เทคโนโลยีการพิมพ์และเทคนิค การป้องกันการปลอมแปลงบนธนบัตรไทย

วารสารวิชาการ

คณะเทคโนโลยีอุตสาหกรรม มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสุนันทา

เจาของ คณะเทคโนโลยีอุตสาหกรรม อาคารคณะเทคโนโลยีอุตสาหกรรม (อาคาร 43) เลขที่ 1 ถ.อูทองนอก ดุสิต กรุงเทพฯ 10300 โทร. 0 2160 1435 ตอ 15 โทรสาร 0 2160 1440 www.fit.ssru.ac.th ที่ปรึกษา คณบดีคณะเทคโนโลยีอุตสาหกรรม ผูชวยศาสตราจารย ดร.ปรุงศักดิ์ อัตพุฒ ผูชวยศาสตราจารยวีระ โชติธรรมาภรณ อาจารยรัชศักดิ์ สารนอก บรรณาธิการ ผูชวยศาสตราจารยวีระ โชติธรรมาภรณ คณะกรรมการผูทรงคุณวุฒิพิจารณาบทความ ศาสตราจารย ดร.สิน พันธพินิจ ศาสตราจารยเกียรติคุณ ดร.อนันต รัศมี รองศาสตราจารย ดร.มนตรี ศิรปิ รัชญานันท รองศาสตราจารย ดร.ณรงค มั่งคั่ง รองศาสตราจารย ดร.จักรกฤษณ ศิริเดชาเทพ รองศาสตราจารย ดร.กัญญา กำศิริพิมาน รองศาสตราจารย ดร.พงศ หรดาล รองศาสตราจารย ดร.วิชัย แหวนเพชร รองศาสตราจารย ดร.สมพร ไชยะ รองศาสตราจารย ดร.ชวงโชติ พันธุเวช รองศาสตราจารย ดร.สุชปา เนตรประดิษฐ รองศาสตราจารยบุญสนอง รัตนสุนทรากุล กองบรรณาธิการ อาจารยวัฒน พลอยศรี นางสาวตวงพร เซอรประยูร นางสุภาธร พัชรประทีป นางสาวบัญณษร สันฐาน นางสาวน้ำฝน ลูกคำ นายธนกฤต พิพัฒนสกุลกมล พิมพที่ ศูนยสื่อและสิ่งพิมพแกวเจาจอม มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสุนันทา

ISSN 1686-9362 ปที่ 8 ฉบับที่ 8 ปการศึกษา 2552 วารสารวิชาการคณะเทคโนโลยีอตุ สาหกรรม ฉบับนี้ เปนฉบับที่ 8 ปที่ 8 ประจำปการศึกษา 2552 วัตถุประสงค ของการจัดทำ เพื่อเผยแพรความรู แนวคิด ความคิดเห็น ทางวิชาการในสาขาเทคโนโลยีอุตสาหกรรม และสาขาอื่นที่ เกี่ยวของ อีกทั้งยังเปนการสงเสริม สนับสนุนใหอาจารยและ บุคลากรของคณะฯ ไดเขียนบทความเพือ่ สรางความแข็งแกรง ทางวิชาการ วารสารฉบับนีส้ ำเร็จลงไดดว ยความรวมมือ รวมใจ ของอาจารยและบุคลากรของคณะในการทุมเทความรูและ ประสบการณในการนำมาเขียนถายทอดเปนบทความ เพือ่ นำ มาเสนอในวารสารของคณะฉบับนี้ ถือเปนสิง่ ทีแ่ สดงถึงความ รวมมือกันเปนอยางดี ภายในคณะ สุดทายนี้ตองขอขอบคุณผูเขียนทุกทาน ขอบคุณ คณะกรรมการผูท รงคุณวุฒิ กองบรรณาธิการ ผูเ ขียนทุกทาน ตลอดจนผูเ กีย่ วของทุกฝาย ในการทำใหวารสารวิชาการฉบับนี้ ออกมาสูท า นผูอ า นไดอยางสมความภาคภูมขิ องการเปนวารสาร วิชาการและทีส่ ำคัญขอขอบคุณทานผูอ า นทุกทาน หากทานมี ขอเสนอแนะใดๆ สามารถติดตอทางคณะไดตามทีอ่ ยูข องคณะ

