Хөлс by Цаг Хугацаа

Нэхэл хатуутай ш ү лэг Одон мичид т эрт ээд ирмэлцээд Онгон саран т энгэрт мишээгээд Орчлон ерт ө нц т энхлэгээ эргэсээр Одоо яг, он солигдлоо Дарсаа задлахаар авахад ноднин жил байсаан Данхийлгэн буудуулахад аль аль нь байлаа Дараалуулан хундгалахад энэ жил байлаа Даваадуулан хэлэхэд хоёр жил уулаа Ү згээ аваад эхлэхэд ноднин жил байсаан Үү нийг бичээд дуусахад энэ жил байлаа Дуншилт багатай т ө рсийм зайлуул, энэ ш ү лэг Дуртай нь аргаг ү й мэндэлсийм х өө рхий, энэ ш ү лэг Отголж бичсэн ноднин жилийн ш ү лэг энэ байна Овор сууж ө т ө лн өө , т эгэлг ү й ч яахав Онголж эхэлсэн энэ жилийн ш ү лэг бас л энэ байна Олон д үү нэхнэ дээ золиг чинь, яадаг билээ,,яахав ,яахав Хорвоод морилсон энэ ш ү лгийг Хоёр жил бичлээ, з ө в л д өө Нэг ө лгийт эй энэ хоёр ш ү лэг чинь Нэхэл хатуутай нэг л ш ү лэг юм ш үү д ээ, яадгийм ? 2004-2005он Х ө х Монгол Аргаль янгир нь архайлдсан с ү рлэг улаан уулстай Алтан наранд м ө нг ө рс ө н т ү ргэн урсгалт голуудтай Х өө ср ө н шуугиж бишр үү лсэн х ө гжмийн аялгуут х ү рхр ээт эй Х өө мий, эхэл, домборын олон ястны эгшигт эй Хүний сэтгэл булаасан Хөх Монголын нутаг Буга, согоо нь эрхэлсэн х ө гл ө г ө р ө тг ө н шугуйтай Буман амттан дэлгэрсэн тансаг баян нуруутай Саваа халин мяралзсан д ө лг өө н урсгалт м ө рн үү дт эй Сартай ү дшийг мялаасан амраг хо сын болзоотой

Хүний сэтгэл булаасан Хөх Монголын нутаг Огторгуйг тосон айлссан алсын цэнхэр хаяатай Орсон буурын т эшсэн арвин цагаан хоолойтой Олон амьтнаа жаргаасан Баян-Б ү рд устай Онгон т ө рх өө гээгээг ү й алтан шаргал элст эй Хүний сэтгэл булаасан Хөх Монголын нутаг Нүдний хараа уусгасан дорнын т эгш талтай Н үү гээд суугаад барахг ү й ө лзий болсон буурьтай Ухаад, эдлээд дуусахг ү й уурхайн олон ордтой Уугаад, хэрэглээд ширгэхг ү й рашаан булaгийн ундаргатай Хүний сэтгэл булаасан Хөх Монголын нутаг Ү елзэн найган б ү жиглэсэн ө нд ө р ургацын т энгист эй М ө нг ө н товч шиг б ө мбийс ө н танан цагаан гэрт эй Ө рг ө н талыг хучсан ө н ө р арвин с ү р эгт эй Ө нд ө р ө вгийг дээдэлсэн ардын нарийн дэгт эй Хүний сэтгэл булаасан Хөх Монголын нутаг Авто машин хурдалсан дардан шаргал замтай Агаарын х ү лэг с ү нгэнэсэн далай цэнхэр тэнгэрт эй Ө рн үү н х ө гжил цогцолсон ү нд эсний олон ү йлдвэрт эй Ө рг ө н д элхийд цацсан радио, телевизийн сувагтай Хүний сэтгэл булаасан Хөх Монголын нутаг Газар шаглан довтолсон галт т эрэгний ө рт өө т эй Гандирсын ө нг өө р солонгорсон ганган цагаан хоттой Өө р хаана ч байхг ү й өө д өө цойлсон бичигт эй Ү йт эн хуарыг чамлуулсан ө н ө эртний урлалтай Хүний сэтгэл булаасан Хөх Монголын нутаг Хонгон дээрээ т эмд эгт эй

хонгор олон ү рст эй Хол, ойрдоо зартай хо сг ү й х өө рх ө н охидтой Дэнж хотойтол алхалсан дэнд үү ханхар эрст эй Дээд т энгэр ээс удамтай дэлхийг таньсан ө тг ө ст эй Хүний сэтгэл булаасан Хөх Монголын нутаг Агаар өдлөн ниссэн цэц мэргэн харваатай Ааг х ү ч нь зангирсан арслан зааны даваатай Алдрай жаалууд гийнгоолсон шандаст х ү лгийн т ү р үү т эй Алсын аянчин саатсан уртын дууны шуранхайтай Хүний сэтгэл булаасан Хөх Монголын нутаг Мөнх тэнгэрийн зарлигтай Хаан Чингисийн захиастай М ө х ө с т ө рийг хувьсгасан Жанжин С ү хийн гавьяатай Ардчиллын салхийг хагалсан Агуу Зоригийн ухаантай Аль ч ү ед ээ хийморьтой Зовхи нь дээшээ т ү мэнт эй Хүний сэтгэл булаасан Хөх Монголын нутаг Түүхийн хуудсанд мөнхөрсөн т ү мэн жилийн шастиртай Т ү мний итгэл нягтарсан т ү вшин энхийн уриатай Алтан соёмбон тамгатай т ө рийн алаг далбаатай Ажнайн бо соо хийморьтой т ө р ө лх орны с ү лдт эй Хүний сэтгэл булаасан Хөх Монголын нутаг 2004-11-15 Улаанбаатар хот Ээжт эй, с үү т эй хорвоо Х ү м үү н заяа т ү шсэн намайг Х ө х үү лж суусан х ү н нь ээж байлаа Ө лгийн б үү вэйг надад дуулсан Ө рл ө г дагина нь ээж байлаа Ө мн өө с нь м ө лх ө х ө д ìèíü баярлаж байсан Ө р нимгэнт эн нь ээж байлаа Х ө лд оруулах гэж суганаас дэмжсэн Х ү ндт эй х ү н нь ээж байлаа

Ааруул, ө р ө м, ээзгий ө рчих өө д Аргадаж суусан х ү н нь ээж байлаа Айлын нохойно ос айж орилоход минь Аварсан ачтан нь ээж байлаа Сургуульд суðàхаар сум руу явахад ìèíü Суга баярласан х ү н нь ээж байлаа Эр цэргийн албанд мордоход минь Элгэнд ээ нулимстай х ү н нь ээж л байлаа Гэм хийчихээд зэм х ү лээхэд минь Гэсгээсэн ш үү гч нь ээж байлаа Хуудуутай хэргээс зайлуулж чадсан Хуулийн з ө вл ө х минь ч ээж л байлаа Дуутай хорвоод х ө г нэм үү лсэн Дууны багш минь ээж байлаа Өө дл ө х ү ед минь хагартлаа баярласан Ө н ө р сэтгэлт эн нь ээж минь л байлаа Урагшаа тэм үү лсэн горхихон миний Ундарганы эх нь ээж байлаа Амьдралын туршид алдсан б ү хнээс минь Ахиад олдохг ү й нь ээж байлаа *** Алаг хорвоотой н үү р тулж Аавын гэрт зай эзлээд Анх амласан ү нэт рашаан минь Ангир шаргал уураг байлаа Ар булагийн тунгалаг усаар Аранзал улаан гал дээр чанаад Аавд дээжлэн барьсан цайг Амталсан рашаан нь с үү байлаа Эр болж бие минь цэгцр ээд Эхний аянд мордох ү ед минь Ээжийн барьсан эрхэм рашаан нь Ээлт эй цагаан с үү байлаа Сургууль т ө гс өө д нутагтаа очиход Сумын т ө вд анх то ссон Минжээ эмээгийн ер өө лт эй рашаан Мэндийн цагаан с үү байлаа Гэгээн амьдралын бо сгыг алхаад Гэргийгээ дагуулаад гэрт ээ ир эхэд Аавын барьсан хадагтай рашаан Амтат цагаан с үү байлаа Алдраа дуурсгах ир ээд ү йн баатар Аминаас тасарсан энхрий ү р минь Ө др өө с ө д ө рт ө с ө н торнихдоо Ө вл ө с ө н рашаан нь с үү байлаа Цагийн цагт жаргалд умбуулсан Цар хязгаарг ү й баян нутгаа Санан санан ө рг ө н с ү слэсэн Цацлын рашаан нь с үү байлаа * * * Ийм болохоор энэ хорвоо Ээд эхг ү й с үү ний хорвоо билээ 4

Тйим л болохоор энэ хорвоо Тэнгэр ээжийн хорвоо билээ Улаанбаатар хот 2006оны 6сарын 1 нд

Ингэж болохг ү й !...

"МИ-8" нисдэг тэрэг осолдож 15 эрс амь үрэгдлээ. / бодит баримтаас/

Арван таван сайхан эрс Алсын од руу харваж одлоо Арван таван айлын гэрт Аавын зай хонхойж ү лдлээ Тэнгэрийн мууг мэдсээр байж Техникийн о слыг тооцсоор байж Эрг үү биш хэнэгг ү й дарга нар Эрэлхэг залуусыг эрлэг р үү хаялаа Эр ээ алдсан эхнэр орилж Эцгээ алдсан х үү уйлж Ү рээ алдсан ээж муужирч Ө рг ө н олны элэг эмт эрлээ Тушаал бол тушаал байдаг Тууштай зоригт баатар эрс үү д Тэнэг даргын мулгуу тушаалаар Тэнгэрийн оронд м ө нх нойрслоо Худлыг цуглуулж " ү нэнийг" бо сгоод Хуудуутай явдлаа ө нг ө л ө н далдлаад Тал засан нэгнээ ө мг өө л өө д Талийгаач нарт бурууг тохлоо Тангараг ө рг ө с ө н цагаан ө мсг ө лтн үү д Ташаарч биш "доль" хамахдаа Ү хлийн шалтгааны ү нэн м ө нийг Ү зсээр байтал будилуулж чадлаа. Хэргийн эзэн хэнгэрэгийн дохиурыг Хичнээн хайлаа ч олдохоо с ө нг ө р ө х нь Эвэрт эн туурайтнууд эвсэж ү гсээд Эцсийн эцэст з ө вд ө ж таарах нь Ү нэхээр хачирхалтай нэгэн з ү йл Ө н өө дрийг х ү рт эл нууц ү лдлээ Ү хээг ү й байхад нь авсыг нь бэлдсэн нь Ө мн ө з ү гийнхний ёсыг дагаж д ээ, янз нь Яамны сайд нь т эрхэн агшинд Яарч сандраад "пайнагт" орохдоо Огцорно хэмээн зарлаж орхисноо Орондоо з үү д элсэн болж ө нг ө рл өө "Онцгой байдлын" том толгойтон Огтхон ч гэмг ү й гэдгээ баталлаа Ер ө нхий сайд ч энэ хэр эгт Ер өө с өө холбогдолг ү й болохоо нотоллоо Улсын ер ө нхийл ө гчийн хувьд бол Урагшг ү й албатдаа бурууг тохлоо 5

Тухайн ү ед нь мэдэгдсэнсэн бол Тусалж чадах шидт эйгээ хэллээ Тийм болохоор энэ гамшиг Тэнгэр, талийгаач нарын буруу боллоо Ө нчирч ү лдсэн ар гэрийнхний Өө т эй заяаны алдаа боллоо Ер нь т эгээд энэ явдал Ердийн шахуу ү зэгд эл гэж "Онцгойн" нэгэн "мундаг" эрхэм Олон т ү мэнд ичихг ү й бурлаа "Сардаа нэг х ү нээ алдах явдал Санамсарг ү й биш байдаг л юм" гэж Норматив юм шиг хэнэгг ү й айлдахад нь Нойтон сормуус х ө лд ө ж орхилоо Тэхээр энэ чинь юу болж байна Тэнгэрт одсон тэдгээр залуус чинь Эгд үү буцлам аймшигт газрын Энэ жилийн алдагдал болох нь ээ! Ү г ү й ш үү ! Ингэж хэрхэвч болохг ү й Ү нэн м ө нийг олох л ёстой Үү рд одсон н ө х ө д минь бо сохг ү й ч Ү лдсэн залууст нь хэрэг болно "Огцруулах" гэдэг ч цаад утгаараа Огтоо с шийтгэл биш шагнал ш үү д ээ Ондоо газар бас л томроод Олны амиар тоглоно ш үү дээ Хийсэн хэр эгт нь таарсан ялыг Хэзээ ч гэсэн ө г ө х л ёстой! Ө нг ө , м ө нг өө р мултрах явдлыг Ү т эр т ү ргэн авслах ёстой! Хуулийн н ө х ө д минь хараагаа хурцлаач! Хуулиа битгий гуйллаж будилаач! Буруутай этгээдэд нь зэм тохооч! Буман олондоо ү нэнийг харуулаач! Улаанбаатар хот 2008 оны 4-р сар. Аав минь Аав минь Цамаан баян яваг гэж Цадигг ү й занд сургааг ү й Цагаас цагт х ө гжиг гэж Цагаан толгой н ү дл үү лсэн Аав минь Аархуу баян яваг гэж Алт м ө нг ө хураагааг ү й Амьтнаас дутахг ү й байг гэж Аравтын бутархай сургасан Аав минь Толгой баян яваг гэж Торго дурдан ө вл үү лээг ү й Толгой нь цэнэгт эй яваг гэж Тооны х ү рд цээжл үү лсэн 6

Аав минь Ихэмсэг баян яваг гэж Эд х ө р ө нг ө бэлд ээг ү й Энэ т эрнээс дутаахг ү й гэж Эгшигт долоог таниулсан Аав минь Харгис шир үү н болог гэж Хараал урсгаж байгааг ү й Хайрлаж чаддаг байг гэж Ер өө л хэлд эг байсан Аав минь Ууртай догшин болог гэж Ууж цамнаж байгааг ү й Ухаан сэргэлэн байг гэж Унших ном бэлэглэсэн Аав минь Дорой Донж яваг гэж Дарамт шахалт ү з үү лээг ү й Цовоо сэргэлэн болог гэж З ү йр цэцэнд сургасан Аав минь Арчаа муутан болог гэж Алхайж хэвт эхэд дасгааг ү й Ажилч хичээнг ү й болог гэж Арга ухаанд сургасан Аав минь Архичин тамхичин болог гэж Эх үү н ү нэрт байлгааг ү й Адгийн муугаас зайлаг гэж Агаар салхинд т эвэрсэн Аав минь Хуудуу явдалтан болог гэж Худал хэлж байгааг ү й Ү нэнч шударга яваг гэж Ү лгэр, туульс ярьсан Аав минь Ихэрх үү сагс óó болох вий гэсэнд ээ Ү рэлгэн занд сургааг ү й Элдвийг юм болгог гэж Гарын багажаа ү лдээсэн Аав минь Ноорхой цоорхой яваг гэсэнд ээ Хуучныг н ө х ө ж ө мсг өө г ү й Ноёдоо с дутахг ү й амьдраг гэсэнд ээ Номын далайд х ө в үү лсэн

Харсаар, үзсээр, сонссоор байгаад Хаацайлж, нууж, дарсаар байгаад Хашсан савандаа багтахаа байгаад Хага үсэрсэн бухимдал ийм буюу.

