Świat Przemysłu Kosmetycznego 2/2015 by Świat Przemysłu Kosmetycznego

ISSN: 2081-089X

nr 2/2015 (22) 19 PLN (w tym 5% VAT)

GWARANTUJEMY BEZPIECZEŃSTWO TWOICH PRODUKTÓW

spis treści

8 Przegląd wynalazków chroniących kompozycje naturalnych kosmetyków. 9 Czy polska gospodarka jest skutecznie promowana zagranicą? 11 Produkcja perfum – co się za nią kryje? 14 Kompozycje zapachowe w produktach kosmetycznych 18 Rynek produktów do pielęgnacji włosów – konsumenci stymulują innowacje 20 Spojrzenie na świat męskich kosmetyków 24 Prosta metoda opracowywania preparatów przeciwsłonecznych 30 Nowa generacja filtrów przeciwsłonecznych SunCat® MTA 34

Skuteczne i dokładne czyszczenie wnętrza zbiorników

38 40 45 48 52 56 62 66

Lipex SheaLightTM Wpływ czynników zewnętrznych i wewnętrznych na skórę i sposoby jej pielęgnacji Modyfikatory reologii – istotny element w świecie kosmetyków Ramnoza i inne cukry proste Luteina bronią w walce z fotostarzeniem skóry Olejki eteryczne w przemyśle perfumeryjnym Kwas migdałowy OTUL SKÓRĘ LUSKSUSEM z DC 3901 Liquid Satin Blend

68 71 74

Wymagania prawne dla surowców kosmetycznych Nowe trendy w konserwacji produktów kosmetycznych Drobnoustroje zanieczyszczające kosmetyki. Część III. Escherichia coli

76 81

Pielęgnacja przeciwstarzeniowa – współczesne „eliksiry młodości” Kwas liponowy sposobem na walkę z czasem

100 przedsiębiorstw farmacji i kosmetyki będzie inwestować w systemy informatyczne

86 88

Nowoczesne technologie i innowacyjność – jak osiągnąć przewagę nad konkurencją? Etykieta idealnie dopasowana

COSMOPROF Bolonia 2015

2/2015

e-w ydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

słowo wstępne

Teresa Kubsz-Miller Redaktor „Świata Przemysłu Kosmetycznego”

rodukty do pielęgnacji włosów oraz kosmetyki do pielęgnacji skóry stanowią największą część polskiego rynku kosmetycznego, jednak niemniej istotną kategorią polskiego rynku są perfumy, których wartość w 2011 roku osiągnęła 447,38 mln euro, stanowiąc jednocześnie 13,5% całości polskiego rynku kosmetycznego. Popyt na produkty zapachowe stale rośnie, w związku z czym wielu producentów wprowadza na rynek nowe marki perfum. Co kryje się za produkcją perfum? Z jakimi problemami musi zmierzyć się technolog czy perfumiarz tworzący kompozycję zapachową do określonego wyrobu? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdą Państwo w artykule firmy Pam – perfumes and more GmbH oraz Polleny-Aroma Sp. z o.o. W niniejszym numerze polecamy także artykuł poświęconej jednnej z najbardziej dynamicznie rozwijających się kategorii produktowych, mowa tu o kosmetykach dla mężczyzn. Panowie nie ograniczają się już tylko do zakupu podstawowych kosmetyków, ale sięgają również po produkty, które odpowiadają indywidualnym potrzebom ich skóry. Dlatego na półkach pojawia się coraz więcej specjalistycznych preparatów, ukierunkowanych na konkretne problemy. Sprzedaż produktów do pielęgnacji męskiego ciała w przeciągu ostatnich dwóch lat wzrosła o 4,2%i podejrzewa się, że nadal będzie ona rosła przynajmniej o 1% w skali roku, jest to z pewnością kategoria, której warto poświęcić nieco więcej uwagi. W okresie wakacyjnym nie sposób nie wspomnieć o pielęgnacji przeciwsłonecznej oraz przeciwstarzeniowej. Aby wyjść naprzeciw coraz bardziej świadomym i wymagającym klientom, technolodzy wciąż poszukują nowych, kompleksowo działających substancji aktywnych. Wierzę, że w niniejszym wydaniu czasopisma znajdą Państwo kilka ciekawych inspiracji, które pozwolą Państwu stworzyć kosmetyki będące odpowiedzią na zapotrzebowanie Państwa klientów. Jest mi niezmiernie miło poinformować, że do grona rady programowej naszego czasopisma dołączyła Magdalena Sikora – Kierownik Pracowni Surowców Kosmetycznych, Technologia Kosmetyków, Wydział Biotechnologii i Nauk o Żywności, Politechnika Łódzka W imieniu całej redakcji życzę miłej lektury!

Rada Programowa:

Kwartalnik Wydawnictwa FARMACOM ul. Św. Jana 16 44-300 Wodzisław Śląski farmacom@farmacom.com.pl www.farmacom.com.pl Redaktor Naczelny Robert Miller tel./fax 32 455 31 61, tel. kom. 502 084 101 robert.miller@farmacom.com.pl

Anna Oborska – Dyrektor ds. techniczno-legislacyjnych, Polskie Stowarzyszenie Producentów Kosmetyków i Środków Czystości Ewa Starzyk – Dyrektor Naukowy, Polski Związek Przemysłu Kosmetycznego Renata Dębowska – Szef Centrum Naukowo-Badawczego Dr Irena Eris Iwona Białas – Safety assessor, CosmetoSAFE Consulting Agnieszka Nnolim – Toksykolog Konsultant, EUROTOX Registered Toxicologist Antoni Gwardys – Dyrektor ds. Naukowych, Konsultant z zakresu zabezpieczania jakości i bezpieczeństwa stosowania kosmetyków, Passage Cosmetics Laboratory Marta Krzyśków-Szymkowicz – Rzecznik patentowy, Kancelaria JWP Rzecznicy Patentowi dr inż. Magdalena Sikora – Kierownik Pracowni Surowców Kosmetycznych, Technologia Kosmetyków, Wydział Biotechnologii i Nauk o Żywności, Politechnika Łódzka

Prenumerata i kolportaż Wydawnictwo FARMACOM ul. Św. Jana 16 44-300 Wodzisław Śląski tel./fax 32 455 31 61 prenumerata@farmacom.com.pl Cena egzemplarza „ŚPF” – 19 zł Cena rocznej prenumeraty – 80 zł Nr konta: ING Bank Śląski O/Wodzisław Śląski 56 1050 1403 1000 0023 2091 8119

Redaktor wydania Teresa Kubsz-Miller, tel. +48 32 456 60 79 tel. kom. +48 533 533 161 Redakcja Joanna Korzonek, Tomasz Butyński tel./fax 32 456 60 79 kosmetyka@farmacom.com.pl Studio graficzne: Prografika, www.prografika.com.pl Okładka: Fot. www.fotolia.com Druk: Drukarnia Nowiny

Nakład: 2 500 egz. Kwartalnik dociera do dyrektorów zakładów produkcyjnych, szefów działów produkcji, kontroli i zapewnienia jakości, specjalistów d/s utrzymania ruchu, technologów, automatyków, szefów laboratoriów, szefów działów logistyki, zaopatrzenia oraz działów rozwoju produktów w zakładach produkcyjnych. Magazyn kierowany jest również do product managerów, dyrektorów sprzedaży i marketingu, decydentów w działach zakupów, profesorów i nauczycieli uczelni wyższych, przedstawicieli organizacji branżowych i instytutów oraz osób prywatnych. Redakcja zastrzega sobie prawo do zmian w tytułach i redagowania tekstów. Redakcja nie odpowiada za treść reklam. Wykorzystywanie materiałów i publikowanie reklam opracowanych przez Wydawcę wyłącznie za zgodą redakcji.

e-w ydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

2/2015

Lipex SheaClearTM – klarowny olej z masła shea AAK

ipex SheaClear (INCI: Butyrospermum Parkii Oil) to nowy emolient na bazie oleju shea, idealny do tworzenia całkowicie transparentnych produktów kosmetycznych. Lipex SheaClear został stworzony zgodnie z oczekiwaniem na modne, przejrzyste i klarowne olejki pielęgnacyjne. Emolient zawiera znaczną ilość (6-8%) bioaktywnej frakcji niezmydlalnej, która skutecznie rewitalizuje skórę oraz chroni przed stresem niekorzystnego wpływu środowiska, prowadzącym do przedwczesnego starzenia się skóry. Klarowny masłosz może służyć także, jako składnik zmiękczający i nawilżający. Emolient ten może być stosowany w ekskluzywnych formułach olejków, jako główny składnik lub w połączeniu z innymi olejami i estrami, bez niekorzystnych efektów krystalizacji czy zmiany konsystencji podczas użytkowania. Dzięki niskiej temperaturze topnienia, może być także użyty do tworzenia kosmetyków na zimno. Lipex SheaClear użyty w szamponach i balsamach do włosów, przywraca włosom połysk i właściwą miękkość. Lipex SheaClear został zaprezentowany w bieżącym roku na targach kosmetycznych in-cosmetics w Barcelonie, gdzie wywołał duże zainteresowanie.

Nowości w ofercie DTHC Dystrybutor surowców i półproduktów – firma DTHC (DOM TECHNICZNO-HANDLOWY „CIEŚLAR”) – wzbogacił swoją ofertę o masła oraz olejki roślinne. Produkty te, dzięki wysokiej jakości, właściwościom odżywczym, zmiękczającym, pielęgnującym oraz przeciwzmarszczkowym, z powodzeniem znajdą szerokie zastosowanie w preparatach kosmetycznych. W nowej ofercie DTHC dostępne są również olejki eteryczne o właściwościach relaksujących umysł i ciało, polecane w szczególności w aromaterapii. Więcej informacji: www.dthc.eu

Innowacyjny surowiec w ofercie firmy Azelis: GATULINE® SPOT – LIGHT P

iękna wiosenna pogoda zachęca każdego do poprawienia swojego wyglądu, skupienia większej uwagi na rozświetleniu, wyrównaniu kolorytu skóry oraz nadaniu blasku szarej, zmęczonej zimą cerze. Na rynek wkracza nowy, innowacyjny składnik Gatuline® Spot – Light otrzymywany przez ekstrakcję azjatyckiej rośliny Sophora Flavescens oraz włoskiego owocu kiwi. Synergiczne działanie tych komponentów wyrównuje kolor skóry, a także widocznie zmniejsza plamy starcze oraz pigmentacyjne. Gatuline® Spot-Light jest pierwszym surowcem na rynku, który działa zarówno zapobiegawczo jak i leczniczo, poprzez ukierunkowane działanie zarówno na naskórek jak i skórę właściwą. • W naskórku, Gatuline® Spot-Light zmniejsza syntezę melaniny, a także zwiększa złuszczanie, co zapobiega nagromadzeniu melaniny w górnych warstwach skóry. • W skórze właściwej, Gatuline® Spot-Light chroni fibroblasty przed przedwczesną degradacją, hamuje produkcję macierzy metaloproteinazy (MMP), chroni przed glikacją. • Gatuline® Spot-Light hamuje stany zapalne i ma działanie anty-oksydacyjne. Poniżej wizualizacja działania Gatuline® Spot-Light – widoczna korekcja plam starczych o różnej morfologii. Działanie: • Oddziałuje zarówno na naskórek jak i skórę właściwą; • Redukuje intensywność barwy i ilość plam starczych oraz przebarwień; • Rozświetla skórę; • Jest naturalna i bezpieczna w użyciu. Zastosowanie: • Produkty działające na plamy starcze, • Produkty koloryzujące: podkłady, korektory, • Produkty rozświetlające, przeznaczone do skóry szarej, zmęczonej, • Kremy multifunkcyjne, • Kremy przeciwstarzeniowe. INCI: Butylene Glycol (and) Actinidia Chinensis (Kiwi) Fruit Water (and) Alcohol (and) Sophora Flavescens Root Extract. Zalecany procent użycia: 3% Więcej informacji: www.azelis.pl 2/2015

e-wydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

RiboFlow® Cosmetics Detection Kit nowość w ofercie Argenty

IMPAG

rozpoczął współpracę z firmą

LESSONIA

MPAG – dystrybutor surowców i substancji aktywnych dla przemysłu kosmetycznego, został oficjalnym dystrybutorem firmy LESSONIA – producenta naturalnych peelingów pod nazwą handlową EXFOLIATOR i CELLULOSCRUB, pigmentów MICROZEST i ekstraktów. Dzięki rozpoczęciu współpracy polski dystrybutor poszerzył swoją ofertę o nowe surowce kosmetyczne, które pozwolą na formułowanie nowych, bardziej wydajnych, ale naturalnych kosmetyków. – Jako europejski dystrybutor surowców kosmetycznych jesteśmy niezmiernie dumni mogąc pochwalić się rozpoczęciem współpracy z firmą LESSONIA. Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom klientów i biorąc pod uwagę fakt prężnie rozwijającego się trendu kosmetyków naturalnych, co roku staramy się wzbogacać portfolio naszych produk-

tów o surowce organiczne a także zgodne z wymogami Eco Cert. Produkty firmy LESSONIA, które pozyskiwane są wyłącznie z naturalnych źródeł stanowią doskonałe uzupełnienie naszej oferty. Linia EXFOLIATOR to naturalne peelingi na bazie minerałów, roślin śródziemnomorskich, azjatyckich czy tropikalnych a także surowców pochodzenia morskiego. Dużym zainteresowaniem cieszy się również seria CelluloscrubTM, proponowana jako alternatywa polietylenu oraz innych peelingów syntetycznych. Nowości, które w tym roku firma wprowadziła do oferty to m.in. Volcanic sand - piasek z islandzkiej lawy oraz EXFOLIATOR Black Currant 2000 – dekoracyjne, sferyczne pestki czarnej porzeczki. Zachęcamy do zapoznania się z naszą ofertą - mówi Ewa Rymska, General Manager, IMPAG Chemicals Poland Sp. z o.o.

irma Argenta, dystrybutor produktów do badań mikrobiologicznych, poszerzyła swoją ofertę o test RiboFlow® Cosmetics Detection Kit. Zestaw służy do wykrywania specyficznych drobnoustrojów zgodnie z Normą ISO 17516 - Escherichia coli, Staphylococcus aureus, Pseudomonas aeruginosa i Candida albicans. Rutynowe wykrywanie tych patogenów, sklasyfikowanych jako niepożądane osiągane jest przy użyciu klasycznych metod mikrobiologicznych i biochemicznych, charakteryzujących się długim czasem trwania i wysokimi kosztami. W związku z tym pożądane są szybkie i niezawodne metody. Test łączy technologię kasetkową z techniką molekularną, a procedura ekstrakcji jest prosta i nie wymaga etapu oczyszczania DNA, amplifikacji i chłodzenia. Specyficzność testu porównywalna jest z techniką PCR bez konieczności stosowania drogiego wyposażenia. W procedurze wykrywane są tylko komórki żywe, a czas wykonania badania jest krótki. Więcej informacji uzyskacie Państwo u przedstawicieli regionalnych firmy Argenta.

Wszystko o amarantusie w pielęgnacji włosów

rovital zaprezentował nową serię naturalnych substancji kondycjonujących włosy opartych na amarantusie – The Amaranth Collection. Amarantus, który obecnie przeżywa swój prawdziwy renesans i jest niezwykle popularny w zdrowej żywności, to jedna z najstarszych roślin znanych człowiekowi. Jego nasiona, nazywane „skarbem Indian”, cenione są przede wszystkim za niezwykle wysoką zawartość białek, nienasyconych kwasów tłuszczowych i skwalenu oraz minerałów i witamin. Nowa rodzina kondycjonerów składa się z trzech produktów. AMA-OIL to frakcja olejowa, bogata w skwalen i kwasy tłuszczowe, ekstrahowana z nasion amarantusa za pomocą CO2. Surowiec uzupełnia lipidy włosa, zabezpiecza fry-

zurę przed działaniem wysokiej wilgotności, nadaje hydrofobowość i zapobiega puszeniu włosów. AMA-PROT to połączenie protein i polisacharydów amarantusa, otrzymywane specyficzną metodą podwójnej hydrolizy enzymatycznej. Białka o biomimetycznym charakterze odżywiają i wzmacniają włosy, a cukry nawilżają i wygładzają je. W teście potwierdzono poprawę rozczesywania włosów mokrych i suchych. AMA-LEAF zawiera polifenole z liści amarantusa, które chronią włosy przed szkodliwym działaniem wolnych rodników, środowiska i zabiegów stylizacyjnych. Surowiec przywraca naturalną płynność ruchu zniszczonym włosom oraz poprawia ich właściwości sensoryczne. Więcej informacji – www.provitalgroup.com.

Produkty firmy KAO FRAGRANCES teraz również w ofercie

UNIVAR PERSONAL CARE Polski oddział wiodącego dystrybutora surowców kosmetycznych UNIVAR PERSONAL CARE rozpoczął dystrybucję produktów firmy KAO FRAGRANCES - producenta unikalnych kompozycji zapachowych. Univar od lat związany jest z firmą KAO na terenie Europy. Teraz również polscy producenci kosmetyków i chemii gospodarczej będą mieli możliwość korzystania z wieloletniego doświadczenia w stosowaniu wyjątkowych i wyrafinowanych kompozycji zapachowych produkcji hiszpańskiej. KAO znany jest z tworzenia niepowtarzalnych zapachów zgodnych z najnowszymi trendami, wymogami i możliwościami finansowymi klienta. Ponadto UNIVAR PERSONAL CARE rozpoczął nową kampanię DARINGLY BEAUTIFUL . Seria inspirujących i innowacyjnych receptur skupia w sobie aktualne trendy i koncepcje kosmetyczne. Kampanię reprezentują 3 skrajnie różne profile kobiet. The Woman of Power, The Street Girl oraz Third Sex. Profile mają przedstawić różne podejścia do życia oraz skrajnie odmienne oczekiwania wobec kosmetyków we współczesnym społeczeństwie. Ideą kampanii jest zainspirowanie technologów i marketingowców do tworzenia awangardowych i przebojowych receptur. Proszę przygotować się na kilka zaskakujących niespodzianek! Więcej informacji: www.univar.com

Przegląd wynalazków chroniących kompozycje naturalnych kosmetyków Opracowała: Iwona Płodzich-Hennig

Rzecznik patentowy Kancelarii JWP Rzecznicy Patentowi

Kosmetyki oparte na surowcach naturalnych wytwarzane są w większości ze składników pochodzenia roślinnego, choć zdarzają się również składniki pochodzenia zwierzęcego (np. jedwab).

imo iż wielu producentów reklamuje swoje wyroby jako kosmetyki w stu procentach naturalne, w rzeczywistości surowce tam zawarte są syntetycznymi analogami surowców naturalnych. W drogeriach znajdziemy wiele produktów zawierających w nazwie „bio” czy „eko”, chociaż ilość ekstraktów pochodzenia naturalnego stanowi zaledwie ułamek procenta całej kompozycji. Rosnąca popularność kosmetyków naturalnych oraz różnorodność w definiowaniu, czym jest kosmetyk naturalny, spowodowały konieczność uregulowania tego zagadnienia. Z inicjatywy organizacji zajmujących się certyfikowaniem wyrobów pochodzenia naturalnego powstał wspólny standard COSMOS, który precyzyjnie określa wymogi stawiane kosmetykom pochodzenia naturalnego. Wyroby spełniające wymogi określone w standardach COSMOS ® można oznaczać poprzez umieszczenie logo COSMOS® ORGANIC, COSMOS® NATURAL czy COSMOS® CERTIFIED (więcej informacji na stronie www.cosmos-standard.org ).

Źródło: http://www.cosmos-standard.org/

Wiele firm stara się używać w swoich kosmetykach coraz to nowszych składników pochodzenia roślinnego czy zwierzęcego. Prezentowany poniżej przegląd dokumentów patentowych może być inspiracją do rozwoju nowych formuł kosmetycznych. Nie tylko środki chemiczne, ale również ekstrakty z roślin mogą mieć działanie wybielające, na przykład patent amerykański US8968755B2 zastrzega kompozycję w postaci stałej lub półstałej do miejscowego stosowania przeznaczoną do rozjaśniania lub wybielania skóry obejmującą środek/ środki wybielające (np. ekstrakt z rośliny B.papyriferum-brzoza papierowa) oraz kompozycję bazową stanowiącą nośnik dla środ-

ka wybielającego lub rozjaśniającego, przy czym kompozycja bazowa zawiera między innymi olej z nasion Meadowfoam (Limnantes Alba), masło shea, olej z rącznika, ekstrakt z kiełkujących nasion soi, skrobię sojową, krzemionkę, wosk pszczeli.

Źródło grafiki: http://www.drzewa.com.pl/4996brzoza-papierowa-odm-subcordata-betulapapyrifera-var-subcordata.hTMl

Interesujące rozwiązanie zostało ujawnione w amerykańskim zgłoszeniu patentowym należącym do CHANEL PARFUMS BEAUTE US20100172852A1, gdzie wykorzystano wosk z pluskwiaka z gatunku Ericerus pela w kompozycjach kosmetyków kolorowych. Ekstrakt z Ericerus pela korzystnie wpływa na strukturę silikonów zawartych w kosmetykach kolorowych oraz teksturę produktu, przy czym produkty zawierają dodatkowo włókna keratynowe. Kosmetyki według wynalazku są bardzo stabilne w trakcie przechowywania. W innym amerykańskim zgłoszeniu patentowym US20100215605A1 należącym do L’OREAL ujawniono kompozycję w postaci emulsji zawierającej fazę olejową rozproszoną w fazie wodnej, w której faza olejowa zawiera wosk np. wosk Carnauba. Kompozycja jest przydatna do pielęgnacji

2/2015

i makijażu, w tym jako tusz do rzęs, barwnik do brwi oraz włosów. Natomiast kompozycja do podawania miejscowego, która jest użyteczna w leczeniu chorób skóry, np. wysypki, trądziku, infekcji grzybiczych, zakażeń bakteryjnych została zastrzeżona w patencie amerykańskim US7691419B2. Kompozycja według wynalazku zawiera nagietek, olejek z drzewa herbacianego, olejek eukaliptusowy, olejek z pestek winogron, i aloes. Zgodnie z wynikami badań przedstawionymi w opisie wynalazku kompozycja jest bardzo skuteczna, gdyż po aplikacji miejscowej 2-3 razy dziennie na chorobowo zmienioną skórę (owrzodzenia) uzyskano znaczną poprawę (o 80%) w ciągu zaledwie 4 dni. W celu zwiększenia efektywności działania kompozycji jej skład może być uzupełniany o wosk pszczeli, olej roślinny, witaminę E, olejek rozmarynowy, inne zioła i / lub masło shea. Z kolei patent amerykański US8491940B2 zastrzega bezwodną kompozycję wolną od surowców ropopochodnych, która może stanowić substytut produktów na bazie ropy naftowej na przykład wazeliny. Kompozycja według wynalazku jest użyteczna do stosowania miejscowego, w tym może być stosowana jako balsam dla skóry lub włosów, do leczenia chorób skóry, np. otarć, pęcherzy, trądziku czy różnego rodzaju oparzeń. Kompozycję według wynalazku wytwarza się stapiając wosk pszczeli i olej (np. olej sojowy), a następnie napowietrza się ją zaś powstałe grudki przeciera się przez sito. Kosmetyki oparte o składniki pochodzenia naturalnego, w tym również zawierające surowce pochodzące z certyfikowanych upraw nie tylko działają lepiej na naszą skórę, włosy czy paznokcie, a efekt ich działania utrzymuje się dłużej niż kosmetyków „chemicznych”. Poszukujmy zatem nowych naturalnych surowców, twórzmy nowe kompozycje i koniecznie nie zapominajmy o ochronie patentowej!

e-wydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

Czy polska gospodarka jest skutecznie promowana zagranicą? Ponad 215 mln zł wydało Ministerstwo Gospodarki na branżowe programy promocji polskiej gospodarki za granicą w latach 2012-2015. Za te pieniądze promowano 15 flagowych branż na międzynarodowych rynkach. Programy te właśnie się zakończyły. Planowana jest ich kontynuacja. Czas na ocenę.

inisterstwo Gospodarki w 2012 roku wybrało 15 perspektywicznych branż, które miały reprezentować polską gospodarkę za granicą i być motorem rozwoju eksportu. Dla każdej z nich stworzono szczegółowy program promocji. Wybrano prio-

Wykonawcy Branżowych Programów Promocji

rytetowe rynki i kluczowe imprezy biznesowe, takie jak międzynarodowe targi, kongresy czy misje gospodarcze. Kluczem miał być liczny udział firm danego sektora w swoim programie. Polscy eksporterzy mieli pokazać siłę polskiej gospodarki, prezentując się wspólnie na branżowych imprezach, np. w formie Polskiego Pawilonu Narodowego na targach. Dla każdej branży w drodze przetargu wybrano operatora. Jego praca była finansowana przez Ministerstwo Gospodarki. Dzięki temu możliwa była kompleksowa praca dla branży, a koszty udziału w działaniach ponoszone przez firmy były odpowiednio niższe. Łączny budżet przeznaczony dla operatorów przekroczył 70 mln zł. Ponadto, przedsiębiorcy uczestniczący w programach mogli otrzymać dofinansowanie aż 75% ponoszonych kosztów. Przekazano im ponad 145 mln zł. Obok branżowych programów promocji, uruchomiono też na wybranych, priorytetowych rynkach ogólne programy promocji i międzynarodową kampanię promocyjną, z osobnymi budżetami. Celem wszystkich tych działań była promocja Marki Polskiej Gospodarki – stworzono, na podstawie szeroko zakrojonych badań, również i jej odpowiedni logotyp. Działania prowadzone więc były z rozmachem, także finansowym – w czym w wydatny sposób pomogły środki unijne.

Branża

Operator

Meble

Konsorcjum: Międzynarodowe Targi Poznańskie i Ogólnopolska Izba Gospodarcza Producentów Mebli

Jubilerstwo i bursztyny

Konsorcjum: Międzynarodowe Targi Gdańskie, Międzynarodowe Centrum Targowe, Krajowa Izba Gospodarcza Bursztynu i S&A

IT/ICT

Agencja M Promotion

Biotechnologia i farmacja

Konsorcjum: Ageron Polska Michał Zieliński i Ageron International

Jachty i łodzie rekreacyjne

Konsorcjum: Fundacja Klaster Polskie Jachty i ICM Poland

Sprzęt medyczny i aparatura pomiarowa

Konsorcjum: Ageron Polska Michał Zieliński, Ageron International i World Expo International

Stolarka okienna i drzwiowej

Konsorcjum: Eltar Elżbieta Tęsna, Polskie Okna i Drzwi – Związek Producentów Dostawców i Dystrybutorów i ASM – Centrum Badań i Analiz Rynku

Budownictwo

Konsorcjum: Krajowa Izba Gospodarcza, Polska Izba Przemysłowo – Handlowa Budownictwa, Interservis Biuro Targów i ASM Centrum Badań i Analiz Rynku

Ochrona i zachowanie zabytków

Konsorcjum: Agencja M Promotion I Contemporanea Eventi

Polska jest już 6. eksporterem kosmetyków w Europie, zaraz po światowych liderach w tej branży, takich jak Francja czy Włochy. Według danych GUS, eksport kosmetyków w 2014 roku wzrósł w stosunku do 2013 o 5% i przekroczył poziom 9,3 mld zł (niecałe 9 mld zł w 2013). To kontynuacja trendu – po okresie boomu eksportowego po wejściu Polski do UE, kiedy wskaźniki rosły o 25% rocznie, od kilku lat wzrost eksportu utrzymuje się na stabilnym poziomie 5% rocznie. Między innymi z tego powodu Ministerstwo Gospodarki wybrało tę branżę do kluczowej 15-tki.

Kosmetyki

SPC House of Media

Nowe rynki polskich producentów

Maszyny i urządzenia górnicze

Konsorcjum: Krajowa Izba Gospodarcza, Polska Technika Górnicza i Górnicza Izba Przemysłowo – Handlowa

Odzież, dodatki, galanteria skórzana

Konsorcjum: ”Piot” Związek Pracodawców Przemysłu Odzieżowego i Tekstylnego i Międzynarodowe Targi Poznańskie

Turystyka medyczna

Konsorcjum: Europejskie Centrum Przedsiębiorczości, Ameds Centrum i Polska Agencja Informacji i Inwestycji Zagranicznych

Przemysł obronny Polskie specjalności żywnościowe

e-wydanie do pobrania na:

Twarde dowody sukcesu: rosnące słupki eksportu

Producent

Najnowsze rynki

Alba Thyment

Japonia, Makau, Niemcy, Rosja, Arabia Saudyjska

Bielenda

Turcja, Iran

Blux Cosmetics

Bahrajn, Gwinea Równikowa, Zjednoczone Emiraty Arabskie

Dr Irena Eris

Katar, Jordania, Tunezja, Egipt, Pakistan, Grecja, Malta

Floslek

USA, Kanada, Zjednoczone Emiraty Arabskie, Irak, Iran, Japonia, Korea, Tajwan, Wielka Brytania, Estonia, Litwa, Malta, Bułgaria

Konsorcjum: Polska Izba Producentów na Rzecz Obronności Kraju i Bumar Żołnierz

Verona Products Professional

Hiszpania, Portugalia, Włochy, Szwecja, Chiny, Filipiny, Japonia, Niemcy, Pakistan, Irak

Agencja Rynku Rolnego

Ziaja

Hiszpania, Mołdawia, Islandia, Holandia, Turcja, Grecja, Włochy, Czarnogóra, Macedonia, Kosowo, Bośnia i Hercegowina, Singapur

www.farmacom.com.pl

2/2015

10 | cyjnych rynkach (Rosja, Ukraina, Niemcy, Włochy), jak i na nowych, uznanych za najbardziej obiecujące: Zjednoczonych Emiratów Arabskich, Stanów Zjednoczonych, Chin, Brazylii czy Turcji. Rynek rosyjski oraz ukraiński od samego początku istnienia firmy Delia Cosmetics generował dużą część obrotu. Firma wyrosła na tych rynkach i była bardzo dobrze prezentowana zarówno w Rosji, jak i na Ukrainie. Do 2012 były to największe rynki eksportowe firmy. Wydarzenia z 2014 i kryzys walutowy ograniczyły znacząco dynamikę sprzedaży na wszystkich rynkach wschodnich. Mimo wszystko, spadki sprzedaży z rynku rosyjskiego i ukraińskiego zostały zniwelowane zyskami z nowych rynków, na które weszliśmy w ostatnim czasie. – mówi Marcin Karkocha. Norbert Wsół, specjalista ds. eksportu w BluxCosmetics, dodaje: Szacujemy, że spadki obrotów z eksportu do Rosji sięgną 35%, a na Ukrainie ok. 20%. Koncentrujemy się jednak na poszukiwaniu nowych partnerów na Ukrainie, co w przyszłości powinno skutkować odbudową naszej pozycji na tym rynku i wzrostem sprzedaży. Adrian Winiarz, menedżer eksportu w Bielenda Kosmetyki Naturalne, zauważa: Odczuwamy kryzys na Wschodzie. Na niestabilną sytuację polityczną nakłada się dewaluacja walut, co skutkuje niższą konkurencyjnością naszych produktów w Rosji i Ukrainie, a także wzrostem ryzyka związanego z pracą z krajami z tego regionu. Dlatego tez ograniczamy naszą działalność w tych krajach. W podobnym tonie wypowiada się Marek Chotkowski: Sytuacja za naszą wschodnią granicą istotnie wpływa na spadek sprzedaży naszych produktów również w krajach powiązanych z Rosją. Zweryfikowaliśmy strategię eksportową, obecnie wzmacniamy naszą pozycję na pozostałych strategicznych rynkach oraz intensyfikujemy działania w krajach, które dotychczas traktowaliśmy jako potencjalne. Polscy producenci widzą szczególny potencjał w regionie Bliskiego Wschodu oraz Azji. Polskie kosmetyki są tam uważane za produkty wysokiej jakości, zgodne z wszelkimi normami Unii Europejskiej, lecz w atrakcyjnych cenach, korzystniejszych od cen oferowanych przez unijnych konkurentów.

Niemniej jednak, większość sprzedawanych za granicę kosmetyków produkowanych jest w fabrykach globalnych koncernów zlokalizowanych w Polsce (80 – 90% ich produkcji trafia na eksport). Udział eksportu w strukturze sprzedaży polskich firm jednakże nieustannie rośnie – obecnie wynosi średnio 10-20%. Polscy producenci wskazują rozwój sprzedaży na rynkach zagranicznych jako główny element swojej strategii na następne lata. Program promocji branży kosmetycznej skierowany był właśnie do nich. Dostarczył im dodatkowych możliwości wdrażania tych planów. Skutecznie – ostatnie lata to bardzo dobry okres dla wielu polskich firm. Producenci nie tylko zwiększali obroty i zyski płynące ze sprzedaży eksportowej, ale także podbijali nowe rynki. Delia eksportuje obecnie do 63 państw. W okresie ostatnich 2 lat udało się nam nawiązać współpracę z 18 nowymi państwami. Bardzo ciekawie rozwijają się rynki z rejonu Dalekiego Wschodu. W 2015 planujemy przekroczyć liczbę 70 państw, w których obecne będą nasze produkty – mówi Marcin Karkocha, dyrektor ds. eksportu w Delia Cosmetics. W stosunku do 2012 roku zwiększyliśmy sprzedaż eksportową o 30%. Gdyby nie kryzys na rynkach wschodnich, ogólny wynik byłby znacznie lepszy – w przypadku Europy Zachodniej czy Bliskiego Wschodu możemy mówić o podwojeniu sprzedaży – dodaje Marcin Karkocha. Imponującymi wynikami może się pochwalić Laboratorium Kosmetyczne Floslek. Beata Jastrzębska, dyrektor ds. rozwoju eksportu, mówi: W latach 2012-2014 nasz eksport wzrósł o 450%. Rozpoczęliśmy w tym czasie sprzedaż na 22 nowe rynki.

Z danych GUS dotyczących eksportu w roku 2014 wynika, że sprzedaż kosmetyków do Rosji utrzymała się na poziomie 1,2 mld zł – takim samym, jak w 2013. Sprzedaż na Ukrainę spadła natomiast o 15%, do poziomu 404 mln zł. Są jednak także przykłady odmien-

O sukcesie można też mówić w szerokiej perspektywie – w ocenie firm, program realnie wpłynął na zwiększenie rozpoznawalności Polski jako producenta dobrych kosmetyków i postrzeganie polskich producentów jako rzetelnych partnerów, za którymi stoi silna branża. Wkład Programu w budowanie pozytywnego wizerunku kosmetyków „made in Poland” jest istotny. Polskie marki stają się nie tylko coraz bardziej rozpoznawalne, ale zyskują także lojalnych klientów na całym świecie. Cieszą nas oczywiście także własne sukcesy: sprzedaż eksportowa w naszej firmie sukcesywnie rośnie, osiągamy dwucyfrowe wzrosty w skali roku. Weszliśmy na nowe rynki w krajach arabskich i na Dalekim Wschodzie. Program promocji przyczynił się do nawiązania wielu cennych kontaktów z klientami z całego świata. Część z nich przełożyła się na konkretną sprzeda – mówi Marek Chotkowski, dyrektor ds. eksportu w Oceanic. Potwierdza to Wiktoria Brzozowska: Nastąpił wzrost rozpoznawalności polskiej branży kosmetycznej, a jej wizerunek jest coraz bardziej pozytywny. Przekłada się to korzystnie na poszczególnych producentów i ich marki.

ne: W 2014, w stosunku do roku 2012, odnotowaliśmy kilkukrotny wzrost sprzedaży na Ukrainę – mówi Lidia Ziaja, kierownik działu eksportu w Ziaja Ltd. Wiktoria Brzozowska także przedstawia sytuację w dość dobrym świetle: Dr Irena Eris eksportuje zarówno na rosyjski, jak i na ukraiński rynek. Na Ukrainie działamy poprzez własną spółkę, a w Rosji współpracujemy bezpośrednio z lokalnymi dystrybutorami i sieciami detalicznymi. W tej chwili nie odnotowujemy bezpośredniego wpływu wydarzeń politycznych na relacje biznesowe z partnerami w Rosji. Również na Ukrainie nasza spółka prowadzi działalność w normalnym trybie i rozwija swoją działalność zwiększając dystrybucję i sprzedaż. Można stwierdzić, ze polscy producenci stosunkowo dobrze poradzili sobie ze skomplikowaną sytuacją w Rosji i na Ukrainie. Świadczą o tym także wyniki eksportu za 2014 rok.

Wyzwanie na Wschodzie Program rozpoczął się w idealnym momencie, co widać teraz, z perspektywy czasu. Polskie kosmetyki są wysyłane do 130 krajów świata, jednak ich najważniejszym odbiorcą pozostaje Rosja, która kupuje aż 13% eksportowanych produktów. W pierwszej 5-tce odbiorców znajduje się też Ukraina. Kryzys na Wschodzie stał się jednym z największych wyzwań, z jakimi musieli się zmierzyć rodzimi producenci w ostatnich latach. Program pozwolił im poszerzać rynki zbytu, zanim odczuli z pełną siłą skutki kryzysu. Realizowany był bowiem zarówno na trady-

2/2015

e-wydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

Timea Sulenta R&D Manager PAM – perfumes and more GmbH

Produkcja perfum – co się za nią kryje?

Perfumy to produkty, które stosowano już w czasach starożytnych, ich postać i skład nieustannie zmieniały się na przestrzeni wieków. Obecnie popyt na produkty zapachowe stale rośnie, stały się one towarem łatwo dostępnym, zarówno pod względem sposobu dystrybucji jak i ceny. Wiele sieci supermarketów wprowadza na rynek własne marki produktów kosmetycznych, takie jak szampony, kremy, kosmetyki kolorowe, ale również perfumy. Z tego powodu produkt ten staje się bardziej interesujący dla producentów, działających na zasadzie private label. Łatwość oraz szybkość procesu produkcyjnego może wydać się prostym pomysłem na biznes, jednak co tak naprawdę oznacza stworzenie środowiska i warunków odpowiednich do pracy z dużą ilością substancji wybuchowej jaką jest alkohol?

lkohol etylowy, będący jednym z głównych składników perfum czy wód toaletowych, jest substancją łatwopalną. Do zapłonu etanolu może dojść już w temperaturze 12°C. Opary tego alkoholu są natomiast wybuchowe. Wszystko to sprawia, że nawet produkcja na niewielką skalę, musi być wykonywana na odpowiednich maszynach, jak również w pomieszczeniach do tego celu przystosowanych.1 Oznacza to,

e-wydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

że proces technologiczny, a w szczególności proces mieszania, musi zachodzić w ściśle określonych warunkach, mieszalniki muszą być umieszczone w specjalnej strefie wyposażonej w odpowiednie wyciągi powietrzne oraz w strefie bezpiecznej tj. nie zagrażającej innym obszarom produkcyjnym. Trzeba także pamiętać, iż alkohol, który potrzebny jest do produkcji masy wymaga szczególnych warunków przechowywania, to samo

2/2015

dotyczy wykonanej masy podczas procesu maceracji perfum lub uprzednio przed dozowaniem. Prawo jest bardzo restrykcyjne co do ilości składowanego alkoholu, zarówno na produkcji, włączając magazyny, jak i w laboratorium. Mieszanie masy, w której zawartość alkoholu przekracza 5 l nie jest dozwolone w miejscach do tego nie przystosowanych. Ponadto każdy proces powinien zachodzić w warunkach szczelnych,

12 | aby zapobiec wydostaniu się jakichkolwiek ilości substancji lotnych. Proces dozowania z uwagi na zmniejszone ryzyko powstania wybuchu przeprowadzany jest w mniej restrykcyjnych warunkach, jednak pod ścisłą kontrolą szczelności całego procesu.

Skład wyrobu perfumeryjnego Oczywiście jak w przypadku innych produktów kosmetycznych przed rozpoczęciem procesu produkcyjnego wszystkie produkty perfumeryjne muszą być przetestowane w skali laboratoryjnej. Przygotowanie próbek perfum, wód toaletowych jest dość proste i nie wymaga skomplikowanych urządzeń czy zbyt długiego nakładu czasu. Duża zawartość procentowa alkoholu w formulacji sprawia, iż dodany olej perfumeryjny jest łatwo rozpuszczalny i nie wymaga dużej szybkości czy też długiego czasu mieszania. Podstawowa formulacja perfum oraz wód toaletowych składa się z następujących składników: • Alkohol etylowy • Olej perfumeryjny • Woda • Barwnik (opcjonalnie) • Antyoksydant / filtr UV (w przypadku produktów barwionych) Oczywiście jakość użytych surowców jest bardzo ważna. Alkohol etylowy powinien być odpowiednio stężony, możemy nabyć alkohol skażony środkiem, takim jak Benzoesan denatonium czy też Diethyl phthalate, lub użyć czysty alkohol i dodać środek denaturujący podczas procesu produkcyjnego. Woda powinna być zdemineralizowana z wyznaczoną laboratoryjnie wielkością przewodnictwa elektrycznego. Użycie

wysokiej jakości wody zabezpiecza przed powstaniem niepożądanych zanieczyszczeń w produkcie końcowym, jak np. osad. Jakość olejów perfumeryjnych dostarczanych przez producentów zależy w dużej mierze od jego ceny i determinuje końcową jakość produktu. Większość wysokiej jakości olejów perfumeryjnych produkowana jest we Francji, jednak możemy spotkać także znanych producentów w innych częściach Europy, jak Niemcy lub Szwajcaria. Koloranty stanowią standardowe barwniki rozpuszczalne w wodzie. Podczas przygotowania odpowiedniego zabarwienia produktu najlepiej posłużyć się wcześniej sporządzonym roztworem danego barwnika. Ilości dodawanego barwnika są tak małe, iż posługiwanie się jego proszkową postacią zwiększa ryzyko błędu podczas produkcji. Zabezpieczenie koloru przed jego zmianą bądź utratą może stanowić wyzwanie dla chemika odpowiedzialnego za formulację. Zabarwienie zazwyczaj jest bardzo mało intensywne, co zwiększa ryzyko wystąpienia dekoloryzacji produktu, ponadto stabilizacja kolorów, takich jak np. czerwony/różowy, może wymagać wykonania wielu prób. Do tej pory jednym z najczęściej stosowanych filtrów UV były składniki z grupy benzophenone lub Ethylhexyl methoxycinnamate. Jednak rosnące restrykcje i wymagania klienta sprawiły, że substancje te nie są pożądane jako składniki wyrobów kosmetycznych. Obecnie stosuje się mieszaniny, jak np.Diethylhexyl Syringyldenemalonate (and) Caprylic/Capric Triglyceride lub Ethylhexyl Salicylate (and) Butyl Methoxydibenzoylmethane (and) Diethylhexyl Syringylidenemalonate. Najczęściej stosowanym antyoksydantem zapobiegającym utlenianiu olejów zawartych w produkcie perfumeryjnym jest BHT. Jednak rynek

2/2015

konsumencki, szczególnie niemiecki, także domaga się eliminacji tego składnika. Inną obserwowaną niestabilnością, oprócz zmiany koloru może być również zmiana zapachu wyrobu gotowego. Niepożądaną reakcje utlenienia zauważymy właśnie poprzez zmianę zapachu produktu końcowego. Często taki proces zachodzi na skutek nieodpowiednich warunków przechowywania produktów, narażonych na intensywne światło słoneczne bądź też wysoką temperaturę. Niektóre oleje perfumeryjne są szczególnie wrażliwe na działanie światła i zalecane jest używanie barwnych opakowań docelowych. Zastosowanie mieszanek wymienionych powyżej filtrów UV wystarcza do zabezpieczenia formulacji przed utratą kolorów jak i zmianą zapachu. Po sporządzeniu masa wyrobu perfumeryjnego powinna być poddana procesowi dojrzewania. Jest to czas, w którym wyrób perfumeryjny dojrzewa i w pełni nabiera pożądanej woni. Cała kompozycja zapachu staje się harmonijna. Czas dojrzewania zależy bezpośrednio od użytego oleju perfumeryjnego.

Testy stabilności wyrobu perfumeryjnego Procedura testów stabilności, jakie przeprowadzamy na produktach perfumeryjnych przebiega w ten sam sposób, jak dla innych produktów kosmetycznych, jednak szczególną uwagę podczas punktów kontrolnych zwraca się na zmiany zapachu. Tego typu zmiany dla osób nie posiadających żadnego doświadczenia na wstępnym etapie testów mogą być niezauważalne lub błędnie interpretowane. Czas trzech miesięcy to minimum, które wymagane jest do wykonania testów stabilności. Często stosowaną metodą stabilno-

e-wydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

13 Podstawowe testy stabilności prowadzone są w następujących warunkach: Rodzaj testu / Zakres temperatury

Parametr

Standard

24 h

48 h

72 h

Przyspieszone testy świetlne (testy starzeniowe) Xenon arc lamp*

wygląd, kolor, zapach

Komora świetlna światło dzienne/światło gabloty sklepowej**

wygląd, kolor, zapach

12 tydz.

1 tydz. 4 tydz. 8 tydz.

Testy standardowe 4°C, 25°C, 40°C lub 45°C

wygląd, kolor, zapach

Tab. 1. Zestawienie testów stabilności wyrobów perfumeryjnych. * Przyśpieszone testy starzeniowe z wykorzystaniem lampy lampy xenonowej, np Suntest CPS+ filtr C, temp.23°C. Rekomendowany czas testu od 3h do 12h. **** Sztuczne światło dzienne (D65) oraz sztuczne światło sklepowe ( TL83 or TL84)

ści produktu jest tzw. wymrażanie. Próbka masy umieszczona zostaje w warunkach temperatury ujemnej, obserwowane jest wytrącenie wszystkich składników mogących w późniejszym czasie tworzyć osad w masie np. substancje białkowe, tłuszczowe, czy woski. Jeżeli podczas monitorowania stabilności receptury zauważymy jakiekolwiek zanieczyszczenia, możemy je w większości przypadków łatwo wyeliminować podczas procesu filtracji. Zazwyczaj proces filtracji w procesie produkcyjnym występuje bezpośrednio przed dozowaniem produktu w celu redukcji ilości etapów procesu produkcyjnego. Oczywiście podczas procesu konfekcjonowania należy również zachować wszelkie środki ostrożności w związku z pracą z produktem zawierającym dużą ilość alkoholu. Podczas dozowania ważne są możliwości maszyn produkcyjnych. Zastosowanie odpowiedniego oprzyrządowania pozwala uniknąć możliwie największej ilości strat. Ponieważ cały proces zachodzi w bardzo szczelnych warunkach procent straty masy jest bardzo niewielki. Znacznie większy procent strat może być związany z różnicami w rozmiarze butelki szklanej, różnica ta uniemożliwia osiągnięcie jednakowej objętości napełnienia danego produktu. W tym przypadku rozwiązanie stanowią dozowniki z możliwością sterowania dozowanej objętości tj. kontroli przepływu masy. W taki sposób możemy osiągnąć jednakowe napełnienie produktu. Niestety wartość różnicy w objętości butelki zaobserwujemy w postaci nierównomiernego poziomu napełnienia masą. Stosując metodę napełnienia do odpowiedniego poziomu

e-wydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

w butelce możemy osiągnąć dużo większe straty w masie- napełnienie powyżej zadanej dozy lub produkt niezgodny z jego specyfikacją – zbyt mała wartość objętości napełnienia. Wybranie właściwej metody zależy od jakości stosowanych butelek oraz wymagań klienta, dotyczących wizualnej jakości produktu końcowego. Poza wspomnianym już wcześniej odpowiednim zabezpieczeniem mieszanki perfumeryjnej na czynniki działające z upływem czasu, bardzo ważne jest zapewnienie odpowiedniej trwałości zapachu produktu. Zmiany zapachu w czasie spowodowane są szybkim utlenianiem się olejków łatwiej lotnych i ustępowaniem ich na korzyść olejków trudniej lotnych. Łatwo lotne składniki są wyczuwalne szczególnie w początkowym stadium i są dodawane w większości przypadków w celu przytłumienia zapachu rozpuszczalnika oraz dla uzyskania pierwszego wrażenia zapachowego. Trudno lotne składniki dają wrażenie zapachowe dopiero po pewnym czasie. Najmniej trwałe są oczywiście zapachy cytrusowe, które tracą intensywność w krótkim czasie. Zwiększanie ilości procentowej oleju perfumeryjnego może tylko relatywnie zwiększyć trwałość zapachu produktu. Najważniejszy punkt stanowi kompozycja olejku perfumeryjnego sama w sobie. Oczywiście odpowiedni dobór proporcji w układzie alkohol etylowy/ woda może także bezpośrednio wpłynąć na trwałość produktu końcowego. Należy również pamiętać, że oleje perfumeryjne zawierają w swoim składzie liczne związki mogące stanowić alergeny. Wszelkie regulacje dotyczące perfum stanowione są przez organizacje IFRA International Fragrance As-

2/2015

sociation (Międzynarodowe Stowarzyszenie Substancji Zapachowych), które opublikowało listę substancji zapachowych mogących być alergenami, i które muszą zostać umieszczone w składzie INCI po przekroczeniu pewnych norm stężenia w formulacji.