(ผูชวยศาสตราจารยวีระ โชติธรรมาภรณ) บรรณาธิการ

บทความและภาพที่ลงตีพิมพในวารสารฉบับนี้สงวนสิทธิ์ ตามกฎหมาย การนำบทความหรือภาพตองไดรับอนุญาต จากผูเขียนกอนขอคิดเห็นของบทความทุกเรื่องเปนของ ผูเขียน กองบรรณาธิการ ไมมีสวนรับผิดชอบหรือไมจำเปน ตองเห็นดวยกับขอคิดเห็นนั้นๆ แตประการใด

เทคโนโลยีการพิมพและเทคนิค

การปองกันการปลอมแปลงบนธนบัตรไทย ผูชวยศาสตราจารยวีระ โชติธรรมาภรณ

รองคณบดี, หัวหนาสาขาวิชาเทคโนโลยีการพิมพ

ธนบัตรเปนสิ่งพิมพมีคาที่เปนที่ตองการของทุกคน ดังนั้นธนบัตรจึงตองเปนสิ่งพิมพที่ปลอมแปลงไม ไดหรือ ปลอมแปลงไดยากที่สุด ซึ่งทางเทคโนโลยีการพิมพเรียกสิ่งพิมพชนิดนี้วา สิ่งพิมพปลอดปลอม (Security Printing)[1] นอกจากธนบัตรแลวยังมีสิ่งพิมพปลอดปลอมอื่นๆ เชน อากรแสตมป ธนาณัติ เช็ค พาสปอรต ใบหุน สลากกินแบงรัฐบาล บัตรทางดวน ปายภาษีรถยนต คูปองที่แลกเปนเงิน เปนตน สิ่งพิมพปลอดปลอมนี้มีวิธีการพิมพและเทคนิคการปองกัน ปลอมแปลงที่แตกตางกันตามลักษณะของสิ่งพิมพ แตในบทความนี้จะกลาวเพียงเฉพาะเทคโนโลยีการพิมพและเทคนิคที่ ใชในการปองกันการปลอมแปลงบนธนบัตรไทย ต อ มาในสมั ย พระบาทสมเด็ จ พระจุ ล จอมเกล า เจ า อยู หั ว ป พ.ศ.2445 ได มี พ ระบรมราชโองการให ต รา พระราชบัญญัติธนบัตรสยาม รัตนโกสินทรศก 121 จึงทำให เกิดการใชธนบัตรขึ้น ธนบัตรแบบที่หนึ่งเปนธนบัตรพิมพ ดานเดียว พิมพที่ บริษัท โทมัสเดอลารู จำกัด (Thomas De LaRue & Company Limited) ประเทศอังกฤษในธนบัตร แบบทีห่ นึง่ นีม้ กี ารปองกันการปลอมแปลงเปนลายน้ำในกระดาษ เปนรูปชางสามเศียร และเขียนวารัฐบาลสยาม GOVERNMENT OF SIAM พรอมตัวอักษรบอกชนิดราคาเปนอักษรไทยและ อักษรโรมัน (ภาษาอังกฤษ) ธนบัตรของไทยตั้งแตแบบที่หนึง่ ถึงแบบทีส่ บิ พิมพจากตางประเทศเปนสวนใหญ ยกเวนธนบัตร แบบที่สี่ (พิมพที่กรมแผนที่ทหารบก) แบบที่หก (พิมพที่ กรมแผนทีท่ หารบกและกรมอุทกศาสตร) แบบทีเ่ จ็ด (พิมพที่ โรงพิมพเอกชนหลายแหง) ธนบัตรบางแบบก็มกี ารใสปอ งกัน การปลอมแปลงมากบางนอยบาง จนธนบัตรแบบทีส่ บิ เอ็ดทีม่ ี ชาดประทับเพือ่ ปองกัน การพิมพขนึ้ โดยโรงพิมพธนบัตร ธนาคารแหงประเทศไทยก็มี การปลอมแปลง