Завхрал. Т ү мэн булхай нь илэрсэн намынхан Т ө р жолоодон сандарч завхарсан Т ө р өлхийн зальжин цагаан дээрэмчид "Т ө с ө л" саан баяжиж завхарсан Ө нд ө р сэнтийд заларсан ноёдууд Ө д ө р б ү р маргаж завхарсан Ө рг ө н олны сэтгэлийг ү йм үү лэн Засаг т ө р өө огцруулж завхарсан "Ардчилал" баг ө мсс ө н ихс үү д Арчаагаа алдан талцаж завхарсан Алтан урaгèéн хойч ү еэ Аллагатай киногоор х ү м үү ж үү лж завхарсан Нийтийн т ээврийнхэн ү нэ х ө лс өө Нэмж ү рж үү лэн с ү рд үү лж завхарсан Нийтийн эзэмшил гудамж талбайг Нэг баян ө мчилж завхарсан Баян с ү ргээ машин болгоод Барагшин замаа т ү гжиж завхарсан Бага оворын "микро"-ийн ү йлчлэгчид Багтарч унатлаа бархирч завхарсан Хурга хариулах насны багачууд Хулгай д ээр эмд ороолдож завхарсан Хууль сахиулах эрхэм т ү шээд Хуулиа "гуйллан" завхаруулж завхарсан Баялаг эрд энэсээ ухаж авчихаад Байгалиа сэргээлг ү й с ү йтгэж завхарсан Багачууд х үү хд үү дийн соёлын т ө в өө Баян эрхм үү д булааж завхарсан Ө влийн улиралд нийслэл хот маань Ө тг ө н утаанд дарагдаж завхарсан Ү змэрийн танхимаас ү нэт з ү йлсээ Ө л ө н н ү дт эн үү д хулгайлж завхарсан Мэдлэг ихт эй банкны ажилтнууд Мэргэжлээ ашиглан луйвардаж завхарсан Мэргэжлийн хяналт тавьдаг т ү шмэд үү д Мэдлээ хэтр үү лэн хуйвалдаж завхарсан Цоорхой хуулийн сиймхийг ашиглаад Цодгор баньдиуд х ө лжиж завхарсан Дасгаж хуурсаар м ө нгийг нь цохичихоод Дампуурал зарлаад г ү рийж завхарсан Хил гаалийн с ү ржин тушаалтнууд Хэд эн наймаачдаа дарамталж завхарсан Хэл буруутай хэрмэл цагаачид Хээнцэр охидыг бузарлаж завхарсан

" Ө мд баатрууд" гайтай хорыг Ү з үү лж, харуулалг ү й авчирч завхарсан Ү йлдвэрийн нэрт эй лайтай утаанд нь Ө рг ө н олон ө вчилж завхарсан Эрдэмт мэргэн номч багш нар Энхрий ү рсийг ялгаварлаж завхарсан Эдгээх тангарагтай цагаан ө мсг ө лтн үү д Элдвийн хахууль нэхэж завхарсан Монгол ж удгаа алдсан б ө хч үү д Молиго ү мх үү лэн барилдаж завхарсан Мордохыг ч мэд эхг ү й баян д ээдс үү д Морины уралдаанд магнайлж завхарсан Ү нэний т ө л өө т эмцсэн сэхээтнээ Ү йлийг нь баран ш үү ж завхарсан Ү зэг нь хурц шударга сэтг үү лчээ Ү зэн ядан яллаж завхарсан Ө мн ө з ү гийн шингэн хорыг Ө св ө р ү е нь залгилж завхарсан Ө нд ө р цолтой шар зурхайчид Ө др өө андууран маргаж завхарсан Хэтийг хардаг хуурамч мэргэд Хэтэрхий олширч хулхидаж завхарсан Хэлтгий захтан овилгог ү й хуврагууд Хэр үү л зодоонд т эрг үү лж завхарсан Т ө рийн халамжг ү й, орлогог ү й ээж үү д Т ө рс ө н ү р ээ т өө р үү лж завхарсан Т ө м ө р н үү рт эй т ө рийн т ү шээд Т ү мэн олноо залилаж завхарсан Урлаг соёлын хэнзхэн "однууддаа" Улсын гавъяатыг "б өө нд ө ж" завхарсан Сод б ү т ээлг ү й номын банди нараа Сохроор "докторлон" цоллож завхарсан Утга т ө гс ардын урлагаа Урын сангаас шахаж завхарсан Уншиж, гиншсэн х ө гийн дуугаар Уйтгар гунигаа арчиж завхарсан Аялгуу яруу т ө р ө лх хэлээ Алдас болмоор эвдэж завхарсан Авъяас м ө х ө с х өө рхий дуучид Ад шулам шиг чарлаж завхарсан Элбэг баян хуншг ү й дээдс үү д Эмзэг б ү лгийнхнийг хялайж завхарсан Эрлэг болсон зэрлэг барамууд Ээжээ хороогоод н ү гэлт эж завхарсан Малаа хулгайд барсан малчид Мацаг барьж хоо сорч завхарсан Мангас шинжт эй х ү йт эн гартнууд Машин т эргийг "махлаж" завхарсан Аав ээжд ээ х өө гдс ө н х үү хд үү д Аймаг дамжин т энэж завхарсан Албан тушаалт том толгойтнууд Авилгал зооглон ц ү дийж завхарсан Аргаа барсан ө р ө вд ө м малчид 9

Айдас х ү йд эст баригдаж завхарсан Араатнаас дор махны ченж үү д Адуу тэмээг буудаж завхарсан Хоо сон хоно сон оронг ү й ядуус Хог т үү н булаалдаж завхарсан Хоол нь ихэдсэн баян ц ү дгэр үү д Хонгор охидыг ү нэлж завхарсан Авир муутай танхай харчууд Архи сэнгэн үү лж агсарч завхарсан Ажил байхг ү й золигийн залуус Айл ухан тансаглаж завхарсан Амьдрал дорой з ү д үү х ү м үү с Алтны шороонд ү р эгдэж завхарсан Аймшгийн тоглоом эрхэлсэн зальтнууд Алаг ү рсийг маллаж завхарсан Х ө нг ө н т эрэгт эй халамцуу баячууд Х ө д ө лг өө н з ө рччих өө д хаадайж завхарсан Х ө срий царайлсан адгийн с ү гн үү д Х ү н "т ө х өө рчих өө д" сэжигл үү лж завхарсан Элэг нь чулуужсан м ө с ө н дотортнууд Эмс, охидыг х ү чирхийлж завхарсан Ичих н үү рг ү й шалиг х үү хн үү д Эрсийн ө врийг дамжиж завхарсан Ц өө р ө м шандаа бузарлаж завхарна Ц ө м өө р өө архидан дампуурч завхарна Ц ө хр ө л гутралд ид үү лж завхарна Ц ө в үү н цаг айлсаж завхарна. Ээ, б үү ү зэгд! Улаанбаатар хот 2006 он. Тусгаар тогтнол Эртний улбаагаа залгаж дээлт эй т ө рс ө н бурхад минь Энг ү й уудам орноо дээдлэж ш ү т эж явсан юм Эзлэх булаах шуналаар хилийг минь алхсан хэнийг ч Элэгийг нь ц ө м ө шигл өө д тамын орон руу х өө с ө н юм Тугаа мандуулж явсан эр элхэг дайчин баатрууд минь Туурга тусгаар улсаа хадгалж , хамгаалж явсан юм Туурайт х ү лэгийн зоон д ээр дэрвэж явсан д ээд эс минь Тулхтай т ө рийн ухаанаар т ү мнээ залж байсан юм Манжид эрхээ алдаад с ө х ө рч доройтож явахдаа ч Махир луутай тугийг нь

тас ширвэж хилэгнээд Манай улс хэзээ ч тусгаар байх ёстой гэж Мах, цусаа бартал т эмцэж, бо сч явсан юм Ц ө с ихт эй нь ү нэн хатан зоригт х ө вг үү д минь Т ү мэн хар цэргийг хиар цохин дараад Т ө р ө лх сайхан орноо дэрсэн шаахайнаас цэвэрлэж Т ө рт эй, засагтай улсаа байгуулж, бадруулж ирсэн юм Цаг т ө рийн самуунд дээр дорг ү й уймарч Цайлган сэтгэлт т ү мэн царай даран суухад "Цагаан дээлтийн х үү " б ү лгийн н ө х ө дт эйгээ нэгдэж Цаг тооллын х ү рдийг "Хувьсгал" гэж эрг үү лсэн юм Хоёр их г ү рний дунд хавчигдан шаналж байсан Хоцрогдсон х ө гжилт эй Монгол Тусгаар тогнолоо зарлахад Хол ойрг ү й цочин ү нэнд итгэж чадалг ү й Хорвоо т эр чигээр ээ н ү д б ү лтийн гайхсан юм. Айл саахалтын хаадууд х ө мс ө г зангидан занаж Америк тивийн ноёдууд ч ү зэн ядан ярвайж Арлын т ү р эмгий улс ш ү д ээ хурцлан дайраад ч Аль алиных нь хоншоор тас ү ср ээд буцсан юм. Ази тивийн цээжинд тусгаар улсаа байгуулж Ардын хувьсгалын ялалтаар тууштай давшин ороход "Их багшийн" тусламж ү нэхээр их байсныг Эрт орой хэзээ ч нуух эрхг ү й ү нэн. Б ү гд Найрамдах Б ү рэн Эрхт Монгол Ард Улс Б ү р эхнээсээ тэр шулуун замаар явааг ү й. Б ү дэрч бо сч ө ндийс өө р эрин ү ет эй золгоход Б ү х нийтийн ү йлсийг Хувьсалт Нам жолоодсон.

Өө р нийгэм байгуулах Т үү хийн ээдрээт харгуйд Ү нэн худал хоёрыг Хорвоогийн жамаар амсахдаа Т ө р т ү мний н ү д эн д ээр Т ү мэн хуврагуудаа хайлуулж Т ө р засгийн сайддаа ч "Хилсийн тит эм" ө мс үү лсэн юм Бараан он жил үү д Элэг р үү ө рг ө с өө р хатгаад Барааг ү й болсон бурхаддаа Зул ө рг өө д л ү лдсэн юм Тэглээ ч миний Монгол ө вд ө г с ө х ө рч у нааг ү й Тэмцэл ухаан хоёроор Б ү гдийг ялж чадсан юм Хоо сон байсан нутагтаа Шинэ хотоо с ү нд эрл үү лж Хотлоороо шамдсан ү йлдвэрээ өө рийн гараар цогцлуулж Хорвоогийн их х ө гжл өө с Алхам ч хоцролг ү й з ү тгэсээр Хорьдугаар зууныг Нэр х ү ндт эй ү дсэн юм Шинжлэх ухааны салбарт Эрд эмт эн мэргэд тодорч Шилд эг арга барилаар Буянт с ү ргээ ү рж үү лэн Од гаригсийн ерт ө нц ө д Малчны х үү цойлж Олон улсын инд эрт Нэрийн хуудсаа хадсан юм Нэгдмэл нэг санаагаар Давшиж чадсан болохоор Нэгдсэн ү нд эсний байгууллагад Х ү ндт эй байр эзлээд Х ү н т ө р ө лхт ө ний т ө л өө энхийн уриатай явснаар Х ү ж д элхийн элгэнд Тусгаар тогтнолоо баталсан юм Улаанбаатар хот. 2004-11-18нд

Японд, Мниматогийн тахал буюу мөнгөн усны хордлого болох "Бүжиглэгч муур" хэмээх өвчнөөр тухайн үед 2252 хүн нас баржээ. Манайд одоогоор 30000 гаруй хүмүүст дээрхи өвчний анхны шинж тэмдэг илрээд байна. /Теле мэдээнээс/

