Sos σωζω προσεχω ζω by TRITO LYKEIO

ΣΩΖΩ ΠΡΟΣΕΧΩ ΖΩ

1/49

ΣΩΖΩ ΠΡΟΣΕΧΩ ΖΩ

3o ΕΝΙΑΙΟ ΛΥΚΕΙΟ ΝΕΑΣ ΦΙΛΑ∆ΕΛΦΕΙΑΣ "ΜΙΛΤΟΣ ΚΟΥΝΤΟΥΡΑΣ"

ΣΩΖΩ-ΠΡΟΣΕΧΩ-ΖΩ Ασφάλεια και πρόληψη

Ερευνητική εργασία Μιχάλης Σαρίκος-Κατερίνα Φυσάκη Επιµέλεια εντύπου: Γεωργία Ορφανού

ΜΑΘΗΤΕΣ -ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ ΑΠΟΛΛΩΝΑΣ ΤΣΑΝΤΑΣ ΙΩΑΝΝΑ ΤΟΥΜΠΕΚΗ ΓΙΑΝΝΗΣ NΤΖΟΥΒΑΡΑΣ ΧΡΥΣΑΝΘΗ ΒΑΛΛΙ∆Η ΘΕΟΦΙΛΟΣ ΡΑΠΤΗΣ ΜΑΡΙΟΣ ΠΙΛΙΝΤΣΙ ΗΛΙΑΝΑ ΚΟΥΜΑΡΑ∆ΕΛΗ ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟΣ ∆ΗΜΟΓΙΑΝΝΗΣ

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΣΩΤΗΡΧΟΣ ΑΝ∆ΡΕΑΣ ΚΑΤΣΙΚΩΣΤΑΣ ΝΙΚΟΣ ΓΚΟΥΡΤΖΑΛΗΣ ΜΑΝΩΛΗΣ ΧΑΛΚΟΣ ΑΝΤΩΝΗΣ ΛΙΑ∆ΟΠΟΥΛΟΣ ΓΕΩΡΓΙΑ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΥ ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟΣ ΜΑΣΤΡΑΝΤΩΝΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑ ΟΡΦΑΝΟΥ

ΑΘΗΝΑ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2014

2/49

ΣΩΖΩ ΠΡΟΣΕΧΩ ΖΩ

3/49

ΣΩΖΩ ΠΡΟΣΕΧΩ ΖΩ

ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Η οµάδα του project “Σώζω-Προσέχω-Ζω” θέλει να ευχαριστήσει το υπεύθυνο καθηγητή της ερευνητικής εργασίας Μιχάλη Σαρίκο για την έµπρακτη βοήθεια του. Θα θέλαµε να τονίσουµε τις ωραίες ιδέες που µας έδωσε και τις εµπειρίες ζωής που είχε και µας τις µετέφερε απλόχερα για να µπορέσουµε να ανταπεξέλθουµε στις απαιτήσεις που ζητούσε η εργασία µας . Θα θέλαµε όµως να πούµε ένα µεγάλο ευχαριστώ στην καθηγήτρια Κατερίνα Φυσάκη που µας έµαθε όχι µόνο να συνεργαζόµαστε για πετύχουµε αλλά και να συνεργαζόµαστε για να επιµεληθούµε την αναφορά έτσι ώστε να την έχουµε τώρα στα χέρια µας .

4/49

ΣΩΖΩ ΠΡΟΣΕΧΩ ΖΩ

Περιεχόµενα ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ...............................................................................................................8 ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ...............................................................................................................8 Αίτια της κατάθλιψης.................................................................................................8 Θεραπείες κατάθλιψης ...............................................................................................9 Κατάθλιψη και άσκηση..............................................................................................9 ΑΓΧΟΣ ........................................................................................................................10 Μοντέλα του άγχους ................................................................................................11 ∆ιαχείριση του άγχους .............................................................................................12 Κλινική εικόνα .........................................................................................................12 Αιτιοπαθογένεια.......................................................................................................13 Επιδηµιολογία ..........................................................................................................13 ΕΘΙΣΜΟΣ ΣΤΟ ∆ΙΑ∆ΙΚΤΥΟ ....................................................................................14 Αίτια.........................................................................................................................14 Συνδυασµός παραγόντων που οδηγούν σε εθισµό και συννοσηρότητα..................15 Συµπτώµατα.............................................................................................................15 Ποιες ηλικιακές οµάδες εµφανίζουν συχνότερα εξάρτηση .....................................16 Ρόλος γονέων ...........................................................................................................16 Αντιµετώπιση εθισµού.............................................................................................16 ΕΠΙΛΗΨΙΑ ..................................................................................................................17 Τι είναι οι επιληπτικές κρίσεις;................................................................................17 Ταξινόµηση των επιληψιών .....................................................................................18 Ένας ασθενής µε χτύπηµα στο κεφάλι, πόσο συχνό είναι να εµφανίσει µια πρώιµη επιληπτική κρίση; ....................................................................................................18 Τι πρέπει να ξέρουµε όλοι µας όταν δούµε ένα άτοµο να κάνει µια επιληπτική κρίση µε σπασµούς; .................................................................................................18 Η επιληψία είναι κληρονοµική νόσος;.....................................................................19 Τι δεν πρέπει να κάνουµε; .......................................................................................19 Η επιληψία στο χθες και το σήµερα ........................................................................20 Ποια είναι η αντιµετώπιση των επιληπτικών κρίσεων; ...........................................20 ΑIDS ............................................................................................................................21 Μετάδοση ................................................................................................................21 ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ.....................................................................................................22 ΣΥΦΙΛΗ ......................................................................................................................23 Η σύφιλη σήµερα.....................................................................................................23 Μετάδοση της νόσου ...............................................................................................23 Επίκτητη σύφιλη ......................................................................................................24 Συγγενής σύφιλη ......................................................................................................24 Θεραπεία ..................................................................................................................25 ΚΥΗΣΗ ΚΑΙ ΜΥΚΟΠΛΑΣΜΑ.................................................................................25 Γενικά.......................................................................................................................25 ∆ιάγνωση .................................................................................................................25 Επιδράσεις στο έµβρυο............................................................................................25 Επιδράσεις στο νεογνό.............................................................................................26 Αντιµετώπιση...........................................................................................................26 ΦΘΕΙΡΙΑΣΗ ................................................................................................................26 Φθειρίαση σώµατος .................................................................................................26 Φθειρίαση εφηβαίου ................................................................................................26 ΗΠΑΤΙΤΙ∆Α Β ............................................................................................................27

5/49

ΣΩΖΩ ΠΡΟΣΕΧΩ ΖΩ

Τί είναι η Ηπατίτιδα Β; ............................................................................................27 Πώς µεταδίδεται η Ηπατίτιδα Β; .............................................................................27 Ποιά είναι η πορεία της νόσου; ...............................................................................27 Ποιά είναι τα συµπτώµατα της ηπατίτιδας Β; .........................................................28 Πώς γίνεται η διάγνωση της ηπατίτιδας Β; .............................................................28 Πρόληψη ..................................................................................................................28 Ποιά είναι η θεραπεία; .............................................................................................29 ΕΡΠΗΣ.........................................................................................................................29 Ποιά είναι τα συµπτώµατα του έρπη; ......................................................................30 Τα συµπτώµατα του έρπη γενικά είναι τα εξής: ..................................................30 Στα συµπτώµατα του έρπη ζωστήρα περιλαµβάνονται και τα εξής:...................30 Στα συµπτώµατα του έρπη των γεννητικών οργάνων περιλαµβάνονται και τα εξής: .....................................................................................................................30 Πώς µεταδίδεται ο έρπης; ........................................................................................30 Πώς θεραπεύεται ο έρπης; .......................................................................................30 Τι είδους επιπλοκές µπορεί να προκαλέσει; ............................................................30 Πώς µπορεί να προληφθεί ο έρπης ..........................................................................31 Πιο συγκεκριµένα: ...................................................................................................31 ΚΑΠΝΙΣΜΑ................................................................................................................32 Γιατί καπνίζουν οι νέοι ............................................................................................32 Κάπνισµα και µαθητές .............................................................................................32 ∆ιάφοροι τύποι καπνιστών ......................................................................................34 Παθητικό κάπνισµα .................................................................................................34 Ο αριθµός των τσιγάρων έχει κάποια σηµασία; ......................................................35 Κάπνισµα-σχετιζόµενες ασθένειες ..........................................................................36 Εµφύσηµα ............................................................................................................36 Καρκίνος του πνεύµονα και άλλοι καρκίνοι........................................................36 Καρδιοαγγειακές παθήσεις ..................................................................................36 Περιφερειακές αγγειακές παθήσεις .....................................................................36 Γονιµότητα και γένεση ............................................................................................36 Μειωµένη γονιµότητα..........................................................................................36 Ανικανότητα ........................................................................................................36 Χαµηλά επίπεδα ορµόνης ....................................................................................37 Αντισυλληπτική & κίνδυνοι καρδιακής προσβολής............................................37 Χαµηλό βάρος γέννησης......................................................................................37 Παιδία ..................................................................................................................37 Τα θετικά του τσιγάρου η γιατί δυσκολεύεστε να το κόψετε…..............................37 Τρόποι αντιµετώπισης του τσιγάρου .......................................................................38 Αυτοκόλλητα νικοτίνης .......................................................................................38 Τσίχλες νικοτίνης.................................................................................................38 Ρινικό σπρέι νικοτίνης .........................................................................................38 Φαρµακευτική αγωγή ..........................................................................................38 Βελονισµός ..........................................................................................................39 Υπνοθεραπεία ......................................................................................................39 Ειδικά κέντρα.......................................................................................................39 Τι συµβαίνει όταν κόψετε το τσιγάρο;.....................................................................40 ∆ιάφοροι τύποι καπνιστών ......................................................................................40 Κάπνισµα, Εγκυµοσύνη και Μητρότητα .................................................................41 ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ ..............................................................................................................41 Κατηγορίες...............................................................................................................41

6/49

ΣΩΖΩ ΠΡΟΣΕΧΩ ΖΩ

Χορηγηση ................................................................................................................42 Αποτελέσµατα..........................................................................................................42 Είδη τωναρκωτικών .................................................................................................42 Ελαφρά ναρκωτικά (ψυχεδελικά). .......................................................................42 Σκληρά ναρκωτικά (οπιώδη, αµφεταµίνες). ........................................................43 Εθισµός στα Ναρκωτικά- Μέθοδοι Θεραπείας .......................................................43 Τα θεραπευτικά προγράµµατα για απεξάρτηση από ναρκωτικά.............................44 ΠΗΓΕΣ.........................................................................................................................47

Εικόνες Εικόνα 1 (Μια καταθλιπτική γυναίκα) ..........................................................................8 Εικόνα 2 (Ένας άντρας µε άγχος) ................................................................................11 Εικόνα 3 (Παγιδευµένος στον Υ.Π.) ...........................................................................14 Εικόνα 4 (Γελοιογραφία ) ............................................................................................15 Εικόνα 5 (Μια επιληπτική γυναίκα) ............................................................................17 Εικόνα 6 (παγκόσµιο σήµα).........................................................................................21 Εικόνα 7 (Εµβολιασµός)..............................................................................................27 Εικόνα 8 (Ενας καπνιστής) ..........................................................................................32 Εικόνα 9 (όχι στο κάπνισµα) .......................................................................................35 Εικόνα 10 (εικόνα από ναρκωτικά) .............................................................................41 Εικόνα 11 (παγκόσµια ηµέρα κατά των ναρκωτικών) ................................................46

7/49

ΣΩΖΩ ΠΡΟΣΕΧΩ ΖΩ

ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ Στην καθηµερινή ζωή µε τον όρο κατάθλιψη εννοούµε µια κατάσταση θλίψης και µελαγχολίας, αυτό συνήθως είναι παροδικό και µάλλον οφείλεται σε κάτι σχετικά ασήµαντο και επουσιώδες. Η κατάθλιψη διαφέρει από την Κλινική Κατάθλιψη η οποία χαρακτηρίζεται από συµπτώµατα που διαρκούν πάνω από δύο εβδοµάδες και είναι τόσο σοβαρά ώστε να επεµβαίνουν στην καθηµερινότητα ενός ατόµου. Στην ψυχιατρική ο όρος κατάθλιψη µπορεί επίσης να έχει αυτή τη σηµασία αλλά συνήθως αναφέρεται σε µία ψυχική ασθένεια και ειδικά όταν έχει φτάσει σε επίπεδο υψηλής σοβαρότητας ώστε να χορηγηθεί αυτή η διάγνωση. Η κατάθλιψη αποτελεί το τέταρτο στάδιο του µοντέλου της Κιούµπλερ-Ρος για την αποδοχή του θανάτου. Όταν κάποιος έχει κατάθλιψη συνήθως περιγράφει τον εαυτό του ως λυπηµένο, απεγνωσµένο, αποθαρρυµένο και απογοητευµένο.

Εικόνα 1 (Μια καταθλιπτική γυναίκα)

Αίτια της κατάθλιψης Περιβάλλον: Αντίδραση σε καταστάσεις, όπως η απώλεια ενός αγαπηµένου προσώπου ή η µετακόµιση από ένα σπίτι σε ένα άλλο. Τα µονότονα περιβάλλοντα µπορεί να είναι καταθλιπτικά. Όταν κάποιος δεν µπορεί να ελέγξει το περιβάλλον του, η κατάσταση αυτή µπορεί να φέρει αισθήµατα ανηµποριάς. Οικογενειακές διαφωνίες ή οικονοµικές δυσκολίες µπορεί να επιφέρουν κατάθλιψη. Άλλα αίτια κατάθλιψης είναι οι κλιµατικές συνθήκες, όπως η βροχή ή η συννεφιά, η µοναξιά και το αίσθηµα ότι οι άλλοι άνθρωποι δεν νοιάζονται για εµάς. Ψυχολογικοί παράγοντες: Μερικές φορές η κατάθλιψη µπορεί να προκληθεί από εσωτερικά προβλήµατα. Πεσιµιστικές ιδέες ή έλλειψη αυτοσεβασµού µπορούν να οδηγήσουν σε κατάθλιψη. Ασθένειες και αλλαγές στην ψυχολογία ενός ατόµου που συµβαίνουν στην ψύχωση και την άνοια µπορούν επίσης να οδηγήσουν σε κατάθλιψη. Βιολογικοί παράγοντες: Αυτοί ποικίλουν αλλά γενικώς περιλαµβάνουν κληρονοµικούς όµως να αµφισβητείτε από την επιστηµονική κοινότητα , νευρολογικούς, ορµονικούς και εποχιακούς παράγοντες . Επίσης µπορεί να σχετίζονται µε κάποια ασθένεια.

