3ο Γενικό Ενιαίο Λύκειο Νέας Φιλαδέλφειας «ΜΙΛΤΟΣ ΚΟΥΝΤΟΥΡΑΣ»
2013-2014 Α’ Τετράμηνο
Ερευνητική Εργασία Α’ Λυκείου «Μαθαίνω πώς να μαθαίνω»
Υπεύθυνη καθηγήτρια: Σταυρούλα Σούµπαση, ΠΕ06
3ο ΓΕΛ Νέας Φιλαδέλφειας «ΜΙΛΤΟΣ ΚΟΥΝΤΟΥΡΑΣ» Ερευνητική Εργασία Α΄Τάξης: « Μαθαίνω πώς να µαθαίνω»
Ευχαριστίες Ευχαριστούµε την κ. Σταυρούλα Σούµπαση που µας βοήθησε να οργανώσουµε και να ολοκληρώσουµε τις εργασίες για το project µας. Επίσης, ευχαριστούµε την κ. Κατερίνα Φυσάκη, η οποία είναι η επιστηµονικά υπεύθυνη για τις ερευνητικές εργασίες στο σχολείο µας και µας βοήθησε στην ψηφιακή επεξεργασία των εργασιών µας καθώς και στην κατανόηση του τρόπου εργασίας µας. Τέλος, θα θέλαµε να ευχαριστήσουµε τον κ Αθανάσιο Κιούση που είναι διευθυντής του σχολείου µας, ο οποίος µας έδωσε την ευκαιρία να επιλέξουµε το project που επιθυµούµε.
2
2013-2014 Τετράµηνο Α΄
3ο ΓΕΛ Νέας Φιλαδέλφειας «ΜΙΛΤΟΣ ΚΟΥΝΤΟΥΡΑΣ» Ερευνητική Εργασία Α΄Τάξης: « Μαθαίνω πώς να µαθαίνω»
Πίνακας Περιεχομένων ΕΕΙΙΣΣΑ ΑΓΓΩ ΩΓΓΗ Η....................................................................................................................4 Συµµετέχοντες ...............................................................................................................4 Αφετηρία του προβληµατισµού µας ..............................................................................4 Σκοποί και ερευνητικά ερωτήµατα................................................................................5 ∆ραστηριότητες .............................................................................................................5 Κ Κεεφφάάλλααιιοο ππρρώώττοο............................................................................................................7 Τι σηµαίνει ‘µαθαίνω’; ..................................................................................................8 Τι είναι η µάθηση;..........................................................................................................8 Ποια ειναι τα χαρακτηριστικά της µάθησης;.................................................................8 Ποιες είναι οι προϋποθέσεις της µάθησης;....................................................................8 Ποιοι παράγοντες επηρεάζουν τη µάθηση;....................................................................9 Ποιοι αλληλεπιδρούν κατά τη µάθηση; .........................................................................9 Ποια είναι τα είδη της µάθησης;.................................................................................10 Τι σηµαίνει ‘Τυπική’ και ‘άτυπη’ µάθηση; ................................................................14 Ποιες είναι οι διαστάσεις της µάθησης;.......................................................................14 Ποιος είναι ο ρόλος της µνήµης στη µάθηση; .............................................................15 Κ Κεεφφάάλλααιιοο δδεεύύττεερροο........................................................................................................16 Η µάθηση στην εφηβεία ..............................................................................................13 Κ Κεεφφάάλλααιιοο ττρρίίττοο............................................................................................................19 Τι είναι η µεταγνώση; ..................................................................................................19 Ποιες είναι οι µεταγνωστικές δεξιότητες; ...............................................................20 Ποιες είναι οι µεταγνωστικές στρατηγικές;.............................................................21 Κ Κεεφφάάλλααιιοο ττέέττααρρττοο........................................................................................................22 Ποιες µαθησιακές στρατηγικές είναι αποτελεσµατικές;..............................................22 Κ Κεεφφάάλλααιιοο ππέέµµππττοο.........................................................................................................24 Πόσα είδη νοηµοσύνης υπάρχουν; ..............................................................................24 Ποια είναι τα είδη νοηµοσύνης;...................................................................................24 Τι είναι το µαθησιακό στιλ; .........................................................................................25 Ποια µαθησιακά στιλ υπάρχουν; .................................................................................25 Το µοντέλο των Felder και Silverman για το µαθησιακό στιλ ................................25 Ποιοι µαθησιακοί τύποι προκύπτουν από το παραπάνω µοντέλο; ..........................26 Κ ε Κεφφάάλλααιιοο έέκκττοο.............................................................................................................27 Τα εγκεφαλικά ηµισφαίρια και οι λειτουργίες τους ................................................28 Ποιες είναι οι κύριες λειτουργίες του αριστερού ηµισφαιρίου; ..............................28 Ποιες είναι οι κύριες λειτουργίες του δεξιού ηµισφαιρίου;.....................................29 Κ Κεεφφάάλλααιιοο έέββδδοοµµοο.........................................................................................................30 Ποια είναι η σχέση ανάµεσα στα είδη νοηµοσύνης, το µαθησιακό στιλ και το κυρίαρχο εγκεφαλικό ηµισφαίριο;...........................................................................30 Ποιο είναι το προσωπικό µου µαθησιακό προφίλ (είδος νοηµοσύνης, µαθησιακό στιλ, κυρίαρχο εγκεφαλικό ηµισφαίριο);..............................................................................31 Εγκέφαλος και σχολικά µαθήµατα ..............................................................................46 Κ Κεεφφάάλλααιιοο όόγγδδοοοο:: ΣΣυυµµππεερράάσσµµαατταα ................................................................................48 Κ Κεεφφάάλλααιιοο έέννααττοο:: Α Αξξιιοολλόόγγηησσηη .....................................................................................49 Β ι β λ ι ο γ ρ α φ ι κ έ ς α ν Βιβλιογραφικές ανααφφοορρέέςς............................................................................................50
3
2013-2014 Τετράµηνο Α΄
3ο ΓΕΛ Νέας Φιλαδέλφειας «ΜΙΛΤΟΣ ΚΟΥΝΤΟΥΡΑΣ» Ερευνητική Εργασία Α΄Τάξης: « Μαθαίνω πώς να µαθαίνω»
ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ερευνητική εργασία που εκπονήσαµε στο πρώτο τετράµηνο του σχολικού έτους 2013-2014 έχει τον τίτλο «Μαθαίνω πώς να µαθαίνω». Όλες οι δραστηριότητες ολοκληρώθηκαν σε δέκα δίωρες συναντήσεις στο εργαστήριο Πληροφορικής του σχολείου µας. Εργαστήκαµε αρχικά σε ολοµέλεια και στη συνέχεια σε τέσσερις υποοµάδες που ανέλαβαν διαφορετικές πτυχές του θέµατος. Τα προϊόντα των εργασιών µας βρίσκονται αναρτηµένα στο ιστολόγιο των ερευνητικών εργασιών του σχολείου µας (www.projects-inschool.blogspot.gr) µε τίτλο «Μεταγνώση».
Συµµετέχοντες Στην ερευνητική εργασία µας συµµετείχαν 15 µαθητές και µαθήτριες της Α’ Λυκείου Α1
Α2
Α3
Αλεξανδρόπουλος Γεώργιος Γιαννοπούλου Θεοδώρα ∆εβελίδης Αδαµάντιος ∆ουράκης Αλέξανδρος – Σταύρος Καραγιάννη Στυλιανή – ∆ήµητρα Κοκοτός Βασίλειος Κυρίτση Νικολέττα Λαδοπούλου Αρετή – Μαρία Λαµπρόπουλος Σπύρος Μιχάλη Γιόναλντ Παπαθανασίου Γεωργία Ρούµι Χριστίνα – Ελένη Σταµπολιάδης Ευάγγελος Τσάπαλος Νικόλαος Τσιώλης Κωσταντίνος
Αφετηρία του προβληµατισµού µας Η µάθηση αποτελεί ένα σηµαντικό θέµα που πρέπει να κατανοήσουν οι µαθητές της Α’ Λυκείου, έτσι ώστε να προετοιµαστούν σωστά για τις Πανελλαδικές εξετάσεις αλλά και τις µετέπειτα φοιτητικές σπουδές τους. Για να επιτευχθεί αυτό το µείζον θέµα θα πρέπει να οι µαθητές να υιοθετήσουν σύντοµα τις κατάλληλες στρατηγικής µελέτης και µάθησης που ταιριάζουν στο δικό τους µαθησιακό στιλ. Επιλέξαµε αυτή την ερευνητική εργασία ανάµεσα στις άλλες επειδή θέλαµε να ανακαλύψουµε το πώς γίνεται η µάθηση και το ποιο είναι το προσωπικό µας µαθησιακό στιλ. Επίσης, συνειδητοποιήσαµε πόσο θα µας βοηθήσουν κάποιες αποτελεσµατικές στρατηγικές στη µελέτη µας για το σχολείο και την προετοιµασία µας για τις εξετάσεις µας. 4
2013-2014 Τετράµηνο Α΄
3ο ΓΕΛ Νέας Φιλαδέλφειας «ΜΙΛΤΟΣ ΚΟΥΝΤΟΥΡΑΣ» Ερευνητική Εργασία Α΄Τάξης: « Μαθαίνω πώς να µαθαίνω»
Σκοποί και ερευνητικά ερωτήµατα Σκοπός της ερευνητικής εργασίας µας είναι να διερευνήσουµε το φαινόµενο της µάθησης και να ανακαλύψουµε το δικό µας µαθησιακό στιλ καθώς και να επιλέξουµε τις κατάλληλες στρατηγικές για να µελετάµε πιο αποτελεσµατικά. Τα ερευνητικά ερωτήµατα που θέσαµε και προσπαθήσαµε να απαντήσουµε ήταν: • Τι σηµαίνει µάθηση; • Ποια είναι τα είδη της µάθησης; • Πώς µαθαίνουµε; Πώς λειτουργεί ο εγκέφαλος κατά τη µάθηση; • Ποια είναι η σχέση ανάµεσα στη µάθηση και την εφηβεία; • Ποια είναι τα είδη της νοηµοσύνης; • Ποιο είναι το προσωπικό µαθησιακό στιλ µου; • Ποιες µαθησιακές στρατηγικές µπορώ να χρησιµοποιήσω;
∆ραστηριότητες Η πορεία που ακολουθήσαµε για να διερευνήσουµε και να παρουσιάσουµε το θέµα µας ήταν πολύ σύντοµη επειδή είχαµε µόνο δέκα συναντήσεις στη διάθεσή µας. Αναλυτικά, σε κάθε δίωρη συνάντηση κινηθήκαµε ως εξής: Στην πρώτη συνεδρίαση εργαστήκαµε σε ολοµέλεια στην αίθουσα ηλεκτρονικών υπολογιστών, όπου µε τη βοήθεια ενός νοητικού χάρτη καταγράψαµε όλες µας τις ιδέες πάνω στο τι είναι η µάθηση. Στη συνέχεια υπογράψαµε ένα συµβόλαιο εργασίας στο οποίο συµφωνήσαµε µαζί µε την κυρία Σούµπαση ποιες υποχρεώσεις και ποια καθήκοντα έχει ο καθένας κατά τη διάρκεια της ερευνητικής εργασίας µας. Η ανταλλαγή ιδεών και η συνεργασία µεταξύ µας ήταν οι δύο πρώτες θετικές εντυπώσεις που αποκοµίσαµε από το µάθηµα. Στην επόµενη συνάντησή µας αναλύσαµε τις πτυχές της µάθησης και χωριστήκαµε σε οµάδες ανάλογα µε το ποια πτυχή του θέµατος ενδιέφερε τον κάθε µαθητή. Ακολούθησε αναζήτηση πληροφοριών στο διαδίκτυο. Μετά από αρκετή δουλειά ήρθε η ώρα να ενηµερωθούµε από την κυρία Φυσάκη για το ιστολόγιο (blogspot) www.projects-in-school.blogspot.gr το οποίο περιέχει απαραίτητες πληροφορίες και συµβουλές για όλη τη διαδικασία της Ερευνητικής Εργασίας. Στη συνέχεια αρχίσαµε να εργαζόµαστε σε οµάδες ανάλογα µε τα ερωτήµατα που αποφασίσαµε να απαντήσουµε. Μελετήσαµε βιβλιογραφία από το ∆ιαδίκτυο που αφορούσε τις πτυχές µας. Συγκεκριµένα, οι οµάδες µελέτης των πτυχών ήταν οι εξής: 1. Η Στέλλα, ο Βαγγέλης, η Αρετή και η Γεωργία ασχολήθηκαν µε τα ερωτήµατα σχετικά µε τον ορισµό και τα είδη της µάθησης 2. Η Νικολέττα και η Θεοδώρα µελέτησαν τη µάθηση σε διάφορες ηλικίες και ιδιαίτερα στην εφηβεία 5
2013-2014 Τετράµηνο Α΄
3ο ΓΕΛ Νέας Φιλαδέλφειας «ΜΙΛΤΟΣ ΚΟΥΝΤΟΥΡΑΣ» Ερευνητική Εργασία Α΄Τάξης: « Μαθαίνω πώς να µαθαίνω» 3. Ο Γιώργος και η Χριστίνα εξέτασαν τις πηγές σχετικά µε τη Μεταγνώση, την αυτορρύθµιση και την αυτοαξιολόγηση 4. Ο Σπύρος και ο Κωνσταντίνος διερεύνησαν τις στρατηγικές µάθησης και µελέτης 5. Ο Νίκος, ο Αδαµάντιος, ο Αλέξανδρος, ο Γιάννης και ο Βασίλης ασχολήθηκαν µε τα αντικείµενα της µάθησης και τα είδη νοηµοσύνης Παράλληλα µε τη µελέτη των πηγών για τις πτυχές µας παρακολουθήσαµε videos στο YouTube σχετικά µε τη δοµή και τη λειτουργία του ανθρώπινου εγκεφάλου. Κατανοήσαµε τις διαφορετικές νοητικές διεργασίες του δεξιού και του αριστερού ηµισφαιρίου και στοχαστήκαµε στο ερώτηµα «ποιο είναι το κυρίαρχο εγκεφαλικό µου ηµισφαίριο;» Οι απαντήσεις µας καταγράφηκαν σε κείµενα που περιέχονται στην αναφορά. Σε επόµενη µας συνάντηση αναλύσαµε τα είδη νοηµοσύνης και το ατοµικό µαθησιακό στιλ και στοχαστήκαµε ποια από αυτα µας χαρακτηρίζουν και σε ποια δεν έχουµε ιδιαίτερες επιδόσεις. Καταγράψαµε το µαθησιακό µας προφίλ. Τέλος, έγινε αλληλοενηµέρωση των οµάδων σχετικά µε το υλικό που είχαµε αντλήσει για την πτυχή µας ανά οµάδα και αρχίσαµε να συνθέτουµε τα τελικά µας προϊόντα, την αναφορά και την ηλεκτρονική µας παρουσίαση.
6
2013-2014 Τετράµηνο Α΄
3ο ΓΕΛ Νέας Φιλαδέλφειας «ΜΙΛΤΟΣ ΚΟΥΝΤΟΥΡΑΣ» Ερευνητική Εργασία Α΄Τάξης: « Μαθαίνω πώς να µαθαίνω»
Κεφάλαιο πρώτο
Τι είναι η Μάθηση; Στην πρώτη µας συνάντηση έγινε καταιγισµός ιδεών σε ολοµέλεια πάνω στο ερώτηµα «τι είναι η µάθηση» και προέκυψε ο παρακάτω νοητικός χάρτης:
Εικόνα 1: Καταιγισµός στην έννοια ‘’µάθηση’’
Πιστεύουµε πως είναι ένας χάρτης που περιλαµβάνει πολλές διαστάσεις της µάθησης. Για παράδειγµα, στον χάρτη διακρίνουµε πως η µάθηση δεν είναι µόνο γνώση αλλά και επιδεξιότητα, µελέτη, στρατηγική, ευχαρίστηση και σοφία. Επίσης, µαντέψαµε σωστά ότι ‘’µαθαίνω’’ σηµαίνει ‘’χτίζω’’ όπως µας εξηγεί η θεωρία του εποικοδοµητισµού. Τέλος, προέκυψε η ιδέα ότι η µάθηση µεταβάλλεται από ηλικία σε ηλικία. Στην συνέχεια µελετήσαµε την βιβλιογραφία και καταλήξαµε στους παρακάτω ορισµούς.
