Λίγα λόγια για τη συμμετοχή Ο διαγωνισμός με θέμα την Κύπρο ήρθε στα χέρια μας σε μια περίοδο όπου και τα τέσσερα τμήματα της Β΄ τάξης του σχολείου μας, προσέγγιζαν ερμηνευτικά το ποίημα του Κύπριου ποιητή Κ. Χαραλαμπίδη «Γλυκό του κουταλιού». Και οι δύο φιλόλογοι που διδάσκουμε στα συγκεκριμένα τμήματα αποφασίσαμε λοιπόν με αφορμή το συγκεκριμένο ποίημα να λάβουμε μέρος στο διαγωνισμό εμπλέκοντας βέβαια σ’ αυτόν όσα παιδιά της Β΄ τάξης το επιθυμούσαν. Η Κύπρος, και το κυπριακό πρόβλημα αποτελούσε και αποτελεί πάντα, ένα θέμα που τα παιδιά προσεγγίζουν με ιδιαίτερη ευαισθησία και αγάπη. Η σύγχρονη πληγή του Ελληνικού έθνους δεν είναι ένα πρόβλημα μακρινό και ξένο αλλά ένα πρόβλημα τόσο κοντινό, ζωντανό ακόμα στις μνήμες, εμάς των λίγο πιο μεγάλων που το ζήσαμε! Μια μικρή αναδρομή στην Κυπριακή ιστορία από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα εμπλουτισμένη και διανθισμένη με ανάλογες φωτογραφίες είναι η αρχή της προσπάθειας αυτής των παιδιών. Ακολουθεί μια σύγκριση του ποιήματος του Κ.Χαραλαμπίδη με το ποίημα του Κ. Παλαμά «Το σπίτι μου». Το σπίτι στα κατεχόμενα ελληνικά εδάφη της Β. Κύπρου είναι το σημείο αναφοράς για τον κάθε Έλληνα –Κύπριο που έχει πάντα μέσα του της ελπίδα πως κάποια μέρα «δε θα το πατούν πια οι ξένοι» έτσι ακριβώς εκφράζει και τα δικά του συναισθήματα ο Παλαμάς για το δικό του αγαπημένο σπίτι. Μια δεύτερη προσπάθεια σύγκρισης έγινε με το ίδιο ποίημα του Κύπριου ποιητή και το ποίημα του Γ. Σεφέρη «Ο γυρισμός του ξενιτεμένου»
Δύο μικρά διηγήματα με τίτλους «Μέρες ημερολογίου» και «Δεν θα αργήσει η ώρα του γυρισμού» συμπληρώνουν την προσπάθεια των παιδιών καθώς και δύο αφίσες με θέμα την Κύπρο εμπνευσμένες από το γνωστό χάρτη χωρισμένης στα δύο. Αφήσαμε τα παιδιά να αυτενεργήσουν, δεν συμπληρώσαμε ούτε αφαιρέσαμε κάτι απ΄ όλη την προσπάθεια τους. Σκοπός μας ήταν ό,τι υλικό τελικά θα έφτανε σε εσάς να ήταν αυθεντικό χωρίς καμία δική μας παρέμβαση. Θα θέλαμε κλείνοντας να σας ευχαριστήσουμε που μας δώσατε την ευκαιρία να ασχοληθούμε με ένα τόσο σημαντικό θέμα, να σας δώσουμε συγχρόνως συγχαρητήρια για την όλη διεξαγωγή του διαγωνισμού και να ευχηθούμε να παίρνετε πάντα τέτοιες σημαντικές πρωτοβουλίες με θέματα που αφορούν τον Ελληνισμό όπου και αν βρίσκεται. Οι φιλόλογοι Σοφία Κάπελλα Μαρία Γεωργιάδου
ΦΡΑΓΚΟΚΡΑΤΙΑ 1192 - 1489
Το μεσαιωνικό κάστρο πoυ δέσποζε του βασιλικού φέουδου των Κουκλιών (Παλαιπάφου), όπου βρίσκονταν εκτεταμένες φυτείες ζαχαροκάλαμου, υπέστη μεγάλη καταστροφή κατά τις επιδρομές των Μαμελούκων. Σήμερα στεγάζει το αρχαιολογικό Μουσείο των Κουκλιών.