8/49

ΣΩΖΩ ΠΡΟΣΕΧΩ ΖΩ

Ψυχικές διαταραχές µε Κατάθλιψη: o ∆ιπολική ∆ιαταραχή o Κλινική Κατάθλιψη o Ενδογενή Κατάθλιψη o Νευρωτική Κατάθλιψη o Άτυπη Κατάθλιψη o Ψυχωτική Κατάθλιψη o Κυκλοθυµία o ∆υσθυµία o Ιδεοψυχαναγκαστική ∆ιαταραχή o Μείζων Καταθλιπτική ∆ιαταραχή

Θεραπείες κατάθλιψης Αντικαταθλιπτικά: Αναστολείς επαναπρόσληψης της σεροτονίνης (SSRIs)(µε αµφισβητητικό εάν δουλεύουν ,µε πολλές παρενέργειεςκαι µε τους γιατρούς να παραπλανούν το κοινό ,αναστολείς της µονοαµινοοξειδάσης (MAOIs), τρικυκλικα Ψυχοθεραπεία: (Γνωσιακή -συµπεριφοριακή ψυχοθεραπεία) Ηλεκτροσπασµοθεραπεία (ECT) Κρύα Υδροθεραπέια

Κατάθλιψη και άσκηση Αρκετές έρευνες της τελευταίας δεκαετίας δείχνουν ότι η συστηµατική συµµετοχή σε προγράµµατα άσκησης και φυσικές δραστηριότητες, µειώνουν τα επίπεδα της κατάθλιψης . Τα άτοµα µε κατάθλιψη τείνουν να κάνουν καθιστική ζωή και να µην ασχολούνται µε σπορ και φυσικές δραστηριότητες. Έτσι, τίθεται ένα ερώτηµα αν είναι η κατάθλιψη που δηµιουργεί τάσεις αδράνειας ή αν η καθιστική ζωή επιτείνει το πρόβληµα της κατάθλιψης. Βεβαίως, είναι πλέον παραδεκτό, ότι τα σπορ και οι φυσικές δραστηριότητες συνεισφέρουν στη σωµατική και την ψυχική υγεία των ατόµων. Επιπλέον, τα άτοµα που είναι κινητικά δραστήρια έχουν λιγότερες πιθανότητες να αναπτύξουν κατάθλιψη. Τα άτοµα δε που έχουν ήδη κατάθλιψη, µπορούν να προσφύγουν σε ψυχολογική ή φαρµακευτική υποστήριξη, αλλά µπορούν ταυτόχρονα να προσφύγουν και στα σπορ κα τις φυσικές δραστηριότητες και να βοηθηθούν ουσιαστικά. Στην κατεύθυνση αυτή υπάρχει ένα καλό και ένα κακό. Το κακό είναι ότι η συµµετοχή στα σπορ δεν είναι ένα χάπι που πρέπει να πάρει κανείς γρήγορα και εύκολα. Το καλό είναι ότι τα σπορ δεν έχουν οικονοµικό κόστος, και κυρίως, ενεργοποιούν εσωτερικά τα άτοµα, να παλέψουν µόνα τους και να ξεπεράσουν τα προβλήµατά τους. Τα άτοµα δηλαδή, µέσα από τα σπορ καταλαβαίνουν, ότι όσο προσπαθούν, τόσο βελτιώνονται. Το πετυχαίνουν αυτό µόνα τους, χωρίς εξωτερική βοήθεια. Μόλις το καταλάβουν αυτό αυξάνεται η σιγουριά και η αυτοπεποίθησή τους. Πρώτα αυξάνεται η σιγουριά και η αυτοπεποίθησή τους για τα σπορ, αλλά πολύ γρήγορα αυτή η αίσθηση µεταφέρεται σταδιακά σε καθηµερινά πράγµατα και έγνοιες, στη δουλειά, στο σπίτι, στις κοινωνικές σχέσεις. Κλινικές παρατηρήσεις και επιδηµιολογικές έρευνες, έχουν δείξει ότι η σωµατική δραστηριότητα µπορεί να µειώσει τον κίνδυνο εµφάνισης και ανάπτυξης κατάθλιψης

9/49

ΣΩΖΩ ΠΡΟΣΕΧΩ ΖΩ

στα άτοµα γενικά, να περιορίσει τα συµπτώµατα σε καρδιοπαθείς µε ελαφριά και µέτρια κατάθλιψη, σε ασθενείς µε ψυχιατρικά περιστατικά, και να µετριάσει αρνητικά συναισθήµατα και την κατάθλιψη σε άτοµα της τρίτης ηλικίας. Μέσα από την άσκηση, επέρχεται επίσης ο έλεγχος του βάρους και η βελτίωση της σωµατικής εικόνας, περιορίζοντας ταυτόχρονα και τα συµπτώµατα της κατάθλιψης. Έτσι λοιπόν, για τη µείωση των συµπτωµάτων της κατάθλιψης µπορούν να οργανωθούν προγράµµατα παρέµβασης, τα οποία περιλαµβάνουν φυσικές δραστηριότητες. Ακόµα και σε άτοµα µε µανιοκατάθλιψη, παρεµβατικά προγράµµατα φυσικών δραστηριοτήτων, φαίνεται ότι έχουν ευεργετικό ρόλο στη βελτίωση της ψυχικής τους υγείας. Γιατί η άσκηση βοηθάει στον περιορισµό της κατάθλιψης. Σε γενικές γραµµές, η συµµετοχή σε σπορ και προγράµµατα άσκησης και ανεβάζει τη διάθεση και οδηγεί στη µείωση των επιπέδων της κατάθλιψης. Η άσκηση αλλάζει τη διάθεση, µέσω της ρύθµισης του άγχους, της βελτίωσης της αυτοεκτίµησης και της εικόνας του σώµατος και της ανόδου της αυτοπεποίθησης. Επίσης, η άσκηση, αλλάζει ή ρυθµίζει καλύτερα µια σειρά φυσιολογικών µηχανισµών στα άτοµα µε κατάθλιψη, όπως είναι η έκκριση των ενδορφινών, οι αυξοµειώσεις στη θερµοκρασία του σώµατος, κτλ.

Ποιες είναι οι µορφές άσκησης που βοηθάνε περισσότερο; Και η αερόβια και η αναερόβια άσκηση µπορεί να µειώσει τα επίπεδα της κατάθλιψης. Η µέτριας έντασης άσκηση φαίνεται να είναι αποτελεσµατικότερη για την παραµονή στην άσκηση των ατόµων αυτών. Το περπάτηµα ειναι ευεργετικότερο απο το τρέξιµο(µέτριας έντασης) και κυριως σε καθαρο αερα (ο ιονισµένος αέρα είναι κοντά σε καθαρό περιβάλλον) είναι ευεργετικοτερα για τον οργανισµο ,και γρηγορο τρεξιµο (σπριντ) αυξανουν αρκετα την διαθεση. Και η άσκηση µε αντιστάσεις µπορεί να χρησιµοποιηθεί στη θεραπεία µέτριας και έντονης κατάθλιψης. ∆εν έχουν βρεθεί αρνητικές επιδράσεις της άσκησης σε πληθυσµούς ατόµων µε κατάθλιψη. Στην πραγµατικότητα, όλες οι µορφές άσκησης είναι το ίδιο αποτελεσµατικές. Για µια πιο συστηµατική υποστήριξη των ατόµων µε κατάθλιψη, υπάρχει ανάγκη συνδυασµού της άσκησης µε άλλες µορφές θεραπείας, όπως είναι οι οµάδες συζήτησης, οι οµάδες αυτο-βοήθειας ή άλλες γνωστικές θεραπείες. Ίσως, µερικά ψυχολογικά προβλήµατα, όπως αυτά που σχετίζονται µε την κατάθλιψη να χρειάζονται απλά, µια εσωτερική ενεργοποίηση από τα άτοµα, για να µετριασθούν. Η άσκηση και η συµµετοχή σε φυσικές δραστηριότητες προσφέρουν αυτή την ενεργοποίηση. Η δυσκολία, βέβαια, για τα άτοµα µε κατάθλιψη, είναι να πεισθούν για την αξία της άσκησης. Και επειδή, όλες οι µορφές άσκησης έχουν µέσα τους το στοιχείο του παιγνιδιού της διασκέδασης και της εκτόνωσης, από τη στιγµή που θα αρχίσουν να γυµνάζονται, επικοινωνούν µε άλλους, ενεργοποιούνται πνευµατικά και σωµατικά, αντιλαµβάνονται αλλαγές στο σώµα τους και τη διάθεσή τους.

ΑΓΧΟΣ Ο όρος άγχος (ή στρες) προέρχεται από το ρήµα ἄγχω, που στην αρχαία ελληνική γλώσσα σηµαίνει σφίγγω ή πνίγω. Το άγχος είναι µια φυσιολογική σωµατική και ψυχική αντίδραση σε µια απειλή η σε µια αίτηση για την αντιµετώπιση απαιτητικών καταστάσεων. Όταν νιώθεις στρες το σώµα σου είναι σε ένταση και ο εγκέφαλος σου πυροδοτείται από πολλαπλές σκέψεις. Ο καθένας µας εκτίθεται καθηµερινά σε στρες καταστάσεις. Το στρες µάλιστα µπορεί να είναι και θετικό - το λεγόµενο ευ στρες όταν καλούµαστε να το αντιµετωπίσουµε σπάνια (ή µόνο µερικές φορές) και σε περιορισµένο βαθµό. Σε αυτή την περίπτωση λειτουργεί σαν καταλύτης και µας ενεργοποιεί για να αντεπεξέλθουµε στις όποιες καταστάσεις. Όσο ποιο συχνό και

10/49

ΣΩΖΩ ΠΡΟΣΕΧΩ ΖΩ

έντονο είναι το στρες, τόσο πιο δύσκολο µας είναι να αντιµετωπίσουµε της καθηµερινές µας υποχρεώσεις. Συναισθήµατα, θυµού, απογοήτευσης και φόβου, όπως επίσης, οξυθυµία, κούραση και κατάθλιψη, µας κυριαρχούν και δεν µας επιτρέπουν να λειτουργήσουµε έτσι όπως θα θέλαµε. Το στρες µας κάνει ιδιαίτερα απαιτητικούς, ανυπόµονους και ευερέθιστους µε ιδιαίτερα χαµηλή διάθεση για συνεργασία. ∆ιατρέχουµε µάλιστα κίνδυνο να κακοποιήσουµε λεκτικά η ακόµη και σωµατικά τα παιδιά µας. Λειτουργώντας κάτω από στρες έχουµε την τάση να παρεξηγούµε συµπεριφορές των παιδιών µας, πιστεύοντας ότι για παράδειγµα έκαναν κάτι από πρόθεση, ενώ στην πραγµατικότητα πρόκειται για µια απλή απροσεξία. Το άγχος µπορεί να έχει ψυχογενή προέλευση ή µπορεί να είναι συνέπεια σωµατικής πάθησης. Επιπλέον, εξαρτάται από τις γνωστικές, συναισθηµατικές διεργασίες, τον τρόπο ζωής του ατόµου και τον τρόπο αντίληψης του. Κάθε άτοµο έχει ένα ορισµένο βαθµό άγχους, ο οποίος θεωρείται φυσιολογικός κάτω από ορισµένες περιστάσεις. Σε κάποιες άλλες όµως περιπτώσεις αυξηµένου άγχους, προξενεί κακό και συντελεί στο να υπολειτουργεί το άτοµο στις δραστηριότητες του και στο να επηρεάζεται αρνητικά η υγεία του.

Εικόνα 2(Ένας άντρας µε άγχος)

Μοντέλα του άγχους Selye(1930):υπογράµµισε πως το άγχος είναι µία αυτόµατη βιολογική αντίδραση του οργανισµού σε διάφορα εξωγενή ερεθίσµατα. Επιπλέον, θεωρούσε πως η αγχωτική αντίδραση θα προκύψει µόνο εάν το άτοµο νιώσει ανίκανο να αντεπεξέλθει στις απαιτήσεις µίας κατάστασης. Lazarus και Folkman (1984):πρότειναν πως το άτοµο κάνει δυο γνωστικές αξιολογήσεις µόλις ενοχληθεί: πρώτον, εάν ο αγχωτικός παράγοντας ή το γεγονός θέτει σε κίνδυνο το άτοµο (the primary appraisal), και δεύτερον, εάν είναι ικανό να τα βγάλει πέρα µε αυτόν (the secondary appraisal). Sarafino (1994):όρισε το άγχος ως την κατάσταση που υπάρχει όταν η συναλλαγή µεταξύ του ατόµου και του περιβάλλοντος οδηγεί το µεµονωµένο άτοµο να αντιληφθεί µια διαφορά –αληθινή ή όχι- µεταξύ των απαιτήσεων µίας κατάστασης και των πόρων των βιολογικών, των ψυχολογικών και των κοινωνικών συστηµάτων. Αυτός ο ορισµός αναζητά το κενό µεταξύ του πώς αξιολογούµε µία κατάσταση και πως τις ικανότητες του εαυτού µας. Αναλυτικότερα µε την γνωστική αξιολόγηση:Στην αρχική αξιολόγηση (the primary appraisal) κρίνουµε εάν ένα γεγονός είναι θετικό, αρνητικό ή ουδέτερο. Έτσι, ένα κρύωµα µπορεί να είναι θετικό (επειδή δεν θα πας στην δουλεία την επόµενη ηµέρα), µπορεί να είναι ουδέτερο (επειδή θα µπορείς να κάνεις αυτό που είχες προγραµµατίσει να κάνεις έτσι κ αλλιώς), και µπορεί να είναι αρνητικό (επειδή έχεις εξετάσεις αύριο και πιστεύεις ότι δεν θα µπορέσεις να δώσεις τον

11/49

ΣΩΖΩ ΠΡΟΣΕΧΩ ΖΩ

καλύτερο σου εαυτό).Στη δευτερεύουσα αξιολόγηση (the secondary appraisal) κρίνουµε τις ικανότητες µας και την τωρινή κατάσταση της υγείας µας και του µυαλού µας.

∆ιαχείριση του άγχους Biofeedback: λαµβάνουµε έλεγχο των σωµατικών λειτουργιών εάν γνωρίζουµε τι συµβαίνει. Αυτή η τεχνική δίνει στο άτοµο κάποιου είδους ανταπόκριση σχετικά µε τις σωµατικές αντιδράσεις του και µπορεί να τις ενθαρρύνει. Rational emotive therapy: η µέθοδος αυτή ανακαλύφθηκε από τον Albert Ellis το 1996 και σύµφωνα µε αυτή, το άγχος προέρχεται από παράλογο τρόπο σκέψης. Η τεχνική αυτή εξετάζει τα πιστεύω ενός ανθρώπου και προσπαθεί να τα αλλάξει θετικά. Φυσικοί µέθοδοι: όπως το yoga, ο βελονισµός και η άθληση. Μέθοδοι χαλάρωσης: για παράδειγµα, το µασάζ, ο διαλογισµός ή οι βαθιές αναπνοές, οι οποίες συντελούν στην ψυχική ηρεµία. Ακόµη, η νευροµυική µέθοδος, στην οποία χαλαρώνουµε τους γλουτούς, τα πόδια, το πρόσωπο , την πλάτη και άλλες περιοχές του σώµατος στις οποίες συσσωρεύεται το άγχος. Βιολογικές µέθοδοι: όπως τα αντί-αγχολυτικά φάρµακα.Βέβαια, τα περισσότερα από αυτά έχουν µακρόχρονες αρνητικές επιπτώσεις στον οργανισµό των πασχόντων, γι αυτό και αποφεύγεται η άσκοπη χρήση τους. Μερικά από αυτά είναι: Βαρβιτουρικά (δεν χρησιµοποιούνται πλέον, διότι προκαλούσαν εύκολα εξάρτηση και ήταν θανατηφόρα σε περίπτωση υπερδοσολογίας) Βενζοδιαζεπίνες (χαλαρώνουν τους µύες και προκαλούν ύπνο) Κοινωνική υποστήριξη: αυτή η µέθοδος βοηθά τους ανθρώπους, οι οποίοι πάσχουν από άγχος, να υποφέρουν λιγότερο µέσω της ψυχολογικής υποστήριξης µίας οµάδας (group therapy). Η µέθοδος του Hanson: το άτοµο που νιώθει ότι δεν είναι σε θέση να ελένξει το άγχος του, µαθαίνει να το αγνοεί και να αποκτήσει τη συνήθεια να ελέγχει όλα τα άλλα που µπορεί. Ψυχοθεραπεία

Κλινική εικόνα Συµπτώµατα του άγχους σχετικά µε το συναίσθηµα, οι οποίες εκφράζονται µε µία ακαθόριστη ανησυχία από κάποιον απροσδιόριστο κίνδυνο. Το άτοµο νιώθει ότι κάτι το απειλεί, αλλά δεν ξέρει τι. Μία κρίση πανικού. Συµπτώµατα του άγχους σχετικά µε τις σωµατικές λειτουργίες, οι οποίες εκφράζονται µε: o Απελευθέρωση της κορτιζόνης από τα επινεφρίδια o Αύξηση των επιπέδων της θυρεοειδικής ορµόνης στο αίµα o Απελευθέρωση ενδορφίνης από τον υποθάλαµο o Ελάττωση των σεξουαλικών ορµόνων: της τεστοστερόνης στους άνδρες και της προγεστερόνης στις γυναίκες o ∆ιακοπή λειτουργίας του πεπτικού σωλήνα

12/49

ΣΩΖΩ ΠΡΟΣΕΧΩ ΖΩ

o o o o o o o o

Απελευθέρωση της γλυκόζης στο αίµα µε ταυτόχρονη αύξηση των επιπέδων ινσουλίνης για τον µεταβολισµό Αύξηση της χοληστερόλης στο αίµα κυρίως από το συκώτι ∆ιαταραχές του καρδιακού ρυθµού Αυξηµένη προµήθεια του αέρα Πύκνωση του αίµατος Εφίδρωση του δέρµατος Όξυνση των αισθήσεων: µάτια, ακοή, αφή, γεύση, οσµή Πνευµατική κατάσταση του ατόµου

Παράγοντες που επιδρούν στη θεώρηση ενός ερεθίσµατος ως στρεσογόνου ή µη o Φύλο o Ηλικία o Φυλή o Οικονοµική κατάσταση o Ποιότητα της ζωής o Ποιότητα της φροντίδας κατά την παιδική ηλικία o Ύπαρξη κοινωνικής υποστήριξης

Αιτιοπαθογένεια ''Βιολογικές θεωρίες: το άγχος συνδέεται µε υπερδιέργεση του συµπαθητικού νευρικού συστήµατος και έντονη νοραδρενεργική δραστηριότητα. Οι συνάψεις GABA µπορούν να το αναστείλουν. Ψυχαναλυτική θεωρία: το άγχος σύµφωνα µε τον Φροιντ θεωρείται αποτέλεσµα µεταλλαγής της λιµπιντικής ενέργειας. Αργότερα υποστηρίκτηκε πως η εκδήλωση του άγχους γίνεται λόγω της αποτυχηµένης προσπάθειας απώθησης και δόµησης νευρωσικών συµπτωµάτων. Συµπεριφοριστική σχολή: θεωρεί πως το άγχος εκδηλώνεται λόγω της τοποθέτησης ενός εξαρτηµένου αντανακλαστικού κατά την διάρκεια της πρώτης παιδικής ηλικίας. Γνωσιακή σχολή: το άγχος είναι συναίσθηµα το οποίο παράγεται σε συνθήκες πραγµατικού ή φανταστικού κινδυνου. Το άτοµο δεν µπορεί να ελέγξει εσωτερικά ή εξωτερικά αγχογόνα ερεθίσµατα.