7
2013-2014 Τετράµηνο Α΄
3ο ΓΕΛ Νέας Φιλαδέλφειας «ΜΙΛΤΟΣ ΚΟΥΝΤΟΥΡΑΣ» Ερευνητική Εργασία Α΄Τάξης: « Μαθαίνω πώς να µαθαίνω»
Τι σηµαίνει ‘µαθαίνω’; Μαθαίνω σηµαίνει αποκτώ νέες ή αλλάζω τις ήδη υπάρχουσες γνώσεις, συµπεριφορές, δεξιότητες, αξίες και προτιµήσεις µου. Η απόκτηση νέων γνώσεων ή στάσεων καθώς η τροποποίηση των παλιών δεν είναι δυνατόν να γίνει σε µια στιγµή. Είναι µια δια βίου διαδικασία που αρχίζει από την εµβρυακή ηλικία και γίνεται σταδιακά. Παροµοιάζεται µε το χτίσιµο ενός οικοδοµήµατος από τα θεµέλια που δεν ολοκληρώνεται ποτέ. Για να µάθω πρέπει να συνθέσω πληροφορίες διαφορετικών ειδών µε δικούς µου τρόπους ώστε να τις κάνω κτήµα µου, δηλαδή να τις αφοµοιώσω βρίσκοντας τρόπους να τις οικοδοµήσω πάνω στις υπάρχουσες γνώσεις µου. Η ικανότητα της µάθησης είναι χαρακτηριστικό των ανθρώπων, των ζώων και των µηχανών. Στους ζωντανούς οργανισµούς η µάθηση είναι απαραίτητη ως µηχανισµός προσαρµογής και επιβίωσης. Άρα, µαθαίνω σηµαίνει χτίζω, αλλάζω, ζω.
Τι είναι η µάθηση; Μάθηση είναι η διαδικασία κατά την οποία ο υποβαλλόµενος στην διαδικασία, µαθητής, αποκτά γνώσεις, δεξιότητες, συµπεριφορές και αξίες µέσα από την παράθεση εκπαιδευτικού υλικού και µε την εφαρµογή γνωστικών διαδικασιών. Παρόλο που ο όρος µάθηση υποδηλώνει τη µαθησιακή διαδικασία, ωστόσο συχνά προσδιορίζει και το αποτέλεσµα αυτής. Η σύνδεση µε τους όρους ωρίµανση και ανάπτυξη δίνεται από τη σχέση: ωρίµανση x µάθηση = ανάπτυξη. Η µάθηση είναι αντικείµενο της Ψυχολογίας και της Παιδαγωγικής.
Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της µάθησης; 1. Ποιότητα: Από την οποία εξαρτάται η ποιότητα ζωής. Η ποιότητα χαρακτηρίζεται από το είδος των γνώσεων, των δεξιοτήτων, το ήθος και την ένταση. 2. Το ποσό: Το σύνολο των εφοδίων των ανθρώπων που τους είναι απαραίτητα, σε σχέση µε το χρόνο που διατέθηκε για την απόκτησής τους. 3. Σταθερότητα: Αφορά τη διάρκεια διατήρησης ή συγκράτησης των γνώσεων.
Ποιες είναι οι προϋποθέσεις της µάθησης; 1. Η ικανότητα του µαθητή για µάθηση. 2. ∆ηµιουργία κατάλληλων προϋποθέσεων µάθησης. 3. Επανάληψη και χρήση αυτών που µαθεύτηκαν 8
2013-2014 Τετράµηνο Α΄
3ο ΓΕΛ Νέας Φιλαδέλφειας «ΜΙΛΤΟΣ ΚΟΥΝΤΟΥΡΑΣ» Ερευνητική Εργασία Α΄Τάξης: « Μαθαίνω πώς να µαθαίνω»
Ποιοι παράγοντες επηρεάζουν τη µάθηση; 1. Χαρακτηριστικά του µαθητή 2. ∆ιδασκαλία και κλίµα της τάξης 3. Πλαίσιο του σπιτιού, της οµάδας των συνοµηλίκων και της ευρύτερης κοινότητας 4. Σχεδιασµός και υλοποίηση του εκπαιδευτικού προγράµµατος 5. Οργάνωση του σχολείου 6. Χαρακτηριστικά της περιφέρειας Αντιλαµβανόµαστε ότι η µάθηση είναι πολύπλοκο και πολυπαραγοντικό φαινόµενο.
Ποιοι αλληλεπιδρούν κατά τη µάθηση; Σε κάθε µαθησιακό περιβάλλον οι µανθάνοντες είναι δυνατόν να αλληλεπιδρούν ταυτόχρονα: µε τον εκπαιδευτικό: ο εκπαιδευτικός κατασκευάζει ‘γνωστικές σκαλωσιές’ ώστε οι µανθάνοντες να οικοδοµήσουν τη νέα γνώση πάνω στην υπάρχουσα µεταξύ τους: η συνεργατική µάθηση και η αλληλοδιδασκαλία έχει αναδειχθεί ως µια κατεξοχήν αποτελεσµατική διδακτική πρακτική µε το γνωστικό αντικείµενο: οι µανθάνοντες αλληλεπιδρούν απευθείας µε το αντικείµενο προς µάθηση δηµιουργώντας νέα γνωστικά σχήµατα και τροποποιώντας τα υπάρχοντα µε το διδακτικό υλικό: ο ρόλος του διδακτικού υλικού (διδακτικό εγχειρίδιο, σηµειώσεις, ασκήσεις, βοηθήµατα, ηλεκτρονικά µέσα διδασκαλίας και εξάσκησης) είναι πολύ σηµαντικός για την κινητοποίηση του µαθητή µε τον εαυτό τους: µέσα από τις αυτόµατες διεργασίες της αυτορρύθυµισης και της αυτοαξιολόγησης οι µανθάνοντες ελέγχουν τα γνωστικά κενά τους, τη µαθησιακή συµπεριφορά τους, την πρόοδό τους και τροποποιούν τη µαθησιακή διαδικασία µε σκοπό να την βελτιστοποιήσουν
9
2013-2014 Τετράµηνο Α΄
3ο ΓΕΛ Νέας Φιλαδέλφειας «ΜΙΛΤΟΣ ΚΟΥΝΤΟΥΡΑΣ» Ερευνητική Εργασία Α΄Τάξης: « Μαθαίνω πώς να µαθαίνω»
Ποια είναι τα είδη της µάθησης; Το φαινόµενο της µάθησης είναι πολυδιάστατο. Το µελετούν οι νευροεπιστήµονες που ασχολούνται µε τη λειτουργία του εγκεφάλου και τη συµπεριφορά ανθρώπων και ζώων. Για να το κατανοήσουµε είναι ανάγκη να διακρίνουµε τη µάθηση σε διάφορες κατηγορίες ανάλογα µε τις νοητικές διεργασίες που εµπλέκονται σε κάθε περίπτωση. Γενικά, µπορούµε να κατατάξουµε τη µάθηση σε δύο µεγάλες κατηγορίες, τη συνειδητή αφενός και την υποσυνείδητη και ασυνείδητη µάθηση, αφετέρου.
Ασυνείδητη µάθηση Παρόλο που η µάθηση δεν είναι υποχρεωτική, κάποιες µορφές της συµβαίνουν αναπόφευκτα στον άνθρωπο και στα ζώα ως φυσική, αυτόµατη, ασυνείδητη διαδικασία. Υπάρχουν διάφορα είδη ασυνείδητης µάθησης. Ποια είναι τα είδη της ασυνείδητης µάθησης; •
Εξοικείωση / Ευαισθητοποίηση σε ερεθίσµατα (habituation/sensitization)
Στα ζώα η µάθηση επιτελείται συχνά ως εξοικείωση µε κάποια ερεθίσµατα (π.χ. τα κατοικίδια συνηθίζουν να µη φοβούνται τους θορύβους της πόλης) ή το αντίθετο ως ευαισθητοποίηση σε ένα ερέθισµα (π.χ. ένα ζώο µαθαίνει να υπακούει σε µια ανθρώπινη εντολή). •
Συνειρµική σύνδεση δύο ερεθισµάτων (associative conditioning)
Επίσης, µια βασική µορφή µάθησης είναι η αυτόµατη και ανεξέλεγκτη συσχέτιση δυο ερεθισµάτων µεταξύ τους (π.χ. το κατοικιδιο συνδέει συνειρµικά το πιάτο του µε την παροχή τροφής όπως οι µαθητές συνδέουν το άκουσµα του κουδουνιού µε το διάλειµµα). •
Εγχάραξη ερεθισµάτων (imprinting)
Καταστάσεις που συµβαίνουν στο περιβάλλον ενός πολύ νεαρού ατόµου ή ζώου (ιδιαίτερα στην εµβρυακή και βρεφική ηλικία) αφήνουν τα ‘σηµάδια’ τους στο υποσυνείδητο του ατόµου ή του ζώου και ευθύνονται για συµπεριφορές που δεν εξηγούνται διαφορετικά, π.χ. φοβίες. • Μάθηση µέσω παρατήρησης και µίµησης/αποφυγής (observational learning) Τόσο οι άνθρωποι, όσο και κάποια ευφυή ζώα µαθαίνουν παρατηρώντας άλλους οργανισµούς που λειτουργούν σαν παραδείγµατα µίµησης ή αποφυγής. Αυτό συµβαίνει επίσης υποσυνείδητα ήδη από τη βρεφική ηλικία και οφείλεται στους νευρώνες καθρέφτες που βρίσκονται στον µετωπιαίο και πλάγιο εγκεφαλικό φλοιό (mirror neurons). Παραδείγµατα τέτοιας µάθησης είναι η απόκτηση της γλωσσικής ικανότητας από τα βρέφη και η απόκτηση των δεξιοτήτων επιβίωσης από τα νεαρά ζώα (εύρεση τροφής, πτήση πουλιών κλπ). Αξίζει να σηµειωθεί ότι αυτού του είδους η µάθηση είναι υπεύθυνη για τις κοινωνικά και πολιτιστικά µεταδιδόµενες συµπεριφορές. 10
2013-2014 Τετράµηνο Α΄
3ο ΓΕΛ Νέας Φιλαδέλφειας «ΜΙΛΤΟΣ ΚΟΥΝΤΟΥΡΑΣ» Ερευνητική Εργασία Α΄Τάξης: « Μαθαίνω πώς να µαθαίνω» Εξίσου ενδιαφέρον είναι ότι νευροεπιστήµονες που ειδικεύονται στην τεχνητή νοηµοσύνη έχουν αναπτύξει νευρώνες καθρέφτες σε ροµπότ µε σκοπό να τα διδάσκουν ανθρώπινες συµπεριφορές. • Μάθηση µέσω παιχνιδιού Το παιχνίδι είναι µια έµφυτη ανάγκη σε ανθρώπους και ζώα και συνδέεται άµεσα µε τη µάθηση, ιδιαίτερα µε την απόκτηση δεξιοτήτων. Τα παιδιά αποκτούν κοινωνικές δεξιότητες παίζοντας µε συνοµίληκους. Μαθαίνουν να ακολουθούν κανόνες, να συνεργάζονται, να µοιράζονται, να διεκδικούν και να συναγωνίζονται. Επίσης, µέσα από το παιχνίδι καλλιεργούνται συναισθηµατικές δεξιότητες, όπως η αυτοσυναίσθηση (δηλαδή η ικανότητα να αντιλαµβάνοµαι τα συναισθήµατά µου), ενσυναίσθηση (η ικανότητα να µπαίνουν στη θέση του άλλου) και διαχείρηση συναισθηµάτων (θυµού, απογοήτευσης κλπ). Τέλος, µέσα από το παιχνίδι διευκολύνεται η καλλιέργεια της γλώσσας (όταν απαιτείται γλωσσική επικοινωνία) και της κριτικής σκέψης (όταν απαιτείται λήψη απόφασης) και δηµιουργικής σκέψης (για λύση προβλήµατος).
11
2013-2014 Τετράµηνο Α΄
3ο ΓΕΛ Νέας Φιλαδέλφειας «ΜΙΛΤΟΣ ΚΟΥΝΤΟΥΡΑΣ» Ερευνητική Εργασία Α΄Τάξης: « Μαθαίνω πώς να µαθαίνω»
Συνειδητή µάθηση Στη συνειδητή µάθηση πρωταγωνιστούν οι νοητικές διεργασίες που επιτελούνται στο µετωπιαίο και πλάγιο εγκεφαλικό φλοιό, δηλαδή εκεί που γίνεται η αποκωδικοποίηση και η επανακωδικοποίηση των εξωτερικών ερεθισµάτων µε τη βοήθεια των συνάψεων. Οι συνειδητές νοητικές διεργασίες είναι η προσοχή, η αντίληψη και η µνήµη. Με τη βοήθειά τους τα αισθητηριακά µηνύµατα που µεταφέρουν τα αισθητηριακά όργανα σε συγκεκριµένες θέσεις του εγκεφάλου αποκωδικοποιούνται. Έτσι, αντιλαµβανόµαστε, π.χ. τα χρώµατα, τους ήχους, τα λεκτικά µηνύµατα, τις γεύσεις, τις οσµές κλπ. Ακολουθεί η σκέψη (απαγωγική, επαγωγική, κριτική, δηµιουργική κλπ) και η νέα κωδικοποίηση της εµπειρίας στη µνήµη. Αυτές οι διαδικασίες γίνονται πιο εύκολα κατανοητές µε τη βοήθεια του παρακάτω σχήµατος:
Πώς επιτελείται η συνειδητή µάθηση; Για να κατανοήσουµε τις γνωστικές ή νοητικές διεργασίες που εµπλέκονται στη µάθηση µελετήσαµε το µοντέλο επεξεργασίας πληροφοριών σύµφωνα µε το οποίο λειτουργούν και τα προγράµµατα τεχνητής νοηµοσύνης (ηλεκτρονικοί υπολογιστές, ροµπότ κλπ)
12
2013-2014 Τετράµηνο Α΄
3ο ΓΕΛ Νέας Φιλαδέλφειας «ΜΙΛΤΟΣ ΚΟΥΝΤΟΥΡΑΣ» Ερευνητική Εργασία Α΄Τάξης: « Μαθαίνω πώς να µαθαίνω» Επειδή, όµως, εκτός από την κεντρική αντίληψη, λειτουργεί παράλληλα και η περιφερειακή αντίληψη ερεθισµάτων που συνοδεύουν τα κεντρικά ερεθίσµατα προς µάθηση (π.χ. θόρυβοι), η συνειδητή µάθηση δεν είναι ποτέ αποκλειστικά συνειδητή. Πάντα εµπλέκεται σε αυτήν και ένα ποσοστό υποσυνείδητης µάθησης από τα περιφερειακά ερεθίσµατα που αποθηκεύονται στο υποσυνείδητο και επηρεάζουν τη συνειδητή µάθηση. Έτσι εξηγείται η επίδραση του άγχους, για παράδειγµα, το οποίο προκαλείται από την περιφερειακή αντίληψη αγχογόνων ερεθισµάτων και εµποδίζει την αποτελεσµατικότητα της συνειδητής µάθησης.