М ө нхийн ус биш, м ө хлийн ус. Бор хоногийг аргацаах санаатай Болж ө гв ө л д эвжих бодолтой Овоолсон шороо угааж суугаа Олон х ү м үү сийг та хараач ! Цэгийн т ө дий алт олохоор Цэвэрхэн б ү сг ү й шороо угаана Цэргээс саяхан ирсэн залуу ч Цээжээ н ү цгэлээд шороо ухна Арлын г ү рэнд т эрт ээ жил үү дэд Аюулын харанга д элдсэн бодисыг Алт эр эгч х өө рхий т эдн үү с Анзаарах с ө х өө г ү й хэрэглэцгээж байна М ө нг ө н ус гэдгийг тэд М ө нг ө олох ус л гэж мэд эхээс Ү хлийн аю ултай хор гэдгийг Ү нэндээ ухаарахг ү й ш ү т эцгээж байна *** Эрхэм ноёдууд х өө рхий т эднээс Татвар л нэхэж зовоохоо с биш Эр үү л мэндийх нь т ө л өө бол Ээлт эй санаа тавихг ү й байна Эгэл бор ядуучууд Хоолны т ө л өө хордож Эзэн болсон бо ссууд нь Тэдний х ө лс өө р баяжиж байна М ө нг ө н ус гэд эг чинь М ө хлийн ус гэдгийг М ө лх ө ж байгаа хордогсод Даанч нэг санахг ү й байна Энг ү й мэргэн эрдэмт эд ээ! Эднийг сайн хараач! Ү зсэнээр дулимаг т эд нар Ү хлийн хаалга тогшиж байна! Ү мх мах, чимх будааны т ө л өө Амиа хорлогч ядарсан т эдэнд Ү нэн м ө нийн цаад учрыг Сэхээр үү лж ө г өө ч, гуйж байна Цэгийн т ө дий алтыг

Биед ээ наасан м ө нг ө н ус Чиний амийг б ү рэлгэх Цагаан мангас юм ш үү , болиоч д ээ! *** Алт амины ү нэт эй гэж Ө вг ө дийн захисан сургааль Ал уулахыг биш, хордохыг хэлснийг Ө н өө д ө р бид харж байна Эрхэм дээдэс, т ү шээд минь ээ Элгээ б ү лээсгээд т эднийг хараач! Эрлэгийн элчийг эрд эмг ү й ядуучууд Эхнэр нь юм шиг т эвр ээд зогсож байна Овоолсон шороондоо т эдгээр ядуучууд Даруулж ү хэцгээж байна, х өө рхийс минь! Олзоо булаалдсан танхай зарим нь Нэгнээ х ө н өө цг өө ж байна, яадаг билээ! Тэдний араас алслан х ө в ө рс ө н Ядуусын цуваа ө рг ө с ө ж байна, даанч дээ Тэнгэрт халих м ө хлийн зам руугаа Яаран нэгд эцгээж байна, ээ халаг минь! М ө нг ө н ус гэд эг чинь М ө нхийн ус биш М ө ч, м ө ч өө р чинь таслах М ө хлийн ус юм ш үү , болиоч д ээ! *** Ухаан санаа нь самуурч Солиотой болсон хойно нь Ухамсар муугийнх гэж Шоолж суух уу, бид чинь! Ү е м ө ч нь бадайрч Гуйвж дайвсны нь дараа Ү хлийн хаалгаа татаж д ээ гээд Баалж суух уу, бид чинь! Х ү м үү с ээ, бид чинь ингэхэд Х ү н болохоо с, чоно биш Х өө рхий т эднийгээ даруйхан Х ө н өө лт аюулаас татацгаая! *** Хамаг бие янгинаж ө вд өө д Харц х ү рт эл г ө лийж орхиод Д ө рв ө н м ө ч саа-д дайруулаад Д ө нг ө ж амьтай, зовдог юм ш үү ! Т ө рс ө н бие салгалж чичр ээд Т өө ч гишгэж чадахг ү й болоод Т ө рс ө н ү р нь эрэмд эг гараад Т ү мэн зовлон эдэлдэг юм ш үү ! Уур хилэн багтахаа байгаад Уулзсан б ү хэн р үү ү счиж дайраад Ухамсарт амьдралаас салан одоод Ухаан санаа самуурдаг юм ш үү ! Б ү дэг бадагхан орчноо таниад "Б ү жиглэгч муур" шиг чичирч татвалзаад Тэгээд б ү р эцсийн шатандаа 14

Тэнцвэр ээ алдаж хэвт эрт орно ш үү ! М ө нг ө н ус гэд эг чинь М ө нхийн ус биш М ө ч, м ө ч өө р чинь таслах М ө хлийн ус юм ш үү , болиоч д ээ! *** Ө н өө д ө р харин энэ явдал Ө нг ө р ө х биш, цэцэглэх аядлаа Ө мн ө х ө ршийн ө мд баатрууд М ө нг ө н усаа з өө х боллоо Өө дг ү й хужаа нар биднээс далдуур Ө чн өө н алт хулгайлж угаачихаад Ө н өө х с ү рхий аймшигт хороо Ө р өө нийх өө цонхоор цацаж даварлаа Х ү м үү с ээ, одоо анхаарахг ү й бол Х ү нсний з ү йл ч итгэлг ү й боллоо Бултыг өө рсд өө хийд эг бид нар Бусдын гарыг харах боллоо Химийн хороор зумласан махаа Хэрчиж, таваглаад ө гд ө г боллоо Даанч дээ, бид чинь нутагтаа байсаар Далд санаанд нь ид үү лэх гэж үү ! Ө г өө м ө р баян орныхон атлаа Ө тт эй будаагаар хооллох гэж үү ! Цадигг ү й баян нутгийхан байтлаа Цианит натриар ундаалах гэж үү ! Ухаант д ээдсийн удмынхан минь ээ! Удаан жаргалаа өө рсд өө дархалцгаая! З ө вшин ярилцъя, б ү гд ээр хэлэлцье! З ө гн ө л биш, ажил болгоцгооё! Ула ан б аат ар хот 2007он ы 4с ар2008он ы 4 с ар.

Хө дөө ний хүү хэд Хусмаа ид ээд подойтол цадчихна Хурга, ишигт эйгээ хотондоо тоглоно Хярмаа уугаад цангаагаа тайлчихна Хяр дамжаад малаа харчихна Үү рэглэх т ө дийд нойроо авчихна Ү сэрч д эгд ээд л чилээгээ гаргачихна Ургах нарыг уулан д ээр то сно Уурган дээг үү р алхахаа цээрлэнэ Хөдөөний хүүхэд цаанаа л сэргэлэн Хөрслөг, борогшуу, хөнгөн, шаламгай Унах морио өө р өө ю ү лнэ Ус, т ү лээнд т ү р үү лээд д эгд энэ Хувин д үү ргээд ү нээгээ саана Хурдны морио х ө лсл ө ж чадна Хуйв, шилб үү рийн эзэн нь болно Хурал цуглааны зар т ү гээнэ Ү лгэр, туульс байнга сонсоно

Ө в ө г дээдсийн ёсыг ө вл ө н ө Хөдөөний хүүхэд цаанаа л сэргэлэн Хөрслөг, борогшуу, хөнгөн, шаламгай Айлын н үү длийг цайтай угтана Ахмад х ү нт эй з ө в мэнд элнэ Булаг, шанданд с үү дусаахг ү й Булай ү гс огт хэрэглэхг ү й Ч ө д ө р ногтоо өө р өө зангидна Ч ө л өө заваараа номоо ү знэ Аавын эзг ү йд гэрээ барьчихна Ачтай ээждээ ү нэхээр тусална Хөдөөний хүүхэд цаанаа л сэргэлэн Хөрслөг, борогшуу, хөнгөн, шаламгай Унаган зээрд ээ унаанд сургана Уртын дуугаа эвлэг аялна Цагаан сарыг дэгт эй ёсолно Цангинасан хоолойгоор ер өө л хэлчихнэ Овоо таарвал чулуу ө рг ө н ө Отог дайралдвал буугаад мордоно Айлын малыг ч андахг ү й з ү сэлнэ Ажил б ү хнийг ажрахг ү й нугална Хөдөөний хүүхэд цаанаа л сэргэлэн Хөрслөг, борогшуу, хөнгөн, шаламгай Дээл ө мс өө д, баяраар гоёчихно Дээд удмаа ээрэхг ү й нэрлэнэ Цэцэн ү гийг урсгаж ө гн ө Мэргэн сургаалыг яг дагана Судар, номыг д ээдлэн х ү нд элнэ Сурсан мэдсэнээ бусдадаа заана Багшийн хэлснийг дор нь биел үү лнэ Байр, танхимаа гэр шигээ хайрлана Хөдөөний хүүхэд цаанаа л сэргэлэн Хөрслөг, борогшуу, хөнгөн, шаламгай Гантай зун халахаа мэд эхг ү й Цастай ө в ө л даарахаа тоохг ү й Отор н үү д элд ч оролцож л явна Олны ажилд т ү р үү лээд л ирнэ Хааяа нэг клубт ээ цуглана Ханатлаа сайхан б ү жиглэж авна Радио сонсоод дуу сурна, Алтан дэлхийн явдлыг мэдчихнэ Хөдөөний хүүхэд цаанаа л сэргэлэн Хөрслөг, борогшуу, хөнгөн, шаламгай Уран зургийн галарейд нээгдсэн "Монголын ядуурал" хэмээх фото зургийн үзэсгэлэнгээс төрсөн бодол.

Амиа егүү тгэх тавилан Т ө рс ө н эцэг минь архинд донтоно Т ө р үү лсэн эх минь айлаар т эн үү члэнэ Энэ бие минь гуйлга гуйна Эв нь олдвол халаас суйлна Том ах минь "аавынд" сууна Торомгор эгч минь "эрвээхэй"-нд г ү йнэ Жижиг д үү минь гудамж хэснэ Жинд үү амьдрал минь иймэрх үү х ө вр ө н ө Бор хоногийг з үү д ээр т өө р үү лнэ Шар ө дрийг хогон дээр ө нг ө р өө н ө Ө др өө с ө д ө рт ядууралд автана Ө в ө л, зуныг з ү д үү рэлд улираана Орон гэрийг траншейн орлоно Олз омгийг хаягдал шийднэ Баян х ү ний орчноо с х өө гд ө н ө Барлаг нэгэнт эйгээ олсноо булаалдана Х ө гц ө рс ө н хог ид эж аргацаана Х ө лс өө цувтал ус залгилна Хувцасны тамтгаар биеэ хаана Хулгайч нэр ээр б ү гд ижилсэнэ "Найрка" олдвол найр үү снэ Нарийн, б ү д үү нээр дуулмар аядана Найзархуу зант нь худлаа ярина Навс зодолдоод наадам тарна Б өө гн ө рч цуглавал хир ү нэрт энэ Б ө ндг ө р толгойд нь "адуу" бэлчинэ Аархуу нэгэнд зодуулж гэмт энэ Агсан нэгэнд нь дарамтлуулж зовно Орц, хонгилд ч хоног т өө р үү лнэ Овоохой олдвол хагартлаа баярлана Охид, б ү сг ү йч үү д нь биеэ ү нэлнэ Овилгог ү й зарим нь сээтгэнэж маяглана "Их захаар" д эмий сэлг үү цнэ Эгзэг нь таарвал хулгай хийнэ Хоолны газрын шавхруу бараадна Хогийн ноходтой нэгийгээ ү знэ Улсын х ө гжилд саад болно Урц гуйж засгийг зовооно Дэлхийн байдлыг мэд эхээ болино Дээдэст адлуулж дальдчаа болно Ү р х үү хэд нь сургууль байхг ү й Ү зэл суртлаар тахир дутуу Хумсалж эхлэхээ хичээл гэнэ Худал ярихаа соёлд тооцно Ө нд ө р настан нь т этгэвэр байхг ү й Ө чн өө н х үү хэдт эй ч одон байхг ү й Ө мчилж авсан газар байхг ү й Өө рийн гэсэн орон байхг ү й 17

Улсаас авах гурван мянгад Ухасхийх санаа хэдий байвч Улсад б ү ртгэлг ү й, бичиг баримтг ү й Улалзаж зогсоод хоо сон буцна Эр үү л мэнд ээ хамгаалах явдал Энэ дэлхийн ил үү з ү йл Эм, эмчийн тухай асуудал Эрт урьдын баларсан явдал С ү нсг ү й юм шиг х өө рхий амьтад С үү ж нь ёрдойж турсан тэдн үү с "С ү рьеэ"-д баглуулснаа ч мэд эх с ө х өө г ү й С үү дэр аятай сулбуун гэлдэрнэ Суурь ө вчний тухайд бол Судлагаа хийвэл элбэг дэлбэг Олныг гэлг ү й нэгийг нь ү зэхэд л Орчлонгийн ө вчин бараг б ү рд энэ Ү звэр, ү йлчилгээ гэдэг асуудал Ү нэндээ т эдэнд пад байхг ү й Ү нд эсний телевиз, радио гэдгийг Ө нд ө р антенаар нь л ойлгож мэд эрнэ Даарахын эрхэнд траншейнд орно Давруу зангаар крант нээнэ Даралттай усанд шалз т ү лэгд энэ Дараагийн ерт ө нц р үү гээ б ү рм ө с ө н тонилно Зуны улиралд арай сэхнэ Зулзган т ө г ө лд амь зогооно Гэтэл бас гай дайрна Гэнэтийн ү ерт туугдаж одно Ахан д үү с нь ганц л оруулна Ахиад очвол гаднаас нь х өө гд ө н ө Удмын холбоо ингээд л тасарна Уужим хорвоод "ёдор" болно Амьдрал т эд энд утгаа алдана Алтан дэлхийг з ү хэж занана Адгийн тавилан ч тулаад ирнэ Амиа хорлоод хорвоо т ө гс ө н ө Ум мани бад мэ хум ! Улаанбаатар хот. 2007-08он Босоо амьдралын хавар Уул тал дахаа тайлж цоохор хэвнэгээ н ө мр ө ед Ургамал б ү хэн амилж ү р ү ндэс нь соёолоод Усны шувуудаа м ө р өө д ө н байгаль ээж д элгэнээд Урьхан хавар минь чи х ү рээд ир эх чинь энэ үү Анхны яргуй ө ндийж нялхын уруулаар мишээгээд Ариун булаг шандууд тонгочин наадаж тоглоод Айл саахалтын хотонд т ө лийн дуу цангинаад Алдрайхан хавар минь чи х ү рээд ир эх чинь энэ үү Аранзал нарны элч улам улмаар нэмэгд ээд Алсын цэнхэр салхи сэвс сэвс ү лээгээд Янагийн хо с з ү рхийг хайрын солонго холбоод 18