Επιδηµιολογία Επικρατεί η εντύπωση ότι η επίπτωση των αγχωδών καταστάσεων παρουσιάζεται συχνότερα στις βιοµηχανοποιηµένες κοινωνίες, παρόλο που καµία έρευνα µέχρι τώρα δεν έχει αποδείξει µεγάλη ποσοτική διαφορά. Πρόσφατες έρευνες έδειξαν ότι το άγχος επηρεάζει µέσω των ορµονών το ανοσοποιητικό σύστηµα του οργανισµού, µε αποτέλεσµα άτοµα µε άγχος να παρουσιάζουν λιγότερη αντοχή σε διάφορες οργανικές διαταραχές.

13/49

ΣΩΖΩ ΠΡΟΣΕΧΩ ΖΩ

ΕΘΙΣΜΟΣ ΣΤΟ ∆ΙΑ∆ΙΚΤΥΟ Ο εθισµός στο ∆ιαδίκτυο (internet addiction) µια σχετικά νέα µορφή εξάρτησης, προτάθηκε ως όρος πρώτη φορά από τον Goldberg (1995) και έγινε δηµοφιλής µε την καινοτόµο έρευνα της Young (1996), αναφέρεται στην «καταναγκαστική, υπερβολική χρήση του διαδικτύου και τον εκνευρισµό ή δυσθυµική συµπεριφορά που παρουσιάζεται κατά τη στέρησή της» (Mitchell, 2000). Ο εθισµός στο ∆ιαδίκτυο αν και δεν έχει επισήµως αναγνωρισθεί ως κλινική οντότητα παρά µόνο σε Κίνα, Ν.Κορέα και Ταιβάν, αποτελεί µια κατάσταση, που προκαλεί σηµαντική έκπτωση στην κοινωνική και επαγγελµατική ή ακαδηµαϊκή λειτουργικότητα του ατόµου. Οι ειδικοί της ψυχικής υγείας όλο και συχνότερα καλούνται, να προσεγγίσουν θεραπευτικά άτοµα µε προβληµατική χρήση του ∆ιαδικτύου. Ήδη στην επόµενη έκδοση του διαγνωστικού εγχειριδίου της Αµερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρείας, DSMV, θα συµπεριληφθεί ως χρήζουσα περισσότερη έρευνα η οντότητα "Internet Use Gaming Disorder", ένας όρος που δεν έχει χρησιµοποιηθεί σε έρευνες ως σήµερα. Συνηθέστερη ορολογία πέρα από τον εθισµό στο ∆ιαδίκτυο (Internet Addiction Disorder - IAD) είναι επίσης οι "Pathological Internet Use" (Παθολογική χρήση του διαδικτύου)», "Problematic Internet Use" (Προβληµατική χρήση του διαδικτύου), "Excessive Internet Use" (Υπερβολική χρήση του διαδικτύου) και "Compulsive Internet Use" (Καταναγκαστική χρήση του διαδικτύου) (Widyanto & Griffiths, 2006).

Εικόνα 3(Παγιδευµένος στον Υ.Π.)

Αίτια Το ∆ιαδίκτυο έχει την ικανότητα να καλύψει συγκεκριµένες ψυχολογικές ανάγκες ενός ατόµου. Ένα από τα χαρακτηριστικά του µέσου που προκύπτει από τη φύση του είναι ότι µπορεί να δηµιουργήσει µια «ιδανική κατάσταση εαυτού», όπου το άτοµο µπορεί να εξερευνήσει διάφορες πτυχές της προσωπικότητας του χωρίς να έχει περιορισµούς και συνέπειες. Στο ∆ιαδίκτυο δεν υπάρχουν άµεσες συνέπειες των πράξεων, ο χρήστης µπορεί να µπει και να βγει όποτε θέλει, ενώ µπορεί να καλύψει την όποια εξωτερική εµφάνιση, αφού δεν υπάρχει οπτική επαφή. Ταυτόχρονα, ο έφηβος µπορεί να ενσαρκώσει διαφορετικούς ρόλους, ή να υιοθετήσει διαφορετικές ταυτότητες ανάλογα µε την εκάστοτε διαδικτυακή εµπειρία, εξαιτίας της ανωνυµίας, που συνιστά κατεξοχήν χαρακτηριστικό του ∆ιαδικτύου. Συνήθως, τα παιδιά που αντιµετωπίζουν το πρόβληµα του εθισµού στο διαδίκτυο είναι αγόρια και µεγαλώνουν σε δύσκολες καταστάσεις (δυσλειτουργικές οικογένειες). Πρόσφατες έρευνες στην Ελλάδα κατέδειξαν τη σηµασία της γονικής µέριµνας και φροντίδας στην ανάπτυξη του εθισµού στο ∆ιαδίκτυο (Siomos, 2012). Η βέλτιστη παροχή γονικής µέριµνας χαρακτηρίζεται από φροντίδα και υγιή προστατευτικότητα, ούτως ώστε το παιδί να

14/49

ΣΩΖΩ ΠΡΟΣΕΧΩ ΖΩ

κατευθύνεται και να καθοδηγείται µε επάρκεια σε ένα ασφαλές περιβάλλον, χωρίς να παρεµποδίζονται οι προσπάθειες του για την ανάδειξη προσωπικής ταυτότητας και αυτονόµησης. Αντίθετα, υπερπροστατευτικότα των γονέων και χαµηλά επίπεδα φροντίδας συνιστούν το πρότυπο µέριµνας 'affectionless control' (έλεγχος χωρίς στοργή) το οποίο συνδέθηκε µε υψηλότερες βαθµολογίες εθισµού στο ∆ιαδίκτυο.

Συνδυασµός παραγόντων που οδηγούν σε εθισµό και συννοσηρότητα Ο εθισµός των εφήβων στο διαδίκτυο µπορεί, επίσης να είναι το αποτέλεσµα άλλων ψυχικών διαταραχών, όπως κατάθλιψη, αγχώδεις διαταραχές, διαταραχές προσωπικότητας, υπερκινητικότητα και κοινωνική φοβία. Συχνά όµως η ανάπτυξη καταθλιπτικού συναισθήµατος ή άγχους έπεται της εµφάνισης του εθισµού, όπως συµβαίνει και µε άλλες εθιστικές συµπεριφορές. Αυτό καταδεικνύει την αναγκαιότητα εκτίµησης κάθε περίπτωσης από ειδικό ψυχικής υγείας ο οποίος θα είναι σε θέση να κρίνει την ύπαρξη ή µη συννοσηρών καταστάσεων.

Συµπτώµατα Συµπτώµατα συνδρόµου απόσυρσης, όπως ψυχοκινητική διέγερση, εκούσια ή ακούσια κίνηση δακτυλογράφησης των δακτύλων του χεριού,άγχος, έµµονη σκέψη για το διαδίκτυο και όνειρα για το διαδίκτυο. Κατανάλωση υπερβολικού χρόνου ή και χρήµατος σε δραστηριότητες σχετικές µε το διαδίκτυο (λογισµικά, σκληροί δίσκοι κ.λ.π) Έκπτωση λειτουργικότητας του ατόµου σε κοινωνικό, οικογενειακό αλλά και προσωπικό επίπεδο. Μειωµένη επίδοση στο σχολείο λόγω των πολλών ωρών που περνάει ο έφηβος στο διαδίκτυο. Σε προχωρηµένες περιπτώσεις ο έφηβος δεν κοιµάται, παραµελεί την προσωπική του υγιεινή, µπορεί να σταµατήσει ακόµα και το σχολείο. Ακόµη, αποµονώνεται, από την οικογένεια και τους φίλους του, γίνεται επιθετικός, µπορεί να κλέβει χρήµατα από του γονείς για να παίζει. Τέλος, φτάνει σε σηµείο να µην τρώει ή και το αντίθετο (να παχαίνει πολύ

Εικόνα 4(Γελοιογραφία )

15/49

ΣΩΖΩ ΠΡΟΣΕΧΩ ΖΩ

Ποιες ηλικιακές οµάδες εµφανίζουν συχνότερα εξάρτηση Το φαινόµενο συνήθως εµφανίζεται αρχικά σε εφήβους κατά την πρώιµη εφηβεία (10-14 ετών) ή και σε µικρότερη ακόµη ηλικία. Είναι πιο έντονο κατά την µέση εφηβεία (15-17 ετών), κατά την οποία οι έφηβοι πειραµατίζονται και σταδιακά αυτονοµούνται, καθώς και κατά την όψιµη εφηβεία (> 17 ετών). Οι περισσότεροι εξαρτηµένοι έφηβοι ασχολούνται µε ηλεκτρονικά διαδικτυακά παιχνίδια στο σπίτι ή τα internet cafe. Ένας ακόµα πληθυσµός υψηλού κινδύνου είναι αυτός των φοιτητών, οι οποίοι καλούνται πολλές φορές για πρώτη φορά να οριοθετήσουν οι ίδιοι τη χρήση ∆ιαδικτύου στην οποία προβαίνουν, µακριά από οικογενειακό έλεγχο αλλά και χωρίς το ξεκάθαρα δοµηµένο πλαίσιο υποχρεώσεων του σχολείου µέσης εκπαίδευσης. Σποραδικά εµφανίζεται το πρόβληµα και σε µεγαλύτερες ηλικίες όπου κυρίως αφορά περιπτώσεις υπέρµετρης ενασχόλησης µε κοινωνική δικτύωση αλλά και διαδικτυακό τζόγο, όπως και διαδικτυακή πορνογραφία.

Ρόλος γονέων Ο ρόλος των γονέων είναι ιδιαίτερα σηµαντικός τόσο για την πρόληψη, όσο και για την αντιµετώπιση του εθισµού των παιδιών τους από το ∆ιαδίκτυο. Όσο αναφορά την πρόληψη το σηµαντικότερο πράγµα που χρειάζεται να κάνουν οι γονείς προκειµένου να µπορούν να ελέγχουν αποτελεσµατικά τη χρήση του ∆ιαδικτύου από τα παιδιά τους, είναι να γνωρίσουν οι ίδιοι το µέσο. Προς το παρόν, οι γονείς δε γνωρίζουν το µέσο και επιπλέον δε φαίνονται διατεθειµένοι να έλθουν σε επαφή µε το ∆ιαδίκτυο, ενώ ταυτόχρονα δεν ενδιαφέρονται για τις δραστηριότητες των παιδιών τους στο Ίντερνετ.Ταυτόχρονα, οι γονείς θα πρέπει κάποιες φορές να χρησιµοποιούν το ∆ιαδίκτυο µαζί µε το παιδί, ώστε να του δίνουν τις απαραίτητες κατευθύνσεις, ενώ η εγκατάσταση κάποιων φίλτρων στον υπολογιστή µπορεί να αποτρέψει την εµφάνιση ακατάλληλων για το παιδί ιστοσελίδων. Επιπλέον, είναι απαραίτητο να έχουν τεθεί κάποιες βάσεις όταν το παιδί φτάνει στην εφηβεία, να υπάρχουν δηλαδή όρια. Για να υπάρξουν ωστόσο όρια θα πρέπει οι γονείς να µπορούν να διαθέσουν τον απαραίτητο χρόνο, αφού είναι δύσκολο για ενοχικούς γονείς να θέσουν όρια. Σε πιο πρακτικό επίπεδο, ο υπολογιστής είναι καλό να βρίσκεται σε κοινόχρηστο χώρο και όχι στο δωµάτιο του παιδιού, ώστε να ελέγχεται διακριτικά η δραστηριότητα του παιδιού στο ∆ιαδίκτυο. Ενώ, τέλος, οι γονείς θα πρέπει να συζητούν για τις διαδικτυακές διαδροµές του παιδιού τους, ώστε να έχουν πάντοτε ενηµέρωση για τις ιστοσελίδες που επισκέπτεται, τα άτοµα µε τα οποία συνοµιλεί και τις πληροφορίες που ανταλλάσσει µε άλλα άτοµα.

Αντιµετώπιση εθισµού Για την αντιµετώπιση του φαινοµένου έχει προταθεί η κινητοποιητική συνέντευξη, το γνωστικό- συµπεριφορικό µοντέλο θεραπείας, η συµβουλευτική παρέµβαση στην οικογένεια, οι οµάδες απεξάρτησης, ενώ υπάρχουν κάποια δεδοµένα και για το ρόλο της φαρµακοθεραπείας στη θεραπεία. Ιδιαίτερα σηµαντική για την αντιµετώπιση του εθισµού στα παιδιά και στους εφήβους είναι η ύπαρξη κοινής στάσης των γονέων, η παροχή υποστήριξης αλλά όχι κάλυψης και η τοποθέτηση του υπολογιστή σε ένα ορατό σηµείο στο σπίτι και όχι στο δωµάτιο του παιδιού. Σηµαντικό ρόλο στην αντιµετώπιση του εθισµού στο ∆ιαδίκτυο έχει και η συµβουλευτική στην οικογένεια, έτσι ώστε να δηµιουργηθεί ένα υποστηρικτικό πλαίσιο, που θα δράσει ευοδωτικά στη θεραπεία. Η κινητοποιητική συνέντευξη µπορεί να είναι ιδιαίτερα αποτελεσµατική στον χειρισµό της άρνησης του προβλήµατος, ένα συχνό εµπόδιο που παρατηρείται

16/49

ΣΩΖΩ ΠΡΟΣΕΧΩ ΖΩ

σε όλες τις ηλικίες. Στα πλαίσια της γνωστικό- συµπεριφορικής θεραπείας, εντοπίζονται οι γνωστικές διαστρεβλώσεις που εκλύουν και διατηρούν την προβληµατική χρήση του ∆ιαδικτύου, προωθείται η γνωσιακή αναδόµηση και ένας πιο ισορροπηµένος και προσαρµοστικός τρόπος σκέψης. Παράλληλα χρησιµοποιούνται µια σειρά από συµπεριφορικές στρατηγικές, όπως η αναγνώριση του πρότυπου χρήσης του ∆ιαδικτύου και η εφαρµογή ενός διαµετρικά αντίθετου προγράµµατος χρήσης, η οριοθέτηση των περιόδων χρήσης µε διάφορα εξωτερικά µέσα, παρακίνηση για ενασχόληση µε ευχάριστες εναλλακτικές δραστηριότητες, η χρήση καρτών υπενθύµισης, η πλήρης αποχή από ιδιαίτερα προβληµατικές διαδικτυακές εφαρµογές, η ενσωµάτωση καθορισµένων διαστηµάτων χρήσης στο εβδοµαδιαίο πρόγραµµα του χρήστη. Οι οµάδες απεξάρτησης χρησιµοποιούν τις πρακτικές των οµάδων απεξάρτησης από άλλους εθισµούς, όπως το πρόγραµµα των 12 βηµάτων ή βασίζονται στις αρχές της οµαδικής ψυχοθεραπείας. Σε ό,τι αφορά τη φαρµακοθεραπεία, η χρήση της εσιταλοπράµης φάνηκε αποτελεσµατική σε µικρή ανοικτή µελέτη, έχει προταθεί η ναλτρεξόνη λόγω του µηχανισµού δράσης της στα κέντρα ανταµοιβής του εγκεφάλου, ενώ η µεθυλφενιδάτη αποδείχθηκε αποτελεσµατική σε µια ανοικτή µελέτη σε παιδιά µε ∆ιαταραχή Ελλειµµατικής Προσοχής-Υπερκινητικότητα (∆ΕΠΥ) και εθισµό σε διαδικτυακά παιχνίδια. Σε κάθε περίπτωση, ο εθισµός στο ∆ιαδίκτυο, ως ψυχική διαταραχή, χρήζει αντιµετώπισης από επαγγελµατίες ψυχικής υγείας εξειδικευµένους στο συγκεκριµένο αντικείµενο.

ΕΠΙΛΗΨΙΑ Επιληψία είναι µια οµάδα από διαφορετικές διαταραχές που έχουν ως κοινό σηµείο τους επαναλαµβανόµενους παροξυσµούς µε αιφνίδια, υπέρµετρη και ανώµαλη εκφόρτιση εγκεφαλικών νευρώνων. Οι επιληπτικοί παροξυσµοί µπορεί να προκαλούν σπασµούς (εάν συµµετέχει ο κινητικός φλοιός) ή και οπτικές, ακουστικές ή οσφρητικές ψευδαισθήσεις (εάν συµµετέχει ο βρεγµατικός ή ο ινιακός φλοιός).