Ποια είναι τα είδη της συνειδητής µάθησης; Η συνειδητή µάθηση διακρίνεται µε τη σειρά της σε διάφορα είδη ανάλογα µε τις νοητικές διεργασίες που συµµετέχουν σε κάθε είδος µάθησης και ανάλογα µε το είδος των πληροφοριών που µαθαίνονται. ‘Ετσι εχουµε: • την επεισοδιακή µάθηση, στην οποία ανήκει η εκµάθηση δεξιοτήτων που απαιτούν να θυµόµαστε αλληλουχίες πράξεων όπως ο χορός, αλλά και η λύση προβληµάτων και η αποµνηµόνευση ιστορικών γεγονότων). Αυτού του είδους η µάθηση διευκολύνεται από την αφήγηση ιστοριών, την παρακολούθηση ταινιών και την κατ’επανάληψη εξάσκηση σε αλληλουχίες πράξεων •
την πολυαισθητηριακή µάθηση, στην οποία συµµετέχουν αντιληπτικά ερεθίσµατα από όσο το δυνατόν περισσότερες και διαφορετικές αισθήσεις. Γνωστός είναι ο συνδυασµός οπτικοακουστικών ερεθισµάτων για τη διευκόλυνση της εκµάθησης γλωσσών και άλλων αντικειµένων. Τελευταία αναγνωρίζεται η σηµασία της συµµετοχής και άλλων αισθήσεων στη µάθηση και κυρίως της κίνησης του σώµατος για την πλουσιότερη κωδικοποίηση των πληροφοριών προς µάθηση από ολόκληρο το σώµα
•
τη σηµασιολογική µάθηση που γίνεται µε απλή επανάληψη λέξεων (παπαγαλία, στην οποία βοηθούν και τα τραγούδια µε οµοιοκαταληξία)
•
την εννοιολογική µάθηση, η οποία είναι η πλέον συνειδητή µορφή µάθησης αφού απαιτεί από τον µανθάνοντα να χρησιµοποιήσει σύνθετες νοητικές διεργασίες επεξεργασίας πληροφοριών και να συνθέσει νοητικούς χάρτες στους οποίους να απεικονίζονται οι σχέσεις ανάµεσα στις έννοιες που περιλαµβάνονται στο αντικείµενο µάθησης
13
2013-2014 Τετράµηνο Α΄
3ο ΓΕΛ Νέας Φιλαδέλφειας «ΜΙΛΤΟΣ ΚΟΥΝΤΟΥΡΑΣ» Ερευνητική Εργασία Α΄Τάξης: « Μαθαίνω πώς να µαθαίνω»
Τι σηµαίνει ‘Τυπική’ και ‘άτυπη’ µάθηση; Ανάλογα µε το πού και πώς επιτελείται η µάθηση και ανάλογα µε την προσπάθεια που καταβάλλεται από τους µανθάνοντες, η µάθηση µπορεί να χαρακτηριστεί τυπική ή άτυπη. Η τυπική µάθηση επιτελείται σε σχολικά περιβάλλοντα µε συγκεκριµένο πρόγραµµα διδασκαλίας και καθορισµένη ύλη την οποία οι µαθητές καταβάλλουν συνειδητή προσπάθεια να µάθουν. Η άτυπη µάθηση, αντίθετα, επιτελείται τόσο στο σχολείο όσο και σε οποιοδήποτε άλλο περιβάλλον και δεν εξαρτάται από συγκεκριµένο πρόγραµµα διδασκαλίας και διδακτική ύλη. Για παράδειγµα, µέσα στο σχολείο οι µαθητές µαθαίνουν τυπικά τα µαθήµατα του αναλυτικού προγράµµατος και ταυτόχρονα µαθαίνουν άτυπα, δηλαδή χωρίς να το συνειδητοποιούν, ένα πλήθος συµπεριφορών και κανόνων που απορρέοουν από το παραπρόγραµµα της σχολικής ζωής (π.χ. ότι κάποιοι καθηγητές είναι αυστηροί και άλλοι ελαστικοί) κυρίως µέσα από µη λεκτικά µηνύµατα και ρουτίνες της καθηµερινότητας. Άτυπα µαθαίνουµε τα όρια και τους κανόνες κοινωνικής συµπεριφοράς από τη ζωή στην οικογένεια και γενικά από τη συµµετοχή µας σε κοινωνικές δραστηριότητες.
Ποιες είναι οι διαστάσεις της µάθησης; Η µάθηση, όπως είδαµε, είναι ένα πολυδιάστατο φαινόµενο που αφορά ολόκληρη την προσωπικότητα του µανθάνοντος, δηλαδή και τις τρεις διαστάσεις της. Άρα, µπορούµε να µιλήσουµε για: τη γνωστική διάσταση της µάθησης που περιλαµβάνει γνωστικές διεργασίες όπως η κωδικοποίηση, η ανάκληση στη µνήµη, η ανάλυση, ο υπολογισµός και η λύση προβλήµατος την ψυχοκινητική διάσταση της µάθησης που αναφέρεται στην απόκτηση κινητικών δεξιοτήτων όπως ο χορός, το κολύµπι, η οδήγηση οχήµατος κλπ τη συγκινησιακή διάσταση της µάθησης που σχετίζεται µε τα συναισθήµατα που απορέεουν από τη µαθησιακή διαδικασία και τις στάσεις που αναπτύσσονται απέναντι στο αντικείµενο της µάθησης Εννοείται πώς οι τρεις παραπάνω διαστάσεις της µάθησης ενεργοποιούνται ταυτόχρονα και ισόρροπα σε κάθε µαθησιακή στιγµή. Για παράδειγµα, µαθαίνοντας µια ξένη γλώσσα λαµβάνουν χώρα παράλληλα πολλαπλές νοητικές διεργασίες συνειδητής και ασυνείδητης µάθησης του λεξιλογίου και άλλων διαστάσεων της γλώσσας, καλλιεργείται η ψυχοκινητική ικανότητα της εκφοράς του λόγου στη νέα γλώσσα και αναπτύσσονται νέες στάσεις απέναντι στον πολιτισµό που υπάρχει πίσω από το γλωσσικό σύστηµα, οι οποίες εξαρτώνται από τα συναισθήµατα που συνοδεύουν τη µαθησιακή διαδικασία.
14
2013-2014 Τετράµηνο Α΄
3ο ΓΕΛ Νέας Φιλαδέλφειας «ΜΙΛΤΟΣ ΚΟΥΝΤΟΥΡΑΣ» Ερευνητική Εργασία Α΄Τάξης: « Μαθαίνω πώς να µαθαίνω»
Ποιος είναι ο ρόλος της µνήµης στη µάθηση; Υπάρχουν δύο διαφορετικές λειτουργίες της µνήµης, η µακρόχρονη µνήµη που αποθηκεύει πληροφορίες για πάντα και η µνήµη εργασίας που αποθηκεύει πληροφορίες για όσο χρόνο είναι απαραίτητες για την εκτέλεση ενός έργου (π.χ. αποµνηµονεύω το κρατούµενο σε µια αριθµητική πράξη). Επίσης, η µνήµη διακρίνεται σε τρία είδη ανάλογα µε το είδος των πληροφοριών που αποθηκεύονται και ανακαλούνται. Αυτά είναι: η επεισοδιακή µνήµη (στην οποία αποθηκεύονται γεγονότα και σειρές γεγονότων) η αντιληπτική µνήµη (που είναι υπεύθυνη για την αποθήκευση και ανάκληση αντιληπτικών ερεθισµάτων όπως οι εικόνες, οι ήχοι, οι γεύσεις κλπ) και η σηµασιολογική µνήµη στην οποία αποθηκεύονται οι σηµασίες γλωσσικών και άλλων συµβόλων
15
2013-2014 Τετράµηνο Α΄
3ο ΓΕΛ Νέας Φιλαδέλφειας «ΜΙΛΤΟΣ ΚΟΥΝΤΟΥΡΑΣ» Ερευνητική Εργασία Α΄Τάξης: « Μαθαίνω πώς να µαθαίνω»
Κεφάλαιο δεύτερο
Η Μάθηση στην Εφηβεία Τι είναι εφηβεία; Σύµφωνα µε τους πιο σύγχρονους επιστηµονικούς ορισµούς, η εφηβεία είναι η περίοδος που αρχίζει περίπου στο 10ο και τελειώνει περίπου στο 20ο έτος της ζωής ενός ανθρώπου, αντίθετα µε παλαιότερες απόψεις που τοποθετούσαν την έναρξή της στο 13ο έτος και τη λήξη της στο 18ο. Η σύγχρονη άποψη βασίζεται σε παρατηρήσεις εµφάνισης τόσο σωµατικών, όσο και ψυχολογικών συµπτωµάτων της εφηβείας σε παιδιά 10 ετών που συνεχίζονται µέχρι τα 20. Τα παιδιά στις µέρες µας διατρέφονται πολύ καλύτερα από παλαιότερα, άρα η ανάπτυξή τους και η ενηµέρωσή τους κάνουν ένα παιδί πολύ πιο ενήµερο από ότι πριν είκοσι χρόνια σε θέµατα σεξουαλικής ζωής, γεγονός που επιταχύνει τις διαδικασίες της σεξουαλικής ωρίµανσης που είναι ο βασικότερος παράγοντας της εφηβείας(Bainbridge D.). Η εφηβεία χαρακτηρίζεται από µια σειρά αλλαγών στον εγκέφαλο οι οποίες επιδρούν στην ψυχολογία και τη συµπεριφορά του εφήβου. Τα κορίτσια έχουν το προβάδισµα απέναντι τα αγόρια όσον αφορά την ηλικία έναρξης και λήξης της εφηβείας για καθαρά βιολογικούς λόγους. Η εφηβεία βρίσκεται µεταξύ της παιδικότητας και της ενηλικίωσης, γι’ αυτό και ο έφηβος συµπεριφέρεται άλλοτε σαν παιδί και άλλοτε σαν ενήλικος. Η εφηβεία σηµατοδοτείται από βιολογικές αλλαγές στο σώµα του παιδιού και τελειώνει µε τη γενετήσια ολοκλήρωση του ατόµου. Ο έφηβος προσπαθεί να αποδεχθεί την καινούρια του εικόνα του σώµατός του και να αποκτήσει έλεγχο των γενετήσιων ορµονών του. Η ραγδαία αύξηση της παραγωγής ορµονών προκαλεί ανησυχία και φόβο στον έφηβο (π.χ. η ήπια ακµή του προσώπου µπορεί να φαντασιώνεται σαν παραµόρφωση και να προξενήσει κατάθλιψη).
16
2013-2014 Τετράµηνο Α΄
3ο ΓΕΛ Νέας Φιλαδέλφειας «ΜΙΛΤΟΣ ΚΟΥΝΤΟΥΡΑΣ» Ερευνητική Εργασία Α΄Τάξης: « Μαθαίνω πώς να µαθαίνω» Τι συµβαίνει στον εγκέφαλο του εφήβου; Ο ανθρώπινος εγκέφαλος συνεχίζει να αλλάζει σε όλη τη διάρκεια της ζωής του ανθρώπου. Όµως, ο εφηβικός εγκέφαλος είναι εξαιρετικά εύπλαστος γι’ αυτό το λόγο οι έφηβοι είναι εξαιρετικά επιδεκτικοί µάθησης. Είναι µοναδικός επειδή στην εφηβεία συντελούνται οι περισσότερες και πιο σηµαντικές αλλαγές στη δοµή του εγκεφάλου. Ο εφηβικός εγκέφαλος έχει ακόµη το µεγαλύτερο µέγεθος που θα έχει ποτέ, εκτός από την απελευθέρωση νέων ορµονών στη διάρκεια της εφηβείας. Μια από τις εγκεφαλικές περιοχές που παρουσιάζει τις πιο δραµατικές αλλαγές κατά τη διάρκεια της εφηβείας, είναι ο προµετωπιαίος φλοιός. Η περιοχή αυτή είναι κατ’ αναλογία πολύ µεγαλύτερη στον άνθρωπο απ’ ότι σε άλλα είδη, και εµπλέκεται σε ένα µεγάλο εύρος λειτουργιών: υψηλού επιπέδου γνωστικές λειτουργίες, λήψη αποφάσεων, σχέδια για το µέλλον, αναστολή ανάρµοστων συµπεριφορών καθώς επίσης εµπλέκεται και σε λειτουργίες που σχετίζονται µε τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις, την κατανόηση των άλλων και την αυτοσυνείδηση. Επίσης στον εγκέφαλο υπάρχει η Φαιά Ουσία (Gray Matter) που είναι το στρώµα του εγκεφαλικού ιστού στο οποίο συµβαίνουν οι διανοητικές διεργασίες (σκέψη, µνήµη, κρίση κ.ά.) και ονοµάζεται έτσι επειδή έχει γκρι χρώµα (φαιός = γκρίζος). Μελέτες µε τη βοήθεια της Μαγνητικής Τοµογραφίας (MRI) οι οποίες παρακολουθούν την ανάπτυξη του προµετωπιαίου φλοιού, έχουν δείξει ότι πράγµατι αυτός υφίσταται δραµατική ανάπτυξη κατά την περίοδο της εφηβείας. Για παράδειγµα, η ποσότητα φαιάς ουσίας από την ηλικία των 4 µέχρι την ηλικία των 22 ακολουθεί την εξής πορεία: αυξάνεται κατά την παιδική ηλικία, γίνεται µέγιστη στην αρχή της εφηβείας (µάλιστα στα αγόρια αυτό συµβαίνει ηλικιακά περίπου 2 χρόνια αργότερα σε σχέση µε τα κορίτσια πιθανόν επειδή τα αγόρια εισέρχονται στην εφηβεία ηλικιακά 2 χρόνια αργότερα, κατά µέσο όρο, απ’ ότι τα κορίτσια) και τέλος, κατά τη διάρκεια της εφηβείας, υπάρχει µια αξιοσηµείωτη ελάττωση της ποσότητας φαιάς ουσίας στον προµετωπιαίο λοβό. Όσον αφορά το τελευταίο στάδιο, πρόκειται για µια πραγµατικά σηµαντική αναπτυξιακή διαδικασία, καθώς εκτιµάται ότι αντιστοιχεί στο «κλάδεµα» ("pruning") νευρικών συνάψεων, δηλαδή στην εξάλειψη των ανεπιθύµητων συνάψεων και µια ρύθµιση εξειδίκευσης ("finetuning") του εγκεφάλου. Όλα αυτά συµβαίνουν στον προµετωπιαίο φλοιό αλλά και σε άλλες περιοχές του εγκεφάλου κατά την περίοδο της εφηβείας. Ο λεγόµενος «κοινωνικός εγκέφαλος» (“social brain”) είναι ένα δίκτυο εγκεφαλικών περιοχών που χρησιµοποιούµε για να κατανοούµε άλλους ανθρώπους και να αλληλεπιδρούµε µαζί τους. Το τµήµα του προµετωπιαίου φλοιού που βρίσκεται ακριβώς στη µέση του µετώπου και ονοµάζεται µέσος προµετωπιαίους φλοιός, είναι περισσότερο δραστήριος στους εφήβους όταν αυτοί παίρνουν αποφάσεις που αφορούν τις κοινωνικές σχέσεις, απ’ ότι είναι στους ενήλικες σε αντίστοιχες περιπτώσεις. Αυτή η δραστηριότητα του µέσου προµετωπιαίου φλοιού ελαττώνεται καθώς προχωράει η εφηβεία. Οι επιστήµονες πιστεύουν ότι αυτό συµβαίνει επειδή οι έφηβοι σε σχέση µε τους ενήλικες, κατά τη λήψη κοινωνικών αποφάσεων, χρησιµοποιούν διαφορετική διανοητική προσέγγιση και διαφορετική γνωστική µέθοδο.