Яруухан хавар минь чи х ү рээд ир эх чинь энэ үү Далдхан байсан бодол ү е с ү е схэн ө нд ө лз өө д Дассан хоёр сэтгэл нэгнээ улам х ү сэмжлээд Алаг н ү д эн б ү сг ү йн энгэрийн товчийг мултлаад Амрагийн хавар минь чи х ү р ээд ир эх чинь энэ үү Х ө рсл ө г эрсийн ү гс цаанаа л нэг жоготоод Х өө рх ө н охидын н ү д.учир ургуулан хоштоод Х ү сэл.хясал хоёр амь т эмцэн ноцолдоод Х ө всг ө рх ө н хавар минь чи х ү р ээд ир эх чинь энэ үү Х ө р ө х учирг ү й хайраар хоёр биенд ээ д ө тл өө д Х ү д эр эрийн судас х ү ч т ү р эн лугшаад Ялдам т ө рс ө н б ү сг ү йн х ө хний товч чимчигнээд Янагийн хавар минь чи х ү р ээд ир эх чинь энэ үү Шанх илбэсэн амьсгал б ү х биеийг дулаaцуулаад Шарх ү зээг ү й з ү рхэнд итгэлийн гал улалзуулаад Хээнцэр цэвэр б ү сг ү йн янзган цээжийг тэвр эзд Хэнзхэн хавар минь чи х ү рээд ир эх чинь энэ үү Урь унасан ү дшээр амрагийн болзоонд саатаад Улаа бутарсан царайтай б ү сг ү йн уруулыг тамгалаад Цээлийн ус цалгих шиг хо с з ү рхийг тонгочуулаад Цэцгийн хавар минь чи х ү рээд ир эх чинь энэ үү Одот т энгэрийн доор янагийн ү гс шивнээд Онгон охины з ү рхийг хайрын сумаар с ү лбээд Орь зал уу насны дурлалын галыг бадамлуулаад Омголон цэнхэр хавар минь чи х ү рээд ир эх чинь энэ үү Бодон бодон яарсан хайрын болзоо татраад Борхон гэрт ээ ижилсэн ханийн жаргалд умбаад Бондгор х өө рх ө н ү рийнхээ хэтийн заяаг даллаад Бо соо амьдралын хавар минь х ү р ээд ир эх чинь энэ үү

Өнөөгийн манай хүмуүнлэг нийгмийг Өрөөсгөл талаас нь хэлтгий харвал...

Ялгаа. Алт м ө нг өө р биеэ б ү рсэн Агаар салхинд машинаар зугаалсан Авдаг цалин нь сая давсан Аргаг ү й их ө рт эй улсын баячууд. Гутлаа бартал хог т үү сэн Гургалдайн ш ө л өө р баяр т эмдэглэсэн Гуйж олсон оромжинд амьдарсан Гундашг ү й баян улсын ядуучууд Х ө л х ү р эхг ү й газарг ү й болсон Х ө лсний ажилчинг атгандаа базсан Х ө нжлийн жаргалд дураараа туйлсан Х ө лг ү й их ө рт эй улсын баячууд Уут үү рч шил т үү сэн Ус ууж х ө лс нь чийхарсан Уушиг г ү зээгээр хоног т өө р үү лсэн

Уурхайгаар баян улсын ядуучууд Эрх ямба нь туйлаас хэт эрсэн Эдэлж хэр эглэх нь зиндаа заасан Эмс, охидыг м ө нг өө р хэр эглэсэн Ичмээр их ө рт эй улсын баячууд Зоолсон баяны шавхруу х ү ртсэн Золбин нохойтой яс булаалдсан Золг ү й амьдралдаа гуниг тээсэн Золтой баян улсын ядуучууд Ямбаны суудал нь улам бэхжсэн Янагийн шуналд нэвширтлээ согтсон Ял сонсохыг б ү рм ө с ө н больсон Янзтай их ө рт эй улсын баячууд Тусад орсон ү рээ х ө т ө лс ө н Тулгуур тулж хорвоог элээсэн Тусламжийн будаанд хааяа баяссан Туйлг ү й баян улсын ядуучууд Гаргасан х үү хэд нь хамраа с ө хс ө н Гар ут саар зарцаа дуудсан Газрын баялагийг дураараа ө вл ө с ө н Гайхмаар их ө рт эй улсын баячууд Ө сс ө н х үү хэд нь "аавынд" суусан Ү ймсэн сэтгэлээс нойрг ү й хоно сон Ө лсг ө л ө н гэдэс нь хоол нэхсэн Ү нэхээр баян улсын ядуучууд Эхнэр х үү хэд нь д ээр элх үү д сурсан Энд т эндхийн гоёл цуглуулсан Эмч, багшийг м ө нг өө р зодсон Энд үү р эв үү гэмээр их ө рт эй улсын баячууд Харанхуй гудамжны араатнаас айсан Халамцуу эрсийн харцнаас т ү гшсэн Халтар жаалууд нь хоо сон хоно сон Хамгийн баян улсын ядуучууд

Олон давхар харшид заларсан Орой б ү хэн "ВА Р"-нд жаргасан Онгон охидыг м ө нг өө р эд элсэн Огимоор их ө рт эй улсын баячууд Шээс нь савирч ядаргаанд туйлдсан Шийр хуйхлаж хийгээ дарсан Шимэлд эг т ү рхэж арьсаа з өө л ө лс ө н Шижгэр баян улсын ядуучууд Магтаал сайрхалд толгой нь эргэсэн Матсан х ү нийг тамд чулуудсан Машин т эр эгний шилдгийг унасан Мадагг ү й их ө рт эй улсын баячууд Олсон ажлаасаа насаар хасагдсан Олонд ү йлчлэхээс з ү сээр хусагдсан Орчлон д элхийд ү г ү йр эл үү рсэн Оломг ү й баян улсын ядуучууд Хууль д ү рмийг өө рт өө тохируулсан 20

Хуудуутай явдлыг гаргуун эзэмшсэн Хул хулаар сархад зоогло сон Хувьг ү й их ө рт эй улсын баячууд Ө лсс өө р байгаад уцаар болсон Ү гл үү лсээр байгаад эрг үү болсон Ө лб ө лзс өө р байгаад дальдчаа болсон Ө г өө м ө р баян улсын ядуучууд Гарын хуруунууд нь алтаар нухлуулсан Гадаад оронд дураараа зугаалсан Гандан хийд эд заяагаа даатгасан Гаргуун их ө рт эй улсын баячууд С үү гэдгийг т ө с өө л ө х өө больсон С үү л гэдгийг таг мартсан С ү рьеэ ө вчн өө р ханиа хийсэн С ү рдмээр баян улсын ядуучууд Ард т ү мнээ тэнгэр ээс харсан Адуу малын шилдгийг хувьчилсан Авилгал хахуульд язартлаа цадсан Аймаар их ө рт эй улсын баячууд Т ү мэн олноо соо буян гуйсан Т ө р засгаасаа халамж горьдсон Торсон биенд ээ хоо срол ө мсс ө н Т ө гс баян улсын ядуучууд *** Х ү н х ү нд ээ дайсан болсон Х ү нлэг чанараа уландаа гишгэсэн Баян нь хоо сныхоо ч ө мгийг ташсан Байж боломг ү й ө н өө гийн зураг Арчаа муугаас ядууд нэрвэгдсэн Амьдрал дунд х ө л өө алдсан Засахг ү й бол болохг ү й болсон Задгай нийгмийн ү нэн т ө рх *** Хундан цагаан хонь минь байна Хурдан шандаст х ү лэг минь байна Атан т эмээний сор нь байна Амбан шарын тарган нь байна Алтан ноолуурт ямаа минь байна Алт эрдэнэс газарт минь байна Арвин баян уурхайнууд байна Аливаа б ү хэн ц ө м байна Т ү вшин сэтгэл агуулж явсан Т ү р үү ү еэ эргэн бодьё Хорвоод алдраа дуурсгаж явсан Хо сг ү й дээдсийн удмаа санацгаая! Террорист Тамын ачаа у ү рсэн ү злийн хар хэрээн үү д Тайван амгалан олныг ү хэл р үү шид эх боллоо Тив тивийн х ө рс ө нд ө нчр ө л зовлон тарьсан Террорист б ү лгийн зандалчид ү нэхээр даврах боллоо Амьдрал з ү д үү нэгийг алт м ө нг өө р хуурдаг гэнэ 21

Арчаа муутайг нь болохоор айлган с ү рд үү лж д ө нг ө д ө г гэнэ Амрагаа алдсан б ү сг ү йн,амийг т эд золио солдог гэнэ Аав ээжд ээ эрхэлсэн алаг ү рсийг ч х ө н өө д ө г гэнэ Ахан д үү сд ээ ховорхон айлын х үү г ч устгадаг гэнэ Алтан дэлхийн томилолт нь д ө хс ө н азай буурлыг ч хороодог гэнэ Т үмэнд ү нэнийг мэд ээлсэн шударга ү йлст сэтг үү лчийг ч Т ө рс ө н ү р ээ т эвэрсэн ө н ө р сэтгэлт ээжийг ч Т ө рс ө н хотоо чимэглэн үү лэнд умбасан ордыг ч Т ө р өө т ө л өө лж суугаа элчин сайдын яамдыг ч Алтан наран гийсэн Австрали тивийн хотыг ч Аллах тэнгэр нь ивээсэн Араб т ү мний то сгодыг ч Т ү мэн х үү хэд бужигнасан сургууль соёлын ордыг ч Т ү вшин сэтгэлээр цэнгэсэн ү звэр ү йлчилгээний газрыг ч Ү зэн ядаж занахдаа ү рлэн сумаар ш ү ршд эг гэнэ Ү нсэн товорго болгохдоо т эср эх б ө мб ө г тавьдаг гэнэ Т ү мэнд ээ нэр х ү ндт эй т ө рийн тэрг үү нд халддаг гэнэ Т ө р ө лд өө удам залгах х ү ний ганцыг ч алдаг гэнэ Энхийн т ө л өө з ү тгэгчийн эрхэм ү йлсийг занадаг гэнэ Энг ү й т энгэрт зорчих иргэний х ө лгийг ч барьцаалдаг гэнэ *** Энгэрт ээ м ө с т эвэрсэн эрлэгийн хааны элч нар аа Эхээс т ө рс ө н гэмээрг ү й эр эмдэг сэтгэлтэй с ү гн үү д ээ Ү рлэн сумтай зэвсгээ үү рсэн чигт ээ тонилцгоо! Ө ш өө занал хорслоо д үү рсэн чигт ээ арилцгаа! Алтан дэлхийн х ү м үү с ээ, анхаарал сэрэмжт эй байгтун! Алагхан энэ ерт ө нц өө аймшиг б ү хнээс хаагтун! Ү хэл таригч зэвсгийг ү т эр т ү ргэн устгагтун! Ү р ач хойчдоо амар тайвныг ү лд ээгт ү н! Илгээгээг ү й захидал Навчсаа ү д эн хийсгэсэн Намрын сарууд ө нг ө р өө д Х ү йт эн жавартай ө в ө л Х ө д өө хотг ү й ирлээ Нандин сэтгэлээр минь тоглож Намайг х өө рх ө н шогло сон Хэнэгг ү й б ү сг ү й чамдаа Хэлж байна, сонсож бай! Яг л ү нэнийг хэлэхэд б ү сг ү й минь "Яго"-ийн рольд чадамгай тогло сон Золигийн авиртай ээжид чинь бас Зориулсан юм ш үү энэ захидлыг Яйжийж хэмхэрсэн араг лугаа Яйрч г ү йцсэн хамхуул лугаа Ү дшийн зулны тортог лугаа Үү лний с үү дрийн сиймхий лугаа Идэр залуу насны минь Итгэлийн галыг б ө х өө чих өө д Эцсийн эцэст харин Энэ явдлаа булахаар

Ойртож хавьтсан б ү хэнд Намайг доош нь жийж Ой гутам жишээ Зохион ярьж явдгийг чинь Олны амнаас сонсоод Тэсч чадахаа болиод Одоо энэ захидлыг чам руу Сум болгон буудлаа! *** Амьдралын дунд х ү н алдана Амьдралын дунд х ү н ононо Амьдралын далайд х ү н живнэ Амьдралын далайгаар х ү н сэлнэ Гэвч чи сайн бодоорой Гэгээн амьдралыг з ө в ширт ээрэй Тэгээд миний уян сэтгэлийг Цэгнээд ү зээрэй өө рийнхт эйгээ *** Чиний надад хайртай байхад Чийгт эй газар тарьсан модод Навч нахиагаа м ө чирл ө н ганхуулаад Нарлаг нутгаа чимэглэж байхад Дур зоргоороо нийлсэн атлаа Дурлал хайраа х ү ндлэж ү зэлг ү й Хайран амьдралаа яйран болгочихоод Хаяад явсан чинь худал гэж үү ?! Ү нэнээ хэлэхэд т эр ү ед би Ө гл өө ү дэшг ү й ажилдаа шогшоод Ү р та хоёроо соо өө рийг Ү йм үү лж явсан удаа бий юу? Харин надад хааяа нэгхэн "Хар ус" ү нэрт үү лж ир ээд Зэм х ү ртэж гэмээ х ү лээгээд Сэмхэн унтдаг удаа байсан Ирье гэвэл гэрт эй Идье гэвэл хоолтой Ө мс ө е гэвэл хувцастай Ү нэрлэе гэвэл ү рт эй байсан Үү нд ээ миний сэтгэл ханаад Өө рийг бодох завг ү й явсан Чамдаа би б ү рэн итгээд Цаанаа яадгийг мэд эхг ү й байсан *** Ажил дээрээ ядарч хоноод Ар гэрт ээ эртхэн ирт эл Архи дарсны хоо сон лонхнууд "Акурка" ү нст эй бохир савнууд Намайг эзг ү йд наргиж хоно сны Наад захын олон баримтууд Эзг ү й гэрт минь намайг угтахад Эхлээд би мэл гайхсан Харин с үү лд ээ энэ явдал 23