Εικόνα 5(Μια επιληπτική γυναίκα)

Τι είναι οι επιληπτικές κρίσεις; Είναι αποτέλεσµα ξαφνικών συνήθως συντόµων διαδοχικών βιοηλεκτρικών εκκενώσεων µιας οµάδας εγκεφαλικών κυττάρων (νευρώνων) που προκαλούν διάφορες αφαιρέσεις, κινήσεις, συσπάσεις, συµπεριφορές, αισθήσεις και συγκινήσεις. Εκφορτίσεις που αφορούν ένα συγκεκριµένο τµήµα του εγκεφάλου εκδηλώνονται σε ένα τµήµα του σώµατός µας µε εστιακές κρίσεις/φαινόµενα και χαρακτηρίζουν τις εστιακές επιληψίες. Εκφορτίσεις που διεγείρουν ταυτόχρονα όλο τον εγκέφαλο είναι γενικευµένες από την αρχή και χαρακτηρίζουν τις γενικευµένες επιληψίες.

17/49

ΣΩΖΩ ΠΡΟΣΕΧΩ ΖΩ

Ταξινόµηση των επιληψιών Η συµπτωµατολογία κάθε τύπου επιληψίας εξαρτάται από την εντόπιση της νευρικής εκφόρτισης και από το βαθµό εξάπλωσης της ηλεκτρικής δραστηριότητας σε άλλους εγκεφαλικούς νευρώνες. Μερική ή Εστιακή o Απλή: η ηλεκτρική διαταραχή δεν εξαπλώνεται, ο ασθενής δεν παρουσιάζει απώλεια συνείδησης, παρατηρείται σε οποιαδήποτε ηλικία. o Σύνθετη: ο ασθενής εµφανίζει σύνθετες ψευδαισθήσεις, νοητικές διαταραχές, απώλεια συνείδησης, κινητική δυσλειτουργία, παρατηρείται σε οποιαδήποτε ηλικία. Γενικευµένη o Τονικοκλονική (grand mal): η πιο συχνή και δραµατική που συνοδεύεται από απώλεια συνείδησης, τονικές και κλονικές φάσεις. Μετά τον παροξυσµό ακολουθεί περίοδος σύγχυσης και εξάντλησης. o Αφαίρεση (petit mal): σύντοµη, απότοµη και αυτοπεριοριζόµενη απώλεια συνείδησης, εµφανίζεται σε ηλικίες 3-5 ετών µέχρι την εφηβεία. o Μυοκλονική: σύντοµα επεισόδια σύσπασης των µυών ως αποτέλεσµα νευρολογικής βλάβης. Είναι σπάνια. o Πυρετικοί σπασµοί: σε ηλικίες 3-5 µηνών, µικρά παιδιά εµφανίζουν σπασµούς σε ασθένειες που συνοδεύονται από υψηλό πυρετό, εντελώς καλοήθεις. o Επιληπτική κατάσταση (status epilepticus): οι παροξυσµοί επανέρχονται κατά σύντοµα χρονικά διαστήµατα.

Ένας ασθενής µε χτύπηµα στο κεφάλι, πόσο συχνό είναι να εµφανίσει µια πρώιµη επιληπτική κρίση; Η απάντηση εξαρτάται από τα βαρύτητα του χτυπήµατος. Σε µια απλή κάκωση κεφαλής, η πιθανότητα πρώιµης επιληπτικής κρίσης είναι 1%. Αντίθετα σε µια σοβαρή κάκωση η πιθανότητα είναι 30% (µε τον όρο σοβαρή εννοώντας την κάκωση στην οποία έχουµε απώλεια των αισθήσεων για πάνω από 24 ώρες, νευρολογικό έλλειµµα, αµνησία για πάνω από 24 ώρες, αιµορραγική θλάση ή τραυµατικό αιµάτωµα. Ειδικά στην περίπτωση του διατιτραίνοντος τραύµατος δηλ. την είσοδο ξένου σώµατος στον εγκέφαλο πχ σφαίρας, η πιθανότητα είναι πολύ µεγάλη, πάνω από 50%.

Τι πρέπει να ξέρουµε όλοι µας όταν δούµε ένα άτοµο να κάνει µια επιληπτική κρίση µε σπασµούς; Να διατηρήσουµε την ψυχραιµία µας, να καθησυχάσουµε όσους βρίσκονται κοντά και να αφήσουµε την κρίση να εξελιχθεί χωρίς να προσπαθήσουµε να τη σταµατήσουµε. Να χρονοµετρήσουµε την κρίση. Να αποµακρύνουµε αντικείµενα που µπορεί να προκαλέσουν τραύµατα.

18/49

ΣΩΖΩ ΠΡΟΣΕΧΩ ΖΩ

Να χαλαρώσουµε τα ρούχα και να βγάλουµε τα γυαλιά ή την οδοντοστοιχία, αν φοράει. Να βάλουµε κάτι µαλακό κάτω από το κεφάλι π.χ. σακάκι. Να γυρίσουµε (µετά την κρίση) τον ασθενή σε πλάγια θέση για να µην καταπιεί ενδεχόµενα εµέσµατα. Να παραµείνουµε για 15-20 λεπτά της ώρας και να ελέγξουµε την αναπνοή και το χρώµα του. Να προσφερθούµε να καλέσουµε ένα ταξί, συγγενή ή φίλο για να βοηθήσουν το άτοµο να πάει σπίτι αν φαίνεται µπερδεµένο ή αν δεν µπορεί να πάει σπίτι µόνος του. Να δείξουµε κατανόηση µετά την κρίση. ∆εν χρειάζεται να καλέσουµε για ασθενοφόρο εκτός εάν το άτοµο έχει τραυµατιστεί, η κύρια κρίση διαρκεί πάνω από 5 λεπτά ή εάν η κρίση επαναληφθεί ή εάν υπάρχει πρόβληµα µε την αναπνοή του.Η αναπνοή σχεδόν πάντα επανέρχεται αυτόµατα µετά από µια κρίση. Αν ο ασθενής δεν αναπνέει, αυτό σηµατοδοτεί επιπλοκή της κρίσης. Το βλέπουµε όταν υπάρχει έλλειψη δυνατότητας αναπνοής, καρδιακή προσβολή ή χτύπηµα στον λαιµό. Σε αυτές τις ασυνήθιστες περιστάσεις πρέπει να αρχίσει αµέσως CPR (καρδιοαναπνευστική ανάνηψη). Αν υπάρξουν επαναλαµβανόµενες κρίσεις ή µία κρίση διαρκέσει πάνω από πέντε λεπτά, το άτοµο πρέπει να έχει άµεση ιατρική βοήθεια. Επαναλαµβανόµενες ή παρατεταµένης διάρκειας κρίσης µπορεί να είναι status epilepticus (κρίσεις που δεν σταµατούν), που απαιτεί επείγουσα ιατρική βοήθεια.

Η επιληψία είναι κληρονοµική νόσος; ∆εν υπάρχει µια γενική απάντηση σε αυτό το ερώτηµα. Έχουν βρεθεί πολλά γονίδια που σχετίζονται µε την επιληπτογένεση (δηλ. τη δηµιουργία της επιληψίας). Αυτό που µεταβιβάζουν αυτά τα γονίδια είναι η αυξηµένη προδιάθεση για επιληψία. Ειδικά σε ορισµένες µορφές όπως η πρωτοπαθώς γενικευµένη επιληψία (όπου οι κρίσεις ξεκινούν και στα δύο εγκεφαλικά ηµισφαίρια ταυτοχρόνως), η κληρονοµικότητα υπάρχει, αν και όχι σε µεγάλο βαθµό. Πιο πρακτικά : αν ένας πατέρας έχει επιληψία, η πιθανότητα να νοσήσουν τα παιδιά του είναι περίπου η ίδια µε το γενικό πληθυσµό (ή λίγο πιο υψηλή) δηλ περίπου 1-2% αν µια µητέρα έχει επιληψία, η πιθανότητα να νοσήσουν τα παιδιά της είναι µεγαλύτερη, αλλά λιγότερο από 5% αν και οι δυο γονείς έχουν επιληψία, η πιθανότητα είναι κατά τι µεγαλύτερη από 5% Συνεπώς µια γυναίκα µε επιληψία έχει σχετικά λίγες πιθανότητες να "µεταβιβάσει" τη νόσο στα παιδιά της.

Τι δεν πρέπει να κάνουµε; Να µετακινήσουµε το άτοµο, εκτός εάν κινδυνεύει. Να περιορίσουµε τις κινήσεις. Να προσπαθήσουµε να ανοίξουµε το στόµα. Να προσπαθήσουµε να βάλουµε κάποιο αντικείµενο στο στόµα.

19/49

ΣΩΖΩ ΠΡΟΣΕΧΩ ΖΩ

Να του δώσουµε κάτι να πιει. Να προσπαθήσουµε να κάνουµε τεχνητή αναπνοή εκτός από τη σπάνια περίπτωση που ο ασθενής δεν αναπνέει µετά την κρίση.

Η επιληψία στο χθες και το σήµερα Η λέξη «επιληψία» χρησιµοποιήθηκε για πρώτη φορά από τον Ιπποκράτη (460-357 π.Χ.) και σηµαίνει την αιφνίδια κατάληψη. Η ιδέα ότι ο επιληπτικός καταλαµβάνεται από υπερφυσικές θεϊκές ή δαιµόνιες δυνάµεις, έκανε τους ανθρώπους να πιστεύουν ότι η επιληπτική κρίση ήταν ένας κακός οιωνός. Έτσι, η επιληπτική κρίση εµφανιζόµενη σαν προσωποποίηση του κακού, ενέπνευσε ορισµένες θρησκευτικές κινήσεις και σε άλλες περιπτώσεις, επειδή έχει στοιχεία δύναµης και φαντασίας, θεωρήθηκε ένδειξη εξουσίας (π.χ. Ναπολέων) και δηµιουργικής ικανότητας (π.χ. Ντοστογιέφσκι, Μπετόβεν). Σήµερα γνωρίζουµε ότι επιληψία είναι η τάση που έχουν ορισµένα άτοµα να παρουσιάζουν σπασµούς ή κρίσεις ή επεισόδια. Στον κόσµο υπάρχουν περίπου 50 εκατοµµύρια άτοµα µε επιληψία (40 εκατοµµύρια στις αναπτυσσόµενες χώρες και 10 εκατοµµύρια στις αναπτυγµένες χώρες). ∆εν είναι νοητική ασθένεια και στις περισσότερες περιπτώσεις αντιµετωπίζεται επιτυχώς µε φάρµακα. Το κενό θεραπείας στον αναπτυσσόµενο κόσµο είναι 80%. Στην Ελλάδα υπάρχουν περίπου 100.000 άτοµα µε επιληψία.

Ποια είναι η αντιµετώπιση των επιληπτικών κρίσεων; Η απάντηση εξαρτάται από το είδος και τη συχνότητα των κρίσεων. Σε γενικές πάντως γραµµές κάποιος µε πρωτοεµφανιζόµενη επιληπτική κρίση και αρνητικό υπόλοιπο έλεγχο (δηλ.µαγνητική τοµογραφία χωρίς ευρήµατα), µπορεί να µην τεθεί σε αντιεπιληπτική αγωγή, µε βάση την άποψη ότι «κάθε άνθρωπος δικαιούται να εµφανίσει µια φορά στη ζωή του επιληπτική κρίση». Υπάρχει ενηµέρωση από νευρολόγο και αποφυγή δραστηριοτήτων που µπορεί να πυροδοτήσουν νέα κρίση πχ ξενύχτι, κατάχρηση αλκοόλ κλπ ασθενής µε πάνω από µια κρίση, αρχίζει αντιεπιληπτική αγωγή ασθενής µε επιληπτική κρίση που οφείλεται σε κάποιο αίτιο σαφές πχ όγκος εγκεφάλου, εγκεφαλική αιµορραγία αντιµετωπίζεται από κοινού, από νευρολόγο και νευροχειρουργό. Έτσι πχ ασθενής µε επιληπτική κρίση που οφείλεται σε µηνιγγίωµα, χρειάζεται αφαίρεση του όγκου και συνέχιση της αντιεπιληπτικής αγωγής ανάλογα, για 6 τουλάχιστον µήνες ασθενής µε µεγάλη συχνότητα επιληπτικών κρίσεων και αντοχή στα αντιεπιληπτικά φάρµακα, είναι υποψήφιος για τη χειρουργική αντιµετώπιση της επιληψίας. κξιηξθκηκξη

20/49

ΣΩΖΩ ΠΡΟΣΕΧΩ ΖΩ

ΑIDS Η λοίµωξη µε τον Ιό Ανθρώπινης Ανοσοανεπάρκειας (Human Immunodeficiency Virus Infection) και το Σύνδροµο Επίκτητης Ανοσοανεπάρκειας (AIDS) είναι µια νόσος του ανθρώπινου ανοσοποιητικού συστήµατος που προκαλείται από τον ιό της ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας (HIV). Η νόσος παρεµβαίνει στο ανοσοποιητικό σύστηµα και παρεµποδίζει τη λειτουργία του, κάνοντας τα άτοµα µε AIDS περισσότερο πιθανά να αποκτήσουν λοιµώξεις, όπως ευκαιριακές λοιµώξεις και όγκους που συνήθως δεν προσβάλουν τα άτοµα µε λειτουργικά ανοσοποιητικά συστήµατα. Αυτή η ευπάθεια χειροτερεύει µε την εξέλιξη της νόσου.

Εικόνα 6(παγκόσµιο σήµα)

Μετάδοση Ο HIV µεταδίδεται πρωταρχικά µε τη σεξουαλική επαφή, όπως µε το πρωκτικό, κολπικό ή στοµατικό σεξ, τη µετάγγιση αίµατος, τις µολυσµένες υποδερµικές βελόνες, και από τη µητέρα στο παιδί κατά την εγκυµοσύνη, τον τοκετό και τον θηλασµό. Ορισµένα σωµατικά υγρά όπως το σάλιο, τα δάκρυα, τα ούρα και ο ιδρώτας δεν µεταδίδουν τον HIV εκτός εάν περιέχουν µικροποσότητες αίµατος. Ο ιός µπορεί να µεταδοθεί επίσης από επαφή ενός βλεννογόνου µε ένα σωµατικό υγρό που περιέχει τον ιό, όπως αίµα, σπέρµα, κολπικά υγρά, προσπερµατικά υγρά ή γάλα θηλασµού ενός µολυσµένου ατόµου. Η προφύλαξη από την HIV λοίµωξη, πρωταρχικά µέσω του ασφαλούς σεξ και των προγραµµάτων ανταλλαγής συρίγγων και βελονών, αποτελεί στρατηγική κλειδί για τον έλεγχο της νόσου. Ο ιός και η νόσος αναφέρονται συχνά µαζί ως HIV/AIDS. Η νόσος είναι τεράστιο πρόβληµα υγείας σε πολλά µέρη του κόσµου, και θεωρείται πανδηµία, δηλαδή µία έκρηξη της ασθένειας που επηρεάζει µια ευρεία περιοχή και εξαπλώνεται ενεργά.Το 2010 περίπου 34 εκατοµµύρια άνθρωποι είχαν HIV λοίµωξη παγκοσµίως. Από αυτούς περίπου 16,8 εκατοµµύρια είναι γυναίκες και 3,4 εκατοµµύρια είναι κάτω από 15 ετών. Το αποτέλεσµα είναι περίπου 1,8 εκατοµµύρια θάνατοι από AIDS το 2010, χαµηλότερα σε σχέση µε τα 3,1 εκατοµµύρια θανάτους του 2001. Από το 1981, που το AIDS αναγνωρίστηκε για πρώτη φορά, έως το 2009 προκάλεσε σχεδόν 30 εκατοµµύρια θανάτους. Η γενετική έρευνα δείχνει ότι ο HIV προήλθε από την Κεντροδυτική Αφρική κατά τη διάρκεια των αρχών του 20ου αιώνα. Το AIDS αναγνωρίστηκε για πρώτη φορά από