Nadchodzące trendy zapachowe Trendy zapachowe nie zmieniają się tak szybko jak pozostałych wyrobów kosmetycznych, indywidualność tych produktów sprawia, iż kupowane są wielokrotnie przez tych samych konsumentów. Coraz więcej zapachów inspirowanych jest nutą orientu, dalekiego wschodu. Po raz pierwszy wykorzystano również w kompozycji zapach kawy, nadający głębi i niepowtarzalności woni. Zmieniającym się trendem jest jednak grupa docelowa. W ostatnich latach wzrósł popyt na wyroby perfumeryjne skierowane do mężczyzn. Wschodzącym trendem są również produkty skierowane do konkretnego przedziału wiekowego konsumenta jak np. perfumy dla nastolatek, a nawet dzieci. Z nowości formulacyjnych wyróżnić można, wyroby perfumeryjne nie zawierające w swoim składzie alkoholu, oparte na bazie wody. O ich sukcesie na rynku stanowić może aspekt ekologiczny i stale rosnąca grupa zwolenników tego typu produktów. Jeżeli rozpatrzymy trendy pod względem sezonowym na pewno pojawi się wiele wyrobów typu BODY MIST, mgiełka do ciała itp. Mniej skoncentrowane roztwory o świeżej cytrusowej bądź kwiatowej woni idealne na letnie dni. 1

Paweł Borys PBNT Wybuchowe maszyny – konfekcjonowanie produktów niebezpiecznych, Świat Przemysłu Kosmetycznego 4/2014

14 |

Kompozycje zapachowe w produktach kosmetycznych Dr inż. Władysław S. Brud Pollena-Aroma Sp. z o.o.

Zgodnie z powszechnie przyjętą definicją: KOMPOZYCJA ZAPACHOWA to mieszanina naturalnych (pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego) i/lub syntetycznych substancji zapachowych przeznaczona do nadawania odpowiedniego zapachu różnym wyrobom i przedmiotom, a także otoczeniu człowieka.

a najbardziej ogólna definicja obejmuje wszystkie możliwe warianty kompozycji zapachowej, a więc tego składnika wyrobu kosmetycznego, którego głównym zadaniem, w najpowszechniej przyjętym rozumieniu, jest nadanie kosmetykowi (lub otoczeniu człowieka) przyjemnego zapachu. Wiadomo też z wielu publikacji, że kompozycje zapachowe składają się z bardzo wielu składników. W tym miejscu jednakże kończy się powszechna wiedza o kompozycjach i to zarówno ta dotycząca ich przeznaczenia i zastosowań, jak i składu, a także takich zagadnień jak pochodzenie i właściwości składników, metody tworzenia kompozycji zapachowych i dostosowywania ich cech i składu do wyrobów, metod badania zgodności z wyrobem i trwałości, bezpieczeństwa stosowania, regulacji prawnych itd.

Jak widać zgodnie z przepisami skład kompozycji zapachowej pozostaje tajemnicą producenta i poza wyjątkami, o których mowa niżej nie ma obowiązku ujawniania ich receptury. Aczkolwiek nie są chronione prawami autorskimi, receptury kompozycji zapachowych są najcenniejszymi aktywami ich producenta. Wynika to zarówno z ich znaczenia w przemyśle kosmetycznym oraz innych, w których zapach wyrobów ma znaczenie handlowo-marketingowe, jak i z faktu, że tworzenie kompozycji zapachowych jest sztuką porównywaną najczęściej do tworzenia dzieła muzycznego, a artyści perfumiarze, którzy posiedli tę sztukę należą do elity fachowców tego przemysłu.

Składniki kompozycji zapachowych Pierwszym tematem wymagającym omówienia w związku z tworzeniem i stosowaniem kompozycji zapachowych są składniki, na których temat panuje wiele mitów i teorii, szczególnie w popularnych publikacjach prasowych. Generalnie jak podano w definicji składniki pochodzą ze źródeł naturalnych i z syntezy chemicznej. Naturalne to te, które różnymi sposobami otrzymuje się z roślin i w bardzo ograniczonym zakresie z surowców zwierzęcych. Cała reszta to surowce syntetyczne. Ale nawet w tak prostym rozróżnieniu pojawiają się problemy. Przyjmuje się powszechnie, że surowce „naturalne” to te, które otrzymujemy ze świata roślin i zwierząt metodami fizycznymi, bez stosowania procesów przekształcania chemicznego. Ale już przy niektórych ekstraktach, gdzie stosowane są rozpuszczalniki petrochemiczne pojawiają się wątpliwości, bo nawet po bardzo starannym oddzieleniu rozpuszczalnika, zawsze pozostają w produkcie jego ślady. Stąd w ortodoksyjnie traktowanych preparatach „naturalnych”, a tym bardziej „organicznych”, takie składniki są wykluczone. I w ten sposób np. nie można mówić o „naturalnej” kompozycji z jaśminu, tuberozy, bzu, konwalii czy fiołka, bo ich w takim rozumieniu nie ma, ponieważ nie można ich wydzielić z materiału roślinnego metodami fizycznymi bez stosowania procesów chemicznych. Podobna sytuacja powstaje w odniesieniu do substancji zapachowych i ich mieszanek otrzymywanych w procesach biochemicznych. W zasadzie w przepisach prawa uzna-

W polskiej Ustawie o Kosmetykach kompozycje zapachowe są wymienione w trzech miejscach: w Art.3 Użyte w ustawie określenia oznaczają: 7) Kompozycja zapachowa – substancję lub preparat chemiczny pochodzenia syntetycznego lub naturalnego służące do nadania kosmetykowi zapachu.

w Art.6. Ust. 2. Oznakowanie opakowania jednostkowego... powinno zawierać następujące informacje: 8) wykaz składników... zawierający: b) kompozycje zapachowe i aromatyczne określone wyrazem „zapach” lub „aromat” lub ich odpowiednimi nazwami przyjętymi w Międzynarodowym Nazewnictwie Składników Kosmetycznych (INCI).

i w Art.11 Ust.1. 1) ilościowy i jakościowy skład kosmetyku, a w przypadku kompozycji zapachowych i aromatycznych nazwę i numer kompozycji oraz dane pozwalające na ustalenie tożsamości dostawcy poszczególnych składników kosmetyku.

2/2015

e-wydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

Na zakończenie tematu składników warto może rozwiać zastrzeżenia miłośników zwierząt co do stosowania niektórych, znanych od starożytności składników zwierzęcych. Te najbardziej popularne i praktycznie jedyne stosowane w przemyśle perfumeryjnym to piżmo, castoreum, ambra i w bardzo ograniczonym zakresie, cywet. Piżmo jest otrzymywane z gruczołów jelenia hodowanego w Chinach, rzadkie i bardzo drogie, ale jest produktem ubocznym tej hodowli prowadzonej dla skór i mięsa. Castoreum jest wydzieliną

Elementem różnicującym, pozornie identyczne pod względem chemicznym substancje, są śladowe często zanieczyszczenia, które mogą decydować o końcowym zapachu bobra, którą te sympatyczne zwierzątka znaczą swoje terytoria. Jest ona zbierana bez żadnej krzywdy dla zwierząt. Ambra – niestrawione resztki pokarmu wielorybów – bywają (dziś niezwykle rzadko) zbierane w miejscach ich żerowania po okresie dojrzewania w wodzie morskiej i nie można ich wydobyć z ciała zabitego zwierzęcia. Uzasadnione opory budzi stosowanie cywetu, wydzieliny gruczołów kota cywetowego. W zasadzie można wydobyć cenny zapachowo gruczoł zabiegiem chirurgicznym, bez krzywdy dla kotów, ale jest to kosztowne, stąd pojawiający się w handlu cywet pochodzi z hodowli w Afryce i Azji, gdzie koty są hodowane i zabijane tylko w tym celu, bo mięso jest niejadalne, a skóry bezwartościowe. Mimo kwitnącego handlu tym towarem, któremu przypisuje się również pewne cechy lecznicze, żadna szanująca się firma nie stosuje naturalnego cywetu. Jest on, jak wszystkie produkty zwierzęce, niezwykle drogi i jego zastosowanie byłoby opłacalne w najdroższych perfumach.

je się je za „naturalne” bo powstają np. w procesach fermentacji drożdżowej czy w wyniku działania bakterii lub grzybów. Ale w wielu przypadkach otrzymanie pożądanego produktu, w ekonomicznie opłacalny sposób, wymaga użycia mikroorganizmów genetycznie modyfikowanych, bo tylko takie dają produkt odpowiedniej jakości i z właściwą wydajnością. W tym miejscu, aczkolwiek zgodne z prawem, użycie określenia „naturalny” zaczyna budzić wątpliwości.

Najogólniej można powiedzieć, że miano „naturalne” bez wątpliwości można przypisać następującym produktom: a/ olejkom eterycznym otrzymywanym z surowców roślinnych przez destylację z parą wodną lub przez wyciskanie (to ostatnie dotyczy olejków cytrusowych), b/ składnikom tych olejków wydzielonych metodami fizycznymi (destylacja, rektyfikacja, krystalizacja), c/ ekstraktom alkoholowym i tłuszczowym.

Organy – stanowisko pracy perfumiarza

Z zastrzeżeniami, o których była mowa powyżej, do naturalnych zalicza się także ekstrakty surowców roślinnych i zwierzęcych otrzymane przy pomocy naturalnych rozpuszczalników chemicznych (np. alkohol etylowy) i dwutlenku węgla oraz substancje otrzymywane w wyniku procesów biochemicznych z użyciem mikroorganizmów. W odniesieniu do produktów „naturalnych” stosuje się również kolejne zawężenie dotyczące ich jakości – produkty „organiczne”. Generalnie oznacza ono te substancje zapachowe, które zostały otrzymane z surowców roślinnych, których uprawa była prowadzona zgodnie z zasadami ekologii i przyjętych definicji określenia „organiczne”. W niniejszym artykule słowa „naturalne” i „organiczne” celowo podawane są w cudzysłowie, ponieważ określenia te mają charakter umowny, a stosowane nawet w niektórych regulacjach prawnych definicje są nieostre i pozwalają na dość dużą swobodę interpretacji ich znaczenia w praktyce. fot. Pollena-Aroma

e-wydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

2/2015

16 |

Różnorodność substancji zapachowych

pochodzącej z okolic Isparty w Turcji czy z Północnej Afryki. To samo dotyczy lawendy Lavandula angustifolia z Prowansji, Bułgarii czy Hiszpanii, neroli z Sycylii i Maroka czy absolutu jaśminu z Egiptu i Maroka. Nawet produkty z tego samego regionu, z różnie położonych plantacji, dają olejki o subtelnych, ale możliwych do zauważenia, różnych zapachach. Kolejny element wpływający na różnice w zapachach to technologia otrzymywania produktów zapachowych. Inaczej pachnie olejek miętowy z rodzinnej destylarni polowej na plantacji w Wietnamie, niż ten sam olejek ze zmechanizowanego zbioru, z kilkusethektarowej plantacji, destylowany w przemysłowej instalacji w Indiach czy USA. Oczywiście te różnice, wynikające z praw natury, muszą mieścić się w pewnych granicach określonych normami ISO. Dla roślinnych substancji zapachowych takie normy przedmiotowe i metodyczne są stale weryfikowane. Natomiast w momencie doboru składnika do receptury kompozycji te różnice mogą mieć istotne znaczenie. Stąd producenci kompozycji zapachowych rzadko zmieniają dostawców surowców. Podobnie wygląda sprawa syntetyków, choć tu różnice są na ogół mniejsze, jednak w niektórych przypadkach mogą mieć istotne znaczenie. Elementem różnicującym, pozornie identyczne pod względem chemicznym substancje, są śladowe często zanieczyszczenia, które mogą decydować o końcowym zapachu.

Składniki syntetyczne stosowane w kompozycjach zapachowych to niezwykle bogata paleta związków chemicznych, których duża część jest tańszą imitacją pachnących substancji występujących w naturze, a reszta dziełem chemików, którzy bądź to tworzą je świadomie w firmach i placówkach naukowych zajmujących się syntezą związków zapachowych, bądź też, choć rzadziej, poszukując innych surowców chemicznych (szczególnie w przemyśle farmaceutycznym) trafiają na związki o niezwykłych zapachach. Grupa syntetyków zapachowych obejmuje kilka tysięcy substancji, w tym takie, które są wyłączną własnością i tajemnicą handlową producentów, pozwalającą przez długi okres utrzymywać dominację na rynku.

To nie cena kompozycji decyduje o tym ile będzie kosztował dobry zapach wyrobu, ale iloczyn tej ceny i zawartości kompozycji niezbędnej do uzyskania zamierzonego efektu w danym wyrobie

Kompozycja zapachowa jako integralny składnik wyrobu

Niezwykle istotną cechą wszystkich substancji zapachowych, zarówno naturalnych jak i syntetycznych jest ich różnorodność. Wynika ona z wielu przyczyn. W odniesieniu do substancji pochodzenia roślinnego o końcowym składzie, a więc zapachu produktu (olejku eterycznego, izolatu, absolutu, rezinoidu itd.), decydują czynniki geograficzne, klimatyczne, glebowe, agrotechnika itp. Inaczej pachnie olejek najszlachetniejszego gatunku róży Rosa damascena uprawianej w Dolinie Róż w Bułgarii, niż tej samej odmiany

Z tymi wszystkimi problemami musi zmierzyć się perfumiarz tworzący kompozycję do określonego wyrobu. Dochodzi do tego jeszcze jeden niesłychanie ważny element, który bardzo często pomijają w swoich pracach technolodzy kosmetyków. Wiele składników wyrobów kosmetycznych – nośniki, substancje czynne, emulgatory itd. mają wyraźne zapachy, a na dodatek podobnie jak substancje zapachowe, są związkami chemicznie czynnymi. Stąd też niezwykle częste zjawisko, że znakomicie pachnąca kompozycja za-

2/2015

e-wydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

pachowa, wprowadzona do wyrobu, daje żałosny efekt. W rezultacie robi się, tracąc czas i pieniądze, dziesiątki prób, zanim znajdzie się właściwy zapach. Błąd polega na tym, że nie traktuje się kompozycji zapachowej jako integralnego składnika wyrobu. Kompozycja zapachowa ma pokryć niedobry zapach innych składników kosmetyku i nadać mu ten założony z punktu widzenia celów marketingowych lub innych (moda, grupa docelowa, charakter wyrobu itd.). Warto dodać, że niektóre składniki kompozycji zapachowej mogą pełnić rolę substancji czynnych np. konserwantów, dezodorantów, działać przeciwmikrobowo itd. Stąd jedynym rozsądnym i przynoszącym szybkie i korzystne dla producenta kosmetyków i dostawcy kompozycji zapachowych rozwiązaniem jest nawiązanie współpracy na etapie opracowywania nowego produktu. Znając podstawowe parametry (główne składniki, szczególnie te pachnące, warunki stosowania, formę, a także limit kosztu zaperfumowania) perfumiarz jest w stanie tak dobrać składniki kompozycji, aby wyrób pachniał tak, jak życzy sobie odbiorca. Warto tu podkreślić element „kosztu zaperfumowania”. To nie cena kompozycji decyduje o tym ile będzie kosztował dobry zapach wyrobu, ale iloczyn tej ceny i zawartości kompozycji w wyrobie niezbędnej do uzyskania zamierzonego efektu. 3 % taniej kompozycji może być droższe od 0,5 % drogiej, jeśli efekt siły zapachu i trwałości będzie ten sam. Wspomniana wyżej współpraca technologów i perfumiarzy jest szczególnie ważna jeśli mamy do czynienia z rosnącym zapotrzebowaniem na tzw. „wyroby naturalne”, oraz nowymi wymaganiami w zakresie bezpieczeństwa stosowania kosmetyków i zawartych w nich substancji zapachowych. Opisane wyżej problemy z definicją tego co „naturalne”, a szczególnie „organiczne” dodatkowo komplikuje zadania twórców nowego wyrobu, który ma odpowiadać takim określeniom. Na ogół bowiem substancjami czynnymi w takich preparatach są preparaty

roślinne o silnym, nie zawsze miłym zapachu, a możliwości dobrania naturalnych składników kompozycji ogranicza wzajemna relacja chemiczna substancji zapachowych i innych składników kosmetyku. Reakcje chemiczne między składnikami mogą powodować również zmiany zapachu w czasie. O ile w przypadku kompozycji standardowych ze składników naturalnych i syntetycznych jest to łatwiejsze, bo duży wybór syntetyków ułatwia to zadanie, szczególnie jeśli istotny jest problem niskiej ceny, o tyle kompozycje „naturalne”, w trudnych wyrobach, są z reguły dość drogie. Tutaj współpraca z perfumiarzem w czasie tworzenia wyrobu jest niezbędna.

Możliwości dobrania naturalnych składników kompozycji ogranicza wzajemna relacja chemiczna substancji zapachowych i innych składników kosmetyku Kolejną trudność tworzą nie zawsze racjonalne i uzasadnione ograniczenia prawne. Przykładem tego jest osławiona dyrektywa o „potencjalnych alergenach”, do których w niezwykle arbitralny sposób zaliczono 29 substancji zapachowych, w tym ważne składniki naturalnych olejków eterycznych. Niestety „potencjalne alergeny” w języku potocznym przekształciły się w „alergeny” co znakomicie komplikuje pracę twórców i producentów kompozycji zapachowych. Warto więc może zwrócić uwagę, że zgodnie z dosłownym tłumaczeniem dyrektywy obejmuje ona substancje, które „mogą powodować reakcje alergiczne”. Nie „powodują”, ale „mogą powodować”. Gdzie indziej wyjaśniono, że dotyczy to około 2% populacji, a w rezultacie dyrektywa sprowadza się do prawa do informacji, to znaczy producent ma obowiązek poinformować konsumenta, że wyrób zawiera te substancje, jako ostrzeżenie dla tych wszystkich, którzy są na nie uczuleni. Żaden z tych związków nie jest więc alergenem, czyli związkiem powodującym uczulenia u większości, czy chociażby znacznej liczby konsumentów. Bezpieczeństwo stosowania kompozycji zapachowych jest domeną IFRA (International Fragrance Association), która wydaje, akceptowane przez cały przemysł kompozycji zapachowych, standardy, określające maksymalne bezpieczne stężenie poszczególnych składników w różnych rodzajach wyrobów kosmetycznych. Te wymagania są zgodnie z Dyrektywą UE dokładnie opisane w każdej Karcie Charakterystyki Kompozycji Zapachowej (Safety Material data Sheet) jaką producent dołącza do każdej Kompozycji. Warto podkreślić, że ograniczenia odnoszą się do konkretnych wyrobów, stąd Karta określa zastosowania kompozycji. Dobry zapach wyrobu jest bezcennym atutem na rynku. Stąd warto zapoznać się ze sposobami doboru i oceny kompozycji zapachowych i nawiązać ścisłą współpracę z ich dostawcą na etapie opracowywania nowego wyrobu.

Najnowsza instalacja do sterowanej komputerowo produkcji kompozycji zapachowych w FSZ Pollena-Aroma

Więcej informacji o tworzeniu, właściwościach i ocenie w książce W.S.Brud, I.Konopacka-Brud „Podstawy Perfumerii” Łodź 2009. Regularny przegląd trendów i nowości w perfumerii publikuje kwartalnik „AROMATERAPIA”.

fot. Pollena-Aroma

e-wydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

2/2015

18 |

Rynek produktów do pielęgnacji włosów – konsumenci stymulują innowacje Rynek pielęgnacji włosów jest rynkiem dojrzałym. Aby pozostać konkurencyjnymi, producenci muszą wyjść ponad przeciętność w kwestii opracowywania nowych form produktów i ich funkcjonalności. Paul Sutcliffe, Jason Dearden-Watts, James Hodgkinson Surfachem Group

edług badań Euromonitor International prognozy udziału w wartości globalnego rynku pielęgnacji włosów rozkładają się następująco: szampony - 30%, odżywki i maski – 53%, produkty do koloryzacji włosów - 8%, kosmetyki do stylizacji - 5%, trwała i prostowanie włosów - 3%. Tradycyjnie konsumenci przez pielęgnację włosów rozumieją ich mycie, a następnie odżywianie. Rośnie jednak obecnie zainteresowanie substancjami mającymi zapewnić dodatkowe właściwości, takie jak termoprotekcja, ochrona przed stresem środowiskowym, pielęgnacja skóry głowy, zapobieganie wypadaniu włosów i wiele innych. Wciąż obserwujemy rozwój rynku odżywek myjących, stanowiących wariacje wokół zwykłego szamponu 2w1. Kosmetyki te dostępne są w bardzo różnych postaciach, często wyglądem przypominających bardziej odżywkę niż szampon, dzięki czemu udaje się włączyć do nich więcej substancji aktywnych i olejów naturalnych. Aby sprostać zmieniającym się oczekiwaniom, producenci surowców wprowadzają na rynek coraz to nowsze składniki. Uważa się, że złożony charakter pielęgnacji włosów wynika z różnorodności substancji budulcowych włosa, wpływu czynników środowiskowych, zwyczajów klientów i właściwości samych kosmetyków. Coraz trudniej jest stworzyć bazę produktu do pielęgnacji włosów na tyle uniwersalną, aby można było do niej włączyć różne specjalistyczne składniki. Technolodzy zmagają się równocześnie z wieloma wyzwaniami, takimi jak adekwatność oświadczeń marketingowych, lepkość formulacji, kompatybilność składników, koszt, jednocześnie stwarzając produkt, który wyróżni się na rynku i spełni oczekiwania konsumentów. Zapotrzebowanie na oparte na łagodnych surfaktantach szampony niezawierające siarczanów jest wciąż duże; jednocześnie obserwujemy wzrost popularności emolientów jako składników kondycjonujących.

Substancje kondycjonujące, nawilżające i filtry przeciwsłoneczne zyskują na znaczeniu, ponieważ coraz częściej w kosmetykach do włosów wykorzystuje się substancje powszechnie stosowane w pielęgnacji skóry, a kompleksy anti-aging dodawane są zarówno do szamponów, odżywek, jak i do preparatów nadających włosom objętość i połysk. Pielęgnacja skóry głowy stała się jednym z podstawowych zadań szamponów. Duży nacisk kładzie się też na walkę z problemem wypadania i ścieńczenia włosów, który dotyczy już nie tylko mężczyzn (chociaż tu nie stracił na aktualności), lecz także starszych kobiet. Największy potencjał w tym zakresie wykazują innowacyjne substancje aktywne oraz oleje naturalne. Oleje te znane są z właściwości stymulujących porost włosów, przedłużają również ich świeżość i nabłyszczają. Dostawcy surowców poszukują sposobów wprowadzenia nowych olejów na rynek, koncentrując się jednocześnie na ich pozyskiwaniu zgodnie

Ochrona koloru to gorący temat ostatnich lat, zwłaszcza w przypadku rudych odcieni, zawierających szybko blaknące barwniki, pirazole i para-aminofenole z zasadami zrównoważonego rozwoju i etyki. Globalny charakter pozyskiwania olejów stymuluje również innowacje, ponieważ konsumenci, poszukujący magicznego środka, który zapewni ich włosom młodość i witalność, poznają coraz to nowsze sposoby dbania o urodę. Substancje roślinne i ziołowe zyskują na popularności, gdyż chronią włókna włosa przed negatywnym działaniem wysokiej temperatury i promieniowania UV oraz redukują stres środowiskowy. Przykładem może być olej mongongo, który tworzy wokół łodygi włosa film ochronny. Na rynku pojawiają się też rewolucyjne filtry przeciwsłoneczne zapewniające wysoce skuteczną ochronę o szerokim spektrum. Jednak dodatkowe właściwości produktów do pielęgnacji włosów to nie jedyne oczekiwanie konsumentów. Wykazują oni coraz większą wiedzę na temat stosowanych składników i rosnące zaintere-

Świadomi konsumenci kształtują rynek Konsumenci w coraz większym stopniu oczekują, żeby kosmetyki do pielęgnacji włosów działały też przeciwstarzeniowo. Producenci odpowiadają na to zapotrzebowanie, przygotowując kosmetyki ukierunkowane na takie aspekty związane z procesem starzenia, jak ścieńczenie, łamliwość, nadmierna suchość włosów i potrzeba regularnego farbowania.

2/2015

e-wydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

19 Odcienie nowości Szacuje się, że rynek produktów do koloryzacji włosów będzie rósł z roku na rok, jako że farbowanie włosów staje się powszechnym sposobem podkreślenia własnej indywidualności, młodości i zainteresowania modą. Lśniący, pełen blasku kolor wymaga ochrony przed negatywnym wpływem częstego mycia i ekspozycji na promieniowanie UV. Dlatego konsumenci szukają produktów, które przedłużą trwałość koloru, odświeżając go, ożywiając i nadając mu blask. Ochrona koloru to gorący temat ostatnich lat, zwłaszcza w przypadku rudych odcieni, zawierających szybko blaknące barwniki, pirazole i para-aminofenole. Technologia „zamykania” koloru i łagodne szampony mają zapobiec wypłukiwaniu się koloru, a czwartorzędowe sole blokujące promieniowanie UV, jego blaknięciu pod wpływem promieniowania UVA. Niezawierające siarczanów szampony można wzbogacić kapsułkowanymi olejami, aby zapewnić długotrwałą ochronę koloryzowanych czy zniszczonych włosów. Reasumując, konsumenci poszukują rozwiązań zindywidualizowanych, dopasowanych do potrzeb, które zapewnią ich włosom zdrowie, a im samym przyjemność stosowania.

Literatura sowanie pochodzeniem surowców, co w znaczący sposób wpływa na rynek. W ciągu ostatnich lat coraz częściej porusza się publicznie kwestię zrównoważonego oleju palmowego, w związku z czym wiodący producenci dokładają starań, aby wykazać swoje zaangażowanie w tym zakresie. Takie możliwości daje certyfikat The Roundtable of Sustainable Palm Oil (RSPO) na zakup, przechowywanie, dystrybucję i przetwarzanie certyfikowanego oleju palmowego i jego pochodnych. Wiele składników od lat stosowanych w pielęgnacji włosów popadło teraz w niełaskę. Są to chociażby sodium laureth sulphate/ sodium lauryl sulphate, glikol polietylenowy, niektóre parabeny, MIT/CIT, donory formaldehydu, fenoksyetanol oraz wiele innych. W związku z rosnącym zainteresowaniem konsumentów substancjami pochodzenia naturalnego, na technologach ciąży zadanie znalezienia nowych, naturalnych składników i formulacji, które zapewniałyby takie same efekty, jak substancje syntetyczne. Te ostatnie coraz częściej zastępuje się akredytowanymi surowcami pochodzenia roślinnego. Tradycyjne, bezpieczne substancje przeżywają drugą młodość, a trend naturalny nie traci na znaczeniu. Producenci wprowadzają coraz to nowsze surowce naturalne, aby sprostać obecnym tendencjom i wymogom prawnym oraz rosnącemu zainteresowaniu ekologią. Inspirowane roślinami wysokiej jakości składniki botaniczne przyciągają więcej konsumentów. Większość nowych surowców wprowadzanych na rynek, jeśli nie posiada certyfikatów organiczności, jest przynajmniej pochodzenia roślinnego. Silikony straciły na znaczeniu na rzecz kwaternizowanych estrów i innych olejów i polimerów pochodzenia naturalnego. Firmy coraz częściej promują swoje produkty jako ekologiczne, aby przyciągnąć klientów i odtworzyć sukces “zielonych” linii kosmetyków do pielęgnacji skóry. Jednocześnie nie może to pociągać za sobą kompromisu pod względem skuteczności produktów, mimo że zdaniem konsumentów ekologiczne kosmetyki do włosów powinny być tańsze od tych do pielęgnacji skóry. Obecnie poszukuje się naturalnej alternatywy dla silikonów, jednak wciąż około 60% nowych kosmetyków do włosów będzie zawierać przynajmniej jeden silikon i, zwłaszcza w przypadku odżywek, to głównie silikony będą odpowiadać za skuteczność działania.

• Euromonitor International, Ingredient Trends in Hair Care, Nov 2014 • Schueller, R., Romanowski, P. (2005) Mutifunctional Cosmetics, Cosmetics Science and technology Review , Vol. 26 • Dearden-Watts, J., Malinowski, M. (2015) Pielęgnacja włosów: naturalnie prosta, Chemia I Biznes, 2/2015. • Brockway, B., Hili, P. (2014) Formulating Green Personal Care Products: Hair Care, in Brockway, Hili, 2014, Sustainable Cosmetic Product Development • Woodruff, J. (2014) Hair care ingredients for tip top conditioning, SPC, November reklama

Łączymy składniki w konkretne rozwiązania Reprezentujemy największych światowych producentów Oferujemy nieustannie rozwijane portoflio produktów: surfaktanty emulgatory filtry UV substancje aktywne oleje naturalne i modyfikowane barwniki modyfikatory reologii w tym surowce certyfikowane: Ecocert, NaTrue, COSMOS, Organic, RSPO www.surfachem.pl

e-wydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

2/2015

Surfachem należy do 2M Holdings Ltd Group www.2m-holdings.com

20 |

Spojrzenie na świat męskich kosmetyków Jeszcze do niedawna temat męskich kosmetyków wzbudzał wiele emocji, bo w myśl starego porzekadła, pokutowało przekonanie, że mężczyzna powinien być tylko nieco ładniejszy od diabła. Obecnie męska pielęgnacja jest jedną z najbardziej dynamicznie rozwijających się kategorii, o dużym potencjale wzrostu. Czy w dalszym ciągu głównymi produktami dla panów pozostają żele pod prysznic czy produkty do golenia? Adrianna Szliter, Joanna Folmer-Komborska

Euro

Europak Sp. z o.o.

Czy to jest moda, czy to jest potrzeba? Mężczyźni mają aż o 20% grubszą skórę niż kobiety, ze względu na sporą ilość gruczołów łojowych wydzielają większe ilości sebum. Ich skóra starzeje się wolniej, gdyż ma podwyższoną zawartość elastyny i kolagenu oraz jest znacznie bardziej ukrwiona. Gęstszej sieci naczyń krwionośnych może towarzyszyć kruchość żył, co może skutkować powstaniem rumieni oraz trwałych zaczerwienień. Panowie są również narażeni na częstsze podrażnienia skóry podczas golenia oraz wrastanie włosków. Sprawcą tego całego zamieszania jest oczywiście

testosteron. W odpowiedzi na te i inne potrzeby mężczyzn, pojawiły się na rynku kosmetyki przeznaczone wyłącznie dla nich; nakierowane na ich specyficzne potrzeby.

Popyt generuje podaż Mężczyźni na całym świecie zwracają coraz większą uwagę na swój wygląd (rys. 1), odczuwają presję, aby być zadbanym i emanować młodzieńczym wyglądem. Stają się coraz bardziej świadomi czego potrzebuje ich skóra i jak odpowiednio ją pielęgnować. Nie wstydzą się zadawać pytań, które z reguły są bardzo ściśle spre-

cyzowane. Szukają skutecznych rozwiązań nie tylko w gabinetach kosmetycznych, ale często swoje wątpliwości przenoszą na fora internetowe czy portale społecznościowe. Zaczynają aktywnie uczestniczyć w tworzeniu kosmetyków stworzonych dla siebie samych. Przykładem mogą być liczne zapytania napływające do firmy Ziaja. Ciekawiło ich czy mogą stosować płyny do higieny intymnej swoich partnerek? Dzięki temu panowie znaleźli lukę produktową na naszym rynku. Ziaja nie chciała przejść wobec tego faktu obojętnie i na potrzeby panów wprowadziła linię kosmetyków Yego.

Rys. 1 Postawa wobec wyglądu i pielęgnacji w zależności od regionu (źródło: Datamonitor Consumer’s global survey 2014; Datamonitor Consumer’s global survey 2013

2/2015

e-wydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

Sprzedaż produktów do pielęgnacji męskiego ciała w przeciągu ostatnich dwóch lat wzrosła o 4,2% i podejrzewa się, że nadal będzie ona rosła przynajmniej o 1% w skali roku

Badania przeprowadzone przez PMR Research w 2011 pokazały, że aż 85% mężczyzn kupuje kosmetyki! Gama produktów jest szeroka- od żeli pod prysznic po perfumy. Dowodzi to, że mężczyźni nie stronią od kosmetyków. Na podstawie przeprowadzonych badań okazuje się, że panowie najbardziej zaniepokojeni są nieprzyjemnym zapachem ciała (stąd 93% z nich deklaruje codzienne stosowanie dezodorantu) oraz problemami z włosami i skórą głowy, takimi jak łysienie czy łupież (30%). Natomiast 25% panów obawia się oznak starzenia (kurze łapki, worki pod oczami czy przebarwienia). Sprzedaż produktów do pielęgnacji męskiego ciała w przeciągu ostatnich dwóch lat wzrosła o 4,2% i podejrzewa się, że nadal będzie ona rosła przynajmniej o 1% w skali roku. W głównej mierze wynika to ze zmiany światopoglądu, stereotypów i mentalności społeczeństwa oraz wizerunku współczesnego mężczyzny kreowanego przez media. Pod względem preferencji, mężczyzn możemy podzielić na dwie kategorie: konserwatywnych, którzy sięgają głównie po produkty do golenia oraz nowoczesnych. Tą drugą grupę stanowią aktywni panowie w przedziale wiekowym 25-45 lat, którzy są otwarci na produkty specjalistyczne, inno-

e-wydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

wacyjne, funkcjonalne o nowych formach aplikacyjnych. W grupie nowoczesnych panów funkcjonują dwa odmienne wzorce męskiego stylu: metroseksualny i na tzw. drwala (lumberseksualny). W pierwszym przypadku bardzo duży nacisk kładzie się na męską seksualność, chęć zwrócenia na siebie uwagi płci przeciwnej, stąd wzrost segmentu specjalistycznych kremów m.in.

Panowie przy wyborze kosmetyków kierują się pragmatyzmem, aż 60% respondentów przyznaje, że już przed wizytą w sklepie wie po jaki kosmetyk sięgnie do pielęgnacji twarzy. W drugim przypadku uwydatnia się cechy „twardziela”, który został przeniesiony z natury do mainstreamu, dzięki temu powstał nowy segment- kosmetyki do pielęgnacji brody. Niekwestionowanym liderem rynku kosmetyków męskich jest grupa Procter & Gamble, której udzia-

2/2015

ły w polskim rynku wynoszą 30%, wynika to głównie z silnej pozycji marki Gilette, która oferuje nie tylko szeroką gamę produktów przed/do i po goleniu, ale również dezodoranty. Nasze rodzime marki również widzą potencjał w prężnie rozwijającej się kategorii męskich kosmetyków i dlatego powstały linie dedykowane specjalnie dla panów np. Bielenda Men, Platinum Men by dr Irena Eris czy 100% for Men by Dermika. Niewielki udział w rynku przypisuje się markom własnym- 3%. Jednak to największym wygranym może czuć się marka Nivea, bo aż 10% całej sprzedaży tej firmy stanowi łagodzący balsam po goleniu! Panowie przy wyborze kosmetyków kierują się pragmatyzmem, bo aż 60% respondentów przyznaje, że już przed wizytą w sklepie wie po jaki kosmetyk sięgnie. Chętniej wybierają rozpoznawalne marki, którym pozostają wierni, i nie jest łatwo przekonać ich do zmiany swojego ulubionego kosmetyku. Może uczynić to tylko jego partnerka- według badań Touchpoints co czwarty mężczyzna przyznaje, że jego wybór dotyczący kosmetyków, został podyktowany sugestiami kobiety. Również powtórnie sięgnie po kosmetyk, jeżeli przekona się, że dany produkt faktycznie działa. Z tego

22 |

der z filtrem IOPE). Żele pod prysznic oraz produkty do golenia (mimo zauważalnej mody na posiadanie zarostu) nadal wiodą prym wśród produktów dla panów, jednak coraz bardziej na popularności zyskują kosmetyki pielęgnacyjne do twarzy (kremy, scruby, żele). Prawie 30% mężczyzn deklaruje codzienne stosowanie kremów nawilżających. Kosmetyki wielofunkcyjne są również dobrym rozwiązaniem dla mężczyzn. Intensywny tryb życia nie pozwala na rytualną pielęgnację, zresztą nie cieszyłaby się ona chyba dużą popularnością wśród panów. Biotherem opracował krem- Biotherm Homme Total Recharge CC, który nie tylko niweluje oznaki zmęczenia i stresu, ale jednocześnie wygładza cerę, rozjaśnia i dodaje jej energii. Dobrano do niej energetyczną, typowo męską kompozycję zapachową z charakterystyczną nutą cytrusową. Wybranie zapachu przy tej grupie produktów nie należy do najłatwiejszych zadań. Z jednej strony zapach powinien jednoznacznie wskazywać na przynależność do męskiej grupy produktowej i go wyróżniać, a z drugiej nie powinien być zbyt intensywny czy mdły. Stąd proponuje się zapachy o nutach zielonych,

też powodu producenci dodają substancje rozgrzewające (cynamon, imbir, chili) lub chłodzące (mentol), aby wzbogacić odczucia, podczas stosowania kosmetyku. Kolejnym bodźcem do zakupu jest opakowanie, zapach i konsystencja kosmetyku. Szata graficzna męskich kosmetyków jest minimalistyczna, ma surowy styl, a przewijające się kolory to przede wszystkim: niebieski, szary, granatowy i czarny. Uporządkowana ekspozycja, przejrzyste opakowanie, liczne oznaczenia przekonują ich również do zakupu. Panów bardzo irytuje rozbudowana oferta, gdyż wydłuża to im podjęcie decyzji.

Kierunki zmian Obecnie mężczyźni otwarci są na nowe produkty i tak w przeciągu ostatnich kilku lat na popularności zyskały płyny do higieny intymnej, kremy do depilacji, ale również kosmetyka kolorowa. Tak, kosmetyka kolorowa coraz śmielej podbija męskie serca. Panowie również chcą ukryć oznaki zmęczenia, worki pod oczami czy przebarwienia, dlatego bardzo chętnie sięgają po korektory czy pudry (np. korektor Tom Ford czy pu-

Według badań Touchpoints co czwarty mężczyzna przyznaje, że jego wybór dotyczący kosmetyków, został podyktowany sugestiami kobiety

świeżych lekko limonkowych (np. Gilette seria Sensitive) czy bardziej szyprowo-ozonowych (inspiracją może być Davidoff Coll Water, Gucci Pour Homme) lub akordy ziołowe, których ostrość złamana jest nutami cytrusowymi (grejpfruta, cytryny czy mandarynki) np. Balsam po Goleniu dla panów z linii PAT&RUB MEN lub Aubrey Spice Island Face Scrub. Bezustannie jesteśmy zalewani nowym wizerunkiem współczesnego mężczyzny. Obecnie najmodniejszy jest nie ten ogolony na gładko, lecz posiadający brodę i dłuższe włosy. Prawie połowa europejczyków (42%) w wieku 25-34 lat ma brodę lub zarost.

2/2015

Przemysł kosmetyczny szybko podchwycił nowy trend tworząc linie specjalnie sygnowane dla „brodaczy”. Tom Ford stworzył olejek (Conditionig Beard Oil) poprawiający kondycję bujnego zarostu. Ma on odżywić i nawilżyć brodę za sprawą formuły bogatej w olejek migdałowy, jojoba, z pestek winogron, a także witaminę E. Dostępny jest w 3 wersjach zapachowych: Tobacco Vanilla, Neroli Portofino i Oud Wood. W Polsce niekwestionowanym liderem w tej grupie produktowej jest Vichy Homme Idealizer Hydrant Multi Actions, który zmiękcza zarost, zapobiega złuszczaniu się naskórka i jednocześnie dostarcza skórze składników nawilżających i przeciwstarzeniowych. Użytkownicy chwalą działanie kremu jego konsystencję (szybko się wchłania i się nie klei). Producenci kosmetyków dla panów głównie używają świeżych, soczystych, energetycznych, lekkich zapachów. Z reguły są to połączenia nut cytrusowych z zielonymi/ ziołowymi lub morskimi akordami. Jednak nie jest powiedziane, że produkty o bardziej oryginalnych połączeniach nie spotkają się z aprobatą, tak jak np. zapach ylang-ylang w pomadzie do wąsów marki Captain Fawcet. Do łask powraca, niegdyś popularny, zapach wody kolońskiej, który stosowany jest w szerokiej gamie produktów np. cedrowe mydło kolońskie marki Barwa czy seria cytrusowa Bath&Body Work Body Shop, gdzie zapach wody kolońskiej połączono z cytrusową wonią. Dzięki temu zapach jest świeży i orzeźwiający. Można znaleźć w nim nuty grejpfruta, cytryny, białej lilii, melona, liści fiołka, cedru, drzewa sandałowego, dębu i paczuli. Ciekawym i oryginalnym pomysłem mogą być kompozycje zapachowe, które będą inspirowane jedzeniem, alkoholem jak np. woda Atelier Cologne Cedrat Enivirant, dla której inspiracją był drink składający się z ginu, cytryny, szampana i cukru. Minęły już czasy, w których arsenał męskich kosmetyków ograniczał się jedynie do żelu pod prysznic, szamponu i pianki do golenia. Na popularności zyskuje przekonanie, iż atrakcyjny mężczyzna, to zadbany mężczyzna. Zastosowanie innowacyjnych technologii w najnowszych kosmetykach, sprawia, że ich stosowanie jest niezwykle łatwe, przynosi spektakularne efekty, a bycie zadbanym jest niezwykle proste. Panowie są coraz bardziej świadomi, że ich skóra wymaga odpowiedniej pielęgnacji i sięgają po kosmetyki skierowane specjalnie dla nich. Stąd segment męskich kosmetyków przestaje być niszowy, a zyskuje on równorzędną pozycję z produktami dla pań.

e-wydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

24 24 ||

Prosta metoda

opracowywania preparatów przeciwsłonecznych W artykule opisano proste metody opracowywania preparatów przeciwsłonecznych, zawierających najlepsze filtry UV i kluczowe składniki, przy wykorzystaniu innowacyjnych narzędzi umożliwiających rozwój nowoczesnych produktów, spełniających aktualne wymogi regulacyjne i oczekiwania konsumentów.

Uli Osterwalder, Stéphanie Acker, Matthias Hloucha

rocesy opracowywania i wytwarzania preparatów przeciwsłonecznych stają się coraz bardziej złożone (1, 2). W ciągu ostatnich dziesięcioleci zmianie uległo przeznaczenie preparatów zawierających filtry przeciwsłoneczne. Dawniej ich główne zadanie polegało na „opalaniu bez oparzeń” – dziś chodzi przede wszystkim o to, aby zapobiegać przedwczesnemu starzeniu się skóry oraz rozwojowi nowotworów.

W związku z tym w ciągu ostatnich lat stale ulepszano dostępne technologie pod kątem ochrony skóry przed promieniowaniem UVA oraz wprowadzono bardziej rygorystyczne standardy skuteczności działania. Znacznie podwyższono wartości wskaźnika ochrony przeciwsłonecznej (SPF), określono także konieczne do spełnienia kryteria ochrony przed promieniowaniem UVA, np. Rekomendacja Komisji Europejskiej, zgodnie z którą

stopień ochrony przed promieniowaniem UVA musi stanowić co najmniej 1/3 ochrony przed UVB (UVA-PF ≥ 1/3 SPF). Pomiary SPF oraz UVA-PF są jednak drogie, a niejednokrotnie pomimo skomplikowanego procesu opracowywania preparatów przeciwsłonecznych nie udaje się osiągnąć spodziewanego efektu. Produkty tego typu muszą przy tym spełniać oczekiwania użytkownika. Aby preparat przeciwsłoneczny odniósł

Rys. 1. BASF Sunscreen Simulator, wprowadzone dane i wyniki (4). WPROWADZONE DANE: Preparat przeciwsłoneczny opracowany na drodze symulacji bazuje na 4 filtrach UV, które stanowią łącznie 14,5% zawartości produktu. SPF: Sunscreen Simulator oblicza wartość SPF zgodnie z normą ISO 24444, tj. metodą COLIPA przy zastosowaniu specjalnej lampy wykorzystywanej w badaniach in vivo. Określa również kategorię SPF (=wskaźnik) zgodnie z Rekomendacją Komisji Europejskiej. Parametry ochrony przed UVA: Obliczane i wyświetlane są odpowiednie parametry określające skuteczność ochrony przed promieniowaniem UVA.

2/2015

e-wydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

25 25 sukces na rynku, jego stosowanie musi być przyjemnym doznaniem dla użytkownika. Oznacza to, że musi pozostawiać na skórze przyjemne wrażenie zarówno podczas, jak i po aplikacji. Musi również sprawdzać się pod względem wizualnym (brak efektu bielenia) i mieć ładny zapach. Z punktu widzenia formulatorów i producentów podstawowe wymagania dotyczące preparatów przeciwsłonecznych można podsumować w czterech punktach (3): 1. Skuteczność – dobór odpowiedniej kombinacji filtrów UV i innych kluczowych składników, gwarantujących pożądane działanie, 2. Bezpieczeństwo – w kategoriach obiektywnych lub postrzegane subiektywnie przez media i konsumentów, 3. Rejestracja – aspekt szczególnie istotny wówczas, gdy preparat przeciwsłoneczny ma być rozpowszechniany w różnych regionach lub na skalę globalną, 4. Wolność patentowa, tj. swoboda działania przy przestrzeganiu praw własności intelektualnej podmiotów trzecich.

(TBPT, Tinosorb® A2B) w warunkach in silico można uzyskać SPF 54 przy użyciu zaledwie 14,5% filtra UV (podana wydajność filtra: SPF/ %filtra = 3,7). Sunscreen Simulator uwzględnia fotostabilność poszczególnych substancji pochłaniających promieniowanie UV oraz niektórych kombinacji filtrów UV, w przypadku których stwierdzono wzajemne działanie destabilizujące lub stabilizujące (np. odpowiednio EHMC/BMBM i OCR/BMBM). Wyniki badań in silico wykazują dobrą korelację z wynikami SPF uzyskiwanymi in vivo. Szczegółowe opisy można znaleźć w literaturze (5, 6). Sunscreen Simulator jest narzędziem na bieżąco aktualizowanym i dostosowywanym do najnowszych przepisów. Najnowszym dodanym parametrem jest „znormalizowana transmitowana dawka UV przy 1 MED”. Miara ta określa, w jakim stopniu kombinacja filtrów UV zbliża się do „idealnego produktu promieniochronnego”, którego profil krzywej absorpcji jest płaski w obrę-

bie odpowiedniego przedziału UVB/UVAII i UVAI od wartości 290 do 400 nm. Na Rys. 2 pokazano NTUVD składu przedstawionego na Rys. 1. Wartość 1,8 jest bardzo korzystna. Większość dostępnych dziś w obrocie preparatów przeciwsłonecznych jest nadal bardziej ukierunkowana na ochronę przed promieniowaniem UVB, wykazując wartości NTUVD w przedziale od 2 do 3. Dawniejsze produkty tego rodzaju, zapewniające wyłącznie ochronę przed UVB, charakteryzowały się wartościami > 7.