Хааяа ч биш тоо нь олшироход Хардах сэрд эхийн хар сэтгэл Хатгаж эхэлсэн, намайг т эгэхэд Ү нэхээр ч т эгт эл энэ явдал Ү нэн м ө н өө р өө тодхон илр ээд Өө р х ү нт эй зугаалах болсныг чинь Ү гээр биш н ү д ээр ү зсэн Тэглээ ч би гэнэхэн байж дээ Тэгсхийгээд т ү р мартагнаад Ү рээ бодож чамайг уучлаад Ү гсэн тохирч эвлэж орхисон Хумсаа нуусан муур шиг Худлаа аяглаж намайг хуурсныг Хугацаа ө нг ө рч нилээд байтал Хуудуутай явдал дахиад илчилсэн Хөдөө ажиллах томилолт аваад Ойрхон нутагт явж дуусгаад Х өө р баяртай намайг ирт эл Х ө с ө р ойчм өө р юу боллоо?! Цоожтой хаалга эзг ү й ө р өө Цонх нь х ө шигг ү й хоо сон тасалгаа Х ү н байсны ор м ө рг ү й байдал Х ү йт даагаад х ү лээж байсан Ийм байдал болсноо Эргээд одоо санаач! Охиныг минь х ү рт эл уулзуулдагг ү й байснаа Орг ү й з ү йл гэхг ү й биз дээ?! Ү рээ ү нсэх гэж танайд очоод Үү дэн дээрээс чинь х өө гдд ө г байсныг Мэд эх х ү н одоо ч байгаа болохоор Мэлзэх аргаг ү й явдал ш үү дээ! *** Ө нг ө т хорвоогийн ү нэн т ө рх М ө нг ө нд тусахаар урвуу болдгийг Ү ймэрсэн бодолтой б ү сг ү й х ү н М ө нг ө хараад хуурамч болдгийг Х ү д эр чийр эг залуу эр М ө нг ө г ү й бол ү нэг ү й болдгийг Х ө г нь ө нг ө рс ө н х ө гшин ө вг ө н М ө нг ө ний цаанаас залуу болдгийг Х ө г нийлсэн найрал х ө гжим М ө нг ө ний мананд солгой болдгийг Х ө нжилд нийлсэн хо с хоёр М ө нг ө ний салхинд салан оддогийг Өө рийн биеэр т эгэхэд ү зсэн Ү н эн худлыг дэнсэлж ү зсэн Ү йлийн ү рээ эд элж ү зсэн Ү ст эй толгойгоо шааж ү зсэн *** Чамдаа би гомдсон боловч Чандын сэтгэлд ээ хараал хийгээг ү й Алаг ү р минь байсан болохоор Аав хэвээр ээ ү лд эхийг х ү ссэн 24

Будилж явааг чинь хааяа сонсоод Булгих з ү рх минь ө вдд ө г байсан Эрд эж яваад гуларсныг чинь сонсоод Элэг минь эгшиж агшдаг байсан *** Олон жилийн т эрт ээд бичээд Очих хүндээ хүрээгүй болохоор Ү ргэлжл үү лж бичээд ю у хийхэв Үү нийг ингээд энд нь орхиё Залуу х ү н нэгийг бодог Завхарч яваа нь өө рийг өө татаг Ү р минь уншвал ү нэнийг мэд эг Ү рчийсэн захидлыг сэргээгээд л үлдээе ! Улаанбаатар хот. 1985он. 2005он. Багшийн алдар Хэнзхэн насны ухааныг минь ө дл үү лж ө гс ө н ачтай Хэтд ээ туулах замыг минь зааж ө гс ө н буянтай Миний багш жирийн сайхан монгол эмэгт эй Мэндийн орчлонд заларч ирсэн буянтай ээжий Ухааны сувдыг т ү м бумаар нь далайгаас т үү сэн шидт эй Унаган балчир шавийнхаа ир ээд ү йг харсан н ү дт эй Миний багш эрдмийн т энгист т ү мнийг х ө т ө лс ө н тустай Мичид ш ү ргэх Алтайгаас ч хавьг ү й ө нд ө р алдартай Аав ээжээсээ өө р танилг ү й шахам балчирхан Ах эгчээсээ бусад ижилг ү й шахам өө д ө сх ө н Арван хуруугаа ч х ү рт эл тоолж чадахг ү й тэнэгхэн Амтат чихэрнээс өө рийг бодох сэхээг ү й байхад минь Ариун цагаан номын алтан ү сгийг заасан Алаг эр ээн хорвоогийн бит үү учгыг тайлсан Алдарт мэргэн х ү м үү сийн эрхэм сургаалийг айлдсан Алтан дэлхийд орших т ү мэн бодисыг таниулсан Эхэлсэн ажлаа дуусгахыг багш л анх сургасан Эргэж няцаж болдогг ү йг багш л анх з ө вл ө с ө н Элэг эмтэрсэн ч хатуужихыг багш л анх ойлгуулсан Эрд эмд орой гэж байдагг ү йг багш л анх мэд үү лсэн Аравтын бутархай гэдгийг яаж энгийн болгодог Арга ухааныг нь бид энд багш л хэлж ө гс ө н Ардын дуу гэд эг ямар яруу байдгийг Аанай л багш минь дуулж сэтгэлд минь хоногшуулж ө гс ө н Эгшигт долоон гий үү лэгч "монгол бааварт" багтдагийг Эрд эмт багш минь бид энд мартахын аргаг ү й заасан Заримдаг е с шиг харин овилгог ү й болж болохг ү йг Зандрах аргадахыг зэрэгц үү лж цусанд минь шингэт эл захисан Дэгг ү й зангаар д ү рсг ү йтчихээд урвайж улайж зогсоход минь Зэм х ү рт ээж учирлаад хууль байдгийг сануулсан Дээрэлх үү нэгэнд шоглуулчихаад уйлж унжийж байхад минь Дэлхийд ч багтахаарг ү й хайраар намайг ө м өө рч явсан *** Ган хатуу хорвоогийн т ө м ө р сааданд б ү д эрч

Газар доогуур ортлоо муугаа ү зэж зовоход минь Гараа нухчин сууж нулимсаа барсан х ү н Ганцхан багш минь л байсныг би т эгэхэд мэдсэн Х өө рг ө н зангаасаа болж ихэрхэж байснаасаа алдчихаад Х ө л өө олохг ү й д энчигнэж х ө лс өө цутгуулж явахад минь Х ө нжлийнх өө хэр ээр жийхийг ясанд минь тултал ойлгуулаад Х өө рхий багш минь л намайг суга татаж авсан * * * Эр бие минь ө с ө ж х ү ний зэр эгт х ү р ээд Эрд эм номондоо з ү гширч магтаал х ү рт эж байхад минь Ээж ааваас минь дутууг ү й хагартлаа баярласан х ү н нь Эхэлж ном заасан н ө г өө л багш минь байсан Айл гэр болоод ү рийнхээ зулайг ү нэрлэж Аавын удмыг залгуулан гал голомтоо асаахад минь Ачийгаа ү зсэн юм шиг дэнд үү баярласан х ү н Анх ном заасан энэ л багш минь байсан Ийм болохоор би багшдаа д энд үү их ө рт эй Эргээд т ө лье гэсэн ч бэл минь хаана нь ч х ү р эхг ү й Гэхд ээ багш минь надаас ил үү дутууг харааг ү й Гэрэлт хорвоод намайг л сайн явахыг х ү сд эг Одоо ч больж д ээ багш минь ө т ө л нас нь айлсаж Онгон хар гэзгэнд нь м ө нг ө н хяруу цохиж Орчлон ерт ө нцийн жамаар уймраа будлиу болж Олны газар таарвал таниж ядах болж Багын явдлаа дурсахаар санах нь удаан болж Баяраар яваад очихоор х өө рч догдлох болж Удаж байж уулзвал туниж гоморхох болж Угжны х үү хэд аятай дагаж з үү гд эх болж Уг нь багш минь залуудаа ийм ч байгааг ү й юм ш үү Усгал д ө лг өө н зантай х өө рх ө н х үү хэн байсан юм Улс амьтны харааг өө рийн эрхг ү й булаасан Улаа бутарсан хацартай дэгжин б ү сг ү й явсан юм Урлаг соёлын ажилд хэнээс ч дутахг ү й оролцдог Уншсан номоороо бол бусдаас т ү р үү лж байдаг Удирдах залах ажилд ч сонгууль х ү лээчихсэн суудаг Урдаа барьдаг сэхээтний эхэнд нь тоологдож байсан юм *** Чадцагсан бол багшдаа алтан х ө ш өө бо сгохсон Цайлган цагаан сэтгэлийг нь т үү нд шир ээж м ө нхл ө хс ө н Зураг шиг сайхан т ө рс ө н багш минь урт наслаарай Зуу, зуун х үү хдийн сэтгэлд хайрлуулж яваарай Орчлонд заяасан багшаа магтан дуулж явъя даа Оройн д ээд ш ү т ээн гэж оюун бодолдоо д ээдлэе дээ Олзонд шунааг ү й сэтгэлт эй багшийн алдар бадартугай Олон шавийнх нь ирээд ү йд эрдмийн сор буцалтугай! Х ү м үү с ээ, бид чинь х ү м үү с ш үү д ээ! Алтан дэлхийд алхуулж явахад Амьдрал дундуур туулуулж явахад

Аархуу, сайрхуу, д ээр элх үү х ү м үү с Арай л олон таарах болж д ээ Дээхэн ү ед бидний залуус , Дээлийнхээ энгэрт "ромбо" з үү чихээд Дээг үү рд үү харж томорхож явснаас Дэнд үү ихэрх үү байгааг ү й юм ш үү ! Гэтэл одоо гадаа, гэртг ү й Гэрэлт эй, гэрэлг ү й гудамж талбайд Гэм нь дэндсэн с ү ржин зантангууд Гишгэх нь эн үү хэнд, олшрох болжээ. * * * Сурсан мэдсэнээр ү нэхээр дутуу Суу, билэгээр таг харанхуй Судар номноо с б ү р ч зайдуу Судастай л болохоо с з ү рхг ү й х ү м үү с Алхам тутамд тааралдах болж Айлгаж, ичээж, доромжлох болж Архи сэнгэн үү лж с ү рд үү лэх болж Агсарч, зандарч, даналзах болж Тэдний хашгирах дуу нь хахируун Тэрсл үү , гажиг ү г нь шир үү н Тэнэг гэхэд багадах болсон Тийм л х ү м үү с мундахг ү й болжээ. Худал хэлж х өө рч томорно Хулгай хийж амиа зогооно "Найрка" залгилж ухаанаа алдана Навс унаад "эр үү лж үү лэх"-д сэргэнэ Ажил олдвол ухарч зугтана Амар хоол руу шунаж дайрна Бэрхшээл тулвал дорхиноо шантарна "Бэлэгсийн ө вчн өө с" хувь х ү рт энэ. Тааран толгойгоо мэд эхг ү й байж Таарсан ажлыг ихэрхэн голно Ухаан зарсан, амьдрал сайтнаа Ухаж, т ө нх ө ж унагахыг оролдоно Нийгмийн х ө гжил урагшилж байхад Нэлбийж сэлбийгээд хойшоо ухарна Өө др ө г яваа удам судраасаа Ө гл ө г нэхэж, ө л ө н н ү д элнэ. Хуудуу явдлыг замаа болгоно Хутга эрг үү лж бусдыг айлгана Олны замд огиулж заваарна Орцны үү дэнд хажуулж даварна Дуулах аядаж ульж ө гн ө Дунгуй хадаад духаа гоёно "Секс" гэж д эмий донтоно Сэтгэл санаа нь байнга булингартана Ө мсс ө н хувцаснаас нь хир ү нэрт энэ Ө мд хавиас нь шээс сэнгэнэнэ Ө гл өө , ү дшийг муухан ялгана Ө дрийн ажил нь балгууш болно Сэхээе гэхээр ү т авахг ү й 27