21/49

ΣΩΖΩ ΠΡΟΣΕΧΩ ΖΩ

τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσηµάτων των Ηνωµένων Πολιτειών το 1981 και η αιτία του, ο HIV, αναγνωρίστηκε στις αρχές τις δεκαετίας του 1980. Τα άτοµα µε AIDS διατρέχουν αυξηµένο κίνδυνο να αναπτύξουν διάφορους καρκίνους που προκαλούνται από ιούς. Σε αυτούς συµπεριλαµβάνονται το σάρκωµα Kaposi, το λέµφωµα Burkitt, το πρωτοπαθές λέµφωµα εγκεφάλου και ο καρκίνος του τραχήλου της µήτρας. Το σάρκωµα Kaposi είναι ο πιο κοινός καρκίνος και εµφανίζεται στο 10-20% των ανθρώπων µε HIV λοίµωξη. Ο δεύτερος πιο κοινός καρκίνος είναι το λέµφωµα και ευθύνεται σχεδόν για το 16% των θανάτων στα άτοµα που αναπτύσσουν AIDS ενώ αποτελεί το πρώτο εµφανιζόµενο σηµείο AIDS στο 34% των περιπτώσεων αυτών. Και οι δύο αυτοί καρκίνοι συσχετίζονται µε τον ανθρώπινο ερπητοϊό 8. Ο καρκίνος του τραχήλου της µήτρας παρουσιάζεται συχνότερα στις γυναίκες µε AIDS λόγω της σχέσης του µε τον ιό των ανθρωπίνων θηλωµάτων (HPV) που ανάλογα µε τον υπότυπο προκαλεί κονδυλώµατα, µυρµηκίες κλπ. Όταν µια γυναίκα έχει µολυνθεί κάποια στιγµή στη ζωή της µε τον υπότυπο του HPV που προκαλεί κονδυλώµατα στον τράχηλο της µήτρας, αυτά µπορεί να εξελιχθούν σε καρκίνο αν δεν θεραπευτούν, αλλά µετά από πολλά χρόνια. Αν όµως συνυπάρχει στη γυναίκα HIV λοίµωξη για την οποία δεν λαµβάνεται θεραπεία, η εξέλιξη αυτή επιταχύνεται και αν αναπτυχθεί AIDS είναι πολύ πιθανή. Εδώ θα πρέπει να τονιστεί ότι το πόσο πιθανή θα είναι µια επικίνδυνη εξέλιξη σε καρκίνο των παραπάνω λοιµώξεων από καρκινογόνους ιούς µε τη συνύπαρξη του HIV, εξαρτάται πολύ από τους εξής παράγοντες : Από το αν οι λοιµώξεις αυτές λαµβάνουν αποτελεσµατική θεραπεία από τη στιγµή της διάγνωσής τους, ή αν έχουν διαγνωστεί αργά και έχουν µείνει χωρίς θεραπεία για καιρό (πολύ µεγαλύτερος κίνδυνος) Από το αν η HIV λοίµωξη διαγιγνώσκεται και θεραπεύεται από νωρίς και αποτελεσµατικά µε αντιρετροϊκή αγωγή και διατηρείται µη ανιχνεύσιµο το ιικό φορτίο του HIV και φυσιολογικά τα επίπεδα των CD4 Από το αν έχει αναπτυχθεί AIDS (µεγαλύτερος κίνδυνος) Από το αν γίνεται κατάχρηση άλλων επικίνδυνων ή καρκινογόνων ουσιών, όπως ο καπνός του τσιγάρου ή της µαριχουάνας ή η χρήση ναρκωτικών ουσιών που εξασθενούν το ανοσοποιητικό (ηρωίνη, κοκαΐνη κλπ) ή και χρόνια κακή διατροφή και γενικότερα ανθυγιεινός τρόπος ζωής.

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ Πυρετός Κούραση και υπνηλία Άλγη µυών, πόνος στις αρθρώσεις και διογκωµένοι λεµφαδένες Πονόλαιµος και πονοκέφαλος Εξανθήµατα στο δέρµα Ναυτία, εµετός, διάρροια Απώλεια βάρους Ξηρός βήχας Πνευµονία Εφιδρώσεις κατά τη διάρκεια της νύχτας Παραµόρφωση των νυχιών (πάχυνση, κάµψη, αλλαγή χρώµατος) Σύγχυση ή δυσκολία συγκέντρωσης Πληγές ή έρπις στο στόµα και στα γεννητικά όργανα Μυρµηγκιάσµατα και µούδιασµα ∆ιαταραχές στην έµµηνο ρύση

22/49

ΣΩΖΩ ΠΡΟΣΕΧΩ ΖΩ

ΣΥΦΙΛΗ Η Σύφιλη είναι σεξουαλικώς µεταδιδόµενο νόσηµα που οφείλεται σε λοίµωξη από το βακτήριο Ωχρά Σπειροχαίτη. Είναι ασθένεια χρόνιας διαδροµής που µπορεί να προσβάλλει όλα τα όργανα και συστήµατα του οργανισµού. Σήµερα αντιµετωπίζεται µε την πενικιλίνη Ιστορικοί σταθµοί : Η πρώτη επιδηµία της νόσου ξέσπασε στη Νάπολη το 1494. Ανάµεσα στα χρόνια 1545-1554, ο Μπενβενούτο Τσελίνι, συφιλιδικός ο ίδιος, ολοκληρώνει το άγαλµα "Ο Περσέας κρατά το κεφάλι της Μέδουσας" δηµιουργώντας ένα συµβολισµό για τη σύφιλη στη βάση του. Το 1718 καθιερώνεται η ονοµασία "σύφιλη", χάρη σε ένα ποίηµα του Τζιρόλαµο Φρακαστόρο, από το 1530. Στα χρόνια µεταξύ 1870 και 1900, ξεκινώντας από τη Γαλλία, επικράτησε η άποψη ότι η σύφιλη αποτελούσε όργανο της εργατικής τάξης στη µάχη της εναντίον της αστικής και αριστοκρατικής αφού µεταδίδετο από τις ιερόδουλες, µέσω του άντρα, στις συζύγους των ανώτερων τάξεων, ενώ θα µπορούσε ακόµη και να εξαλείψει το ανθρώπινο είδος. Το 1905, ο Γερµανός ζωολόγος Fritz Schaudinn, ανακαλύπτει την Ωχρά Σπειροχαίτη, το µικρόβιο που προκαλεί την ασθένεια. Το 1909 εισάγεται µια νέα θεραπεία, η σαλβαρσάνη (Salvarsan), ένωση βασισµένη στο αρσενικό. Το 1921 ιδρύεται Ένωση ∆ερµατολογίας στη Βρετανία. Μεταξύ των ετών 1929-1972 πραγµατοποιείται το Πείραµα του Tuskegee. Το 1945 καθιερώνεται η πενικιλλίνη ως η µόνη αποδεκτή θεραπεία για τη νόσο.

Η σύφιλη σήµερα Η σύφιλη είναι νόσηµα µε παγκόσµια διασπορά και συνήθως προσβάλλει νέους ενήλικες 20-30 ετών, άνδρες περισσότερο από γυναίκες και κατοίκους αστικών περιοχών συνηθέστερα. Η επίπτωση της νόσου τα τελευταία 20 έτη ακολουθεί καθοδική πορεία στις περισσότερες προηγµένες χώρες, ενώ είναι πολύ υψηλή στις αναπτυσσόµενες χώρες. Στη ∆υτική Ευρώπη η νοσηρότητα βρίσκεται σε χαµηλό επίπεδο, ενώ στην Ανατολική και Κεντρική Ευρώπη, από το 1991, παρατηρείται ετησίως µια απότοµη αύξηση του νοσήµατος που τείνει να λάβει τη µορφή επιδηµίας. Κατά τον 21ο αιώνα, σηµειώνεται έξαρση της συχνότητας της σύφιλης, από στατιστικά σε µεγάλες πόλεις της Ευρώπης. Ενδεικτικά παραδείγµατα αποτελούν: 1) Στη Βρετανία τα περιστατικά της νόσου δεκαπλασιάστηκαν σε µια δεκαετία µέχρι το 2006, 2) στη Γερµανία η συχνότητα µεταξύ των ανδρών τριπλασιάστηκε από το 1991 στο 2003, 3) στη Γαλλία και την Ολλανδία κατάγραφτηκε τριψήφιος αριθµός περιστατικών το 2003. 4) Στην Ελλάδα η σύφιλη θεωρείται σπάνιο νόσηµα, αλλά η έξαρση της ασθένειας παγκοσµίως, πιστεύεται ότι θα επηρεάσει τη συχνότητα και µέσα στα ελληνικά σύνορα.

Μετάδοση της νόσου Η σύφιλη µεταδίδεται µε άµεση επαφή µε τις βλάβες του δέρµατος ή των βλεννογόνων και τις εκκρίσεις (σίελος, σπέρµα, κολπικά υγρά) µολυσµένου ατόµου κατά τη σεξουαλική επαφή, όταν υπάρχει λύση της συνέχειας του δέρµατος ή του βλεννογόνου του υγιούς ατόµου, χωρίς αυτό να σηµαίνει ότι απαιτείται συνουσία για

23/49

ΣΩΖΩ ΠΡΟΣΕΧΩ ΖΩ

τη µετάδοση καθώς και η απλή δερµατική επαφή αρκεί για να µεταδοθεί το βακτήριο το οποίο εισέρχεται στον οργανισµό µέσω µικροδιαβρώσεων του δέρµατος. Πιο σπάνια έχει αναφερθεί µετάδοση σε οδοντιάτρους και σε νοσηλευτές από επαφή των βλαβών µε τα χέρια. Μετάδοση µπορεί να γίνει και µε τη µετάγγιση αίµατος, αν ο δότης βρίσκεται στα πρώτα στάδια της νόσου. Η µετάδοση µέσω µιασµένων αντικειµένων είναι εξαιρετικά σπάνια, λόγω πολύ µικρής αντοχής του βακτηρίου στο περιβάλλον, τα µικρόβια που φέρουν αυτή την αρρώστια, δεν ζουν πάνω στα αντικείµενα παρά µόνο 10-20 λεπτά και λίγο παραπάνω αν το αντικείµενο είναι υγρό. Έµβρυα γυναικών µε λοίµωξη µολύνονται µέσω του πλακούντα ή κατά τη διάρκεια του τοκετού. Η περίοδος µεταδοτικότητας της νόσου εντοπίζεται κατά τη διάρκεια του πρώτου και δεύτερου σταδίου της ασθένειας και, επίσης, κατά τις δερµατοβλεννογόνιες υποτροπές που µπορεί να εµφανισθούν τα 4 πρώτα έτη της λανθάνουσας περιόδου. Η µόλυνση του εµβρύου κατά την κύηση είναι συχνή, όταν η µητέρα βρίσκεται στα πρώτα στάδια της λοίµωξης και λιγότερο συχνή στη λανθάνουσα περίοδο. Κάποιος που πάσχει από σύφιλη και έχει µια ανοικτή πληγή έχει αυξηµένη πιθανότητα και να "κολλήσει" κάποιο άλλο σεξουαλικώς µεταδιδόµενο νόσηµα, αυτό ισχύει ειδικά για το AIDS. Επίσης, οι πάσχοντες από AIDS είναι πιο εύκολο να µεταδώσουν την ασθένειά τους, αν έχουν µια ανοικτή πληγή που την έχει προκαλέσει η σύφιλη.

Επίκτητη σύφιλη Η επίκτητη σύφιλη είναι νόσηµα χρόνιας διαδροµής, που µπορεί να προσβάλλει όλα τα όργανα και συστήµατα του οργανισµού. Παρουσιάζει µεγάλη ποικιλία συµπτωµάτων και χαρακτηρίζεται από µεγάλα χρονικά διαστήµατα κατά τα οποία η νόσος βρίσκεται σε λανθάνουσα φάση. Η περίοδος επώασης του µικροοργανισµού είναι από 10 ηµέρες έως 3 µήνες, µε συνηθέστερη τις 3 εβδοµάδες. Η φυσική πορεία της νόσου, περιλαµβάνει 4 κύρια στάδια: Πρωτογενής σύφιλη: η πρωτοπαθής βλάβη, ή σκληρό έλκος, σχηµατίζεται στο σηµείο της µόλυνσης, συνήθως στη γεννητική περιοχή, µε µικρή διόγκωση των λεµφαδένων. Στάδιο ανώδυνο και χωρίς ευαισθησία. ∆ευτερογενής σύφιλη: συνήθως ξεκινά 6-8 εβδοµάδες µετά την εµφάνιση του σκληρού έλκους και στη συνέχεια εξελίσσεται, στο 75% των ασθενών, σε γενικευµένο, συµµετρικό εξάνθηµα. Μπορεί να εµφανιστούν συµπτώµατα, όπως πυρετός, αδιαθεσία και κεφαλαλγία. Λανθάνουσα σύφιλη: Η λανθάνουσα φαση σχετίζεται µε θετικές συφιλιδικές ορολογικές εξετάσεις µε ταυτόχρονη απουσία συµπτωµάτων. Τριτογενής σύφιλη: Εµφανίζεται 3-10 χρόνια µετά τη λοίµωξη και µπορεί να προσβληθεί το δέρµα, οι βλεννογόνοι, τα οστά, οι µύες ή τα σπλάγχνα. Ανάλογα µε την εντόπιση παίρνει και την αντίστοιχη ονοµασία η κατάσταση του ασθενούς, µε χαρακτηριστικότερες την καρδιαγγειακή σύφιλη και τη νευροσύφιλη.

Συγγενής σύφιλη Εάν µία έγκυος πάσχει από σύφιλη, είναι δυνατόν να µεταδώσει το βακτήριο στο έµβρυο. Η µετάδοση γίνεται µέσω του αίµατος µετά την 9η εβδοµάδα της κύησης, αφού σχηµατιστεί ο πλακούντας. Η πιθανότητα να µολυνθεί το έµβρυο εξαρτάται από το πόσο νωρίς στην εγκυµοσύνη διαγνώστηκε η σύφιλη της εγκύου (και άρα εφαρµόστηκε η θεραπευτική αγωγή) και από το χρονικό διάστηµα που η έγκυος εκδήλωσε τη σύφιλη. Όσο παλαιότερη είναι η σύφιλη της εγκύου, τόσο λιγότερο

24/49

ΣΩΖΩ ΠΡΟΣΕΧΩ ΖΩ

µεταδοτική είναι, µολονότι δε θεωρείται ποτέ εντελώς µη µεταδοτική. Ορισµένα προσβεβληµένα έµβρυα πεθαίνουν ενδοµητρίως, ορισµένα γεννώνται νεκρά τελειόµηνα και άλλα γεννώνται ζωντανά, αλλά στη συνέχεια παρουσιάζουν τα συµπτώµατα της συγγενούς σύφιλης, η οποία είναι παρόµοια, ως προς την παθογένεια, µε το δεύτερο στάδιο της επίκτητης.

Θεραπεία Η αναγνωρισµένη και ολική θεραπεία της σύφιλης σήµερα περιλαµβάνει τη χορήγηση βενζαθινικής πενικιλλίνης G. Σε περίπτωση αλλεργίας στην πενικιλλίνη, χορηγείται δοξυκυκλίνη ή ερυθροµυκίνη. Τα βρέφη θα πρέπει να θεραπεύονται στο νοσοκοµείο µε τη βοήθεια παιδιάτρου. Εάν η θεραπεία εφαρµοστεί σε ασθενείς που βρίσκονται κατά το πρώτο ή δεύτερο στάδιο της νόσου δεν αναπτύσσεται ανοσία. ∆εν έχει αναφερθεί µέχρι τώρα στέλεχος του τρεπονήµατος που να έχει αναπτύξει αντοχή στην πενικιλλίνη. Μετά τη λήξη της θεραπείας είναι απαραίτητο να παρακολουθείται ο ασθενής σε διαστήµατα 3, 6, 12 και 24 µηνών. Συνυπάρχουσα λοίµωξη του ωχρού τρεπονήµατος µε τον ιό του AIDS ελαττώνει τη φυσική αντοχή του πάσχοντος στο τρεπόνηµα. Νεογνά από πάσχουσες µητέρες θεραπεύονται µε πενικιλλίνη, ακόµη και αν η µητέρα είχε λάβει θεραπεία κατά τη διάρκεια της κύησης.

ΚΥΗΣΗ ΚΑΙ ΜΥΚΟΠΛΑΣΜΑ Γενικά Τα µυκοπλάσµατα είναι µικροοργανισµοί, που κατατάσσονται µεταξύ των βακτηριδίων και των ιών και οι οποίοι αποµονώνονται στο αναπνευστικό και το γεννητικό σύστηµα. Τα πιο συνήθη µυκοπλάσµατα του γεννητικού συστήµατος είναι το µυκόπλασµα Hominis, το µυκόπλασµα Ureaplasma urealyticum και το µυκόπλασµα genitalium. Το τελευταίο µπορεί να επιφέρει πυελικές φλεγµονές, ενώ τα δύο πρώτα είναι υπεύθυνα για πολύ σοβαρές επιπλοκές της κύησης, όπως αυτόµατες αποβολές, αύξηση της µητρικής και περιγεννητικής νοσηρότητας και θνησιµότητας, ενδοµήτριο θάνατο, χοριοαµνιονίτιδα, ενδοµητρίτιδα της λοχείας, γέννηση λιποβαρών νεογνών.