Prosty w użyciu filtr UV zwiększający wartość SPF preparatów przeciwsłonecznych

Częstym rozwiązaniem w procesie rozwoju preparatów przeciwsłonecznych jest zwiększanie wartości SPF w już istniejących produktach (np. z poziomu SPF 20 do 30), optymalnie bez modyfikowania pozostałych właściwości danej receptury. Powszechną praktyką jest wprowadzanie większej

BASF Sunscreen Simulator – podstawowe narzędzie do opracowywania preparatów przeciwsłonecznych

Pierwszym krokiem usprawniającym tworzenie preparatu przeciwsłonecznego jest użycie prostego narzędzia – takiego jak BASF Sunscreen Simulator (dostępny na stronie internetowej www.basf.com/ sunscreen-simulator) (4). Rys. 1 przedstawia typowe obliczenia wykonywane przy użyciu narzędzia Sunscreen Simulator. W pierwszej kolejności należy wybrać region – pozwoli to przeprowadzić symulację wyłącznie dla filtrów UV dopuszczonych do użytku w określonym regionie. Ustawienie „Global” („Globalne”) umożliwia natomiast selekcję wyłącznie tych filtrów UV, które są dopuszczone do użytku na całym świecie i wyłącznie w stężeniach poniżej globalnej dolnej wartości granicznej, co oznacza bardzo ograniczony wybór filtrów UV. Pole z opcją „All Filters” („Wszystkie filtry”) pozwala na wybór wszystkich filtrów UV, które są dostępne w narzędziu Sunscreen Simulator w maksymalnym stężeniu dopuszczalnym na świecie. W tym ustawieniu można również badać in silico nowe filtry UV, takie jak Tinosorb® A2B, które wprawdzie nie zostały jeszcze dopuszczone do użytku we wszystkich regionach, ale są już dostępne w obrocie. Przykład przedstawiono na Rys. 1. Dzięki nowemu, niezwykle wydajnemu filtrowi UV o nazwie Tris-Biphenyl Triazine

e-wydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

Rys. 2. Znormalizowana transmitowana dawka UV przy 1 MED (4). Najnowszy wprowadzony parametr »Znormalizowana transmitowana dawka UV przy 1 MED« (NTUVD) określa, w jakim stopniu dany preparat przeciwsłoneczny zbliża się do skuteczności produktu idealnego

Rys. 3. Składniki typowego preparatu przeciwsłonecznego oraz ich funkcje (1). SPF, wskaźnik ochrony przeciwsłonecznej; O/W, emulsja typu olej w wodzie; W/O, emulsja typu woda w oleju; UV, promieniowanie ultrafioletowe

2/2015

26 | ilości filtra UVB – jednak aby stopień ochrony przed promieniowaniem UVA stanowił 1/3 ochrony przed UVB, należy także zwiększyć ilość filtra UVA. Takie rozwiązanie może jednak oznaczać konieczność modyfikacji fazy olejowej (aby zapobiec krystalizacji filtra UVA), a w konsekwencji dostosowania stężenia emulgatora i potencjalnej korekty charakterystyki sensorycznej. Standardowe składniki preparatu przeciwsłonecznego przedstawiono na Rys. 3. Uzyskana w ten sposób całkowicie nowa receptura wymaga oczywiście badań stabilności. Scenariusz ten pokazuje, że pozornie nieskomplikowane zwiększenie poziomu SPF z 20 do 30 może wymagać skomplikowanych prac laboratoryjno-badawczych. Wartość SPF można jednak w prosty sposób podnieść z 20 do 30 poprzez wprowadzenie 2% (substancji czynnej) filtra Tinosorb® S Aqua (BEMT). Ponieważ BEMT jest szerokopasmowym filtrem UV, całość krzywej absorbancji dla receptury o SPF20 ulega przesunięciu w górę, umożliwiając tym samym utrzymanie stosunku UVA-PF/SPF powyżej 1/3 (Rys. 4). Ponieważ Tinosorb® S ma postać wodnej dyspersji, nie ma ryzyka przeładowania fazy olejowej preparatu.

Proces realizowany na zimno dzięki prostym w użyciu filtrom UV

Najprostsza metoda: opracowanie preparatu przeciwsłonecznego zawierającego Uvinul® Easy

Kolejny przykład pokazuje prostą metodę opracowania preparatu przeciwsłonecznego o SPF50. Wysoka wartość SPF i skuteczna ochrona przed promieniowaniem UVA jest efektem zastosowania szerokopasmowego filtra UV Tinosorb® M w postaci wodnego roztworu mikrokrystalicznych cząstek oraz płynnego, rozpuszczalnego w tłuszczach układu filtrów UV Uvinul® A plus B. Użycie tych filtrów UV umożliwia opracowywanie preparatów w technologii na zimno. Pozwala to zmniejszyć ilość surowców i usprawnić procesy technologiczne przy ograniczeniu czasu produkcji i zużycia energii. Preparat wymaga ponadto niskiego stężenia emulgatora Eumulgin® SML 20 wspomaganego działaniem zagęstnika Tinovis® ADE. Za przyjemne uczucie na skórze po aplikacji preparatu odpowiadają Cetiol® B i Cetiol® C5 (Tabela 1). Omó-

Narzędzie Sunscreen Simulator oraz proste w użyciu substancje absorbujące promieniowanie UV usprawniły w ogromnym stopniu proces opracowywania receptur preparatów przeciwsłonecznych. Jeszcze prostszą metodą opracowania preparatu przeciwsłonecznego jest zastosowanie koncentratu zawierającego filtry przeciwsłoneczne, który wystarczy rozcieńczyć wodą. Taki koncentrat, o nazwie Uvinul® Easy, został opracowany przez BASF.

wiony przykład pokazuje, że nawet dla prostej receptury można uzyskać wysoką skuteczność ochrony przeciwsłonecznej.

Claimed SPF

Uvinul MC80 Tinosorb® S Uvinul® A Plus Tinosorb® S Aqua

5% 1.5% 5%

5% 1.5% 5% + 10% (2% active)

SPF calc.

UVA-PF calc.

12.5

19.2

Critical Wavelenght [nm]

374nm

376nm

Rys. 4. Zastosowanie filtra Tinosorb S Aqua w celu podniesienia wartości SPF z 20 do 30. Zaletą filtra Tinosorb S Aqua jest nie tylko skuteczność, ale również zgodność z Rekomendacją UE w zakresie ochrony przed promieniowaniem UVA (UVA-PF/SPF ≥ 1/3)

2/2015

Inwersja faz w emulsji Technologia zastosowana w Uvinul® Easy opiera się na procesach inwersji faz, które mogą być wykorzystywane do niskoenergetycznego wytwarzania lekkich emulsji. W produktach do higieny osobistej najczęściej stosuje się emulsje typu „olej w wodzie” (O/W), które mają postać kropelek oleju rozproszonych w ciągłej fazie wodnej lub emulsje typu „woda w oleju” (W/O), w których kropelki wody znajdują się w ciągłej fazie olejowej. Rodzaj emulsji jest uzależniony od wielu parametrów, np. typu emulgatora, temperatury (T), stężenia soli oraz współczynnika α (patrz Rys. 5). Preferowaną strukturę emulsji można wstępnie wyznaczyć przy pomocy reguły Bancrofta, zgodnie z którą wybór fazy ciągłej emulsji jest warunkowany rozpuszczalnością emulgatora. Zasada ta objaśnia wpływ struktury emulgatora, stężenia soli oraz temperatury. Poprzez odpowiednie zmiany tych parametrów można przeprowadzać inwersje faz emulsji (z O/W do W/O lub odwrotnie). Jako przykład na Rys. 5 pokazano diagram fazowy dla surfaktantów etoksylowanych. Rodzaj emulsji wyrażony jest zależnością pomiędzy α i T. Kolorem jasnoszarym zaznaczono obszary inwersji, w których obecne są mikroemulsje, fazy lamelarne oraz emulsje wielokrotne. Przedstawiono dwie możliwe drogi inwersji faz z W/O do O/W. Pierwszy sposób polega na schłodzeniu mieszaniny o stałym składzie z temperatury A do B co powoduje inwersję faz z W/O do O/W. Inwersję faz, która jest indukowana temperaturą określa się jako proces temperaturowej inwersji faz (PIT). PIT wykorzystuje się do wytwarzania lekkich emulsji w procesach niskoenergetycznych, gdzie nie są wymagane duże siły ścinania. Proces PIT i jego zastosowania są opisane w wielu doniesieniach literaturowych, np. (7).

e-wydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

27 Ingredients

INCI

% by weight

Function

Eumulgin SML 20

Polysorbate 20

1.00

Emulsifier (O/W)

Cetiol® B

Dibutyl Adipate

10.00

Emollient

Cetiol C 5

Coco-Caprylate

5.00

Emollient

Cosmedia® DC

Hydrogenated Dimer Dilinoleyl/ Dimethylcarbonate Copolymer

2.00

Water resistance agent

Uvinul® A Plus B

Ethylhexyl Methoxycinnamate, Diethylamino Hydroxybenzoyl Hexyl Benzoate

15.00

Broad spectrum UV filter

Water, demin.

Aqua

49.80

Edeta BD

Disodium EDTA

0.20

Complexing agent

Tinovis® ADE

Sodium Acrylates Copolymer, Hydrogenated Polydecene, PPG-1 Trideceth-6

1.00

Rheology modifier

Tinosorb® M

Methylene Bis-Benzotriazolyl Tetramethylbutylphenol (nano), Aqua, Decyl Glucoside, Propylene Glycol, Xanthan Gum

15.00

Broad spectrum UV filter

Protectol® PE

Phenoxyethanol

1.00

Preservative

Perfume

Parfum

Fragrance

Tab. 1. Receptura ramowa preparatu o SPF 50 z wykorzystaniem prostych w użyciu filtrów UV

Alternatywny sposób polega na utrzymywaniu temperatury na stałym poziomie oraz wprowadzaniu zmian w składzie. Można to osiągnąć na przykład poprzez obniżenie współczynnika α. Działanie to zaznaczono na Rys. 5 strzałką biegnącą z punktu 1 do 2. Metodę tę określa się jako inwersję faz poprzez modyfikację stężeń. Sposób ten był badany i opisywany np. przez zespół badawczy Solans i wsp. (8).

Rys. 5. Inwersja faz w emulsji. Przykład zachowań fazowych emulsji z surfaktantami etoksylowanymi. Procesy inwersji mogą zachodzić na skutek zmiany temperatury (z A do B) lub zmiany stężenia (z 1 do 2)

Rys. 6. Inwersja fazowa emulsji – lepkość i przewodnictwo. Dodanie wody do koncentratu na bazie oleju (gwiazdka) powoduje zmiany przewodnictwa (kwadraty), lepkości (koła) i struktury

e-wydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

2/2015

Rys. 6 przedstawia efekt dodania wody (oś pozioma) do koncentratu olejowego z emulgatorami. Punkt początkowy oznaczony jest gwiazdką umieszczoną w lewym dolnym rogu wykresu. Koncentrat olejowy zawiera ok. 1% wody, która jest obecna w odwróconych micelach. Dodatek wody prowadzi w pierwszej kolejności do powstania faz pośrednich, a ostatecznie do wytworzenia emulsji O/W. Na wykresie uwzględniono odpowiednie obrazy mikroskopowe. Od lewej do prawej: najpierw tworzy się płynny układ dwufazowy, w którym olej otacza kropelki wody. Większy dodatek wody powoduje powstanie struktury emulsji wielokrotnej, a ostatecznie wytworzenie lekkiej emulsji O/W. Przy rozcieńczeniu wodą lepkość przechodzi przez maksimum. Prawdopodobną przyczyną tego zjawiska jest tworzenie się faz ciekłokrystalicznych. Przy rozcieńczaniu wodą przewodnictwo najpierw wzrasta, a następnie spada. Obserwowane są dwa przeciwne sobie zjawiska: na początku przemiana z ciągłej struktury olejowej w ciągłą strukturę wodną, a także rozcieńczenie wodą dejonizowaną.

28 |

Jak stosować Uvinul® Easy Uvinul Easy oraz jego postać rozcieńczoną pokazano na Rys. 7 (z lewej – Uvinul® Easy w postaci nierozcieńczonej). Uvinul® Easy jest koncentratem na bazie oleju zawierającym filtry UV i emulgatory. Jest przezroczysty i zawiera niewielką ilość wody w odwróconych micelach. Po dodaniu wody o stałej temperaturze i lekkim wymieszaniu dochodzi do samoistnego powstania lekkiej, białej emulsji typu O/W (z prawej). Ze względu na niską lepkość po odstawieniu emulsja ulega kremowaniu. Aby wyeliminować to zjawisko, należy skorygować profil reologiczny poprzez wprowadzenie zagęstnika. Uvinul® Easy umożliwia łatwe wytworzenie dowolnego preparatu przeciwsłonecznego o wskaźniku SPF w zakresie od 6 do 50, czyli w przedziale kategorii SPF zalecanych w Europie (9). Aby uzyskać pożądaną wartość SPF (tj. SPF X), należy rozcieńczyć koncentrat Uvinul® Easy do X%. Przykładowo, aby uzyskać preparat z filtrem o SPF 30, koncentrat należy rozcieńczyć do 30%. Wartości SPF zostały potwierdzone w różnych instytutach badawczych zgodnie z normą ISO 24444 (10) dla 5 preparatów z recepturami ramowymi w przedziale wartości SPF od 6 do 50. Produkt ten pozwala na automatyczne uzyskiwanie odpowiedniego poziomu ochrony przed UVA (ISO 24443). Aby osiągnąć pożądane właściwości reologiczne, do receptury można wprowadzić zagęstnik. W ten sposób wytwarzane są preparaty przeciwsłoneczne o różnej postaci – np. balsamy, kremy, spraye itp.

Skład produktu Uvinul® Easy INCI Dibutyl Adipate, Diethylamino Hydroxybenzoyl Hexyl Benzoate, Ethylhexyl Methoxycinnamate, Laureth-7 Citrate, Polyglyceryl-2 Dipolyhydroxystearate, Ethylhexyl Triazone, BisEthylhexyloxyphenol, Methoxyphenyl Triazine, Lauryl Glucoside, Triethanolamine

UV Filters

Concentration

Uvinul A Plus

20%

Uvinul MC 80

20%

Uvinul T 150

Tinosorb S

Thickener, Preservatives and Fragrances etc. to be added individually in order to make the product unique.

Produkty dopasowane do potrzeb Dopasowanie receptur jest możliwe poprzez wprowadzanie innych emolientów i produktów korzystnie wpływających na charakterystykę sensoryczną (silikony, proszki…) w celu odpowiedniego dostosowania najlepszych właściwości aplikacyjnych preparatu. Dodawane są także konserwanty oraz substancje zapachowe w celu nadania preparatowi niepowtarzalnego charakteru. Istnieje również możliwość opracowywania preparatów w innej postaci – np. produktów do pielęgnacji skóry (kremów na dzień z SPF) oraz makijażu (kremów BB, pomadek) Szeroki zakres zastosowań Uvinul® Easy pokazują receptury ramowe zestawione w tabeli 2.

Rys. 7. Powstawanie emulsji O/W zawierającej filtry UV poprzez rozcieńczenie Uvinul® Easy. Po lewej widoczny jest koncentrat na bazie oleju zawierający filtry UV. Zawiera on niewielką ilość wody obecną w odwróconych micelach (Faza L2). Po dodaniu wody dochodzi do samoistnego powstania emulsji typu olej w wodzie (O/W)

2/2015

Ograniczenia prostej metody opracowywania preparatów przeciwsłonecznych Wprawdzie opracowany przez BASF Sunscreen Simulator umożliwia bardzo dokładne prognozowanie średniej potencjalnej skuteczności działania preparatu przeciwsłonecznego (5,6), nie sprawdza się jednak przy przewidywaniu ewentualnych interakcji między preparatem przeciwsłonecznym a skórą, zwłaszcza pod względem rozprowadzania, które ma kluczowe znaczenie dla powstawania na skórze filmu, a tym samym determinuje faktycznie uzyskiwaną wartość SPF. Ponieważ dobra kompatybilność preparatu przeciwsłonecznego jest w znacznej mierze uzależniona od wrażenia na skórze, jakie pozostawia preparat w opinii użytkownika, aby zapewnić zrównoważoną ochronę przed słońcem (11), właściwości te muszą być opracowane i przebadane w laboratorium fizycznym. Chociaż koncentrat filtrów przeciwsłonecznych Uvinul® Easy pozostawia formulatorom duże pole manewru, umożliwiając nadawanie opracowywanemu preparatowi wyjątkowych właściwości, zakres zmienności nie jest tak duży jak w przypadku opracowywania preparatu przeciwsłonecznego od podstaw. Tworzenie takiego preparatu od samego początku wymaga znacznie większej fachowej wiedzy i doświadczenia w opracowywaniu receptur. Przy opracowywaniu preparatu przeciwsłonecznego (podobnie jak każdego innego produktu) należy zawsze przestrzegać praw własności intelektualnej podmiotów trzecich. W przypadku wytwarzania preparatów przeciwsłonecznych znajomość praw własności intelektualnej może jednak okazać się szczególnie dużym wyzwaniem. Konieczne może okazać się przejrzenie se-

e-wydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

Daily Care SPF15 UVA

Suncare SPF30 UVA

Lip Stick SPF50 UVA

A: UV absorbers

15% Uvinul® Easy

30% Uvinul® Easy

50% Uvinul® Easy

B: Emollients

10% Cetiol® Sensoft

5% Cetiol® MM 3% Cetiol® SB45 9.5% Lameform®TGI

C: Emulsifiers

10% Candelilla Cera

D: Thickeners

0.4% Cosmedia® SP 1.5% Tinovis ADE

3.2% Tinovis® ADE

2.5% Cera Microcristallina (Paramelt) 3.5% Polyethylene (Honeywell)

E: Sensory enhancers

(1) Osterwalder U, Sohn M and Herzog B, Global state of sunscreens, Photodermatol Photoimmunol Photomed 2014; 30: 62–80.

2% Cyclpentasiloxane (Dow Corning)

(2) Osterwalder U, Herzog B. Sun protection factors: worldwide confusion. Brit J Dermatol 2009; 161: 13–24.

8% Cosmedia® DC 0.5% Dermiscan® SPB LS 9337

0.5% Covi-ox® T90C 2% Chione® HD Crisp Gold S230V

0.2% Edta® BD H: Others 3% Glycerin

0.2% Edta® BD q.s NaOH

2% Chione® Snowfal White S130D 2% Chione® Super Red 434Z

I: Water

Literatura

2% Polymethyl Methacrylate (Sekisui Plastic)

F: Film formers G: Preservatives, actives, perfume

wykorzystywać do podnoszenia wartości SPF preparatu przeciwsłonecznego przy jednoczesnym utrzymaniu wymaganego współczynnika UVA-PF/SPF. Uvinul® Easy został opracowany, aby umożliwić szybkie uzyskanie odpowiedniej wartości SPF w preparatach o różnych formułach aplikacyjnych bez szczegółowej wiedzy w zakresie ochrony przeciwsłonecznej. Jest to idealne rozwiązanie dla producentów kosmetyków, którzy posiadają ograniczone know-how i zasoby w dziedzinie ochrony przeciwsłonecznej. Produkt Uvinul® Easy został oficjalnie zaprezentowany podczas IFSCC 2014 w Paryżu w październiku 2014 r.

q.s

(3) Herzog B, Hueglin D, Osterwalder U, New sunscreen actives. In: Shaath NA, ed. Sunscreens – regulations and commercial development, cos-metic science and technology, 3rd edn, Series 28. Boca Raton: Taylor & Francis, 2005, 291–320. (4) BASF sunscreen simulator, BASF SE, Ludwigshafen, Germany. 2010. Available at http://www.basf.com/sunscreen-simulator. Ac-cessed 18th October 2013. (5) Herzog B, Osterwalder U., In Silico Determination of Topical Sun Protection, Cosm Sci Tech 2011; 62: 1–8. (6) Herzog B, Mongiat S, Quass K, Deshayes C. Prediction of sun protection factors and UVA parameters by using a calibrated step film model. J Pharm Sci 2004; 93: 1780–1795. (7) Förster T, Schambil F and Tesmann H, Int. J. Cosm. Sci. 12, 217-227 (1996).

Tab. 2. Receptury ramowe zawierające Uvinul® Easy

(8) Forgiarini A, Esquena J, González C and So-lans C, Langmuir 17, 2076-2083 (2001).

tek wniosków patentowych. W BASF przeanalizowano już prawa ochrony patentowej podmiotów trzecich, które mogą być istotne dla Uvinul® Easy. Następujące oświadczenie dotyczy wniosku patentowego, który obejmuje kombinacje filtra UV Tinosorb® S i emolientu Cetiol® B (12): Połączenie produktów Tinosorb® S i Cetiol® B jest przedmiotem wniosku patentowego zgłoszonego przez podmiot trzeci na terenie Niemiec – DE 10038713. W związku z powyższym BASF nie oferuje ani nie sprzedaje tej kombinacji produktów w Niemczech, ani z przeznaczeniem do użytku na obszarze Niemiec. BASF wyklucza ponadto jakąkolwiek odpowiedzialność względem swoich klientów w przypadku naruszenia przez nich wspomnianego prawa własności intelektualnej.

e-wydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

Wnioski Wytwarzanie preparatów zawierających filtry przeciwsłoneczne może być bardzo złożonym procesem, lecz są już dostępne metody pozwalające usprawnić jego przebieg. Pierwszym krokiem jest wykorzystanie narzędzia BASF Sunscreen Simulator w fazie projektowania lub w celu uzyskania szerszej wiedzy o tym, w jaki sposób można wpływać na działanie preparatów przeciwsłonecznych poprzez modyfikacje składu i stężeń filtrów UV. Proste w użyciu filtry UV, Tinosorb® M, Tinosorb® A2B, Tinosorb® S Aqua oraz Uvinul® A Plus B umożliwiają opracowywanie preparatów przeciwsłonecznych w technologii na zimno, która usprawnia wytwarzanie i ogranicza zużycie energii. Szerokopasmowe filtry UV można

2/2015

(9) European Commission Recommendation on the efficacy of sunscreen products and the claims made relating thereto, OJ L265, 2006 /7647 /EC, 39–43. (10) ISO 24444: 2010. Cosmetics – sun protection test methods – in vivo determination of the sun protection factor (SPF). 2010. (11) Osterwalder U, He Q, Sohn M, Herzog B, Sustainable sun protection with sunscreens requires the right technology and good compliance. SOFW J 2012; 138: 2–19. (12) Mueller A and Grundt W, Kosmetische und dermatologische Lichtschutzformulierungen mit einem Gehalt an unsymmetrisch substituierten Triazinderivaten und Dialkyladi-paten, Patent Application DE 10038713 A1, Beiersdorf AG, 21 Feb 2002 (publication date).

Uwaga Niniejszy artykuł pt.: „The Easy Way to Make a Sunscreen” został opublikowany przez Uliego Osterwaldera i współautorów w SOFW-Journal 140, 7-2014, 24-30.

30 |

Nowa generacja filtrów przeciwsłonecznych

SunCat MTA ®

Patrick McDermott Surfachem Group

Maciek Malinowski Surfachem Polska

Allen Hwa Bio-Nest Biochemical Technology Co. Ltd.

zmiany, jakie zachodzą w skórze pod wpływem słońca i pokazuje, jak odpowiedni filtr przeciwsłoneczny pomaga zminimalizować uszkodzenia. Autor nagrał autentyczne reakcje osób, które stanęły przed kamerą. W wielu krajach udało się zwiększyć świadomość konsumentów w temacie szokująco rosnącego ryzyka zachorowania na raka skóry spowodowanego nadmierną ekspozycją na słońce. W Brazylii rynek pielęgnacji słonecznej rośnie o 20% w skali roku. Vanderlei Lima, dyrektor biznesowy Surfachem Brazil, wiąże to ze zmianą zachowań konsumenckich. Wpływ na to mają szeroko zakrojone kampanie społeczne promujące stosowanie filtrów przeciwsłonecznych przez cały rok. Konsumenci stymulują innowacje w zakresie pielęgnacji słonecznej. Odczucie, jakie na skórze pozostawia kosmetyk przeciwsłoneczny jest jedną z najważniejszych przyczyn, dla których konsumenci nie stosują filtrów w ogóle, lub nie aplikują ilości kosmetyku niezbędnej do uzyskania odpowiedniej ochrony. Inne właściwości istotne dla konsumentów to: • jednolite pokrycie skóry, • równomierna i długotrwała ochrona, • brak odczucia tłustości na skórze, • nieklejąca się konsystencja, • przyjemność stosowania, skóra musi oddychać, • minimalna penetracja filtrów, aby zredukować ryzyko podrażnienia wrażliwej skóry.

JAK POWSTAŁ SUNCAT MTA PRODUKT BIO-NEST BIOCHEMICAL TECHNOLOGY CO. LTD I KUO CHING CHEMICAL CO. LTD. „Wysoce innowacyjny surowiec, jakim jest SunCat® MTA, otwiera nową generację filtrów przeciwsłonecznych. SunCat® MTA został opracowany i wyprodukowany przez firmę Bio-Nest Biochemical Technology Co. Ltd. w Tajwanie przy wykorzystaniu unikalnych technologii. Około 3 lat temu firma Bio-Nest zakupiła na wyłączność licencję produkcyjną substancji aktywnych zgodną z cGMP dla formulacji SunCat® od Kuo Ching Chemical Co. Ltd., Tajwan. W wyniku tej bliskiej współpracy firmy wspólnie promują i sprzedają SunCat® MTA w Europie i obu Amerykach, gdzie cieszy się on ogromnym zainteresowaniem”. James Hodgkinson i Maciek Malinowski z firmy Surfachem Group analizują dla „Świata Przemysłu Kosmetycznego” wyzwania stojące obecnie przed producentami kosmetyków przeciwsłonecznych i prezentują nowatorski filtr przeciwsłoneczny – SunCat® MTA, produkowany przez Bio-Nest Biochemical Technology Co. Ltd., Tajwan.

Rodzaje filtrów przeciwsłonecznych

Rynek pielęgnacji słonecznej – zaangażować konsumenta

Rynek pielęgnacji słonecznej skupia się obecnie wokół dwóch grup filtrów przeciwsłonecznych starej generacji. Technolodzy stosujący tradycyjne filtry przeciwsłoneczne muszą stawić czoła kwestii kompatybilności filtrów z innymi składnikami aktywnymi lub pomocniczymi zawartymi w kosmetykach. Problematyczne mogą też być różne postacie aplikacyjne (kremy, żele czy spraye). Sprostanie temu i innym wymienionym w tabeli nr 1 wymaganiom stanowi nie lada wyzwanie dla technologów, dlatego rynek chętnie chłonie wszelkie innowacyjne rozwiązania w tym zakresie.

Obawy co do szkodliwego wpływu na skórę nadmiernej ekspozycji na słońce i rosnące zainteresowanie kosmetykami zapewniającymi ochronę w tym zakresie, napędzają rynek produktów przeciwsłonecznych na całym świecie. Firmy kosmetyczne odwołują się do emocji konsumentów, aby wykazać swoją wiedzę w zakresie pielęgnacji słonecznej. Film „How the sun sees you” („Jak widzi cię słońce”) Thomasa Leveritta obejrzało na YouTubie od sierpnia 2014 r. ponad 14 milionów osób. W filmie tym kamera UV wychwytuje

2/2015

e-wydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

31 Filtry organiczne: Filtry organiczne absorbują promieniowanie UV, przekształcając je w energię cieplną. Są to m.in. Butyl methoxy-dibenzoylmethane, Octocrylene i Butyl methoxycinnamate.

Udoskonalona ochrona

Filtry mineralne: Filtry fizyczne, takie jak dwutlenek tytanu czy tlenek cynku, absorbują i rozpraszają promieniowanie UV.

• Przyjemne odczucie na skórze (z wyjątkiem Zalety formulacji olejowych) • Nie tworzą pudrowego filmu na skórze

• Po zdyspergowaniu, filtry fizyczne łatwo włączyć do gotowego produktu • Zapewniają szerokie spektrum ochrony

• Wątpliwości budzi kwestia przenikania do skóry, działanie drażniące oraz wpływ na środowisko • Wiele filtrów oferuje niewielkie spektrum ochrony, a niektóre substancje są mało fotostabilne lub wzajemnie się destabilizują Wady • Aby uzyskać szerokie spektrum ochrony przeciw UVA i wysoki współczynnik SPF, technolodzy muszą zazwyczaj połączyć kilka filtrów • W wielu krajach istnieją ograniczenia co do maksymalnego stężenia tych substancji

• Jeśli nie zostaną uprzednio zdyspergowane, mogą być trudne w użyciu • Mogą bielić skórę lub tworzyć na niej białe smugi • Nieprzyjemne odczucie na skórze, jeśli formulacja nie zostanie właściwie przygotowana • Wątpliwości budzi stopień przenikania do głębszych warstw skóry nanocząsteczek filtrów

SunCat® MTA oferuje pełną ochronę przed promieniowaniem UVA/UVB o spektrum od 280 do 400 nm. Dodatkowo, w przypadku połączenia go z odpowiednią postacią dwutlenku tytanu w niskim stężeniu, obserwuje się wysokie, synergiczne zwiększenie współczynnika SPF, bez ryzyka zdestabilizowania formulacji.

Bezpieczeństwo dla skóry Dzięki procesowi otoczkowania cząsteczki SunCat® MTA wielkości 1 mikrona nie są w stanie przeniknąć do skóry, co pozwala wyeliminować wszelkie ryzyko podrażnienia. Wodna baza produktu również pomaga ograniczyć jego penetrację w głąb skóry. Ponieważ otoczkowane cząsteczki mają wielkość około 1 mikrona, nie budzą obaw takich jak nanocząsteczki.

Tab.1. Podział filtrów przeciwsłonecznych

SunCat® MTA – filtr przeciwsłoneczny nowej generacji Firma Bio-Nest Biochemical Technology Co. Ltd. stworzyła i wyprodukowała filtr przeciwsłoneczny nowej generacji: SunCat® MTA. Jest to kapsułkowana dyspersja filtrów chemicznych – najbezpieczniejszy i najbardziej wygodny filtr przeciwsłoneczny do całorocznej ochrony przed promieniowaniem UV. SunCat® MTA to zamknięta w kapsułkach mieszanina organicznych filtrów chemicznych, która pozwala osiągnąć pełne spektrum wysokiej ochrony przed promieniowaniem UVA/UVB przy zastosowaniu niezwykle niskiego stężenia składników aktywnych. Dodatkowo SunCat® MTA nie drażni skóry, ponieważ niemal wcale do niej nie przenika, i jest bardzo łatwy w stosowaniu.

Kapsułka W/O/W – 1 mikron

Łatwość stosowania SunCat® MTA dysperguje w wodzie, dzięki czemu jest zdecydowanie łatwiejszy w stosowaniu niż tradycyjne filtry UV. Do większości formulacji udaje się go włączyć w procesie zwykłego mieszania. Co ważne, może być stosowany zarówno w recepturach przygotowywanych na gorąco, jak i na zimno. SunCat® MTA znajduje zastosowanie w szerokiej gamie aplikacji. Ponadto ogranicza konieczność zaopatrywania się w kilka różnych filtrów przeciwsłonecznych, ponieważ sam w sobie stanowi zbilansowaną mieszaninę oferującą równomierną ochronę przed promieniowaniem UVA/UVB. SunCat® MTA wykazuje się też wyjątkową stabilnością zarówno samej substancji, jak również produktów końcowych z jej użyciem. SunCat® MTA pozwala uniknąć stosowania metody prób i błędów, ponieważ pożądany współczynnik SPF można obliczyć używając przejrzystej tabeli referencyjnej wskazującej odpowiednie stężenie SunCat® MTA (wymagające jedynie delikatnego dostosowania). Patrick McDermott, szef działu rozwoju technicznego Surfachem, mówi: „Badając SunCat® MTA w naszym laboratorium w Huddersfield 3M Innovation Centre w Wielkiej Brytanii, zaobserwowaliśmy znaczne korzyści płynące z jego stosowania w różnych aplikacjach kosmetycznych (toniki, lotiony, kremy, podkłady, szminki, spraye przeciwsłoneczne itp.)”.

Cząsteczki podwójnie otoczkowane SunCat® MTA jest produkowany metodą kapsułkowania przy wykorzystaniu specjalnej technologii otoczkowania, w wyniku której otrzymuje się cząsteczki filtrów wielkości mikrona. W efekcie powstaje mieszanina trzech organicznych filtrów przeciwsłonecznych w otoczce fosfolipidowej, dzięki czemu SunCat® MTA dysperguje w wodzie bez konieczności zastosowania dodatkowych emulgatorów czy solubilizatorów. Cząsteczki zostały tak opracowane, aby nie ulegać agregacji. W rezultacie filtr równomiernie rozprowadza się na skórze, pozwalając zapobiec ewentualnym ominięciom i tym samym zwiększając skuteczność ochrony przed promieniowaniem UV.

Literatura Równomierne pokrycie skóry

e-wydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

2/2015

Mintel, Market Sizes, April 2015

Euromonitor, Sun care in Brazil, August 2014.

34 |

Skuteczne i dokładne czyszczenie wnętrza zbiorników Mycie zbiorników z resztek produkcyjnych, zwłaszcza w przemyśle związanym z żywnością, kosmetologią oraz farmacją to bardzo odpowiedzialne zadanie. Regularne mycie zbiorników wykorzystywanych do produkcji jest nieodzowne dla zachowania powtarzalności produktu, higieny i rentowności produkcji. Higiena jest bardzo istotna pod względem jakości gotowego produktu. Niedostatecznie umyte zbiorniki są główną przyczyną powstawania nieczystego zapachu, osadu, specyficznych zanieczyszczeń wynikających z stosowanych przy produkcji surowców i efektów ubocznych obróbki technologicznej. Nieczystości, które pozostają na ściankach urządzeń stanowią doskonałą pożywkę dla drobnoustrojów. Proces czyszczenia zbiorników ma kluczowe znaczenie dla ogólnej efektywności produkcji i dlatego musi być traktowany jako integralna część całej linii produkcyjnej.

HENNLICH

związku z rosnącymi wymaganiami jakościowymi w przemyśle kosmetycznym, proces czyszczenia po czynnościach produkcji, jest równie konieczny jak to ma miejsce w przemyśle farmaceutycznym. Dziś wielu producentów kosmetyków, uważa proces mycia urządzeń za istotny element produkcji. W wielu firmach dba się o to, ustalając istotne procedury mycia zbiorników, aby w urządzeniach czyszczonych takich jak zbiorniki, nie pozostały resztki z poprzedniej produkcji. Do konstrukcji, elementów maszyn, ścian zbiorników przylegają pozostałości produktów, surowców i inne niepożądane substancje. Mogą to być oleje, smary, woski, żywice,

sadza, guma, farby, lakiery, masy bitumiczne, resztki produktu, osady substancji białkowych, kleje, bród i wiele innych. W przemyśle biotechnologicznym, chemicznym i farmaceutycznym duży nacisk położony jest na wysoki stopień czystości procesu. Ich sprawne usuwanie ma wielkie znaczenie dla jakości i efektywności procesów produkcyjnych. Ręczne mycie zbiorników z zabrudzeń powstałych w trakcie wielu naturalnych i przemysłowych procesów, jest znacznym utrudnieniem i najczęściej przyczynia się do generowania strat w przedsiębiorstwie. Mycie ręczne zbiorników wiąże się z niedokładnością czyszczenia oraz z dużym zużyciem cieczy i detergentów. Wiąże

2/2015

się również z zużywaniem się czyszczonych elementów w wyniku stosowania czynników ściernych. Podnosi koszty utylizacji użytych mediów czyszczących oraz generuje długie czasy przestojów potrzebne na demontaż, czyszczenie i powrotny montaż instalacji. Dlatego lepszym rozwiązaniem jest zastosowanie automatyzacji procesów mycia poprzez montaż głowic myjących. Głowice myjące używane są przede wszystkim do procesów mycia zbiorników, czyszczenia urządzeń używanych w procesach technologicznych oraz przy produkcji, a także dla utrzymania higieny i czystości. Głowice myjące stosuje się powszechnie w browarnictwie, przemyśle spożywczym, mleczarskim,

e-wydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

35 przemyśle gorzelniczym, farmaceutycznym oraz biotechnologicznym i w wielu innych gałęziach przemysłu, gdzie wymagane jest czyszczenie zbiorników poprzez uderzenie strumieniem wody o dużej sile. W tych sektorach ważne jest utrzymanie higieny w zbiornikach, pojemnikach oraz liniach technologicznych. Obrotowe głowice myjące, rozpryskujące wodę po ścianach zbiornika, zapewniają precyzyjne czyszczenia całego zbiornika, umożliwiając szeroki zakres mycia do 360o, w określonym przedziale czasu. Głowice obrotowe skutecznie usuwają różnorodne zabrudzenia, efektywnie myją, zapewniając jednocześnie wysoki poziom higieniczny umytych powierzchni. Przepływające przez głowice środki myjące łatwo wypłukują się, co ogranicza do minimum zużycie wody. Czas trwania zabiegu czyszczenia poprzez głowicę myjącą powinien być jak najkrótszy. Ilość cieczy w instalacji musi być dokładnie obliczona, aby całkowicie zwilżyć wszystkie powierzchnie mytych obiektów. Natężenie oraz siła przepływu sprzyja odrywaniu się cząstek zanieczyszczeń od powierzchni. Im większa siła oraz burzliwość strumienia, tym silniejsze

Głowica obrotowa Lechler serii „Micro Spinner” Umożliwia efektywne mycie zbiorników o średnicy do 1,5 metra, przy użyciu małej ilości wody oraz środków myjących. Źródło HENNLICH Sp. z o.o

zdzieranie warstwy przyściennej i lepszy efekt mechanicznej operacji. W zależności od rodzaju zabrudzeń mycie głowicą obrotową może być prowadzone na gorąco lub na zimno. Liczba, rozmieszczenie oraz sposób montażu głowic wewnątrz zbiorników powinna być tak ustalona, aby zapewnić

e-wydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

skuteczne zraszanie całej powierzchni mytego obiektu. W celu zwiększenia skuteczności procesu mycia możliwe jest podawanie środków myjących w podwyższonej temperaturze, a w ekstremalnych warunkach zalecane jest użycie gorącej pary. Ponieważ ręczne mycie zbiorników jest nieefektywne, zastosowanie głowic myjących powoduje, że procesy czyszczenia przebiegają znacznie szybciej, dokładniej, a przy tym oszczędniej zarówno w ubytku wody,

Na polskim rynku dostępna jest szeroka gama głowic myjących, pozwalająca na indywidualne dopasowanie głowic do kształtu i wymiarów mytych obiektów. Głowice są indywidualnie dopasowywane do opracowywanych procedur i programów mycia, każdego rodzaju urządzenia i procesu, jaki w nim zachodzi. Dobór odpowiedniej dyszy do danego procesu jest niezwykle istotny. Wybór wydajnego i taniego sposobu mycia wnętrz mieszalników i zbiorników musi

Przykład procesu czyszczenia przy pomocy głowicy obrotowej Lechler. Źródło HENNLICH Sp. z o.o.

Różnorodne warianty i modele głowic obrotowych. Źródło HENNLICH Sp. z o.o.

jak i środków myjących. Uzyskanie najlepszych efektów mycia wymaga skutecznej cyrkulacji wody i środków chemicznych w komorze myjni.

zachodzić poprzez wcześniejszą analizę takich czynników jak: rodzaj i skład chemiczny zanieczyszczenia, który ma zostać usunięty ze ścianek zbiornika, rozmiary zbiornika, materiał z jakiego został wykonany zbiornik, ciśnienie i płynność środka myjącego. Aby osiągnąć zadawalający efekt czystości mytych powierzchni, należy również uwzględnić wzajemne oddziaływania czynników mycia tj.: temperatura, czas pracesu, zużyta energia mechaniczna oraz wzajemne oddziaływanie środków chemicznych. Odpowiednio dobrany system czyszczenia powinien być powiązany z łatwością montażu instalacji, łatwą wymianą zużytych elementów na nowe i zapewnieniem dostępu do szybkiego serwisu w przypadku awarii. Obecnie w zakładach przemysłowych standardem jest mycie i dezynfekcja linii technologicznej z wykorzystaniem stacji mycia w obiegu zamkniętym (Cleaning In Place – CIP). Dąży się do minimalizacji zużycia czynników chemicznych, ponieważ zbyt wysokie ich stężenie nie jest obojętne dla środowiska. Jeśli chodzi o częstotliwość czyszczenia, to jest ona uwarunkowana stanem zabrudzenia zbiornika, co z kolei zależy od specyfiki zakładu przemysłowego

Głowice myjące spuszcza się przez otwór wlotowy do wnętrza zbiornika. Głowica jest izolowana od kontaktu ze zbiornikiem lub zawartością kanału, zarówno przed jak i po zakończeniu czyszczenia. Proces mycia polega na mechanicznym działaniu strumienia płynu pod wysokim ciśnieniem. Dla ułatwienia i przyspieszenia procesu mycia, stosuje się odpowiednio dobrane środki chemiczne oraz różne temperatury płynów myjących. Z powierzchni tworzących duże przestrzenie (np. zbiorniki) brud usuwany jest przez uderzanie strumienia cieczy wypływającego z dyszy z dużą prędkością lub przez spływ swobodny cieczy po ściance. Najintensywniejsze oddziaływanie mechaniczne można uzyskać za pomocą silnego strumienia cieczy, natomiast najniższa intensywność mechaniczna występuje przy swobodnym spływie cieczy po ściance. Takie działanie jest skuteczne tylko w przypadku słabo związanych z powierzchnią i dobrze rozpuszczalnych w wodzie zanieczyszczeń.

2/2015

36 |

i wykonywanych prac. Dysze czyszczące zbiorniki (głowice myjące) mogą być stosowane zarówno dla małych pojemników jak i dużych zbiorników. Szeroka gama różnorodnych modeli oraz występowanie w praktycznie każdym możliwym rozmiarze, sprawia, że Klient ma możliwość doboru produktu do konkretnego zastosowania, dopasowanego odpowiednio do charakteru pracy. Głowice myjące są dostępne jako wariant obrotowy lub statyczny. Głowice statyczne służą do wygenerowania burz-

Występują w różnych wariantach wykonania - mosiężne, stalowe i z tworzyw sztucznych. Zastosowanie głowic obrotowych powoduje jeszcze mniejszych zużycie ilości środków czyszczących niż w przypadku kul myjących. W przypadku występowania największych obciążeń oraz pracy z silnymi środkami chemicznymi stosuje się dysze tytanowe, wolframowe lub ceramiczne. W zależności od charakterystyki i lepkości produktu, do opróżnienia i zapewnienia dalszego transportu cieczy, może być potrzebna

Głowica obrotowa „Xact Clean” jest przeznaczona do mycia zbiorników o większej średnicy, nawet do 8 metrów. Źródło HENNLICH Sp. z o.o

Głowica obrotowa 5TM jest używana do mycia największych zbiorników, o średnicach do 24 metrów. To największa dostępna w sprzedaży głowica myjąca. Źródło HENNLICH Sp. z o.o

liwego przepływu medium czyszczącego i są głównie używane do mycia małych zbiorników i pojemników. Głowice myjące obrotowe wykorzystują ruch obrotowy i fizyczną siłę uderzenia środków myjących do usunięcia lepkich osadów z wnętrza zbiornika. Przepływ środka myjącego powoduje ruch obrotowy kuli. Płyny myjące obracają głowicę i w ten sposób szybkie uderzenia wody z czynnikiem czyszczącym usuwa brud i zmywa go ze ścianek zbiornika. Efekt jest najlepszy dla niskich ciśnień oraz małych i średnich zbiorników. Rozprowadzenie środków myjących następuje równomierne i pod dużym ciśnieniem przy jednoczesnym zużyciu małych ilości środków czyszczących. Głowice obrotowe umożliwiając szeroki zakres mycia do 360o. Głowice myjące

pompa wspomagająca. Obrotowe głowice myjące czyszczą najtrudniejsze zabrudzenia, dzięki dużej sile uderzenia strumienia cieczy i pokryciu wnętrza zbiornika trójwymiarowym wzorcem mycia. Chociaż początkowy koszt inwestycji w obrotowe głowice myjące jest znacznie wyższy niż w przypadku statycznych kul myjących, głowice obrotowe zapewniają duże oszczędności w długim okresie użytkowania. Wszędzie tam, gdzie ze względu na rozmiar cząsteczki kropli wody, nie sprawdzi się głowica wodna, niezbędne będzie użycie atomizera. Dzięki wykorzystaniu sprężonego powietrza, którym atomizer jest zasilany, krople wody zostają rozbite na niewiarygodnie małe cząsteczki, których rozmiar jest ponad 10-cio krotnie mniejszy niż w przypadku cząstek generowanych przez głowice wodną. Powstała w ten sposób mgiełka wodna umożliwia niezwykle skuteczne wiązanie pyłu z otoczenia.

wykonanie zgodnie z wytycznymi EHEDG i GMP, posiadają funkcje samooczyszczenia oraz funkcja samoodwadniania.