17
2013-2014 Τετράµηνο Α΄
3ο ΓΕΛ Νέας Φιλαδέλφειας «ΜΙΛΤΟΣ ΚΟΥΝΤΟΥΡΑΣ» Ερευνητική Εργασία Α΄Τάξης: « Μαθαίνω πώς να µαθαίνω»
Τι σχέση έχει η εφηβεία µε τη µάθηση; Σχετικά µε τα παραπάνω, έρευνες έχουν δείξει πως η ικανότητα ενός ανθρώπου να µπορεί να θυµάται και να εφαρµόζει έναν κανόνα, έχει πλήρως αναπτυχθεί στον εγκέφαλό του περίπου από τα µέσα της εφηβείας. Όµως η ικανότητα να λαµβάνει ο άνθρωπος υπόψη του και των άλλων ανθρώπων την οπτική γωνία µε την οποία εκείνοι βλέπουν τα πράγµατα ώστε να συµπεριφερθεί ανάλογα, συνεχίζει να αναπτύσσεται από τα µέσα προς τα τέλη της εφηβείας. Έτσι λοιπόν, η έρευνα περί εγκεφάλου έχει δείξει ότι ο εφηβικός εγκέφαλος υφίσταται πραγµατικά σηµαντική ανάπτυξη και αυτό έχει αντίκτυπο στους τοµείς της εκπαίδευσης, της αναµόρφωσης επανόρθωσης και της παρέµβασης. Με άλλα λόγια, το περιβάλλον του εφήβου, συµπεριλαµβανοµένης και της διδασκαλίας, µπορεί και διαµορφώνει την ανάπτυξη του εγκεφάλου του. Κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα, όπως η µάθηση, βασίζεταιστη σχέση και την αλληλεπίδραση γωστικών και συναισθηµατικών διεργασιών. Η σχέση ανάµεσα σ' αυτές τις δύο κατηγορίες διεργασιώνσυχνά παραµελείται όταν οι ενήλικοι (γονείς ή ειδικοί) προσπαθούν να κατανοήσουν και να ερµηνεύσουν τον τρόπο µε τον οποίον οι έφηβοι µαθαίνουν, ή τις αιτίες των µαθησιακών δυσκολιών που εµφανίζονται στην εφηβεία. Η ατίθεση ανάµεσα τη συναισθηµατική και γνωστική πολουπλοκότητα της µαθησιακής διεργασίας και στη σχολική µάθηση έτσι όπως επιδιώκεται και ερευνάται, γίνεται φανερή στα λόγια του Rogers ότι η µάθηση έχει την υφή της προσωπικής ενασχόλησης κατά την οποία ολόκληρο το άτοµο, τόσοη συναισθηµατική όσο και η γνωστική πλευρά του, συµµετέχουν στο µαθησιακό γεγονός. Αντίθετα η σχολική µάθηση συντελείται από το “λαιµό και πάνω”, αφορά ύλη χωρίς προσωπικό νόηµα δεν αφορά συναισθήµατα και δεν έχει σηµασία για ολόκληρο το άτοµο.
18
2013-2014 Τετράµηνο Α΄
3ο ΓΕΛ Νέας Φιλαδέλφειας «ΜΙΛΤΟΣ ΚΟΥΝΤΟΥΡΑΣ» Ερευνητική Εργασία Α΄Τάξης: « Μαθαίνω πώς να µαθαίνω»
2013-2014 Τετράµηνο Α΄
Κεφάλαιο τρίτο
Μεταγνώση – αυτορρύθµιση και αυτοαξιολόγηση Ενδιαφέρον είναι ότι πρώτος κάνει λόγο για τη µεταγνώση ο Αριστοτέλης στο έργο του «Περί Ψυχής».
Τι είναι η µεταγνώση; Ως µεταγνώση ορίζεται η ‘γνώση σχετικά µε τη γνώση’ δηλαδή η επίγνωση που έχει ο άνθρωπος σχετικά µε το τι γνωρίζει και τι όχι και σε ποιο βαθµό. Περιλαµβάνει επίσης την ικανότητα της αυτορύθµισης, δηλαδή τη γνώση του πότε και πώς να εφαρµόσει ορισµένες στρατηγικές για να µάθει κάτι που του χρειάζεται η/και για να λύσει κάποιο από τα προβλήµατά του. Συνεπώς, η µεταγνώση ενός ατόµου είναι ταυτόχρονα και γνώση σχετικά µε τη γνώση και ρύθµιση της γνώσης του ίδιου. Άρα, µπορούµε να πούµε ότι η µεταγνώση αποτελείται από πολλές πτυχές:
•
Αυτογνωσία του ατόµου ως προς τις γνώσεις και τις δυνατότητές του
•
Επίγνωση του τι γνωρίζουµε και τι όχι
•
Αντίληψη των απαιτήσεων ενός µαθησιακού αντικειµένου η/και έργου
•
Γνώση των κατάλληλων στρατηγικών αντικειµένου ή/και λύση του προβλήµατος
•
Αυτορρύθµιση της γνώσης και έλεγχος της µάθησης µε σκοπό την αύξηση της γνώσης (πρέπει να διδαχθεί)
•
Αυτοέλεγχος της µαθησιακής συµπεριφοράς µέσω εσωτερικού διαλόγου που ενισχύει την παρώθηση και τη συγκέντρωση
19
για
την
εκµάθηση
του
3ο ΓΕΛ Νέας Φιλαδέλφειας «ΜΙΛΤΟΣ ΚΟΥΝΤΟΥΡΑΣ» Ερευνητική Εργασία Α΄Τάξης: « Μαθαίνω πώς να µαθαίνω»
Ποιες είναι οι µεταγνωστικές δεξιότητες; Στις µεταγνωστικές δεξιότητες περιλαµβάνονται: Οι µαθησιακές στρατηγικές Οι µνηµονικές στρατηγικές Η αυτορρύθµιση της µάθησης (θέση µαθησιακών στόχων, σχεδιασµός της µαθησιακής διαδικασίας, αυτοαξιολόγηση των µαθησιακών αποτελεσµάτων και διορθωτικά µέτρα) Η αυτορρύθµιση της µάθησης χρησιµοποιεί πολλές µεταγνωστικές στρατηγικές, οι οποίες στην πλειοψηφία τους πρέπει να διδαχτούν στο σχολείο. Αφορούν γενικά δραστηριότητες συνειδητής επιλογής των κατάλληλων στρατηγιικών για την επίτευξη ενός προκαθορισµένου από τον ίδιο τον µανθάντοντα στόχων καθώς και τη συστηµατική εφαρµογή αυτών των στρατηγικών. Ρυθµίζω τη µάθησή µου σηµαίνει: Κατανοώ το µαθησιακό αντικείµενο Θέτω µαθησιακούς στόχους Επιλέγω µαθησιακές στρατηγικές Σχεδιάζω τη µαθησιακή µου πορεία Ελέγχω την εφαρµογή του σχεδίου µου Παρακολουθώ την πορεία µου σε κάθε βήµα Τροποποιώ το σχέδιό µου αν διαπιστώσω αδυναµίες Αξιολογώ το τελικό αποτέλεσµα Φυσικά, δεν είναι δυνατό να αγνοηθούν ή να παραβλεφθούν οι αρνητικοί ψυχολογικοί παράγοντες, όπως η έλλειψη της παρώθησης, η ανία, η κόπωση, η αποθάρρυνση, το άγχος κλπ, οι οποίοι παρεµβαίνουν στη διαδικασία της αυτορρύθµισης της µάθησης και την εµποδίζουν. Σε αυτό το εµπόδιο αντιστέκεται η µεταγνώση µε τις διαστάσεις της αυτοεπίγνωσης και του αυτοελέγχου.
20
2013-2014 Τετράµηνο Α΄
3ο ΓΕΛ Νέας Φιλαδέλφειας «ΜΙΛΤΟΣ ΚΟΥΝΤΟΥΡΑΣ» Ερευνητική Εργασία Α΄Τάξης: « Μαθαίνω πώς να µαθαίνω»
Ποιες είναι οι µεταγνωστικές στρατηγικές; Η µεταγνώση βοηθά το άτοµο να επιτελέσει πολλά γνωστικά έργα εκτός της σχολικής µάθησης, όπως να αποµνηµονεύσει χρήσιµες πληροφορίες, να αποκτήσει πρακτικές δεξιότητες σε πολλούς τοµείς (πχ. αθλητισµός, µαγείρεµα κλπ) και να βελτιώσει τις κοινωνικές του δεξιότητες. Συνεπώς η µεταγνώση είναι µια ικανότητα για τη ζωή. Οι µεταγνωστικές στρατηγικές που χρησιµοποιούνται ενσυνείδητα και διδάσκονται στο σχολείο συνοψίζονται σε: Εσωτερικό διάλογο σχετικά µε το µαθησιακό στόχο Ρωτάω τον εαυτό µου «τι γνωρίζω ήδη σχετικά µε το µαθησιακό αντικείµενο;» ή «πώς έχω λύσει παρόµοια προβλήµατα στο παρελθόν;» Εσωτερικό διάλογο κατά την εκτέλεση του µαθησιακού έργου σχετικά µε τη στάση µου Επαινώ τον εαυτό µου για κάθε σωστή κίνηση και του δίνω κουράγιο να συνεχίσει όταν αποθαρρύνεται ή κουράζεται. Ελέγχω τον εαυτό µου όταν σταµατάει να εργάζεται λόγω πλήξης. Εσωτερικό διάλογο σχετικά µε τις στρατηγικές µάθησης ή επίλυσης προβλήµατος που ακολουθώ ∆ίνω διαρκή ανατροφοδότηση στον εαυτό µου σχετικά µε την επιτυχία των στρατηγιικών µου, έτσι ώστε να αντιληφθώ έγκαιρα τυχόν στρατηγικά λάθη µου και να τα διορθώσω. Υπάρχουν κατάλογοι αξιολόγησης στρατηγικών µάθησης και επίλυσης προβλήµατος (strategy evaluation matrices) που βοηθούν σε αυτή τη διαδικασία Κατάρτιση νοητικών χαρτών και γραφηµάτων που απεικονίζουν τις κατακτηθείσες γνώσεις µου και τα γνωστικά κενά µου Σηµειώνω συνεχώς τα δεδοµένα µου, τις γνωστικές βάσεις µου και τα κενά µου και ιεραρχώ τους µαθησιακούς µου στόχους Αυτοαξιολόγηση Ανακεφαλαιώνω τις διαδικασίες της σκέψης µου και την έκβαση των στρατηγικών µου. Επιθεωρώ τα αποτελέσµατα της πορείας µου και αν είναι απαραίτητο επαναλαµβάνω κάνοντας διορθωτιικές κινήσεις στις στρατηγικές και στη στάση µου
21
2013-2014 Τετράµηνο Α΄
3ο ΓΕΛ Νέας Φιλαδέλφειας «ΜΙΛΤΟΣ ΚΟΥΝΤΟΥΡΑΣ» Ερευνητική Εργασία Α΄Τάξης: « Μαθαίνω πώς να µαθαίνω»
Κεφάλαιο τέταρτο
Μαθησιακές στρατηγικές
Ποιες µαθησιακές στρατηγικές είναι αποτελεσµατικές; 1. ηλεκτρονικά υποβοηθούµενη µάθηση εξ αποστάσεως (elearning) Ονοµάζεται και βελτιστοποιηµένη µάθηση επειδή βελτιώνει σηµαντικά την επίδοση. Τα πλεονεκτήµατά της είναι η προσαρµογή του υλικού στις ατοµικές ανάγκες και το ατοµικό µαθησιακό στιλ του µανθάνοντος και η δυνατότητα παροχής πολυαισθητηριακών ερεθισµάτων µέσω πολυτροπικών κειµένων (εικόνα, βίντεο, µουσική, φωνή). Το µειονέκτηµα ότι δεν επιτρέπει την προσωπική επικοινωνία µε τον διδάσκοντα αντισταθµίζεται από τη δυνατότητα των σύγχρονων λογισµικών να προσοµοιώνουν µαθησιακά περιβάλλοντα και να επιτρέπουν τη συµµετοχή σε ‘εικονικές τάξεις’. 2. Εµπλουτισµένη µάθηση Η µάθηση στο σχολείο απαιτεί την προσοχή, την παρατήρηση, την κατανόηση, τη θέση µαθησιακών στόχων και την ενεργό συµµετοχή στην τάξη. Είναι απαραίτητο για να ενεργοποιηθούν οι µαθητές ώστε να προσέχουν, να παρατηρούν, να κατανοούν, να θέτουν µαθησιακούς στόχους οι ίδιοι στους εαυτούς τους και να συµµετέχουν στο µάθηµα, δηλαδή να κάνουν ό,τι χρειάζεται από την πλευρά τους για να µάθουν. Αυτό, όµως, δεν είναι δυνατό χωρίς την υποβοήθηση της µαθησιακής διαδικασίας από τη διδακτική. Αυτό θα γίνει αν το µάθηµα εµπλουτιστεί µε µαθησιακά ερεθίσµατα που να κινούν την προσοχή και την παρατήρηση καθώς επίσης και µε διδακτικές στρατηγικές που ευνοούν την ενεργό µάθηση και τη µεταγνώση. Παραδείγµατα εµπλουτισµένης µάθησης/διδασκαλίας είναι οι ερευνητικές εργασίες (projects), οι βιωµατικές δράσεις, τα πειράµατα, οι εκπαιδευτικές επισκέψεις κλπ. 3. Ανεξάρτητη δια βιου µάθηση Βασίζεται στην αρχή της αυτορρύθµισης της µάθησης. Τα σύγχρονα ηλεκτρονικά µέσα έχουν µεγιστοποιήσει τις δυνατότητες της αυτοεκπαίδευσης, δηλαδή της διαδικασίας που ακολουθούν άτοµα µε ισχυρή εσωτερική παρώθηση ώστε να µάθουν όσα επιθυµούν από το αντικείµενο της αρεσκείας τους. Η αποτελεσµατικότητα αυτού του είδους µάθησης δεν εξαρτάται µόνο από το κίνητρο, αλλά και από το βαθµό επαφής µε το γνωστικό αντικείµενο. Είναι απαραίτητη η συστηµατική εξάσκηση ώστε η φυσική µάθηση να είναι τόσο εντατική όσο χρειάζεται για να υπάρχει εµπέδωση. Υπάρχουν σήµερα πολλά προγράµµατα ανεξάρτητης µάθησης. 22
2013-2014 Τετράµηνο Α΄
3ο ΓΕΛ Νέας Φιλαδέλφειας «ΜΙΛΤΟΣ ΚΟΥΝΤΟΥΡΑΣ» Ερευνητική Εργασία Α΄Τάξης: « Μαθαίνω πώς να µαθαίνω»
4. Μεταβίβαση της µάθησης Στην ιδανική περίπτωση, οι γνώσεις, δεξιότητες και στάσεις που έχουν αποκτηθεί από µια µαθησιακή διαδικασία θα πρέπει να µπορούν να εφαρµοστούν αποτελεσµατικά σε νέες καταστάσεις. Για παράδειγµα, έχοντας µάθει να γράφουµε µια αναφορά στη µητρική µας γλώσσα, λογικά είµαστε εφοδιασµένοι µε τις απαραίτητες δεξιότητες να γράψουµε µια αναφορά σε µια άλλη γλώσσα που έχουµε διδαχθεί. Στην πράξη, όµως, δυστυχώς, η µεταβίβαση της γνώσης δεν συµβαίνει αυθόρµητα πολύ συχνά. Έχοντας λύσει ένα πρόβληµα στα µαθηµατικά µπορούµε εύκολα να λύσουµε ένα πανοµοιότυπο πρόβληµα µε διαφορετικά δεδοµένα, αλλά δυσκολευόµαστε να λύσουµε ένα νέο πρόβληµα που είναι διατυπωµένο αλλιώς. Χρειάζεται υποβοήθηση του µανθάνοντος να συνειδητοποιήσει τις γέφυρες ανάµεσα στα αντικείµενα της γνώσεις ώστε να µπορεί να εφαρµόζει υπάρχουσες γνώσεις και δεξιότητες σε παρόµοια περιβάλλοντα. 5. Ενεργητική µάθηση Βασιζόµενη επίσης στην αυτορρύθµιση της µάθησης, η ενεργητική µάθηση επιτελείται όταν ο µανθάνων αναλαµβάνει την ευθύνη και τον έλεγχο της µαθησιακής του εµπειρίας. Αρχικά, θέτει τους µαθησιακούς στόχους κατόπιν διαγνωστικής αυτοαξιολόγησης, δηλαδή αφού συνειδητοποιήσει ποια είναι τα γνωστικά κενά του και πόσο απέχει από το στόχο του. Στη συνέχεια µπορεί µόνος του να ρυθµίζει τη µαθησιακή διαδικασία µέσα από έναν εσωτερικό διάλογο στον οποίο λεκτικοποιεί τις ερωτήσεις και τις απαντήσεις του ως προς το µαθησιακό αντικείµενο και ως προς την κατανόησή του και την πρόοδό του. Η αυτορρύθµιση και η αυτοαξιολόγηση είναι οι διεργασίες της µεταγνώσης, δηλαδή της αντίληψης που έχει ο µανθάνων σχετικά µε τη µάθησή του. 6. ∆ηµιουργική σκέψη Η δηµιουργική σκέψη δεν είναι κάτι το αφηρηµένο και αόριστο. Είναι η ικανότητά µας να βρίσκουµε και να δηµιουργούµε νέες ιδέες. Η ικανότητα αυτή µπορεί να αναπτυχθεί και να βελτιωθεί µαθαίνοντας κάποιες µεθόδους και τεχνικές, ώστε να µην πελαγοδροµούµε, αλλά να έχουµε κάποιους συγκεκριµένους τρόπους σκέψης. Πρέπει λοιπόν να κατανοήσουµε ότι όλοι µπορούµε να µάθουµε να σκεφτόµαστε και πως δεν είναι ικανότητα που την φέρουµε µαζί µας.