Διάγραμμα κοινωνικών τάξεων
ΒΕΝΕΤΟΚΡΑΤΙΑ 1489 - 1571
Μεταξωτό πουκάμισο και φόρεμα με βαθύ ντελκοτέ τύπου συπριάνα – πολύ διαδεδομένο στη Βενετία το 15ο και 16ο αι. Ήταν επηρεασμένο από τα παραδοσιακά κυπριακά φορέματα. (Λεβέντειο Δημοτικό Μουσείο Λευκωσίας)
όρφου Μ , ς α μ Άγιος Μά
Φραγκοβυζαντινός ναός των αρχών του 16ου αιώνα, κτισμένος στα ερείπια τριών παλιότερων διαδοχικών ναών. Οι σύγχρονοι Τούρκοι κατακτητές έκλεισαν όλες τις εικόνες από το τέμπλο.
του ς ο γ ρ ύ τός «Π σ ω ν γ Ο στην » υ ο λ λ Οθέ στο Αμμόχω
Πάνω από την πύλη βρίσκεται εντειχισμένο το λιοντάρι του Αγίου Μάρκου. Ο πύργος αυτός οφείλει την ονομασία του στο σαιξπηρικό ήρωα της ομώνυμης τραγωδίας, ο οποίος έπνιξε από ζήλεια τη Βενετσιάνα σύζυγό του Δυσδαιμόνα
ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ 1571 - 1878
Ο εθνομάρτυρας Αρχιεπίσκοπος Κυπριανός
Το μαυσωλείο των εθνομαρτύρων του Ιουλίου 1821. Περίβολος Ιερού ναού Παναγίας Φανερωμένης, Λευκωσία.
Το κάστρο της Πάφου
ΑΓΓΛΟΚΡΑΤΙΑ 1878 - 1960
Από την Τουρκοκρατία στην Αγγλοκρατία
ψη Η κατάλη ύπρου
Έλληνες ιερείς ευλογούν την βρετανική σημαία στη Λευκωσία. Λευκωσία
Δημοψήφισμα 1950
Ο Γεώργιος Γρίβας–Διγενής ανάμεσα σε άλλους αντάρτες της ΕΟΚΑ
Ο ήρωας μαθητής Ευαγόρας Παλληκαρίδης
Τα φυλακισμένα μνήματα
ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ 1960 - 1974
Εθελοντές μαχητές αιχμαλωτίζονται από τους Τούρκους στους ελαιώνες της Κυθραίας, κατά τον «Αττίλα»
Ο θάνατος ενός άγνωστου στρατιώτη
Προσφυγικός καταυλισμός
Χρόνια, σκλαβκιές ατέλειωτες – τομ πάτσον τζιαι τογ κλώτσον τους. Εμείς τζιαμαί. Ελιές τζιαι τερατσιές πάνω στο ρότσον τους.
Κώστας Μόντης, Κυπριακή Ιστορία ΙΙ
Η πεδιάδα της Κερύνειας από τη Λάπηθο
Κάποιες πληροφορίες… «Νησί πικρό, νησί γλυκό, νησί τυραννισμένο …» Έτσι θα μπορούσε να αρχίσει οποιαδήποτε αναφορά στο «χρυσοπράσινο φύλλο» της ανατολικής Μεσογείου σε αυτή την κουκίδα ελληνισμού που σε πείσμα όλων θέλει να παραμένει ΕΛΛΗΝΙΚΗ στα βάθη των αιώνων! Η Κύπρος, το τρίτο σε έκταση νησί της Μεσογείου, με την ιδιαίτερη φυσιογνωμία, «με τους πολλούς αφέντες που άλλαξε αλλά δεν άλλαξε ψυχή» εξαιτίας αυτής της μοναδικής γεωγραφικής της θέσης. Όμως ένα μεγάλο του μέρος παραμένει ακόμα και σήμερα σκλαβωμένο στους Τούρκους. Η τουρκική εισβολή του 1974 οδήγησε στην κατοχή του μισού σχεδόν νησιού από τον Τούρκο εισβολέα. Το βόρειο τμήμα του από τον μαύρο εκείνο Ιούλιο παραμένει σκλαβωμένο και περιμένει να έρθει η Άγια μέρα της λευτεριάς και της επιστροφής.
Το δικό μας σχολείο… Το σχολείο μας και συγκεκριμένα η Β΄ Τάξη του 2ου Γυμνασίου Γαλατσίου, αποφάσισε να συμμετάσχει στο διαγωνισμό με θέμα την Κύπρο, θέλοντας έτσι να ευαισθητοποιήσει τα παιδιά τα οποία ασχολήθηκαν με το διαγωνισμό για ένα τόσο σοβαρό εθνικό θέμα.