2/2015

Wybór poprawnej metody czyszczenia wewnętrznych powierzchni zbiorników jest silnie zależny od stopnia i rodzaju zanieczyszczenia. Aby poprawnie projektować system mycia za pomocą głowic myjących konieczna jest wiedza o parametrach działania strumieni myjących. Dobrze zaprojektowany system czyszczący oraz prawidłowo dobrana głowica, przynosi szereg korzyści. Przykładowo w jednej z firm kosmetycznych w Polsce, która napełnia puszki oraz aerozole różnymi środkami, np. lakiery do włosów, pianki do golenia, itd. proces mycia trwa około 5 minut. Zbiornik wykonany ze stali nierdzewnej o wymiarach 3 metrów wysokości oraz 2m średnicy, jest opróżniany po procesie produkcji. Następuje opróżnienie pozostałości mieszania pianki do golenia. Do wnętrza zbiornika wprowadza się 2 głowice obrotowe, które myją zbiornik gorącą wodą, bez użycia detergentów. Proces czyszczenia trwa około 5 minut przy ciśnieniu 3 bar, zużywając przy tym 62 l wody na minutę. Każda głowica używa 124 l/min, dając zużycie 620 l na cały proces. Po procesie czyszczenia woda jest przepompowywana do następnego zbiornika. Dynamiczne ruchy i duża siła uderzenia strumieni cieczy, umożliwia pracę głowice przy 140oC. Zastosowanie w głowicach myjących łożysk kulkowych oraz brak mechanizmu hamującego działanie głowicy, obniża koszty związane ze zużyciem wody nawet o 70%, a czas mycia skracają nawet o 50%. Oznacza to więcej czasu na produkcję i szybko zwrot kosztów instalacji. W efekcie zbiornik jest nieskazitelnie czysty, a zużycie czasu, energii, wody i środków myjących, jest znacznie mniejsze niż przy innych metodach mycia. Dystrybutor głowic obrotowych powinien do dostawy dołączać okres gwarancyjny głowic myjących oraz przedstawiać warunki odpowiedzialności gwarancyjnej (zakres i rodzaj obowiązków gwaranta) i terminy na jakie udzielono gwarancji jakości. Wydajne, dokładne mycie zbiorników i pojemników, a także urządzeń procesowych jest możliwe dzięki zastosowaniu nowoczesnych głowic myjących. Prowadzenie procesu czyszczenia poprzez głowice myjącą jest możliwe w miejscu produkcji, bezpośrednio na stanowisku pracy. Głowice myjące zastępują ręczne prace, dając znacznie lepsze efekty procesu czyszczenia, przy niższych kosztach użytkowania oraz krótkim czasie postoju potrzebnym na czyszczenie.

e-wydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

38 | surowce

artykuł sponsorowany

Lipex SheaLight

Unikalny, ekologiczny ester do lekkich emulsji do pielęgnacji oraz ochrony przeciwsłonecznej skóry i włosów

AAK, Personal Care

Lipex SheaLightTM jest emolientem w formie estru, przygotowanym na bazie masła shea. Użyty w recepturach kosmetycznych umożliwia produkcję nowoczesnych, lekkich i delikatnych konsystencji a jednocześnie bezpiecznych kosmetyków pielęgnujących skórę i włosy. Jego zastosowanie nadaje elegancji produktom kosmetycznym, takim jak kremy, balsamy do ciała, olejki i odżywki.

iska lepkość Lipex SheaLightTM (6 Cp w 40oC) umożliwia tworzenie emulsji o szerokiej palecie reologicznej, w tym również kosmetyków rozpylalnych. Unikalny skład kwasów tłuszczowych masła shea gwarantuje korzystny profil rozpuszczania i dobrą krystalizację. Punkt topnienia Lipex SheaLightTM wynosi ok 18°C, co spowodowane jest obecnością estrów kwasu stearynowego. Ten parametr umożliwia produkcję emulsji „na zimno” oraz tworzenie płynnych i klarownych olejków kosmetycznych. Do produkcji Lipex SheaLightTM używany jest etanol pochodzący ze źródeł odnawialnych i katalizatory przyjazne dla środowiska natu-

ralnego oraz niski nakład energii. Taki proces produkcyjny umożliwia zmniejszenie negatywnego wpływu technologii na środowisko, a zwany jest ekoprojektowaniem.

Lipex SheaLightTM do kremów i balsamów Ten lekki emolient dobrze komponuje się z wieloma składnikami aktywnymi kremów i serum do pielęgnacji twarzy, ułatwiając produkcję kosmetyków do skóry wrażliwej i dojrzałej. Jest rozpuszczalnikiem dla składników czynnych AAK - Lipex Shea Tris i Lipex Cellect. Może być stosowany samodzielnie lub z innymi estrami, olejami roślinnymi,

2/2015

silikonami oraz emolientami syntetycznymi. Lekki charakter Lipex SheaLightTM podnosi jakość kosmetyków i poprawia ich estetykę. Typowe stężenie wynosi 5% do 20% dla emulsji typu olej-w-wodzie. Lipex SheaLightTM jest dobrym emolientem do balsamów do ciała, w połączeniu np. z nawilżającymi Lipex Shea oraz Lipex Sheasoft lub masłoszem płynnym - Lipex 205. Jego niska lepkość, wysoka polarność i dobre własności rozpuszczalne ułatwiają produkcję kosmetyków do demakijażu i oczyszczania skóry. Receptury oparte na tym emoliencie usuwają makijaż, również wodoodporny, pozostawiając skórę zmiękczoną, delikatną i nawilżoną.

e-wydanie do pobrania na: www.farmacom.com.pl

Lipex SheaLightTM w olejkach, szamponach i odżywkach Lipex SheaLightTM miesza się doskonale z estrami, olejami roślinnymi i syntetycznymi, a także z cyklicznymi siloksanami i dimetikonami o niskiej lepkości tworząc jednorodne, transparentne roztwory. Jest rozpuszczalny w alkoholu etylowym (min. 95%) w dowolnych proporcjach. Może być stosowany w olejkach do pielęgnacji ciała w celu zmniejszenia lepkości i tarcia olejów bazowych. Dobrze komponuje się z płynnym masłem shea (Lipex 205) i olejem rzepakowym (Lipex Bassol C) tworząc bazę dla olejków do masażu lub kąpieli. Olejki i bezwodne serum do włosów mogą być tworzone przez kombinację Lipex SheaLightTM z silikonami lub węglowodorami. Dla pogłębienia efektywności oddziaływania, emolient ten może być stosowany z glicerydami zawierającymi krótkie kwasy tłuszczowe, kaprylowe i kaprynowe. Szampony i odżywki wykorzystujące Lipex SheaLightTM poprawiają kondycję suchych włosów. Jego niska lepkość i wysoka polarność powodują zwilżenie włókien włosów bez ich obciążenia. Dobry poślizg i rozprowadzalność przyczyniają się do ich zmiękczenia włosów i lepszego połysku. Lipex SheaLightTM jest biodegradowalny w 100% a produkty rozpadu nie kumulują się w środowisku naturalnym. Łącząc ten emolient z łatwo rozkładalnymi środkami powierzchniowo czynnymi, proste jest tworzenie szamponów i odżywek do włosów bezpiecznych dla środowiska.

o niskiej lepkości i wysokim wskażniku SPF, w tym również produktów w aerozolu. Lipex SheaLightTM jest szczególnie przydatny w tworzeniu dyspersji nieorganicznych filtrów UV, opartych na otoczkowanym dwutlenku tytanu lub tlenku cynku, modyfikowanych powierzchniowo. Uzyskane dyspersje mają zauważalnie niższą lepkość aniżeli uzyskane

z wykorzystaniem innych nośników jak np. C12-15 Alkyl Benzoate. Dzięki temu można tworzyć kosmetyki przeciwsłoneczne o wysokim SPF, jednorodnej konsystencji, niskiej tłustości a także estetycznej rozprowadzalności. Lipex SheaLightTM funkcjonuje świetnie także jako rozpuszczalnik stałych, organicznych filtrów UV.

Zastosowanie Lipex SheaLightTM

Dozowanie

Emulsje z małą fazą olejową i serum

1-5%

Kremy i balsamy do twarzy

2-10%

Kremy i balsamy do ciała

2-15%

Emulsje do demakijażu

8-20%

Bezwodne masła, olejki do twarzy i ciała

5-70%

Podkłady, fluidy

5-15%

Cienie do powiek, pudry prasowane

5-10%

Kremy i balsamy przeciwsłoneczne, włączając kremy do codziennej pielęgnacji

5-20%

Olejki do opalania i po opalaniu

20-80%

Szampony

1-2%

Odżywki do włosów i do skóry głowy

1-5%

Olejki do włosów

1-50%

• Ester masła shea o lekkim, satynowym odczuciu • Przyjazny dla środowiska naturalnego • Niska lepkość, wysoka polarność, dobra rozpuszczalność • Powinowactwo do organicznych filtrów UV i lipofilnych substancji aktywnych • Możliwość tworzenia dyspersji z wysoką zawartością pigmentów. Shea Butter Ethyl Esters

INCI

Emolienty

Grupa produktów Postać fizyczna w 20 C

Klarowna ciecz

Podstawa prawna

Stosownie do (EC) No 1223/2009, do Chinese Cosmetic i Rozporządzenia Chemicznego. Rejestracja REACH No: 01-2120057100-75-0000

Lipex SheaLightTM w preparatach przeciwsłonecznych Lipex SheaLightTM jest odporny na utlenianie, nawet wystawiony na bezpośrednie działanie promieni UV. Jest bezpiecznym składnikiem preparatów do opalania

e -w y dan i e do po br an i a n a: www.farmacom.com.pl

Kontakt do dystrybutora AAK: Nordmann, Rassmann Polska Sp. z o.o. ul. Królowej Marysieńki 90, 02-954 Warszawa tel. +48 (22) 651 74 15 fax. +48 (22) 651 75 93 e-mail: zamowienia@nrc.pl zamowienia@nrc.pl www.nrc.pl 2/2015

40 | surowce

Wpływ czynników

zewnętrznych i wewnętrznych na skórę i sposoby jej pielęgnacji

mg inż. Alina Bazan-Jędrzejewska Z. D. „Organika” Sp. z o.o.

Paulina Drożewska, Edyta Dudzic, Angelika Jachim Centrum Kształcenia TORUS

Skóra jest żywym narządem, w którym nieustannie przebiegają procesy życiowe. Jest naszą tarczą obronną, stanowiącą barierę przed szkodliwym wpływem czynników zewnętrznych. Jej stan sygnalizuje nam pracę całego organizmu.

ariera skórna jest często narażona na działanie gorącej wody, rozpuszczalników, detergentów i różnych związków chemicznych stosowanych w pracy zawodowej. Do czynników zewnętrznych wpływających na stan naszej skóry należą wilgotność powietrza, substancje chemiczne, woda oraz środki kosmetyczne stosowane w codziennej pielęgnacji.

Rys. 1 Zaburzenia na kilku płaszczyznach bariery ochronnej skóry.

2/2015

e-wydanie do pobrania na: www.farmacom.com.pl

41 Środek kosmetyczny o działaniu leczniczym

Wpływ na fizjologię skóry

Uwagi dotyczące stosowania

A: Środki nawilżające o działaniu okluzyjnym Wazelina

szybko zmienia TEWL o 99%

najbardziej skuteczna w przypadku skóry bardzo suchej, tłustej i ze zmniejszonym złuszczaniem się

Olej mineralny

zmniejsza TEWL o około 40%

mniej tłusty od wazeliny, nie powoduje trądziku

Lanolina

przypomina prawidłowy łój

częsta przyczyna alergicznego kontaktowego zapalenia skóry, nie stosowana w preparatach hipoalergicznych

Alkohol lanolinowy

podobny do lanoliny, ale rozgałęziona cząsteczka powoduje uczucie wygładzania skóry

doskonały preparat do wygładzania powierzchni skóry, częsta przyczyna alergicznego kontaktowego zapalenia skóry

Parafina płynna

tworzy warstwę ochronną, zmniejsza TEWL

doskonały środek nawilżający ręce i stopy w leczeniu zapalenia skóry rąk i zaburzeń potnicowych

Wosk karnauba

tworzy warstwę ochronną, nieco cieńszą od warstwy parafiny płynnej

działa tak samo jak parafina płynna; substancja pochodzenia naturalnego

Dimetykon

zmniejsza TEWL bez uczucia tłustej skóry

doskonały środek w leczeniu pacjentów z trądzikiem i skórą wrażliwą, hipoalergiczny; nie powoduje powstawania zaskórników i nie sprzyja rozwojowi trądziku

Cyklometykon

sylikon grubszy od dimetykonu

podobnie jak dimetykon

B: Substancje o działaniu utrzymującym wilgoć Glikol propylenowy

przyciąga wodę z żywych warstw naskórka i skóry właściwej do warstwy rogowej

nie jest odpowiedni do stosowania na skórę uszkodzoną lub wrażliwą, ponieważ może powodować uczucie kłucia

Gliceryna

najbardziej skuteczny środek utrzymujący wilgoć, mogący poprawić uwodnienie warstwy rogowej

przy stosowaniu w zbyt dużym stężeniu powoduje uczucie klejenia się skóry, szczególnie przy dużej wilgotności powietrza

Tab. 1. Środki kosmetyczne o działaniu leczniczym stosowane w przypadku skóry suchej

Wpływ niskiej temperatury zwłaszcza zimą podrażnia, wysusza skórę oraz sprzyja jej łuszczeniu, co w konsekwencji wywołuje podrażnienie. Z kolei promieniowanie UV powoduje uszkodzenie włókien, co przejawia się powstaniu widocznych brązowych plam zwanych plamami starczymi. Istotny wpływ na kondycję naszej skóry mają również warunki i charakter wykonywanej pracy. Przebywanie w zapylonych i zakurzonych pomieszczeniach powoduje wysuszenie skóry, a konsekwencji może prowadzić do jej przyśpieszonego niszczenia zwłaszcza naruszenia warstwy ochronnej. Obecne w powietrzu toksyny, pyłki roślin, kurz, drobiny tworzyw sztucznych wywołują u osób z wrażliwą cerą podrażnienia, co objawia się zaczerwienieniem i łuszczeniem naskórka. Kolejnym czynnikiem jest stres, który również wpływa na pogorszenie stanu naszej skóry, co objawia się jej przedwczesnym starzeniem i utratą elastyczności skóry. Z kolei do czynników wewnętrznych, które wpływają na stan skóry należy odpowiednio zbilansowana dieta bogata w mikro i makroelementy. Składniki mineralne spełniają bardzo ważną rolę w wyglądzie skóry oraz funkcjonowaniu całego organizmu. Brak czy niedostarczanie odpowiednich witamin może przyczyniać się do spadku kondycji naszej skóry, a to w konsekwencji prowadzi do jej powolnego, ale skutecznego niszczenia. Jeżeli wymienione czynniki często się powtarzają i nie są wystarczająco usuwane, zagrażają organizmowi oraz prowadzą do zaburzenia bariery ochronnej skóry Rys. 1 Wynikiem tego jest nasilona przeznaskórkowa utrata wody (TEWL), co objawia się wysuszeniem skóry, a konsekwencji jej podrażnieniem.

e -w y dan i e do po br an i a n a: www.farmacom.com.pl

Zawartość wody w skórze można poprawić przez spowolnienie przeznaskórkowej utraty wody, ze zwiększeniem przepływu wody ze skóry właściwej do naskórka. Wazelina (Tabela 1) jest najlepszym środkiem zmiękczającym i zapobiegającym przeznaskórkową utratę wody. Należy ją stosować z silikonem lub olejem mineralnym w celu zmniejszenia kleistości. Przepływ wody ze skóry właściwej naskórka uzyskuje się dzięki zastosowaniu środków wiążących wodę. Zwykle stosowana jest w tym celu gliceryna, mocznik i kwas mlekowy. Są to cenne substancje stosowane w kosmetykach o działaniu leczniczym. Mocznik ma unikalne właściwości, powoduje bowiem otwarcie miejsc wiązania wody w keratynie, co w konsekwencji prowadzi do nawodnienia suchej skóry. Kwas mlekowy (Tabela 2), stosuje się w kosmetykach w celu leczenia suchej skóry oraz skóry ze zmianami typu starzenia się pod wpływem promieni słonecznych. Do najczęściej stosowanych naturalnych substancji o działaniu przeciwzapalnym należy alantoina. Z kolei pantenol, czyli witamina B5, jest przykładem substancji wiążącej wodę, przeciwdziałającej odwodnieniu skóry i poprawiającej jej funkcję jako bariery przed szkodliwym działaniem czynników zewnętrznych. Gdy skóra nie radzi sobie z utrzymaniem właściwego odczynu oraz poziomu nawilżenia, potrzebna jest pomoc kosmetyków. Mimo, że warstwa rogowa skóry (stratum corneum) ma wiele funkcji ochronnych żadna nie jest tak ważna, jak zdolność zapobiegania nadmiernej utracie płynów i elektrolitów. Jest to tak zwana bariera przepuszczalności. Działa ona za pośrednictwem struktury pozakomórkowych lipidów warstwy rogowej, ułożonych kolejno równoległych blaszko-

2/2015

42 | surowce Środek kosmetyczny o działaniu leczniczym

Wpływ na fizjologię skóry

Uwagi dotyczące stosowania

Kwas hialuronowy

stosowany jako środek utrzymujący wilgoć drugiego rzutu

można stosować jako dodatek do gliceryny celem zmniejszenia klejenia się

Pantenol

witamina B5 jest najbardziej skutecznym środkiem z grupy witamin utrzymujących wilgoć

można stosować jako dodatek do innych środków utrzymujących wilgoć

Sól sodowa kwasu pirolidonokarboksylowego

uważana za składnik naturalnego czynnika nawilżającego skóry

można stosować jako dodatek do gliceryny celem zmniejszenia klejenia się

C: Substancje wpływające na warstwę rogową Ceramidy

naturalne składniki lipidów międzykomórkowych

poprawiają czynność barierową skóry w przebiegu atopowego zapalenia skóry

Cholesterol

naturalny składnik lipidów międzykomórkowych

należy równoważyć stosowaniem wolnych kwasów tłuszczowych i ceramików

Mocznik

zwiększa liczbę miejsc wiązania wody na odwodnionych keratynocytach

nawadnia obszary modzelowate i pozostałości keratyny

Kwas mlekowy

zmniejsza adhezję korneocytów

nasila złuszczanie korneocytów w przebiegu rybiej łuski

Steatynian cetylu

wygładza miejsce złuszczania się korneocytów

najczęściej stosowany środek zmiękczający; wygładza skórę i nie powoduje tłustej skóry

Maleinian dikaprylilu

stosowany do rozpuszczania substancji chroniących przed promieniami ultrafioletowymi w preparatach nawilżających

zapewnia doskonałe poczucie gładkiej skóry

Benzoesan alkilu C12-15

wypełnia przestrzenie pomiędzy złuszczającymi się korneocytami

uczucie na skórze mniej woskowate w porównaniu z parafiną

D: Środki zmiękczające

TEWL – oznacza przez naskórkową utratę wody (transepidermal water loss) Tab. 2 Środki kosmetyczne o działaniu leczniczym

Rys. 2 Ciałka blaszkowate dostarczają lipidów i enzymów pośredniczących w kilku kluczowych funkcjach ochronnych skóry.

2/2015

e-wydanie do pobrania na: www.farmacom.com.pl

43 Wskazania kliniczne – logiczne strategie naprawy barier* Strategia naprawy

Wskazania kliniczne

przepuszczalne nieprzepuszczalne

gojenie ran keloidy

Opatrunki

Lipidy sztuczne (nonphysiologic lipids – NPL) popromienne zapalenie skóry lub ciężkie oparzenia słoneczne wcześniaki (<34. tygodnia)

wazelina żółta lub lanolina Lipidy naturalne (physiologic lipids, PL) przewaga holesterolu

starzenie się lub starzenie się pod wpływem promieni słonecznych

przewaga ceramidów

atopowe zapalenie skóry

przewaga wolnych kwasów tłuszczowych

skóra noworodków: łuszczyca, pieluszkowe zapalenie skóry (plus NPL)

przewaga cholesterolu, ceramidów lub wolnych kwasów tłuszczowych

kontaktowe zapalenie skóry z podrażnieniem (plus NPL) leczenie glukokortykosteroidami (podłoże), stres psychiczny

* Opracowano na podstawie Elias i Feingold (2001). Tab. 3. Wskazania kliniczne naprawy barier ochronnych

Skutki działania mieszaniny naturalnych lipidów w odnowie bariery w młodej i starej skórze ludzkiej Lipidy naturalne

Młodzi

Starsi

Pojedynczy lipid

opóźnienie

przyspieszenie (tylko cholesterol)

Potrójne lipidy (równomolarnie)

bez zmian

przyspieszenie

przewaga kwasu tłuszczowego

przyspieszenie

opóźnienie

przewaga ceramidu

przyspieszenie

nie badano

przewaga cholesterolu

przyspieszenie

Potrójne lipidy (optymalnie)

Lipidy naturalne = wolne kwasy tłuszczowe, cholesterol, ceramidy (opracowano na podstawie: Zettersten i wsp. 1997). Tab. 4. Skutki działania mieszaniny naturalnych lipidów w odnowie bariery w młodej i starej skórze ludzkiej.

watych błon, które dodatkowo uczestniczą w kluczowych funkcjach ochronnych naskórka. (Rys. 2). W ostatnim czasie wprowadzono wiele rodzajów terapii naprawiających barierę lipidową naskórka. Sposoby naprawy można podzielić na trzy podkategorie. Pierwsza dotyczy mieszaniny trzech naturalnych lipidów (ceramidów, cholesterolu i wolnych kwasów tłuszczowych), w odpowiednich proporcjach przyczyniają się one do poprawy położonych głębiej zaburzeń biochemicznych. Kolejna podgrupa to jeden lub więcej sztucznych lipidów (wazelina, lanolina), zaś trzecia poprawa bariery to opatrunki przepuszczalne i nieprzepuszczalne (Tabela 3). Do odnowy bariery ochronnej skóry stosuje się często mieszaninę naturalnych lipidów (Tabela 4). Całkowity czas wymagany do naprawy bariery ochronnej skóry jest uzależniony od wieku. Początkowo występuje, szybka faza naprawy, która prowadzi do przywrócenia od 50 do 60% funkcji bariery. U młodych ludzi proces ten przebiega około 12 godzin, aż do całkowitego powrotu podstawowych

e -w y dan i e do po br an i a n a: www.farmacom.com.pl

czynności ochronnych, które następują po upływie trzech dni. U starszych ludzi w wieku powyżej 75 roku życia całkowita naprawa wydłuża się mniej więcej do tygodnia czasu. W pielęgnacji skóry, wymagającej odnowy bariery ochronnej skóry, należy pamiętać o kilku ważnych zasadach, a mianowicie dobierajmy kosmetyki w zależności od wieku, dbamy o skórę dostarczając jej potrzebnych substancji odżywczych, stosujemy aparaturę specjalistyczną starając się dobrać odpowiedni kosmetyk do rodzaju skóry. Pamiętając o tym należy trzymać się kilku podstawowych zasad, a mianowicie cerę młodą nawilżajmy, cerę dojrzałą 30+: odżywiajmy, cerę 40+ stosujmy lifting i ujędrnianie, a do cery 50+ kurację regenerującą. Przy spełnieniu tych wszystkich aspektów pielęgnacyjnych uzyskamy zdrowy wygląd naszej skóry i ochronę przed negatywnymi czynnikami zewnętrznymi. Do codziennej pielęgnacji skóry stosujmy dodatkowo preparaty, które w swoim składzie zawierają surowce kojące i łagodzące.

2/2015

44 | surowce Środek kosmetyczny o działaniu leczniczym

Wpływ na fizjologię skóry

Uwagi dotyczące stosowania

Opuncja figowa

roślinna substancja kleista zawierająca liczne mukopolisacharydy, tworząca warstwę ochronną

ekstrakt stosowany w środkach nawilżających, zwykle nie mający właściwości kleistych

Aloes

roślinna substancja kleista; zawiera 99,5% wody oraz mieszaninę mukopolisacharydów i salicylanu choiny

zawarty w wyciągu salicylan działa miejscowo przeciwzapalnie; w większości preparatów nawilżających nie ma właściwości kleistych

Bisabolol

wyciąg z rumianku, uzyskany przez destylację

silnie działający środek przeciwzapalny w składzie preparatów nawilżających

Alantoina

korzeń żywokostu albo wytworzona sztucznie z kwasu moczowego

często stosowana w preparatach do skóry wrażliwej

Pantenol

środek utrzymujący wilgoć i wzmacniający barierę

stosowany do nawodnienia skóry i zapobiegania uszkodzeniu bariery

Tab. 5. Środki kosmetyczne o działaniu leczniczym łagodzące zaczerwienienie skóry.

wyciągi roślinne (tatarak, pokrzywa). Powyższe substancje można znaleźć w balsamach i odżywkach do włosów oraz preparatach do pielęgnacji skóry, np. kremach, maseczkach i maskach, w których to znajduje się największe stężenie składników odżywczych. Obecność substancji odżywczych jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania ludzkiego organizmu w tym skóry. Najczęściej w tej grupie związków wykorzystywane są witaminy C, E i K, cholesterol, kolagen, nafta kosmetyczna, napary roślinne, kiełki głównie pszenicy, mleczko pszczele, oleje z awokado, czarnej porzeczki, granatu, pestek dyni. Skóra potrzebuje stałego dostarczania tych substancji odżywczych w pokarmach czy suplementach diety, ale również za pośrednictwem preparatów kosmetycznych. Do ochrony i pielęgnacji skóry, ważne są także przeciwutleniacze (antyoksydanty). Najczęściej wykorzystywane są witaminy A i E oraz C. Kwas limonowy, koenzym Q10, kwas ferulowy, palmitynian witaminy C to tyko wybrane związki z tej grupy antyoksydantów. Ich zadanie opiera się na obronie przed negatywnym wpływem wolnych rodników. Zapobiegają utlenianiu, jełczeniu, a w konsekwencji zmianie właściwości składników kosmetyków, zwłaszcza lipidów.

Podsumowanie W pielęgnacji skóry bardzo ważna jest pielęgnacja i nawilżenie bez względu na porę roku. Można to osiągnąć stosując odpowiednie kosmetyki oraz zbilansowaną dietę. Kwaśny odczyn skóry gwarantuje skuteczną ochronę przed bakteriami i wirusami chorobotwórczymi oraz negatywnym wpływem czynników aTMosferycznych. Regularne używanie balsamów, odpowiednio dobrane kosmetyki, a do tego picie wody mineralnej sprawi, że utrzymamy odpowiedni poziom nawilżenia skóry oraz ochronę przed negatywnym wpływem czynników zewnętrznych i wewnętrznych.

Do tych substancji zaliczamy alantoine, wyciągi roślinne (z aloesu, rumianku, bławatka, nagietka lekarskiego), azuleny, olej z bawełny oraz pantenol. Związki te przynoszą ukojenie i łagodzą dolegliwości skóry, w tym również niwelują zaczerwienienie wywołane niewłaściwą ochroną skóry, która została zaburzona.(Tabela 5). Mają one za zadanie zlikwidować zaczerwienienia wywołane wpływem czynników zewnętrznych, uczucie pieczenia i suchość skóry. Po aplikacji preparatu zawierającego składniki kojące i łagodzące skóra bardzo szybko wraca do stanu równowagi. Kolejna grupa surowców kosmetycznych to surowce kondycjonujące. Są one stosowane głównie w preparatach przeznaczonych do zabiegu odżywiania i utrzymywania włosów w dobrej kondycji. Dzięki nim włosy są odpowiednio nawilżone, posiadają połysk, łatwiej się rozczesują, są puszyste i co najważniejsze wyglądają zdrowo. Do tych związków należą substancje tłuszczowe (lanolina, chityna, keratyna, glikole, silikony, hydrolizaty białkowe, witaminy B, H,

Literatura

2/2015

A. Jabłońska-Trypuć, R. Czerpak, Surowce kosmetyczne i ich składniki, MedPharm Polska, Wrocław 2008r.

K. Kacprzak, K Gawrońska, Chemia kosmetyczna, UAM, Poznań 2008

M. Molski, Chemia piękna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009r.

R. Glinka, M. Glinka, Receptura kosmetyczna z elementami kosmetologii tom 1 Oficyna Wydawnicza MA, Łódź 2008r

Marzec A., „Chemia kosmetyków”, Dom Organizatora, Toruń, 2005

A. D. Bangham, M.M. Standisch, J.C. Watkind, J. Mol. Biol. 1965, 13, 238-252

Draelos Z. D., „Kosmeceutyki”, Wydawnictwo Medyczne, Wrocław, 2005

e-wydanie do pobrania na: www.farmacom.com.pl

surowce | 45

artykuł sponsorowany

Modyfikatory reologii – istotny element w świecie kosmetyków

W obecnym czasie panuje tendencja natłuszczania oraz nawilżania całego organizmu i skóry. Na rynku kosmetycznym tworzy się coraz więcej, coraz lepszych produktów, począwszy od lekkich mgiełek, logionów, aż po treściwe masła.

Joanna Paluch Sales Manager, Azelis Poland

onsystencja kosmetyku, obok zapachu i wyglądu, jest jednym z kluczowych elementów przy jego wyborze przez konsumentów. W dużej mierze za konsystencję kosmetyku odpowiada modyfikator reologii. Aby kosmetyk był łatwy w aplikacji musi mieć odpowiednią gęstość. Istotnymi składnikami kształtującymi jego strukturę są tzw. modyfikatory reologii – inaczej substancje konsystencjotwórcze. Czynniki te, oprócz nadania lepkości, możliwości zawieszania substancji nierozpusz-

e -w y dan i e do po br an i a n a: www.farmacom.com.pl

czalnych, stabilizacji emulsji, dodatkowo podnoszą odczucia sensoryczne. Obecne tempo życia jest coraz szybsze, a efekty zmęczenia, złego odżywiania czy zanieczyszczenia środowiska, są coraz bardziej widoczne m.in. poprzez koloryt naszej cery, która staje się bardziej szara i ziemista. Oprócz składników aktywnych, które działają długofalowo, odżywiając i przywracając blask skórze, konsument oczekuje natychmiastowego efektu. Sekretem mogą być mieniące się drobinki, czy koloryzujące pig-

2/2015

menty, które muszą być równomiernie zawieszone w produkcie, dlatego tak ważny jest dobór odpowiedniego modyfikatora reologii. Analizując poniższy raport firmy badawczej Mintel widać, iż modyfikatory plasują się w pierwszej trójce funkcjonalnych surowców kosmetycznych. Surowce te wpływają również na wielkość sprzedaży kosmetyku (głównie produktów pielęgnacyjnych), gdyż konsumenci często kojarzą wysoką lepkość produktu, jego dużą gęstość, z bogatą zawartością substancji aktywnych.

46 | surowce

Źródło: Mintel

Najważniejsza właściwość modyfikatorów reologii to ich rozpuszczalność w wodzie, gdzie ulegają hydratacji i pęcznieniu, tworząc roztwory koloidalne tzw. hydrozole, przez co, po wprowadzeniu do systemów wodnych wzrasta lepkość układu, która dodatkowo zależna jest od innych parametrów: pH roztworu oraz obecności elektrolitów. Jednak zobojętnienie układu następuje dopiero przez dodanie wodorotlenku sodu lub trietanoloaminy, co w rezultacie zapewnia jonizację, dzięki której następuje całkowite rozwinięcie cząsteczki carbomeru. Carbomer to najczęściej stosowany stabilizator, zagęstnik wykorzystywany przede wszystkim w kosmetykach pielęgnacyjnych (aż 84%), myjących (3%) oraz w preparatach do włosów (13%) (poniżej przedstawione porównanie wg Mintel).

Należy zwrócić uwagę, iż carbomer umieszczony w składzie kosmetyku to nie ten sam surowiec. Każdy z carbomer’ów posiada swoiste cechy, z przeznaczeniem do konkretnego końcowego produktu. Charakteryzują się one drogą płynięcia, klarownością w zakresie pH, długością namaczania, tolerancją elektrolitów oraz właściwościami zawieszającymi. Przy doborze odpowiedniego zagęstnika warto poznać jego cechy i dobrać najwłaściwszy do produktu. Raport Mintel pokazuje, iż carbomer najczęściej stosowany jest w produktach do ciała (włącznie z tymi do twarzy i rąk) w ilości 73%, najmniejsze zużycie jest w produktach myjących 1,12%, ponieważ w tych ostatnich częściej wybieranym modyfikatorem reologii jest Acrylates Crosspolymer. Acrylates Crosspolymer to modyfikator reologii zaprojektowany m.in. dla układów

Źródło: Mintel

2/2015

ze środkami powierzchniowo-czynnymi. Ponadto nadaje pożądaną konsystencję kosmetyku, długość jego płynięcia, posiada zdolność zawieszania i stabilizacji, dlatego przy dodaniu innych substancji nawilżających, takich jak: aloe vera, masło shea, witamina E, kwas hialuronowy, ułatwia ich stabilizację oraz dodatkowo tworzy ochronną okluzję na skórze. Jak wynika z powyższego wykresu, Acrylates Crosspolymer jest wykorzystywany w różnych produktach, gdyż posiada szeroki zakres zastosowania. Dodatkowo w wielu badaniach potwierdza się, iż nie wykazuje tendencji do podrażnień czy uczuleń. Na rynku kosmetycznym powstaje coraz więcej nowoczesnych, innowacyjnych modyfikatorów reologii, które dodają korzyści z ich zastosowania; m.in. redukcja wykorzystanych surowców w formulacji (np. alkoholi tłuszczowych), skracanie czasu produkcji kosmetyku oraz oszczędność energii (wskazane jest formułowanie na zimno). Modyfikatory nowej generacji dodatkowo współdziałają z kondycjonerami, wzmacniając ich skuteczność, dodatkowo ułatwiają depozycję składników aktywnych, bądź substancji powłokotwórczych. W ostatnich latach obserwujemy intensywny rozwój segmentu kosmetyków naturalnych skierowanych dla szerokiej grupy konsumentów, dla których odpowiedni skład produktu jest kluczowym kryterium wyboru. Dla tej grupy wyselekcjonowano odmienne modyfikatory reologii, pozyskane przede wszystkim z wyciągów roślinnych, często pochodzących z upraw ekologicznych. Rynek organicznych i naturalnych produktów dostarczył w 2013 roku 29.5 miliardów dolarów, a w 2016 przewidywany jest wzrost przedstawionej wartości o 10%. Idea kosmetyki naturalnej ma coraz więcej zwolenników, również w Polsce. Jesteśmy konsumentem świadomym swoich wyborów. Marka czy opakowanie to coraz częściej jedynie dodatek. Kluczową rolę odgrywa dobór składników, które oparte są głównie na wyciągach roślinnych, pochodzących z upraw ekologicznych. Dlatego warto zwrócić uwagę na szybko rozwijający się rynek kosmetyków naturalnych, w którym ważną rolę stanowią modyfikatory reologii pochodzenia naturalnego. Najpopularniejszymi z nich są substancje określane mianem gum (np. Xanthan, Guar, Microcystalline Celuloze and Celluloze), które w 90% zajmują rynek kosmetyki pielęgnacyjnej (głównie w produktach naturalnych, ziołowych, nawilżających).

e-wydanie do pobrania na: www.farmacom.com.pl

47 Produkt

Podstawowe informacje

Ultrez 10 INCI: Carbomer

Modyfikator reologii dla zakresu pH 5-10 klarowny, do lekkich kremów odświeżających z krótką drogą płynięcia, długość namaczania ok. 5 min.

Ultrez 20 INCI: Acrylate/ C10-30 Acryl acrylate

Modyfikator reologii dla zakresu pH 5-11, duża tolerancja elektrolitów, zawiesza koraliki, kapsułki, zwiększona odporność na jony, główne przeznaczenie do szamponów, żeli pod prysznic przy średniej zawartości siarczanów, długa droga płynięcia, długość namaczania ok. 3 min., klarowny pH 4.5-10, najlepsza wydajność w niskim do średniego poziomu surfaktantów, polecany do szamponów przeciwłupieżowych i 2w1.

Ultrez 21 INCI: Acrylate/ C10-30 Acryl acrylate

Modyfikator reologii dla zakresu pH 5-10 z krótką drogą płynięcia. Przeznaczenie: żele, kremy, duża tolerancja elektrolitów.

Ultrez 30 INCI: Carbomer

Modyfikator reologii dla zakresu pH 4-12 (przy PH>4 przeznaczony do produktów klarownych), łatwy do rozpuszczenia, czas namaczania ok. 1 min.,duża tolerancja elektrolitów, polecany do „cięższych kremów” z dłuższą drogą płynięcia, utrzymuje elementy nierozpuszczalne w zawieszeniu.

Carbopol Aqua SF – 1 INCI Name: Acrylates Copolymer

Utrzymuje elementy nierozpuszczalne w zawieszeniu, polecany do produktów w szerokim zakresie pH 3,5 – 10.5 (klarowność powyżej 6.5); synergiczne zagęszczanie wraz z solą, kompatybilny z wszystkimi surfaktantami, stabilizacja olejowych emulsji myjących, polepszenie perłowości produktu końcowego tj. szamponów, żeli pod prysznic, odżywek itp.

Carbopol Aqua SF-1 OS Polymer INCI Name: Acrylates Copolymer

Modyfikator reologii przeznaczony do produktów do pielęgnacji ciała, kosmetyki słonecznej i kosmetyki kolorowej. Kompatybilny z filtrami UV i pigmentami. Polepsza dyspersję TiO2 w emulsji. Łatwy w użyciu gdyż jest w postaci ciekłej.

Carbopol Aqua SF – 2 INCI Name: Acrylates Crosspolymer-4

Utrzymuje elementy nierozpuszczalne w zawieszeniu, wykazuje wysoką klarowność w niskim pH; synergiczne zagęszczanie wraz z solą, kompatybilny z surfaktantami, stabilizacja olejowych emulsji myjących, polepszenie perłowości produktu końcowego tj. szamponów, żeli pod prysznic, odżywek itp.

Carbopol Silk 100 INCI Name: Carbomer

Glucamate Thickeners INCI Names: PEG-120 Methyl Glucose Dioleateor Trioleate

Chromapol 5 INCI: Acrylates/Beheneth-25 Methacrylate Copolymer

Ekonomiczna stabilizacja szamponu z niskim poziomem (lub trudnymi do zawieszenia) surfaktantami (zawierającymi Silikon lub oleje), zwiększa depozycję Silikonów i kationowych polimerów oraz ZPT, wpływa na polepszenie wyglądu piany, może być dodany na końcu procesu (dla podgęszczenia produktu). Naturalny zagęstnik otrzymywany z kukurydzy (93% wag. pochodzenia roślinnego), może być stosowany w procesach „na zimno” i na końcu formulacji do podgęszczenia, kompatybilny z siarczanami, doskonała klarowność, dodatkowo łagodzi podrażnienia wywołane np. przez surfaktanty. Modyfikator reologi z przeznaczeniem do farb do włosów (transparentnych żeli lub lśniąch kremów), może być dodawany „na zimno”,pozwala na uzyskanie zbitego, bogatego produktu końcowego, dzięki temu nie spływa. Zagęstnik ekonomiczny ponieważ można wyeliminować alkohole tłuszczowe z formulacji.

e -w y dan i e do po br an i a n a: www.farmacom.com.pl

2/2015

Claim

Variants (% of series)

Botanical/Herbal

71.78%

Moisturising / Hydrating

66.3%

Dermatologically Tested

47.67%

Time/Speed

41.92%

Anti-Ageing

37.81%

Paraben Free

33.7%

Brightening / Illuminating*

30.68%

Ethical - Animal

28.49%

For Sensitive Skin

27.67%

Antioxidant

26.85%

Warto również przedstawić nowe naturalne modyfikatory pozyskiwane np. z kukurydzy. Surowce te oferują poprawę formułowania naturalnych kosmetyków poprzez zagęszczanie, poprawiają wygląd produktu końcowego oraz ułatwiają emulgowanie. Dodatkowo łagodzą podrażnienia wywołane innymi składnikami. Modyfikatory z tej grupy zagęszczają układy sulfate-free oraz EO-free. Dodatkowym atutem jest przeprowadzanie procesu na zimno oraz możliwość dogęszczenia produktu na końcu procesu technologicznego. Na rynku dostępne są modyfikatory reologii firmy Lubrizol (dystrybucja Azelis Poland), zapewniające szeroką gamę produktów konsystencjotwórczych.

48 | surowce

Ramnoza

i inne cukry proste Substancje aktywne pochodzenia roślinnego, stosowane w produktach kosmetycznych

mgr Aleksandra Zielińska, prof. dr hab. Izabela Nowak

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Wydział Chemii, Poznań

dr Maria Żebrowska OCEANIC SA

Węglowodany (sacharydy, cukry) są organicznymi związkami chemicznymi, powstającymi w procesie fotosyntezy. Zawierają w swej strukturze jednocześnie liczne grupy hydroksylowe i karbonylowe, a nawet mostki półacetalowe [1,2]. Ze względu na liczbę jednostek cukrowych w cząsteczce, związki te można podzielić na kilka grup (Rys. 1):

Rys. 2. Cukry proste stosowane w przemyśle kosmetycznym [opracowanie własne]

Cukry proste są bardzo rozpowszechnione w przyrodzie. Ich główne źródło stanowią warzywa i owoce, które są podstawą zdrowej diety oraz gwarancją zdrowego wyglądu skóry [4]. Węglowodany (m.in. glukoza) stanowią 2% składników NMF (ang. Natural Moisturising Factor – naturalny czynnik nawilżający). Związki te wiążą się najczęściej z keratyną. Ponadto wykazują działanie higroskopijne, a także przyczyniają się do hamowania dyfuzji i parowania wody [3,4]. Cukry proste stosowane są w naturalnych preparatach kosmetycznych, bardzo przyjaznych dla skóry i zawierających często miód oraz różnorodne ekstrakty roślinne. Związki te występują najczęściej w kosmetykach w ilości 3% wag [3-5].

Rys. 1. Główne grupy węglowodanów [opracowanie własne]

Monosacharydy, czyli cukry proste to związki o wzorze ogólnym (CH2O)n, zawierające przynajmniej trzy atomy węgla, dwie grupy hydroksylowe i jedną z dwóch grup karbonylowych (ketonową i aldehydową) [2]. W przypadku obecności grupy aldehydowej, związki te noszą nazwę aldoz, natomiast jeśli zawierają grupę ketonową, to wówczas zaliczamy je do ketoz [1,2]. Nazwa „cukry proste” określa grupę monosacharydów, których w procesie hydrolizy nie można już rozłożyć na prostsze związki. Wśród cukrów prostych można wyróżnić 12 najbardziej znaczących dla przemysłu kosmetycznego substancji (Rys. 2), będących zarazem najczęściej stosowanymi składnikami formulacji kosmetycznych z tej grupy związków [1-3].

Co warto wiedzieć o miodzie? Miód jest jedną z najbardziej wartościowych substancji odżywczych w przyrodzie. Jest bowiem źródłem cukrów, zwłaszcza cukrów prostych (glukozy i fruktozy), a także aminokwasów, witamin, mikroelementów czy enzymów. Warto zaznaczyć, że substancja ta po-

2/2015

e-wydanie do pobrania na: www.farmacom.com.pl

49 Najpopularniejsze cukry proste

siada nie tylko właściwości odżywcze i lecznicze, ale także znacząco wpływa na zdrowie i piękno skóry oraz włosów [5]. Niezwykłe właściwości miodu doceniano od zamierzchłych czasów. Już w starożytnym Egipcie, powszechnie uważanym za praojczyznę kosmetyki, stosowano miód na skórę w celu zapewnienia jej nawilżenia i pięknego kolorytu. Co więcej, mieszkańcy tej starożytnej cywilizacji dodawali miód do kąpieli, balsamów i maseczek, ponieważ zaobserwowali jego odmładzające działanie. Współcześnie producenci kosmetyków łączą miód z kremami, żelami czy balsamami do ciała, przeznaczonymi do pielęgnacji skóry suchej i wrażliwej. Miód efektywnie nawilża skórę i zapewnia długotrwałe utrzymanie jej poziomu wilgotności. W kosmetykach działanie to jest wzmocnione w połączeniu z proteinami mleka oraz witaminą A. Poza tym, miód wykazuje działanie lecznicze (naturalny antybiotyk) - przyspiesza gojenie ran i łagodzi podrażnienia naskórka. Preparat ten jest również naturalnym antyoksydantem, zapobiegającym starzeniu się skóry. Działanie pielęgnacyjne miodu na skórę zapewnia uczucie miękkości i wygładzenia, a także powoduje wzrost napięcia i elastyczności skóry. Miód wzmacnia naczynia krwionośne, polepszając ukrwienie skóry. Może być stosowany w preparatach do cery problematycznej z rozszerzonymi porami, bowiem oczyszcza skórę, skutecznie usuwając martwe komórki naskórka. Miód stanowi również często składnik aktywny szamponów i odżywek, dzięki czemu włosy zostają odpowiednio odżywione i wzmocnione. Substancja ta jest ponadto często stosowana jako naturalna maseczka na suche, spierzchnięte usta, przywracając im prawidłowe nawilżenie i gładkość. Z tego powodu można ją znaleźć w składzie wielu preparatów przeznaczonych do ochrony warg przed czynnikami zewnętrznymi [4,5].

Obecnie najbardziej znanymi przedstawicielami cukrów prostych są: D-glukoza i D-fruktoza. Związki te wytwarzane są przez rośliny zielone bezpośrednio w procesie fotosyntezy (asymilacji CO2). Z kolei inne cukry powstają w wyniku transformacji najprostszych monosacharydów, a zwłaszcza D-glukozy [1-3]. D-glukoza to monosacharyd z grupy aldoheksoz (Rys. 3). Ten organiczny związek chemiczny jest białym, drobnokrystalicznym ciałem stałym, które bardzo dobrze rozpuszcza się w wodzie, nie zmieniając pH roztworu. Glukoza charakteryzuje się słodkim smakiem, który jest jednak mniej intensywny niż np. sacharozy. D-Glukoza znana jest też pod nazwą cukru gronowego, gdyż w znacznych ilościach występuje w owocach, a zwłaszcza w winogronach. Jest obecna również w miodzie [5], natomiast w organizmach żywych składowana jest w postaci dwóch polimerów: skrobi u roślin i glikogenu u zwierząt. Glukoza występuje w stanie wolnym w nektarach kwiatowych, w ludzkiej i zwierzęcej krwi oraz jako składnik glukozydów, oligosacharydów i polisacharydów. Enancjomerem D-glukozy jest L-glukoza, niewystępująca w organizmach wyższych. W kosmetyce glukoza stosowana jest najczęściej jako składnik preparatów nawilżających. Pomimo niewielkich właściwości higroskopijnych, cukier gronowy efektywnie ogranicza dyfuzję i odparowywanie wody [3,4]. Ponadto, glukoza używana jest do pielęgnacji włosów. Z łatwością wiąże się z keratyną włosa, nawilżając go i zapobiegając rozdwajaniu końcówek [1-3]. Podobne zastosowanie ma także drugi szeroko rozpowszechniony przedstawiciel monosacharydów, którym jest D-fruktoza, czy-

Już w starożytnym Egipcie, powszechnie uważanym za praojczyznę kosmetyki, stosowano miód na skórę w celu zapewnienia jej nawilżenia i pięknego kolorytu

e -w y dan i e do po br an i a n a: www.farmacom.com.pl

2/2015

50 | surowce li cukier owocowy (Rys. 4). Jego nazwa pochodzi z łaciny (fructus – owoc) i związana jest z występowaniem tego surowca [2]. Reszty fruktozy wchodzą w skład wielu różnych sacharydów. Przykładem może być: • sacharoza, w skład której oprócz fruktozy wchodzi jeszcze glukoza, • rafinoza, zbudowana z glukozy, fruktozy i galaktozy, • inulina - polisacharyd zbudowany głównie z fruktozy [1,2].

Ramnoza wykazuje działanie silnie regenerujące skórę, stymuluje fibroblasty oraz zwiększa syntezę kolagenu

Fruktoza, podobnie jak glukoza, w stanie wolnym obecna jest w owocach i miodzie [5], ale również w nektarze kwiatów czy nawet spermie ssaków. W kosmetykach fruktoza stosowana jest głównie ze względu na jej działanie nawilżające [3,4].

Rys. 3. Wzór strukturalny D-glukozy

leczniczym ekstraktów z kory Uncaria wykazały ich silne działanie przeciwzapalne i antynowotworowe [7-9]. Szczególną uwagę zwrócono na pozyskiwany z tej tropikalnej rośliny cukier prosty – ramnozę (Rys. 5), którą w krótkim czasie nazwano „najnowszą bronią przeciw zmarszczkom” – ale czy słusznie? Okazuje się, że tak, bowiem współczesne doniesienia naukowe podają, że związek ten wykazuje działanie silnie regenerujące skórę [8-13]. Ramnoza (chem. L-ramnoza, określana również jako 6-deoksy-L-mannoza) należy do rodziny deoksycukrów i występuje w wielu roślinach w stanie wolnym [1,2].