23
2013-2014 Τετράµηνο Α΄
3ο ΓΕΛ Νέας Φιλαδέλφειας «ΜΙΛΤΟΣ ΚΟΥΝΤΟΥΡΑΣ» Ερευνητική Εργασία Α΄Τάξης: « Μαθαίνω πώς να µαθαίνω»
Κεφάλαιο πέµπτο
Τα είδη της νοηµοσύνης και το µαθησιακό στιλ Πόσα είδη νοηµοσύνης υπάρχουν; Ως τώρα θεωρούσαµε ότι η νοηµοσύνη είναι µια απλή, µονοδιάστατη ιδιότητα. Μελετώντας το θέµα της µάθησης, ανακαλύψαµε τη θεωρία του Gardner, σύµφωνα µε την οποία υπάρχουν οκτώ διαφορετικά είδη νοηµοσύνης, δηλαδή ευφυίας, ανάλογα µε τις κλίσεις του κάθε ανθρώπου. Ο κάθε άνθρωπος στη ζωή του αναπτύσσει µερικά από αυτά. Οι ιδιαίτερα ευφυείς άνθρωποι είναι αυτοί που έχουν αναπτύξει τα περισσότερα είδη νοηµοσύνης.
Ποια είναι τα είδη νοηµοσύνης; Τα οκτώ είδη νοηµοσύνης είναι τα εξής: 1. Λεκτική ή γλωσσική νοηµοσύνη: ικανότητα στη γραφή και την ανάγνωση, στη διατύπωση εννοιών και σχέσεων µεταξύ τους καθώς και δεξιότητες λεκτικής επικοινωνίας, λεκτική µνήµη 2. Λογική ή µαθηµατική νοηµοσύνη: αφηρηµένη και αναλυτική σκέψη, αντίληψη και χειρισµός ποσοτικών εννοιών και ικανότητα υπολογισµού, µαθηµατική µνήµη εργασίας 3. Οπτική ή χωρική νοηµοσύνη: αντίληψη της εικόνας, του σχεδίου, του χρώµατος, δεξιότητα προσανατολισµού στο χώρο, οπτική µνήµη 4. Ακουστική ή Μουσική νοηµοσύνη: αντίληψη των ήχων και του ρυθµού, ικανότητα στην εκτέλεση και τη σύνθεση µουσικών έργων, ακουστική µνήµη 5. Σωµατική ή κιναισθητική νοηµοσύνη: ικανότητα κίνησης στο χώρο µε ισορροπία, ικανότητα στο χορό και τον αθλητισµό, δεξιότητες µη λεκτικής έκφρασης και επικοινωνίας 6. Νατουραλιστική ή περιβαλλοντική νοηµοσύνη: κατανόηση και αγάοη για τη φύση, αυξηµένη ικανότητα µάθησης φυσικών κατηγοριών 7. ∆ιαπροσωπική ή κοινωνική νοηµοσύνη:ικανότητα συναίσθησης κατανόησης των συναισθηµάτων των άλλων, κοινωνικές δεξιότητες επικοινωνίας και συνεργασίας 8. Ενδοπροσωπική ή µεταγνωστική νοηµοσύνη: ικανότητα ενσυναίσθησης – κατανόησης των δικών µου συναισθηµάτων, αξιών και ικανότητα θέσης και παρακολούθησης της επίτευξης των στόχων µου
24
2013-2014 Τετράµηνο Α΄
3ο ΓΕΛ Νέας Φιλαδέλφειας «ΜΙΛΤΟΣ ΚΟΥΝΤΟΥΡΑΣ» Ερευνητική Εργασία Α΄Τάξης: « Μαθαίνω πώς να µαθαίνω»
Τι είναι το µαθησιακό στιλ; Θα µπορούσαµε να ορίσουµε το µαθησιακό στιλ ως τον προτιµώµενο τρόπο µάθησης του κάθε ατόµου ώστε να µαθαίνει αποδοτικότερα και πιο ευχάριστα. Βασίζεται στα είδη νοηµοσύνης που έχει αναπτύξει ο καθένας µας περισσότερο και πρόκειται για ένα συνδυασµό µαθησιακών στρατηγικών που χρησιµοποιούµε συχνά υποσυνείδητα για την πρόσληψη και την κατανόηση της νέας γνώσης.
Ποια µαθησιακά στιλ υπάρχουν; Ο όρος «µαθησιακό στιλ» χρησιµοποιείται για να περιγράψει τις ατοµικές διαφορές στη µάθηση. Κάθε άτοµο έχει ένα µοναδικό, διακριτό τρόπο να µαθαίνει, δηλαδή να συλλέγει, να επεξεργάζεται και να οργανώνει τις πληροφορίες. Για παράδειγµα, ορισµένοι µαθαίνουν καλύτερα µέσα από την οπτική παρουσίαση του µαθησιακού υλικού, ενώ άλλοι µέσα από την προφορική του παρουσίαση. Κάποιοι προτιµούν να το επεξεργάζονται τµηµατικά, βήµα βήµα, ενώ άλλοι το προσεγγίζουν συνολικά κ.ο.κ.
Το µοντέλο των Felder και Silverman για το µαθησιακό στιλ Οι Felder και Silverman (1988* Felder, 1993, 1996) διαµόρφωσαν ένα µοντέλο µαθησιακού στιλ σύµφωνα µε το οποίο το µαθησιακό στιλ ορίζεται µε τη βοήθεια των παρακάτω ερωτηµάτων: (α) πώς προσλαµβάνω την πληροφορία: αισθητηριακά ή διαισθητικά, δηλαδή εµπιστεύοµαι τις πέντε αισθήσεις µου ή λειτουργώ µε τη διαίσθηση και σε ποιο βαθµό; (β) µέσα από ποιο κανάλι αντιλαβάνοµαι την πληροφορία πιο αποτελεσµατικά: το οπτική ή το λεκτικό, δηλαδή προτιµώ να βλέπω εικόνες, σύµβολα, διαγράµµατα ή να ακούω λέξεις και σε ποιο βαθµό; (γ) πώς προτιµώ να οργανώνω την πληροφορία: επαγωγικά ή αναγωγικά, δηλαδή βρίσκοντας παραδείγµατα µιας έννοιας ή τοποθετώντας την σε µια ευρύτερη κατηγορία εννοιών και σε ποιο βαθµό; (δ) πώς επεξεργάζοµαι τις πληροφορίες: ενεργητικά ή στοχαστικά, δηλαδή υπογραµµίζω, κρατάω σηµειώσεις, κατασκευάζω νοητικούς χάρτες ή συλλογίζοµαι απλώς το νόηµά της και σε ποιο βαθµό; (ε) πώς κατανοώ την πληροφορία: σταδιακά ή σφαιρικά, δηλαδή βήµα µε βήµα, ή ολιστικά και σε ποιο βαθµό;. Όπως φαίνεται από την παραπάνω περιγραφή του µοντέλου, το µαθησιακό στιλ, ως σύνολο παγιωµένων τρόπων οργάνωσης και επεξεργασίας των στοιχείων της πραγµατικότητας, σχετίζεται και µε τις στρατηγικές που χρησιµοποιούνται για την αντιµετώπιση νέων γνωστικών καταστάσεων, όπως είναι η επίλυση προβληµάτων. Οι τύποι µαθησιακού στιλ διαφοροποιούνται µεταξύ τους ως προς το σύνολο των στρατηγικών που υιοθετούνται κάθε 25
2013-2014 Τετράµηνο Α΄
3ο ΓΕΛ Νέας Φιλαδέλφειας «ΜΙΛΤΟΣ ΚΟΥΝΤΟΥΡΑΣ» Ερευνητική Εργασία Α΄Τάξης: « Μαθαίνω πώς να µαθαίνω» φορά για την αντιµετώπιση µιας µαθησιακής κατάστασης.. Για παράδειγµα, οι οπτικοί τύποι αντιµετωπίζουν ένα πρόβληµα µέσω της εικονικής του αναπαράστασης, οι λεκτικοί το επεξεργάζονται προφορικά κ.ο.κ..
Ποιοι µαθησιακοί τύποι προκύπτουν από το παραπάνω µοντέλο; Οι µαθησιακοί τύποι περιγράφονται ως εξής, µε βάση τους δύο πόλους – άκρα - µε τους οποίους ορίζονται: 1) Αισθητηριακός - ∆ιαισθητικός: Ο αισθητηριακός τύπος τείνει να είναι πρακτικός, βασίζεται σε γεγονότα και παρατηρήσεις της απτής πραγµατικότητας, και επιλύει προβλήµατα χρησιµοποιώντας προκαθορισµένες διαδικασίες. Λειτουργεί προσεκτικά αλλά αργά, καθώς δίνει έµφαση στη λεπτοµέρεια. Αντιθέτως, ο διαισθητικός προτιµά τις έννοιες και ερµηνείες, την ποικιλία και πολυπλοκότητα, ενώ κουράζεται µε τις λεπτοµέρειες και την επανάληψη. Λειτουργεί γρήγορα, αλλά απρόσεκτα. 2) Οπτικός - Λεκτικός: Ο οπτικός τύπος προσλαµβάνει τις πληροφορίες µέσω εικόνων και θυµάται καλύτερα αυτό που βλέπει (π.χ. εικόνες, διαγράµµατα, πίνακες, ταινίες κ.λπ.). Ο λεκτικός προσλαµβάνει τις πληροφορίες µέσω του γραπτού και προφορικού λόγου και θυµάται καλύτερα λέξεις, γραπτές ή προφορικές επεξηγήσεις. 3) Ενεργητικός - Στοχαστικός: Ο ενεργητικός τύπος κατανοεί καλύτερα την πληροφορία εµπλεκόµενος ενεργητικά µε αυτή (π.χ. συζητώντας την ή εφαρµόζοντας την). ∆εν διευκολύνεται από παθητικές µεθόδους διδασκαλίας, όπως η διάλεξη, ενώ µαθαίνει καλύτερα µέσα από την επίλυση προβληµάτων, τις συζητήσεις µικρής οµάδας, τις οµάδες µελέτης. Ο στοχαστικός τύπος κατανοεί την πληροφορία αφού τη σκεφτεί, αναλύοντας τη πολλαπλά. Προτιµά την ατοµική µάθηση και µαθαίνει καλύτερα σε συνθήκες όπου παρέχεται ο χρόνος να συλλέξει, να ακούσει και να επεξεργαστεί τις πληροφορίες, προτού αναλάβει δράση. 4) Σειριακός - Σφαιρικός: Ο σειριακός τείνει να ακολουθεί συγκεκριµένα βήµατα για την κατανόηση των πληροφοριών και την εύρεση λύσεων, τα οποία µπορεί να εξηγήσει. ∆ιαθέτει αυξηµένη αναλυτική ικανότητα. Αντιθέτως, ο σφαιρικός τύπος προσλαµβάνει τις πληροφορίες µε ολιστικό τρόπο, προσεγγίζοντας το µαθησιακό υλικό µε σχεδόν τυχαίο τρόπο και συλλαµβάνοντας το ξαφνικά. Μπορεί να επιλύει πολύπλοκα προβλήµατα χωρίς να µπορεί να εξηγήσει πώς το έκανε. ∆ιαθέτει αυξηµένη συνθετική ικανότητα, επισηµαίνοντας συνδέσεις που οι άλλοι δεν βλέπουν.
26
2013-2014 Τετράµηνο Α΄
3ο ΓΕΛ Νέας Φιλαδέλφειας «ΜΙΛΤΟΣ ΚΟΥΝΤΟΥΡΑΣ» Ερευνητική Εργασία Α΄Τάξης: « Μαθαίνω πώς να µαθαίνω»
Κεφάλαιο έκτο
Ανθρώπινος εγκέφαλος και µάθηση Ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι το όργανο που ευθύνεται κυρίως για τις νοητικές λειτουργίες, άρα και για τη µάθηση, παρόλο που στη διαδικασία της συµµετέχει συχνά όλο το σώµα. Ο εγκέφαλος αποτελείται από εξειδικευµένες περιοχές για κάθε νοητική λειτουργία. Έτσι, αν τραυµατιστεί µια περιοχή του εγκεφάλου, προκύπτει βλάβη σε συγκεκριµένες λειτουργίες (π.χ. αν τραυµατιστεί ο µετωπιαίος λοβός ενδέχεται να επηρεαστεί η µνήµη) και όχι σε άλλες.
Όλες οι εγκεφαλικές δοµές επικοινωνούν µεταξύ τους αδιάκοπα και συστηµατικά µέσω των ηλεκτρικών σηµάτων που µεταδίδονται από νευρώνα σε νευρώνα. Κάθε σκέψη αντιστοιχεί σε µια σύναψη των εγκεφαλικών νεύρων.
Ταυτόχρονα, ο εγκέφαλος αλληλεπιδρά µε κάθε περιοχή του υπόλοιπου σώµατος. Από τα αισθητήρια όργανα λαµβάνει τις αισθητηριακές πληροφορίες, οι οποίες ανάλογα µε το είδος τους (οπτικές, ακουστικές, κλπ) οδηγούνται στην εξειδικευµένη περιοχή του εγκεφαλικού φλοιού για µια πρώτη αποκωδικοποίηση. Στη συνέχεια, γίνεται η επεξεργασία της µε τη βοήθεια της αντίληψης και της µνήµης. Η διαδικασία είναι πολύπλοκη, αλλά τυποποιηµένη.
27
2013-2014 Τετράµηνο Α΄
3ο ΓΕΛ Νέας Φιλαδέλφειας «ΜΙΛΤΟΣ ΚΟΥΝΤΟΥΡΑΣ» Ερευνητική Εργασία Α΄Τάξης: « Μαθαίνω πώς να µαθαίνω»
Τα εγκεφαλικά ηµισφαίρια και οι λειτουργίες τους Ο ανθρώπινος εγκέφαλος αποτελείται από τα δύο εγκεφαλικά ηµισφαίρια που επικοινωνούν µεταξύ τους µε τη βοήθεια του µεσολοβίου που βρίσκεται ανάµεσά τους. Το κάθε ηµισφαίριο εξειδικεύεται σε διαφορετικές νοητικές λειτουργίες και κάθε άνθρωπος αναπτύσσει ένα από τα δύο περισσότερο από το άλλο. Η σχέση των εγκεφαλικών ηµισφαιρίων µε το υπόλοιπο σώµα είναι αντίστροφη. Το αριστερό ηµισφαίριο ελέγχει τη δεξιά πλευρά του σώµατος, ενώ το δεξί ηµισφαίριο ελέγχει την αριστερή πλευρά. Άρα, οι αριστερόχειρες λειτουργούν περισσότερο µε το δεξί εγκεφαλικό ηµισφαίριο.
