλά κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης που ορθώνουν τα σύνορα, τα οποία έχουν κατασκευάσει άλλες χώρες µε σκοπό την αποτροπή εισροής έστω και ενός ατόµου στις συγκεκριµένες γεωγραφικές επικρατήσεις. Το πρόβληµα εστιάζεται εκεί και εποµένως θα πρέπει να υπάρξει οπωσδήποτε µία ευρωπαϊκή πολιτική ένωση ώστε να µπορεί να εγκριθεί µια

Ερ: Πιστεύεται ότι σε ενδεχόµενη λύση του κυπριακού, Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι θα µπορέσουν να ζήσουν ο ένας πλάι στον άλλο ειρηνικά; Απ: Πιστεύω ότι αυτό θα καταστεί δυνατό υπό µια πάρα πολύ πολύ βασική προϋπόθεση και συγκεκριµένα το νοµικό καθεστώς, το οποίο θα συγκροτήσει νέο πολιτειακό µόρφωµα. Οποιοδήποτε πολιτειακό µόρφωµα για το οποίο όπως γνωρίζετε δεν υπάρχουν καθόλου λεπτοµέρειες διότι βρισκόµεθα σε µια φάση συγκροτηµένων και επίπονων διαπραγµατεύσεων θα πρέπει να είναι γραµµένο κατά τέτοιο τρόπο που να είναι λειτουργικό. Άρα λοιπόν αν υπάρχει αυτή η προϋπόθεση ενός δοµηµένου λειτουργικού νοµικού καθεστώτος πολιτειακής διάστασης και πολιτειακής λειτουργίας, είναι δυνατόν. Άρα λοιπόν, πρώτον, µε µια κατάλληλη ενηµέρωση, δεύτερον, κατάλληλη νέα παιδεία και τρίτον, µε ένα κατά το δυνατό, άριστο, νοµικό, λειτουργικό και βιώσιµο θεσµικό πλαίσιο, οι πιθανότητες της συγκα-

πάντοτε η ειρηνική συµβίωση των δυο κοινοτήτων και σ’ όλη του τη ζωή αγωνίστηκε µε κάθε τρόπο να το επιτύχει, ερχόµενος σε σύγκρουση τόσο µε τη σοβινιστική τουρκοκυπριακή ηγεσία όσο και µε την αποικιοκρατική διοίκηση. Επιθυµία του υπήρξε να καταστήσει την Κύπρο, Ελβετία της Μέσης Ανατολής και να κάνει όλους τους Κυπρίους, ανεξαρτήτως θρησκείας, γλώσσας και εθνικότητας, να θεωρήσουν τη γη που τους τρέφει ως πραγµατική τους πατρίδα. Υπήρξε στενός συνεργάτης και φίλος του Προέδρου της Κυπριακής ∆ηµοκρατίας Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ’, ο οποίος, εκτιµώντας τη σωφροσύνη του και τους αγώνες του για τη συµβίωση των δυο κοινοτήτων, του πρόσφερε το 1970 τη θέση πολιτικού συµβούλου, την οποία κατείχε µέχρι το θάνατό του το 1978. Ο ∆ρ Ιχσάν Αλή ήταν ανθρωπιστής. Συνέπασχε µε τους συνανθρώπους του και γνοιαζόταν για την ευηµερία τους. Η ηθική του δύναµη ήταν παραδειγµατική. Όταν τη δεκαετία του 1950 ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης καταδικάστηκε σε θάνατο από το αποικιακό δικαστήριο, δηµοσίευσε στον Τύπο ανοιχτή επιστολή προς τον Κυβερνήτη της Κύπρου για να διατυπώσει την άποψη ότι η ποινή ήταν αντίθετη µε τις αρχές του πολιτισµού και