Rys. 4. Wzór strukturalny D-fruktozy

Słodka recepta na zmarszczki Proksylan Jednym z najciekawszych obecnie składników aktywnych w preparatach anti-aging jest bez wątpienia proksylan - niewielkich rozmiarów cząsteczka cukru pozyskiwana z drewna bukowego. Co ciekawe, związek ten występuje również naturalnie w ludzkiej skórze. Proksylan zwiększa syntezę glikozaminoglikanów (w tym kwasu hialuronowego, siarczanu chondroityny czy siarczanu heparanu), odpowiedzialnych za wiązanie wody w skórze. Dodatkowo jego obecność w skórze stymuluje fibroblasty do produkcji włókien kolagenowych typu I (zapewniających skórze młody wygląd). Dzięki niedużej cząsteczce, ten niezwykły przedstawiciel węglowodanów potrafi dotrzeć do najgłębszych warstw skóry, działając regenerująco i odbudowująco. Proksylan wchodzi także w skład włókien, zapewniających ścisłe przyleganie skóry i naskórka oraz pobudza syntezę kolagenu, dzięki czemu skóra staje się jędrniejsza i bardziej sprężysta. Związek ten cechuje się wysoką tolerancją dla skóry, w której wiąże wodę i składniki odżywcze, zapewniając tym samym jej odpowiednie nawilżenie, wygładzenie i poprawę kolorytu [6].

Rys. 5. Wzór strukturalny L-ramnozy

Ten niezwykły monosacharyd wzbudza dziś ogromne zainteresowanie producentów kosmetyków. Badania naukowe dowiodły, że ramnoza wykazuje działanie regenerujące oraz łagodzące stany zapalne skóry [8,12]. Oprócz tego, stymuluje fibroblasty oraz zwiększa syntezę kolagenu [10-14]. Z kolei badania przeprowadzone na skórze kobiet w różnym wieku wykazały, że pod wpływem działania 5% stężenia ramnozy na skórę zwiększała się wyraźnie aktywność enzymów, a także czynników wzrostu, w szczególności w skórze młodej [12]. Testy te potwierdziły liczne sugestie specjalistów, namawiających kobiety do rozpoczęcia stosowania kuracji przeciwzmarszczkowych tuż po 25. roku życia, kiedy zaczyna dochodzić do spadku naturalnej regeneracji kolagenu.

Ramnoza Uncaria to gatunek pnączy, rosnących w Azji, Afryce lub też w Ameryce Południowej, gdzie występują oba gatunki tej rośliny – U. tomentosa i U. guianensis. Odmiana tomentosa (czepota puszysta) nazywana była dawniej w języku Indian „vilcacora”, czyli koci pazur, z uwagi na osobliwe kolce [7]. Obecnie prowadzone badania fitochemiczne i farmakologiczne nad właściwościami i działaniem

2/2015

e-wydanie do pobrania na: www.farmacom.com.pl

51 Podsumowanie Cukry proste znajdują się obecnie w centrum zainteresowania producentów kosmetycznych, ponieważ dobrze nawilżają i złuszczają skórę, a także potrafią ją odmładzać. Nie tylko peelingi czy pasty cukrowe, ale również pojedyncze cząsteczki poszczególnych monosacharydów wykazują silne działanie przeciwzmarszczkowe. Coraz częściej to właśnie cukry proste, takie jak proksylan, trehaloza czy ramnoza, stosowane są jako główne składniki aktywne w kosmetykach do cery dojrzałej i przesuszonej. Związki te odznaczają się zdolnością do wiązania wody, co zapewnia skórze właściwe nawilżenie, gładkość czy poprawę gęstości. Cukry proste przyczyniają się również do zwiększenia produkcji kolagenu, dzięki czemu skóra pozostaje napięta i elastyczna. Węglowodany zyskują coraz większe uznanie w kosmetyce, co prowadzi do zwiększenia liczby związków wykorzystywanych jako surowce kosmetyczne. Dzięki wielu szeroko zakrojonym badaniom naukowym na światło dzienne wychodzą również nowe fakty dotyczące aktywności biologicznej cukrów, co pozwala poszerzyć zakres ich zastosowania, i daje nadzieję na stworzenie innowacyjnych preparatów o wielokierunkowym działaniu, pozwalającym przedłużyć młodość skóry i zatrzymać czas.

Literatura 1.

Hassa R., Mrzigod J., Nowakowski J. Podręczny słownik chemiczny. Videograf II, 2004, 150–151.

Kołodziejczyk A. Naturalne związki organiczne. Wydawnictwo Naukowe PWN, 2004, 264.

Rauter A.P., Vogel P., Queneau Y. Carbohydrates in Sustainable Development I. Springer- Verlag Berlin Heidelberg 2010.

Abbasi A., Khan M.A., Ahmad M., Zafar M., Jahan S., Sultana S. Ethnopharmacological application of medicinal plants to cure skin diseases and in folk cosmetics among the tribal communities of North-West Frontier Province, Pakistan. Journal of Ethnopharmacology, 2010, 128: 322–335.

Burlando B., Cornara L. Honey in dermatology and skin care: a review. Journal of Cosmetic Dermatology, 2013, 12: 306-313.

Cavezza A., Boulle C., Guéguiniat A., Pichaud P., Trouille S., Ricard L., Dalko-Csiba M. Synthesis of Pro-XylaneTM: A new biologically active Cglycoside in aqueous media. Bioorganic & Medicinal Chemistry Letters, 2009, 19: 845–849.

Golan D.E. Pharmacology of the Bacterial Cell Wall [in:] Principles of Pharmacology: The Pathophysiologic Basis of Drug Therapy. Lippincott Williams and Wilkins 2005, 569.

Andrès E., Molinari J., Péterszegi G., Mariko B., Ruszova E., Velebny V. Faury G., Robert L. Pharmacological properties of rhamnose-rich polysaccharides, potential interest in age-dependent alterations of connectives tissues. Pathologie Biologie, 2006, 54: 420–425.

Cerdan D., Grillon C., Monsigny M., Redziniak G., Kieda C. Human keratinocyte membrane lectins: characterization and modulation of their expression by cytokines. Biol Cell, 1991, 73: 35-42.

Trehaloza Trehaloza jest disacharydem, który tworzą dwie cząsteczki glukozy połączone bardzo elastycznym wiązaniem α-1,1-glikozydowym (Rys. 6) [2]. Ciekawostką może być fakt, że związek ten obecny jest w hemolimfie owadów, a także występuje u bakterii oraz drożdży i grzybów, u których pełni rolę cukru zapasowego. Z uwagi na lokalizację i energię wiązania glikozydowego, trehaloza posiada zarówno wysoką termostabilność, jak również odporność na hydrolizę w środowisku kwasowym [2,4].

10. Faury G., Ruszova E., Molinari J., Mariko B., Raveaud S., Velebny V., Robert L. The α-L-Rhamnose recognizing lectin site of human dermal fibroblasts functions as a signal transducer. Modulation of Ca2+ fluxes and gene expression. Biochimica et Biophysica Acta, 2008, 1780: 1388–1394. 11. Faury G., Molinari J., Rusova E., Mariko B., Raveaud S., Huber P., Velebny V., Robert A.M., Robert L. Receptors and aging: Structural selectivity of the rhamnose-receptor on fibroblasts as shown by Ca2+-mobilization and gene-expression profiles. Archives of Gerontology and Geriatrics, 2011, 53: 106–112.

Rys. 6. Wzór strukturalny D-trehalozy

12. Peterszegi G., Andre`s E., Molinari J., Ravelojaona V., Robert L. Effect of cellular aging on collagen biosynthesis I. Methodological considerations and pharmacological applications. Archives of Gerontology and Geriatrics, 2008, 47: 356–367.

Cukier ten ma wiele zastosowań głównie w medycynie, weterynarii, w przemyśle spożywczym, farmaceutycznym oraz kosmetycznym. Przykładem może być wykorzystanie trehalozy w produkcji dezodorantów, bowiem to właśnie dzięki skutecznemu działaniu tego związku zostaje ograniczona degradacja obecnych w skórze nienasyconych kwasów tłuszczowych do lotnych aldehydów o nieprzyjemnym zapachu. Udowodniono, że roztwór zawierający 2% trehalozy potrafi redukować aż o 70% zapach potu wywołany nienasyconymi aldehydami [15].

e -w y dan i e do po br an i a n a: www.farmacom.com.pl

13. Robert L., Molinari J., Ravelojaona V., Andre`s E., Robert A.M. Age- and passage-dependent upregulation of fibroblast elastase-type endopeptidase activity. Role of advanced glycation endproducts, inhibition by fucose- and rhamnose-rich oligosaccharides. Archives of Gerontology and Geriatrics, 2010, 50: 327–331. 14. Ravelojaona V., Robert A.-M., Robert L., Renard G. Collagen biosynthesis in cell culture: Comparison of corneal keratocytes and skin fibroblasts. Effect of rhamnose-rich oligo- and polysaccharides. Pathologie Biologie 2008. 15. Ohtake S., John Wang Y. Trehalose: Current Use and Future Applications. Journal of Pharmaceutical Science, 2011, 100 (6).

2/2015

52 | surowce

Luteina

bronią w walce z fotostarzeniem skóry Karolina Pająk

Account Manager Personal Care – Univar Poland

2/2015

e-wydanie do pobrania na: www.farmacom.com.pl

Skóra i jej zdrowy wygląd jest jednym z najbardziej widocznych aspektów naszego wizerunku. Spowolnienie nieuniknionego procesu starzenia się skóry może być obsesją i jest skoncentrowane – na pięknej i zdrowej skórze. Starzenie skóry jest jednak tylko w 20% spowodowane czynnikami endogennymi, a aż w 80% egzogennymi, czyli środowiskowymi.

laboratoriach wszystkich firm kosmetycznych tworzone są receptury przeznaczone do różnych aspektów ochrony przed starzeniem skóry: przeciw glikacji białek, chronostarzeniu, miostarzeniu, starzeniu związanym ze zmianami hormonalnymi, stresem, zanieczyszczeniem powietrza itd. Jednym z najważniejszych czynników zewnętrznych przyśpieszających proces starzenia jest promieniowanie słoneczne. Fotostarzenie skóry jest wywołane procesami zachodzącymi pod wpływem promieniowania ultrafioletowego. W wyniku którego dochodzi do produkcji wolnych rodników, czyli cząsteczek tlenu, które utraciły elektron i ,,kradnąc” go innym atomom, powodują degradację kolagenu, elastyny i innych struktur skóry. Podczas gdy większość producentów kosmetyków proponuje kremy zawierające filtry UVA lub UVB, wciąż na polskim rynku jest niewiele propozycji chroniących skórę przed fotostarzeniem spowodowanym promieniowaniem światła niebieskiego. Niebieskie światło jest częścią widma elektromagnetycznego, w zakresie widzialnym o długości fali od 400-500nm, które ma niekorzystny wpływ zwłaszcza na głębsze warstwy skóry. Światło, przechodząc przez skórę powoduje powstanie wolnych rodników - Reactive Oxygen Species ROS [1]. To one są odpowiedzialne za uszkodzenia DNA, lipidów, białek oraz innych cząstek w skórze. Uszkodzenia skóry zależą od głębokości penetracji promieniowania oraz obecności antyutleniaczy. Poniższy wykres obrazuje wpływ poszczególnych długości promieniowania na skórę człowieka.

Promieniowanie niebieskie jest najbardziej szkodliwym spektrum światła widzialnego. Jest emitowane również przez światło sztuczne, w tym elektroniczne pola magnetycznych (telewizor, monitor komputera). Jest jednym z czynników odpowiadających za zmęczenie oczu oraz jest szczególnie niekorzystne dla skóry człowieka, ponieważ przenika do najgłębszych jej warstw. Powoduje uszkodzenia DNA, skraca żywotność, proliferację i zdolności antyoksydacyjne fibroblastów. Stosowane filtry chemiczne i fizyczne nie do końca absorbują wysokoenergetyczne promieniowanie niebieskie (Rys.2). Fotouszkodzenia skóry powodują degenerację warstwy lipidowej, utratę jej elastyczności oraz odwodnienie. W skrajnych przypadkach dochodzić może do powstania zmian skórnych, z czerniakiem - złośliwą formą nowotworową komórek barwnikowych.

Rys. 2. Spectrum światła absorbowane przez luteinę

Odpowiedzią rynku kosmetycznego na ochronę skóry przez fotostarzeniem są liczne preparaty zawierające nie tylko filtry ale i antyoksydanty. Technolodzy wciąż jednak poszukują kompleksowo działających substancji aktywnych. Niewiele jest substancji pełniących jednocześnie funkcje nawilżające, antyoksydacyjne oraz chroniące przed promieniowaniem głębokim. Warto czerpać z natury i przyglądać się procesom zachodzących w przyrodzie. Podążanie za naturą jest również zgodne z trendami nie tylko w kosmetyce ale również w żywności i suplementacji diety. Odpowiedzią przyrody są naturalne barwniki i antyoksydanty takie jak karotenoidy. Zwłaszcza ksantofile będące tlenowymi pochodnymi karotenoidów. Warto zwłaszcza przyjrzeć się luteinie, czyli alkoholowej pochodnej α-karotenu. To najprawdopodobniej najbardziej wszechstronny i znany ksantofil. Jednakże dla efektywności działania niezwykle ważne jest źródło i pochodzenie luteiny. Można

Rys.1. Wykres przepuszczalności promieniowania przez skórę człowieka. UV-B – fale krótkiej długości, przenikają do naskórka i skóry właściwej; UV-A – fale długie - przenikają do skóry właściwej; Visible blue light- przenika przez wszystkie warstwy skóry [2,3].

e -w y dan i e do po br an i a n a: www.farmacom.com.pl

2/2015

54 | surowce ją pozyskać z wielu roślin np. traw w celu uzyskania luteiny jako barwnika spożywczego, ale można też wyselekcjonować źródła roślinne wyjątkowo nadające się do zastosowań kosmetycznych, ponieważ mają szerokie spektrum działania i możliwości zastosowań. Luteinę od lat stosuje się w diecie zwłaszcza jako składnik odżywczy w profilaktyce degeneracji plamki żółtej związanej z wiekiem (ADM). Doustne stosowanie poprawia elastyczność i uwodnienie skóry, obniża również poziom oksydacji lipidów. Zastosowanie luteiny w formulacjach kosmetycznych jest uzasadnione, ponieważ efekty jej działania są porównywalne ze stosowaniem doustnym: uwodnienie skóry wzrasta o 60 proc., elastyczność o 20 proc., poziom powierzchownych lipidów wzrasta o 50 proc., oksydacja lipidów zmniejsza się o 55 proc. Są dane firmy KEMIN, producenta luteiny pod nazwą FloraGLO™ (Badania przeprowadzone zostały na ochotniczkach w wieku 25 - 50- lat, podzielonych na kilka grup. Probantkom podawano codziennie przez 12 tygodni 10 mg doustnej luteiny i/lub 50 ppm luteiny w tradycyjnych formulacjach kosmetycznych).

Rys. 4 Orientacja cząstek luteiny w błonie komórkowej

W odpowiedzi na zapotrzebowanie klientów, amerykański producent substancji aktywnych firma KEMIN stworzyła produkt w 100% oparty na naturalnych składnikach zawierający luteinę - FloraGLO™. Luteina pochodzi ze specjalnych, kontrolowanych i zrównoważonych upraw aksamitki Tagetes erecta, zwana także „French Marigold”, czyli francuskim nagietkiem. Eksperci gwarantują surowiec ze specjalnie wyselekcjonowanego klonu rośliny o optymalnej zawartości luteiny.

Luteina to naturalny, mikroskopijny, żółty filtr występujący w roślinach, zwłaszcza w częściach kolorowych jak kwiaty czy owoce. Udowodniono że jest niezwykle silnym antyoksydantem i znakomitym „wymiataczem” wolnych rodników. Umożliwia to chemiczna budowa cząstek luteiny, która zawiera dwie grupy hydroksylowe na obu końcach cząsteczki. Te grupy hydroksylowe wspomagają usuwanie wolnych rodników, zarówno na powierzchni membrany, jak i w membranie błony komórkowej.

Luteina z aksamitki dzięki wysokiej zdolności absorpcyjnej światła niebieskiego, pomaga długofalowo wzmocnić naturalną obronę skóry przed skutkami szkodliwego promieniowana słonecznego, jak również poprawić nawilżenie skóry, elastyczność i zmniejszyć procesy przedwczesnego starzenia skóry [3] Rys.5 Ponadto luteina zmniejsza ekspozycję światła niebieskiego do keratynocytów , fibroblastów i komórek skóry, zmniejsza cytotoksyczność oraz redukuje stres oksydacyjny na poziomie komórkowym. FloraGLO™ Luteina jest naturalnym roślinnym surowcem do stosowania miejscowego, który powoduje zredukowanie oznak przed-

Rys. 3. Struktura chemiczna cząsteczki luteiny

Struktura cząsteczkowa luteiny pozwala na to, aby ukierunkować się prawie prostopadle do błony komórkowej lub w pobliżu powierzchni i przyczynić się do ochrony zewnętrznej warstwy lipidowej przed wolnymi rodnikami, promieniowaniem ultrafioletowym i światłem widzialnym. Możliwości orientowania się poziomo luteiny w błonie komórkowej może przyczynić się do jej zdolności do ochrony skóry przed oksydacyjnym uszkodzeniem spowodowanym promieniowaniem UV [4,5].

Rys. 5. Skuteczność działania luteiny naturalnej z aksamitki na skórę w długim okresie czasu

2/2015

e-wydanie do pobrania na: www.farmacom.com.pl

wczesnego starzenia skóry indukowanych przez światło widzialne które otacza nas każdego dnia. Dzięki temu nasza skóra wygląda młodziej i zdrowiej, zmniejsza peroksydację lipidów w skórze, zwiększa uwodnienie komórek skóry oraz zwiększa odporność na zaczerwienienia po ekspozycji na słońce. Przykłady zastosowań naturalnej luteiny z aksamitki są niezliczone przy jednoczesnym niewielkim dozowaniu. Polecany jest nie tylko do typowych formacji ochrony przeciwsłonecznej, ale również do codziennej pielęgnacji skóry twarzy i ciała zarówno tych z filtrami UV jak i bez nich, do make- upów i podkładów, BB kremów, produktów dedykowanych do pielęgnacji delikatnej skóry dekoltu, w mokrych chusteczkach, balsamach ochronnych do ust oraz w produktach dla dzieci. Surowiec ma dodatkowy unikalny atut jakim jest kolor, dzięki któremu dodatkowo można podnieść atrakcyjność receptury końcowej.

e -w y dan i e do po br an i a n a: www.farmacom.com.pl

Artykuł powstał na bazie badań klinicznych i materiałów udostępnionych przez firmę Kemin Industries, Inc. producenta kosmetycznej luteiny FloraGLO™, którego wyłącznym dystrybutorem na rynku polskim jest firma UNIVAR.

Literatura

2/2015

Kochevar, et al. In Dermatology in General Medicine (Freedberg, et al. eds.), 1999, s. 220-229

Epstein, In Free Radicals in Biology (Pryor, ed.),1977, s. 219-249.

Pathak & Stratton, Arch Biochem Biophys.,1968, s.123, 468-476.

Krinsky NI, Possible biologic mechanisms for a protective role of xanthophylls, The Journal of Nutrition, 2002, 132: 540S-542S.

Guszecki, In The Photochemistry of Carotenoids, Frank et al. (Eds.), 1999, s. 363-379.

56 | surowce

Olejki eteryczne w przemyśle perfumeryjnym

Substancje zapachowe są wykorzystywane przez człowieka od tysiącleci. Już ponad 3000 lat p.n.e. w Egipcie i Mezopotamii uprawiano zioła, które później wykorzystywano w ziołolecznictwie oraz do wytwarzania zapachów. W starożytności wonne oleje stosowano przede wszystkim w ceremoniach religijnych, natomiast już ok. roku 1500 p.n.e., zaczęto je stosować, jako dodatek do środków pielęgnacyjnych, czy też jako afrodyzjaki. Możemy więc zauważyć, wykorzystanie olejków eterycznych w kosmetyce sięga czasów starożytności.

mgr Monika BLEZIEŃ-RUSZAJ BIOTECHNOLOG

spółczesny przemysł kosmetyczny swoją wiedzę oraz technologię wydobywania olejków eterycznych zawdzięcza właśnie przekazywanym z pokolenia na pokolenie starym recepturom. Jeżeli przyjrzymy się bliżej metodom otrzymywania olejków zauważymy, że są one przez lata ulepszane, jednakże nie różnią się aż tak bardzo od metod opisywanych w księgach czy też na papirusach z przed kilku, a nawet kilkunastu wieków.

Pozyskiwanie olejków eterycznych Esencja zapachowa, znajduje się przede wszystkim w pąkach i kwiatach roślin (róża, jaśmin, tuberoza, kwiat pomarańczy – olejek neroli) jednakże i inne części ro-

Rys. 1. Przygotowanie surowca roślinnego

ślin bogate są w surowce pozyskiwane do przemysłu kosmetycznego. W mniejszym lub większym stopniu olejki eteryczne pozyskiwane są z pędów i liści (paczula, mięta pieprzowa), owoców (anyż, kolendra), skórek owocowych (pomarańcza, cytryna), igieł (sosna), czy też kory (cynamonowiec). Do zapachów proponowanych przez przemysł perfumeryjny prowadzi bardzo długa droga. Nie zawsze mamy czas na to, aby zastanawiać się, jakie procesy muszą zaistnieć, aby powstał nowy zapach, po który będą sięgać konsumenci. Sama nazwa perfumy wywodzi się z dawnych czasów. Powstała z połączenia łacińskich słów „per” (przez) i „fumare” (dymić), ponieważ pierwsze perfumy pozyskiwano w procesie palenia różnego rodzaju ziół, żywic i drewna.

Zastanówmy się chwilę nad przebiegiem procesu „od rośliny do olejku”. Proces pozyskiwania olejku możemy podzielić na dwa etapy. Pierwszym etapem jest przygotowanie surowca roślinnego (rys.1), drugim etapem natomiast są metody wytwarzania olejku eterycznego (rys.2).

Zbiory Czas do wytworzenia olejku eterycznego poprzedza zbiór surowców roślinnych. Do dzisiaj bardzo często korzystać trzeba z pracy ręcznej, gdyż niektóre surowce wymagają bardzo precyzyjnego zbierania odpowiednich części rośliny. Ręczne zbieranie pozwala też na uniknięcie uszkodzenia surowca, a co za tym idzie – jego najlepszej jakości.

Rys. 2. Metody wytwarzania olejku eterycznego

2/2015

e-wydanie do pobrania na: www.farmacom.com.pl

Przykłady największych obostrzeń przy pozyskiwaniu surowców: • Kwiaty jaśminu należy zbierać przed świtem, aby ciepło nie uszkodziło płatków. Na plantacjach jedna osoba zbiera ok. 700 g kwiatów na godzinę, co po procesach technologicznych daje nam nie cały 1 g olejku. • Kwiaty róży stulistnej zbierane są tylko przez trzy tygodnie maja. Najlepszy surowiec uzyskuje się w godzinach porannych. Przez godzinę pracownik może zebrać 5 kg płatków, co również pozwala na wyprodukowanie ok. 1 g olejku. W przypadku innych roślin nie ma już aż takich wymagań – lawendę, miętę można zbierać przy pomocy maszyn rolniczych typu kosiarki, prasy rolnicze, silosokombajny, które służą do ścinania, rozdrabniania i częściowego sortowania zbieranego materiału.

Sortowanie Zebrany materiał, który trafi do wytwórni przekazywany jest na tzw. wialnie, które stosuje się do usuwania zanieczyszczeń z nasion i owoców. Wialnie mechaniczne oczyszczają produkt dzięki zastosowaniu odpowiednich sit, gdzie dzielony jest na odpowiednie frakcje wg jego wielkości. Na tym etapie wychwytywane są zarówno zanieczyszczenia duże jak małe typu: piasek, ziemia. Na ostatnim etapie, wychwytywane są zanieczyszczenia magnetyczne. Pamiętać należy, że w wielu

e -w y dan i e do po br an i a n a: www.farmacom.com.pl

przypadkach niezastąpiona jest nadal praca ludzka i ręczne sortowanie.

Suszenie Suszenie nie jest wykorzystywane w przypadku wszystkich surowców roślinnych. Suszenie wykonuje się tylko w przypadku roślin, które podczas tego procesu nie stracą części lotnych, a co za tym idzie nie zmieni się jakość otrzymywanych z nich olejków. W stanie świeżym przetwarzane są pędy drzew i krzewów iglastych jak np. sosna, jodła, kosodrzewina. Suszeniu poddaje się zioła takie jak np. mięta pieprzowa, szałwia, rumianek – gromadzi się je, a następnie poddaje procesom ciągłego suszenia, co przyczynia się do oszczędności energii. Suszenie odbywa się w ściśle określonych warunkach. W pomieszczeniach przeznaczonych do tego procesu powinny być zachowane optymalne warunki – odpowiednia wentylacja i temperatura nie przekraczająca 35°C. Wyższa temperatura może spowodować przyspieszenie ulatniania się lotnych składników z materiału.

Rozdrabnianie Po etapie suszenia surowiec roślinny zostaje poddany procesowi rozdrabniania. Celem tego procesu jest zwiększenie ilości pozyskiwanego olejku. Wszystko uzależnione jest od tego, w jakich tkankach roślin znajdują się pojemniki olejkowe. Jeżeli zbiorniki są zlokalizowane w zewnętrznych tkankach

2/2015

maksymalne rozdrobnienie osiąga zaledwie 20%, w przypadku, gdy zbiorniki są umiejscowione w wewnętrznych tkankach rozdrobnienie umożliwia kilkakrotne zwiększenie efektywności pozyskania olejku. Pamiętać musimy o tym, że każdy z surowców roślinnych jest inny i nie ma uniwersalnej maszyny do rozdrabniania wszystkich rodzajów surowców. Rośliny rozdrabniamy na sucho lub na mokro w maszynach – łamaczach, a następnie w młynkach. Materiał poddawany rozdrobnieniu dzielimy w zależności od twardości na twardy, średnio twardy i miękki.

Fermentacja W metodach przygotowawczych bardzo rzadko stosuję się fermentację, ale należy o tym również wspomnieć, gdyż np. przed rozpoczęciem procesu destylacji paczula poddawana jest procesowi wstępnej fermentacji celem osłabienia jej ścian komórkowych.

Otrzymywanie olejków eterycznych Procesy wytwarzania olejków eterycznych, są zależne od rodzaju surowca. Metoda pozyskiwania olejku ma wpływ na jego właściwości. Przykładowo wysoka temperatura podczas procesu destylacji, może być przyczyną rozkładu niektórych substancji chemicznych, natomiast przy ekstrakcji rozpuszczalnikami minimalne ilości rozpuszczalnika pozostają w olejku.

58 | surowce Do najbardziej znanych i wykorzystywanych metod należą:

Destylacja z parą wodną Technika destylacji jest oparta na przemianie substancji w stan pary, a następnie jej skropleniu w innym miejscu po przeprowadzeniu procesu chłodzenia. Proces ten wykorzystany został po raz pierwszy w starożytności, jednakże dopiero ulepszenie „aparatury” przez Arabów w VIII/IX w n.e. zapoczątkował rozwój technologii pozyskiwania olejków eterycznych na dużą skalę i wciąż jest używany w tradycyjnym tworzeniu perfum. Wydajność procesu destylacji olejów uzależniona jest od wielu czynników m.in. od pogody w czasie uprawy, od pory zbiorów, od sposobu przygotowania samego procesu destylacji oraz od warunków, w jakich proces zachodzi (m.in. od konstrukcji urządzenia, temperatury pary i czasu procesu). Destylację uważa się za zakończoną, gdy spływające krople destylatu nie pozostawiają już tłustego śladu. Średni czas procesu destylacji to 3 – 9 godzin w zależności od surowca. Surowiec roślinny (całe rośliny lub ich części, np. kwiaty, liście, korzenie, pnie) umieszczany jest na perforowanej półce w górnej – nieruchomej części aparatury, część dolna jest wypełniona wodą, którą doprowadza się do wrzenia. Destylację niektórych roślin np. lawendy często prowadzi się w pobliżu miejsca ich zbiorów, aby do minimum ograniczyć zmiany składu olejku wskutek ulatniania się części składników. Surowce zostają załadowane ręcznie albo przenośnikami. Po załadunku i zamknięciu włazów urządzenie ogrzewa się do 100 °C, a następnie doprowadza się strumień pary. Jej ciśnienie jest stopniowo zwiększane. Z materiału roślinnego pod wpływem pary w górę unoszone są cząstki związków, prowadzone następnie układem chłodnic i skraplając się przedostają się do kolb florenckich bądź odbieralników, z których wyodrębnione zostają w naturalny sposób dwie warstwy. Warstwa dolna – wodna to woda kwiatowa np. różana z niedużą ilością związków wonnych, natomiast faza górna to czysty olejek eteryczny, który wypłynął na powierzchnię i po odtłuszczeniu wykorzystany zostanie do tworzenia najlepszych gatunków perfum. Zapach olejku odebranego z procesu destylacji może różnić się od zapachu świeżych roślin, spowodowane jest to m. in. tym, że: • nie wszystkie związki, wpływające na zapach rośliny, są lotne z parą wodną

• część składników ulega procesowi termolizy • część składników tych mieszanin rozpuszcza się w wodnej warstwie kondensatu – tzw. wodzie kwiatowej Przykładowa wydajność procesu destylacji świeżych roślin: goździk – kwiaty (1619%); sandałowiec (4,8 – 6,3%); drewno cedrowe (3- 5%); anyż (0,8 – 1,2%), mięta (0,1 – 04%); kora cynamonowca (0,3 – 1%). Destylacja z parą wodną wczoraj i dziś

Rys. 3(a). Alembik (XIX w.)

• chłodnica (kondensator), • rozdzielacz warstw kondensatu – wodnej (zwykle dolnej) i olejkowej.

Wytłaczanie Proces pozyskiwania olejków przez wytłaczanie jest bardzo popularny do wyodrębniania oleju jadalnego, jednakże w ten sam sposób otrzymuje się również olejek migdałowy. Innymi olejkami eterycznymi wyodrębnianymi w tym procesie są olejki z drzew cytrusowych m. in. olejek pomarańczowy, cytrynowy jak i grejpfruitowy. Wytłaczanie naowocni przeprowadza się zwykle po jej wstępnym mechanicznym oddzieleniu od reszty owocu. Jeszcze na początku XX w. czynności te w 90% wykonywano ręcznie. Z owoców przekrojonych na połowę wydobywano miąższ. Po ok. 4 godzinach naowocnia została wyciśnięta, a olejek zebrany specjalnymi gąbkami. Metoda ta dawała ok. 20-25% olejku. W tej chwili do wyciskania olejków stosowane są dwa rodzaje maszyn, które wyciskają olejki z połówek naowocni (sfumatrici) lub z całych owoców (pellatrici). W drugim przypadku stosowane jest np. ścieranie zewnętrznej części skórki w ruchu obrotowym, a następnie wyciskanie olejku z otrzymanej mączki w prasie hydraulicznej (otrzymywanie olejku pomarańczowego w Hiszpanii). W Indiach Zachodnich produkowany jest olejek limetowy, który jest wyciskany z owoców razem z sokiem i oddzielany od soku w wirówkach (ew. metodą destylacyjną). Pamiętać należy jednak, że taki proces, kiedy olejek kontaktuje się z sokiem, bardzo niekorzystnie wpływa na jakość olejku eterycznego.

Absorpcja

Rys. 3 (b). Laboratoryjny zestaw do destylacji z parą wodną (XX/XXI w.)

Urządzenia do przeprowadzenia procesu destylacji z parą wodną (Rys. 3 a i b), nie różnią się aż tak bardzo swoją budową na przestrzeni wieków. Cały system niezależnie od jego skali składa się z następujących elementów: • wytwornicy pary, która bywa wyposażana w urządzenia do przegrzewania wylotowego strumienia lub zapobiegające porywaniu do destylatora kropel wody, • zbiornik z materiałem zawierającym związek chemiczny lub mieszaninę związków, które są odzyskiwane (destylator),

2/2015

Metoda absorpcji oparta jest na zdolności tłuszczu zwierzęcego do absorbowania zapachów. W zależności od wytrzymałości rośliny na ciepło proces może być przeprowadzony przy wysokiej i niskiej temperaturze. Technika ta polega na moczeniu kwiatów lub innych surowców roślinnych, z których chcemy pozyskać olejki w tłuszczach, które zostały wcześniej do tego procesu przygotowane – podgrzane. Mieszanina następnie jest filtrowana i otrzymuje się z niej maści zapachowe, które namaczane są w alkoholu i po wsiąknięciu go zapach zostaje oddzielony od tłuszczu. Niektóre kwiaty (jaśmin, tuberoza) mają bardzo niską wytrzymałość na ciepło, dlatego specjalnie dla nich została opracowana metoda pozyskiwania olejków na zimno. Technika ta jest bardzo popularna w okolicach Grasse, tam też znajdują się duże uprawy jaśminu. Absorpcja na zimno polega na rozłożeniu war-

e-wydanie do pobrania na: www.farmacom.com.pl

59 stwy zimnego bezzapachowego tłuszczu na tafli oprawionego szkła. Na kolejnym etapie procesu tłuszcz zostaje pokryty kwiatami, systematycznie wymienianymi na nowe aż do momentu nasycenia tłuszczu zapachem kwiatowym. Tak przygotowane tłuszcze (pomady) wykorzystywane są w produkcji kosmetyków typu mydła oraz perfumy w kremie. Pomady można również poddać mechanicznemu oczyszczaniu w alkoholu i następnie uzyskany z nich absolut wykorzystać do produkcji perfum.

Olejki otrzymywane metodą maceracji Olejki eteryczne z kwiatów pomarańczy, róży czy fiołka mogą być otrzymywane metodą maceracji. Proces ten polega na umieszczeniu surowca roślinnego w tłuszczach w temperaturze 50–70°C, a następnie na mieszaniu przez okres 24–48 h. Produkt finalny poddawany jest procesowi ekstrakcji alkoholem, podobnie jak pomada w metodzie enfleurage.

Ekstrakcja

• Nadkrytyczna ekstrakcji dwutlenku węgla; • Tłoczenie na zimno – w przypadku owoców cytrusowych; • Infuzja w przypadku wysuszonych surowców; • Chromatografia gazowa wykorzystywana do identyfikacji cząstek, co pozwala później na ponowne wykorzystanie powstałej kompozycji zapachowej.

Ekstrakcja rozpuszczalnikami lotnymi (ługowanie) Proces ekstrakcji z wykorzystaniem rozpuszczalników lotnych polega na rozpuszczeniu części rośliny wydzielającej zapach w rozpuszczalniku, a następnie jego odparowanie. Metoda ta praktykowana jest od XVIII wieku, kiedy to rozpuszczalnikiem był eter – odczynnik bardzo drogi jak i wysoce łatwopalny. W chwili obecnej eter zastąpiony został przez heksan bądź etanol. Metodę tę wykorzystuje się przy pozyskiwaniu olejków eterycznych z najbardziej delikatnych surowców, jak np. kwiat jaśminu, róży, mimozy, fiołka. Materiał roślinny przetwarza się bez ogrzewania, stosując metodę ekstrakcji w lotnych rozpuszczalnikach. Technika ta polega na umieszczeniu surowca roślinnego w specjalnych stalowych zbiornikach, gdzie zostaje poddany procesowi przemywania rozpuszczalnikiem w celu wchłonięcia zapachu. Po procesie dekantacji i filtracji, rozpuszczalnik zostaje odparowany, początkowo pod ciśnieniem normalnym a następnie – obniżonym. Produkt finalny tego procesu ma postać perfumowanej pasty. Poza olejkiem eterycznym zawiera ona żywice, barwniki oraz woski. Pachnąca mieszanina w przypadku ekstrakcji kwiatów nosi nazwę konkretu, natomiast mieszanina pozyskiwana z suszonych roślin to rezynoid. Mieszanina jest następnie płukana w alkoholu kilka razy co prowadzi do uzyskania czystego ekstraktu tzw. „absolutu”.

Inne metody wykorzystywane w produkcji olejków eterycznych:

Wykorzystywanie olejków eterycznych w przemyśle perfumeryjnym Perfumy przygotowywane są wg. ściśle opracowanej przez perfumiarza receptury. Po przygotowaniu roztworu rozpuszcza się go w najdelikatniejszym z dostępnych alkoholi. Proporcje są różne. Wszystko uzależnione jest od tego, jaki chcemy osiągnąć produkt finalny. Jeżeli naszym celem jest uzyskanie wody toaletowej alkohol łączymy z mieszanką olejków zapachowych w proporcji 100: 1; jeżeli, chcemy uzyskać perfumy proporcja mieszaniny to 100:30. Świeżo powstałe mieszaniny muszą dojrzewać. Okres ten waha się od kilkunastu dni do kilku tygodni. Po tym okresie są schładzane i filtrowane do uzyskania klarownej cieczy. Ponieważ barwa perfum często zależna jest od substancji zapachowej przy produkcji perfum używa się czasem barwnika w celu nadania pożądanego koloru. Pamiętać należy, że woń perfum zmienia się zależnie od czasu przebywania na skórze. (Rys.4) Możemy wyróżnić 3 okresy tzw. fazy.

Rys. 4. Uwalnianie zapachu z kompozycji perfum

e -w y dan i e do po br an i a n a: www.farmacom.com.pl

2/2015

Okresy intensywności kompozycji zapachowych wykorzystanych w perfumach jak i intensywność ich odczuwania możemy określić w następujący sposób: • I faza (zwana też nutą górną bądź nutą głowy) trwa ok. 30 minut, zapach ulatnia się zaraz po nałożeniu na skórę. Działa ona pobudzająco, odświeżająco. Do komponentów tu wykorzystanych należą m. in.: olejki cytrusowe, nuty ziołowe oraz ambra. • II faza (zwana też nutą środkową a potocznie nutą serca) to zapach, który czujemy już po 10-20 minutach i zapach ten pozostaje prawie niezmienny przez 4 - 5 godzin, działa uspokajająco, harmonizująco, określany jest często przez: olejki kwiatowe, cytrusowe, zawiera również akcenty korzenne i drzewiaste. • III faza (zwana też nutą dolną, bazową lub nutą głębi) to zapach, który odczujemy po ulotnieniu się nuty serca, wyczuwalny czasami nawet po kilku dniach, a na ubraniach i po kilku miesiącach. Działa stabilizująco, wzmacniająco. Są to olejki ciężkie, ziemiste, pojawiają się najwcześniej po godzinie od nałożenia zapachu, często są to olejki korzenne najczęściej z drewna sandałowego czy cedru.

Rodzaje zapachów: • Ekstrakt (parfum) zawiera 15-30% olejków zapachowych, rozpuszczonych w 90 % alkoholu. Jest on najdroższym z możliwych produktów perfumeryjnych, ale już kilka kropli na skórze wystarczy na „ubranie się” w ulubiony zapach. • Woda perfumowana (Eau de parfum) to perfumy powstałe z rozpuszczenia w 90% alkoholu etylowym, olejków zapachowych o stężeniu 10-15%. Wody perfumowanej używamy z umiarem – bardzo długo pachnie i zostawia za nami delikatny powiew naszego ulubionego zapachu. • Woda toaletowa (Eau de toilette) to olejki zapachowe o stężeniu 5-10% rozpuszczone w 85 % alkoholu. Bardzo popular-

60 | surowce

powała właśnie jaśmin na kwiat roku 2015, dlatego chcąc być trendy należy w tym roku do swojego asortymentu wprowadzić produkt o tej nucie zapachowej. Nowoczesne procesy wykorzystywane w przemyśle kosmetycznym – perfumeryjnym oparte są na recepturach i technologiach zaczerpniętych jeszcze ze Starożytności. Większość przygotowań do wyprodukowania olejku eterycznego, który jest następnie składnikiem perfum, wód toaletowych czy też innych kosmetyków zapachowych w dalszym ciągu produkowana jest w oparciu o średniowieczny zestaw destylacji z parą wodną (alembik). Niektóre z surowców są tak nietrwałe, że proces pozyskiwania musi zachodzić na plantacjach, gdyż transport surowca może prowadzić do utraty cennego materiału. Człowiek oczywiście cały czas udoskonala procesy produkcji perfum, chcąc zastąpić naturalne składniki. W laboratoriach i zakładach produkcyjnych technolodzy i chemicy rocznie tworzą nowe cząstki, jednakże tylko nieliczne z nich mogą zastąpić naturalne surowce i być wykorzystane, jako użyteczne w przemyśle perfumeryjnym. Przemysł perfumeryjny, jako jedna z nielicznych gałęzi przemysłu kosmetycznego w dalszym ciągu bazuje na surowcach naturalnych. Tylko naturalne surowce mogą nam zapewnić najładniejsze kompozycje zapachowe, które tak bardzo lubimy używać, na co dzień zbliżając się tym samym do natury. na, używana, na co dzień w ostatnich latach, często występuje, jako spray. • Woda kolońska (Eau de cologne) to rozpuszczone w 70-80% alkoholu olejki zapachowe w stężeniu 3-5%. Bardzo dobrze się sprawdza, jako zapach na co dzień do pracy. • Woda odświeżająca (Eau de fraiche) zawiera niewielką ilość olejków cytrusowych, nadaje się podczas uprawiania sportu, dlatego nazywana jest też Eau de sport. Rozpuszczone olejki zapachowe o stężeniu 1-3% w 70-80 % alkoholu. • Woda kwiatowa to kompozycja zapachowa pomiędzy perfumami, a wodą kolońską. Jak sama nazwa wskazuje jest to woda, która ma przywodzić nam na myśl zapach znanych kwiatów. Zawiera przeważnie 2 – 5%kompozycji zapachowej w 75% alkoholu. • Woda fantazyjna to tzw. „fantazje perfumiarza”, woda ta posiada delikatny bukiet zapachów kwiatowych w połączeniu z olejkami cytrusowymi. Zawartość olejków eterycznych i stężenia alkoholu jest taka sama jak w przypadku wód kwiatowych.

• Woda po goleniu (After shave) jest to najlżejsza forma koncentratu olejków zapachowych zwykle od 2 do 4% i występuje tylko w wydaniu dla mężczyzn.

Olejki eteryczne w najnowszych zapachach Analizując nowości wprowadzone na rynek perfumeryjny w sezonie zima 2014/ wiosna 2015 roku przez producentów perfum zauważyć można, że nowości te to przede wszystkim zapachy kwiatowe. Zapachy te są zarówno zmysłowe jak i uwodzicielskie, zamknięte we flakony, które są prawdziwymi dziełami sztuki. W większości z nich możemy zauważyć olejek neroli, nuty jaśminu, paczuli i bergamotki. Tuberoza, frezja czy też orchidea wykorzystywane są w zapachach dla miłośniczek luksusu i sentymentalnych podróży do przeszłości. Porównując zapachy proponowane w sezonie 2015 można zauważyć, że jaśmin przeplata się w większości kompozycji. Wspomnieć należy również, że perfumeria z Grasse – miasta będącego niezaprzeczalnie stolicą przemysłu perfumeryjnego - wyty-

2/2015

Literatura 1.

Boryniec A., Chudzyński S., Porejko S., Malinowski S., (1958) „Technologia chemiczna organiczna”

Klimek R. (1957): „Olejki eteryczne”

Glinka R., Glinka M. (2008), „Receptura Kosmetyczna z elementami kosmetologii”, Tom I.

Jabłońska-Trypuć A., Farbiszewski R. (2008), „Sensoryka i Podstawy Perfumerii”

Marzec A. (2005), „Chemia kosmetyków – surowce, półprodukty, preparatyka wyrobów”, Wyd. II

Arct J. (1987), „O kosmetykach praktycznie”

Lemar – Zarawska E., Chwała C., Gwardys A. (2012), „Rośliny w kosmetyce i kosmetologii przeciwstarzeniowej”

Czerpak R., Jabłońska-Trypuć A. (2008), „ Roślinne surowce kosmetyczne”

Brud W.S., Glinka R. (2001), „Technologia kosmetyków – wybrane zagadnienia”

10. Koźmińska – Kubarska A. (1978), „Zarys kosmetyki lekarskiej” 11. Fengier W., Szeląg P. (1998), „Chemia kosmetyczna” 12. http://www.fragonard.com

e-wydanie do pobrania na: www.farmacom.com.pl

ŚWIATOWY LIDER DYSTRYBUCJI SUROWCÓW KOSMETYCZNYCH Zapewniamy unikalny serwis, dobierając dostawcę dla potrzeb klienta, oferujemy: • EMULGATORY • EMOLIENTY • HUMEKTANTY • SILIKONY • BARWNIKI, PIGMENTY, DYSPERSJE • ALKILOPOLIGLUKOZYDY • FILTRY UV • ŚRODKI KONDYCJONUJĄCE • SUBSTANCJE NATURALNE • MASŁA I OLEJE • STABILIZATORY pH • NEW! KOMPOZYCJE ZAPACHOWE

• SUBSTANCJE AKTYWNE - komórki macierzyste - czynniki wzrostu - peptydy - aminokwasy - antyoksydanty - nawilżające - przeciwzmarszczkowe • ROZPUSZCZALNIKI • KONSERWANTY, w tym naturalne • INNE SPECJALISTYCZNE SUROWCE

Daringly Beautiful Strategic Ingredient Marketing Campaign www.univar-personal-care.com

01-337 Warszawa, ul. Połczyńska 70 T: +48 222 793 585; F: +48 222 793 560 www.univar.com; chemia@univar.com

ZAPRASZAMY DO WSPÓŁPRACY

62 | surowce

Kwas migdałowy

Kwas migdałowy ma długą historię stosowania w medycynie, gdzie wykorzystywano go jako środek przeciwbakteryjny, szczególnie w leczeniu infekcji dróg moczowych, a także jako doustny antybiotyk. Od kilkunastu lat nieustannie docenia się jego pozytywny wpływ na skórę. W kosmetologii kwas migdałowy jest alternatywą dla kwasu glikolowego.

Lidia Koperwas SkinLab Sp. z o.o. Specjalistyczne Laboratorium Badawcze

was migdałowy został odkryty podczas ogrzewania amigdaliny (ekstraktu z gorzkich migdałów) z rozcieńczonym kwasem solnym. Jego nazwa pochodzi od niemieckiego słowa „Mandel” (migdał). W organizmie pochodne kwasu migdałowego powstają w wyniku metabolizmu adrenaliny i noradrenaliny przez oksydazę monoaminową i o-metylotransferazę katecholową.

wiedziono, kwas migdałowy jest silniejszy niż kwas glikolowy, jego pKa w temperaturze 25˚C wynosi 3,41 (pKa kwasu glikolowego to 3,83). Co więcej kwasowość AHA może się różnić w zależności od zmian temperatury. Kwas migdałowy charakteryzuje się wysoką temperaturę topnienia, wykazuje częściowe rozpuszczanie w wodzie oraz bardzo dobre w etanolu i polarnych rozpuszczalnikach organicznych. Pod względem chemicznym może występować w dwóch postaciach enancjomerowych, które mogą wpływać na jego farmaceutyczną aktywność. Ze wszystkich znanych kwasów AHA, kwas migdałowy wykazuje najsilniejsze właściwości antybakteryjne, co przez wiele osób tłumaczone jest jego zbliżoną budową do wielu antybiotyków. Wśród kwasów alfa-hydroksylowych należy również wymienić kwas glikolowy, mlekowy oraz kwas winowy i jabłkowy, które nie mają tak istotnego znaczenia w kosmetologii jak sam kwas migdałowy. Masa cząsteczkowa MA jest większa niż kwasu mlekowego i glikolowego, a sam kwas jest nietoksyczną substancją, która po spożyciu doustnym wydalana jest wraz z moczem.