Γλυκό του Κουταλιού
Κυριάκος Χαραλαμπίδης Ο Κυριάκος Χαραλαμπίδης είναι ποιητής. Από το 1961 εξέδωσε δέκα ποιητικές συλλογές και βραβεύθηκε από την Ακαδημία Αθηνών, το ελληνικό και κυπριακό κράτος και από φορείς στην Κύπρο, την Ελλάδα και το εξωτερικό. Η δουλειά του έχει μεταφραστεί σε αρκετές γλώσσες και αποτέλεσε αντικείμενο πολλών αφιερωμάτων και μελετών.
Ο ψυχικός εγκλωβισμός των μικρών παιδιών της εποχής
Κύπρος
ΚΥΠΡΟΣ 1974 Η τουρκική εισβολή στην Κύπρο
Στις 20 Ιουλίου 1974, σαράντα χιλιάδες περίπου Τούρκοι στρατιώτες, υπό την υποστήριξη της Τουρκικής Αεροπορίας και του ναυτικού εισέβαλαν παράνομα και κατά την παράβαση του Καταστατικού Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών στις βόρειες ακτές της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Τετρακόσια τέσσερα χρόνια μετά από την οθωμανική εισβολή, η σύγχρονη ιστορία της Κύπρου βρίσκεται μπροστά σε μια νέα εισβολή.
Η απόβαση των Τουρκικών στρατευμάτων που ολοκληρώθηκε σε δύο φάσεις, με ένα μήνα σχεδόν διαφορά η πρώτη από τη δεύτερη, είχε ως αποτέλεσμα την παράνομη κατοχή του 37% της Κυπριακής Δημοκρατίας. Περίπου 200.000 εκδιώχθηκαν από τα σπίτια τους, έγιναν πρόσφυγες στην ίδια την πατρίδα τους, περίπου 4.000 νεκροί και 1.619 δηλώθηκαν αγνοούμενοι. Οι Τούρκοι κατακτούν το 65% της καλλιεργήσιμης έκτασης, το 70% του ορυκτού πλούτου, το 70% της βιομηχανίας, το 80% των τουριστικών εγκαταστάσεων.
H κύρια δικαιολογία που επικαλέστηκε η Τουρκία για την εισβολή της στην Κύπρο, ήταν ο κίνδυνος που διέτρεχε η Τουρκοκυπριακή μειονότητα του νησιού, από την αλλαγή καθεστώτος που συνέβη την εποχή εκείνη μετά από πραξικόπημα. Οι πραγματικοί λόγοι της εισβολής βέβαια, ήταν οι βλέψεις που ανέκαθεν είχε η Τουρκία για την Κύπρο, και η προστασία των Τουρκοκυπρίων ήταν το πρόσχημα που προέβαλλε για να νομιμοποιήσει τις εκάστοτε επεμβάσεις της. Και αρκετές φορές στο παρελθόν είχε απειλήσει με απόβαση στο νησί.
Τον Αύγουστο του 1996 τα ξαδέλφια Τάσος Ισαάκ και Σολωμός Σολωμού δολοφονήθηκαν εν ψυχρώ κατά μήκος της διαχωριστικής γραμμής. Ο ένας είχε σωθεί από συμπλοκή αλλά γύρισε πίσω να σώσει έναν φίλο του, ο άλλος επιχείρησε να κατεβάσει την τουρκική σημαία λίγο έξω από την Αμμόχωστο. Και οι δύο ήταν άοπλοι. Η τουρκική βαναυσότητα ήταν πασιφανής.
Σήμερα μία «πράσινη γραμμή», που ονομάζεται και «γραμμή Αττίλα» χωρίζει το κατεχόμενο από το ελεύθερο τμήμα της Λευκωσίας.
Η Κυπριακή Δημοκρατία κάλεσε την Τουρκία, να προσφύγουν και οι δύο χώρες στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης για να γνωματεύσει κατά πόσο νόμιμα εισέβαλε η Τουρκία στην Κύπρο. Η Τουρκία όμως αρνείται.
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΛΜΠΟΥΜ
Κύπρος – 20 / 07 / 1974
Κερύνειά μου Ρ.Π.