Ποιες είναι οι κύριες λειτουργίες του αριστερού ηµισφαιρίου; -Επεξεργάζεται τις πληροφορίες µε λογικό τρόπο -Έχει συνείδηση του χρόνου, παρελθόν, παρόν, µέλλον -Αξιολογεί, αναλύει και οργανώνει -Ασχολείται µε γεγονότα -Ελέγχει την οµιλία, διαβάζει, γράφει και γνωρίζει ορθογραφία -Κατανοεί αριθµούς και σύµβολα -Θυµάται γεγονότα και ονόµατα -Ελέγχει τις κινήσεις της δεξιάς πλευράς του σώµατος
28
2013-2014 Τετράµηνο Α΄
3ο ΓΕΛ Νέας Φιλαδέλφειας «ΜΙΛΤΟΣ ΚΟΥΝΤΟΥΡΑΣ» Ερευνητική Εργασία Α΄Τάξης: « Μαθαίνω πώς να µαθαίνω»
Ποιες είναι οι κύριες λειτουργίες του δεξιού ηµισφαιρίου; -Ανταποκρίνεται στις καταστάσεις διαισθητικά -Λειτουργεί περισσότερο µε εικόνες παρά µε λέξεις -Αντιλαµβάνεται σχήµατα και µορφές -Επεξεργάζεται πολλά είδη πληροφοριών ταυτόχρονα -Αντιλαµβάνεται το χώρο και τον τόπο -Έχει έµφυτο ταλέντο στη µουσική και το µυστικισµό -Πλάθει φανταστικές ιστορίες -Ελέγχει τις κινήσεις της αριστερής πλευράς του σώµατος
29
2013-2014 Τετράµηνο Α΄
3ο ΓΕΛ Νέας Φιλαδέλφειας «ΜΙΛΤΟΣ ΚΟΥΝΤΟΥΡΑΣ» Ερευνητική Εργασία Α΄Τάξης: « Μαθαίνω πώς να µαθαίνω»
Κεφάλαιο έβδοµο
Από τη θεωρία στην πράξη Με βάση τις πηγές που µελετήσαµε απαντήσαµε στα παρακάτω ερωτήµατα:
Ποια είναι η σχέση ανάµεσα στα είδη νοηµοσύνης, το µαθησιακό στιλ και το κυρίαρχο εγκεφαλικό ηµισφαίριο; Μελετώντας τα είδη νοηµοσύνης, τα µαθησιακά στιλ και τις λειτουργίες του κάθε εγκεφαλικού ηµισφαιρίου αντιληφθήκαµε ότι υπάρχει αντιστοιχία ανάµεσα στα τρία. Συγκεκριµένα, Όταν κάποιος έχει αναπτύξει τη λεκτική νοηµοσύνη σίγουρα λειτουργεί περισσότερο µε το αριστερό ηµισφαίριο αφού αυτό τον βοηθά να χειρίζεται αποτελεσµατικά το λόγο. Ως µαθησιακός τύπος είναι µάλλον λεκτικός. Κάποιος που έχει αναπτύξει τη µαθηµατική νοηµοσύνη λειτουργεί επίσης µε το αριστερό ηµισφαίριο που τον βοηθά να κατανοεί αριθµούς και σύµβολα. Ως µαθησιακός τύπος είναι συνήθως σειριακός, δηλαδή σκέφτεται βήµα µε βήµα, αν και υπάρχουν µαθηµατικά ευφυείς άνθρωποι που ειναι σφαιρικοί. Βρίσκουν τη λύση αµέσως µόλις αντιληφθούν το πρόβληµα στο σύνολό του. Άνθρωποι µε οπτική νοηµοσύνη λειτουργούν µε το δεξί εγκεφαλικό ηµισφαίριο καθώς αυτό ανταποκρίνεται στις εικόνες και στα σχήµατα. Το µαθησιακό τους στιλ είναι σίγουρα οπτικό. Όποιος έχει ακουστική νοηµοσύνη λειτουργεί µε το δεξί ηµισφαίριο που συνδέεται µε το ταλέντο στη µουσική και το ρυθµό. Το µαθησιακό του στιλ µπορεί να είναι διαισθητικό και στοχαστικό. Όταν κάποιος έχει αναπτύξει την κιναισθητική νοηµοσύνη σίγουρα λειτουργεί περισσότερο µε το δεξί ηµισφαίριο αφού αυτό τον βοηθά να κινείται στο χώρο. Ως µαθησιακός τύπος είναι µάλλον ενεργητικός. Κάποιος που έχει αναπτύξει τη νατουραλιστική νοηµοσύνη λειτουργεί επίσης µε το δεξί ηµισφαίριο που τον βοηθά να κατανοεί τη φύση επειδή µπορεί να ανταποκρίνεται στις καταστάσεις όχι µόνο µε τη λογική, αλλά µε τη διαίσθηση. Ως µαθησιακός τύπος είναι συνήθως διαισθητικός. Άνθρωποι µε διαπροσωπική νοηµοσύνη λειτουργούν περισσότερο µε το δεξί εγκεφαλικό ηµισφαίριο καθώς αυτό τους βοηθά να νιώθουν τους άλλους και να µπαίνουν στη θέση τους. Το µαθησιακό τους στιλ είναι διαισθητικό και ενεργητικό, αφού τους αρέσει να συζητούν. Όποιος έχει ενδοπροσωπική νοηµοσύνη λειτουργεί µε το δεξί ηµισφαίριο που συνδέεται µετην ενσυναίσθηση αλλά και µε το αριστερό που ευθύνεται για την αξιολόγηση και τη µεταγνώση. Το µαθησιακό του στιλ είναι στοχαστικό.
30
2013-2014 Τετράµηνο Α΄
3ο ΓΕΛ Νέας Φιλαδέλφειας «ΜΙΛΤΟΣ ΚΟΥΝΤΟΥΡΑΣ» Ερευνητική Εργασία Α΄Τάξης: « Μαθαίνω πώς να µαθαίνω»
Ποιο είναι το προσωπικό µου µαθησιακό προφίλ (είδος νοηµοσύνης, µαθησιακό στιλ, κυρίαρχο εγκεφαλικό ηµισφαίριο); Ο κάθε ένας από εµάς εξέτασε τον τρόπο µε τον οποίο σκέφτεται, µελετά και µαθαίνει και έγραψε µια µεταγνωστική αναφορά για το µαθησιακό προφίλ του.
Αρετή Λαδοπούλου Με λένε Αρετή Λαδοπούλου και πρόσφατα συνειδητοποίησα ότι το προσωπικό µου µαθησιακό προφίλ βασίζεται στα παρακάτω είδη νοηµοσύνης : Α) λεκτική, επειδή χειρίζοµαι σωστά το λόγο. Β) συναισθηµατική, επειδή µπορώ να καταλάβω τους ανθρώπους. Γ) ενδοπροσωπική, επειδή έχω αυτογνωσία και καταλαβαίνω τον εαυτό µου. Άρα µου αρέσει να µαθαίνω λεκτικά, διαβάζοντας κείµενα, ενδοπροσωπικά συζητώντας µε τον εαυτό µου και διαπροσωπικά δηλαδή µε οµαδικό τρόπο. Με βάση τα όσα µάθαµε για το αριστερό και δεξί εγκεφαλικό ηµισφαίριο, συνειδητοποίησα ότι το δικό µου κυρίαρχο ηµισφαίριο είναι το δεξί. Αυτό σηµαίνει ότι ελέγχω τις κινήσεις της αριστερής µου πλευράς, λειτουργώ περισσότερο µε εικόνες παρά µε λέξεις. Επιπλέον, πλάθω φανταστικές ιστορίες και έχω έµφυτο ταλέντο στον µυστικισµό. Τέλος, ανταποκρίνοµαι στις καταστάσεις διαισθητικά και επεξεργάζοµαι ταυτόχρονα πολλά είδη πληροφοριών. Νοµίζω ότι το µαθησιακό µου στιλ είναι οπτικό αλλά και λεκτικό ταυτόχρονα.
31
2013-2014 Τετράµηνο Α΄
3ο ΓΕΛ Νέας Φιλαδέλφειας «ΜΙΛΤΟΣ ΚΟΥΝΤΟΥΡΑΣ» Ερευνητική Εργασία Α΄Τάξης: « Μαθαίνω πώς να µαθαίνω» Στέλλα Καραγιάννη Με λένε Στέλλα Καραγιάννη και πρόσφατα συνειδητοποίησα ότι το προσωπικό µου µαθησιακό προφίλ βασίζεται στα παρακάτω είδη νοηµοσύνης : Α) διαπροσωπική, επειδή µπορώ να καταλάβω τις σκέψεις και τα συναισθήµατα των άλλων και µπορώ να κάνω καλές κοινωνικές σχέσεις. Β) ενδροπροσωπική, επειδή έχω αυτογνωσία και µπορώ να καταλάβω τον εαυτό µου. Γ) λεκτική, επειδή µπορώ να χειρίζοµαι εύκολα και σωστά το λόγο. Άρα µου αρέσει να µαθαίνω λεκτικά διαβάζοντας κείµενα, ενδοπροσωπικά συζητώντας µε τον εαυτό µου και διαπροσωπικά µε οµαδικό τρόπο. Με βάση τα όσα µάθαµε για το αριστερό και δεξί ηµισφαίριο, συνειδητοποίησα ότι το δικό µου κυρίαρχο ηµισφαίριο είναι το αριστερό. Αυτό σηµαίνει ότι έχω καλή αντίληψη του χρόνου, ελέγχω την οµιλία, την γραφή και έχω καλή αντίληψη του λόγου και του συµβολισµού. Έχω περισσότερο αναλυτική σκέψη. Επίσης θυµάµαι γεγονότα και ονόµατα και είµαι καλή στην ορθογραφία στην γραµµατική και την έκθεση. Το µαθησιακό µου στιλ είναι λεκτικό.
32
2013-2014 Τετράµηνο Α΄
3ο ΓΕΛ Νέας Φιλαδέλφειας «ΜΙΛΤΟΣ ΚΟΥΝΤΟΥΡΑΣ» Ερευνητική Εργασία Α΄Τάξης: « Μαθαίνω πώς να µαθαίνω» Αλέξανδρος ∆ουράκης Ονοµάζοµαι Αλέξανδρος ∆ουράκης και συνειδητοποίησα ότι το µαθησιακό προφίλ βασίζεται στα παρακάτω είδη νοηµοσύνης: 1)Αριθµητική /Λογική επειδή µου αρέσει να ασχολούµαι µε τους αριθµούς και να επιλύω προβλήµατα µε λογική. 2) Μουσική επειδή συγκεντρώνοµαι πιο εύκολα ακούγοντας κάτι που µου αρέσει. 3)Χωρική γιατί έχω καλή αίσθηση του χώρου. Άρα µου αρέσει να µαθαίνω ακούγοντας µουσική. Επίσης θέλω να ξέρω τι γίνεται γύρω µου γιατί µε βοηθάει να συγκεντρώνοµαι περισσότερο και να βάζω τα προβλήµατα µου σε µια τάξη. Με βάση τα όσα µάθαµε για το αριστερό και δεξί ηµισφαίριο, συνειδητοποίησα ότι το δικό µου κυρίαρχο ηµισφαίριο είναι το αριστερό. Αυτό σηµαίνει ότι κατανοώ τους αριθµούς και τα σύµβολα, έχω καλή αντίληψη του χρόνου, επεξεργάζοµαι τις πληροφορίες µε λογικό τρόπο. Αξιολογώ, αναλύω και οργανώνω πολύ καλά . Επίσης θυµάµαι γεγονότα και ονόµατα. Το προτιµώµενο µαθησιακό µου στιλ είναι στοχαστικό και διαισθητικό.
33
2013-2014 Τετράµηνο Α΄
3ο ΓΕΛ Νέας Φιλαδέλφειας «ΜΙΛΤΟΣ ΚΟΥΝΤΟΥΡΑΣ» Ερευνητική Εργασία Α΄Τάξης: « Μαθαίνω πώς να µαθαίνω»
Κωνσταντίνος Τσιώλης Είµαι ο Κωνσταντίνος Τσιώλης και συνειδητοποίησα ότι το µαθησιακό µου προφίλ βασίζεται στα παρακάτω είδη νοηµοσύνης: 1. Αριθµητική / λογική επειδή συνήθως προσπαθώ να επεξεργάζοµαι τις πληροφορίες µε λογική και επειδή κατανοώ εύκολα ό,τι έχει να κάνει µε αριθµητικές πράξεις. 2. Συναισθηµατική-διαπροσωπική επειδή µπορώ να νιώσω και να κατανοήσω τους άλλους ανθρώπους. 3. Ενδοπροσωπική επειδή λειτουργώ µε εσωτερικό διάλογο µε τον εαυτό µου. Άρα µου αρέσει να µαθαίνω αναλύοντας τα δεδοµένα που µου δίνονται µε λογική, µε εσωτερικό διάλογο αλλά και µέσα από την οµαδική δουλειά και συνεργασία. Με βάση τα όσα µάθαµε για το αριστερό και το δεξί εγκεφαλικό ηµισφαίριο, συνειδητοποίησα ότι το δικό µου κυρίαρχο ηµισφαίριο είναι το αριστερό. Αυτό σηµαίνει πως επεξεργάζοµαι τα δεδοµένα που µου δίνονται µε λογικό τρόπο και τα αξιολογώ τα αναλύω και τα οργανώνω, ελέγχω την οµιλία µου και διαβάζω και γράφω χωρίς κανένα πρόβληµα, θυµάµαι γεγονότα και ονόµατα και τέλος ελέγχω καλύτερα τις κινήσεις δεξιάς πλευράς. Το µαθησιακό µου στιλ είναι αισθητηριακό, λεκτικό, στοχαστικό και σειριακό.
34
2013-2014 Τετράµηνο Α΄
3ο ΓΕΛ Νέας Φιλαδέλφειας «ΜΙΛΤΟΣ ΚΟΥΝΤΟΥΡΑΣ» Ερευνητική Εργασία Α΄Τάξης: « Μαθαίνω πώς να µαθαίνω»
Γιάννης Μιχάλη Ονοµάζοµαι Γιάννης και συνειδητοποίησα ότι το µαθησιακό προφίλ βασίζεται στα παρακάτω είδη νοηµοσύνης 1) Σωµατική: επειδή όταν γυµνάζοµαι, µπορώ να προσέχω πιο εύκολα στο µάθηµα. 2) Μουσική: επειδή όταν ακούω µουσική µπορώ να προσέχω περισσότερο στο µάθηµα και συγκεντρώνοµαι καλύτερα. Άρα, µου αρέσει να µαθαίνω ακούγοντας µουσική και κάνοντας γυµναστική. Με βάση τα όσα µάθαµε για τα εγκεφαλικά ηµισφαίρια, συνειδητοποίησα ότι το δικό µου κυρίαρχο εγκεφαλικό ηµισφαίριο είναι το δεξί . Αυτό σηµαίνει ότι µπορώ να λειτουργώ µε εικόνες καλύτερα παρά µε λέξεις και αντιλαµβάνοµαι σχήµατα και µορφές. Επεξεργάζοµαι πολλά ειδη πληροφοριών ταυτόχρονα και πλάθω φανταστικές ιστορίες. Το µαθησιακό µου στιλ είναι οπτικό, ενεργητικό και σφαιρικό.
35
2013-2014 Τετράµηνο Α΄
3ο ΓΕΛ Νέας Φιλαδέλφειας «ΜΙΛΤΟΣ ΚΟΥΝΤΟΥΡΑΣ» Ερευνητική Εργασία Α΄Τάξης: « Μαθαίνω πώς να µαθαίνω»
Θεοδώρα Γιαννοπούλου Είµαι η Θεοδώρα Γιαννοπούλου και συνειδητοποίησα ότι το µαθησιακό µου προφίλ βασίζεται στα παρακάτω είδη νοηµοσύνης: 1. συναισθηµατική-διαπροσωπική επειδή µπορώ να νιώσω τους άλλους ανθρώπους. 2. ενδοπροσωπική επειδή λειτουργώ µε αυτογνωσία. 3. αριθµητική / λογική επειδή συνήθως προσπαθώ να επεξεργάζοµαι τις πληροφορίες µε λογική και επειδή κατανοώ εύκολα ό,τι έχει να κάνει µε αριθµητικές πράξεις.