ความเปนมาของธนบัตรไทย ธนบั ต รของประเทศไทยเริ่ ม มี ก ารใช ม าตั้ ง แต ใ น สมั ย พระบาทสมเด็ จ พระจอมเกล า เจ า อยู หั ว [2] ราวป พ.ศ.2396 ยังไมไดเรียกวาธนบัตรแตเรียกวา หมาย ซึง่ ทำจาก กระดาษสีขาวพิมพตวั อักษรและลวดลายดวยหมึกสีดำ ประทับ รูปพระแสงจักรและรูปพระมหาพิชัยมงกุฎด ว ยสี แ ดงชาด เพื่อปองกันการปลอมแปลง

ภาพที่ 1 หมาย ที่ใชชาดประทับตราเพื่อปองกัน การปลอมแปลง [3]

ÇÒÃÊÒÃÇÔªÒ¡Òà ¤³Ðà·¤â¹âÅÂÕÍØμÊÒË¡ÃÃÁ

1

การใสเทคนิคการปองกันการปลอม ไดแกเสนมั่นคงและ ลายน้ำ จวบจนธนบัตรในปจจุบันเปนแบบที่สิบหา มีการใส เทคนิคการปองกันการปลอมแปลงไวหลายเทคนิค เนือ่ งจากมี การลอกเลียนแบบเพื่อปลอมธนบัตรตามเทคโนโลยีที่เกิดขึ้น โรงพิมพธนบัตรจึงไดมีการพัฒนาเทคโนโลยีการปองกันการ ปลอมแปลงหลากหลายระดั บ ให ทั น กั บ ยุ ค สมั ย เพื่ อ ไม ใ ห สามารถลอกเลียนแบบได

ลายน้ำปองกันการปลอมแปลง

ภาพที่ 2 ธนบัตรแบบที่หนึ่งมีลายน้ำปองกัน การปลอมแปลง[4] การปองกันการปลอมแปลงบนวัสดุ ธนบั ต รไทยที่ ใ ช ใ นป จ จุ บั น ผลิ ต จากวั ส ดุ พิ ม พ ที่ เปนกระดาษ (เคยพิมพจากวัสดุพมิ พทเ่ี ปนพอลิเมอรในธนบัตร แบบที่สิบหา เฉพาะชนิดราคา 50 บาท ปจจุบันไดยกเลิก การพิ ม พ บ นพอลิ เ มอร แ ล ว เนื่ อ งจากไม เ ป น ที่ นิ ย มของ ประชาชนและการหลุดลอกของหมึกพิมพ) กระดาษธนบัตร ทีใ่ ชพมิ พธนบัตรทำจากใยฝาย (cotton) เปนองคประกอบหลัก จึงทำใหกระดาษธนบัตรมีความเหนียว ความแกรงแข็งแรง ไมเปอยยุย มีความคงสภาพเชิงมิติสูง ทนตอการพับและดึง กระดาษที่ ใชพิมพธนบัตรนี้ยังไมมีการผลิตในประเทศไทย จะตองสั่งนำเขาจากตางประเทศ จากการที่ ใชกระดาษที่มี คุณสมบัติพิเศษที่ตอตานการปลอมแปลงหลายเทคโนโลยี ทำใหยากตอการลอกเลียนแบบ