∆ιάγνωση Η διάγνωση της παρουσίας των µυκοπλασµάτων γίνεται µε ειδικές καλλιέργειες σε υγρό του κόλπου και του τραχήλου.

Επιδράσεις στο έµβρυο Οι επιπτώσεις των µυκοπλασµάτων στην εγκυµοσύνη δεν έχουν πλήρως διευκρινισθεί. Εχει προκύψει αιτιολογική σχέση ανάµεσα σε αυτά και στην πρόκληση καθ' έξη αποβολών, ενώ το µυκόπλασµα Hominis θεωρείται αιτιολογικός παράγοντας

25/49

ΣΩΖΩ ΠΡΟΣΕΧΩ ΖΩ

για ενδοαµνιακή λοίµωξη και πρόκληση αµνιονίτιδας και επιλόχειας λοίµωξης. Η διαπίστωση αυτή βασίζεται κυρίως στο γεγονός ότι το ποσοστό αυτού του µυκοπλάσµατος, που αποµονώθηκε σε ασθενείς εγκύους ή λεχωίδες ήταν πολύ µεγαλύτερο από το ποσοστό, που αποµονώθηκε σε υγιείς.

Επιδράσεις στο νεογνό Τα νεογνά µολύνονται από τον τράχηλο και τον κόλπο της µητέρας. Αναφέρεται ότι το ένα στα τρία θήλεα νεογνά, που γεννιούνται µε φυσιολογικό τοκετό, παρουσιάζουν αποικισµό των µυκοπλασµάτων στον κόλπο. Γενικά τα µυκοπλάσµατα, που µολύνουν το νεογνό κατά τη διάρκεια του τοκετού δε θεωρούνται αίτια σοβαρής λοίµωξης, όπως η µηνιγγίτιδα και η σηψαιµία. Ωστόσο το µυκόπλασµα Hominis έχει αποµονωθεί στον εγκεφαλονωτιαίο υγρό νεογνών µε µηνιγγίτιδα ενώ το Ureaplasma urealyticum έχει αποµονωθεί σε καλλιέργειες του ρινοφάρυγγα νεογνών µε πνευµονία.

Αντιµετώπιση Η θεραπεία των µυκοπλασµάτων στις µη εγκύους γίνεται µε τετρακυκλίνες και τα παράγωγά τους, αλλά επειδή αυτά είναι αντιβιοτικά που η χορήγησή τους κατά τη διάρκεια της κύησης αντενδείκνυται, αντί αυτών στη κύηση χορηγείται η ερυθροµυκίνη και η κλινδαµυκίνη.

ΦΘΕΙΡΙΑΣΗ Φθειρίαση σώµατος Νόσηµα σπάνιο στις αναπτυγµένες χώρες, παρατηρείται κυρίως σε άτοµα που ζουν κάτω από άσχηµες συνθήκες υγιεινής, όπως άστεγοι, πρόσφυγες κ.α Οι ψείρες παρασιτούν στα ενδύµατα και κλινοσκεπάσµατα (ραφές και στριφώµατα) και από εκεί τσιµπάνε όλα τα σηµεία του σώµατος. Κλινικά υπάρχει έντονος κνησµός, βλατίδες από τα τσιµπήµατα, εκδορές και µεταφλεγµονώδεις µελαχρώσεις από το χρόνιο ξύσιµο. Όπως αναφέρθηκε, οι ψείρες βρίσκονται στις ραφές των ρούχων και αντιµετωπίζονται µε στεγνό καθάρισµα των ρούχων και χρήση παρασιτοκτόνων στο δέρµα (παραθείο, lindane και περµεθρίνη).

Φθειρίαση εφηβαίου Αποτελεί σεξουαλικώς µεταδιδόµενο νόσηµα που ξεκινά από την περιοχή του εφηβαίου, αλλά µπορεί να προσβάλλει τις τρίχες όλου του σώµατος. Χαρακτηρίζεται από έντονο κνησµό στην περιοχή του εφηβαίου, ενώ παρατηρούνται στο παρακείµενο δέρµα µικρές ερυθρές και κυανές κηλίδες, συνέπεια των τσιµπηµάτων. Επίσης, µπορεί να βρεθεί το παράσιτο και τα αυγά του προσκολληµένο στις τρίχες του εφηβαίου. Στα νεογνά που θηλάζουν είναι δυνατό να προσβληθούν οι βλεφαρίδες από την πάσχουσα µητέρα. Η θεραπεία είναι ίδια µε τη φθειρίαση του τριχωτού της κεφαλής.

26/49

ΣΩΖΩ ΠΡΟΣΕΧΩ ΖΩ

ΗΠΑΤΙΤΙ∆Α Β Τί είναι η Ηπατίτιδα Β; Η Ηπατίτιδα Β είναι µια λοίµωξη του ήπατος που προκαλείται από τον ιό της Ηπατίτιδας Β. Συµπεριλαµβάνεται στις πιο µολυσµατικές ασθένειες παγκοσµίως. Η ηπατίτιδα Β µπορεί να είναι είτε οξεία είτε χρόνια. Η χρόνια µορφή της ηπατίτιδας Β είναι πολύ συχνή και σύµφωνα µε µελέτες προσβάλει το 5% του πληθυσµού παγκοσµίως. Στη χώρα µας, σύµφωνα µε τα µέχρι τώρα δεδοµένα, η φορεία αγγίζει το 3% του πληθυσµού.

Εικόνα 7 (Εµβολιασµός)

Πώς µεταδίδεται η Ηπατίτιδα Β; Μεταδίδεται από άτοµο σε άτοµο κυρίως µε το αίµα ή τα βιολογικά υγρά. Ο ιός δεν µεταδίδεται από την κοινωνική επαφή (χειραψία, τουαλέτες, µαγειρικά σκεύη). Το αίµα είναι η κυριότερη πηγή µετάδοσης και αυτή γίνεται, είτε µέσω των µεταγγίσεων µολυσµένου αίµατος είτε µε κοινή χρήση ενέσεων ανάµεσα σε χρήστες ενδοφλέβιων ουσιών, είτε µε παρεντερική έκθεση µε µολυσµένο αίµα. Ο συνηθέστερος τρόπος µετάδοσης είναι οι σεξουαλικές σχέσεις µε ασθενή µε χρόνια ηπατίτιδα Β. Επιπρόσθετα, υπάρχει και ο κάθετος τρόπος µετάδοσης, δηλαδή η µετάδοση του ιού από την έγκυο µητέρα στο έµβρυο (γίνονται εξετάσεις στη µητέρα). Και τέλος, αρκετά συχνά παρατηρείται µετάδοση της νόσου µέσα σε µία οικογένεια όπου υπάρχει ένα µέλος µε χρόνια ηπατίτιδα Β. Στις οµάδες υψηλού κινδύνου συµπεριλαµβάνονται τα επαγγέλµατα υγείας, το προσωπικό των φυλακών, οι αιµοκαθαιρόµενοι ασθενείς, οι χρήστες ενδοφλέβιων ουσιών, οι ασθενείς που µεταγγίζονται συχνά, οι οµοφυλόφιλοι και οι ετεροφυλόφιλοι που δεν χρησιµοποιούν προφυλάξεις και οι ασθενείς µε χαµηλό ανοσοποιητικό σύστηµα.

Ποιά είναι η πορεία της νόσου; Η χρονική περίοδος από τη στιγµή που ο ασθενής θα µολυνθεί από τον ιό της ηπατίτιδας Β µέχρι τη στιγµή που θα εµφανίσει συµπτώµατα είναι από 1-6 µήνες. Στους ενήλικες σε µεγάλο ποσοστό η οξεία ηπατίτιδα Β περιορίζεται µόνη της. Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που επηρεάζουν το εάν η οξεία λοίµωξη θα µεταπέσει στη χρόνια µορφή της νόσου. Η ηλικία είναι ένας από αυτούς τους παράγοντες, δηλαδή όσο µικρότερη είναι η ηλικία τόσο µεγαλύτερες πιθανότητες υπάρχουν η οξεία λοίµωξη να µεταπέσει σε χρόνια µορφή. Στους ενήλικες η πιθανότητα αυτή

27/49

ΣΩΖΩ ΠΡΟΣΕΧΩ ΖΩ

είναι 2-5%. Αρκετοί από αυτούς τους ασθενείς αναπτύσσουν κίρρωση ήπατος ή και ηπατοκυτταρικό καρκίνο, εάν δεν τους χορηγηθεί η κατάλληλη θεραπεία εγκαίρως.

Ποιά είναι τα συµπτώµατα της ηπατίτιδας Β; Το µεγαλύτερο ποσοστό των ασθενών µε οξεία λοίµωξη από Ηπατίτιδα Β είτε δεν εµφανίζει συµπτώµατα, είτε τα συµπτώµατα είναι όµοια µε της κοινής γρίπης. Παρουσιάζονται αδυναµία, καταβολή, πόνος στις αρθρώσεις και στους µύες, ανορεξία, ναυτία και έµετοι. Επίσης, µπορεί να παρουσιαστεί κίτρινη χροιά του δέρµατος και των οφθαλµών µε σκούρα κίτρινα ούρα και κόπρανα αποχρωµατισµένα (ίκτερος), απώλεια βάρους και πόνο στην κοιλιά. Οι ασθενείς µε χρόνια νόσο δεν παρουσιάζουν συµπτώµατα ή τα συµπτώµατα είναι πολύ ήπια. Η πιθανότητα παρουσίας κλινικών εκδηλώσεων σχετίζεται µε την ηλικία του ασθενούς, όσο µεγαλύτερος ο ασθενής τόσο µεγαλύτερη η πιθανότητα να εµφανίσει συµπτώµατα. Στους ασθενείς µε χρόνια ηπατίτιδα Β σε µεγάλο ποσοστό, τα συµπτώµατα εµφανίζονται όταν το ήπαρ έχει καταστραφεί (κίρρωση ήπατος).

Πώς γίνεται η διάγνωση της ηπατίτιδας Β; Η διάγνωση της ηπατίτιδας Β τις περισσότερες φορές γίνεται σε τυχαίο έλεγχο. Συνήθως όταν γίνεται η διάγνωση, έχουν περάσει αρκετά χρόνια από τη φάση της οξείας λοίµωξης. Στην οξεία φάση η ανίχνευση του επιφανειακού αντιγόνου του ιού της Ηπατίτιδας (HBsAg) είναι αξιόπιστος δείκτης. Υπάρχουν διάφοροι δείκτες για την ανίχνευση του ιού της ηπατίτιδας Β. Από αυτούς κάποιοι προσδιορίζουν τη φάση της νόσου, δηλαδή αν είναι οξεία ή χρόνια λοίµωξη, κάποιοι ανιχνεύουν το στάδιο της χρονιότητας της νόσου και εάν οι ασθενείς µεταδίδουν τον ιό, άλλοι ανιχνεύουν και τον ρυθµό του πολλαπλασιασµού του ιού. Η υποψία για ηπατίτιδα Β θα πρέπει να τίθενται (και να γίνονται εξετάσεις) όταν υπάρχουν οµάδες υψηλού κινδύνου, όταν σε τυχαίο έλεγχο ανευρίσκονται στο αίµα υψηλές τιµές ηπατικών ενζύµων, όταν έχουµε ασθενείς µε AIDS και κυρίως στις έγκυες γυναίκες. Σπάνια είναι απαραίτητη η βιοψία ήπατος, αυτό συµβαίνει µονάχα σε περίπτωση που υπάρχει ηπατική βλάβη και πρέπει να προσδιοριστεί το µέγεθος αυτής.

Πρόληψη Η καλύτερη αντιµετώπιση της Ηπατίτιδας Β είναι η πρόληψη. Η καλύτερη µέθοδος για την πρόληψη της νόσου είναι ο εµβολιασµός. Στη χώρα µας ο εµβολιασµός έναντι της Ηπατίτιδας Β έχει ενταχθεί στο Εθνικό Πρόγραµµα Εµβολιασµών και γίνεται σε όλα τα βρέφη και τους εφήβους σε τρεις δόσεις. Το εµβόλιο συνδράµει στο να δηµιουργήσει ο οργανισµός αντισώµατα ενάντια στον ιό της Ηπατίτιδας Β και να διατηρήσει σταθερά τα επίπεδά τους, έτσι ώστε ο εµβολιαζόµενος να µην προσβληθεί από τον ιό κατά την επαφή του. Η διάρκεια δράσης του εµβολίου είναι περίπου 15 χρόνια, µελετάται ακόµα εάν είναι απαραίτητη επαναληπτική δόση όταν έχει γίνει σωστά ο εµβολιασµός. Εάν υπάρχει ήδη έκθεση στον ιό της Ηπατίτιδας Β, τότε το εµβόλιο δεν παρέχει προστασία έναντι στη λοίµωξη. Εµβολιασµοί πρέπει να γίνονται και στα άτοµα που ανήκουν στις οµάδες υψηλού κινδύνου, στους ηλικιωµένους ασθενείς µε σοβαρά συνοδά προβλήµατα, στους χρήστες ενδοφλέβιων ουσιών, στους επαγγελµατίες υγείας και στους εργαζοµένους σε σωφρονιστικά ιδρύµατα, στα µέλη των οικογενειών που υπάρχει έστω και ένας µε χρόνια Ηπατίτιδα Β και στα άτοµα µε πολλαπλούς συντρόφους ή µε οµοφυλοφιλικές σχέσεις. Απαραίτητη είναι η χορήγηση ανοσοποιητικής σφαιρίνης στα νεογέννητα που οι µητέρα τους είναι είναι φορέας της Ηπατίτιδας Β.

28/49

ΣΩΖΩ ΠΡΟΣΕΧΩ ΖΩ

Η µετάδοση της Ηπατίτιδας Β γίνεται κυρίως µέσω του αίµατος και των βιολογικών υγρών, έτσι µπορεί να επιτευχθεί ικανοποιητική πρόληψη της νόσου µε τον περιορισµό στην έκθεση στους παραπάνω παράγοντες. Η προσοχή και η χρήση προφύλαξης κατά τη σεξουαλική πράξη, αποτελεί βασικό κανόνα. Στις περιπτώσεις των χρηστών ενδοφλέβιων ουσιών, η µη χρήση κοινών βελονών ή συριγγών είναι ένα µέσο πρόληψης για την Ηπατίτιδα Β και όχι µόνο. Οι άνθρωποι που εργάζονται στα επαγγέλµατα υγείας οφείλουν να τηρούν τις οδηγίες για τη χρήση και απόρριψη των βελονών και να χρησιµοποιούν γάντια για οποιαδήποτε πράξη εντός της εργασίας τους. Η τήρηση των βασικών κανόνων υγιεινής είναι απαραίτητα συστατικά για την πρόληψη της Ηπατίτιδας Β. Η λήψη υψηλών ποσοτήτων αντισωµάτων µέσω της υπεράνοσης γ-σφαιρίνης προσφέρει κάποιου βαθµού προστασία στα άτοµα που ανήκουν στις ευαίσθητες οµάδες του πληθυσµού και έχουν εκτεθεί στον ιό της Ηπατίτιδας Β. Σε κάθε περίπτωση όταν υπάρχει η υποψία ότι έχετε εκτεθεί στον ιό είναι απαραίτητη η επίσκεψη στον ιατρό και η διενέργεια εξετάσεων για ανίχνευση των αντισωµάτων της Ηπατίτιδας Β µετά από κάποιο συγκεκριµένο χρονικό διάστηµα από την ηµέρα έκθεσης στον ιό.

Ποιά είναι η θεραπεία; Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει τεράστια άλµατα στην αντιµετώπιση της Ηπατίτιδας Β. Η θεραπεία της οξείας λοίµωξης είναι µόνο υποστηρικτική. ∆ηλαδή, η θεραπεία είναι η στενή παρακολούθηση του ασθενούς σε περίπτωση εµφάνισης επιπλοκών, αντιµετωπίζονται τα εκάστοτε συµπτώµατα. Το στοίχηµα της Ηπατίτιδας Β είναι η θεραπεία της χρόνιας µορφής της, όπου είναι και η πιο επικίνδυνη µορφή και δυνητικά θανατηφόρα λόγω των επιπλοκών της (κίρρωση ήπατος, ηπατοκυτταρικό καρκίνωµα). Η θεραπεία περιλαµβάνει φάρµακα που ενισχύουν το ανοσοποιητικό σύστηµα και φάρµακα που συνδράµουν στο να σταµατήσει ο ιός τον πολλαπλασιασµό του. Τις περισσότερες φορές η θεραπεία απλά επιβραδύνει την εξέλιξη της νόσου, προσπαθώντας να σταµατήσει την πορεία της νόσου προς τη κίρρωση και τον καρκίνο. Σε θεραπεία πρέπει να υποβάλλονται οι ασθενείς µε χρόνια ηπατίτιδα Β στους οποίους η νόσος εξελίσσεται και όχι στους ασθενείς που είναι απλά χρόνιοι φορείς της νόσου. Ο συνδυασµός των προαναφερθέντων φαρµάκων πιστεύεται ότι θα φέρει επαναστατικά αποτελέσµατα στη θεραπεία της νόσου. Η επιτυχία της θεραπείας έγκειται στην αρνητικοποίηση των δεικτών πολλαπλασιασµού του ιού, όπου οδηγεί σε ύφεση της νόσου. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνεται και στην περίπτωση ανάπτυξης αντοχής του ιού στα χρησιµοποιούµενα φάρµακα. Πολλά νέα φάρµακα είναι υπό δοκιµή, όπου τα αποτελέσµατά τους είναι µέχρι τώρα αρκετά ενθαρρυντικά.