της ηθικής, γιατί η πράξη για την οποία καταδικάστηκε ήταν πολιτική και όχι εγκληµατική. Όταν έγραφε την επιστολή αυτή, γνώριζε πολύ καλά ότι πολλοί Τουρκοκύπριοι θα απογοητεύονταν, όταν έβλεπαν έναν Τουρκοκύπριο να υποστηρίζει έναν Ελληνοκύπριο που αγωνιζόταν για την ένωση της Κύπρου µε την Ελλάδα. Ήταν ένας πραγµατικός Κύπριος, που εργάστηκε σκληρά για να διατηρήσει η Κύπρος την ανεξαρτησία της. Αγωνίστηκε εναντίον του διαχωρισµού των δυο κοινοτήτων και της διχοτόµησης της Κύπρου. Υπήρξε αµφιλεγόµενη προσωπικότητα µεταξύ των µελών της κοινότητάς του, γιατί εναντιώθηκε στην αποσχιστική πολιτική της τουρκοκυπριακής ηγεσίας. Η πίστη του στην ανεξαρτησία της Κύπρου εξηγεί την αντίθεσή του στο αποικιακό καθεστώς και σε οποιανδήποτε ξένη προσπάθεια επέµβασης στα εσωτερικά της Κύπρου. ∆ιαφώνησε µε τις συνθήκες Ζυρίχης-Λονδίνου. ∆εν συµφωνούσε µε τις πρόνοιες για χωριστά δηµαρχεία, χωριστά δικαστήρια και τη µόνιµη παρουσία στην Κύπρο ελληνικών και τουρκικών στρατιωτικών αποσπασµάτων. Ήταν επίσης αντίθετος µε τις συνθήκες εγγυήσεως που έδιναν στις τρεις εγγυήτριες δυνάµεις το δικαίωµα επέµβασης. Για όλα τα

κοινή πολιτική, µεταναστευτική µε χώρες µέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

Ο Τ/Κύπριος αγωνιστής της ειρήνης ΙΧΣΑΝ ΑΛΗ

∆ρ Ιχσάν Αλή γεννήθηκε στα Βρέτσια της επαρχίας Πάφου το 1904. Η αγάπη του για τα γράµµατα και την επιστήµη τον οδήγησαν στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστηµίου της Κωνσταντινούπολης και αργότερα στη Γενεύη, όπου συνέχισε και συµπλήρωσε τις σπουδές του.

Παρόλο που του δόθηκε η ευκαιρία να εγκατασταθεί στη Γενεύη, θεώρησε καθήκον του να επιστρέψει και να υπηρετήσει την Κύπρο. Εγκαταστάθηκε στην Πάφο το 1934, όπου άρχισε να ασκεί το ιατρικό επάγγελµα. Πολύ σύντοµα, κατόπιν λαϊκής απαίτησης, ανέλαβε την προεδρία διάφορων συλλόγων. Βοήθησε πολλούς µέσω του Συνεργατισµού και διαφόρων συνδέσµων να αποκτήσουν δουλειά και δική τους στέγη. Όταν ήταν Πρόεδρος της Εφορείας Τουρκοκυπριακών Εκπαιδευτηρίων Πάφου, φρόντισε για την ανέγερση νέων σχολείων και του Τουρκικού Λυκείου Πάφου. Υπήρξε ∆ηµοτικός Σύµβουλος του ∆ήµου Πάφου για πέντε χρόνια. Όταν άρχισε η εξέγερση κατά της αποικιοκρατικής διοίκησης αντιτάχθηκε έντονα προς τα ακραία στοιχεία που προσπαθούσαν να δηµιουργήσουν επεισόδια ανάµεσα στις δυο κοινότητες. Στόχος της πολιτικής του υπήρξε