2

ÇÒÃÊÒÃÇÔªÒ¡Òà ¤³Ðà·¤â¹âÅÂÕÍØμÊÒË¡ÃÃÁ

นอกจากนี้ในตัวกระดาษยังมีเทคนิคการปองกันการ ปลอมแปลงอีกหลายเทคนิค ไดแก ลายน้ำ (Watermark Portrait) เปนการทำใหเกิด ภาพในกระดาษ โดยไมได ใชหมึกพิมพในการทำใหเห็นเปน ภาพขึ้น การทำลายน้ำเปนกระบวนการในขั้นตอนของการ ผลิตกระดาษ ในขณะที่กระดาษยังไมแหงกระดาษจะผาน โมอัดลายน้ำ (Cylinder Mould) ทีม่ กี ารทำเปนภาพพระบรม ฉายาสาทิสลักษณ พระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวและภาพ ลายไทยแตกตางกันไปในธนบัตรแตละชนิดราคาไดแก ธนบัตร ชนิดราคา 20 บาท เปนลายดอกจอก ธนบัตรชนิดราคา 50 บาท เปนลายดอกลอย ธนบัตรชนิดราคา 100บาท และ ชนิดราคา 500 บาท เปนลายประจำยาม แตเปนคนละภาพ และธนบัตรชนิด ราคา 1000 บาท เปนลายพุม ทรงขาวบิณฑ โมอัดลายน้ำนี้บริเวณที่มีภาพจะมีความนูนขึ้นเล็กนอย เมื่อ ผานโมอัดลายน้ำแรงอัดจะทำใหกระดาษมีความหนาบางไม เทากัน (density and thickness) จึงทำใหเกิดเปนภาพที่มี ลักษณะโปรงแสงไลระดับเขมจางของแสงเงาลักษณะคลาย ภาพสามมิติ เปนภาพพระบรมฉายาสาทิสลักษณ พระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวและลายไทยตามชนิดราคาของธนบัตร

ภาพที่ 3 ลายน้ำเปนภาพพระบรมฉายาสาทิสลักษณ พระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัว และลายไทย [5] แถบสีโลหะในเนื้อกระดาษ (Security Thread) เปนเทคนิคปองกันการปลอมแปลงในขัน้ ตอนการผลิตกระดาษ (เดิมเรียกวา เสนมั่นคง) โดยการฝงเสนพลาสติกขนาดเล็ก (narrow polymer strip) เคลือบดวยสีโลหะ โดยฝงไว ใน แนวตั้ ง ของกระดาษ โดยจะสอดเข า ในเนื้ อ กระดาษด ว ย เครือ่ งจักรในขณะทำการขึน้ แผนกระดาษ หลังจากกระบวนการ ทำลายน้ำ บนเสนพลาสติกนี้จะมีตัวเลขและตัวอักษร

ขนาดเล็กที่บอกชนิดราคาของธนบัตรแตละชนิด มีพิเศษอยู ธนบัตร ปจจุบนั มี 3 ชนิดราคา ไดแก ธนบัตรราคา 100, 500 2 ชนิดราคาที่มีการเห็นแถบสีโลหะดานหลังธนบัตรดวยคือ และ 1000 บาท ชนิดราคา 500 และ 1000 บาท สวนชนิดราคาอื่นเห็นเพียง ดานหนาธนบัตรเทานั้น

ภาพที่ 4 แถบสีโลหะบนธนบัตรแตละชนิดราคา [5]

ภาพที่ 6 แถบโลหะประกายแสงสีเงินหรือแถบฟอยลสเี งิน [6]

เสนใยเรืองแสง (Invisible Fiber) ในขั้นตอนการ ผลิตกระดาษธนบัตรจะมีการโรยเสนใยเรืองแสงในขณะที่ กระดาษยังเปยกอยู โดยใชเครื่องพนเสนใยเรืองแสง ทำให มี เ ส น ใยเรื อ งแสงกระจายทั่ ว กระดาษเส น ใยเรื อ งแสงนี้ มี คุณสมบัติคือไมเรืองแสงในแสงธรรมดาแตจะสามารถมอง เห็ น เรื อ งแสงได เมื่ อ อยู ภ ายใต รั ง สี เ หนื อ ม ว งหรื อ รั ง สี อัลตราไวโอเลต (ultraviolet)