Сэгсэрчихье гэхээр, бас салахг ү й Хоо сон толгой худал даналзана Хорвоод томорч, наранд агсарна *** Ө л ө н ходоодоо аргадах хоолг ү й Ө нг ө т эй, өө дт эй гадна т ө рхг ү й Ө н өө ү еийн ү нэр ч байхг ү й Ө ч үү хэн т ө дий ч авах юмг ү й Балиар бохирт баригдаж г ү йцсэн Батгаар д үү рсэн н үү р нь барзайсан Баагиулах "акурка"-аас өө р ө мчг ү й Яадгаа алдсан чихг ү й толгойнууд Т өө л ө х бие нь насанд х ү рснээс биш Т ө рс ө н ухаан нь т энэгт нялхарсан Том биенд нь шивт эр хурсан Толгойтой ү сэнд нь "адуу" бэлчсэн Ө г өө д байвал уугаад, ид ээд байхаас Өө р өө олохыг бодохоо больсон Ө р ө вд өө д байвал улам давраад Ө р л үү ө шигл ө д ө г хуншг ү й хогнууд Толгойг нь сольчихвол араатан болсон Тоотой насныхаа дайсан болсон Тойруу замаар л з ө р ө х өө с биш То сож уулзахын аргаг ү й аймарууд„ Эхээс т ө рсн өө таг мартаад Эр эгнээс гарсан шиг муухай царайлсан Эцэг гэдгээ мэдэхээ болиод Эрлэгийн элч шиг болсон т эд нар Авааль эхнэр ээ гудманд гаргана Арчаагаа алдаад т эд нь завхарна Алаг ү рсээ агсарч айлгана Амиа хорлож тэд нь т ө гс ө н ө Өө рт өө хэр эгг ү й, нийгэмд тусг ү й Өө т эй м ө рн өө с өө р ү лд эцг ү й Х ү н нэрт эй, т энэмэл амьтад Х ө срий царайлсан, з үү д энд орморууд *** Тэгэхдээ бас болоог ү й, т эд чинь Тэр үү хэндээ бас их зантай Бусдаас ил үү гэж өө рийг өө д ө вийлг өө д Будлиантай ухаанаа улам тодруулна Гудамжны гэрлийн учрыг олохг ү й байж Гунхсан сайхныг чангаах аядана Тооны х ү рд цээжлээг ү й м ө ртл өө Толгой сайтад ихэмс үү хандана. Эгшиг, гийг үү лэгчийг ялгахг ү й байтлаа Эрд эмт эн мэргэд эд томорхож х ө гл ө н ө Энгийн бутархай ч ү зээг ү й байж Их сургууль т ө гсс ө н гэж шогтоно Байлаа гээд нэмэр болохг ү й Байсанг ү й гээд дутах юмг ү й Байр суурь ч ү г ү й эдгээрийг чинь Балархай эгшигт эй л з ү йрлэе дээ. 28

*** Болдогсон бол х өө рхий т эднийг Бо соо чигээр нь торхонд зоочихоод Уудаг с ү рхий "ундааных" нь оронд "Ухаан антибиотик"-оор угжих юмсан Даанч тэд том болчихсон Даруулгаг ү й занд д энд үү сурчихсан Даавуугаар байтугай шир ээр баглаад Даанч т эсгээхг ү й чадал суучихсан Х өө рхий т эдгээр балархай эгшг үү д Х ү ний данснаас өө рийг өө хасчихаад Х ө рст дэлхийд найгаж яваагаа Х ү ний урманд бодох ч с ө х өө г ү й! Уг нь т эд ээж, аавтай Угтаад авах ахан д үү ст эй Даанч одоо өө р өө ч байхг ү й Далдг ү й хэлэхэд "амьтай с үү др үү д"! * * * Х ү м үү с ээ, бид чинь х ү м үү с ш үү д ээ Х өө рхийлж хайрлахыг мэднэ ш үү дээ "Х ө гийн амьтдаа" одоо яахав Х ө л өө р өө гишгээд дуусгах уу, болих уу! Чоно биш, х ү н ш үү д ээ бид чинь Цогтой, гэрэлт эй замтай ш үү дээ Баларсан ч гэсэн т эднээ аваръя Базсан цаас шиг хаяхаа больё! Цээжээ дэлд эж бид б ү хэн чинь "Чингис" гэж с ү ржигнэд эг болохоо с Цээлийн усаа булингартуулсныхаа т ө л өө Цээрлэл х ү лээх цаг нь ирж ш үү ! Удам судартаа ө вд ө г с ө х ө рье Ургах нарнаас х ү лцэл ө чье Ууж ид эхд ээ ухаан заръя Улс т ү мнээ өө д нь татъя Х ү м үү с ээ, бид чинь х ү м үү с ш үү д ээ Х өө рхий т эднээ эгнээнд ээ авъя Арай ухаантай нь нэгийг бодъё Алт м ө нг ө т эй нь ивээн т этгэе Зэр эглээнд т өө рс ө н т эднээ аваръя Зэмд эг нийгмээ өө рчилж шинэчлэе Ү йлс нь харласан балархай эгшг үү д ээ Ү ндсэн долоон эгшиг болгоё Х ү м үү с ээ, бид чинь х ү м үү с ш үү д ээ! Хирг ү й бага нас Сэнср эн ү лээх салхи шиг Сэргэлэн бага нас минь Сэтгэлд гуниг хурааг ү й Сэвг ү й бага нас минь Сурахаас өө р бодолг ү й 29

Сурагчийн бага нас минь Суухыг мэд эхг ү й ү счсэн Сум шиг бага нас минь Одоо, ир ээд ү й нь хэвээрээ Онгон бага нас минь Олс дээс шиг эрчилсэн Дэвр үү н бага нас минь Энд т энд ү сэрсэн Эгд үү т эй бага нас минь Ээж, аавдаа эрхэлсэн Эрхэм бага нас минь Том болохыг х ү ссэн Томоог ү й бага нас минь Толь шиг цэвэр тунгалаг Тоотойхон бага нас минь Н ү д энд н ү гэл хурааг ү й Н ү нжигт эй бага нас минь Н үү д эл дагасан г ө л ө г шиг Х ө гт эй бага нас минь Ө в өө гийн зэм х ү ртсэн Өө т эй бага нас минь Өө рийн ухаанаар д үү лсэн Өө д ө сх ө н бага нас минь Амьдралын ачаа үү рээг ү й Алдрайхан бага нас минь Амрагийн ээдр ээнд б ү дчээг ү й Цэвэрхэн бага нас минь Од руу цойлж д үү лсэн Оо сорг ү й бага нас минь Олзонд шунах занг ү й Хирг ү й бага нас минь /Ү зсэн дуулсан түү хийн чихэртэй болон гашуун ү нэн/

Х ө лс Хоо сон нойтон г ү йвэл Ө лд ө ж гардаг х ө лс Хоол унд нь тохирвол Дааварлаж гардаг х ө лс Хов хутгаад х ө гл ө в ө л Ичиж гардаг х ө лс Хорсож занаж ө шв ө л Чинэрч гардаг х ө лс Холгож з ү лгэж долгиновол Нялуурч гардаг х ө лс Хомхойрч шунаж идвэл Бялуурч гардаг х ө лс Ууж ууж шартвал Улцайж гардаг х ө лс

Уурлаж цамнаж дошгирвол Чивчирч гардаг х ө лс Хар дарж з үү д элбэл Н ө м ө рч гардаг х ө лс Хардаж сэрдэж чичилбэл Мэнэрч гардаг х ө лс Аав ээжээ ө рг ө в ө л Амирлуулж гардаг х ө лс Ард т ү мэнд ээ з ү тгэвэл Ивээж гардаг х ө лс Тус х ү ргэж ачилбал Баярлаж гардаг х ө лс Туг барьж манлайлбал Баясаж гардаг х ө лс ө е! *** Хар цагаан х ө лс Янз янзаар гардаг Хайрлах, ө р ө вд ө х, занахын Аль аль нь шингэдэг Олон янзын х ө лсний Учрыг нэг бодъё Он цагийн цаанаас Эргэж нэг харъя *** Гараг эрхсийн энэ хорвоод сая сая жилийн т эрт ээ Газраас ºндийж х ө лд ороод х ү м үү н заяаг т ү шихд ээ ч Хазгай муруй чулуун зэвсгээр бор хоногийг аргацааж Хатсан гандсан арьс х ө рс өө р н ү цгэн биеэ хаахдаа ч Эхийн хэвлийгээс х ү йсээр тасарч дэлхийн х ө рсийг тамгалаад Эмнэг хангалын нуруунд асч эрийн ш ө рм ө с чангарахдаа ч Эр зоригийн шаагисан аагиар илд бамбай биед ээ агсаж Эзэнт т ө рийн чанга зарлигаар бусдын хилийг ц ө м гишгэхд ээ ч Х ү ний х ө лс асгарсаар ирсийм Х ө рст дэлхийд шингэсээр ирсийм Дээд т энгэр ээс заяатай х ү лэг баатрын ө рг өө нд Дэлхийг донсолгох хувьтай удмын х ө вг үү н т ө р ө хд өө ч Дээлийн ө нг ө шиг алагтай х ү н т ө р ө лхт ө ний дундаас Дэнд үү атаа сэтгэлт эн хор найруулж барихдаа ч Балчир настай хаан

дайсны н ү дийг хорсгож Бараа туруунд нуугдан амь зулбан явахдаа ч Их т энгэрийн ивээлээр т өө р ө г заяа нь тохирч Энд т эндг ү й задарсан бутархай улсаа хумихдаа ч Х ү ний х ө лс асгарсаар ирсийм Х ө рст дэлхийд шингэсээр ирсийм Хаант т ө р өө т ө вхн үү лж их суудлаа эзлээд Хар санаатан б ү хнээс эцгийн ө ш өө г авахдаа ч М ө нх т энгэрийн зарлигаар бусдын нутгийн д ээсийг М ө н ч олон удаа тас цавчин явахдаа ч Газар газрын хаадын з ү рхэнд шар ус хуруулж Ганц сайн н ө хр өө т энгэрийн оронд залахдаа ч Их улсынхаа жолоог хан х ө вг үү дд ээ атгуулаад Эгнэшг ү й баатар хаан эргээд т энгэрт ээ халихдаа ч Х ү ний х ө лс асгарсаар ирсийм Х ө рст дэлхийд шингэсээр ирсийм *** М ө х ө шг ү й х ү чт эн хэмээгдсэн х ө х толботой ү нд эст эн М ө нх т энгэр ээс зарлигтай эзэн хаанаа онголохдоо ч М ө нг ө , ө нг ө , суудлаас хоорондоо арссан д ээдс үү д М ө нг ө н утас шиг буцмал харийн г ү нжийг т эвр эхдээ ч Хар хилэн шаахайны зулгийг ширт эн хорсож Харь г ү рний эрхэнд хоёр зууныг элээхд ээ ч Хатан зоригт х ө вг үү дийнх нь ц ө с нь д элбэ х өө рч Хар цэргийг хиаруулан хаант т ө р өө засахдаа ч Х ү ний х ө лс асгарсаар ирсийм Х ө рст дэлхийд шингэсээр ирсийм

*** "Хувьсгал" гэдэг ү гийг сэлмээр сийлэн бичиж Хурдан бууны замгийг улайстал нь атгаж т эмцэхд ээ ч Хувьтай д элгэр орондоо шинэ засгийг тогтоож "Хуучин х үү " шинэ болж дэлхийн чихийг д элсэхд ээ ч Х ү лгийн зоон д ээр дарцагласан х ө вг үү д х ү ний нутгаас эрд эм ш үү рч "Х ө м ө рс ө н тогоонд" байсан т ү мнээ х ө гжлийн зам руу татан гаргахдаа ч Х ө лг ө н судраа б ү т ээсэн д ээдэс минь х үү , ачдаа ө вл үү лэн ү лд ээж Х ү ний нийгмийн ухааны санд ширгэшг ү й булаг ундрааж ө г ө хд өө ч Х ү ний х ө лс асгарсаар ирсийм Х ө рст дэлхийд шингэсээр ирсийм Б өө цамаас өө р ү зэх юмаар хомсхон Б ү рэг зантай ардаа б ү рэнхий ангалаас татахдаа ч "Б ө мб ө г ө р ногоон"-ы тайзан д ээр Юнд эн Нансалмаа дурлалцаж Цогтой т эмцэгч "Цогт тайж" дуутай зурганд хувилахдаа ч Агуу их багштай ахан д үү с бололцож Аз жаргалаа магтан ө д ө р ш ө н ө г ү й дуулахдаа ч "Арлын т ү р эмгий г ү р эн"-т эй эр эгчин эмэгчнээ ү зэлцэж Ахын ө г өө м ө р дэмээр нам цохин ялахдаа ч Х ү ний х ө лс асгарсаар ирсийм Х ө рст дэлхийд шингэсээр ирсийм * * * Ардаараа овогло сон нам т үү хийн х ү рдийг эрг үү лж Алдаа, онооны д энсэн д ээг үү р х ү нд ачаа үү р эхд ээ ч Т ө рийн т ө м ө р нударгаар т ү мэн бурхдаа хайлуулж Т ө р засгийн т ү шээд ээ бусдын гараар хороолгохдоо ч Т ү р үү лж харсан л буруутай галтай найрагч х үү гээ

Т ө м ө р х ү рт эл уйлдаг х ү йт эн шоронд хаяхдаа ч Шинелээ дэрв үү лсэн маршалын нэрээр нь халхавч хийж Шинэ ү еийн сэхээтнээ сэг болтол нь тамлахдаа ч Х ү ний х ө лс асгарсаар ирсийм Х ө рст дэлхийд шингэсээр ирсийм *** Ганган цагаан хотуудаа гандирсын ө нг өө р с ү нд эрл үү лж Галт т эрэг хурдалсан ган замаа х ө в ө хд өө ч Ө рн үү н х ө гжил цогц ө лсон ү нд эсний ү йлдвэр ээ х ө гж үү лж Ө рг ө н нутгаа чимсэн буянт с ү ргээ ө сг ө хд өө ч Анагаах эдгээх ухааны ариун ү йлст эн тодорч Шинэ цагийн х үү хд үү д шинжлэх эрд эмд боловсрохдоо ч Олон жилийн хоцрогдолоо с огцом ү ср эн гарч Од гаригсийн ерт ө нц ө д малчны х үү цойлохдоо ч Х ү ний х ө лс асгарсаар ирсийм Х ө рст дэлхийд шингэсээр ирсийм *** Болоод байгаа юм шиг болохг ү й болсон цагт Бодол нэгдсэн залуус ардчилалын хонхыг дэлд эхд ээ ч Т ө рийн ухаант буурлууд тайван замаар бууж Т ү мэн олноо ү ймээлг ү й шинэ эринд шилжихд ээ ч Баадан үү рсэн наймаачид хойшоо урагшаа х ө лх ө цг өө ж Баглуулж х ү л үү лсэн "гахайнууд" хойно хойноо соо х ө вр ө хд өө ч Баруун з үү ний машинууд барагшин замыг т ү гжиж Баян хоо сны ялгаа ө др өө с ө д ө рт тодрохдоо ч Х ү ний х ө лс асгарсаар ирсийм