Ερ: Πιστεύετε πως η Ελλάδα και η Τουρκιά πρέπει να έχουν και πάλι εγγυητικό ρόλο σε µια πιθανή λύση του κυπριακού; Απ: Το θέµα είναι εξόχως πολιτικό είναι ακανθώδες. Είναι ζήτηµα πρώτον των ηγετών των χωρών και εµπλέκονται από τις συµφωνίες της ΖυρίχηςΛονδίνου και εκ δευτέρου σε σχέση µε τον κυπριακό αδάµαστο Ελληνισµό είναι ζήτηµα ενδεχόµενης επικύρωσης µιας πολιτικής επιλογής από τη πολιτική του ηγεσία µέσω δηµοψηφίσµατος. Αν θυµάµαι καλώς ο Πρόεδρος Αναστασιάδης δήλωσε ότι οποιαδήποτε λύση επιχειρήσω να συµφωνήσω µε την άλλη πλευρά θα τη θέσω υπόψη του κυπριακού λαού µε τη µορφή δηµοψηφίσµατος για να έχει ο Κυπριακός λαός την τελική άποψη. Ερ: Ποιος πιστεύετε φέρει την µεγαλύτερη ευθύνη για το κυπριακό πρόβληµα; Απ: Εκ των γεγονότων όπως έχουν διαµορφωθεί ασφαλώς δεν φέρει την ευθύνη η Ελληνοκυπριακή πλευρά , η ευθύνη είναι των άλλων στην απέναντι πλευρά.

Ραφαέλα Αριστοφάνους, Γ6 Ευφηµία Νικολαϊδου, Γ5 Ντιάνα Παπαδοπούλου, Γ5

κακώς κείµενα των συνθηκών πίστευε ότι υπεύθυνη ήταν η αποικιακή κυβέρνηση. Οι αρχές που πάντα διακήρυσσε και που καθόρισαν τη ζωή και την πολιτεία του είναι επίκαιρες, έστω και αν έχουν περάσει πολλά χρόνια από το θάνατό του και πολλά πράγµατα έχουν αλλάξει. Όποιες και να είναι οι πρόνοιες των συµφωνιών που θα συνοµολογηθούν µεταξύ των δυο κοινοτήτων, η ειρηνική συµβίωση και ευηµερία των κατοίκων της Κύπρου θα πρέπει να εδράζεται στις αρχές που πάντα διακήρυσσε ο γιατρός Ιχσάν Αλή. Θα πρέπει δηλαδή να υπάρχει ισοπολιτεία, δηµοκρατία και ανεξαρτησία. Θα πρέπει επίσης οι δυο κοινότητες να συµβιώνουν ειρηνικά. *Ευχαριστούµε το Ίδρυµα Ιχσάν Αλή για τις πληροφορίες που ευγενικά µας παραχώρησε.

Χαρά Χριστοδούλου, Γ5 Λοΐζος Χραλάµπους, Γ5 Παναγιώτης Τοουλιάς, Γ5

Γέφυρα

ΣΕΛΙ∆Α

Η Πάφος Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης το 2017 Ο

θεσµός της ευρωπαϊκής πολιτιστικής πρωτεύουσας ξεκίνησε το 1985 µε πρωτοβουλία της Ελληνίδας Υπουργού Πολιτισµού, Μελίνας Μερκούρη και πρώτη Ευρωπαϊκή Πολιτιστική Πρωτεύουσα την Αθήνα. Η Πάφος κέρδισε µαζί µε το Aarhus της ∆ανίας τον τίτλο της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης για το 2017.

Πρόκειται για ένα θεσµό που ενθαρρύνει την εγγύτητα των ευρωπαίων πολιτών, ενισχύει τη συνεργασία µεταξύ πολιτιστικών φορέων, την ανάδειξη του πλούτου και των κοινών πτυχών της πολιτιστικής πολυµορφίας της Ευρώπης. Στοχεύει στην ευαισθητοποίηση των πολιτών σε πολιτιστικά θέµατα και στη µακροπρόθεσµη πολιτιστική ανάπτυξη µιας πόλης. ΟΡΑΜΑ του Πάφος 2017 είναι η ανάµειξη και η εµπλοκή των πολιτών και των οργανωµένων φορέων στις δράσεις και εκδηλώσεις του και ιδιαίτερα όλων των σχολείων της Πάφου ώστε το 2017 να πλαισιώσουν και να ενισχύουν το επίσηµο πρόγραµµα της ΠΠΕ Πάφος 2017. ΣΚΟΠΟΣ της ΠΠΕ Πάφος 2017 είναι να αποτελέσει ο πολιτισµός γέφυρα επικοινωνίας και αλληλοκατανόησης µεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων,