Właściwości chemiczne kwasu migdałowego Pod względem chemicznym kwas migdałowy (MA) jest krystalicznym ciałem stałym. Jego specyficzna budowa chemiczna powoduje, że zaliczany jest do alfa-hydroksykwasów (AHA), gdzie jest jednym z największych kwasów w grupie. Nazwa AHA związana jest z położeniem grupy hydroksylowej przy atomie α węgla leżącego w pobliżu kwasu karboksylowego. Aktywność kwasu migdałowego oceniana jest na podstawie jego mocy (tzw. wartość pKa), definiowanej jako ujemny logaryTM dziesiętny ze stałej dysocjacji kwasu (Ka). Im większa wartość pKa, tym dany kwas jest mocniejszy w działaniu na skórę. Jak do-

2/2015

e-wydanie do pobrania na: www.farmacom.com.pl

Od wielu lat kwas migdałowy z powodzeniem stosowany jest jako uroseptyk (środek do leczenia infekcji dróg moczowych). Znany jest również ze swojego podwójnego działania: jako środek antybakteryjny oraz przeciwstarzeniowy, przez co też znalazł szerokie zastosowanie w medycynie i kosmetologii. Związek ten powszechnie wykorzystywany jest do wytwarzania półsyntetycznych cefalosporyn, penicyliny, środków przeciwnowotworowych, a także środków przeciw otyłości .

Wpływ kwasów organicznych na komórki skóry Kwasy organiczne są powszechnie używanymi substancjami chemicznymi, wykazującymi działanie złuszczające. Związki te od lat stosowane są w terapii trądziku i przebarwień skóry. Zabiegi złuszczania, w których wykorzystywane są kwasy organiczne, nazywane są peelingami chemicznymi (ang. peel – złuszczanie). Peelingi chemiczne są popularnymi, stosunkowo niedrogimi i ogólnie bezpiecznymi metodami leczenia niektórych chorób skóry, jej odświeżania i odnowy. Ze względu na sposób działania na skórę peelingi klasyfikowane są jako: powierzchniowe, średnie i głębokie. Im mocniejsze działanie peelingu, tym istnieje większe prawdopodobieństwo pojawienia się skutków ubocznych zabiegu.

Jak dowiedziono, kwas migdałowy jest silniejszy niż kwas glikolowy, jego pKa w temperaturze 25˚C wynosi 3,41 (pKa kwasu glikolowego to 3,83) Powierzchniowe peelingi kwasem migdałowym wykazują działanie jedynie na naskórek, w związku z czym wykorzystywane są do zwiększenia skuteczności leczenia np. trądziku, fotouszkodzeń czy rogowacenia skóry. Średnie przenikają aż do warstwy skóry właściwej, przez co znalazły zastosowanie w usuwaniu powierzchniowych blizn czy leczeniu zaburzeń pigmentacji. Peelingi głębokie bezpośrednio wpływają na skórę właściwą, dzięki czemu mogą być stosowane np. do spłycania głębokich zmarszczek i blizn. Celem stosowania zabiegów z kwasem migdałowym (oraz innych rodzajów peelingów chemicznych) jest stymulowanie wzrostu nowych komórek, poprawa struktury skóry i jej wyglądu. Złuszczanie polega na kontrolowanej aplikacji kwasów na powierzchnię skóry. Sposób działania oraz głębokość złuszczania naskórka zależy od stężenia, rodzaju substancji i czasu jej kontaktu ze skórą. Preparaty zawierające w swoim składzie kwasy, których stężenie nie przekracza 4%, powodują osłabienie wzajemnego przylegania korneocytów, czego skutkiem jest usuwanie zrogowaciałego naskórka. Z kole wyższe stężenia kwasów w aplikowanym preparacie oraz jego niskie pH wywołują tzw. epidermolizę (tj. powierzchowne uszkodzenie naskórka) na skutek rozszczepienia połączeń desmosomalnych komórek warstwy podstawnej naskórka. Duże znaczenie w skuteczności działania kwasów ma podłoże, w którym zawarty jest dany kwas. Kwas migdałowy należy do związków lipofilnych, dlatego w jego przypadku należy stosować podłoże składające się ze składników tłuszczowych, które zwiększają kontakt substancji aktywnej ze skórą.

e -w y dan i e do po br an i a n a: www.farmacom.com.pl

2/2015

Mechanizm chemicznego złuszczania komórek kwasem migdałowym Peelingi kwasami aplikowane na skórę aktywują specyficzne mechanizmy chemiczne i biochemiczne. Mechanizm chemicznego złuszczania polega na usunięciu istniejących struktur komórek naskórka i zastąpienie ich nowymi, po wcześniejszym uwolnieniu cytokin i mediatorów przez keratynocyty. Interleukiny 1-alfa indukują uwalnianie interleukin-6, które stymulują fibroblasty do zwiększonej produkcji metaloproteinaz macierzy (MMP). Są one zaangażowane w proces przebudowy tkanki łącznej, podczas którego wzrasta produkcja kwasu hialuronowego i nowych włókien kolagenowych. Kwas migdałowy pobudza naturalne procesy regeneracyjne w skórze, co prowadzi do poprawy jej właściwości fizjologicznych. Poza stymulacją keratolizy kwasy organiczne (w tym kwas migdałowy) wykazują pośrednie działanie nawilżające i odmładzające. W wyniku złuszczania poszczególnych warstw naskórka dochodzi do pobudzenia proliferacji keratynocytów z jednoczesnym zintensyfikowaniem procesów wytwarzania kolagenu i macierzy zewnątrzkomórkowej.

Kosmetologiczne znaczenie kwasu migdałowego Kwas migdałowy ma długą historię stosowania w medycynie jako środek przeciwbakteryjny- w szczególności do leczenia infekcji

64 | surowce

dróg moczowych. Obecnie dermatolodzy sugerują, że kwas ten jest również użytecznym środkiem na wiele problemów skórnych (trądzik, zmarszczki). Wykazuje on działanie hamujące na łojotok skóry, dodatkowo może być stosowany praktycznie u każdego (zwłaszcza w przypadku cer problematycznych: mieszanej, wrażliwej, a także łojotokowej). Kwas migdałowy stanowi składnik wielu preparatów pielęgnacyjnych, a największe zastosowanie znalazł 50% kwas migdałowy. Mniejsze stężenia (1-10%) zawierają preparaty mające na celu przygotowanie skóry do właściwego zabiegu mocniejszym kwasem w gabinecie kosmetycznym czy lekarskim. Peeling kwasem migdałowym określany jest mianem „peelingu letniego”, ponieważ nie powoduje on nadwrażliwości na promienie

waciałej warstwy (strupów), pęcherzy lub innych działań niepożądanych. Pojawienie się rumienia jest bardziej przewidywalne i stopniowe, a sam proces złuszczania skóry po zabiegu jest bardzo łagodny. Zalecane jest stosowanie kwasu migdałowego przed- i po zabiegu laserowym, ponieważ zmniejsza on zaczerwienienie i podrażnienie spowodowane działaniem lasera. Ze względu na mniejszą szybkość adsorbowania cząsteczek kwasu migdałowego niż innych tego typu związków, w skórze nie dochodzi do zakłócenia poziomu melaniny. W przeciwieństwie do innych α-hydroksykwasów, które mają drobne cząsteczki, przenikają one w głąb skóry szybciej i nierównomiernie. Szybka penetracja powoduje zaczerwienienie i podrażnienie, co może być przyczyną pojawienia się przebarwień u osób z ciemniejszą karnacją (skóra reaguje na podrażnienie produkując nadmiar pigmentu). Kwas migdałowy znalazł również zastosowanie w walce z melasmą (inna nazwa ostuda, chloasma), powstającą w wyniku zaburzeń (wahań) hormonów, głównie w trakcie ciąży lub przyjmowania doustnych środków antykoncepcyjnych. Melasma objawia się jako hiper-pigmentacja, zazwyczaj w rejonach twarzy (policzki, czoło, broda). Zabiegi z kwasem pomagają w rozjaśnianiu „plam”, poprawiając zarówno koloryt, jak i kondycję skóry. Alfa-hydroksykwasy wspomagają rotację komórek, usuwają martwe komórki z powierzchni skóry, a także wspomagają wygładzanie zmarszczek, stymulując syntezę kolagenu. Fenomen kwasu migdałowego polega na jego wielokierunkowym zastosowaniu, nie tylko w zabiegach pielęgnacyjnych, lecz również w medycynie. Lata stosowania w gabinetach kosmetycznych i medycznych pokazały, że kwas migdałowy wykazuje bardzo dobre działanie na wiele problemów skórnych, przy czym jest bezpieczny nawet w wysokich stężeniach.

Literatura [1]. Wójcik A., Kubiak M., Rotsztejn H., 2013. Influence of azelaic and mandelic acid peels on sebum secretion in ageing women. Postępy Dermatol Alergol. 2013 Jun; 30(3): 140–145. [2]. Motamedifar M., Bazargani A.,Namazi M.R., Sarai H.S.E.,2014. Antimicrobial Activity of Mandelic Acid Against MethicillinResistant Staphylococcus aureus: a Novel Finding with Important Practical Implications World Applied Sciences Journal 31 (5): 925-929, 2014. [3]. Figueiredo Yokomizo V.M., Henneberg Benemond T.M., Chisaki Ch., Henneberg Benemond P.Chemical peels: review and practical applications.

Kwas migdałowy pobudza naturalne procesy regeneracyjne w skórze, co prowadzi do poprawy jej właściwości fizjologicznych

[4]. Wysocka A., Giziński S., Lechowski R., 2014. Metaloproteinazy macierzy – ich struktura oraz znaczenie. Życie Weterynaryjne • 2014 • 89(3)

UV. Co więcej może być on stosowany nawet u osób z wysokim fototypem, gdyż nie powoduje przebarwień. Kwas przenika przez naskórek powoli i równomiernie, co jest idealne dla skóry wrażliwej. Jego dodatkową zaletą jest zapobieganie przebarwieniom pozapalnym. Znalazł również zastosowanie w leczeniu trądziku oraz blizn potrądzikowych. Badania przeprowadzone przez Garg i wsp., wskazują, że kombinacja kwasu salicylowego i migdałowego jest bardzo skuteczna w leczeniu aktywnego trądziku oraz przebarwień potrądzikowych w porównaniu do tradycyjnych peelingów kwasem glikolowym, z mniejszą ilością skutków ubocznych. Po zabiegach z wykorzystaniem kwasu migdałowego nie obserwuje się podrażnienia skóry i pojawienia się rumienia, które często towarzyszą leczeniu skóry (np. z wykorzystaniem kwasu glikolowego). W niektórych badaniach wykazano, że kwas migdałowy jest użyteczny w hamowaniu pigmentacji, leczeniu stanów zapalnych w trądziku torbielowatym czy odmładzaniu skóry. Stosowany w różnych stężeniach (od 20 – 160 mg/ml) in vitro wykazuje działanie antybakteryjne na różne szczepy bakterii (w tym na Staphylococcus ureus, Bacillus proteus, E.coli czy Aerobacter aerogenes). W przypadku chemicznego złuszczania za pomocą kwasu migdałowego jest mniejsze prawdopodobieństwo wystąpienia zrogo-

[5]. Kapuścińska A., Nowak I., 2015. Zastosowanie kwasów organicznych w terapii trądziku i przebarwień skóry. Postepy Hig Med Dosw (online), 2015; 69: 374-383. [6]. http://dorotasierakowska.prv.pl/pliki/Omowienie%20skladnikow%20aktywnych%20w%20peelingach%20kosmetycznych.pdf [7]. Rendon M.I., Berson D.S., Cohen J.L.,Roberts W.E.,Starker I.,Wang B.,2010. Evidence and Considerations in the Application of Chemical Peels in Skin Disorders and Aesthetic Resurfacing. Journal List J Clin Aesthet Dermatol v.3(7); 2010 Jul PMC2921757 [8]. VIJAY KUMAR GARG,SURABHI SINHA, RASHMI SARKAR,2008. Glycolic Acid Peels Versus Salicylic–Mandelic Acid Peels in Active Acne Vulgaris and Post-Acne Scarring and Hyperpigmentation: A Comparative Study. CHEMICAL PEELS FOR ACNE. [9]. Adamski Z. Kaszuba A.,2010. Dermatologia dla kosmetologów, wyd. Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2010. [10]. Hussain i wsp.,2012. Studies of Binary Complexes of Metal Ions with Mandelic Acid by Potentiometry. Chemistry Journal (2012), Vol. 02, Issue 06, pp. 206-209 [11]. Wang H., Sun H., Wei D., 2013. Discovery and characterization of a highly efficient enantioselective mandelonitrile hydrolase from Burkholderia cenocepacia J2315 by phylogeny-based enzymatic substrate specificity prediction. Wang et al. BMC Biotechnology 2013,13:14 http://www.biomedcentral. com/1472-6750/13/14

2/2015

e-wydanie do pobrania na: www.farmacom.com.pl

66 | surowce

artykuł sponsorowany

OTUL SKÓRĘ LUSKSUSEM z DC 3901 Liquid Satin Blend Współczesne wymagania stawiane producentom kosmetyków już dawno wyszły poza sferę tradycyjnej pielęgnacji. Aby sprostać potrzebom konsumentów trzeba się wspiąć na wyżyny, jednocześnie pamiętając, że przystępność cenowa kosmetyku na półce sklepowej bardzo ogranicza wodze fantazji.

Renata Borzymińska Biesterfeld Chemia Specjalna Sp. z o.o.

prawa jest o tyle trudniejsza, że dzisiejsi konsumenci poszukują nie tylko produktów wielofunkcyjnych, ale takich które dostarczają niezapomnianych doznań i poczucia pełnej satysfakcji podczas aplikacji. Pragną nie tylko dostosowania do indywidualnych potrzeb ale także zachwycających wrażeń, których dostarczają im zmysły. Chcą czuć się wyjątkowo wyróżnieni w poczuciu otaczającego ich luksusu i prestiżu. Jak ofiarować skórze poczucie zachwycającej pielęgnacji, która pobudza zmysły a tym samym stworzyć kosmetyk, który wcale nie musi stać na półce przeznaczonej tylko dla preparatów luksusowych? Firma Dow Corning stworzyła nowy produkt o niespotykanym wcześniej profilu sensorycznym, zapewniającym wyjątkową wydajność i luksusowo - satynowe odczucie na skórze. Produkt, który pozwoli na odprężenie w iście królewskim stylu! Dow Corning® 3901 Liquid Satin Blend to nowatorskie podejście do tematu. Tekstura wcześniej nie spotykana w ofercie firmy i bardzo unikalna pod względem aplikacyjnym. Pozwala na otrzymanie produktów o wyjątkowej sensoryce zbliżonej do tego co oferują klasyczne elastomery silikonowe

ale efekt ten jest dodatkowo pogłębiony o odczucie bogatego nawilżenia skóry. Z technicznego punktu widzenia Dow Corning® 3901 Liquid Satin Blend (INCI: Dimethicone (and) Dimethicone/Vinyl Dimethicone Crosspolymer) to połączenie polimeru o wysokiej masie cząsteczkowej i dimetikonu o niskiej lepkości (2cSt). Najłatwiej wprowadzić go do fazy olejowej, choć może być również wyprowadzony do gotowej emulsji pod warunkiem, że jest ona lepkością zbliżona do lepkości surowca. Dla ułatwienia można go także rozrzedzić dimetikonem lub innym nie polarnym olejem. Pierwsze wrażenie przy zapoznaniu się z tym surowcem może być mylące. Jego unikalna struktura sprawia wrażenie lepkiego i ciągnącego się żelu. Błyskawicznie przywołuje na myśl efekt podobny do klasycznych klejów stosowanych w domu, których na pewno nie chcielibyśmy nałożyć na skórę. Jeśli jednak przezwyciężymy tą niechęć i zaryzykujemy, wrażenie sensoryczne jest skrajnie różne od spodziewanego. Doznajemy wyjątkowej gładkości i bardzo przyjemnego poślizgu, który odgrywa istotną rolę w produktach gotowych ułatwiając aplikację.

2/2015

Dow Corning® 3901 Liquid Satin Blend może być stosowany w bardzo szerokiej gamie produktów gotowych. Od kremów pielęgnacyjnych do twarzy, przez balsamy do ciała, tzw. kremy alfabetyczne (BB, CC, DD, etc), szeroko pojętą kosmetykę dekoracyjną na preparatach pod oczy kończąc. Bez względu na to jakiego rodzaju receptury opracowujemy, czy jest to emulsja woda w oleju, olej w wodzie czy preparat zupełnie bezwodny, mamy możliwość stworzyć produkt, który na długo pozostawi zaskakujące wrażenia. Trendy kosmetyczne dyktowane przez gwiazdy czy ogólnie pojętych celebrytów spotykają się z bardzo szerokim odbiorem zarówno za pośrednictwem mediów społecznościowych jak i tych tradycyjnych. Konsumenci chcąc być jak najbardziej „trendy”, ulegają im, a przez to ich wymagania znacząco rosną. Sami chcą się czuć celebrytami i doświadczać tego samego co ich idole. Dow Corning® 3901 Liquid Satin Blend może odegrać bardzo istotną rolę w spełnieniu tego pragnienia, przynajmniej w sferze pielęgnacji skóry. Na podstawie materiałów firmy Dow Corning®.

e-wydanie do pobrania na: www.farmacom.com.pl

68 |

Wymagania prawne

dla surowców kosmetycznych

Rozporządzenie 1223/2009/WE, które zastąpiło dyrektywę kosmetyczną 76/768/EWG, obowiązujące w pełni od 11 lipca 2013r. szczegółowo reguluje wymogi dotyczące bezpieczeństwa, dokumentacji i warunków obrotu kosmetykami. Nie są to jednak jedyne obowiązki jakie dotyczą producentów, importerów i dystrybutorów kosmetyków. W wielu przypadkach przedsiębiorcy branży kosmetycznej podlegają również regulacjom prawnym dotyczącym np. surowców kosmetycznych.

Klaudia Jeżewska Specjalista ds. Oceny Bezpieczeństwa Kosmetyków THETA Doradztwo Techniczne

Wykaz składników Zgodnie z rozporządzeniem 1223/2009/ WE (tzw. rozporządzeniem kosmetycznym) wykaz składników zgodny z międzynarodow ym nazewnictwem składników kosmetycznych (INCI), których oficjalny zbiór stanowi Decyzja Komisji z dnia 9 lutego 2006 powinien być umieszczony na opakowaniu kosmetyku. Składnik kosmetyku oznacza każdą substancję lub mieszaninę celowo zastosowaną w procesie wytwarzania produktu kosme-

tycznego. Jednakże za składniki produktu nie są uważane: zanieczyszczenia stosowanych surowców, dodatkowe materiały techniczne wykorzystane do przygotowania, lecz niewystępujące w produkcie. Zgodnie z definicją składnika kosmetyku przedstawioną w art. 19 rozporządzenia kosmetycznego skład produktu stanowią zarówno wszystkie substancje bezpośrednio dodawane jak i wszystkie substancje wchodzące w skład mieszanin chemicznych, dodawanych do receptury. Z jednym wyjątkiem. Materiały wchodzące w skład kompozycji zapachowych i aromatycznych np. rozpuszczalniki czy nośniki nie muszą znaleźć się na tej liście. Dodatki zapachowe i aromatyczne oraz surowce, z których je wytworzono określane są terminem „parfum” lub „aroma”. W tych terminach zawierają się składniki tych kompozycji. Dodatkowo oprócz terminu określającego np. kompozycję zapachową w wykazie należy umieścić substancje znajdujące się w produkcie z załącznika III do rozporządzenia 1223/2009/WE, które mogą mieć działanie alergizujące - tzw. 26 potencjalnych alergenów np. limonen, geraniol. Lista składników kosmetyków na opakowaniu ma na celu zapewnienie przejrzystości oraz daje konsumentom odpowiednie informacje na temat produktu. Szczegółowy wykaz alergenów umożliwia uniknięcie (np. przez osoby uczulone) nietolerowanych składników. Ponadto ujednolicony skład na opakowaniach kosmetyku pomaga organom kontroli w nadzorze rynku.

2/2015

Przemysł kosmetyczny a REACH REACH to skrócona nazwa Rozporządzenia (WE) numer 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006 r, które określa zasady rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów oraz utworzenia Europejskiej Agencji Chemikaliów (ECHA). REACH to pierwsze litery angielskich słów - Registration, Evaluation, Authorisation of Chemicals. Rozporządzenie obejmuje produkcję i wprowadzanie do obrotu substancji i mieszanin w Unii Europejskiej. Główna zasada rozporządzenia to nałożenie odpowiedzialności na przemysł, który ma obowiązek zapewnić, że substancje zawarte w produktach nie będą negatywnie wpływać na zdrowie człowieka i środowisko, oczywiście z pewnym zastrzeżeniem w normalnych i racjonalnie przewidywanych warunkach stosowania. Surowce kosmetyczne, będące substancjami oraz składniki surowców, będących mieszaninami stosowane w produktach kosmetycznych są objęte zakresem rozporządzenia REACH. Podstawowym ograniczeniem obrotu substancjami jest obowiązek rejestracji nałożony na każdego importera lub producenta substancji chemicznych, który wprowadza substancję w jej postaci własnej lub w mieszaninach i niektórych wyrobach w przypadku przekroczenia tonażu produkcji lub importu powyżej 1 tony na rok. Obowiązki dotyczące substancji chemicz-

e-wydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

69 nych nałożone przez rozporządzenie REACH to: jak już wspomniano rejestracja, ocena substancji i dokumentacji rejestracyjnych, autoryzacja szczególnych zastosowań substancji wzbudzających szczególne obawy, ograniczenia dla innych niepokojących substancji, komunikacja w ramach łańcucha dostaw oraz komunikacja publiczna. REACH opiera się na trzech zasadach: • przemysł (producenci, importerzy i dalsi użytkownicy) jest odpowiedzialny za zapewnienie, że substancje nie mają niekorzystnego wpływu na zdrowie ludzi i/ lub bezpieczeństwo środowiska • zasada „brak danych, brak obrotu” • zasada ostrożności Należy pamiętać, że wymogi rozporządzenia REACH nie odnoszą się bezpośrednio do produktów kosmetycznych, które są mieszaninami chemicznymi. Pośrednio jednak, w pewnych przypadkach producent, importer lub dystrybutor kosmetyku może znaleźć się w zakresie stosowania rozporządzenia REACH, o czym warto pamiętać. Producenci kosmetyków, pozyskujący surowce do produkcji z terenu Unii Europejskiej, są zgodnie z rozporządzeniem REACH dalszymi użytkownikami substancji chemicznych. Ich obowiązki polegają przede wszystkim na bezpiecznym użyciu składników kosmetyków zgodnie z informacjami zawartymi w karcie charakterystyki substancji i scenariuszach narażenia oraz do przekazywania dostawcom surowców informacji o zakresie zastosowań substancji. Inne podmioty handlowe np. podmioty dodatkowo pośredniczące w sprzedaży kosmetyków, hurtownie są dystrybutorami substancji chemicznych. Nie są tym samym dalszymi użytkownikami. Zarówno dystrybutorzy jak i dalsi użytkownicy nie mają obowiązku rejestrowania substancji chemicznych. Dystrybutorzy (podmioty handlowe) nie podlegają obowiązkom dalszych użytkowników, czyli nie

przekazują informacji o zastosowaniach zidentyfikowanych substancji. Istnieją również inne sytuacje, w których dystrybutorów i producentów kosmetyków rozporządzenie REACH dotyczy. W przypadku produkcji tzw. marek własnych kosmetyków lub zlecania produkcji (z substancji produkowanych na obszarze Unii Europejskiej) i występowania jako podmiot wprowadzający kosmetyki do obrotu, nie jest się wówczas zgodnie z rozporządzeniem REACH dystrybutorem, ale dalszym użytkownikiem substancji chemicznych. Jeżeli podmiot handlowy (producent, importer) wytwarza składniki kosmetyków (produkuje substancje chemiczne), importuje kosmetyki spoza Unii Europejskiej albo wytwarza produkty kosmetyczne z substancji importowanych spoza obszaru Unii Europejskiej, staje się rejestrującym i ma obowiązek rejestracji wszystkich substancji w y twarzanych lub importowanych do Unii Europejskiej w postaci własnej lub w postaci mieszanin (np. kosmetyków). Oczywiście w przypadku jeżeli przekroczy odpowiedni tonaż. Z punktu widzenia przemysłu kosmetycznego rozporządzenie REACH usprawniło wiele mechanizmów rynkowych oraz poprawiło komunikacje pomiędzy poszczególnymi uczestnikami łańcucha dostaw. Z drugiej jednak strony obowiązek rejestracji i związanych z nim opłat ponoszonych do Europejskiej Agencji Chemikaliów może ograniczyć dostępność niektórych składników kosmetycznych. Dostawcy mogą zdecydować o zaprzestaniu produkcji lub importu pewnych składników, jeśli uznają że koszty rejestracji będą zbyt wysokie.

Rozporządzenie CLP a sektor kosmetyczny Rozporządzenie (WE) nr 1272/2008 w sprawie klasy f ikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin (CLP -

Classification, Labelling, Packaging) z dnia 20 stycznia 2009 r. to kolejny niezwykle istotny akt prawny nakładający szereg obowiązków na podmioty handlowe zajmujące się obrotem mieszaninami i substancjami chemicznymi. Przepisy rozporządzenia wprowadzają w całej Unii Europejskiej nowy system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów oparty na globalnie zharmonizowanym systemie Organizacji Narodów Zjednoczonych (GHS ONZ). Wiele przepisów CLP jest ściśle powiązanych z przepisami wynikającymi z rozporządzenia REACH (1907/2006/WE), a także z innymi przepisami prawa wspólnotowego. Rozporządzenie CLP obowiązuje od 20 stycznia 2009 r., jednak nie wszystkie jego zapisy obowiązują od tej daty. W rozporządzeniu przewidziano okresy przejściowe, m.in. w odniesieniu do wprowadzania nowego systemu klasyfikacji, przekazywania informacji o zagrożeniach oraz pakowania substancji i mieszanin stwarzających zagrożenie (art. 61 CLP). Zgodnie z tym artykułem mieszaniny chemiczne (m.in. surowce kosmetyczne) muszą być klasyfikowane, oznakowane i pakowane od dnia 1 czerwca 2015 r. wyłącznie zgodnie z przepisami CLP. Oznacza to, iż po tej dacie do obrotu nie mogą być wprowadzane mieszaniny zaklasyfikowane i oznakowane wg starych zasad klasyfikacji. Podobna sytuacja miała miejsce w odniesieniu do substancji, z tym, iż tam datą graniczną był 1 grudnia 2010 r. Podobnie jak było to w przypadku substancji istnieje wyłączenie przewidziane dla mieszanin, które zostały już wprowadzone do obrotu przed 1 czerwca 2015 roku i mają jeszcze tzw. starą klasyfikację i oznakowanie (zgodnie z dyrektywą 1999/45/WE). Produkty takie mogą być jeszcze w obrocie, bez konieczności ich przeklasyfikowywania i oznakowania, najpóźniej do dnia 1 czerwca 2017 r. Przewidziano dwa lata na wyprzedanie towaru, tak by uniknąć

reklama

70 |

ponownego oznakowywania mieszanin już znajdujących się na rynku. Analizując obowiązki z perspektywy sektora kosmetycznego rozporządzenie CLP dotyczy jedynie surowców kosmetycznych czyli substancji i mieszanin używanych do produkcji kosmetyków, a nie gotowych produktów kosmetycznych. Dostawca surowca kosmetycznego ma obowiązek przekazać kartę charakterystyki w przypadku, gdy dany surowiec kosmetyczny jest klasyfikowanych jako niebezpieczny lub posiada w swoim składzie, w określonym stężeniu, komponenty klasyfikowane jako stwarzające zagrożenie np. ekstrakt roślinny z niewielkim dodatkiem środków konserwujących. Dla surowców bezpiecznych np. oleje, allantoina poszczególni uczestnicy łańcucha dostaw mają obowiązek przekazywać informacje dla substancji dla których nie jest wymagana karta charakterystyki (art. 32 rozporządzenia REACH). Ponieważ karta charakterystyki jest dokumentem bardziej znanym i rozpoznawalnym niż informacja o substancji zgodna z art. 32 REACH przekazywanie kart charakterystyki dla surowców które nie niosą zagrożenia stało się częstą praktyką. Z punktu widzenia dostawców kosmetyków istotny może być fakt, że nie ma obowiązku przekazywania karty charakterystyki dla gotowych produktów kosmetycznych. Mówi o tym art. 2 pkt 6 rozporządzenia REACH, któr y obok innych produktów gotowych np. produktów leczniczych i weterynaryjnych wyłącza kosmetyki spod obowiązków tytułu IV. Producenci i dystrybutorzy kosmetyków nie podlegają obowiązkom przekazywania informacji w postaci karty charakterystyki produktu kosmetycznego. Dla gotowych produktów kosmetycznych, które podlegają rozporządzeniu kosmetycznemu należy wykonać ocenę bezpieczeństwa produktu, która bardziej szczegółowo

określa ewentualny wpływ danej substancji, mieszaniny chemicznej jaką jest kosmetyk na bezpieczeństwo konsumenta.

Ograniczenia dla surowców kosmetycznych Rozp or z ą dzenie kosm e t yc zn e nr 1223/2009/WE reguluje także pewne aspekty dotyczące surowców kosmetycznych i wprowadza ograniczenia dotyczące niektórych substancji. Przede wszystkim szczegółowo zdefiniowane są surowce, które nie mogą znaleźć się w produktach kosmetycznych: substancje znajdujące się w załączniku II oraz substancje, wymienione w załączniku III, dla których wymogi określone w rozporządzeniu nie zostały spełnione. Rozporządzenie wprowadza także zakaz stosowania substancji sklasyfikowanych jako CMR (rakotwórcze, mutagenne, działające szkodliwie na rozrodczość) kategorii 1A, 1B, 2 (stosowanie możliwe, ale pod pewnymi warunkami), które znajdują się w załączniku VI do rozporządzenia 1272/2008/WE (CLP). Zakaz dotyczy substancji, które posiadają tzw. klasyfikację urzędową tzn. znajdują się w załączniku VI rozporządzenia CLP lub aktach prawnych zmieniających i dostosowujących do postępu technicznego (tzw. ATP). W kartach charakterystyki możemy spotkać czasami różne klasyfikacje substancji (takich, które nie zostały zawarte w listach do rozporządzenia CLP), nadane przez producentów lub innych uczestników łańcucha dostaw. Jeśli rozważamy czy dana substancja jest zakazana ze względu na klasyfikację CMR należy się kierować klasyfikacją urzędową. Substancje chemiczne podlegają ciągłej ocenie, wskutek czego dostępne listy są uaktualniane. W ten oto sposób rozporządzenie CLP wpływa pośrednio na branżę kosmetyczną poprzez nakładanie obowiązku wycofywania z obrotu substancji, które otrzymały nowa niekorzystną klasyfikację. Często zdarza się, iż surowce powszechnie używane od wielu lat w kosmetykach, nagle otrzymują klasyfikację jako substancja CMR. Narzucone terminy (zgodnie z art. 15 rozporządzenia 1223/20 09/ WE obowiązuje automatyczny zakaz stosowania tej substancji w produktach kosmetycznych od dnia rozpoczęcia stosowania klasyfikacji) są niewystarczające na ocenę substancji pod kątem możliwości zastosowania jej w kosmetykach. Bardzo potrzebne są w takich przypadkach wydłużone terminy przejściowe, umożliwiające producentom dostosowanie się do wymogów prawnych (m.in. zmiany receptur). Mechanizmy

2/2015

prawne doprowadziły jednak do sytuacji, kiedy przedsiębiorcy nie mają czasu i możliwości skutecznej obrony składnika. Przykładem takiej substancji jest chlorowodorek poliheksametylenu biguanidyny (PHMB) powszechnie stosowany konserwant kosmetyczny. PHMB został sklasyfikowany jako rakotwórczy kategorii 2 z dniem 1 stycznia 2015 roku zgodnie z rozporządzeniem Komisji (UE) nr 944/2013 z dnia 2 października 2013 r. (5 ATP), zmieniającym zał. VI rozporządzenia CLP. Mimo to zakazana substancja nadal znajduje się na liście konserwantów dopuszczonych do stosowania w kosmetykach (załącznik V rozporządzenia 1223/2009), co świadczy o braku zgodności pomiędzy prawem sektorowym, a innymi regulacjami.

Podsumowanie Rozporządzenie kosmetyczne nałożyło na przedsiębiorców szereg zobowiązań, których głównym celem jest zapewnienie bezpieczeństwa konsumenta. Nie są to jednak jedyne obowiązki jakie dotyczą przedsiębiorców z branży kosmetycznej. W artykule przedstawiono najważniejsze obowiązki i ograniczenia związane z regulacjami dotyczącymi surowców używanych do produkcji kosmetyków. Producenci, importerzy i dystrybutorzy kosmetyków powinni śledzić zmiany prawne zarówno bezpośrednio w ynikające z regulacji kosmetycznych, ale także powinni być świadomi innych obowiązków, które ich dotyczą i są związane ze sposobem i rodzajem prowadzonej działalności.

Literatura 1.

Rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH) i utworzenia Europejskiej Agencji Chemikaliów

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1272/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1223/2009 z dnia 30 listopada 2009 r. dotyczące produktów kosmetycznych

Rozporządzenie Komisji (UE) nr 944/2013 z dnia 2 października 2013 r. dostosowujące do postępu naukowo-technicznego rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1272/2008

www.cosmeticseurope.eu/safety-and-sciencecosmetics-europe/reach-and-chemicals.hTMl

www.chemikalia.gov.pl/informacje_ogolne3.hTMl

www.reach.gov.pl

e-wydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

Nowe trendy w konserwacji produktów kosmetycznych Zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie produktów kosmetycznych (WE) nr 1223/2009 kosmetyk musi być bezpieczny dla konsumenta w normalnych lub dających się racjonalnie przewidzieć warunkach stosowania. Ocena bezpieczeństwa stosowania kosmetyków jest zatem jednym z najważniejszych aspektów rozpatrywanych przed wprowadzeniem kosmetyku do obrotu. Kluczowym elementem tej oceny jest czystość mikrobiologiczna. Aby zabezpieczyć produkty przed kontaminacją, a tym samym umożliwić ich bezpieczne stosowanie w całym okresie przydatności do użytku, producenci stosują konserwanty.

Magdalena Krulikowska Wyższa Szkoła Zawodowa Kosmetyki i Pielęgnacji Zdrowia; Scientific & Regulatory Affairs, Henkel Polska

e-wydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

2/2015

72 |

Dość popularnym sposobem konserwacji kosmetyków jest stosowanie wysokiej czystości (powyżej 90-95%) monoestrów gliceryny i kwasów tłuszczowych

omisja Europejska podkreśla, że specyfikacja mikrobiologiczna czy glikol propylenowy. Działanie konserwujące w przypadku glicepowinna być „szczególnie” rozpatrzona w przypadku kosmeryny obserwowane jest dopiero powyżej 40%, dla glikolu propylenotyków stosowanych w okolicach oczu, na błony śluzowe, na skórę wego czy metylopropandiolu funkcja ta widoczna jest już nieco pouszkodzoną, u dzieci w wieku poniżej trzech lat, u osób starszych wyżej 15-20%. Wraz ze wzrostem łańcucha alkilowego siła działania i osób, u których obserwuje się nieprawidłowe reakcje immunoloprzeciwbakteryjnego glikoli również zaczyna rosnąć. Glikol butylenogiczne. Oznacza to nie tylko konieczność utrzymania jakości mikrowy wspomaga konserwację przy 10% stężeniu, glikol pentylenowy bilogicznej tych produktów, ale również dokonanie oceny narażenia i heksanodiol wykazują to samo działanie już przy 4-5%, podczas konsumenta na użyte w kosmetyku konserwanty. Komitet Naukogdy glikol kaprylowy nieco powyżej 1%. wy ds. Bezpieczeństwa Konsumentów (SCCS) coraz częściej poddaje Innym przykładem preservative booster są niskocząsteczkowe w wątpliwość bezpieczeństwo wielu konserwantów znajdujących się kwasy organiczne i ich sole (kwas cytrynowy, mlekowy i mleczany). w wykazie substancji konserwujących dozwolonych w produktach Dość popularnym i coraz częściej spotykanym sposobem konserkosmetycznych. Na podstawie przedstawionych przez SCCS opinii, wacji kosmetyków jest stosowanie wysokiej czystości (powyżej 90w dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej publikowane są kolejne 95%) monoestrów gliceryny i kwasów tłuszczowych (kwasów laurozporządzenia ograniczające stosowanie konserwantów i ich mierynowego, kaprynowego, kaprylowego i undecylowego). Kolejnym szanin w kosmetykach. Tylko od kwietnia 2014 roku do dziś około przykładem surowców należących do tzw. wzmaczniaczy konser10 konserwantów zostało ograniczonych w zakresie stosowania wantów jest stosowana już od końca dwudziestego wieku etyloheklub całkowicie wykluczonych sylogliceryna czy sól tetrasodowa z załącznika V Rozporządzenia kwasu etylenodiaminotetraocto1223/2009. Problem dotyczy Tylko od kwietnia 2014 roku do dziś około wego (EDTA). powszechnie stosowanych suMimo, że surowce o wyżej 10 konserwantów zostało ograniczonych rowców jak triklosan, parabeopisanych, różnorodnych właściw zakresie stosowania lub całkowicie ny, metylochloroizotiazolinon wościach znane są w przemyśle wykluczonych z załącznika i metyloizotiazolinon. Inne konkosmetycznym od lat, w ostatV Rozporządzenia 1223/2009 serwanty nadal znajdują się nim czasie coraz większą uwagę na cenzurowanym, a Komisja przywiązuje się do możliwości Europejska planuje kolejne zmiany. Taki stan rzeczy zmusza przewykorzystania ich dodatkowej funkcji, jaką jest wspomaganie konmysł i badaczy do poszukiwania innych, skutecznych form ochrony serwacji. Dowodem tego jest badanie z 2014 r. przeprowadzone kosmetyków przed zakażeniami bakteryjnymi. przez pracowników laboratorium EXPERTOX nad wpływem etanoOdpowiedzią na pojawiające się zaostrzenia w regulacjach prawlu, pH i aktywność wody na jakość mikrobiologiczną kosmetyków. nych jest skierowanie uwagi producentów w stronę surowców, które Jak wiadomo aktywność wody bezpośrednio wpływa na wzrost miwspomagają proces konserwacji (tzw. wzmacniacze konserwantów kroorganizmów, a co za tym idzie na stabilność mikrobiologiczną – ang. preservative booster) mimo, iż nie zaliczają się do klasyczi przydatność produktu do użytku. Wydaje się być zatem logiczne, nych konserwantów. Najczęściej są to substancje powszechnie stoże aktywność wody jest kluczowym parametrem rozpatrywanym sowane w kosmetykach i kojarzone z takimi funkcjami jak nawilżepodczas tworzenia receptur jak również samych procesów technonie skóry czy kondycjonowanie włosów. Niemniej surowce te użyte logicznych. Podczas eksperymentu monitorowano wpływ różnych w odpowiednio wysokich stężeniach wykazują działanie bakteriokombinacji wyżej wymienionych parametrów na zdolność do konstatyczne. Przykładem takich substancji są niskocząsteczkowe alkoserwacji produktów kosmetycznych. Oceny dokonywano przy użyhole, jak izopropanol i etanol oraz polialkohole (poliole), jak gliceryna ciu testu obciążeniowego ISO 11930:2012. Przeprowadzone bada-

2/2015

e-wydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

nia wykazały, że zastosowanie etanolu w wysokim stężeniu, przy jednoczesnej regulacji pH układu może skutecznie hamować rozwój bakterii. Dodatkowo badacze udowodnili, że zastosowany system konserwujący jest skuteczny nawet przy wysokiej aktywności wody (powyżej 0,6, a nawet 0,8). W swojej pracy wykazali, że nawet bez obecności konserwantów można było zagwarantować mikrobiologiczną stabilność produktu kosmetycznego jedynie poprzez odpowiednie ustawienie wybranych parametrów. Wśród producentów oraz formulatorów obserwuje się coraz silniejszy trend poszukiwania naturalnych sposobów ochrony kosmetyków przed kontaminacją. Tego rodzaju rozwiązaniem, przy wykorzystaniu pszenicy i jej pochodnych, zainteresowała się grupa naukowców pod kierunkiem E.J. Choi. Ocenili oni skuteczność antyoksydacyjną oraz antybakteryjną przeciw szczepom Escherichia coli, Salmonella typhimurium, i Staphylococcus aureus ekstraktów kilku odmian pszenicy. Wyciągi przygotowywane były poprzez ekstrakcję octanem etylu. Przeprowadzone badania wykazały, że m.in. ekstrakt z pszenicy zwyczajnej może z powodzeniem być wykorzystywany jako potencjalny, naturalny surowiec wspomagający ochronę kosmetyku przed kontaminacją bakteryjną.

stawę do dalszych badań nad prezentowanym przez badaczy mechanizmem ochrony kosmetyków przed rozwojem drobnoustrojów. Również srebro poza swoimi walorami estetycznymi cenione jest już od czasów starożytnych za swoje właściwości bakteriostatyczne. Skutkiem poszerzającego się zainteresowania tą cechą srebra jest wprowadzenie w dniu 9 sierpnia 2014 r. Rozporządzeniem nr 866/2014 na pozycji 59 załącznika V nowego konserwantu o nazwie Citric acid and Silver citrate. Dopuszczalne możliwe stężenie surowca to 0,2% co w przeliczeniu na srebro daje 0,0024% . Komisja SCCS uznała, że w takich ilościach nie stanowi on zagrożenia dla zdrowia konsumentów, zarówno jako konserwant, jak i substancja czynna w dezodorantach i antyperspirantach. Bakteriostatyczne właściwości srebra wykorzystała również grupa naukowców reprezentujących firmę Henkel. W tym przypadku srebro w postaci halogenków przed wprowadzeniem do kosmetyku osadzone zostaje na nośniku krzemianowym lub talku. Na koniec warto przyjrzeć się opakowaniom, które z dotychczasowych form cylindrycznych słoiczków z szerokim, zakręcanym nakrętką otworem przyjmują bardziej skomplikowane kształty. Znane są już pojemniki z dozownikiem bezpowietrznym (Patent US20120006853), który W artykule „New alternaZastosowanie etanolu w wysokim podczas dozowania kosmetyku tives to cosmetics preservastężeniu, przy jednoczesnej regulacji nie wtłacza do niego powietrza tion” również opisano przepH układu może skutecznie z zewnątrz chroniąc go w ten ciwbakteryjną skuteczność hamować rozwój bakterii sposób przed drobnoustrojaznanych ekstraktów roślinnych mi. Innym wynalazkiem (Patent z Lonicera caprifoleum (WicioUS20120261029) jest pojemnik do kosmetyków płynnych z elekrzew przewierceń) i Lonicera japonica (Wiciokrzew japoński) mentem zasysającym porcję produktu i umożliwiającym dozowanie w kombinacji z kaprylanem glicerolu i / lub kwasem lewulinowym, kosmetyku przy jak najmniejszym kontakcie z otoczeniem. kwasem p-anyżowym i etanolem. Opracowano serię kwaśnych Podsumowując, Komisja SCCS wydając kolejne, niekorzystne dla (pH=5,5) form fizykochemicznych bazujących na wodzie (toniki, przemysłu konserwującego opinie zmusza producentów do poszuemulsje, roztwory środków powierzchniowo czynnych, zawiesiny kiwania nowych, lepszych i bezpieczniejszych systemów gwarantuw emulsjach lub hydrożelach). Skuteczność systemów konserwujących jakość mikrobiologiczną. Najsilniej wybijającym się trendem jących została zbadana przy wykorzystaniu testów obciążeniowych przeprowadzonych wg wymagań Farmakopei Europejskiej jest stosowanie naturalnych surowców wspierających działanie w nienaruszonym produkcie oraz po 3 tygodniach użytkowania. konserwujące, które pozwalają na tworzenie kosmetyków pozbaZaprojektowane przez badaczy i zakonserwowane opracowanymi wionych klasycznych konserwantów lub z ich minimalną ilością. mieszaninami szampony do włosów, żele pod prysznic i balsamy Produkty takie nazwane są z języka angielskiego „self-preserving nawilżające spełniły kryteria najwyższej kategorii A (wg testu cosmetics” i cieszą się coraz większą popularnością również na rynobciążeniowego), podczas gdy mleczka do demakijażu, balsamy ku polskim. antycellulitowe, toniki, peelingi spełniły kryteria kategorii B. DoBibliografia datkowo oceniono wpływ substancji zapachowych o znanych wła1. M. Sikora, 2011, Konserwanty – konieczność stosowania, kosmetyki tradyściwościach przeciwbakteryjnych na skuteczność zastosowanego cyjne, kosmetyki naturalne,http://www.biotechnologia.pl/biotechnologiasystemu utrzymania jakości mikrobiologicznej opracowanych koportal/info/kosmetologia/34_artykuly-opracowania/ [dostęp: 14.04.2011]. 2. W. Kamysz, P. Nadolski, Przeciwbakteryjna aktywność peptydów ze skóry smetyków. Dodatek kompozycji zapachowych w ilości 0,3% w/w płazów, Annales Academiae Medicae Gedanensis, no. 35, s. 29-34. 2005 pozwolił na utrzymanie kategorii A podczas całego okresu użytko3. S. Kokura, O. Handa, T. Takagi, T. Ishikawa, Y. Naito, T. Yoshikawa, 2010, wania produktów. Zaprezentowane wyniki zapowiadają intensywSilver nanoparticles as a safe preservative for use in cosmetics, Nanomediny rozwój naturalnych mechanizmów ochrony przeciwbakteryjnej. cine: Nanotechnology, Biology, and Medicine, no. 6, s. 570-574. 4. E.J. Choi, E.-H. Ka, C.Y. Jo, S.-H. Jo, E. Apostolidis, M.S Lee, H.D. Jang, Potwierdzeniem powyższej tezy jest coraz częstsze wykorzystyY.I. Kwon, Comparison of the Antimicrobial and Antioxidant Activities of wanie w produktach kosmetycznych olejków eterycznych jak np. Selected Wheat Varieties, Food Sci. Biotechnol. 23(3): 791-797,2014 olejek goździkowy, tymiankowy, lawendowy, cynamonowy, czy z 5. S. Papageorgiou, A. Varvaresou, E. Tsirivas, C. Demetzos, New alternatives drzewa herbacianego, które w zależności od stężenia pozwalają to cosmetics preservation, International Journal of Cosmetic Science, 32, 107–123, 2010 znacznie zredukować lub całkowicie wyeliminować obecność kla6. B. Banowski, I.Breuer, N. Buse, B. Heide, G. Teckenbrock, B. Anderheggen, sycznych konserwantów. Cosmetic composition having suspensions of silver salt, EP2451426A2, Przykładem nietoksycznych a jednocześnie skutecznych i natu2011 7. Toly Korea, Inc., Case for cream cosmetics having airless pump, 2012 ralnych konserwantów są związki białkowe, a wśród nich antybio8. Yonwoo Co., Ltd, Liquid dropper allowing quantitive withdrawal, and a tyki peptydowe. Porównanie badanych „nowych” konserwantów cosmetic container equipped with the same, 2012 peptydowych z konserwantami konwencjonalnymi dały silną pod-

e-wydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

2/2015

74 |

Drobnoustroje

zanieczyszczające kosmetyki

Część III. Escherichia coli

Piotr Nowaczyk, Dorota Merlak Argenta Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Sp. K.