Х ө рст дэлхийд шингэсээр ирсийм *** Алт м ө нг өө р элбэг ч арай ил үү тансаглахаар Албан тушаал ихт энг үү д авилгал зооглон цодойхдоо ч Араатан авиртай зэрлэг үү д адгийн бузрыг ү йлдчихээд "Аавын тогтоол" сонсоод амь гуйж орилохдоо ч Х өө рх ө н залилчих явдал мэргэжил болтлоо х ө гж өө д "Х өө рхий заримын" х ө р ө нгийг ховх сорон залгихдаа ч Х ө нг ө н х ө лт эй х үү хн үү д "эрвээхэй" цол шагнуулаад Х ө гшин залуу ялгалг ү й х ө нжил дамжин г ү йхд ээ ч Х ү ний х ө лс асгарсаар ирсийм Х ө рст дэлхийд шингэсээр ирсийм * * * "Хойт х ө ршийн" техник үү д хог руу ихэнх нь ачигдаад Холын орны компьютерууд хойморын зайг эзлэхд ээ ч Хорвоо б ү хлээрээ хошуурсан зах зээлийн "т энгис" р үү Хоцорч яваагаа ухаарч хотол олноороо дайрахдаа ч Эср эг ү зэлт эй х ү чн үү д эвсэн нийлж нягтраад "Их эвслийг" байгуулж т ө рийн жолоог атгахдаа ч "Эмзэг б ү лгийнхэн" хэмээсэн ө р ө вд ө м хочтой ядуучууд Эмгэд, ө вг ө д, х үү хд үү д "итгэлийн буян" горьдохдоо ч Х ү ний х ө лс асгарсаар ирсийм Х ө рст дэлхийд шингэсээр ирсийм Х ү н х ү нд ээ чоно болох гэж Х ө рст дэлхийг нурам болгох гэж Өө р тивийг ү зэн ядах гэж Ө рг ө н олноо ү нс болгох гэж Ү нэнч н ө хр өө с ү т болгох гэж Ү зсэн б ү хнээ сэг болгох гэж

Х ү ний х ө лс асгарах ёсг ү й Х ө рст дэлхийг д эвт ээх ёсг ү й! Амраг хайрт ханиа д ээдлэх гэж Ариун дурлалын галаа бадраах гэж Энхрий алаг ү рээ тэвр эх гэж Эхийн цагаан сүү гээр т эжээх гэж Ү е м ө ч нь шархиран шаналж зовсоор Ү ерийн ус шиг асгарч цутгаж байдаг Эх х ү ний тийм л ү нэт х ө лс Энэ дэлхийг дэвт ээсэн юм! *** Хаврын цэцгийг мишээн угтах гэж Хангайн х ө х өө г уяран сонсох гэж Хандгай бугын урамдахыг бахдах гэж Харзны усаар ундаалан явах гэж Унаган нутгаа т ө рх өө р нь байлгах гэж Уул овоогоо тахин ш ү т эх гэж Удам угсаагаа хольцоог ү й ү лдээх гэж Ухаант ардаа т ү вшин жаргаах гэж Х ү ний х ө лс асгарсаар ирсийм Х ө рст дэлхийг д эвт ээсээр ирсийм! Алтан нарны гэрэлд адилхан ээх гэж М ө нг ө н сарны туяанд ижилхэн саагах гэж Атаа хорслыг х ү ний сэтгэлээс арчих гэж Аюул заналыг х үү хдийн н ү днээс далдлах гэж Эх д элхийг энхийн цэцгээр чимэх гэж Эгэл олноо бурмын амтаар дайлах гэж Эв найрамдлыг ү еийн ү ед сахих гэж Эрх жаргалыг ү рийн ү рд дархлах гэж Х ү ний х ө лс асгарсаар ирсийм Х ө рст дэлхийг д эвт ээсээр ирсийм! Улаанбаатар хот 2004 оны 10,11-р сар. Сонголтоо зө в хиицгээе! Байгаль д элхий хуйсганаж Зэвр үү н сарууд х ө в ө рс өө р Баян хоо сны ялгаа Өдр өө с ө д ө рт тодорсоор Алаг хорвоогийн ааш Цаанаа л нэг дошгирсоор Алтан хэвлийг нь с ү йтгэсэн Х ү м үү с биднийг зэмлэсээр... *** Т ө рийн т ү шээд ээ сонгох Чухал цаг ирлээ

Т ү мэн олноороо шийд эх Хариуцлага бид энд туллаа "Хэлтгий сонголт"хийвэл Хэц үү нь давардгийг ү зсэн Хэн х ү нг ү й ө н өө д ө р Үнэний эрэлд мордлоо *** Алдрай бага байсан жараад жилийн т эрт ээ Аймгийн т ө в өө ч ү зээг ү й балчир бага ахуйд Аав ээж хоёр минь "маргааш сонгуультай гээд Адил з ү смийн морьдын дэлийг сумлаж засаад хонодогсон Ө гл өө нь эртлэн бо соод т ө рийн с ү лдэнд ээ залбирч Ө нг ө т эй өө дт эйг өө р өө гоёод саналаа ө г ө х өө р явдагсан Ү д дундын алдад эргэж ир эхдээ тэд нар Ө чн өө н х өө р баяртай сэтгэл хангалуун байдагсан Ү нэндээ би т эгэхэд томчуудад бит үү хэнд ээ атаархаж Ө нд ө р болохын донгоор ө лмий дээрээ г ү йсээр Х ө лийнх өө хурууг цэвр үү т үү лж х өө рх ө н зовлон амсаад Х ө гшин ээжээрээ "хагалгаа "хийлгэн т ү ргэн тусламж авдагсан *** "Араажав" гэдгээс өө р Сонсох юмг ү й т ү гжигдмэл Аймгийн сониноо с өө р Хэвлэлг ү й шахам хоцрогдмол Тийм л он жил үү дэд Х үү хэд нас минь урссаар Тэрт ээ жилийн хавар ,би арван наймтай золго сон юм. Алаг далбааны з ү рагтай Сонгуулийн ү нэмлэх гардаад Асар их баярласандаа Нойрг ү й хонож ү зсэн юм Адуунд явахдаа х ү рт эл ү нэмлэхээ ө в ө рт ө лж очоод Айл саахалтын охиндоо Хэрэнд ээ гайхуулж явсан юм Т үү гээр ч бас зогсоог ү й Том болсноо батлах гэж Т ө рийн хэрэгт оролцох 37

Нас минь болсныг нотлох гэж Т ө в ө нх өө шахан маяглаж Аргил дуугарах гэж д ү лснээс Т ү схийт эл унгачихаад ү хтлээ ичиж х ө гл ө с ө н юм. * * * Тэр цагийн сонгууль Хэл ам байхг ү й Тэрсл үү гажуу явдал Огт гардагг ү й байлаа Зургийг нь л хардаг байсан Их хурлын депутатууд Зуун хувийн саналаар Т ү вэгг ү й сонгогддог бай лаа * * * Хувьсгал хэдий ялсан ч Улсын х ө гжил дорой Хуучин нийгмийн ү зэгдэл Мэр сэр ч гэлээ байсан юм " Ө нг ө ний ө вчин "т эр ү ед Элбэг байсан т ө дийг ү й Ө н өө х "с ү рхий адуу" ч Бэлчд эг байсан цагсан Нийгэм журмыг байгуулах Их ү илс ө рн ө ж Нийт олноороо шамдан Б ү т ээн бо сгож байсан юм "Соёлын довтолгоо "гэгч С ү рхий шуурга д эгдэж Социализмын х ү нийг т ө л ө вш үү лэх Их ажил ө рн ө с ө н юм. Хувцас нь хирт эй бол Хурлаар оруулан донгодож Хумс нь ургасан байвал "з ө гий" сонинд шоглож Авгай х үү хнийг ч ялгахг ү й Н ү цгэлж байгаад шалгадаг Аяганы алчуурыг х ү рт эл Д ү гнэж цэгнэдэг байлаа Сардаа.д ө рв ө н удаа Лхагва гарагийг сонгож Сайн муу б ү хнийг Илчлэх ү злэг хийд эгсэн Цагаан сарын ө д ө р Намын хурал зарлаад Цагийн б ү ртгэл х ө тл ө н Хатуу чанга барьдагсан Одоо эргээд бодоход Х ү ний эрх ч ө л өө г Олон юман д ээр ү нэнд ээ 38

ягг ү й з ө рчд ө г байжд ээ Тэглээ ч т эр ү ед чинь Ингэхээс аргаг ү й байсан юм Тэмб үү ,хир хоёроо с Тэгж байж л салсан юм *** Харин одоо бол Юм б ү хэн өө р Хамаг олноороо адилхан Соёлтой боловсролтой болж Зах зээлийн диваажинд Бэлт эй баячуул тодорч Зангарга ихт эй амьдралд Жаргаж цэнгэх болжээ Их хурлын сонгууль ч Н ү сэр дуулиан тарина Эрх ч ө л өө г өө ашиглаад яаж ч туйлсан болно Ү ндсэн хуулинд зааснаар Хэн ч сонгогдох эрхт эй ч Ү нэн хэрэг д ээрээ Толгой баячуул данхайна Ө нгийн зурагтай хуудаснууд Гэрт багтахаа байна Ө рг ө н гудамж талбайд ч Рекламууд шахалдан зовно Ө нг ө т зурагтын дэлгэцнээ Соёлтой дайн дэгд эж Өө р ү зэлтэй х ү чнууд Х ө л өө гэдсэнд ээ хийлцэнэ Олон саяын нэвтр үү лгийг Суваг б ү хнээр цацна Олон т ү мний тархийг янз б ү рээр угаана Орой ү дшийн цагаар "нууцхан хишиг" тараана Одоо цагийн сонгууль нээрээ Хачин болдог болжээ Санал хураах ө д ө р Ид шид ундарч Санаанд оромг ү й явдлууд Айдас т ө р үү лж т ү гшээнэ Нэгэн бие хуваагдаж Хэд дахин ү ржээд Нилээд хэд эн тойрогт Саналаа ө гч томорно Бурхан болсон талийгч ч Амилж .сонгуульд оролцоод Буцаад н ө г өө ерт ө нц р үү гээ Сэмхэн нисээд явчихна

*** Уушиг г ү зээ т ө дийхн өө р Хоног т өө р үү лд эг ядуучууд Улсад хэр эгт эй гэдгээ Энэ л ө д ө р мэд эрнэ Таван кило будааны "хахууль "авсан т эд нар Татгалзах з ү йл о гт ү г ү й Саналаа ө гч л таарна Урлаг соёлын" одууд"-ын онгод Энэ ү еэр мундаг бууна УИХ-ын гиш үү дийн заллагаар Х ө д өө г зорин т ү рийвч нь т ү нтийнэ Ууж ид эх донтой "архагууд "ч бас башийж Ус цас шиг цалгих "хишиг"х ү рт эж гялайна * * * Нэр д эвшсэн зальтнуудад чадахг ү й юмг ү й болно Нийт олныг т өө р ө лд үү лж Б ү т эхг ү й болгоныг амлана Буруу з ө вг ү й бурж Олныг будлиулж орхино Будаа,гурил,сархад тарааж С ү р х ү чээ харуулна -Туул голыг чинь би Савыг нь д үү ргээд ө гье -Тужийн нарсыг чинь , хуучнаар нь Найгуулж шуугиулж чадна -Уул уурхайн баялагаас Хувь таслаж ө гн ө -Ууж ид эх б ү хнийг чинь ү нэг ү й болгож чадна -Х ө гшч үү л та нар зоволтг ү й Тэтгэвэрийг чинь суга нэмнэ -Х ө нг ө н т эргээр дандаа Х ө лсг ү й ү йлчилж жаргаана -Х ө гжлийн бэрхшээлт эй иргэд ээ Одоо б үү гуниглацгаа Х ө л гарыг чинь ургуулж Эр үү л саруул болгоно -Олон т ү мэн минь ,миний т ө л өө Саналаа л ө г өө д орхи ! Огторгуй хурмастын хурыг Х ү ссэний чинь зоргоор буулгая! Зуд турхан авчирдаг ө в ө л хатуудаад байгаа бол Зунаараа дандаа байх

Тушаал гаргаад ө гье Эсгий гэрийг чинь ха яулаад ө нд ө р байранд оруулна Эхнэр х үү хдийн чинь н ү дийг Б ү лтийт эл нь гоёод ө гн ө Саналаа л чи ,надад ө гв ө л Б ү х юм чинь б ү тнэ Саяас дээш цалинтай Ажилд оруулж ч чадна -Ингэхэд чи оюутан гэл үү Т ө лб ө рт өө б үү зов Их сургуулийн зардлыг чинь Гурав нугалаад ө гн ө Харин чи болохоор Гадаадад ажиллая гэв үү Хаачиж ,т эр чинь надад ү дийн будаа,мэдэв үү ! Нойроо сайн аваад Унтаж амарч бай Ном ёсоороо чи Харийн г ү р энд сэрнэ "Но"-гоо л харин мэд үү лж Огт болохг ү йг сана "Ногоон м ө нг ө ний хаан"-аар чи тодрох болно -Салга болж доройтоод Та ч аргаг ү й ө т ө лжээ Санаа ухаан чинь харин Хэвээрээ байх шив дээ Сайхан х үү хэн явуулаад Таныг сувилуулъя ,одоохон Саналаа надад ө гтл өө Амьд байх хэрэгт эй ш үү ! Аль алиныг чинь би Х ү ссэнээр чинь байлгаж чадна Амласан б ү хнийг минь харин Д ө р ө вх ө н жил л х ү лээчих "Алтан загас"чинь ү нэндээ Би юм ш үү д ээ, та минь Алдаа огт болохг ү й Саналаа надад ө г өө р эй! * * * Иймэрх үү маягийн амлалтаар Олонд молиго ү мх үү лнэ Энд т энд очиж "шоу"зохиож доргионо Өө р өө с өө бусдыг т эд Тэнэг гэж бодно Ө р өө т эй шатрын х ө л ө г шиг Тоглож болно гэж санана