αλλά και µεταξύ των πολυεθνικών µας κοινοτήτων. Ανοίγοντας νέους δρόµους πολιτιστικής συνύπαρξης και συνεργασίας µεταξύ των κατοίκων και των πολιτισµών της Ευρώπης και της ευρύτερης περιοχής. ΣΤΟΧΟΙ είναι η ανάδειξη του ευρωπαϊκού πολιτισµού και της κοινής ευρωπαϊκής συνείδησης µέσα από τα ιδιαίτερα τοπικά χαρακτηριστικά αλλά και ο επαναπροσδιορισµός της σχέσης των πολιτών µε την πόλη.Το πρόγραµµα που θα παρουσιάσει η Πάφος ως Ευρωπαϊκή Πολιτιστική Πρωτεύουσα το 2017 βασίζεται σε τρεις θεµατικές ενότητες που συµβάλλουν στην επίτευξη των πιο πάνω στόχων: Ι. «ΜΥΘΟΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΙΑ» Εµπνευσµένη από τη µακρά ιστορία της Πάφου, τους µύθους και τα ίχνη των διαφόρων θρησκειών. Αναφέρεται στις ιστορικές καταβολές και τα χαρακτηριστικά που γέννησαν τον πολιτισµό και καθόρισαν την εξέλιξή του. Η περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου ως κοιτίδα του σύγχρονου ευρωπαϊκού πολιτισµού επηρέασε καθοριστικά την πορεία της ανθρωπότητας σε όλα τα επίπεδα. Μέσα από τους Μύθους και τις Θρησκείες, την έκφραση και τις δραστηριότητες των ανθρώπων αλλά και την ιστορία των λαών διαµορφώθηκε ο σύγχρονος πολιτισµός.

Το ταξίδι των λέξεων..................

Ελληνικές λέξεις στην τουρκική γλώσσα

efendi = αφέντης [αρχ. ελλ. αυθέντης > µεσν. ελλ. αφέντης > τουρκ.]. efendilik = αφεντιά [µεσν. ελλ. αφέντης + τουρκ. -lik > τουρκ.]. egemen = κυρίαρχος, ανεξάρτητος [αρχ. ελλ. ηγεµών > τουρκ.]. egoist = εγωιστής [ελλ. > γαλλ. egoïste > τουρκ.]. egoizm = εγωισµός [ελλ. > γαλλ. egoïsme > τουρκ.]. fışkı = κοπριά [αρχ. ελλ. φύσκη > µετγν. ελλ. φύσκιον > νεοελλ. φουσκί > τουρκ.]. fidan = νεαρό φυτό, φυντάνι [αντιδ. µετγν. ελλ. φυτάνη > τουρκ. fidan > νεοελλ. φυντάνι]. fide = νεαρό φυτό για µεταφύτευση [αρχ. ελλ. φυτόν ή φυτεία > τουρκ.]. fiğ = βίκος (βοτ.) [µετγν. ελλ. βικίον > τουρκ.]. filozof = φιλόσοφος [αρχ. ελλ. > γαλλ. philosophe > τουρκ.]. filozofik = φιλοσοφικός [µετγν. ελλ. > γαλλ. philosophique > τουρκ.]. galaksi = γαλαξίας [αρχ. ελλ. γαλαξίας (κύκλος) > γαλλ. galaxie > τουρκ.]. galoş = γαλότσα [αρχ. ελλ. καλόπους > λατ. calopus > γαλ. galoche > τουρκ.]. génétique > τουρκ.]. geometri = γεωµετρία [αρχ. ελλ. > γαλλ. géométrie > τουρκ.]. geometrik = γεωµετρικός [αρχ. ελλ. > γαλλ. géométrique > τουρκ.]. gitar = κιθάρα [αρχ. ελλ. > γαλλ. guitare > τουρκ.]. glikoz = γλυκόζη [ελλ. > γαλλ. glycose > τουρκ.]. gliserin = γλυκερίνη [ελλ. > γαλλ. glycérine > τουρκ.]. haydi = άντε, άιντε [αρχ. ελλ. άγετε > νεοελλ. άιντε > τουρκ.]. hedonizm = ηδονισµός [ελλ. > γαλλ. hédonisme > τουρκ.]. hegemonya = ηγεµονία [αρχ. ελλ. > τουρκ.]. hektar = εκτάριο [αντιδ. αρχ. ελλ. εκατόν + γαλλ. -are > γαλλ. hectare > τουρκ., νεοελλ.]. hektogram = εκατό γραµµάρια [αρχ. ελλ. εκατόν + γραµµάριον > γαλλ. hectogramme > τουρκ.]. hidrostatik = υδροστατική [ελλ. > γαλλ. hydrostatique > τουρκ.].