ΕΡΠΗΣ Υπάρχουν τρεις διαφορετικοί ιοί που προκαλούν έρπη. Ο απλός έρπης τύπου 1 (ΗSV1) προκαλεί επιχείλιο έρπη, ο απλός έρπης τύπου 2 (ΗSV2) προκαλεί έρπη των γεννητικών οργάνων, ενώ ο ιός (VZV) προκαλεί έρπη ζωστήρα. Και οι τρεις ιοί προκαλούν φουσκάλες και έλκη (πληγές), τα οποία εκδηλώνονται σε διαφορετικά σηµεία και µε διαφορετική ένταση ανάλογα µε τον τύπο του ιού. Ο επιχείλιος έρπης εµφανίζεται στα χείλια, το στόµα και το πρόσωπο. Ο έρπης των γεννητικών οργάνων εµφανίζεται στα γεννητικά όργανα ενώ ο έρπης ζωστήρας, ο οποίος προσβάλλει µόνον όσους έχουν περάσει ανεµοβλογιά, εµφανίζεται κατά µήκος της οδού του νεύρου όπου κρυβόταν ο ιός από τότε που ο οργανισµός είχε προσβληθεί από ανεµοβλογιά.

29/49

ΣΩΖΩ ΠΡΟΣΕΧΩ ΖΩ

Ποιά είναι τα συµπτώµατα του έρπη; Τα συµπτώµατα του έρπη γενικά είναι τα εξής: φουσκάλες που µετατρέπονται σε έλκη, τα οποία επουλώνονται δύσκολα, ανάλογα µε το ιό φαγούρα και ερεθισµός στην πάσχουσα περιοχή

Στα συµπτώµατα του έρπη ζωστήρα περιλαµβάνονται και τα εξής: εξάνθηµα µε πόνο πόνος κατά µήκος του νεύρου, χωρίς εξάνθηµα

Στα συµπτώµατα του έρπη των γεννητικών οργάνων περιλαµβάνονται και τα εξής: Μικρές, κόκκινες φυσαλίδες (φλύκταινες) ή ανοιχτές πληγές (έλκη) στα γεννητικά όργανα, τον πρωκτό και στις παρακείµενες περιοχές Πόνος ή φαγούρα γύρω από την περιοχή των γεννητικών οργάνων, των εσωτερικών των µηρών ή των γλουτών διογκωµένοι λεµφαδένες στο λαιµό ή στη βουβωνική χώρα πόνοι στους µυς και στις αρθρώσεις πονοκέφαλος πόνος κατά την ούρηση

Πώς µεταδίδεται ο έρπης;

της επαφής του δέρµατος µε µολυσµένο δέρµα από έρπη του φιλιού σεξουαλικής επαφής (συµπεριλαµβανοµένου και του στοµατικού έρωτα)

του τοκετού (η µητέρα µπορεί να µεταδώσει τον έρπητα στο βρέφος κατά τη διάρκεια του τοκετού)

Πώς θεραπεύεται ο έρπης; Η θεραπεία του έρπη περιλαµβάνει φαρµακευτική αγωγή και επαλείψεις µε κρέµες. Για τον απλό έρπη µπορείτε να προµηθευτείτε την κρέµα από το φαρµακείο, για τον έρπη ζωστήρα και τον έρπη των γεννητικών οργάνων, όµως, χρειάζεται να απευθυνθείτε σε γιατρό. Ο έρπης των γεννητικών οργάνων δε θεραπεύεται, ωστόσο αντιµετωπίζεται µε αντιικά φάρµακα, τα οποία ανακουφίζουν τα συµπτώµατα, βοηθούν στην επούλωση των ελκών και προστατεύουν από άλλες µολύνσεις. Για το λόγο αυτό η θεραπεία για την αντιµετώπιση του συγκεκριµένου ιού, όπως και του έρπη ζωστήρα, θα πρέπει να ξεκινά άµεσα.

Τι είδους επιπλοκές µπορεί να προκαλέσει; Ο ιός του έρπη των γεννητικών οργάνων αυξάνει τις πιθανότητες εµφάνισης καρκίνου του τραχήλου της µήτρας.

30/49

ΣΩΖΩ ΠΡΟΣΕΧΩ ΖΩ

Πώς µπορεί να προληφθεί ο έρπης Μπορείτε να προλάβετε τον έρπη αποφεύγοντας την δερµατική επαφή µε µολυσµένο από έρπη δέρµα και διατηρώντας ασφαλείς σεξουαλικές επαφές.

Πιο συγκεκριµένα: Χρησιµοποιήστε προφυλακτικό κατά τη διάρκεια κάθε σεξουαλικής επαφής Περιορίστε τον αριθµό των συντρόφων Αποφύγετε την σεξουαλική επαφή εάν ο σύντροφός σας παρουσιάζει έρπη στα γεννητικά όργανα ή οπουδήποτε αλλού

31/49

ΣΩΖΩ ΠΡΟΣΕΧΩ ΖΩ

ΚΑΠΝΙΣΜΑ Ορισµός Το κάπνισµα είναι µία συνήθεια, που ξαφνιάζει και αναστατώνει τον ανθρώπινο οργανισµό, τον δυσκολεύει και τον καταπονεί µέχρι να την υιοθετήσει, διότι είναι ξένη προς τις φυσιολογικές, βιολογικές λειτουργίες του οργανισµού. ∆εν είναι λειτουργία, που έχει προβλέψει η Φύση, αλλά συνήθεια, που έχει επινοήσει ο άνθρωπος και µάλιστα από την εποχή, που ζούσε ακόµη σε σχεδόν πρωτόγονη κατάσταση. Παρά ταύτα όµως, όταν ο οργανισµός εθιστεί στον καπνό, τον κάνει αδιάσπαστο µέρος της ζωής του και δυσκολεύεται µετά να απαλλαγεί. Η σύγχρονη επιστήµη και ο σηµερινός πολιτισµός µας κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου

Εικόνα 8(Ενας καπνιστής)

Γιατί καπνίζουν οι νέοι Σύµφωνα µε έρευνα οι ακόλουθοι παράγοντες καθορίζουν την αιτία που οι νέοι αρχίζουν το κάπνισµα : o Συνήθεια γονέων o Φίλοι, µεγαλύτερα αδέλφια, κοινωνικό περιβάλλον o ∆ιαφήµιση και εµπορική σύνδεση µε την εικόνα του o ∆ιαφήµιση και εµπορική σύνδεση µε τον αθλητισµό o Σχέσεις / οικογενειακή δοµή o Επίπεδο εκπαίδευσης o Κοινωνικό-οικονοµικό επίπεδο o ∆ιαχείριση άγχους και καταπίεσης o Αποδοχή Οι έφηβοι συχνά αγνοούν τη δυνατότητα εθισµού στον καπνό-61% των νέων θεωρούν ότι δεν πειράζει να δοκιµάσουν το τσιγάρο εφόσον το κόψουν πριν γίνει συνήθεια o 26% θεωρούν ότι οι κανονικοί καπνιστές µπορούν να το κόψουν οποτεδήποτε το θελήσουν

Κάπνισµα και µαθητές Σύµφωνα µε έρευνα του 1998, οι µισοί και πλέον µαθητές (57%) έχουν καπνίσει τουλάχιστον µία φορά στη ζωή τους, οι περισσότεροι περιστασιακά (32,7%). Συστηµατικά δηλώνουν ότι καπνίζουν το 20,8% των µαθητών. Τα κορίτσια υπερτερούν των αγοριών στο περιστασιακό κάπνισµα (34,7% και 30,5% αντίστοιχα), ενώ περισσότερα αγόρια (21,9%) από κορίτσια (19,7%) δηλώνουν συστηµατικοί καπνιστές, χωρίς όµως µεγάλη διαφορά µεταξύ τους.

32/49

ΣΩΖΩ ΠΡΟΣΕΧΩ ΖΩ

Οι µεγαλύτεροι µαθητές (17-18 ετών) καπνίζουν συστηµατικά σε ποσοστό πενταπλάσιο από τους µικρότερους (13-14 ετών). Τα δύο µεγαλύτερα αστικά κέντρα, η Αθήνα και η Θεσσαλονίκη, εµφανίζουν αυξηµένα ποσοστά συστηµατικού καπνίσµατος (24,6% και 23,6% αντίστοιχα) σε σύγκριση µε τις υπόλοιπες αστικές περιοχές (19,9%0 και τις ηµιαστικές / αγροτικές 13,9%). Συγκριτικά µε τα προηγούµενα χρόνια, ενώ παρατηρήθηκε σηµαντική µείωση του συστηµατικού καπνίσµατος στους µαθητές ανάµεσα στο 1984 και το 1993, από 22% σε 14,6%, η καθοδική αυτή πορεία δυστυχώς αντιστράφηκε το 1998 και ο αριθµός των συστηµατικών καπνιστών στους µαθητές επιστρέφει κοντά στα υψηλά (20,8%) επίπεδα για άτοµα αυτής της ηλικίας, όπως είχε παρατηρηθεί και το 1984.Όλα αυτά ενισχύουν την ανάγκη να έχουν οι νέοι πραγµατική αποδεκτή ενηµέρωση σχετικά µε την εξάρτηση από τη νικοτίνη και τα αποτελέσµατα του καπνίσµατος.Παράγοντες που προδιαθέτουν τους νέους για κάπνισµα Ισχύουν µία σειρά από σύνθετους και ενδογενείς παράγοντες που προδιαθέτουν τους νέους να καπνίσουν και αυτοί ποικίλουν σχεδόν ανά άτοµο και λαό. Πολυετής έρευνες καθορίζουν ορισµένους παράγοντες που είναι κοινοί στο ρόλο που παίζουν στη µύση των νέων στο κάπνισµα. Αυτοί περιλαµβάνουν υψηλά επίπεδα κοινωνικής αποδοχής για τα προϊόντα καπνού, έκθεση και αδυναµία αντίδρασης απέναντι στη διαφήµιση, διαθεσιµότητα και εύκολη πρόσβαση, ρόλος προτύπου από τους γονείς και άλλους ενήλικες και κοινωνική πίεση της οµάδας. Λόγοι για τους οποίους καπνίζουν οι έφηβοι o Πολύ συχνά το κάπνισµα αρχίζει τυχαία. Χωρίς να το πολυσκεφτούν οι έφηβοι ακολουθούν το ρεύµα. o Για αρκετούς το κάπνισµα σηµαίνει να έχουν κάτι να κάνουν. o Μερικοί έφηβοι ζητούν την απόλαυση από το κάπνισµα και προσπαθούν να ηρεµήσουν τα νεύρα τους µε αυτό τον τρόπο. o Μερικοί θεωρούν ότι το κάπνισµα τους ενεργοποιεί και τους βοηθά στη συγκέντρωση. o Αρκετοί έφηβοι θεωρούν ότι µε το κάπνισµα µεγάλωσαν. o Για µερικούς, το κάπνισµα αποτελεί ένα µέσον για να εισχωρήσουν και να ανήκουν στους σωστούς κύκλους / οµάδες. o Ορισµένοι πιστεύουν ότι το κάπνισµα τους δίνει κάποιο στυλ. Ιδιαίτερα οι νεαροί θεωρούν ότι οι κοπέλες το βρίσκουν ελκυστικό και µπορεί να συνδεθεί µε ένα γενικό τρόπο ζωής. o Oλλοι θεωρούν ότι τους προσδίδει αυτοπεποίθηση και καπνίζοντας την προβάλλουν. o 'Αλλοι πάλι δοκιµάζουν τον καπνό από περιέργεια. o Μερικοί έφηβοι καπνίζουν από αντίδραση στους κανονισµούς. o Oλλοι επηρεάζονται από τη διαφήµιση. o Επίσης, οι νέοι µπορεί να εθιστούν στη νικοτίνη, η οποία είναι συστατικό του καπνού. Ο εθισµός αυτός, κάνει δύσκολη τη διακοπή του καπνίσµατος, ακόµη και αν το θέλετε. o Το κάπνισµα έχει γίνει συνήθεια για αρκετούς νέους. Μερικοί συνηθίζουν να καπνίζουν στα διαλείµµατα και σε άλλους αρέσει να καπνίζουν µετά το γεύµα. Όταν µία συνήθεια εδραιωθεί είναι δύσκολο να την κόψει κανείς.

33/49

ΣΩΖΩ ΠΡΟΣΕΧΩ ΖΩ

∆ιάφοροι τύποι καπνιστών Γνώστες - γνωρίζουν σχετικά µε το κάπνισµα αλλά δεν έχουν αποφασίσει αν θα το αρχίσουν ή όχι Πειραµατιζόµενοι - καπνίζουν σποραδικά, πιθανώς µόνο στα πάρτι, συχνά περνούν πολλοί µήνες χωρίς να έχουν καπνίσει Τακτικοί - καπνίζουν τακτικά, π.χ. το σαββατοκύριακο ή τακτικά µέσα στην ηµέρα Εθισµένοι - έχουν εθιστεί στη νικοτίνη και υποφέρουν από στερητικά συµπτώµατα όταν δεν µπορούν να καπνίσουν

Έρευνα αποφαίνεται ότι µεσολαβούν περίπου 2 χρόνια για τη µετάβαση από την < <κατηγορία>> του γνώστη στον εθισµένο

Παθητικό κάπνισµα Το κάπνισµα σε κλειστό χώρο δηµιουργεί υψηλή συγκέντρωση ορισµένων βλαπτικών ουσιών (µονοξείδιο του άνθρακα, διάφορα σωµατίδια, νικοτίνη) που µπορεί να προκαλέσουν συµπτώµατα σε µη καπνιστές. Το κάπνισµα των γονιών µπορεί να έχει δυσάρεστες επιπτώσεις στην υγεία των παιδιών. Η καθηµερινή έκθεση ενός µη καπνιστή για πολλά χρόνια στο κάπνισµα άλλων επηρεάζει την αναπνευστική του λειτουργία και αυξάνει την πιθανότητα να πάθει καρκίνο του πνεύµονα και καρδιαγγειοπάθειες. Η επίδραση του παθητικού καπνίσµατος στο έµβρυο κατά την εγκυµοσύνη αποτελεί ένα από τα πρώτα θέµατα που έχουν απασχολήσει την έρευνα για το παθητικό κάπνισµα. Ήδη από το 1957 έχει διαπιστωθεί ότι τα µωρά γυναικών που καπνίζουν κατά την εγκυµοσύνη έχουν βάρος µικρότερο από τα µωρά γυναικών που δεν καπνίζουν. Το κάπνισµα σήµερα θεωρείται επικίνδυνο σε όλη τη διάρκεια της εγκυµοσύνης και ιδιαίτερα µετά τον 4ο µήνα, ο µηχανισµός όµως µε τον οποίο προκαλούνται βλάβες στο έµβρυο δεν είναι γνωστός και αποτελεί αντικείµενο µελέτης. Εκτός από το χαµηλό βάρος γέννησης, από σειρά εργασιών έχει διαπιστωθεί ότι το κάπνισµα της µητέρας ευθύνεται για τη µείωση του µήκους του σώµατος και της περιµέτρου της κεφαλής του µωρού, καθώς και για απότοµες αποβολές ή γεννήσεις νεκρών µωρών, όπως και διάφορες άλλες µαιευτικές επιπλοκές. Το κάπνισµα της µητέρας έχει επίσης συνδεθεί και µε τερατογένηση στο έµβρυο. Πρόσφατη µελέτη επισηµαίνει ότι το παθητικό κάπνισµα της µητέρας από τον πατέρα καπνιστή (20 τσιγάρα ηµερησίως) έχει παρόµοια βλαπτική επίδραση το έµβρυο και το µωρό γεννιέται µε βάρος µειωµένο κατά 120 γρ. Τέλος µελέτες έχουν γίνει και για το ποσό της νικοτίνης που προσλαµβάνει το βρέφος από το µητρικό γάλα της καπνίστριας µητέρας του. Έχει δε βρεθεί ότι το ποσόν είναι ανάλογο του αριθµού των τσιγάρων της µητέρας και του χρόνου που µεσολαβεί µεταξύ του καπνίσµατος του τσιγάρου και του θηλασµού. Το παιδί γίνεται παθητικός καπνιστής από το κάπνισµα κυρίως των γονέων του ή άλλων µελών του στενού του περιβάλλοντος. Έχει διαπιστωθεί ότι όταν ο πατέρας και η µητέρα είναι καπνιστές 15-20 τσιγάρων ηµερησίως το παιδί «καπνίζει» 80 τσιγάρα το χρόνο και τα 50 από αυτά αποδίδονται στο κάπνισµα της µητέρας η οποία εκθέτει περισσότερο το παιδί της στον καπνό. Η βρογχίτιδα και η βρογχοπνευµονία συµβαίνουν συχνότερα στα παιδιά γονέων καπνιστών. Η συχνότητα των λοιµώξεων αυξάνει γενικά ανάλογα µε την συγκέντρωση καπνού στο περιβάλλον του παιδιού. Τέλος, οι φόβοι που εκφράζονται για τον καρκίνο του πνεύµονα και τις καρδιοπάθειες, στηρίζονται στα δεδοµένα ότι ο κίνδυνος είναι µεγαλύτερος για τα άτοµα που εκτίθενται στον καπνό από την παιδική τους ηλικία. Έχουν γίνει ακόµη πολλές µελέτες σε συζύγους καπνιστών (ο ένας µόνο σύζυγος καπνίζει). Οι µελέτες αυτές έδειξαν ότι η θνησιµότητα των παθητικών καπνιστών και καπνιστριών είναι αυξηµένη κατά 80%. Παρατηρήθηκε µάλιστα ότι