Άρα µου αρέσει να µαθαίνω µε λογική επεξεργασία των δεδοµένων, µου αρέσει να µαθαίνω µε εσωτερικό διάλογο αλλά και µέσα από την οµαδική δουλειά. Με βάση τα όσα µάθαµε για το αριστερό και δεξί εγκεφαλικό ηµισφαίριο, συνειδητοποίησα ότι το δικό µου κυρίαρχο ηµισφαίριο είναι το αριστερό. Αυτό σηµαίνει ότι έχω καλή αντίληψη του χρόνου, ελέγχω την οµιλία και τη δεξιά πλευρά του σώµατός µου. Επίσης αντιλαµβάνοµαι µε ευκολία τα σύµβολα δηλαδή είµαι καλή στη γραµµατική και στα µαθηµατικά. Τέλος αντιλαµβάνοµαι τα διάφορα ακουστικά ερεθίσµατα µε µεγαλύτερη ευκολία έχοντας αναλυτική σκέψη. Το µαθησιακό µου στιλ είναι µάλλον λεκτικό και ενεργητικό.
36
2013-2014 Τετράµηνο Α΄
3ο ΓΕΛ Νέας Φιλαδέλφειας «ΜΙΛΤΟΣ ΚΟΥΝΤΟΥΡΑΣ» Ερευνητική Εργασία Α΄Τάξης: « Μαθαίνω πώς να µαθαίνω» Νικολέττα Κυρίτση Είµαι η Νικολέττα Κυρίτση και συνειδητοποίησα ότι το µαθησιακό µου προφίλ βασίζεται στα παρακάτω είδη νοηµοσύνης: 1. Συναισθηµατική/διαπροσωπική επειδή µπορώ να νιώσω και να κατανοήσω τους άλλους ανθρώπους. 2. Ενδοπροσωπική επειδή λειτουργώ µε αυτογνωσία. 3. Αριθµητική / λογική επειδή συνήθως προσπαθώ να επεξεργάζοµαι τις πληροφορίες µε λογική και επειδή κατανοώ εύκολα ό,τι έχει να κάνει µε αριθµητικές πράξεις. 4. Σωµατική/ κιναισθητική επειδή µαθαίνω κάνοντας κινήσεις και περπατώντας. Άρα µου αρέσει να µαθαίνω αναλύοντας τα δεδοµένα µε λογική, µε εσωτερικό διάλογο αλλά και µέσα από την οµαδική δουλειά. Τέλος µου αρέσει να µαθαίνω χρησιµοποιώντας όλες τις αισθήσεις µου. Με βάση τα όσα µάθαµε για τα εγκεφαλικά ηµισφαίρια, συνειδητοποίησα ότι το δικό µου κυρίαρχο ηµισφαίριό µου είναι το αριστερό. Αυτό σηµαίνει ότι επεξεργάζοµαι τις πληροφορίες µε λογικό τρόπο, αξιολογώ, αναλύω και οργανώνω. Επίσης ασχολούµαι µε γεγονότα και έχω λεκτική µνήµη, µπορώ να ελέγχω την οµιλία µου, διαβάζω, γράφω και γνωρίζω ορθογραφία, κατανοώ αριθµούς και σύµβολα. Τέλος θυµάµαι γεγονότα και ονόµατα και ελέγχω καλύτερα τις κινήσεις της δεξιάς πλευράς του σώµατος. Το µαθησιακό µου στιλ είναι λεκτικό, σειριακό και στοχαστικό.
37
2013-2014 Τετράµηνο Α΄
3ο ΓΕΛ Νέας Φιλαδέλφειας «ΜΙΛΤΟΣ ΚΟΥΝΤΟΥΡΑΣ» Ερευνητική Εργασία Α΄Τάξης: « Μαθαίνω πώς να µαθαίνω» Νίκος Τσάπαλος Είµαι ο Νίκος Τσάπαλος. Πρόσφατα συνειδητοποίησα ότι το προσωπικό µου µαθησιακό προφίλ βασίζεται στα παρακάτω είδη νοηµοσύνης : 1. Χωρική νοηµοσύνη επειδή έχω αντίληψη του τόπου. Επίσης όταν κάποιος φίλος µου χάνεται µπορώ να τον βοηθήσω µε τον προσανατολισµό. 2. Σωµατική κιναισθητική νοηµοσύνη επειδή είµαι καλός στα αθλήµατα και έχω πολύ καλή ισορροπία. 3. Λεκτική νοηµοσύνη επειδή έχω καλή σύνταξη στον λόγο. 4. Συναισθηµατική – διαπροσωπική νοηµοσύνη επειδή κατανοώ τους άλλους. Άρα, µου αρέσει να διαβάζω κείµενα, µου αρέσει να αθλούµαι, να ακούω τα προβλήµατα και τα νέα των άλλων και να τους βοηθάω. Με βάση τα όσα µάθαµε για το αριστερό και δεξί εγκεφαλικό ηµισφαίριο, συνειδητοποίησα ότι το δικό µου κυρίαρχο ηµισφαίριο είναι το αριστερό. Έβγαλα αυτό το συµπέρασµα από το ότι ελέγχω την οµιλία και τη δεξιά πλευρά του σώµατός µου, θυµάµαι πολύ εύκολα γεγονότα και ονόµατα. Επίσης, είµαι πολύ καλός στην ανάγνωση, γραφή και στην ορθογραφία. Τέλος κατανοώ αριθµούς και σύµβολα τα οποία µε κάνουν καλό στα µαθηµατικά και στην γραµµατική. Το µαθησιακό µου στιλ είναι λεκτικό, ενεργητικό και αισθητηριακό.
38
2013-2014 Τετράµηνο Α΄
3ο ΓΕΛ Νέας Φιλαδέλφειας «ΜΙΛΤΟΣ ΚΟΥΝΤΟΥΡΑΣ» Ερευνητική Εργασία Α΄Τάξης: « Μαθαίνω πώς να µαθαίνω»
2013-2014 Τετράµηνο Α΄
Σπύρος Λαµπρόπουλος Ονοµάζοµαι Σπύρος και συνειδητοποίησα ότι το προσωπικό µου προφίλ βασίζεται στα παρακάτω είδη νοηµοσύνης: 1)Σωµατική: Επειδή ελέγχω αποτελεσµατικά τις κινήσεις µου και νιώθω τι συµβαίνει στο σώµα µου 2)Συναισθηµατική: Γιατί καταλαβαίνω τους άλλους. 3)Χωρική: Γιατί έχω καλή αίσθηση του τόπου. 4)Ενδοπροσωπική: Γιατί καταλαβαίνω τον εαυτό µου . 5)Αριθµητική/λογική: Επειδή αντιλαµβάνοµαι επεξεργάζοµαι λογικά τις πληροφορίες
σύµβολα,
αριθµούς
και
Άρα, µου αρέσει να µαθαίνω µαζί µε άλλους οµαδικά αλλά και µε εσωτερικό διάλογο. Επίσης θέλω να µαθαίνω µε χάρτες και σχέδια. Τέλος, προτιµώ να κινούµαι όταν µελετώ. Με βάση τα όσα µάθαµε για τα εγκεφαλικά ηµισφαίρια, συνειδητοποίησα ότι το δικό µου κυρίαρχο εγκεφαλικό ηµισφαίριο είναι το αριστερό. Αυτό σηµαίνει ότι έχω συνείδηση του χρόνου, ελέγχω την οµιλία, διαβάζω, γράφω και είµαι καλός στη ορθογραφία. Επίσης, κατανοώ πολύ καλά τους αριθµούς και τα σύµβολα. Για παράδειγµα, είµαι καλός στα µαθηµατικά. Ακόµα, µπορώ να θυµάµαι γεγονότα και ονόµατα. Τέλος, ελέγχω καλύτερα τις κινήσεις της δεξιάς πλευράς του σώµατος µου . Υποθέτω πως το µαθησιακό µου στιλ είναι λεκτικό, αισθητηριακό, σειριακό και στοχαστικό.
39
3ο ΓΕΛ Νέας Φιλαδέλφειας «ΜΙΛΤΟΣ ΚΟΥΝΤΟΥΡΑΣ» Ερευνητική Εργασία Α΄Τάξης: « Μαθαίνω πώς να µαθαίνω» Γεωργία Παπαθανασίου Ονοµάζοµαι Γεωργία Παπαθανασίου και πρόσφατα κατάλαβα ότι το προσωπικό µαθησιακό µου προφίλ βασίζεται στα παρακάτω είδη νοηµοσύνης: • • •
Μουσική/ρυθµική: επειδή µαθαίνω ξένες γλώσσες µέσα από τα τραγούδια Αριθµητική/λογική: επειδή πάντα σκέφτοµαι µε την λογική και είµαι καλή στα µαθηµατικά Συναισθηµατική : επειδή µπορώ να κατανοήσω τους γύρω µου και να τους νιώσω
Άρα, µου αρέσει η µουσική και είναι ένας τρόπος να µάθω και διάφορες ξένες λέξεις µέσα από τους στίχους των τραγουδιών, ακόµα µαθαίνω µε λογικό τρόπο και σχεδιαγράµµατα .
Με βάση τα όσα µάθαµε για το αριστερό και δεξί εγκεφαλικό ηµισφαίριο, συνειδητοποίησα ότι το δικό µου κυρίαρχο ηµισφαίριο το αριστερό. Αυτό σηµαίνει ότι επεξεργάζοµαι πληροφορίες µε λογικό τρόπο, ελέγχω τις κινήσεις της δεξιάς πλευράς του σώµατος. Ακόµα κατανοώ αριθµούς και σύµβολα γι’ αυτό είµαι καλή στις ξένες γλώσσες και στα µαθηµατικά. Έχω συνείδηση του χρόνου, παρελθόν, παρόν, µέλλον. Τέλος θυµάµαι γεγονότα και ονόµατα από την παιδική µου ηλικία Το µαθησιακό µου στιλ είναι λεκτικό και διαισθητικό, στοχαστικό και σφαιρικό.
40
2013-2014 Τετράµηνο Α΄
3ο ΓΕΛ Νέας Φιλαδέλφειας «ΜΙΛΤΟΣ ΚΟΥΝΤΟΥΡΑΣ» Ερευνητική Εργασία Α΄Τάξης: « Μαθαίνω πώς να µαθαίνω» Βαγγέλης Σταµπολιάδης
Ονοµάζοµαι Βαγγέλης Σταµπολιάδης και πρόσφατα κατάλαβα ότι το προσωπικό µαθησιακό µου προφίλ βασίζεται στα παρακάτω είδη νοηµοσύνης: • • • •
Συναισθηµατική, επειδή νιώθω τους ανθρώπους Σωµατική, επειδή έχω καλή ισορροπία Μουσική, επειδή συνθέτω µουσική Λεκτική, επειδή είµαι καλός στο λόγο
Άρα µου αρέσει να µαθαίνω συνεργατικά, να χρησιµοποιώ ολόκληρο το σώµα µου και να µαθαίνω µε µουσική. Με βάση τα όσα µάθαµε για το αριστερό και δεξί εγκεφαλικό ηµισφαίριο, συνειδητοποίησα ότι το δικό µου κυρίαρχο ηµισφαίριο είναι το δεξί. Αυτό σηµαίνει ότι έχω καλή αντίληψη του χώρου, κατανοώ τις µεταφορικές έννοιες και έχω καλή αίσθηση του χιούµορ, έχω οπτική µνήµη και είµαι καλός στην επικοινωνία. Επίσης, συχνά αντιδρώ παρορµητικά και συναισθηµατικά και έχω πλούσια φαντασία και δηµιουργικότητα. Τέλος, έχω καλλιτεχνικά ταλέντα. Το προτιµώµενο µαθησιακό µου στιλ είναι οπτικό, διαισθητικό, ενεργητικό και σφαιρικό.
41
2013-2014 Τετράµηνο Α΄
3ο ΓΕΛ Νέας Φιλαδέλφειας «ΜΙΛΤΟΣ ΚΟΥΝΤΟΥΡΑΣ» Ερευνητική Εργασία Α΄Τάξης: « Μαθαίνω πώς να µαθαίνω» Αδαµάντιος ∆εβελίδης Ονοµάζοµαι Αδαµάντιος και συνειδητοποίησα ότι το προσωπικό µου προφίλ βασίζεται στα παρακάτω είδη νοηµοσύνης: 1)Χωρική: επειδή έχω καλή αίσθηση του χώρου και προσανατολίζοµαι εύκολα. 2)Σωµατική/Κιναισθητική: επειδή µπορώ να ελέγχω τις κινήσεις του σώµατος µου. 3)Συναισθηµατική/∆ιαπροσωπική: επειδή µπορώ να καταλαβαίνω την συναισθηµατική κατάσταση των άλλων και να επικοινωνώ µαζί τους. 4)Ενδοπροσωπική: επειδή µπορώ να καταλαβαίνω τον εαυτό µου και να µαθαίνω πράγµατα µε εσωτερικό διάλογο. Άρα, µου αρέσει να µαθαίνω µε κινήσεις και πολυαισθητηριακά ερεθίσµατα, µε συνεργασία σε οµάδες και µε εσωτερικό διάλογο. Με βάση τα όσα µάθαµε για το αριστερό και δεξί εγκεφαλικό ηµισφαίριο, συνειδητοποίησα ότι το δικό µου κυρίαρχο ηµισφαίριο είναι το δεξί. Αυτό σηµαίνει ότι έχω καλή αντίληψη του χώρου, κατανοώ τις µεταφορικές έννοιες και έχω καλή αίσθηση του χιούµορ, έχω οπτική µνήµη και έχω πλούσια φαντασία και δηµιουργικότητα. Επίσης, αντιλαµβάνοµαι σχήµατα και µορφές και µπορώ να ελέγχω τις κινήσεις της αριστερής πλευράς του σώµατος µου. Το µαθησιακό µου στιλ είναι διαισθητικό, οπτικό, ενεργητικό και σφαιρικό
42
2013-2014 Τετράµηνο Α΄
3ο ΓΕΛ Νέας Φιλαδέλφειας «ΜΙΛΤΟΣ ΚΟΥΝΤΟΥΡΑΣ» Ερευνητική Εργασία Α΄Τάξης: « Μαθαίνω πώς να µαθαίνω» Βασίλης Κοκοτός Ονοµάζοµαι Βασίλης και συνειδητοποίησα ότι το προσωπικό µου προφίλ βασίζεται στα παρακάτω είδη νοηµοσύνης: 1)Αριθµητική/Λογική: Γιατί βάζω τα πράγµατα σε µια τάξη. 2)Συναισθηµατική: Γιατί καταλαβαίνω τους άλλους. 3)Χωρική: Γιατί έχω καλή αίσθηση του τόπου. 4)Ενδοπροσωπική: Γιατί καταλαβαίνω τον εαυτό µου . Άρα, µου αρέσει να µαθαίνω µαζί µε άλλους οµαδικά αλλά και µε εσωτερικό διάλογο. Επίσης θέλω να µαθαίνω µε χάρτες και σχέδια..