https://www.youtube.com/watch?v=VZFAsK4lrHA
Πολεμικό Ανακοινωθέν – 20.07.1974 Τουρκική Εισβολή
https://www.youtube.com/watch?v=vwqbFm3QgYk
Η δική μου πατρίδα Γ. Νταλάρας
https://www.youtube.com/watch?v=Hdf_IRCZ43k
Αμμόχωστος
https://www.youtube.com/watch?v=rFlyP_eXh84
Ο γυρισμός του ξενιτεμένου Γ. Σεφέρης
Παλιέ μου φίλε τί γυρεύεις; χρόνια ξενιτεμένος ήρθες με εικόνες που έχεις αναθρέψει κάτω από ξένους ουρανούς μακριά απ' τον τόπο το δικό σου. Γυρεύω τον παλιό μου κήπο· τα δέντρα μού έρχουνται ώς τη μέση κι οι λόφοι μοιάζουν με πεζούλια, κι όμως σαν ήμουνα παιδί έπαιζα πάνω στο χορτάρι κάτω από τους μεγάλους ίσκιους κι έτρεχα πάνω σε πλαγιές ώρα πολλή λαχανιασμένος. Παλιέ μου φίλε ξεκουράσου σιγά-σιγά θα συνηθίσεις· θ' ανηφορίσουμε μαζί στα γνώριμά σου μονοπάτια θα ξαποστάσουμε μαζί κάτω απ' το θόλο των πλατάνων σιγά-σιγά θα 'ρθούν κοντά σου το περιβόλι κι οι πλαγιές σου.
Γυρεύω το παλιό μου σπίτι Γιατί είναι απόμακρη η φωνή σου; με τ' αψηλά τα παραθύρια σήκωσε λίγο το κεφάλι σκοτεινιασμένα απ' τον κισσό να καταλάβω τί μου λες γυρεύω την αρχαία κολόνα όσο μιλάς τ' ανάστημά σου που κοίταζε ο θαλασσινός. ολοένα πάει και λιγοστεύει Πώς θες να μπω σ' αυτή τη στάνη; λες και βυθίζεσαι στο χώμα. οι στέγες μού έρχουνται ώς τους ώμους κι όσο μακριά και να κοιτάξω Παλιέ μου φίλε συλλογίσου βλέπω γονατιστούς ανθρώπους σιγά-σιγά θα συνηθίσεις λες κάνουνε την προσευχή τους. η νοσταλγία σού έχει πλάσει μια χώρα ανύπαρχτη με νόμους Παλιέ μου φίλε δε μ' ακούς; έξω απ' τη γης κι απ' τους ανθρώπους. σιγά-σιγά θα συνηθίσεις το σπίτι σου είναι αυτό που βλέπεις Πια δεν ακούω τσιμουδιά κι αυτή την πόρτα θα χτυπήσουν βούλιαξε κι ο στερνός μου φίλος σε λίγο οι φίλοι κι οι δικοί σου παράξενο πώς χαμηλώνουν γλυκά να σε καλωσορίσουν. όλα τριγύρω κάθε τόσο εδώ διαβαίνουν και θερίζουν χιλιάδες άρματα δρεπανηφόρα.
Γλυκό του κουταλιού- Κ. Χαραλαμπίδης Να ιδώ ποιος είμαι ζύγωσα και πούθε το χώμα μου κρατά. Μπήκα και στάθηκα στο σπίτι τ' αλμυρό, σιμά σε λάκκο. Μια μαντιλοδεμένη μου 'φερε νερό, μου πρόσφερε γλυκό· ευχαριστώ την. Έκοψε και καρπούς από τον Κήπο του ποθητού σπιτιού μου, φρούτα λαμπερά ό,τι λογής, διάχυτα με χείλη πραγματικά και μέλη εμποτισμένα στην καλοσύνη της χαράς αντιδωρήματα. Της είπα ευχαριστώ, αναθάρρησα και ζήτησα το σπίτι μου να ιδώ, αν επιτρέπεται. «Και βέβαια επιτρέπεται», μου λέει· «μπορείς να 'ρθεις και στην κρεβατοκάμαρα». Μπαίνω, θωρώ τη μάνα μου στον τοίχο να με κοιτάει από 'να κάδρο. Αφήνω την εντροπή και γύρεψα να πάρω τη μάνα μου ο δόλιος απ' την Τροία.
«Πάρτηνε», λέει αυτή σαν καλογέλαστη, «τι να την κάνω τώρα πια που ξέρω; Να πούμε την αλήθεια, τη νομίσαμε ηθοποιό με κείνη την κοτσίδα και τα λουλούδια γύρω της και με τη χάρη που την ομπρέλα της κρατεί». Άξιζε βέβαια να προσθέσει και το χέρι που γαντοφορεμένο, ραδινό* σε καναπέ ακουμπούσε· αλλά τι περιμένεις; Σάμπως γνωρίζει πόσοι αιώνες κύλησαν ίσαμε που να φτάσουμε στη σύνταξη γλυκό του κουταλιού; μεγάλο θέμα. Πάλι καλά που μ' άφησε και μπήκα στο σπίτι μου το πατρικό η γυναίκα. Μη συνεχίσουμε άλλο και αγριέψει. Το μόνο που εύχομαι: από καιρού εις καιρό να 'χω την άδειά της να ξανάβλεπα την όψη τη γλυκιά του ποθητού μου.