Spośród drobnoustrojów, które mogą powodować skażenie mikrobiologiczne kosmetyków należy wymienić Escherichia coli (pałeczkę okrężnicy). Do zanieczyszczenia mikrobiologicznego może dojść już na etapie pozyskiwania surowców, w czasie produkcji, jak i w trakcie późniejszego stosowania produktu kosmetycznego przez użytkownika.

scherichia coli jest orzęsioną (wykazującą niewielką zdolność do ruchu), Gram (-) ujemną, nieprzetrwalnikującą pałeczką o średnicy do 2µm i długości do 6µm, o małych wymaganiach odżywczych. Prowadzi metabolizm względnie beztlenowy – rośnie zarówno w warunkach tlenowych, jak i beztlenowych. Do najważniejszych cech biochemicznych tego drobnoustroju należy zdolność do fermentowania laktozy (kolonie laktozo - dodatnie), rozkład tryptofanu do indolu (indolo - dodatnie), a także wytwarzanie katalazy (katalazo – dodatnie) oraz brak zdolności do wytwarzania oksydazy cytochromowej (oksydazo – ujemne) [1,7]. Pierwsza z wymienionych cech pozwala różnicować E.coli na pożywce MacConkey’a, zawierającej w swym składzie laktozę jako jedyny cukier, co pozwala różnicować pałeczki laktozo – dodatnie od laktozo - ujemnych. Dzięki obecności w pożywce czerwieni obojętnej jako wskaźnika, bakterie rozkładające laktozę wybarwiają się na kolor różowo - czerwony [7] (zdj. 1). Bakterie te dobrze rosną w temperaturze 6 – 46°C (optimum 37°C) przy pH 4,4 – 9,0 (optimum 6,0 – 7,0), a minimalna aktywność wody, przy której obserwowany jest wzrost wynosi 0,95 [1]. Wiele ze szczepów E.coli może wytwarzać mikrootoczki, które decydują m.in. o ich chorobotwórczości [7]. Niektóre szczepy posiadają geny kodujące różne czynniki wirulencji, przez co wykazują zdolności chorobotwórcze. Geny te mogą być zlokalizowa-

ne m.in. na plazmidach, transpozonach lub bakteriofagach, co umożliwia przenoszenie cech na niechorobotwórcze szczepy E.coli lub nawet na pałeczki należące do innych gatunków [6]. Istotnym czynnikiem wirulencji E.coli są m.in. hemolizyny aktywnie wydzielane przez te komórki do środowiska zewnętrznego i hemolizyny związane z komórką bakteryjną. Substancje te, najczęściej o budowie białkowej lub lipidowej, powodują m.in. hemolizę (rozpad) erytrocytów, granulocytów i komórek śródbłonka, jak również apoptozę limfocytów oraz zaburzają naturalną zdolność komórek układu odpornościowego do fagocytozy patogenów [6], tym samym osłabiając zdolności obronne systemu odpornościowego. Ze względu na różne czynniki wirulencji, mechanizm działania i objawy kliniczne, drobnoustroje należące do tego gatunku podzielono na [1, 7]:

Zdj. 1. Escherichia coli ATCC® 8739 na pożywce agarowej MacConkey’a

2/2015

• Enteropatogenne E.coli (EPEC) – wykazują powinowactwo do komórek nabłonka jelita powodując jego degenerację. Pierwsze objawy pojawiają się po 12 – 72 godzinach od kontaktu z EPEC. Objawami zatrucia są śluzowe biegunki, bóle brzucha, nudności i wymioty oraz gorączka, a szczepy te są szczególnie niebezpieczne dla dzieci poniżej 2 r.ż. • Enterotoksyczne E.coli (ETEC) – kolonizują jelito cienkie, produkując dwa rodzaje enterotoksyn (ciepłochwiejną LT i ciepło stabilną ST). Szczepy ETEC powodują częste zachorowania w krajach rozwijających się, a w krajach rozwiniętych powodują tzw. „biegunkę podróżnych”. Objawy w postaci silnej biegunki pojawiają się po 8 – 44 godzinach od wniknięcia drobnoustroju do organizmu. • Enteroinwazyjne E.coli (EIEC) – nie wytwarzają toksyn, ale penetrują błonę śluzową okrężnicy. Objawy pojawiają się po 2 – 48 godzinach od infekcji i objawiają się obfitą śluzową biegunką z domieszką krwi, skurczowymi bólami brzucha, głowy i mięśni oraz gorączką. • Enterokrwotoczne E.coli (EHEC) – powodują zanik lub zaburzenie funkcji mikrokosmków jelita człowieka oraz objawy zespołu mocznicowo – hemolitycznego i zakrzepicy małopłytkowej u dzieci. Szczepy EHEC wytwarzają werotoksyny VT1 i VT2 oraz hemolizynę, co pozwala na wykorzystanie przez nie hemoglobiny jako źródła żelaza. Objawy dotyczą krwawych biegunek pojawiających się 3 – 4 dni po zakażeniu. • Enteroagregujące (EAEC) lub Adherencyjne (DAEC) E.coli – wywołują biegunki

e-wydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

75 u dzieci, jak również przewlekłe wodne biegunki dorosłych, występujące głównie w krajach słabo rozwiniętych. Pałeczka okrężnicy jest drobnoustrojem wchodzącym w skład naturalnej flory fizjologicznej jelita zdrowego człowieka, biorąc udział w rozkładzie substancji pokarmowych oraz syntetyzując witaminy z grupy B i K. Pałeczki te występują przejściowo na skórze i błonach śluzowych, ale mogą powodować także zakażenia oportunistyczne. Są przyczyną głównie zatruć pokarmowych, ale także zapalenia płuc i ucha środkowego, zakażeń układu moczowo – płciowego (w tym zakażeń płodu w trakcie ciąży), zapalenia szpiku, kości i stawów, a także mogą powodować ostre ropne zapalenie opon mózgowo – rdzeniowych u wcześniaków, niemowląt i osób w starszym wieku. Ponadto są odpowiedzialne za uogólnione infekcje – bakteriemie i posocznice oraz współtworzą zakażenia mieszane z innymi patogenami, np. beztlenowymi ziarenkowcami [1,6,7]. Jednym z surowców do produkcji kosmetyków jest woda. Może być stosowana jako wskaźnik kałowego zanieczyszczenia, co pozwala określić ryzyko skażenia wody. Zakażeniu może więc ulec już sam surowiec do produkcji kosmetyków. Ponadto niedostateczny stan higieniczny pracowników może powodować zanieczyszczenie mikrobiologiczne produktu na etapie jego wytwarzania. Z uwagi na to, że E.coli jest drobnoustrojem powszechnie występującym, który kolonizuje także układ pokarmowy człowieka, zachodzi duże prawdopodobieństwo skażenia produktów kosmetycznych tym patogenem podczas ich stosowania. Behravan i wsp. [cyt. 3] donoszą, że znaczna część nowych, nie otwieranych produktów kosmetycznych zawiera już E.coli, a wraz z używaniem kosmetyków gwałtownie wzrasta liczba skażonych opakowań, jak również ilość drobnoustrojów w samym produkcie. W normie PN - EN ISO 17516:2014 [4] ustalono limity mikrobiologiczne dla E.coli. Zakładają one nieobecność tego patogenu w 1 g lub 1 ml produktu specjalnego zastosowania

dla dzieci poniżej 3 r.ż., w okolice oczu lub błon śluzowych oraz tzw. inne produkty [2,4]. Metodę znormalizowaną wykrywania obecności E.coli w kosmetykach opisuje norma PN-EN ISO 21150:2010 [5] wprowadzająca normę europejską EN ISO 21150:2009. Dokument dostępny jest w PKN w języku polskim. Norma podaje ogólne zasady wykrywania obecności i identyfikacji mikroorganizmów należących do gatunku Escherichia coli w produktach, dla których istnieje ryzyko mikrobiologiczne zanieczyszczenia tym drobnoustrojem. Poziom ryzyka mikrobiologicznego określa się za pomocą analizy ryzyka. Wykrywanie E.coli zgodnie z niniejszą normą przeprowadza się w dwóch etapach. Pierwszy etap, to namnażanie próbki przez 20 - 72h w 32,5 ±2,5°C we wzbogaconej pożywce bulionowej, zawierającej odpowiednie środki neutralizujące przeciwdrobnoustrojowe cechy badanego produktu. Neutralizacja przeciwdrobnoustrojowych właściwości produktu powinna być zawsze sprawdzona przy pomocy szczepu wzorcowego E.coli ATCC® 8739 (lub równoważnego z innych kolekcji) zgodnie z procedurą podaną w pkt. 11 dokumentu. Podstawowym bulionem namnażającym zalecanym przez normę jest Eugon LT 100, chociaż mogą być użyte inne pożywki zawierające różne kombinacje środków dyspergujących i neutralizujących, takie jak bulion D/E czy bulion Letheen. Dla próbek o wysokiej aktywności przeciwdrobnoustrojowej może być przydatna technika filtracji membranowej, w której sączek po przefiltrowaniu próbki i przepłukaniu wprowadza się do bulionu [5]. Drugi etap badania, to przesiew namnożonej próbki na selektywną pożywkę agarową MacConkey’a tak, aby po 24 do 48 godz. inkubacji w 32,5 ±2,5°C uzyskać pojedyncze kolonie. Charakterystyczne dla E.coli kolonie są różowo - czerwone i mogą być otoczone strefą wytrąconej żółci. W przypadku stwierdzenia wzrostu charakterystycznych kolonii przeprowadza się identyfikację E.coli. Norma podaje testy identyfikacyjne, takie jak barwienie Grama (Gram – ujemne pa-

łeczki) oraz hodowla na agarowej pożywce Levine’a z eozyną i błękitem metylenowym (charakterystyczne metaliczne kolonie o niebiesko-czarnym zabarwieniu w świetle przepuszczonym). Dopuszcza się użycie innych testów hodowlanych i biochemicznych [5]. W przypadku uzyskania dodatnich wyników testów identyfikacyjnych wynik badania należy przedstawić jako: Obecność Escherichia coli w próbce S, gdzie S jest masą próbki produktu użytą do badania. W przypadku braku wzrostu charakterystycznych kolonii lub ujemnych testów potwierdzających, wynik wyraża się jako: Brak obecności Escherichia coli w próbce S. Norma dopuszcza również inne metody wykrywania E.coli, w tym metody zautomatyzowane, pod warunkiem wykazania ich równoważności lub dokonania walidacji metody innymi sposobami [5]. Przedstawione w niniejszej publikacji informacje dotyczące E.coli świadczą o uzasadnionej celowości umieszczenia tego drobnoustroju jako jednego ze wskaźników zanieczyszczenia mikrobiologicznego kosmetyków. W związku z tym regularne prowadzenie badań w kierunku E.coli zwiększa bezpieczeństwo stosowania produktów kosmetycznych.

Literatura 1.

Libudzisz Z., Kowal K., Żakowska Z. i wsp.: Mikrobiologia techniczna. Mikroorganizmy w biotechnologii, ochronie środowiska i produkcji Żywności. Wyd. Nauk. PWN. tom 2, Warszawa, 2008.

Nowaczyk P., Merlak D.: Limity mikrobiologiczne drobnoustrojów w produktach kosmetycznych według normy ISO/DIS 17516. Świat Przemysłu Kosmetycznego, 1, 54-55, 2014.

Obrębska K.B., Szczygła A., Matejczyk M.: Skażenia mikrobiologiczne surowców i produktów kosmetycznych. Post. Mikrobiol. 47, 65-71, 2008.

PN-EN ISO 17516:2014 Kosmetyki. Mikrobiologia. Limity mikrobiologiczne.

PN-EN ISO 21150:2010 Kosmetyki. Mikrobiologia. Wykrywanie obecności Escherichia coli.

Sobieszańska B.M.: Hemolizyny Escherichia coli. Post. Mikrobiol., 46, 343-353, 2007.

Szewczyk E.M.: Diagnostyka bakteriologiczna. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa, 2009.

reklama

NOWOŚĆ!!! RiboFlow® Cosmetics Detection Kit · Zestaw do wykrywania specyficznych drobnoustrojów zgodnie

z Normą ISO 17516 · Testy łączą technologię kasetkową z techniką molekularną · Wykrywa tylko komórki żywe · Prosta procedura ekstrakcji bez etapu oczyszczania DNA, bez amplifikacji i chłodzenia · Specyficzność porównywalna z techniką PCR · Bez konieczności stosowania drogiego wyposażenia · Krótki czas wykonania badania

Argenta Spółka z ograniczona odpowiedzialnością Sp.k.

76 76 ||

Pielęgnacja przeciwstarzeniowa – współczesne „eliksiry młodości” dr n. farm. Justyna Żerańska Laboratorium Kosmetyczne Dr Irena Eris Sp. z o.o.

„Eliksir młodości” to unikalny płyn posiadający magiczną moc zatrzymania zmian powstałych w wyniku procesu starzenia organizmu oraz utrzymania młodego wyglądu. Ten mityczny preparat poszukiwany jest już od czasów starożytności. Bazując na ówczesnej wiedzy moc eliksiru przypisywano miksturom pochodzenia roślinnego i zwierzęcego, których stosowanie miało opóźniać procesy starzenia się organizmu. Pielęgnacja przeciwstarzeniowa obejmowała m. in. kąpiele w kozim mleku, które uwielbiała i praktykowała ikona kobiecości oraz miłosnych uniesień, Kleopatra. Badania nad „eliksirem młodości” trwają nieustannie - pracują nad nim naukowcy zajmujący się szeroko pojętą kosmetologią.

spółczesna kosmetologia to nauka interdyscyplinarna, która w głównej mierze zajmuje się badaniem oddziaływania różnorakich czynników na skórę, w tym także odziaływaniem związków chemicznych na jej kondycję i stan. Nauka ta opiera się na poznaniu skóry jako narządu integrującego człowieka z otaczającym go światem bodźców zewnętrznych. Dokładne poznanie zasad i przebiegu procesów mających wpływ na funkcjonowanie skóry otwiera szereg możliwości przeciwdziałania skutkom jej starzenia.

nadmiernej ekspozycji na działanie czynników środowiskowych, do których należą: ekspozycja na promieniowanie UV, palenie tytoniu, niewłaściwa dieta oraz substancje utleniające [4]. Starzenie skóry objawia się nie tylko zmianą jej wyglądu zewnętrznego, ale również zmianami w budowie (zmiany histologiczne) i w jej funkcjonowaniu. Chociaż skutki chronologicznego i zewnątrzpochodnego starzenia skóry nakładają się na siebie, a mechanizm patofizjologii jest zbliżony, to etiologia tych zaburzeń jest odmienna. W obydwu przypadkach następuje zwiększenie stężenia metaloproteinaz macierzy (MMP). Enzymy te są odpowiedzialne za fragmentację głównych elementów tkanki łącznej skóry właściwej. Z upływem czasu ilość uszkodzeń wzrasta znacznie szybciej niż produkcja nowych włókien. Wskutek tego „rusztowanie skóry”, w postaci odpowiednio splecionych włókien kolagenowych i elastynowych zaczyna się „zapadać”, a oznaki starzenia endogennego i egzogennego stają się wyraźnie widoczne [5].

Proces starzenia skóry Skóra jest jednym z największych organów naszego ciała. Anatomicznie można wyróżnić dwie jej główne warstwy: naskórek i skórę właściwą. W naskórku obecne są przede wszystkim keratynocyty, melanocyty oraz warstwa komórek zrogowaciałych. Natomiast głównymi komórkami skóry właściwej są fibroblasty. Skóra jest tkanką łączną, w której obecne są dwa rodzaje włókien odpowiedzialnych za jej właściwości mechaniczne. Włókna kolagenowe nadające jej odporność na rozciąganie i włókna elastynowe zapewniające sprężystość i elastyczność [1]. Wraz z wiekiem zachodzi szereg zmian w budowie i funkcjonowaniu skóry. Do najistotniejszych należy utrata elastyczności skóry, upośledzenie funkcji barierowej i zwiększona podatność na choroby nowotworowe. Skutki starzenia skóry mogą pojawiać się już poniżej trzydziestego roku życia i nasilają się wraz z wiekiem [2]. Główną przyczyną zmian zachodzących w trakcie procesu starzenia jest nadmierna ekspozycja na promieniowanie ultrafioletowe w ciągu całego życia człowieka. Istnieją doniesienia, że starzenie skóry twarzy aż w 80% uwarunkowane jest ekspozycją na promieniowanie słoneczne [3]. Starzenie skóry może zachodzić endogennie, jako naturalny proces spowodowany spowolnieniem procesów regeneracyjnych sterowanych wewnętrznym zegarem biologicznym oraz w wyniku

Objawy starzenia skóry Najczęstszym i najbardziej charakterystycznym objawem starzenia skóry są powstające na jej powierzchni bruzdy (zmarszczki). Przyczyną ich powstawania są zmiany zachodzące w dolnych warstwach skóry. Obok zmarszczek starzejącą skórę charakteryzuje suchość, szorstkość, świąd, przebarwienia (plamy starcze lub wątrobowe), odbarwienia oraz utrata elastyczności i wiotczenie. Wszystkie te zmiany wpływają na spowolnienie zdolności regeneracyjnych skóry, co może spowodować wydłużenie czasu gojenia się ran. Skóra staje się cieńsza, przez co zwiększa się widoczność naczyń krwionośnych, zwłaszcza, że u starszych osób są one znacząco poszerzone. Naczynia mogą przybierać postać wypukłości (naczyniaki rubinowe) lub teleangiektazji, czyli rozszerzonych naczyń włosowatych widocznych na powierzchni skóry. Starzeniu się skóry mogą towarzyszyć objawy plamicy starczej. Są to czerwonofioletowe

2/2015

e-wydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

plamy, powstałe wskutek niewielkich krwotoków. Proces starzenia sprawia, że skóra nie zapewnia dostatecznej ochrony przed działaniem promieniowania ultrafioletowego. Jest to związane ze zmniejszeniem liczby komórek – melanocytów, które produkują naturalne substancje ochronne. W skórze starczej łatwiej dochodzi do rozwoju zmian przedrakowych i łagodnych nowotworów. Ponadto, w trakcie starzenia obserwuje się nieprawidłowości w procesie powstawania i różnicowania się keratynocytów, co skutkuje zakłóceniami w cyklu wymiany komórek warstwy rogowej naskórka [1, 4]. Grubość skóry właściwej ulega zmniejszeniu, a zmiana układu włókien białkowych sprawia, że tkanka traci elastyczność [1]. Zmiany można zaobserwować również w przydatkach skóry [6], należą do nich: wypadanie włosów, zamiana włosów terminalnych na meszkowe, odbarwienia, zmiany w płytce paznokciowej i redukcja liczby gruczołów w skórze. Charakterystyczne dla procesu starzenia jest osłabienie odpowiedzi immunologicznej skóry. Zjawisko to związane jest ze spadkiem ilości komórek układu odpornościowego w skórze. Z wiekiem zmniejsza się też liczba naczyń krwionośnych i włókien nerwowych. Prowadzi to do zaburzeń w procesie termoregulacji (naczynia krwionośne) [1] i słabszego odczuwania bólu [6].

słonecznej, antyoksydanty chroniące skórę przed wolnymi rodnikami, składniki aktywne hamujące aktywność enzymów (metaloproteinaz) degradujących włókna kolagenowe i elastynowe oraz emolienty. Skóra dojrzała, po około 40 roku życia to przeważnie skóra sucha. Potrzebuje intensywnego nawilżenia, odżywienia i uzupełnienia składników budujących płaszcz lipidowy naskórka. W jej codziennej pielęgnacji sprawdzają się więc preparaty nieco bardziej tłuste, o silnym działaniu odżywczym. Istotnym elementem jest uzupełnianie składników mineralnych, m.in. wapnia. Cenne są także składniki liftingujące oraz poprawiające kondycję podskórnej tkanki tłuszczowej. Preparaty przeznaczone dla starszych konsumentek są bogatsze w składniki aktywne, a do rytuału pielęgnacyjnego dochodzą kolejne formy produktów, których zadaniem jest intensyfikowanie efektów stosowania pielęgnacji podstawowej, czyli kremu na dzień, na noc i pod oczy. Tymi produktami są koncentraty witaminowe, np. z witaminą C lub witaminą E, których zadaniem jest poprawa nawilżenia i elastyczności skóry, zmniejszenie widoczności zmarszczek oraz cieni i worków pod oczami, a w konsekwencji opóźnienie procesów starzenia. Obok koncentratów witaminowych pojawiają się kosmetyki głęboko natłuszczające i odżywiające, zwłaszcza suchą skórę, w postaci olejków. Do najpopularniejszych należy zaliczyć preparaty zawierające olej arganowy, olej lniany, marula, babassu, olej z passiflory. Ważnym etapem w pielęgnacji przeciwstarzeniowej stało się zastosowanie serum w postaci emulsji lub kapsułek. Serum to preparat, który zawiera skoncentrowaną dawkę substancji aktywnych działających wielokierunkowo: naprawczo, regenerująco, odbudowująco, czy wzmacniająco. Wyższe stężenia składników aktywnych sprawiają, że szybciej i łatwiej docierają do miejsca gdzie powinny działać. Serum działa silniej niż krem, przy zdecydowanie lżejszej konsystencji. Szybciej wchłania się, a jako „wzmacniacz” kremu,

Pielęgnacja przeciwstarzeniowa Prognozy pokazują, że w 2050 roku średnia długość życia mężczyzn wyniesie 82,5 roku, a kobiet 87,5 roku, dlatego też rośnie znaczenie pielęgnacji anti-aging [7]. Utrzymanie młodego wyglądu, pragnienie każdej kobiety, jest możliwe. Firmy kosmetyczne toczą nieustanną rywalizację o innowacyjne pomysły i zwiększenie skuteczności działania przeciwzmarszczkowego wdrażanych na rynek preparatów. Pielęgnacja przeciwstarzeniowa powinna rozpocząć się jako profilaktyka już przed osiągnięciem 30 roku życia. „Pierwszy” krem anti-aging powinien zawierać w swoim składzie filtry ochrony przeciw-

e-wydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

2/2015

78 78 ||

uzupełniający jego działanie potęguje efekt pielęgnacyjny. Serum działa także jak lekka baza pod krem. Kapsułki zawierają ściśle określoną ilość substancji aktywnych o charakterze lipidowym. Zbudowane z żelatyny, skrobi i polimerów organicznych biozgodne otoczki zabezpieczają składniki przed czynnikami zewnętrznymi, a odpowiednio zabarwione nadają estetyczny wygląd produktu. Cylindryczne, owalne, kuliste, a przede wszystkim wygodne w stosowaniu. Dają możliwość kontrolowanego uwalniania substancji czynnych w odpowiednim czasie i miejscu, co przedłuża ich działanie i zapewnia efektywniejsze wykorzystanie produktu.

połączenia, tak aby zabezpieczyć skórę przed promieniowaniem UVA (320 – 400 nm) i UVB (280 – 320 nm). Filtry powinny być fotostabilne i nie powinny oddziaływać z innymi składnikami receptury produktu [8]. Do najpopularniejszych filtrów obecnie stosowanych należą: benzofenony, Octokrylen®, Tinosorb M®, Parsol 1789®, Eusolex 6300® (filtry chemiczne) oraz tlenek i dwutlenek tytanu i cynku (filtry fizyczne) [9].

Witaminy Witaminy to bardzo ważna grupa związków pełniąca istotną rolę w procesach metabolicznych. Ze względu na budowę chemiczną dzieli się je na rozpuszczalne w wodzie i rozpuszczalne w tłuszczach. Do witamin rozpuszczalnych w wodzie zalicza się witaminy z grupy B (B3 – niacyna, nikotynamid, B5 – kwas pantotenowy, kwas foliowy) oraz witaminę C (kwas askorbinowy). Witaminy z grupy B najczęściej wykorzystywane są w przemyśle kosmetycznym jako składniki poprawiające stan nawilżenia skóry [10]. Witamina C (kwas askorbinowy) występuje naturalnie w skórze i jest bardzo ważnym składnikiem antyoksydacyjnym [11]. Kwas askorbinowy zwiększa ilość produkowanego przez fibroblasty kolagenu, umacnia szkielet kolagenowy skóry właściwej niwelując zmarszczki oraz zmniejsza widoczność przebarwień [12]. Do witamin lipofilowych, czyli rozpuszczalnych w tłuszczach zaliczamy witaminy: A, E, D oraz witaminę K. W pielęgnacji przeciwstarzeniowej najczęściej wykorzystywane są witamina A oraz E. Retinoidy (witamina A) stymulują fibroblasty i keratynocyty do proliferacji. Pobudzają fibroblasty do wzmożonego wydzielania kolagenu, co zwiększa elastyczność skóry właściwej. Wzmożona proliferacja keratynocytów prowadzi do szybszej wymiany komórek zrogowaciałych, dzięki czemu dochodzi do wygładzenia powierzchni skóry [10]. Witamina E to bardzo silny antyoksydant chroniący błony komórkowe przed uszkodzeniami spowodowanymi oddziaływaniem wolnych rodników. Ponadto, opóźnia procesy starzenia skóry

Co powinien zawierać w składzie produkt przeciwzmarszczowy? Rynek składników aktywnych o właściwościach przeciwstarzeniowych jest bardzo bogaty i oferuje szereg różnorodnych rozwiązań. Składniki aktywne do walki z procesami starzenia skóry można podzielić ze względu na budowę i funkcje, które pełnią oraz sposób, w jaki działają. Analizując rynek produktów anti-aging można wyróżnić cztery główne grupy związków, które są wykorzystywane zarówno do profilaktyki, jak też do walki z objawami starzenia skóry. Są to przede wszystkim filtry ochrony przeciwsłonecznej, witaminy, ekstrakty roślinne oraz peptydy.

Filtry przeciwsłoneczne Na rynku dostępne są filtry chemiczne (organiczne), które pochłaniają promieniowanie i filtry fizyczne (mineralne), które działają poprzez odbicie fali światła. Najlepszy zakres ochronny uzyskuje się łącząc filtry chemiczne i fizyczne. Filtry przeciwsłoneczne powinny pochłaniać promieniowanie ultrafioletowe w zakresie długości fali od 280 do 400 nm. Niestety, dostępne obecnie filtry nie zapewniają aż tak dużego spektrum ochrony, dlatego też często stosuje się rożne

2/2015

e-wydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

79 indukowane przez peroksydację lipidów i promieniowanie UV. Działa przeciwzapalnie oraz poprawia nawilżenie skóry, wygładza ją i przyspiesza gojenie się ran [13].

Ekstrakty roślinne Ekstrakty roślinne to inaczej wyciągi otrzymywane z kwiatów, owoców, liści, kory lub z korzeni roślin. Ekstrakty są bogate w różnego typu składniki, które oddziałują na stan i kondycję skóry. Należą do nich: cukry, białka, saponiny, flawonoidy, garbniki, witaminy, olejki eteryczne. Dzięki bogatemu składowi ekstrakty roślinne wykazują wielokierunkowe działanie, m.in. opóźniają procesy starzenia skóry, ściągają i napinają skórę, nawilżają, koją podrażnienia, redukują przebarwienia skórne. Ważną grupą związków pochodzenia roślinnego są fitoestrogeny. Działają regenerująco, przeciwzapalnie i antyutleniająco. Zabezpieczają także włókna elastynowe przed degradacją hamując aktywność elastazy. Najwyższą zawartość fitoestrogenów posiadają rośliny strączkowe, np. groch, fasola, soczewica oraz liście zielonej herbaty, winogrona i soja (np. izoflawonoidy genisteina i daidzenina) [14].

Peptydy Coraz częściej w pielęgnacji przeciwstarzeniowej wykorzystywane są peptydy biomimetyczne, których sekwencja jest homologiczna do sekwencji cząsteczek naturalnie występujących w organizmie człowieka, np. czynników wzrostu, cząsteczek sygnałowych, cytokin, receptorów lub białek strukturalnych skóry [15]. Obecnie na rynku surowców kosmetycznych znajduje się szereg peptydów o różnorodnych właściwościach. Jako peptydy przeciwstarzeniowe wykorzystywane są np. Collaxyl®, Syn-Coll® i Telangyn®. Collaxyl®

działa jak cząsteczka sygnałowa pobudzająca produkcję kolagenu, fibronektyny, lamininy-5 oraz integryn [16]. Syn-Coll® natomiast to mały peptyd, który naśladuje trombospondynę I. Dzięki temu może aktywować TGF-β, co prowadzi do rozpoczęcia syntezy kolagenu w fibroblastach. Dodatkowo hamuje aktywność MMP-1 i MMP-3, cytokin prozapalnych, zabezpieczając włókna kolagenowe przed degradacją [17]. Telangyn® to tetrapeptyd, który hamuje uwalnianie interleukin (IL-6 i IL-8), przez co zapobiega rozwojowi reakcji zapalnej. Działa fotoprotekcyjnie, hamuje aktywność kolagenazy oraz hamuje proces melanogenezy, dzięki czemu redukuje zjawisko hiperpigmentacji starzejącej skóry [18]. Jedną z najnowszych i najbardziej innowacyjnych metod w pielęgnacji anti-aging jest wykorzystanie czynników wzrostu. Zdobycie wiedzy i zrozumienie roli czynników wzrostu w procesie gojenia ran pozwoliło na wysnucie wniosków na temat ich roli w przebudowie struktury i regeneracji skóry uszkodzonej w wyniku starzenia [19]. W nowoczesnych produktach kosmetycznych wykorzystuje się zarówno peptydowe składniki oddziałujące na czynniki wzrostu (Syn-coll® [17], Linefactor® [20]), jak i w pełni funkcjonalne czynniki wzrostu. Są one naturalnie występującymi w organizmie polipeptydami, które stymulują wzrost, proliferację oraz różnicowanie komórek. Odgrywają ważną rolę w utrzymaniu prawidłowej struktury skóry, są przekaźnikami sygnałów pomiędzy komórkami naskórka i skóry właściwej poprzez przyłączanie się do odpowiednich receptorów znajdujących się na powierzchni komórek docelowych [19]. W produktach kosmetycznych stosuje się obecnie czynniki wzrostu identyczne z ludzkimi, ale pozyskane w bakteryjnych lub roślinnych systemach ekspresyjnych. Do czynników wzrostu o dużym znaczeniu

reklama

80 80 | | tywniej w głąb skóry dzięki użytemu systemowi, czego efektem jest lifting okolic oczu, wygładzenie i redukcja zmarszczek oraz spowolnienie procesu starzenia się skóry bez użycia skalpela, czy wizyty w gabinecie medycyny estetycznej. Zastosowanie urządzenia dodaje skórze energii i pozwala zachować jej naturalny, młodzieńczy wygląd [23].

Podsumowanie Odpowiednia pielęgnacja i właściwie dobrane substancje aktywne kosmetyków mogą w znacznej mierze złagodzić przebieg zmian związanych ze starzeniem i poprawić ogólny stan skóry. Producenci kosmetyków oferują szereg preparatów, współczesnych „eliksirów młodości” do skutecznej redukcji oznak starzenia się skóry. Systematyczna pielęgnacja przynosi bardzo dobre efekty – dzięki niej kobiety wyglądają młodziej niż wskazuje na to ich wiek metrykalny. Segment produktów anti-aging rozwija się w bardzo szybkim tempie, to w tym segmencie wprowadzane są najnowsze odkrycia świata nauki.

Bibliografia [1] Wlaschek M., Tantvheva-PoorbI., Naderi L., et al., Solar UV irradiation and dermal photoaging. J Photochem Photobiol B 2001; 63: 1-3, 41-51. [2] Kligman A.K., Balin A.K., Aging of human skin In: Balin A.K., Kligman A.M. (Ed.) Aging of the skin, Raven Press, New York, NY (1989). [3] Uitto J., Understanding premature skin aging. N Engl J Med 1997; 337 (20): 1463-1465. [4] Gilchrest B.A., A review of skin aging and its medical therapy. Br J Derm 1998; 135: 867-875. [5] Varani J., Quan T.H., Fisher G.J., Mechanizmy i patofizjologia fotostarzenia i chronologicznego (endogennego) starzenia skóry. W: Rhein L.D., Fluhr J.W., Placek W., (Ed.) Starzenie skóry. Aktualne strategie terapeutyczne, MedPharm Polska, Wrocław (2013).

w pielęgnacji przeciwstarzeniowej zalicza się: GM-CSF (Granulocyte Monocyte Colony Stimulating Factor – czynnik stymulujący wzrost kolonii granulocytów i monocytów), TGF-β (Transforming Growth Factor β – transformujący czynnik wzrostu β), EGF (Epidermal Growth Factor – Epidermalny czynnik wzrostu) oraz interleukiny (np. IL-10). Dostępny komercyjnie analog GM-CSF stymuluje procesy naprawcze w skórze, przyspiesza migrację keratynocytów, pobudza proliferację keratynocytów i fibroblastów oraz wzmaga produkcję białek strukturalnych, zwłaszcza kolagenu typu I. Podobne działanie wykazuje syntetyczny TGF-β, który dodatkowo pobudza syntezę fibronektyny. EGF otrzymywany metodami bioinżynierii chroni skórę przed skutkami starzenia. Posiada zdolność do indukowania biosyntezy kolagenu, elastyny i fibronektyny, dzięki czemu redukuje głębokość zmarszczek i uelastycznia skórę. Natomiast syntetyczna interleukina 10 wykazuje głównie właściwości przeciwzapalne, dzięki czemu łagodzi podrażnienia skóry [21]. Obecnie, dzięki rozwojowi biotechnologii dostępność rekombinowanych białek jest znacznie większa. Metody inżynierii genetycznej pozwalają na uzyskiwanie analogów białek o polepszonych właściwościach fizykochemicznych i biomedycznych. Przykładem takiego białka jest rekombinowany Fibroblastowy czynnik wzrostu 1 (Fibroblast Growth Factor 1 – FGF-1). Modyfikacja cząsteczki zwiększyła termostabilność, okres półtrwania i odporność na proteazy. rFGF-1 wykazuje właściwości przeciwutleniające, wzmacnia procesy obronne skóry oraz działa przeciwzmarszczkowo pobudzając komórki skóry właściwej do wzmożonej proliferacji [22].

[6] Gilcgrest B.A., Age associated changes in normal skin, In: Skin and Aging Processes, CRC Press, Inc., Boca Raton, FL (1984). [7] Główny Urząd Statystyczny, Prognoza ludności na lata 2014-2050, Warszawa, 2014. [8] Shaath N., The chemistry of sunscreens, In: Shaath N., (Ed.), Sunnscreens 3rd ed, Taylor and Francis, NY, (2005). [9] Noszczyk M. (Ed.) Kosmetologia Pielęgnacyjna i lekarska, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa (2010). [10] Sivalenka R., Dayan N., Rola witamin w postępowaniu ze skórą starczą W: Rhein L.D., Fluhr J.W., Placek W., (Ed.) Starzenie skóry, Aktualne Strategie Terapeutyczne, MedPharm Polska, Wrocław, (2013). [11] Catani M.V., Savini I., Rossi A., Melino G., Avigiliano L., Biological role of vitamin C in keratinocytes. Nutr Rev 2005; 63: 81-90. [12] Boyera N., Galey I., Bernard B.A., Effect of vitamin C and its derivatives on collagen synthesis and cross-linking by normal human fibroblast. Intl J of Cosm Sci 1998; 20: 151-158. [13] Panin G., Strumia R., Ursini F., Topical alpha-tocopherol acetate in the bulk phase: eight years of experience in skin treaTMent. Ann N Y Acad Sci 2004; 1031: 443-447. [14] Rivers J.K., The role of cosmeceuticals in antiaging therapy. Skin Therapy Lett 2008; 13 (8): 5-9. [15] Zhang L., Falla T.J., Cosmeceuticals and peptides. Clin Dermatol 2009; 27 (5): 485-94. [16] http://www.ashland.com/products/collaxyl-is-biofunctional - materiały producenta [17] http://www.lotioncrafter.com/reference/tech_data_syn_coll.pdf - materiały producenta [18] http://www.lipotec.com/en/products/telangyn-trade-peptide/ - materiały producenta [19] Hilling C., Human Growth Factors as Natural Healers: Current Literature and Application. Cosmetics and Toiletries 2010; 125 (5): 73-77.

Laser w domu

[20] http://www.basf.com/group/corporate/en/brand/LINEFACTOR - materiały producenta

Jednym z najnowszych trendów w pielęgnacji anti-aging jest trend łączący pielęgnację skóry z zastosowaniem urządzeń w warunkach domowych. Na rynku dostępne są nowoczesne sprzęty do peelingu kawitacyjnego, mikrodermabrazaji, czy liftingu. Skoncentrowane substancje aktywne obecne w preparacie kosmetycznym wnikają efek-

[21] Materiały producenta, SQMsaequim, dystrybutor firma Masso [22] Żerańska J., Zastosowanie rekombinowanego czynnika wzrostu fibroblastów w produktach do pielęgnacji skóry, praca doktorska, Uniwersystet Medyczny w Łodzi, Wydział Farmaceutyczny (2014) [23] http://yasumi.eu

2/2015

e-wydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

Kwas liponowy sposobem na walkę z czasem Angelika Wójtowicz Laboratorium Dermscan Poland Sp.z o.o., Zakład Bioenergetyki i Fizjologii Wysiłku Fizycznego, Gdański Uniwersytet Medyczny

Urszula Popowska Laboratorium Dermscan Poland Sp.z o.o., Katedra i Zakład Chemii Medycznej, Gdański Uniwersytet Medyczny

W obliczu wszechobecnego postępu technologicznego, również branża kosmetyczna przeżywa swój rozkwit. Jest to związane zarówno ze wzrostem wymagań odbiorców, jak i zainteresowaniem oraz zapotrzebowaniem na innowacyjne surowce kosmetyczne. Coraz wyższe wymagania pacjentów zmuszają naukowców, dermatologów oraz kosmetologów do ciągłych poszukiwań. Zespoły z pogranicza nauki i biznesu skupiają się na znalezieniu oraz wdrożeniu produktów, które zapewnią konsumentom poczucie własnego piękna na równi ze zwiększeniem komfortu życia i bezpieczeństwem stosowania.

ednym ze związków będących w kręgu zainteresowania jest kwas liponowy (LA; kwas 6,8-dioktanowy, kwas tiooktanowy), który bardzo szybko zyskał uznanie w medycynie i kosmetologii. Prowadzone na przestrzeni ostatnich lat prace badawcze jednoznacznie stwierdzają, że kwas liponowy jest niezwykle obiecującym składnikiem kosmetyków przeciwzmarszczkowych, niweluje drobne linie i zapobiega powstawaniu zmarszczek, a co najbardziej zauważalne, daje widoczny efekt rozświetlenia i rozjaśnienia cery [1]. Ze względu na wyjątkowe właściwości kwasu liponowego, jego wykorzystanie w kosmetyce jest systematycznie poszerzane. W miarę upływu czasu następuje pogorszenie stanu skóry, a najbardziej widocznym zewnętrznym objawem są zmarszczki. Zmniejszenie biologicznej aktywności komórek organizmu oraz spowolnienie procesów regeneracyjnych prowadzą z czasem do zmniejszenia aktywności włókien kolagenowych i elastynowych, które odpowiedzialne są za utrzymanie jędrności, napięcia i ogólny kontur twarzy.

Kwas liponowy radzi sobie ze wszystkimi rodzajami zmarszczek: strukturalnymi, grawitacyjnymi i mimicznymi Oczywiste zatem wydaje się poszukiwanie kosmetyków pielęgnacyjnych przeciwdziałających procesom starzenia. Liczne badania naukowe dowiodły, że kwas liponowy jest niezwykle silnym antyoksydantem, wzmacniającym synergistycznie działanie innych znanych antyoksydantów jak witaminy E i C oraz glutationu, który z kolei regeneruje obie witaminy, przywracając je do ich aktywnej formy. Podczas badań zaobserwowano spłycenie zmarszczek średnio o ponad połowę oraz zmniejszenie ilości porów i przebarwień. Kwas liponowy radzi sobie ze wszystkimi rodzajami zmarszczek: strukturalnymi, grawitacyjnymi i mimicznymi [2]. reklama

82 |

Budowa chemiczna kwasu liponowego (LA) opiera się głównie na pierścieniu ditiolowym, który może ulec redukcji prowadzącej do powstania kwasu dihydroliponowego (DHLA). Oba kwasy posiadają enancjomery, biologicznie aktywny R i S, w zależności od położenia podstawników przy asymetrycznym atomie węgla leżącego w pozycji 6. W naturze kwas tiooktanowy występuje jako enancjomer R, natomiast podczas syntezy chemicznej otrzymuje się mieszaninę racemiczną tego związku [3].

Dodatkowo, niezwykle istotnym czynnikiem wpływającym na reakcje oksydacji jest zdolność chelatowania jonów metali, takich jak żelazo, miedź oraz cynk przez kwas liponowy. Metale te pełnią funkcje katalityczne w reakcjach generujących wolne rodniki (reakcja Fentona) [9]. Co więcej, kwas liponowy odgrywa rolę w metabolizmie węglowodanów i lipidów. Cechuje go także łatwość wchłaniania z przewodu pokarmowego oraz zdolność do przekraczania bariery krew-mózg [10]. Wszystko to, wskazuje iż kwas liponowy zajmuje czołowe miejsce wśród skutecznych i bezpiecznych bioterapeutyków, który znajduje zastosowanie zarówno w kosmetyce jak i medycynie. Ze względu na szerokie spektrum swojego działania, kwas liponowy stosowany jest również w neuropatiach cukrzycowych, w zatruciach grzybami i metalami ciężkimi a także w schorzeniach wątroby [11]. Zarówno właściwości przeciwutleniające, jak również właściwości przeciwzapalne kwasu liponowego wpływają na cenioną wartość dermokosmetyków i leków, które są tak niezwykle istotne i kluczowe dla przemysłu kosmetycznego i farmaceutycznego.

Podsumowanie Działanie kwasu liponowego: • Przeciwzmarszczkowe – modulowanie działania czynnika transkrypcji AP-1, co może przyczynić się do ograniczenia uszkodzeń skóry • Antyoksydacyjne – unieszkodliwia wolne rodniki • Rozjaśniające cerę, łagodzące rumień powstający wskutek ekspozycji skóry na promieniowanie UVB • Przeciwzapalne - procesy zapalne w skórze są istotnym czynnikiem prowadzącym do jej starzenia się • Regulatorowe w metabolizmie węglowodanów i lipidów [12]

Rys. 1. Struktura kwasu liponowego (LA) oraz kwasu dihydroliponowego (DHLA)[4]

Wyjątkową cechą, która podnosi atrakcyjność LA jako składnika w zastosowaniach kosmetycznych jest jego rozpuszczalność. Ze względu na strukturę chemiczną, umiarkowaną długość łańcucha alifatycznego oraz obecność grupy karboksylowej, kwas liponowy rozpuszcza się zarówno w wodzie jak i tłuszczach [5]. Od dawna znana jest także funkcja kwasu liponowego jako koenzymu wieloenzymatycznych kompleksów katalizujących oksydacyjną dekarboksylację α-ketokwasów [6]. Liczne badania nad kwasem liponowym dowiodły, że posiada on zdolność zmiatania wolnych rodników dzięki swej zdolności do ich dezaktywacji. Pod tym względem jego właściwości przewyższają glutation czy kwas askorbinowy [7]. Reaktywne formy tlenu (RFT) są wykorzystywane przez organizm do obrony przed patogenami oraz jako cząsteczki sygnałowe, jednocześnie też mogą wywierać nieko-

Bibliografia 1. Sparavigna A., Tenconi B., De Ponti I.: Antiaging, photoprotective, and brightening activity in biorevitalization: a new solution for aging skin. Clin Cosmet Investig Dermatol. 2015; 8: 57–65 2. Beitner H.: Randomized, placebo-controlled, double blind study on the clinical efficacy of a cream containing 5% α-lipoic acid related to photoageing of facial skin. British Journal of Dermatology, 2003; Volume 149, Issue 4, pages 841–849 3. Wollin S., Jones PJH. α-Lipoic acid and cardiovascular disease. J Nutr. 2003; 133:3327-3330 4. Draelos Z.D., Dover J.S., Kosmeceutyki. Urban & Partner. Wrocław. 2005:117-119 5. Malińska D.,Winiarska K.: Kwas liponowy – charakterystyka I zastosowanie w terapii. Postepy Hig Med Dosw. (online) 2005; 59: 535-543

Wyjątkową cechą, która podnosi atrakcyjność LA jako składnika w zastosowaniach kosmetycznych jest jego rozpuszczalność, kwas liponowy rozpuszcza się zarówno w wodzie jak i tłuszczach

6. Berg A, de Kok A.: 2-Oxo acid dehydrogenase multienzyme complexes. The central role of the lipoyl domain. Biol Chem. 1997 Jul;378(7):617-634 7. Dikalov S, Khramtsov V, Zimmer G.: Determination of rate constants of the reactions of thiols with superoxide radical by electron paramagnetic resonance: critical remarks on spectrophotometric approaches. Arch Biochem Biophys. 1996 Feb 15;326(2):207-218 8. Bassi E., Liberman M., Martinatti M., Bortolotto L., Laurindo F..: Lipoic acid, but not tempol, preserves vascular compliance and decreases medial calcification in a model of elastocalcinosis. Braz J Med Biol Res. 2014; 47(2):119-127

rzystne działanie na naszą skórę, przyczyniając się do przyspieszenia procesu jej starzenia. Wykazano również, że LA może neutralizować rodnik hydroksylowy, tlen singletowy, kwas podchlorawy oraz nadtlenoazotyn. Dezaktywacja wolnego rodnika przez antyoksydant prowadzi do utraty aktywności antyoksydacyjnej. Aktywność ta może być jednak przywrócona przy pomocy innych przeciwutleniaczy. Właściwości antyoksydacyjne kwasu liponowego wyrażają się również poprzez regenerację takich przeciwutleniaczy jak witamina C i E, koenzym Q czy glutation [8].

9. Bartosz G., Druga twarz tlenu. PWN. Warszawa 2009 10. Packer L, Tritschler HJ, Wessel K.: Neuroprotection by the metabolic antioxidant alpha-lipoic acid. Free Radic Biol Med. 1997; 22(1-2):359-378 11. Androne L., Gavan N., Veresiu I., Orasan R.: In vivo effect of lipoic acid on lipid peroxidation in patients with diabetic neuropathy. In Vivo. 2000 Mar-Apr; 14(2):327-330 12. Bednarczyk-Cwynar B., Zaprutko L.: Kwas liponowy w kosmetyce i dermatologii. Polish Journal of Cosmetology, 2007; Vol. 10, No. 1, 2-12

2/2015

e-wydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

100 przedsiębiorstw farmacji i kosmetyki

będzie inwestować w systemy informatyczne

Przemysł farmaceutyczny oraz kosmetyczny doskonale zorganizował swój lobbing, któremu ludzie nie potrafią i nie chcą się oprzeć. Z biegiem lat wydajemy coraz więcej na lekarstwa i kosmetyki. Analitycy zauważają, że statystyczny Polak kupuje rocznie ok. 34 opakowania leków, a na produkty pielęgnacyjne wydaje ponad 100 zł miesięcznie. Liczby te systematycznie rosną. W 2014 roku polski rynek aptekarski osiągnął najlepszy wynik w historii sprzedaży – a przecież po zakupy niektórych leków, dermokosmetyków czy środków pielęgnacyjnych udajemy się również do supermarketów lub na stacje benzynowe. Katarzyna Lindner Marketing Manager Business Penetration & Consulting Sp. z o.o.

danych analitycznych BPC wynika, że wśród 100 przedsiębiorstw branży kosmetycznej i farmaceutycznej, które planują inwestycje w IT (monitorowanych przez BPC) – 80 % wykorzystuje zintegrowany system klasy ERP. Część przedsiębiorstw planuje kompleksowo zmodernizować swoją infrastrukturę informatyczną oraz dokonać jej walidacji zgodnie z wytycznymi Głównego Inspektoratu Farmaceutycznego oraz przepisami Unii Europejskiej. „Dyrektywy kładą nacisk na zapewnienie bezpieczeństwa wyrobów. Wystarczy drobny błąd w systemie informatycznym, by receptura nie została prawidłowo zrealizowana, a życie człowieka było zagrożone. Dodatkowo, nieprawidłowo zorganizowane testy, niedokładne analizy, czy też niewystarczające czynności kontrolne mogą prowadzić do wycofania całej serii produktu z rynku, co z kolei generuje straty pieniężne i towarowe” – wskazuje Iwona Gajda, Prezes Zarządu Business Penetration & Consulting.