Ү нэнийг хэлсэн х ү нийг Хорхойтой араандаа зууна Ө нг ө рснийг нь дэлгэсэн сэтг үү лчийг Тортой хашаанд шиднэ Булхайг нь илчилсэн х ү нд Хор ө гч ч чадна Буйдхан газар тааралдвал Амыг нь барьж ч мэднэ Элэг з ө вт эй х ү н р үү Эр ээ цээрг ү й довтолно Эх оронч сэтгэл р үү Ус ш ү ршиж дайрна Эрдэмт эй, ухаантайг нь болохоор янз б ү р ээр өө лн ө Элдвийн хор найруулж Ханз ү сэрт эл нь муулна Улсаа гэсэн бодолтой Т ө л ө в т ү вшин х ү нийг Улыг нь м ө шгиж байгаад Газар шаахыг бодно Ууж ид эх донг ү й Шударга нэгнийг болохоор Урмыг нь хугартал г ү тгэж Ууцыг нь нугартал жийнэ * * * Цаг нь иржээ н ө х ө д минь Ултай х ө дл ө е.б ү гд ээр ээ "Царцуу"сэтгэлт эй этгээдийн Багийг нь хуу татья! Алсын хараа сайтай Аавын х үү хд үү д олон байна Алтан нутгаа х ө гж үү лэх Эрхэм заяа т эд энд байна Бэлгэ ою унлаг т эд Худал з ү йл амлахг ү й Бэлэнчлэх сэтгэл д эвэргэж Буруу зам руу х ө тл ө хг ү й Улсаа гэсэн ү йлсд ээ Н ү гэл хурааж харлахг ү й Ухаан бодлоо дэлгэж Ард олонтойгоо з ө вл ө н ө Х ө лс шингэсэн х ө д ө лм ө рийг ү нэн з ө в ү нэлснээр Х ү н б ү хний амьдрал Ө дð өө с ө д ө рт өө д ө лн ө Х ө рс ө н доорхи баялагаа Ухаантай ашиглаж чадсанаар Х ө рш зэргэлд ээ орнуудаас Дутах юмг ү й х ө гжин ө Тэнгэр угсаат заяагаа Т ү шиж тулж бэхжинэ 42

Тэрт ээ холын х ө гжлийг Наашлуулж ойртуулж д эвжинэ Ухаант д ээдсийн удмаа Цэвэр ариун байлгана Улс орныхоо т ө л өө Хатан з ү рх нь цохилно Х ө х монголоо т эд Аваад явж чадна Х ү чирхэг монголыг цогцлоож Элгэн т ү мнээ жаргаана

Х ө гжил дэвшлийн манлайд Улсаа х ү ргэж чадна Х ү м үү с бид л харин Сонголтоо з ө в хийцгээе !

Улаанбаатар хот 2008.05.20

Эх орны дайн "Уралын т эс мод"-ны доор Амрагийн болзоонд жаргаж зогссон Усгал цэнхэр н ү дт эй б ү сг ү йн Насны ү нэнч ханийг булаасан Урсгал д ө лг өө н "Доны" х ө в өө нд Загасчилж явсан хасаг аавын Удам залгах ер өө л оршсон Ганц х үү г нь үү рд булаасан Эрлэгийн хаан ө д өө с ө н дайн Эхийн сэтгэлийг шатаасан дайн Орчлонд болсон бузар дайн Оро сууд ялсан агуу дайн Ангир шаргал уургаа шим үү лэн Амгалан бүү вэйн дуугаа дуулсан Ачтай, буянтай олон ээжийн Алаг ү рсийг нь там руу шидсэн "Арбатын гудамж"-нд өө д уруугаа Аймшгийг мэд эхг ү й х ө гжин д эгдсэн Арав ч х ү р ээг ү й балчир х үү гийн Алт шиг аавыг ү хэл р үү т ү лхсэн Эрлэгийн хаан ө д өө с ө н дайн Эхийн сэтгэлийг шатаасан дайн Орчлонд болсон бузар дайн Оро сууд ялсан агуу дайн Олон ү нд эстний сайхан ү рсийг

"Освенцийн" шатаах зуух руу хаясан Орсон борооны ширхэг дусал ч Газарт х ү р элг ү й хатаж байсан Ү рлэн сумны шир үү н м ө нд ө р Ү хэл т ээсээр х ү н р үү дайрсан Ү р эхийн хагацал гунигаар Ө г ө р хэнээтн үү д хооллож ундаалсан Эрлэгийн хаан ө д өө с ө н дайн Эхийн сэтгэлийг шатаасан дайн Орчлонд болсон бузар дайн Оро сууд ялсан агуу дайн Арван гуравтай Иван х үү Арван маркны золионд цаазлуулсан Арван наймтай Зоя охин Араатны тамлалд амиа алдсан Х ө д өө ний эр Андрей Соколов Х өө рх ө н ү рсээ ханьтайгаа алдсан Аймшигг ү й зоригт цэрэг Матро сов Ариун цээжээр ээ н ө хд өө хамгаалсан Эрлэгийн хаан ө д өө с ө н дайн Эхийн сэтгэлийг шатаасан дайн Орчлонд болсон бузар дайн Оро сууд ялсан агуу дайн

Теле баримтуудыг үзэж эмзэглээд Тэсч чадаагүй лайтай бодлууд..

Муу ёрын есө н мө ртүү д Ханийг минь хуулсан мантгар х үү гээ Халуун элгэнд ээ т эвэрье гэсэн чинь Харийн г ү рний нуугдмал хорноо с болоод Хачин зэрэмдгийг харах минь юу билээ Айсан .цочсон зовлонгоо соо болоод Ангир шаргал уураг минь гашилчихлаа Орчин цагийн гамшиг нь энэ үү ?! Овилгог ү й т ө рийн хайр нь энэ үү ?! Одоо би чинь яах вэ ,та минь ээ?! Адуу манах сайхан х үү гээрээ Аавынхаа удмыг залгуулъя гэсэн чинь Адгийн шуналтны далдын хорноо с болоод Аймаар эрэмдгийг ү зэх минь юу билээ Ичсэн.зовсон сэтгэлээсээ болоод Эрхэм цагаан с үү минь ээдчихлээ Энэ цагийн гамшиг нь энэ үү ?! 44

Ээдр ээт т ө рийн хайр нь энэ үү ?! Ээ халаг минь яах вэ ,би чинь ?! Гажиг х ө гжилт эй ч .гарсан ү р ээ Гадаа гаргаад хаялтай ч бишд ээ Аймаар зэр эмдэг ч .т ө рс ө н ү рийнхээ Амыг нь бариад алалтай ч бишд ээ Идсэн .эд элсэн ү зээг ү й хорноо с болоод Ийм л харанхуй там руу ойчлоо Х ү ний м ө сг ү й цагийн жам уу?! Х ү йт эн дотортны н ү гэлт эй гэм үү ?! Х өө рхий би чинь яах вэ,та минь ээ?! Монгол ёсон Х ү нн ү .С ү нн ү гээс ч ө мн ө х ү еэс Х ү рд эн дэлхийг таних харгуйдаа Аврал .хорлолыг тунгааж цэцлээд Аман хуулиараа дамж уулж авчирсан Хасбуу тамгатай агуу ү нд эстний Хашиж ирсэн монгол ёсон Эзэн Чингисийн баатар хаадууд Илд бамбай агсаж явахдаа ч Т ү мэн олныхоо заншлыг д ээдлээд Т ө рийн хуулиараа хамгаалж авчирсан Хасбуу тамгатай агуу ү нд эстний Хашиж ирсэн монгол ёсон Одон гаригсын тохиолыг тооцоод Он цагийнхаа хуанлийг зохиодог Саран наран эрхэсээ шинжээд Цагаалах будаалах ү йлээ г ү йцээд эг Хасбуу тамгатай агуу ү нд эстний Хашиж ирсэн монгол ёсон Буурал хорвоог туулах замаа Билэгийн ү гсээр ө р өө ж тэгшилд эг Буянт малынхаа удмын тамгыг Хадагаар ө лгийд өө д нандигнан хадгалдаг Хасбуу тамгатай агуу ү нд эстний Хашиж ирсэн монгол ёсон Хамгаас эрхэм цагаан с үү гээ Хангай дэлхийгээ аргадаж ө рг ө д ө г Хараал жатга ,хэл амны бузраас Хар с ү лд .тарниараа хамгаалж чаддаг Хасбуу тамгатай агуу ү нд эстний Хашиж ирсэн монгол ёсон Даллага авахуулж буянаа нэмээд Далны мэргээр далдыг хардаг Адуу малаа сэтр ээр дархлаад Алдас н ү глийг цээр ээр зайлуулдаг Хасбуу тамгатай агуу ү нд эстний 45

Хашиж ирсэн монгол ёсон Ухаан ууж уу ө нд ө р ө вг өө с өө Уул.усаа тайхыг ө вл ө д ө г Угсаа залгах алтан урагаа "угийн бичиг"-ээ м ө рд ө ж м ө нх ө лд ө г Хасбуу тамгатай агуу ү нд эстний Хашиж ирсэн монгол ёсон Эрд энээр чимсэн хуурын эгшгээр Гэрийнхээ жаврыг ү ргээж арилгадаг Эгэл ардынхаа н үү длийг то соод Идээ цайгаа бариад очдог Хасбуу тамгатай агуу ү нд эстни й Хашиж ирсэн монгол ёсон Эрд эм номонд сургасан багшаа Х ү н х ү нээс ил үү т эй х ү ндэлд эг Эрхт т ө рийнх өө дархан с ү лдийг Юм юмнаас д ээг үү р д ээд элдэг Хасбуу тамгатай агуу ү нд эстний Хашиж ирсэн монгол ёсон

Цагаан сард ө рг ө х цацал Эртний удмаас улбаатай цаг тооллын эхлэл Их хааны зарлигтай цагаан сарын ёслол Эргэх д ө рв ө н цагаас хаврын урин улирал Эрд энэт х ү м үү н бидний энх мэндийн баяр аа Ачтай ээж үү д эртлээд шаргал цайгаа чанана Авралт хурмастаа ш ү т ээд д ээжээ ө рг ө н с ү слэнэ Он жилээ угтаад м ө р з ү гээ гаргана Олон б ү гд ээр хураад овоо тахилгаа сэргээнэ Ээж ааваа д ээдлээд тохой т ү шин золгоно Энхрий ү рсээ х ү ндлээд хошуу х ү ргэн ёслоно М ө нх т энгэрийн ө нг ө т эй баранзад хадган д ээр ээ М ө нг ө н аягатай с үү т ээ тавиад ер өө л ө рг ө н дэвш үү лнэ Аз жаргалаа даллаад хийморийн дарцгаа хийсгэнэ Айлчин гийчин морилоод инээд баясал цалгина Ахан д үү с цуглаад алаг мэлхий наадна Атар тарган морьд гэрийн гадаа тургилна Амар мэнд ээ билэгд ээд эрднийн х өө рг өө з ө р үү лнэ Ардынхаа дэгийг сахиад билэгт эй ү гс хэлэлцэнэ Айраг ид ээ сархад с ө н д үү рэн мэлт элзэнэ Амбан иргэний ш үү с зоогийн шир ээнд данхайна Увидаст арван хуруу хуурын чавхдасанд б ү жнэ Уртын сайхан дуу найрын гэрт шуранхайлна Ааль сайтай х үү хн үү д ид ээ цайгаа барина . Ахас ихэсээ х ү ндлээд д ээш нь залан д ээдлэнэ Алаг н ү д эн охидууд гоёлоо ө мс өө д гангарна Аавын х ү дэр х ө вг үү д ажнайн сайнаар х ү лэглэнэ Атар хээрийн бэлчээрт адуун с ү р эг ид ээшлэнэ "Ар х ө вчийн унага"-аа адуучин эр хадаана 46

Аавын дээлэнд хадсан м ө нг ө н товч б ө мбийн ө Ачтай ээжийн з үү сэн толгойн чимэг жингэнэнэ Ахын тохсон эмээлийн монгол баавар м ө нг ө рн ө Айлын х өө рх ө н б ү сг ү йн эрднийн ээмэг алтарна Азай буурал ө тг ө сд өө залуус б ү хэн очино Алдрай цовоо жаалууд хувь х ү рт эж х өө рн ө Алдаа оноогоо д энслээд сэтгэлийн сэв арилна Ариун хадгаа дагаад итгэлийн зул бадарна *** Монгол х ү ний итгэл цагаан Морьтны гэрийн ө нг ө цагаан Морилон ир эх ү йлс цагаан Мордох хэтийн м ө р цагаан Саруул амьдралын эх цагаан Цацал ө рг ө х с үү цагаан Сайн санааны ү з үү р цагаан Саатан тухлах жил цагаан Сар шинэ өө р өө цагаан Энхийн наран мандтугай Эхийн сэтгэл амартугай Энхрий ү рс ө ст ү гэй Идээ будаа д элгэрт ү гэй Эв найр бэхжит ү гэй ! Энх амгалан байтугай Эрх жаргал батж итугай! Эх орон минь х ө гжт ү гэй! Ум сайн болтугай