hiperbolik = υπερβολικός (µαθ.) [µετγν. ελλ. > γαλλ. hyperbolique > τουρκ.]. ırgat = εργάτης [αρχ. ελλ. > τουρκ.]. ıskarmoz = σκαρµός, σκαλµός || είδος ψαριού [αρχ. ελλ. σκαλµός > µεσν. ελλ. σκαρµός > ιταλ. scarmo > τουρκ.]. ıspazmoz = σπασµός [αρχ. ελλ. > τουρκ.]. ıstakoz = αστακός [µεσν. ελλ. > τουρκ.]. ıstar = ιστός, υφαντικό εργαλείο [µετγν. ελλ. ιστάριον, υποκορ. του αρχ. ελλ. ιστός > τουρκ.]. ıstavroz = βλ. istavroz ızgara = σχάρα [µετγν. ελλ. > τουρκ.] idea = ιδέα [αρχ. ελλ. > τουρκ.]. ideal = ιδεώδης [αρχ. ελλ. ιδέα > γαλλ. idéal > τουρκ.]. idealist = ιδεαλιστής [ελλ. > γαλλ. idéaliste > τουρκ.]. idealizm = ιδεαλισµός [ελλ. > γαλλ. idéalisme > τουρκ.]. jinekolojik = γυναικολογικός [ελλ. > γαλλ. gynécologique > τουρκ.]. kadastro = κτηµατολόγιο [µεσν. ελλ. κατάστιχον > ιταλ. catasto > γαλλ. cadastre > τουρκ.]. kadırga = κάτεργο [µετγν. ελλ. > τουρκ.]. υρκ., νεοελλ.]. kanepe = καναπές [αντιδ. µετγν. ελλ. κωνωπείον, υποκορ. του αρχ. ελλ. κώνωψ > λατ. conopeum > γαλλ. canapé > νεοελλ. καναπές > τουρκ.]. kangal = σπείρα σύρµατος, σωλήνα, σκοινιού κ.λπ. [µετγν. ελλ. κάγχαλος (= κρίκος πόρτας) > νεοελλ. *καγκάλι > τουρκ.].καλικάντζαρος > τουρκ. Σύµφωνα µε το online λεξικό του Ιδρύµατος τουρκικής γλώσσας είναι ελληνική η λέξη]. karakter = χαρακτήρας [αρχ. ελλ. χαρακτήρ > γαλλ. caractère > τουρκ.]. karakteristik = χαρακτηριστικός [µετγν. ελλ. > γαλλ. caractéristique > τουρκ.]. karanfil = γαρύφαλλο [αντιδ. µετγν. ελλ. καρυόφυλλον > βεν. garofolo > µεσν. ελλ. γαρύφαλλον > αραβ. > τουρκ.]. karavide, kerevides, kerevit = καραβίδα [µετγν. ελλ. καραβίς > τουρκ.].