Με βάση τα όσα µάθαµε για το αριστερό και δεξί εγκεφαλικό ηµισφαίριο συνειδητοποίησα ότι το δικό µου κυρίαρχο ηµισφαίριο είναι το δεξί. Αυτό σηµαίνει ότι αντιλαµβάνοµαι το χώρο και τον τόπο, λειτουργώ περισσότερο µε εικόνες παρά µε λέξεις, ελέγχω της κινήσεις της αριστερής πλευράς του σώµατος και επεξεργάζοµαι πολλά είδη πληροφοριών ταυτόχρονα .Επίσης πλάθω φανταστικές ιστορίες και ανταποκρίνοµαι στις καταστάσεις διαισθητικά. Το προσωπικό µου µαθησιακό στιλ είναι οπτικό, διαισθητικό, σειριακό και ενεργητικό
43
2013-2014 Τετράµηνο Α΄
3ο ΓΕΛ Νέας Φιλαδέλφειας «ΜΙΛΤΟΣ ΚΟΥΝΤΟΥΡΑΣ» Ερευνητική Εργασία Α΄Τάξης: « Μαθαίνω πώς να µαθαίνω»
Χριστίνα Ρούµι Ονοµάζοµαι Χριστίνα Ρούµι. Το µαθησιακό µου προφίλ βασίζεται στα παρακάτω είδη νοηµοσύνης: Α)Η Συναισθηµατική νοηµοσύνη, επειδή νοιάζοµαι για τους γύρω µου. Β)Η Μουσική / Ρυθµική νοηµοσύνη, επειδή µπορώ να µάθω καινούρια πράγµατα αν τα ακούσω µια φορά, χωρίς να τα διαβάσω. Γ)Η Ενδοπρωσοπική νοηµοσύνη, επειδή έχω αυτογνωσία και καταλαβαίνω τον εαυτό µου Άρα µου αρέσει να µαθαίνω µε µουσική και µε εσωτερικό διάλογο µε τον εαυτό µου Με βάση τα όσα µάθαµε για το αριστερό και δεξί εγκεφαλικό ηµισφαίριο συνειδητοποίησα ότι το δικό µου κυρίαρχο ηµισφαίριο είναι το δεξί. Αυτό σηµαίνει ότι πλάθω φανταστικές ιστορίες, ανταποκρίνοµαι στις καταστάσεις διαισθητικά, έχω ταλέντο στην µουσική, λειτουργώ περισσότερο µε εικόνες παρά µε λέξεις και κατανοώ τον χώρο στον οποίο βρίσκοµαι. Το µαθησιακό µου στιλ είναι διαισθητικό, στοχαστικό και σφαιρικό.
44
2013-2014 Τετράµηνο Α΄
3ο ΓΕΛ Νέας Φιλαδέλφειας «ΜΙΛΤΟΣ ΚΟΥΝΤΟΥΡΑΣ» Ερευνητική Εργασία Α΄Τάξης: « Μαθαίνω πώς να µαθαίνω» Γιώργος Αλεξανδρόπουλος Ονοµάζοµαι Γιώργος Αλεξανδρόπουλος και συνειδητοποίησα ότι το προσωπικό µου µαθησιακό προφίλ βασίζεται στα παρακάτω είδη νοηµοσύνης: Α)Αριθµητική νοηµοσύνη, επειδή µπορώ να µαθαίνω µε τα νούµερα. Β)Ενδοπροσωπικη νοηµοσύνη, επειδή έχω αυτογνωσία και καταλαβαίνω τον εαυτό µου Γ)Μουσική-Ρυθµική νοηµοσύνη, επειδή µπορώ να µάθω καινούρια πράγµατα χωρίς να διαβάσω Άρα µου αρέσει να µαθαίνω µε την µουσική και µε τα σχήµατα. Επίσης, µε βάση τα όσα µάθαµε για τα εγκεφαλικά ηµισφαίρια, συνειδητοποίησα ότι το δικό µου κυρίαρχο ηµισφαίριαo µου είναι το δεξί. Αυτό σηµαίνει ότι ανταποκρίνοµαι στις καταστάσεις διαισθητικά γιατί µπορώ να αντιληφθώ κάτι που µπορεί να συµβεί. Επίσης επεξεργάζοµαι πολλά είδη πληροφοριών ταυτόχρονα, επειδή µπορώ να ασχολούµαι µε πολλά πράγµατα ταυτόχρονα. Τέλος έχω την δυνατότητα να πλάθω φανταστικές ιστορίες. Το µαθησιακό µου στιλ είναι διαισθητικό, στοχαστικό και σειριακό.
45
2013-2014 Τετράµηνο Α΄
3ο ΓΕΛ Νέας Φιλαδέλφειας «ΜΙΛΤΟΣ ΚΟΥΝΤΟΥΡΑΣ» Ερευνητική Εργασία Α΄Τάξης: « Μαθαίνω πώς να µαθαίνω»
Εγκέφαλος και σχολικά µαθήµατα - Ποιες νοητικές λειτουργίες απαιτεί κάθε ένα από τα σχολικά µας µαθήµατα; Αφού µελετήσαµε τις κύριες λειτουργίες του κάθε εγκεφαλικού ηµισφαιραίου, ταξινοµήσαµε τα σχολικά µαθήµατα ανάλογα µε το ποιες απαιτουν περισσότερο.
Μαθηµατικά: Όσον αφορά την Άλγεβρα απαιτούνται περισσότερο λειτουργίες του αριστερού εγκεφαλικού ηµισφαιρίου. Το άτοµο πρέπει να επεξεργάζεται τις πληροφορίες µε λογικό τρόπο. Επιπλέον πρέπει να αξιολογεί, να αναλύει και να οργανώνει. Πρέπει να κατανοεί τους αριθµούς και τα σύµβολα. Η αντίληψη σχηµάτων και µορφών που διευκολύνεται από το δεξί ηµισφαίριο χρειάζεται περισσότερο για την Γεωµετρία. Έκθεση: Απαιτούνται επίσης λειτουργίες του αριστερού ηµισφαιρίου αφού ο µαθητής πρέπει να αξιολογεί, να αναλύει και να οργανώνει. Επίσης πρέπει να επεξεργάζεται τις πληροφορίες µε λογικό τρόπο. Φυσική Αγωγή: Το άτοµο πρέπει να ελέγχει τις κινήσεις της δεξιάς και της αριστερής πλευράς του σώµατος, άρα ενεργοποιούνται ταυτόχρονα τα δύο ηµισφαίρια. Επίσης, είναι απαραίτητη η ισορροπία και η καλή αντίληψη του χώρου, άρα χρειάζεται η ενεργοποίηση του δεξιού εγκεφαλικού ηµισφαιρίου. Σχέδιο: Το άτοµο πρέπει να έχει φαντασία, να αντιλαµβάνεται σχήµατα και µορφές. Επιπλέον πρέπει να λειτουργεί περισσότερο µε εικόνες πάρα µε λέξεις. Άρα, απαιτουνται λειτουργίες του δεξιού εγκεφαλικού ηµισφαιρίου. Πληροφορική: Το άτοµο πρέπει να επεξεργάζεται πολλά είδη πληροφοριών ταυτόχρονα, δηλαδή να ενεργοποιηθεί το δεξί εγκεφαλικό ηµισφαίριο. Ακόµη, απαιτείται η οργάνωση, η αξιολόγηση και η λογική ανάλυση, που είναι λειτουργίες του αριστερού εγκεφαλικού ηµισφαιρίου.
46
2013-2014 Τετράµηνο Α΄
3ο ΓΕΛ Νέας Φιλαδέλφειας «ΜΙΛΤΟΣ ΚΟΥΝΤΟΥΡΑΣ» Ερευνητική Εργασία Α΄Τάξης: « Μαθαίνω πώς να µαθαίνω» Ιστορία: Το άτοµο πρέπει να ασχολείται µε γεγονότα. Να θυµάται γεγονότα και ονόµατα. Επίσης πρέπει να έχει συνείδηση του χρόνου, παρελθόν, παρόν και µέλλον. Όλες αυτές οι λειτουργίες ανήκουν στο αριστερό ηµισφαίριο. Αρχαία, Γλώσσα και Λογοτεχνία: Το άτοµο χρειάζεται τις λειτουργίες του αριστερού ηµισφαιρίου επειδή πρέπει να ελέγχει την οµιλία, να διαβάζει, να γράφει και να γνωρίζει ορθογραφία. Ωστόσο, πρέπει ακόµη να επεξεργάζεται πολλά είδη πληροφοριών ταυτόχρονα, άρα απαιτείται η ενεργοποίηση του δεξιού ηµισφαιρίου. Επιπλέον, το µάθηµα της Λογοτεχνίας απαιτεί φαντασία, χρειάζεται τη βοήθεια του δεξιού ηµισφαιρίου για να ενεργοποιηθεί. Ξένες Γλώσσες: Το άτοµο πρέπει να επεξεργάζεται τις πληροφορίες µε λογικοί τρόπο, να αξιολογεί, να αναλύει και να οργανώνει. Επιπλέον πρέπει να ελέγχει την οµιλία, να διαβάζει, γράφει και να γνωρίζει ορθογραφία. Άρα, το µάθηµα απαιτεί περισσότερο τις λειτουργίες του αριστερού ηµισφαιρίου. Πολλές φορές, όµως, οι ξένες γλώσσες µαθαίνονται µε τραγούδια και κίνηση, οπότε ενεργοποιείται και το δεξί ηµισφαίριο.
47
2013-2014 Τετράµηνο Α΄
3ο ΓΕΛ Νέας Φιλαδέλφειας «ΜΙΛΤΟΣ ΚΟΥΝΤΟΥΡΑΣ» Ερευνητική Εργασία Α΄Τάξης: « Μαθαίνω πώς να µαθαίνω»
Κεφάλαιο όγδοο
Συµπεράσµατα Συµπερασµατικά, καταλήγουµε στη διαπίστωση ότι η µάθηση είναι µια λειτουργία που είναι φυσική σε κάθε ζωντανό οργανισµό και δε συνδέεται αποκλειστικά µε το σχολείο, αφού διαρκεί δια βίου. Είτε το συνειδητοποιούµε είτε όχι, κάθε στιγµή της ζωής µας µαθαίνουµε κάτι. ΄Αλλοτε προσθέτουµε µια νέα γνώση ή πληροφορία στο γνωστικό µας οικοδόµηµα κι άλλοτε αλλάζουµε τις θεωρίες, τις απόψεις, τις αξίες µας γιατί αποδείχτηκαν λανθασµένες. Είµαστε αναγκασµένοι να µάθουµε καινούρια πράγµατα για να επιβιώσουµε. Ειδικά στην εποχή του µετανεωτερισµού στην οποία ζούµε ή αλλιώς εποχή της πληροφορίας, είναι απαραίτητο να µπορούµε να επεξεργαζόµαστε ταχύτατα, κριτικά και αποτελεσµατικά την πληθώρα των πληροφοριών που µας καταιγίζουν και να παίρνουµε πρωτοβουλίες και αποφάσεις µε βάση τη νέα πληροφόρηση. Ακόµη, οι νέες µορφές εργασίας και απασχόλησης απαιτούν τη δια βίου µάθηση και εκµάθηση νέων δεξιοτήτων σε κάθε ηλικία. Είναι σηµαντικό να βοηθήσουµε ο καθένας τον εαυτό του να γίνει πιο αποτελεσµατικός στη µάθηση και την απόκτηση νέων δεξιοτήτων. Εϊναι πολυ χρήσιµο να γνωρίζουµε πώς µαθαίνουµε και πώς πρέπει να οργανώσουµε τη µελέτη µας ώστε να προσαρµόζουµε το µαθησιακό αντικείµενο στο προσωπικό µας µαθησιακό προφίλ.
48
2013-2014 Τετράµηνο Α΄
3ο ΓΕΛ Νέας Φιλαδέλφειας «ΜΙΛΤΟΣ ΚΟΥΝΤΟΥΡΑΣ» Ερευνητική Εργασία Α΄Τάξης: « Μαθαίνω πώς να µαθαίνω»
Κεφάλαιο ένατο
Αξιολόγηση Ως προς τους στόχους που είχαµε θέσει, πιστεύουµε πως καταφέραµε σε ένα µέτριο βαθµό να τους επιτύχουµε. Πιο συγκεκριµένα, οι περισσότεροι από εµάς (13 στους 15) νιώθουν ότι έχουν κατανοήσει τι σηµαίνει µάθηση και πώς λειτουργεί ο εγκέφαλος αρκετά ώστε να καταλάβουν ότι είναι απαραίτητες κάποιες στρατηγικές µάθησης και µελέτης. Ακόµη, όλοι µας πετύχαµε να συνειδητοποιήσουµε το µαθησιακό µας προφίλ και αντιληφθήκαµε γιατί µας δυσκολεύουν µερικά µαθήµατα. Αυτό που δεν καταφέραµε είναι να βρούµε τις κατάλληλες στρατηγικές που µας ταιριάζουν ανάλογα µε το προφίλ µας και µε το σχολικό µάθηµα που µας ενδιαφέρει. Συνεπώς, χρειαζόµαστε µεγαλύτερη εµβάθυνση στο θέµα των στρατηγικών µάθησης και µελέτης. Όσον αφορά τη συνεισφορά µας στην ερευνητική εργασία, έγινε αυτοαξιολόγηση και διαπιστώθηκε ότι η πλειοψηφία των µελών της οµάδας µας θεωρεί ότι εργάστηκαν «πολύ καλά» στην αναφορά και την παρουσίαση αλλά µόνο «µέτρια» στην έρευνα. Αυτό εξηγείται αν υπολογίσουµε την έλλειψη χρόνου για εκτενή βιβλιογραφική έρευνα και το γεγονός ότι οι ιστοσελίδες που εξερευνήσαµε σχετικά µε τη µάθηση και ήταν γραµµένες στα ελληνικά, δεν µας βοήθησαν πολύ. Άρα, χρειάστηκε µεγάλη καθοδήγηση από την καθηγήτριά µας στην επιλογή των κατάλληλων πηγών για τη θεωρία. Ως προς την έρευνα του εαυτού µας, είµαστε όλοι πολύ ικανοποιηµένοι επειδή καταφέραµε να αναπτύξουµε τη µεταγνώση µας σχετικά µε το µαθησιακό µας προφίλ. Τέλος, διαπιστώσαµε αρκετές ελλείψεις στις δεξιότητες γραπτής έκφρασης και στις ψηφιακές δεξιότητες, τις οποίες ελπίζουµε να καλύψουµε στο επόµενο τετράµηνο µε τη βοήθεια της καθηγήτριάς µας της Πληροφορικής και υπεύθυνης καθηγήτριας για τις ερευνητικές εργασίες, κ. Φυσάκη.
49
2013-2014 Τετράµηνο Α΄
3ο ΓΕΛ Νέας Φιλαδέλφειας «ΜΙΛΤΟΣ ΚΟΥΝΤΟΥΡΑΣ» Ερευνητική Εργασία Α΄Τάξης: « Μαθαίνω πώς να µαθαίνω»
Βιβλιογραφικές αναφορές Μακρής Ν., ∆ασλή ∆., (επιµ.) 2004 «Η Γνωστική Ψυχολογία Σήµερα: Γέφυρες για τη µελέτη της Νόησης – Πρακτικά Συνεδρίου» Αθήνα. Εκδ. Τυπωθήτω-∆αρδανός Ματσαγγούρας Ηλ. (επιµ.) 2007 « Σχολικός Εγγραµµατισµός» Αθήνα. Εκδ. Γρηγόρη
∆ηµοσιεύσεις στο ∆ιαδίκτυο Πλατσίδου, Μ., Ζαγόρα, Χ. Το µαθησιακό στιλ και οι στρατηγικές επίλυσης γνωστικών έργων Παιδαγωγική Επιθεώρηση 42/2006
Ιστοσελίδες και ιστολόγια http://www.astrology.gr/ENALLAKTIKI-GONIA/item/40112-dexios-kaiaristeros-egkefalos#ixzz2mbOxQCR2 http://taksidipsyxis.blogspot.gr/2011/09/vs_23.html http://www.astrology.gr/ENALLAKTIKI-GONIA/item/49883-7-arhes-giadimioyrgiki-skepsi http://www.test-iq.gr/el-gr/iqtest/20 http://3.bp.blogspot.com/-4Wfw6gehU34/T5FO_bD8UrI/AAAAAAAAARo/l7jL7eblnw/s1600/314.jpg http://www.astrology.gr/ENALLAKTIKI-GONIA/item/40112-dexios-kaiaristeros-egkefalos www.google.com/search?q=ανθρωπινος+εγκεφαλος&rls https://www.google.com/search?tbm=isch&q=learning+style&hl=el&authuser= 0#facr http://thesecretrealtruth.blogspot.com/2012/03/8_11.html http://www.ugc.edu.hk/tlqpr01/site/abstracts/057_klassen.htm¨ Learning strategies defined and classified www.k12.nf.ca/fatima/define.htm Learning Strategies Definitions edutechwiki.unige.ch/en/Learning strategy Learning Strategy
Video παρουσιάσεις στο YouTube Introduction to Brain Structure Brain Structure and Function – 3DAnimation Brain Anatomy and Functions Brain Tricks – This is how your brain works 50
2013-2014 Τετράµηνο Α΄