«Γλυκό του κουταλιού» «Ο γυρισμός του ξενιτεμένου» Νόστος για την πατρίδα και το πατρικό σπίτι Φιλοξενία Βιώματα παιδικής ηλικίας. Ο Κήπος ως σύμβολο αυτών Ανάγκη του ανθρώπου για αυτογνωσία μέσα από την επαφή με το παρελθόν του, τη γλώσσα και την ιστορία Διάλογος Τροία Η κατακτημένη πατρίδα Δρεπανηφόρα άρματα
«Γλυκό του κουταλιού» «Ο γυρισμός του ξενιτεμένου» Η εξιδανίκευση είναι χαρακτηριστικό στο ποίημα του Σεφέρη Η ξενιτιά στο «γυρισμό του ξενιτεμένου» και η προσφυγιά στο «γλυκό του κουταλιού» Η φιλοξενία ως έννοια που αφορά όλους τους ανθρώπους. Η μουσουλμάνα γυναίκα στο «γλυκό του κουταλιού» Ο αλλοτριωμένος άνθρωπος μέσα σε μια κατακτημένη πατρίδα στον «γυρισμό του ξενιτεμένου»
Κωστής Παλαμάς Γεννήθηκε στην Πάτρα το 1859 και σε ηλικία 7 ετών έμεινε ορφανός από γονείς. Το 1876 γράφτηκε στη Νομική Σχολή αλλά τον έθελγε η ποίηση. Το ποιητικό του έργο είχε αρχίσει από την ηλικία των 9 ετών. Παράλληλα ασχολήθηκε με τη δημοσιογραφία. Το 1897 διορίστηκε γραμματέας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Το 1887 παντρεύτηκε και απέκτησε τρία παιδιά. Συνέχισε να ασχολείται με τη λογοτεχνία και με κριτικές μελέτες ως τον θάνατό του. Πέθανε την περίοδο της κατοχής, στις 27 Φεβρουαρίου 1943. Μέχρι και σήμερα θεωρείται κορυφαία μορφή στον χώρο της λογοτεχνίας.
«Το σπίτι που γεννήθηκα» Κωστή Παλαμά Το σπίτι που γεννήθηκα κι ας το πατούν οι ξένοι στοιχειό είναι και με προσκαλεί· ψυχή, και με προσμένει. Το σπίτι που γεννήθηκα, ίδιο στην ίδια στράτα στα μάτια μου όλο υψώνεται και μ' όλα του τα νιάτα. Το σπίτι, ας του νοθέψανε το σχήμα και το χρώμα· και ανόθευτο κι αχάλαστο, και με προσμένει ακόμα.
Τραγούδι: Μιχάλης Βιολάρης
«Γλυκό του κουταλιού» «Το σπίτι που γεννήθηκα» Ομοιότητες της α ί ξ α η ι α κ • Η σημασία στίας και του ε ς ή κ ι ν ο γ ε ο θ ά κ πατρ ν ο τ α ι γ υ ο π ό τ υ ο ι γενέθλ άνθρωπο. • Και στα δύο ποιήμ ατα η σχέ με το πατρ ση ικό σπίτι τοποθετείτ αι στο πλ αίσιο της κατοχής το υ από κάπ οιον εισβολέα
«Γλυκό του κουταλιού» «Το σπίτι που γεννήθηκα» • Στο ένα ποίημα ο ποιητής
Διαφορές • Το πνεύμα του Χαραλαμπίδη είναι
επισκέπτεται μετά από χρόνια το σπίτι του ενώ στο άλλο ποίημα ο ποιητής ανατρέχει νοερά στις πανέμορφες στιγμές της παιδικής του ηλικίας.
• Το αίσθημα της αδικίας, η
καταπάτηση και η στέρηση των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων
ψυχολογικό και υπαρξιακό, εκφράζοντας μάλλον μια προσωπική προσπάθεια αυτογνωσίας και συναισθηματικής ισορροπίας είτε με δραματικό αλλά απλοϊκό συναισθηματισμό. Αντίθετα τα συναισθήματα του Παλαμά έχουν ένταση και δύναμη.
• Στο τελευταίο τετράστιχο όλη η προσδοκία εξαντλείται στο να
κερδίσει την εύνοια της νέας «ιδιοκτήτριας» ώστε να έχει το ελεύθερο κάποιων επισκέψεων. Αντίθετα ο Παλαμάς δεν αποδέχεται ως οριστική και αμετάκλητη την ξένη κατοχή. κατοχή