Μαρία Νικολαΐδου, Γ1 Αντιγόνη Μίτα, Γ1

ΙΙ. «ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΙ ΤΑΞΙ∆ΙΩΤΕΣ» Αναφέρεται στις διαχρονικές σχέσεις των ανθρώπων και εκφράζει τις αλληλεπιδράσεις µέσα από τις διενέξεις και τις έριδες, αλλά και µέσα από τη συνεργασία, την αδελφοσύνη και τη συνύπαρξη. Από τους Φοίνικες στους Έλληνες, από τους ειρηνικούς εµπόρους στους διάφορους κατακτητές µέχρι τους σύγχρονους τουρίστες, τους ξένους µόνιµους κατοίκους και τους οικονοµικούς µετανάστες, η Πάφος αποτελεί ένα διαχρονικό σταυροδρόµι λαών και πολιτισµών, όπου ο καθένας µε τον δικό του τρόπο αφήνει ευκρινές το στίγµα του στον χώρο και στον χρόνο. Το Πάφος 2017 φιλοδοξεί να αναδείξει τις διαχρονικές αυτές επιδράσεις και επιρροές και να σκιαγραφήσει το νέο πρόσωπο της πόλης, της Κύπρου αλλά και της Ευρώπης. Το πρόσωπο της πολυµορφίας και της πολυπολιτισµικότητας, της ειρηνικής συνύπαρξης, της δηµιουργικής συνεργασίας, του αλληλοσεβασµού και της κατανόησης. ΙΙΙ. «ΣΤΑ∆ΙΑ ΤΟΥ ΜΕΛΛΟΝΤΟΣ» Αφορά τον σύγχρονο κόσµο µε τα τεχνολογικά του επιτεύγµατα, αλλά και τα µεγάλα του προβλήµατα, µε τα όνειρα και τις ελπίδες του, τις προτάσεις και τις ιδέες του. Το Πάφος 2017 προσβλέπει στη σύγχρονη και πρωτότυπη καλλιτεχνική δηµιουργία, που

αξιοποιεί νέες τεχνολογίες και χώρους, χαρακτηρίζεται από καινοτόµες αντιλήψεις, αντανακλά τα σύνθετα ζητήµατα που απασχολούν τον σύγχρονο άνθρωπο και εκφράζει τα οράµατά για το παρόν και το µέλλον των σύγχρονων κοινωνιών.

«Συνδέοντας Ηπείρους, Γεφυρώνοντας Πολιτισµούς»

Το Πάφος 2017 υιοθέτησε το σύνθηµα: «Συνδέοντας Ηπείρους, Γεφυρώνοντας Πολιτισµούς» για να διαδώσει σε όλη την Ευρώπη, πως µια πολιτιστική πρωτεύουσα αξιοποιώντας τη διαχρονική αξία της θέσης της Κύπρου, µπορεί να αποτελέσει γέφυρα ανάµεσα στις κοινωνίες της Ευρώπης, ως χώρος διαλόγου ανάµεσα στους λαούς και σταυροδρόµι ανάµεσα στη σύγχρονη πολυπολιτισµική πραγµατικότητα.

Άντρη Αργυρού, Γ5 Άντρια Χαραλάµπους, Γ5

Τουρκικές λέξεις που πέρασαν στο ελληνικό λεξιλόγιο

γιαούρτι (πηγµένο γάλα) καρπούζι (υδροπέπων) µενεξές (εύοσµο λουλούδι) σουγιάς (µαχαιράκι) τενεκές (δοχείο) φλιτζάνι (κύπελλο) τσέπη (θυλάκιο) ταβάνι (οροφή) τζάκι (παραγώνι) µελτέµι (άνεµος ετησίας) µανάβης (οπωροπώλης) µπακάλης (παντοπώλης) γλέντι (διασκέδαση) κέφι (ευδιαθεσία) ντέρτι (σύγχυση) τσιµπούκι (καπνοσύριγγα) χασάπικο (κρεοπωλείο) ντουλάπι (ιµατιοθήκη) µπαϊρακι (σηµαία) τσοµπάνης (βοσκός-ποιµένας) γιλέκο (περιθωράκιον) χαµπάρια (αγγελία-νέα) γιαπί (οικοδοµή) γιακάς (περιλαίµιο) καβουκι (καύκαλο) καβουρδίζω(φρυγανίζωξεροψήνω) καζάνι (λέβητας) κασµάς (αξίνα-σκαπάνη)