การปองกันการปลอมแปลงดวยหมึกพิมพ หมึกพิมพ (Ink) เปนสวนสำคัญในการทำใหธนบัตร มี สี สั น มี ล วดลาย ตามต อ งการเทคนิ ค การป อ งกั น การ ปลอมแปลงโดยใชหมึกพิมพในธนบัตรไทย มี 2 ลักษณะ ดวยกันคือ 1. หมึกพิมพเรืองแสง (Fluorescent Ink) เปนหมึก พิมพที่มองเห็นไดในแสงธรรมดา แตเมื่อนำไปอยูภายใตรังสี เหนือมวง หมึกพิมพจะเรืองแสง ในธนบัตรจะใชหมึกนี้พิมพ บริเวณลวดลายสีพื้น หมวดอักษรและเลขหมายของธนบัตร

ภาพที่ 5 เสนใยเรืองแสงในธนบัตร แถบโลหะประกายแสงสีเงิน (Holographic Stripe) มีลกั ษณะเปนแถบโลหะประกายแสง (Shiny Metallic band) หรือแถบฟอยลสเี งิน การผนึกแถบฟอลยนสี้ ามารถทำการผนึก ไดทั้งกอนการพิมพและหลังการพิมพแตสำหรับธนบัตรไทย ใชกระดาษพิมพธนบัตรทีต่ อ งสัง่ จากตางประเทศ ประกอบกับ เทคโนโลยี ในการทำแถบฟอยลนี้ยังไมมีการดำเนินการใน ประเทศไทย ทางโรงพิมพธนบัตรจึงกำหนดใหมีการผนึก แถบฟอยลมาพรอมกับกระดาษพิมพ

ภาพที่ 7 หมึกพิมพเรืองแสงในธนบัตร [7]

ÇÒÃÊÒÃÇÔªÒ¡Òà ¤³Ðà·¤â¹âÅÂÕÍØμÊÒË¡ÃÃÁ

3

2. หมึกพิมพสลับสี (Optically Variable Ink) ตัวอักษรขนาดจิ๋ว (Microlettering) เปนการ เปนหมึกพิมพทม่ี องเห็นไดในแสงธรรมดา แตสามารถเปลีย่ นสี ออกแบบตัวอักษรหรือตัวเลขใหมีขนาดเล็กและถูกซอนไวใน ไดเมือ่ มองในมุมทีต่ า งกัน เทคนิคนีม้ เี ฉพาะธนบัตรชนิดราคา ลวดลายบนธนบัตรอยางกลมกลืน ซึ่งไมสามารถอานไดดวย ตาเปลาตองใชแวนขยาย หากมีการปลอมแปลงโดยการ 500 บาท และ 1000 บาท ลอกเลียนจะไมสามารถปลอมได เพราะตัวอักษรจิ๋วที่ถูก ลอกเลียนแบบจะไมมีความคมชัด

ภาพที่ 8 หมึกพิมพสลับสีในธนบัตร [2]

ภาพที่ 10 ตัวอักษรขนาดจิ๋ว [6]