• 71 przedsiębiorstw wykorzystuje do prowadzenia badań własne laboratoria; • 30% firm zamierza w najbliższym czasie wdrożyć system klasy MES.

Czy prawo w Polsce nakłada na producentów i dystrybutorów odpowiednie restrykcje, dzięki którym możemy czuć się bezpiecznie kupując lekarstwa lub kosmetyki? Polskie obwarowania dotyczące produkcji zakłada konieczność śledzenia każdego etapu technologicznego (Traceability), przez co należy rozumieć wszelkiego rodzaju dokumentowanie i gromadzenie danych na temat przeprowadzonych czynności przy produkcji każdego produktu. Branża farmaceutyczna dodatkowo obostrzona jest koniecznością walidowania systemów informatycznych. Oznacza to, że żadne przedsiębiorstwo tego sektora nie może wykorzystywać aplikacji informatycznych bez uprzedniego sprawdzenia i potwierdzenia, że system jest bezpieczny i spełnia wymogi GMP – Dobrej Praktyki Wytwarzania. Zabieg ten jest nie tylko bardzo kosztowny (często jego cena równa się finansom przeznaczonym na system informatyczny), lecz także czasochłonny i absorbujący uwagę nie tylko wynajętych specjalistów w tej dziedzinie, ale również kadrę zarządzającą.

W grupie 100 przedsiębiorstw kosmetycznych i farmaceutycznych: • Blisko 80% przedsiębiorstw wykorzystuje system klasy ERP w zakresie zarządzania całą organizacją; • 28 firm korzysta z systemów dedykowanych monitoringowi maszyn na produkcji;

e-wydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

2/2015

84 | Przedsiębiorcy branży kosmetycznej wskazywali wielokrotnie konsultantom BPC o swoich przygotowaniach związanych z koniecznością walidacji systemów, która miała być swego czasu wprowadzona. Na chwilę obecną, systemy informatyczne obligatoryjnie walidować muszą jedynie przedsiębiorstwa branży farmaceutycznej.

Proces walidacji składa się z poszczególnych etapów: I RA (Risk Analysis) - Analiza Ryzyka. Zapis zawiera informacje na temat metodologii oceniania i opisywania parametrów krytycznych działania wyposażenia, jak i procesów technologicznych. II Q (Qualification) - Kwalifikacja. Szereg pojedynczych czynności mających udokumentowanie poprawność instalacji i działania urządzeń oraz ich funkcjonowanie prowadzi do osiągnięcia zamierzonych wyników. III IQ (Installation Qualification) Kwalifikacja Instalacyjna. Weryfikacja instalacji systemów, urządzeń pod kątem zgodności z projektem i wytycznymi producenta. IV OQ (Operational Qualification) Kwalifikacja Operacyjna. Kontrola urządzeń i systemów mająca udokumentować, że funkcjonują zgodnie z pierwotnymi założeniami operacyjnymi. V PQ (Performance Qualification) Kwalifikacja Procesowa. Potwierdzenie skutecznego i powtarzalnego działania systemów i urządzeń jako całości w zweryfikowanych procesach i specyfikacjach produktów. VI DQ (Design Qualification) Kwalifikacja Projektu. Dokumentacja stwierdzająca, iż proponowany projekt dotyczący systemów i urządzeń jest adekwatny i odpowiedni do zamierzonego celu.

dukty są zwalniane do sprzedaży. W zależności od ilości produkowanego asortymentu, laboratoria prowadzą dziesiątki, setki, a niekiedy tysiące analiz w ciągu jednego dnia. Ich wyniki definiują m.in. poziom bezpieczeństwa dla konsumenta, jakość badanych wyrobów, otoczenia produkcyjnego, przydatności surowców użytych w trakcie produkcji, jak również na bieżąco śledzić lub weryfikować każdy etap wytwarzania.

Konsultanci BPC przeprowadzili wywiad z Ekspertem, Dariuszem Kuzawińskim, który posiada szerokie doświadczenie w przeprowadzaniu projektów walidacyjnych w przedsiębiorstwach. Został on zamieszczony w Raporcie Analitycznym BPC dla firm branży kosmetycznej oraz farmaceutycznej. Najważniejszym wnioskiem z rozmowy jest wskazówka dla przedsiębiorców: czynności walidacyjne

Najczęściej użytkowane laboratoria przez polskie przedsiębiorstwa: • Laboratorium Kontroli Jakości • Laboratorium badawcze.

należy przeprowadzić już na etapie projektowania systemów, co nie tylko daje gwarancję bezpieczeństwa produkowanych wyrobów ale i możliwość oszczędności roboczogodzin przeznaczonych na przeprowadzenie walidacji.

Laboratoria wyposaża się w aparaturę pomiarowo-badawczą, dostosowaną do rodzaju wykonywanych działań. Urządzenia te umożliwiają stosowanie wybranych przez przedsiębiorstwo metod badawczych. Wyposażenie dzieli się na: podstawowe, pomiarowo-badawcze, zapewniające bezpieczeństwo i higienę pracy, urządzenia telekomunikacyjne i systemy informatyczne. Dokumenty regulujące stosowanie zasad Dobrej Praktyki Laboratoryjnej: • Dyrektywa dotycząca dostosowania zasad Dobrej Praktyki Laboratoryjnej do postępu technicznego, która określała harmonizację przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do zasad GLP i weryfikacji ich stosowania na potrzeby badań materiałów chemicznych (1999/11/WE 8.03.1999); • Dyrektywa dotycząca wspólnotowego kodeksu odnoszącego się do produktów leczniczych stosowanych u ludzi (2001/83/WE 6.11.2001); • Dyrektywy dotyczące zbliżenia ustawodawstw Państw Członkowskich UE odnoszących się do norm i protokołów analitycznych, farmakotoksylogicznych, a także klinicznych w zakresie leków gotowych oraz kontroli produktów leczniczych (87/19/EWG 22.12.1986; 91/507/EWG 19.07.1991);

Ekspert zwrócił również uwagę na: • "Wytrychy" stosowane przez przedsiębiorstwa w zakresie spełniania norm GxP; • Podniesiony poziom ufności niektórych systemów informatycznych, dostosowanych do spełniania wymogów; • Małą ilość dostępnych na rynku dostawców, którzy posiadają doświadczenie w przeprowadzaniu walidacji w przedsiębiorstwach; • Metody pracy audytorów; • Odpowiedzialność za przeprowadzenie walidacji po stronie klienta i dostawcy systemu; • Korzyści wynikające z prawidłowo przeprowadzonej walidacji.

Laboratoria – newralgiczny obszar w przedsiębiorstwach kosmetycznych i farmaceutycznych Jednym z najbardziej newralgicznych obszarów w przedsiębiorstwach są laboratoria. To w nich prowadzone są badania nad nowymi produktami, tam przeprowadzane są testy i tam, w oparciu o dokumentację potwierdzającą spełnianie wymogów GMP - pro-

2/2015

e-wydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

85 pomieszczeń jednostki badawczej, aparatury pomiarowej oraz odczynników, systemów badawczych czy też sprawozdań z przeprowadzonych badań. Jednym z najważniejszych elementów prowadzenia badań nad substancjami i preparatami chemicznymi jest archiwizacja dokumentów: • Harmonogram badań • Informacje źródłowe • Informacje dotyczące materiału odniesienia • Standardowe Procedury Badawcze • Dane na temat kalibracji i konserwowania aparatury pomiarowej • Wykaz obowiązków, uprawnień i szkoleń poszczególnych pracowników • Informacje dotyczące otoczenia badań • Raport przeprowadzonych kontroli jakości • Raporty końcowe.

Systemy IT w laboratoriach Zaawansowane rozwiązania informatyczne klasy LIMS (Laboratory Information Management Systems) wspierają i usprawniają codzienną pracę laboratoriów. Pozwalają na zautomatyzowanie obiegu dokumentów, wymiany informacji, sprawne zarządzanie próbkami laboratoryjnymi. W sytuacjach, gdy liczy się szybkość reakcji, wspierają podejmowanie kluczowych decyzji, np. gdy zajdzie ryzyko niebezpieczeństwa dla zdrowia konsumenta i należy natychmiastowo wstrzymać produkcję. Ułatwiają zarządzanie kadrą laboratoryjną, surowcami, umożliwiają szybki dostęp do danych i wyszukiwanie ich. Co ważne, wspierają stosowanie procedur określonych podczas akredytacji oraz wymagań w obszarze zarządzania jakością (GLM, GMP, ISO 17025). Ważną funkcją systemów informatycznych stosowanych w obszarze laboratorium jest możliwość kontrolowania i planowania napraw aparatury oraz urządzeń pomiarowych zgodnie ze wskazaniami ich producentów. Pozwalają na gromadzenie w formie elektronicznej informacji o specyfikacjach technicznych, daty rozpoczęcia eksploatacji i wykonywanych napraw, wykaz pracowników odpowiedzialnych i uprawnionych za daną aparaturę lub sprzęt, zapisy poszczególnych kalibracji urządzeń, dane o bieżącej obsłudze, informacje o konserwacjach bieżących lub okresowych. Prowadzenie dokumentacji dotyczącej wymienionych obszarów jest obowiązkiem każdego wytwórcy wyrobów chemicznych. Przedsiębiorcy wskazują, iż wciąż na rynku brakuje skutecznych rozwiązań dedykowanych pracom laboratoryjnym. Według nich, w laboratoriach potrzeba fachowych funkcjonalności, które obejmują m.in. historię receptur, notatki z pracy bieżącej oraz pełnych dzienników laboratoryjne z zapisami na temat know how, postępem realizacji badań etc. Systemy w ich ocenie mają służyć podniesieniu bezpieczeństwa wytwarzanych wyrobów. Dlatego muszą być zwalidowane, co w praktyce oznacza potwierdzenie spełniania warunków określanych przez GAMP 5. Główne korzyści użytkowania systemów informatycznych w obszarze laboratorium: • Zwiększenie wydajności pracowników laboratoriów, nie wymagające nakładu pracy i wielogodzinnego nadzoru; • Redukcja kosztów, ograniczenie do minimum czasu powstawania nowego produktu; • Poprawa precyzyjności wykonywanych prac; • Możliwość powtarzalności pomiarów, co redukuje straty w postaci surowców; • Spójność i porównywalność pomiarów.

• Rozporządzenie Ministra Zdrowia dotyczące kryteriów i wymogów stawianych przed przedsiębiorstwami, które wykonują badania substancji oraz preparatów chemicznych i kontroli ich wypełniania. Główne cele Dobrej Praktyki Laboratoryjnej: 1. Badania prowadzone nad substancjami i preparatami chemicznymi są porównywalne; 2. Unikanie powielania tych samych badań, co obniża koszty oraz czas realizacji zadań; 3. Przeciwdziałanie powstawaniu barier technicznych w zakresie handlu; 4. Poprawa ochrona zdrowia człowieka i środowiska. 5. Poprawa jakości wykonywanych badań, eliminacja lub maksymalne ograniczenie popełniania błędów; 6. Możliwość kontroli wykonywanych prac badawczych na każdym etapie. Zasady Dobrej Praktyki Laboratoryjnej szczególnie obowiązują wówczas, gdy: • Dotyczą toksyczności dawki, alternatyw mutagennych i karcynogennych, toksykokinetyki lub fototoksyczności; • Istnieje potrzeba uzyskania informacji na temat właściwości produktu w kontekście życia i zdrowia człowieka lub bezpieczeństwa środowiskowego; • Gdy produkt musi zostać zarejestrowany by dopuścić go do sprzedaży; • Prowadzone są badania na zwierzętach lub in vitro przy wykorzystaniu danego preparatu. Wymagania dla laboratoriów określonych w GLP dotyczą odpowiedzialności i zadań dla zarządzającego danym obiektem badawczym. Określa również takie aspekty jak Program Zapewnienia Jakości, Stadardowych Procedur Robocznych, gromadzenie i archiwizacja zapisów. Opisuje także jakie wymogi stosowane są wobec

e-wydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

2/2015

86 |

Nowoczesne technologie i innowacyjność

– jak osiągnąć przewagę nad konkurencją?

ABB Sp. z o.o.

Silna branża kosmetyczna w Polsce

kościami ruchu. Idealnie nadaje się tutaj manipulator o kinematyce delta, czyli np. FlexPicker IRB 360. Może być podwieszany ponad przesuwającymi się przenośnikami i realizować ultraszybki proces sortowania. Wydajność IRB 360 wynosi około 80–100 cykli na minutę. Dodatkowo aplikacje tego typu często współpracują z systemami wizyjnymi, identyfikującymi kształt i położenie produktu, jednocześnie śledząc pozycję przenośnika. Od wydajności i dokładności całego systemu, robota i systemu wizyjnego, zależy więc wydajność całego procesu produkcyjnego. W ofercie ABB znajdują się roboty typu FlexPicker z udźwigiem do 8 kg oraz zasięgiem do 1600 mm.

Branża kosmetyczna w Polsce to z jednej strony ponad sto lat doświadczenia, a z drugiej otwartość na zmiany i innowacyjność. Wyprodukowane w Polsce kosmetyki kojarzone są z wysoką jakością za rozsądną cenę. Tak postrzegane są produkty kosmetyczne w kraju, a także za granicą, gdzie coraz częściej eksportują nasi rodzimi producenci. Polski rynek producentów kosmetycznych to około 100 dużych i średnich oraz ponad 300 małych i bardzo małych firm, nie wspominając o laboratoriach, firmach badawczych, chemicznych, biotechnologicznych oraz producentach opakowań.

Fot. ABB

Nowoczesne technologie i innowacyjność dają przewagę nad konkurencją Rynek kosmetyków jest niezwykle konkurencyjny. Aby przedsiębiorcy mogli pozostać konkurencyjni, również cenowo, a przy tym zachować jakość, konieczne jest stawianie na rozwój i nowoczesne technologie. To między innymi nowoczesny park maszynowy i automatyzacja procesów w zakładzie produkcyjnym przyczynić się mogą do obniżenia kosztów produkcji, bez uszczerbku na jakości. Siła polskich producentów kosmetycznych to oczywiście wykwalifikowani specjaliści, wiedza, ale również innowacyjne rozwiązania na liniach produkcyjnych.

Robotyzacja w zakładach kosmetycznych Innowacyjne rozwiązania w zakładach produkcyjnych to między innymi automatyzacja procesów, w tym robotyzacja. Roboty w zakładach kosmetycznych to zaś przede wszystkim automatyzacja procesów pakowania, paletyzacji oraz zadań typu sortowanie (picking). Roboty pracują szybko, a prędkość ta nie wpływa na jakość pracy. Wbrew przekonaniu, że roboty są nieelastyczne na zmiany, są łatwe do przezbrojenia, dzięki łatwości programowania. Produkowane są w wersjach clean room, więc zachowanie sterylnego środowiska pracy nie stanowi problemu przy inwestycji w stanowiska zrobotyzowane.

Pick&Place – sortowanie Zadania typu picking to zbieranie detali z przenośnika. Przykładowe zadania sortowania w przemyśle kosmetycznym to układanie niewielkich rozmiarów kosmetyków (np. tuszy do rzęs, pomadek, itd.) do opakowań zbiorczych, pakowanie po maszynie poziomej lub pionowej typu Flow Pack, umieszczanie produktu na podajniku przed jego zapakowaniem. Do tego typu aplikacji konieczny jest specjalny robot, który pozwoli na znaczące skrócenie czasu cyklu pracy z najwyższymi pręd-

Fot. 1. IRB FlexPicker 360 w firmie Geka Brush

2/2015

e-wydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

Jeden z czołowych europejskich producentów opakowań kosmetyków, firma Geka Brush z Niemiec, wykorzystuje roboty ABB do pakowania szczoteczek do tuszu do rzęs. Zadaniem robota ABB FlexPicker 360 w firmie Geka Brush jest przenoszenie wypełnionych tuszem opakowań maskary. Robot pobiera i układa wieczka z zamontowanymi już szczoteczkami. W ciągu dwóch sekund przenosi dwa elementy i zastępuje pracownika wykonującego nużącą, powtarzalną pracę, który w tym czasie zajmuje się innymi czynnościami.

Fot. ABB

Pakowanie Kolejny typ aplikacji popularny dla przemysłu kosmetycznego to pakowanie. Polega ono na „zbieraniu” przez robota poruszających się na przenośnikach i rozłożonych w sposób przypadkowy elementów. Proces ten charakteryzuje się wysokimi prędkościami, a często miejsce pobrania i odłożenia znajduje się od siebie w odległości ponad 0,5 m. Przykładem takiej aplikacji może być pakowanie małych pudełek do większych opakowań lub pobieranie całej warstwy produktu, nawet kilkanaście kartonów, za jednym razem. Te właśnie prace wykonują roboty 4-osiowe, które dzięki swojej konstrukcji mogą zmieścić się wewnątrz kompaktowych maszyn pakujących. Robotem tego typu jest przykładowo IRB 260. Robot łączy w sobie kompaktową budowę z szybkością działania przy przenoszeniu ładunków o wadze do 30 kg. Fot. ABB

Fot. 3. Robot ABB IRB 660 do paletyzacji

Paletyzacja Ostatnim już omawianym zadaniem jest paletyzacja. Paletyzacja jest pojęciem dość szerokim. Obejmuje zarówno przenoszenie niewielkich detali (układanie ich na paletach), jak i całych warstw zapakowanych produktów. Do dyspozycji mamy różne roboty paletyzujące – lekkiego i szybkiego robota IRB 460, robota o bardzo dużym udźwigu IRB 760 oraz bardzo dobrze znany na rynku IRB 660. IRB 460 to szybki i dokładny robot paletyzujący, którego udźwig wynosi do 110 kg przy zasięgu ramienia do 2,4 m. Przy pełnym obciążeniu manipulator ten może osiągać wydajność przekraczającą dwa tysiące cykli na godzinę. Z uwagi na charakterystykę techniczną IRB 460 stanowi dobre rozwiązanie w paletyzacji pojedynczych worków lub kartonów. Z kolei do zakładów produkcyjnych, w których wymagane jest zastosowanie urządzeń charakteryzujących się bardzo dużym udźwigiem i zasięgiem pracy, przeznaczony jest robot IRB 760. Charakteryzuje się on doskonałymi parametrami udźwigu do 450 kg oraz zasięgiem wynoszącym 3,18 m. Robot IRB 760 reprezentuje grupę heavy duty do zastosowania we wszystkich aplikacjach paletyzacji, gdzie możliwość przenoszenia całej warstwy produktu odgrywa kluczową rolę. Wszystkie roboty paletyzujące ABB mogą być wyposażone w chwytaki, które są przystosowane do konkretnego rodzaju opakowania.

Fot. 2. IRB 120 ABB w firmie L’Oréal

Czy to się opłaca? Przykładem firmy kosmetycznej, w której wykorzystano robota do zadań pakowania jest koncern L’Oréal, który postawił na niewielkich rozmiarów robota IRB 120 idealnie nadającego się do pakowania, przenoszenia oraz zadań typu pick&place. Dzięki inwestycji w robota, który w L’Oréal pakował tubki z farbą, firma w szybkim czasie mogła cieszyć się nowym systemem produkcyjnym, który zaprojektowany został w odpowiedzi na jej zapotrzebowania (które pojawiły się w związku z koniecznością zwiększenia produkcji farb do włosów bez amoniaku INOA).

e-wydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

Wykorzystanie robotów w przemyśle kosmetycznym przy pakowaniu, paletyzacji i procesach szybkiego sortowania pozwala na zwiększenie wydajności, poprawę elastyczności produkcji, a także ograniczenie wykonywania przez ludzi najbardziej uciążliwych i nużących prac. Robotyzacja procesów produkcyjnych pozwala także na obniżenie kosztów magazynowania poprzez płynne realizowaną produkcję. Elastyczność, efektywność oraz ograniczenie kosztów produkcyjnych są szczególnie ważne teraz, gdy firmy muszą szybko reagować na potrzeby rynku oraz krótkie serie.

2/2015

88 |

Etykieta idealnie dopasowana Jak stworzyć wyjątkową etykietę na produkt kosmetyczny? W poniższym artykule przedstawiamy kilka aspektów, jakie należy brać pod uwagę tworząc etykietę. Najważniejszy jest pomysł Jako świadomi konsumenci umiejętnie zwracamy uwagę na okazje cenowe, jednak w pośpiechu codziennych spraw i obowiązków robimy zakupy szybko, czasem chaotycznie, podejmując decyzje impulsywnie. Fakt ten wykorzystują agencje reklamowe i kreatywne działy marketingowe firm kosmetycznych, które poprzez chwytliwe hasła, dotyczące rabatów i promocji, przyspieszają decyzję o ostatecznym wyborze. „Tylko dla ciemnych włosów” „Nowa formuła wzmacniająca” „Gwarantowany efekt już po 14 dniach” „Gwarantowany efekt albo zwrot pieniędzy!” Dobre slogany reklamowe powinny być oryginalne, zwięzłe i dźwięczne. Muszą dotrzeć z komunikatem do odbiorcy szybko i skutecznie. Takie hasła powinny zaskakiwać, bawić, szokować lub wzruszać, jednym słowem oddziaływać na klientów i przynosić zyski producentom. Hasła promocyjne umieszczane są bezpośrednio na froncie albo z tyłu etykiety, rzadziej jako osobna naklejka, która celowo ma wyróżniać się poza standardowy, znany już klientom wygląd etykiety. Dlatego warto przemyśleć wszystkie atuty produktu i wyeksponować je na opakowaniu. Najczęstsze napisy promocyjne umieszczane są na produkcie obok standardowej etykiety z hasłami promocyjnymi to: „Kup dwa w cenie jednego” „Trzeci produkt gratis” „50% więcej” Drukarnia KDS Sp. z o.o. Sp.k.

Jaskrawe kolory i interesująca grafika przykuwają uwagę. Wszystkie te informacje powodują, że wahający się konsument zdecyduje się na wybór właśnie tego kosmetyku.

W dzisiejszych czasach etykiety stosowane w branży kosmetycznej wyróżniają się nie tylko specyficznymi wymogami jakościowymi i technologicznymi, ale przede wszystkim efektem wizualnym. Klient końcowy, jako docelowy odbiorca: kremów, balsamów, produktów do makijażu, płynów do kąpieli czy szamponów, zwraca uwagę na opakowanie i na samą etykietę.

2/2015

e-wydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

89 Jak odpowiednio dobrać materiał etykiety do produktu kosmetycznego? To kluczowe zagadnienie, gdyż w grę wchodzą trzy parametry: ekonomiczny (cena materiału), funkcjonalny i wizualny. Dobór materiału stosowanego do produkcji etykiet samoprzylepnych uzależniony jest od kształtu i rodzaju podłoża na jakim ma zostać zaaplikowana etykieta: szkło, plastik, metal, podłoże gładkie lub chropowate. Do wyboru mamy szeroką gamę folii i papierów. W zależności od oczekiwań klienta i klimatu, w jakim stylizowany jest produkt kosmetyczny, stosuje się zarówno standardowe papiery samoprzylepne pół-błyszczące lub błyszczące. Obserwujemy również zwiększenie zainteresowania foliami metalizowanymi (odcienie złota i srebra). Etykiety foliowe wyróżniają się większa trwałością i wytrzymałością od etykiet papierowych, dzięki czemu można aplikować je bezpośrednio na opakowanie produktu w warunkach przemysłowych przy bardzo dużych prędkościach maszyn. Elastyczność i odporność folii na działanie czynników zewnętrznych (niskie i wysokie temperatury, woda, mydło i wilgoć) pozwala na zachowanie jakości i czytelności etykiety przez długi czas. Same etykiety na materiale papierowym samoprzylepnym mają bardzo szerokie zastosowanie. W zależności od tworzywa z jakiego wykonane jest opakowanie oraz warunków jego magazynowania w procesie produkcji etykiet stosujemy odpowiedni rodzaj kleju, dodatkową laminację (zabez-

w odcieniu kremowym lub białym. Na rynku dostępne są również folie przeźroczyste, papiery imitujące etykietę starodawną lub ekologiczną.

Co zrobić, aby etykieta nie ulegała zniszczeniu? Dobór materiałów, takich jak elastyczna folia polietylenowa lub mniej elastyczna, ale bardziej wytrzymała folia polipropylonowa, sprawi, że etykieta nie będzie się odklejać. Podczas zamówienia materiału na etykietę istnieje możliwość indywidualnego dopasowania parametrów materiału: grubości i rodzaju kleju, w zależności od funkcji jakie ma ona spełniać. To bardzo ważne, aby podczas rozmowy z drukarnią omówić jego wszystkie aspekty, dotyczące magazynowania produktów gotowych, technologii aplikowania etykiety na produkt oraz warunków, w których będzie przechowywany i użytkowany kosmetyk.

reklama

pieczenie folią ochronną) lub lakier UV. Spośród rodzajów klejów wyróżniamy: standardowy akrylowy (wodny), kauczukowy (bardzo mocny), klej odlepny przeznaczony do wielokrotnego użycia. Taki rodzaj etykiet umieszcza się np. na wilgotnych chusteczkach.

Szukasz eleganckiego sposobu uszczelnienia i zabezpieczenia swoich słoiczków? Looking for an elegant way of tightness and temper evidence for your jars?

EMBATHERM Rozwiązania dla twoich projektów zgrzewania Solutions for your sealing projects :

Jak dopasować kształt i grafikę etykiety? Kształt etykiety oraz jej grafika musi być spójna z wyglądem i wielkością opakowania (butelki, tubki, fiolki). Należy dobrać odpowiedni kolor na przykład dla produktów premium: cold stamping czyli srebrna lub złota folia, czarne wzory dla mężczyzn lub fluoroscencyjne barwy dla nastolatek. Pod uwagę trzeba wziąć również sposób używania kosmetyków oraz miejsce ich przechowywania po zakupie. Inaczej zachowuje się etykieta na butelce, która pod prysznicem ma kontakt z wodą i pianą, a inaczej metalowa tuba, która ulega wielokrotnemu zgięciu. Wzór etykiety uzależniony jest również od samego materiału. Etykieta może być wykonana z niestandardowego papieru o fakturze wypukłej (papier teksturowy), który w swej fakturze zawiera prążki, paski, kratki lub imituje papier czerpany

e-wydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

2/2015

Platynki - Zgrzewarki Lids - Sealers

Twój konsultant w Polsce : JAMACO ul. Nakielska 4, pok. nr 10, 01-106 Warszawa tel./fax: 48 22 8638272 - jamaco@jamaco.pl EMBATHERM Parc la Saccuniere - 01120 LA BOISSE - FR T. 00 33 478 062 496 - F. 00 33 478 064 550 contacts@embatherm.com - www.embatherm.fr

90 | Na etapie samej produkcji (wydruku) zabezpiecza się etykiety lakierem UV lub laminatem samoprzylepnym (folią przezroczystą). w celu ochrony przed zadrapaniem, zniszczeniem czy wypłowieniem kolorów.

Etykiety święcące w ciemności – pokryte są lakierem fosforyzującym. Idealne nadają się do zastosowania w przypadku produktów takich jak krem na noc czy kosmetyki dla dzieci. Etykiety brokatowe i perłowe – to etykiety pokryte lakierem z drobinkami brokatu lub perłowego pyłu. Idealne na kosmetyki luksusowe, produkty dla nastolatek i dzieci, lakiery do paznokci i cienie do powiek.

Przykład: Odżywka do włosów będzie pakowana w plastikowe, przeźroczyste opakowanie o giętkiej i elastycznej strukturze. Produkt będzie aplikowany podczas mycia włosów.

Etykiety soft touch - wykonane są z miłego w dotyku materiału o strukturze podobnej do bawełnianej tkaniny. Etykiety typu soft touch, mają zastosowanie np. do żelu pod prysznic który podczas kąpieli, nie wyślizguje się z ręki. Etykiety zdrapki – konkurosowo-promocyjne informacje zamieszczone są pod warstwą srebrnej, ścieralnej farby, pod którą można ukryć kod SMS, QR code lub informacje o nagrodzie. Etykieta zdrapka może być wkomponowana w zwykłą standardową etykietę lub zostać naklejona osobno.

Rozwiązanie drukarni: Zamówienie i użycie odpowiedniego kleju oraz materiału, który będzie odporny na wilgoć i wodę, a co najważniejsze zostanie wykonany z plastycznej, wysokoprzezroczystej folii PPE. Na etapie końcowym etykieta zostanie zabezpieczona zewnętrznie lub lakierem UV, dzięki czemu materiał nie będzie się odkształcać podczas użytkowania, a specjalny klej nie będzie widoczny na transparentnym opakowaniu. Zdarzają się również etykiety, które muszą, poza wodą czy wilgocią, być odporne na działania środków chemicznych i substancji czyszczących.

Niestandardowe rodzaje etykiet Branża kosmetyczna jest najbardziej wymagającą gałęzią przemysłu, zarówno pod względem wymagań jakościowych, jak i różnorodności stosowanych technologii, materiałów i samych uszlachetnień. Etykiety zapachowe – pokryte specjalnym lakierem, który podczas pocierania powierzchni etykiety stopniowo uwalnia aromat. W bazie mamy około 150 rodzajów zapachów: drzew, kwiatów, owoców oraz mniej standardowe przykłady, takie jak np.: zapach czekolady, kawy i zioła: cynamonowy balsam, masło czekoladowe, waniliowa pomadka.

Etykiety wielostronicowe: Etykieta Peel-off – dwu- lub trzystronicowe etykiety wykonane na podłożu papierowym lub foliowym. Zaletą tego typu etykiet jest możliwość zadruku po stronie kleju. Dodatkowa powierzchnia etykiety pozwala zwiększyć powierzchnię nadruku o ponad połowę, co stanowi idealne rozwiązanie dla kosmetyków o małych rozmiarach.

2/2015

e-wydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

reklama

Booklet – wielostronicowa etykieta (do kilkunastu stron), umożliwiająca zawarcie bardzo dużej ilości informacji na pozornie niewielkiej powierzchni. Po rozłożeniu harmoniki lub książeczki, producenci mają możliwość umieszczenia dodatkowych, potrzebnych informacji. Wyróżniamy kilka rodzajów bookletów: promocyjny, produktowy, booklet z tłumaczeniem w kilku językach, booklet z instrukcją/sposobem aplikowania.

Informacje zadrukowane od strony kleju- obecna technologia pozwala na stworzenie od strony kleju dowolnej grafiki na etykiecie. Dzięki temu w przypadku przeźroczystego opakowania informację będą widoczne również od wewnątrz. Stosując dodatkowo osłabienie kleju (zmniejszeniem siły przyczepności) można umieścić cześć informacji np.sposób użycia na spodniej powierzchni (jak obok).

Etykiety częściowo zadrukowane – to bardzo ekonomiczny rodzaj etykiet przeznaczony do ponownego dodrukowania informacji zmiennych, takich jak data, cena, termin produkcji, termin ważności oraz skład. Etykiety z częściową grafiką są znacznym ułatwieniem dla firm produkujących krótkie serie lub nieduże nakłady. Po stronie klienta pozostaje jedynie dodrukowanie powyższych specyfikacji. Wybór etykiety, jej wielkości, kształtu, grafiki, materiału i kolorów powinien być ściśle ustalony pomiędzy drukarnią, grafikami projektującymi etykietę i projektantami opakowania.

Tylko dobrze przemyślana współpraca wszystkich zaangażowanych jednostek, posiadających wiedzę i doświadczenie, pozwoli na stworzenie idealnej etykiety.Etykieta idealna to nie tylko taka, która pięknie wygląda na sklepowej półce, ale również taka, która nie traci swojego blasku i wyglądu podczas wielu miesięcy użytkowania w domach konsumentów.

e-wydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

2/2015

92 |

COSMOPROF Bolonia 2015 Najważniejsze światowe targi beauty z widoczną Polską

Ewa Trzcińska

biegłoroczny Cosmoprof Worldwide Bologna przeszedł do historii z rekordowymi wynikami: 207.238 zwiedzających pochodzących ze 134 krajów oraz 2.450 wystawców z 69 państw, którzy wystawili 250.000 produktów. Ponad 1000 akredytowanych dziennikarzy, w tym 600 spoza Włoch, na bieżąco przekazywało informacje targowe w telewizji, radiu i gazetach. W 2014 roku przekroczono 1.000.000 wejść na stronę targową w dniach wystawy. W tym roku od 19 do 22 marca na COSMOPACK i 20 do 23 marca na COSMOPROF przez 90.000 metrów kwadratowych targów przewinęło się ponad 240.000 osób, z czego 80.000 spoza Włoch. 2493 wystawiające się firmy, w tym 100 z Polski, przygotowało na targi mnóstwo nowości, które stały się wyznacznikiem tendencji na następny rok. O tym wszystkim informowało ponad 1.070 akredytowanych dziennikarzy, 540 bloggerów i ponad 100.000 followers na social network z 2.200.000 wejściami w targowym tygodniu. Impreza, która pretenduje do tytułu największych targów typu Beauty na świecie w tym roku zgromadziła wystawców pod hasłem przewodnim „150 sposobów na pokazanie piękna”. W idealnym powiązaniu z Expo 2015, które odbywa się od 1 maja

48 targi COSMOPROF, mimo strajków na lotniskach, zakończyły się zwiększonym udziałem wystawiających się, zwiedzających i komentujących je. przez sześć miesięcy w Mediolanie, projekt reklamowany był poprzez zdjęcie kobiety owiniętej flagami, co miało symbolizować połączenie różnych kultur i tradycji w rozumieniu oraz podejściu do piękna. Cosmoprof Bologna śmiało można określić jako światowe centrum tendencji i informacji na temat kosmetyki, a w połączeniu z Cosmopack, także w opakowaniach i liniach technologicznych. W trakcie Cosmoprof Worldwide Bologna 2015 odbyło się prawie 100 Kongresów i Forum, podkreślając tym samym nastawienie na profesjonalne spotkania B2B. W tegorocznej 48 edycji projekt International Buyer Program był jednym z priorytetowych usług jakie oferują targi tak zwiedzającym, jak i wystawcom. Ponad 500 Top Buyers pochodzących z Azji, Ameryki Południowej, USA, Kanady, Iraku, Rosji, Południowej Afryki spotkało się z wystawcami na prawie 2185 mitingach zaplanowanych przez organizatorów Cosmoprof. Potwierdza to rolę bolońskich targów jako kompletnej platformy dla biznesu kosmetycznego, skierowanej do każdego kanału dystrybucyjnego. Właśnie dzięki spotkaniom B2B, marce Glov, jako pierwszej z Polski, organizator targów firmy So.Ge.Cos przekazał informację, że brytyjski potentat QVC wybrał ich do współpracy.

– Bardzo cieszymy się z wyróżnienia firmy QVC, tym bardziej że jesteśmy pierwszą polską firmą, której zaproponowano współpracę. Jesteśmy dumne, że nasz produkt spotkał się z takim uznaniem na rynku brytyjskim, szczególnie dlatego, że wiemy jak bardzo jest on trudny i wymagający dla polskich eksporterów. Mam nadzieję, że współpraca z QVC brytyjskim pomoże nam zaistnieć również na tej platformie w USA – na gorąco oceniła wydarzenie Ewa Dudzic, Vice Prezes marki Glov Hydro Demaquillage w firmie Phenicoptere.

Wszystko, co jest trendy w opakowaniach Na dzień przed Cosmoprofem zainaugurowany został Cosmopack 2015. Na 14.000 metrach kwadratowych wystawiło się 420 wystawców z 33 państw. Pokazano najnowocześniejsze rozwiązania linii produkcyjnych, modne składniki kosmetyczne i futurystyczne opakowania. – Polskie firmy rozwijają się na rynku kosmetycznym bardzo dynamicznie. W 2003 r. Politech był jednym z pierwszych polskich wystawców. Z każdym rokiem polskich wystawców przybywało, a dziś stanowimy znaczącą część uczestników. Sekcja polska, w ramach której prezentuje się większość polskich firm, jest dobrze wyróżniona na tle pozostałych wystawców. Oferta i produkty polskie nie odbiegają jakością od innych, a wręcz często je przewyższają. Są wśród nas producenci mogący pochwalić się światową klasą – powiedziała nam Magdalena Nawrocka – Kierownik Działu Techniczno-Handlowego w firmie Politech, wystawiającej się po raz dwunasty w Bolonii w pawilonie 18.

27 sekcji narodowych na COSMOPROF WORLDWIDE BOLOGNA Na targach tradycyjnie już wiele państw wystawia się w ramach swoich sekcji narodowych. W tym roku było ich 27 (m.in. Korea, Chiny, Tajwan, Niemcy, Kolumbia, Francja, Grecja, Belgia, Hiszpania, Pakistan, Turcja, Wielka Brytania, Izrael, Peru, USA

2/2014

e-wydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

93 i oczywiście Polska, dumnie prezentująca się w pawilonie 29). Po raz pierwszy w ten sposób wystawią się Zjednoczone Emiraty Arabskie, Tajlandia i Holandia. Coroczne zwiększanie obecności międzynarodowej wynika z konsekwentnie prowadzonego projektu " Road Show”. – Wiele innowacyjnych produktów, w atrakcyjnych opakowaniach, ciekawa oferta właściwie z każdej gałęzi kosmetyki to to, czym możemy się chwalić. Bardzo dobrze wypadamy na tle innych w porównaniu jakość i innowacyjność, a cena – skomentowała Zofia Żadan, Marketing and Design Specialist z firmy Serpol-Cosmetics, po raz trzeci wystawiającej się w Bolonii (tym roku na swoich 56 metrach przeprowadzająca wiele „wybuchowych” doświadczeń, przyciągających tłumy zwiedzających). Podobnego zdania, była wystawiająca się po raz pierwszy na bolońskich targach firma Noble Health: – Polskie firmy nie odstają się od zachodnich koncernów. Prezentują się okazale i estetycznie, a w dodatku oferują bardzo ciekawą ofertę. Wyróżnia nas fakt, że jesteśmy bardzo otwarci na współpracę, a polskie produkty cieszą się dobrą opinią. Polska to jeden z krajów najsilniej reprezentowanych na targach Cosmoprof, w edycji tegorocznej wzięło udział 100 firm z naszego kraju. Ciągle jeszcze wizerunek naszego przemysłu kosmetycznego nie jest odbiciem ani obecnie posiadanych umiejętności ani możliwości produkcyjnych, mimo że jest jednym z najdynamiczniej rozwijających się w Europie. – Verona Products Professional już po raz jedenasty, a zarazem trzeci w ramach Polskiego Pawilonu Narodowego wzięła udział w najważniejszych targach branży kosmetycznej – Cosmoprof w Bolonii. Jak co sezon, do targów przygotowywaliśmy się kilka mie-

sięcy, dzięki czemu udało nam się wdrożyć specjalne nowości produktowe. Dodatkową atrakcją na stoisku były pokazy wizażu prowadzone przez nasz wykwalifikowany zespół trenerski Akademia Urody Verona Products Professional, podczas których odwiedziło nas kilkaset zadowolonych z makijażu i porad kosmetycznych klientek. – oceniła tegoroczne targi Katarzyna Olędzka z firmy Verona, prezentującej się na 40-metrowym standzie o nowoczesnym designie, z dedykowanymi strefami produktowymi oraz biznesowymi. Idealnie dopracowanymi stoiskami mogło pochwalić się więcej firm np. Dr Irena Eris (jedyna polska firma reklamująca się przed głównym wejściem na targi i w holu głównym): – W tym roku zaprezentowaliśmy się na targach po raz trzeci i jesteśmy bardzo zadowoleni z tego, co udało nam się zrealizować. Nasze stoisko miało zupełnie nową oprawę graficzną. W zabudowie dominowała srebrno-biała kolorystyka spójna ze światem marki Dr Irena Eris i podkreślająca jej selektywny, nowoczesny i profesjonalny charakter. Wykorzystaliśmy unikalne rozwiązania graficzne tworzące iluzję wielo-wymiarowości obrazów, które przenikały przestrzeń stoiska i harmonijnie łączyły poszczególne elementy w niestandardowy sposób.

Dzięki specjalnie przygotowanym na Bolonię projekcjom filmowym zabraliśmy odwiedzających w wirtualną podróż po holistycznym świecie marki Dr Irena Eris prezentując pracę i osiągnięcia naukowe Centrum Naukowo-Badawczego Dr Irena Eris, przełomowe wdrożenia produktowe oraz najważniejsze wydarzenia z życia marki jak Dr Irena Golf Cup czy otwarcie Hotelu Spa Dr Irena Eris Polanica Zdrój. Wiemy że, nasze stoisko wyróżniało się na tle innych marek Pawilonu Polskiego. Zebraliśmy wiele pozytywnych opinii od odwiedzających a także od samych organizatorów targów – powiedziała nam Olimpia Romaniuk czy w tradycyjnej bieli Oceanic: – Ciekawym elementem naszego stoiska była również nowoczesna forma prezentacji linii Oil infusion² przy wykorzystaniu transparentnej multimedialnej witryny. Uzyskaliśmy niezwykły efekt wizualny - realny produkt w multimedialnym otoczeniu. Tego typu rozwiązanie to nowa jakość prezentacji treści marketingowych w atrakcyjnej, przestrzennej formie. Co prawda na targach w Bolonii byliśmy jedyną firmą prezentującą swoje kosmetyki w tak nowoczesny sposób, ale wśród czołowych światowych Marek, z tej technologii korzystały już m.in. Dior i Gucci.

48 edycja COSMOPROF Worldwide 2015 w Bolonii w cyfrach:

90 000 metrów kwadratowych przeznaczonych na ekspozycję

150 państw z całego świata jako wystawcy Ponad 2500 wystawiających się firm, z tym 100 z Polski

2 000 zorganizowanych spotkań biznesowych Ponad 250

e-wydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

2/2014

000 osób zwiedzających z całego świata

94 | Z setki polskich firm na targach wyróżniają się również całą pewnością: BELL COSMETIC, ze swoim zaplanowanym z rozmachem stoiskiem, rozdająca przez cały czas trwania targów przepiękne torby (jedyna polska firma wystawiająca się na dwóch standach, jeden na Cosmoprof a drugi na Cosmopacku ) oraz EVELINE COSMETIC, która w Bolonii spotyka się ze swoimi klientami z ponad 90 krajów świata

Trendy do wykorzystania Polski sektor kosmetyczny, objęty trzyletnim Programem Promocji Międzynarodowej współfinansowanym przez Ministerstwo Gospodarki i UE, z wykorzystaniem środków Europejskiego Fundusz Rozwoju Regionalnego, miał wspaniałą i może jedyną w swoim rodzaju możliwość przedstawienia nowoczesnego oblicza kraju oraz uzyskania pomocy w ekspansji zagranicznej. Trzymajmy kciuki, aby ponownie ta gałąź polskiego przemysłu dostała wsparcie finansowe na realizowanie kolejnych planów ekspansji eksportowej, tak aby utrwalić już osiągnięty wizerunek i dalej do rozwijać. – Każda z imprez targowych posiada unikalne cechy zarówno pod względem profilu odwiedzających jak i reprezentowanych ofert. Targi w Bolonii maja tę zaletę, że odbywają się wiosną, kiedy większość wystawców jest w stanie zaprezentować nowości na nowy rok. Profil odwiedzających różni się od tych na pozostałych targach kosmetycznych – szczególnie upodobali je sobie dystrybutorzy, firmy handlowe z krajów Europy Zachodniej, Afryki Północnej. Ważne miejsce zajmują kosmetyki profesjonalne, rynek tego typu kosmetyków jest niezwykle dynamiczny i wymagający, dla tego trzeba szczególnie przygotować się do prezentacji oferty – powiedziano nam w firmie Oceanic, po raz trzeci prezentującej się w Bolonii.

– Trendem, któremu z pewnością planujemy poświęcić sporo uwagi jest nurt kosmetyków wegańskich oraz z certyfikatami eko. W czasie samych targów mieliśmy wiele zapytań o produkcję tego typu kosmetyków

zarówno od naszych stałych kontrahentów, jak i nowych kontaktów, zaś sam organizator przeznaczył „zielonym kosmetykom” aż 2 hale. Jest to, więc dla nas bardzo ważny sygnał, że warto podążać w tym kierunku – zauważono w firmie Serpol-Cosmetics. – Z ciekawością obserwowaliśmy wszystkie nowości prezentowane na targach zarówno przez producentów kosmetyków jak i przez dostawców opakowań. Udział w targach pozwala na inspirację i przegląd w jakim kierunku zmierza rynek kosmetyczny. Zgodnie z filozofią naszej firmy staramy się sami wytyczać nowe trendy w rozwoju nowych produktów oraz sposobu komunikacji naszych marek i takie podejście pozwala na budowanie unikalności oferty – w imieniu firmy DR ERIS podsumowała Olimpia Romaniuk.

Każdy sektor miał swoje forum Sektorowi fryzjerskiemu organizatorzy poświęcili w tym roku wyjątkową uwagę.

2/2014

Już po raz szósty odbył się oblegany przez zwiedzających show ON HAIR, gdzie pokazywane są najnowsze trendy w wykonaniu międzynarodowych mistrzów nożyczek i grzebienia. Nie było też wolnych miejsc na Hair Forum, służących szerzeniu wiedzy fryzjerskiej i wymianie doświadczeń. W ramach projektu Esthetiforum przeprowadzono pokazy na żywo najbardziej innowacyjnych zabiegów estetycznych oraz odbyły się specjalne konferencje poświęcone przyszłości estetyki. Świat Spa miał swoje SPA Sympozjum. Dwa dni konwencji i spotkań, podczas których analizowano dynamicznie rozwijający się rynek spa oraz pokazano najnowocześniejsze produkty i urządzenia najwięk-

szych firm działających w branży. Po raz pierwszy, Cosmoprof Worldwide Bologna w piątek 20 marca zorganizował "perfumeryjne Forum": warsztat poświęcony perfumom tak dla profesjonalistów, jak i wszystkich miłośników zapachów.

Edycja tegoroczna to już przeszłość, za rok Bolonia będzie centrum kosmetycznego świata w 18-21 marca COSMOPROF i 17-20 marca COSMOPACK – Zanim po raz kolejny weźmiemy udział w tych targach czekają nas jeszcze inne światowe imprezy targowe. Będziemy przygotowywali się do kolejnej prezentacji oferty obserwując bacznie trendy w tym roku i planując nowe wdrożenia, żeby nie zawieść oczekiwań odbiorców – podsumowała Karina Kozerska, dyrektor marketingu Eveline Cosmetics, firmy która eksportuje swoje produkty do 90 krajów na całym świecie.

e-wydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

Woda jako składnik produktu

Woda procesowa Woda płucząca

Woda chłodnicza Woda pitna

Woda kotłowa

Uzdatnianie wody w przemyśle kosmetycznym Bezpieczeństwo produkcji. Właściwe uzdatnianie wody przyczynia się do bezpieczeństwa produktu i tym samym stanu zdrowia ludności. Zakłady produkujące kosmetyki, środki czystości, chemię gospodarczą oraz środki ochrony wymagają wody procewej wysokiej jakości. Woda procesowa, woda chłodnicza, woda płucząca i para to niektóre przykłady wymagań dla gałęzi przemysłu kosmetycznego, gdzie niezbędne jest dodatkowe oczyszczanie wody w jednym lub wielu krokach.

Eurowater Sp. z o.o. Centrala Izabelin Tel.: +48 22 722 80 25 info@eurowater.pl www.eurowater.pl

Oddział Wrocław Tel.: +48 71 345 01 15

Oddział Gdańsk Tel.: +48 58 333 13 80

Unikalne rozwiązania. Firma EUROWATER oferuje doradztwo przy projektowaniu i doborze urządzeń, wyborze materiałów, sterowania, dokumentacji i umów serwisowych dostosowanych pod indywidualne wymagania klientów. Uzdatnianie wody od 1936 roku. Firma EUROWATER posiada wiedzę, doświadczenie i technologie do zaprojektowania najbardziej optymalnych stacji uzdatniania wody.