καλούπι (µήτρα-πρότυπο) καπάκι (σκέπασµα- κάλυµµα) καραούλι (φρουρά-σκοπιά) κουβάς (κάδος-αγγείο) κατσίκα (ερίφι-γίδα) κελεπούρι (ανέλπιστο εύρηµα) καφάσι (κιβώτιο) κουβαρντάς (γενναιόδωρος-ανοιχτοχέρης) κουµπαράς (δοχείο χρηµάτων) µαϊντανός (πετροσέλινοµακεδονίσι) µουσαφίρης(φιλοξενούµενος-επισκέπτης) µπαγιάτικο (µη νωπό) µπαγλαρώνω (δένωφυλακίζω) µπαλτάς (πελέκι) µπάµια (ιβίσκος ο εδώδιµος) παζάρι (αγορά-διαπραγµάτευση) παντζάρι (κοκκινογούλιτεύτλο) πατζούρι (παραθυρόφυλλο)

Εδώ γελάµε…...

Πώς λέγεται στα Τούρκικα;

Η πεταλούδα: Εµπριµέ κουνούπ Το ελικόπτερο: Σαµατά κουνούπ Η ναυµαχία: Καΐκ καβγά Η λίµνη των κύκνων: Παπί χαβούζ Το ασανσέρ: Σούρτα φέρτα ντουλάπ Ο γεωπόνος: Ζαρζαβάτ ντοκτόρ Ο παιδίατρος: Χαϊβάν ντοκτόρ Η χειροβοµβίδα: Μπαρούτ κιοφτέ Το υποβρύχιο: Μπαµπές βαπόρ Το τανκ: Τσαµπουκά τρακτέρ Το σχολικό λεωφορείο: Τσογλάν τουτού Το σχολείο: Τσογλάν µαντρί Η χειροβοµβίδα: Γης Μαδιάµ κιοφτέ Το ραδιόφωνο: Τζερτζελέ µαραφέτ

παπούτσι (υπόδηµα) περβάζι (πλαίσιο θυρών) πιλάφι (ρύζι) ραχάτι (ησυχία) σακάτης (ανάπηρος) σαµατάς (θόρυβος) σεντούκι (κιβώτιο) σινάφι (συντεχνία, κοινωνική τάξη) σιρόπι (πυκνόρρευστο διάλυµα ζάχαρης) ρουσφέτι (χαριστική εξυπηρέτηση) τσάρκα (επιδροµή-περιπλάνηση) τσαντίζω (εξοργίζω-προσβάλω) τσογλάνι (νέος) τσοπάνης (βοσκός) φαράσι (φτυάρι-σκουπιδολόγος) φαρσί (τέλεια-άπταιστα) φιστίκι (πιστάκη) φυτίλι (θρυαλλίδα) φουκαράς (κακοµοίρηςάθλιος) φουντούκι (λεπτοκάρυολευτόκαρο) Μαρία Νικολαΐδου, Γ1 Αντιγόνη Μίτα, Γ1

Το υποβρύχιο: Μπαµπές βαπόρ Η βέρα: Μπουνταλά χαλκά Ο µάστορας: Μερεµέτ µπαγαπόντ Το φαστφουντάδικο: Τάκα-τάκα µαµ Το ψυγείο: Τουρτούρ ντουλάπ Αδέλφια µου, αλήτες,πουλιά: Καρντάς, τζογλάν, τσίου τσίου.

Αλφρέδος Μαραθεύτης, Γ1 Μαρίνα Χριστοφόρου, Γ1

ΣΕΛΙ∆Α

Γέφυρα Εκδροµή στο µεσαιωνικό φρούριο Λεµεσού

Εβδοµάδα κίνησης

Ηµέρα ανθρωπίνων δικαιωµάτων

Πολιτική Άµυνα

Παζαράκι

Ερανος για ΠΑΣΥΚΑΦ

Τριήµερο εργασίας

Χριστουγεννιάτικη εκδήλωση