ลายเรขาคณิต (Guilloches) เปนลายเสนขนาด เล็กที่ออกแบบเปนลายเรขาคณิต หลากหลายรูปทรง (fine การปองกันการปลอมแปลงดวยการออกแบบลวดลาย การออกแบบลวดลายบนธนบัตรนอกจากจะทำให line patterns) ทีม่ คี วามละเอียดซับซอน ยากตอการลอกเลียน เกิ ด ความสวยงาม การแบ ง ชนิ ด ราคาของธนบั ต รแล ว แบบและปองกันการปลอมแปลงไดเปนอยางดี ยั ง ช ว ยในการป อ งกั น การปลอมแปลงธนบั ต รได อี ก ด ว ย ซึ่ ง ในธนบั ต รไทยมี เ ทคนิ ค การป อ งกั น การปลอมแปลงที่ นำมาใชหลายเทคนิคดวยกัน ไดแก ภาพซอนทับ (See-through Register) เปนการ ออกแบบใหรูปลายเสนดานหนา และดานหลังของธนบัตร มีลวดลายประกอบกัน หากมองดานใดดานหนึ่งจะไมเปน ภาพที่สมบูรณ เมื่อยกธนบัตรสองกับแสงสวางจะทำใหภาพ ภาพที่ 11 ลายเรขาคณิตในธนบัตร ทั้งดานหนาและดานหลังประกอบเปนภาพสมบูรณ ภาพหรือตัวอักษรแฝง (Latent Image) เปนการ สรางภาพแฝงซอนอยูในลวดลายของธนบัตร โดยภาพแฝง จะเปนการพิมพเสนนูนที่หมึกจะมีความนูนสูงและมุมของ ลวดลายมีระดับตางกัน เมื่อมองแนวราบในมุมปกติจะไม เห็นภาพแฝงที่ซอนไว แตเมื่อนำธนบัตรมาพลิกเอียงในมุมที่ ภาพที่ 9 ภาพซอนทับ [6] แสงตกกระทบเหมาะสมจะเห็นภาพที่ซอนไว

4

ÇÒÃÊÒÃÇÔªÒ¡Òà ¤³Ðà·¤â¹âÅÂÕÍØμÊÒË¡ÃÃÁ

บริเวณในธนบัตรที่พิมพดวยการพิมพอินทาลโยคือ พระบรมฉายาสาทิสลักษณ ตัวเลขบอกชนิดราคาธนบัตร คำวารัฐบาลไทย รวมทั้งบริเวณที่เปนลายเสนบนธนบัตร

ภาพที่ 12 ภาพหรือตัวอักษรแฝง [6] การปองกันการปลอมแปลงดวยเทคโนโลยีการพิมพ เทคโนโลยีการพิมพในปจจุบันทุกระบบสามารถนำ มาใช ใ นการพิ ม พ ธ นบั ต รได แต เ พื่ อ เป น การป อ งกั น การ ปลอมแปลงธนบัตร เราจึงใชระบบการพิมพที่ปลอมแปลง หรือเลียนแบบไดยาก สำหรับธนบัตรไทยมีระบบการพิมพที่ ใชพิมพธนบัตรจำนวน 3 ระบบการพิมพ ไดแก 1. การพิ ม พ อิ น ทาลโย (Intaglio Printing) เปนการพิมพที่เนนลักษณะงานลายเสนเปนสวนใหญ งาน พิ ม พ ร ะบบนี้ มี ค วามพิ เ ศษคื อ หมึ ก พิ ม พ ที่ พิ ม พ อ อกมาจะมี ลักษณะนูนสูงจนสามารถสัมผัสได เราจึงเรียกชื่ออีกอยาง วาการพิมพเสนนูน แมพิมพจะมีลักษณะเปนพื้นลึกทำจาก ทองแดง โดยบริเวณที่ตองการใหเกิดภาพ (image areas) จะเปนบริเวณทีถ่ กู แกะใหลกึ ลงไป ซึง่ สามารถแกะดวยมือหรือ ใชเครือ่ งแกะก็ ได ความนูนสูงของหมึกพิมพจะขึน้ อยูก บั ความ ลึกหรือความตื้นของแมพิมพ หมึกพิมพจะเปนหมึกที่มีความ เหนียวหนืดสูง เพื่อใหหมึกสามารถกองนูนอยูบนกระดาษ ธนบัตรได การพิมพอินทาลโยสามารถปองกันการปลอมแปลง การพิมพธนบัตรได เนื่องจากลักษณะพิเศษของลวดลายหมึก พิมพเสนนูนที่มีความนูนสูงยากจะใชการพิมพระบบอื่นทำให เหมือนไดยาก และตัวเครื่องพิมพเองก็มีการผลิตขึ้นอยางมี จำนวนจำกั ด เพราะการพิ ม พ ธ นบั ต รทั่ ว โลกจะพิ ม พ ด ว ย อินทาลโยเปนสวนใหญ จึงชวยปองกันการปลอมแปลงอีก ระดับหนึ่ง สำหรับประเทศไทยมีเครื่องพิมพอินทาลโยอยู เพียง 2 แหง คือโรงพิมพธนบัตรธนาคารแหงประเทศไทย และโรงพิมพบริษัท จันวาณิชยซิเคียวริตี้พริ้นทติ้ง จำกัด ที่ นำเครื่องพิมพเขามาใชพิมพหนังสือเดินทางของไทย และ เอกสารสำคัญอื่นที่ตองการพิมพเสนนูน

ภาพที่ 13 พระบรมฉายาสาทิสลักษณและคำวารัฐบาลไทย พิมพดวยระบบอินทาลโย 2. การพิมพดรายออฟเซต (Dye Offset Printing) เปนการพิมพทพี่ มิ พบริเวณสีพนื้ ในธนบัตรการพิมพดรายออฟเซต เปนระบบการพิมพที่ลักษณะของแมพิมพนูนสูงเปนตัวตรง อานได เวลาพิมพหมึกจะคลึงผานแมพิมพที่นูนสูงขึ้น หมึก พิมพจะอยูบนแมพิมพและจะถายทอดหมึกลงตัวกลางเพื่อให เปนตัวกลับดาน กอนจะถายทอดลงสูกระดาษพิมพ เราเรียก วา เปนการพิมพโดยออม (indirect printing)

ÇÒÃÊÒÃÇÔªÒ¡Òà ¤³Ðà·¤â¹âÅÂÕÍØμÊÒË¡ÃÃÁ

5

ดรายออฟเซตหรือออฟเซตแหงเปนการพิมพที่มี ลักษณะหลักการของระบบการพิมพ 2 ระบบเขาดวยกันคือ การพิมพเลตเตอรเพรส (Letterpress Printing) กับการ พิมพ ออฟเซต (Offset Printing) เขาดวยกัน โดยแมพิมพ ที่มีลักษณะนูนสูงจะเปนการพิมพเลตเตอรเพรส และการที่มี ตัวกลาง ในการรับและถายทอดหมึก เปนลักษณะของการพิมพ ออฟเซต

ภาพที่ 15 นัมเบอรริ่ง (ซาย) เลขหมายและลายเซ็นตที่ พิมพดวยระบบเลตเตอรเพรส

นอกจากระบบการพิ ม พ ทั้ ง 3 ระบบ ที่ ใ ช พิ ม พ ธนบัตรแลว ยังมีวิธีการพิมพอีกประเภทหนึ่ง แตไมเกิดเปน สีขึ้นในธนบัตร แตจะเกิดเปนลายนูนสูงขึ้นมา จนสามารถ สัมผัสได เราเรียกวา การดุนนูน (Embossing Stamp) เปนการปมหรือการอัดลงบนธนบัตร การดุนนูนนั้นตองมี แมพมิ พ 2 ชิน้ คือแมพมิ พตวั นูนและแมพมิ พตวั ลึกกระดาษจะ ผานไประหวางแมพิมพทั้งสอง แลวกดอัด ทำใหเกิดการนูน ขึ้นของกระดาษธนบัตร การดุนนูนนี้นอกจากปองกันการ ปลอมแปลงแลวยังเปนประโยชนสำหรับผูพิการทางสายตา ภาพที่ 14 ภาพสีพื้น พิมพดวยระบบดรายออฟเซต [5] เราเรี ย กว า ลายดุ น นู น เพื่ อ ผู พิ ก ารทางสายตา(Blind Embossing) ลายดุนนูนที่พิมพจะใชเปนภาษาเบลลซึ่งเปน 3. การพิมพเลตเตอรเพรส (Letterpress Printing) ภาษาสำหรับผูพิการทางสายตา โดยลายดุนนุนจะบอกชนิด เปนการพิมพที่พิมพเลขหมายประจำธนบัตร และลายเซนต ราคาของธนบัตร ธนบัตร การพิมพเลตเตอรเพรสเปนระบบการพิมพทล่ี กั ษณะ ของแมพิมพนูนสูงเปนตัวกลับอานไม ไดเวลาพิมพหมึกจะ คลึงผานแมพิมพที่นูนสูงขึ้น หมึกพิมพจะอยูบนแมพิมพและ จะถายทอดหมึกลงกระดาษพิมพโดยตรง เราเรียกวา เปนการ พิมพโดยตรง (direct printing) เลขหมายประจำธนบัตร แตละฉบับจะมีเลขหมายไมเหมือนกัน แมพมิ พจงึ ตองเปลีย่ น ตลอดเวลา เพื่อใหเลขหมายไมซ้ำกัน แมพิมพท่ีใชพิมพเลข หมายจะเรียกวา นัมเบอรรงิ่ (rotary numbering machine) การที่เลขหมายไมซ้ำกันในธนบัตร ชวยปองกันการปองกัน ภาพที่ 16 ลายดุนนูนภาษาเบลล [6] การปลอมแปลงไดอีกเทคนิคหนึ่ง ธนบัตรเปนสิ่งพิมพมีคาที่ตองการการปองกันการ ปลอมแปลงสู ง ดั ง นั้ น เทคนิ ค และวิ ธี ก ารป อ งกั น การ ปลอมแปลงในธนบัตร คงตองพัฒนาขึ้นตลอดเวลา เพื่อไม ใหมีการปลอมแปลงธนบัตรได

6

ÇÒÃÊÒÃÇÔªÒ¡Òà ¤³Ðà·¤â¹âÅÂÕÍØμÊÒË¡ÃÃÁ

เอกสารอางอิง 1 คณะอนุกรรมการบัญญัติศัพทวิชาการพิมพ. (2540). ศัพทบัญญัติวิชาการพิมพฉบับราชบัณฑิตยสถานและ ฉบับแก ไขเพิ่มเติม. พิมพครั้งที่ 2. กรุงเทพฯ : โรงพิมพชวนพิมพ.

2 ธนาคารแหงประเทศไทย. (2550). รอบรูเรื่องธนบัตรไทย. พิมพครั้งที่ 2. มปท.

3 Oknation.net. (2551). หมาย เงินกระดาษชนิดแรกของไทย. (1 พฤษภาคม 2553). http://www.oknation.net/ blog/print.php?id=266374 4 ธนาคารแหงประเทศไทย. (2545). 100 ป ธนบัตรไทย. กรุงเทพฯ : โรงพิมพกรุงเทพ(1984).

5 ธนาคารแหงประเทศไทย. (2551). ลักษณะตอตานการปลอมแปลงในวัสดุพิมพ. (4 พฤษภาคม 2553). http://www.bot.or.th/Thai/Banknotes/production_and_security/NPT_BankOfThailand/Pages/ Material_print.aspx 6 ธนาคารแหงประเทศไทย. (2551). ลักษณะตอตานการปลอมแปลงในลวดลายธนบัตร. (4 พฤษภาคม 2553). http://www.bot.or.th/Thai/Banknotes/production_and_security/NPT_BankOfThailand/Pages/ Material_design.aspx 7 ธนาคารแหงประเทศไทย. (2551). ลักษณะตอตานการปลอมแปลงในหมึกพิมพ. (4 พฤษภาคม 2553). http://www.bot.or.th/Thai/Banknotes/production_and_security/NPT_BankOfThailand/Pages/ Material_Ink.aspx

ÇÒÃÊÒÃÇÔªÒ¡Òà ¤³Ðà·¤â¹âÅÂÕÍØμÊÒË¡ÃÃÁ

7