34/49

ΣΩΖΩ ΠΡΟΣΕΧΩ ΖΩ

όσο περισσότερο καπνίζει ο καπνιστής σύζυγος, τόσο αυξάνεται η πιθανότητα θανάτου του έτερου ηµίσεως από καρδιοπάθεια. Εκεί που τα πράγµατα για τους µη καπνιστές είναι ακόµη πιο δύσκολα από ότι ο καπνός στο σπίτι, είναι ο καπνός στη δουλειά. Στον τόπο δουλειάς δεν είναι ένας µόνο ενεργός καπνιστής αλλά ο µη καπνιστής, εκτίθεται στον καπνό πολλών. Μελέτες σχετικές δείχνουν ότι αν ένας µη καπνιστής καθίσει σε ένα χώρο κυριολεκτικά γεµάτο από καπνό θα ανέβει η πίεση του αίµατος του και η καρδιακή του συχνότητα. άτοµα µάλιστα µε στεφανιαία νόσο, µπορούν να πάθουν στηθαγχική κρίση ή και σπασµό των στεφανιαίων αρτηριών. Το παθητικό κάπνισµα ελαττώνει την σωµατική απόδοση ακόµη και σε υγιή, αθλούµενα άτοµα ιδιαίτερα στους δρόµους. Μια τελευταία έρευνα µάλιστα δείχνει ότι οι µη καπνιστές εκτίθενται σε περιβάλλον που έχει καπνό τσιγάρου «αυξάνουν» την πηκτικότητα του αίµατος τους δηµιουργώντας µικρούς θρόµβους από ενεργοποιηµένα αιµοπετάλια. Στην Ελλάδα, που έχει το µεγαλύτερο αριθµό καπνιστών ανάλογα µε τον πληθυσµό της, ποιος θα προστατεύσει τους µη καπνιστές;Γιατί να πεθαίνουν αθώοι άνθρωποι, που απεχθάνονται το τσιγάρο, από τις επιπτώσεις του; «ΚΑΝΕΙΣ ΚΑΠΝΙΣΤΗΣ ∆ΕΝ ΕΧΕΙ ΤΟ ∆ΙΚΑΙΩΜΑ ΝΑ ΜΟΛΥΝΕΙ ΜΕ ΤΟΝ ΚΑΠΝΟ ΤΟΥ ΤΟΝ ΑΕΡΑ ΤΩΝ ΑΛΛΩΝ, ΜΙΚΡΩΝ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΩΝ!!!». Κινδυνεύουν οι "παθητικοί" καπνιστές... Κάπνισµα = Θάνατος. Την εξίσωση αυτή πρέπει να έχουµε όλοι µας κατά νου. Κι αν τα λόγια δεν µας πείθουν πάντοτε, υπάρχουν και οι αριθµοί, όπως τους έδωσε στη δηµοσιότητα το Ινστιτούτο Κοινωνικής και Προληπτικής Ιατρικής. Ας τους δούµε µε προσοχή: Κάθε 10 δευτερόλεπτα παθαίνει ένας άνθρωπος εξαιτίας του καπνίσµατος. Το 1994 υπήρξαν 3 εκατοµµύρια θύµατα από το κάπνισµα, ενώ το 2025 ο αριθµός αναµένεται να ξεπεράσει τα 10 εκατοµµύρια

Εικόνα 9(όχι στο κάπνισµα)

Ο αριθµός των τσιγάρων έχει κάποια σηµασία; «Όσο ο αριθµός των τσιγάρων ελαττώνεται τόσο οι βλάβες που δηµιουργούνται και οι επιπτώσεις τους είναι λιγότερες», απαντά ο καθηγητής. «Ένας αριθµός τσιγάρων που πλησιάζει τη συµπεριφορά του µη καπνιστή είναι τα 5 τσιγάρα το 24ωρο. Το κάπνισµα είναι ιδιαίτερο επικίνδυνο όταν φτάνει τα 20-40 τσιγάρα ηµερησίως. Στις περιπτώσεις αυτές παρατηρούνται θανατηφόρα εµφράγµατα ακόµα και σε νέους κάτω των 35 ετών, χωρίς να υπάρχουν αθηροσκληρωτικές βλάβες (στενώσεις) µέσα στις στεφανιαίες αρτηρίες. Κατά συνέπεια, αναµφισβήτητα βοηθά η διακοπή του καπνίσµατος γιατί, όπως δείχνει και η τελευταία µελέτη, η διακοπή του µετά το πρώτο έµφραγµα αποδεικνύεται σωτήρια για τα 2/3 των νέων σε ηλικία ατόµων που έπαθαν έµφραγµα εξαιτίας του καπνίσµατος».

35/49

ΣΩΖΩ ΠΡΟΣΕΧΩ ΖΩ

Κάπνισµα-σχετιζόµενες ασθένειες Ένας στους δυο καπνιστές θα πεθάνει από ασθένειες που σχετίζονται µε το κάπνισµα. Οι κυριότερες απ' αυτές είναι:

Εµφύσηµα Το εµφύσηµα καταστρέφει αργά τους πνεύµονες κάνοντας την αναπνοή τόσο δύσκολη που ακόµη κι ένας απλός περίπατος στο γωνιακό µαγαζί είναι αδύνατος. Παρ' όλο που η ζηµιά που έχει ήδη γίνει δεν επανέρχεται, µπορείς να αποτρέψεις παραπέρα ζηµιά διακόπτοντας το κάπνισµα.

Καρκίνος του πνεύµονα και άλλοι καρκίνοι Ο καρκίνος του πνεύµονα προκαλείται από τη πίσσα και τη νικοτίνη στο καπνό του τσιγάρου. Πολλοί καρκίνοι του πνεύµονα δεν µπορούν να αφαιρεθούν µε χειρουργική επέµβαση και τα θύµατα συνήθως πεθαίνουν λίγους µήνες µετά τη διάγνωση. Το κάπνισµα επίσης προκαλεί καρκίνους στα χείλη, τη στοµατική κοιλότητα, το λαιµό, το λάρυγγα και την κύστη και είναι πάντα παράγων κινδύνου για καρκίνους στο πάγκρεας, το στοµάχι, τη µήτρα και τα νεφρά.

Καρδιοαγγειακές παθήσεις Οι καρδιοαγγειακές ασθένειες προκαλούνται από τη νικοτίνη και το µονοξείδιο του άνθρακα στα τσιγάρα. Η πολυδουλεµένη σου κιόλας καρδιά έχει να δουλέψει ακόµα σκληρότερα για να διεκπεραιώσει τις καθηµερινές δραστηριότητες. Οι καρδιοαγγειακές παθήσεις αποµυζούν την ενέργειά σου και κάνουν την αναπνοή σου πολύ δύσκολη.

Περιφερειακές αγγειακές παθήσεις Οι περιφερειακές αγγειακές παθήσεις αναπτύσσονται όταν λιγότερο αίµα και οξυγόνο κυκλοφορεί στα χέρια σου και στα πόδια. Αυτό αρχίζει σαν µούδιασµα ή οδυνηρός πόνος και µπορεί να καταλήξει σε γάγγραινα.

Γονιµότητα και γένεση Μειωµένη γονιµότητα Πολλές γυναίκες που καπνίζουν είναι λιγότερο γόνιµες από τις µη καπνίστριες. Τους παίρνει περισσότερο καιρό για να συλλάβουν και είναι πολύ πιο πιθανό να έχουν αποβολή.

Ανικανότητα Οι άντρες που καπνίζουν πιθανόν να υποφέρουν από ανικανότητα, η οποία οφείλεται σε ζηµιά στα αιµοφόρα αγγεία στο πέος.

36/49

ΣΩΖΩ ΠΡΟΣΕΧΩ ΖΩ

Χαµηλά επίπεδα ορµόνης Το κάπνισµα µειώνει το σύνολο της ορµόνης των οιστρογόνων στο σώµα.

Αντισυλληπτική & κίνδυνοι καρδιακής προσβολής Παίρνοντας το αντισυλληπτικό χάπι σε συνδυασµό µε το κάπνισµα αυξάνεται ο κίνδυνος καρδιακών προσβολών και εγκεφαλικών περίπου δέκα φορές.

Χαµηλό βάρος γέννησης Τα µωρά που γεννιούνται από µητέρες οι οποίες κάπνιζαν κατά τη διάρκεια της εγκυµοσύνης, είναι πιο πιθανό να έχουν βάρος κάτω του φυσιολογικού ή να γεννηθούν µε πρόωρο τοκετό. Επίσης έχουν την τάση να αρρωσταίνουν συχνότερα, να κλαίνε περισσότερο και να κοιµούνται λιγότερο από τα µωρά που γεννιούνται από µη καπνίστριες µητέρες.

Παιδία Τα παιδιά των οποίων οι γονείς καπνίζουν είναι πολύ πιθανό να πάθουν πνευµονία και βρογχίτιδα στον πρώτο χρόνο της ζωής τους από τα παιδιά των µη καπνιστών γονέων. Επίσης είναι πολύ πιθανό να υποφέρουν από πολύ συχνές και σοβαρές κρίσεις άσθµατος. Και τα µεγαλύτερα παιδιά είναι πολύ πιθανό να δοκιµάζουν το τσιγάρο ή να γίνουν καπνιστές αν ένας ή και οι δύο γονείς καπνίζουν.

Τα θετικά του τσιγάρου η γιατί δυσκολεύεστε να το κόψετε… Βοηθά στην αντιµετώπιση στρεσογόνων, δυσάρεστων και οδυνηρών καταστάσεων. Βελτιώνει την ικανότητα συγκέντρωσης σας. Σας χαλαρώνει. Το βλέπετε σαν διάλειµµα στη δουλειά. Σας κάνει να νοιώθετε καλύτερα σε στενάχωρες στιγµές. Νοιώθετε ότι σπάει η ανία σας σε περιόδους πλήξης. ∆ίνει "δουλειά" στα χέρια σας. Σας βοηθάει να µην παχύνετε. Κάνει τις ευχάριστες στιγµές ακόµα πιο απολαυστικές. Σας γλιτώνει από τα συµπτώµατα απεξάρτησης. Σας κάνει να νιώθετε πιο άνετα στις κοινωνικές συναναστροφές.

37/49

ΣΩΖΩ ΠΡΟΣΕΧΩ ΖΩ

Είναι "δεµένο" µε τον καφέ ή το ουίσκι σας και αναπόσπαστο "επιδόρπιο" µετά από κάθε γεύµα ή µετά το σεξ.

Τρόποι αντιµετώπισης του τσιγάρου Αυτοκόλλητα νικοτίνης Είναι ένα είδος τσιρότου που τοποθετείται µία φορά την ηµέρα σε κάποιο άτριχο σηµείο του σώµατος (π.χ. στο µπράτσο). Σταδιακά, απελευθερώνει τη νικοτίνη στο δέρµα, η οποία από εκεί καταλήγει στην κυκλοφορία του αίµατος. Η χρήση τους δεν πρέπει να ξεπερνά τις 6-8 εβδοµάδες. Τι προσφέρουν Η µέθοδος αυτή βοηθά στο να διατηρούνται σταθερά τα επίπεδα της νικοτίνης στον οργανισµό, ώστε να µειώνεται στο ελάχιστο το στερητικό σύνδροµο. Τα τσιρότα κυκλοφορούν µε διάφορες δόσεις νικοτίνης, από 5-15 µιλιγκράµ και έχουν συνήθως 24ωρη διάρκεια.

Τσίχλες νικοτίνης Είναι τσίχλες, που περιέχουν νικοτίνη, η οποία απελευθερώνεται µε το µάσηµα και απορροφάται από το βλεννογόνο του στόµατος. Η χορήγησή τους είναι ελεγχόµενη (δεν συνιστάται η χρήση τους για διάστηµα πάνω από 3 µήνες) ενώ η δόση τους µειώνεται σταδιακά, σύµφωνα πάντα µε τις οδηγίες του γιατρού. Τι προσφέρουν Οι τσίχλες συµβάλλουν στη µείωση της άµεσης επιθυµίας για τσιγάρο. ∆εν έχουν δηλαδή τη µαγική δύναµη να το κόψουν «µαχαίρι». Μπορούν ωστόσο να βοηθήσουν σηµαντικά τα άτοµα µε συµπτώµατα στέρησης, από την έλλειψη τσιγάρου (εκνευρισµός, άγχος, αδυναµία συγκέντρωσης, τάση για φαγητό), καθώς και να συνδυαστούν µε άλλες µεθόδους απεξάρτησης (όπως ψυχολογική υποστήριξη, φαρµακευτική αγωγή µε βουπροπιόνη).

Ρινικό σπρέι νικοτίνης Εισπνέεται από τη µύτη µέσω ειδικής δοσιµετρικής συσκευής και απορροφάται άµεσα από το ρινικό βλεννογόνο από όπου η νικοτίνη µεταφέρεται ταχύτατα στην κυκλοφορία του αίµατος. Η χρήση του δεν πρέπει να ξεπερνά τους έξι µήνες. Τι προσφέρει Η µέθοδος ικανοποιεί άµεσα τις ανάγκες του χρήστη για νικοτίνη και µπορεί να χρησιµοποιηθεί σε συνδυασµό µε άλλα σκευάσµατα θεραπείας υποκατάστασης νικοτίνης. ∆εν συνιστάται σε άτοµα µε αλλεργίες, άσθµα, παραρινοκολπίτιδες ή χρόνιες ρινίτιδες.

Φαρµακευτική αγωγή Το φαρµακευτικό οπλοστάσιο, µέχρι στιγµής, διαθέτει δύο σκευάσµατα στη «µάχη», τη βουπροπιόνη και τη βαρενικλίνη. Πρόκειται για σκευάσµατα σε µορφή χαπιών,

38/49

ΣΩΖΩ ΠΡΟΣΕΧΩ ΖΩ

που χρησιµοποιούνται ως βοήθηµα για τη διακοπή του καπνίσµατος, τα οποία χορηγούνται µόνο µε ιατρική συνταγή.

Τι προσφέρουν Βουπροπιόνη: Βοηθά στη µείωση της στέρησης από τη νικοτίνη καθώς και στον έλεγχο της εξάρτησης από το κάπνισµα, µειώνοντας σταδιακά την ανάγκη για τσιγάρο. Η αγωγή συνιστάται για περίπου 8-12 εβδοµάδες, ενώ είναι απαραίτητη η ιατρική παρακολούθηση. Βαρενικλίνη«Champix»: Το νέο αυτό χάπι κατά του καπνίσµατος, που κυκλοφόρησε πρόσφατα και στη χώρα µας, δρα στο κεντρικό νευρικό σύστηµα του καπνιστή µε δύο τρόπους: από τη µια περιορίζει το αίσθηµα της ικανοποίησης που συνδέεται µε το κάπνισµα, και από την άλλη µειώνει τα στερητικά συµπτώµατα τα οποία συχνά αποθαρρύνουν αυτούς που επιχειρούν να κόψουν το τσιγάρο. Με δυο λόγια, η βαρενικλίνη (το δραστικό συστατικό του φαρµάκου) επηρεάζει τους ίδιους υποδοχείς του εγκεφάλου που δεσµεύει η νικοτίνη µε την εισπνοή του καπνού, ενώ παράλληλα προκαλεί την απελευθέρωση ντοπαµίνης. Η θεραπεία συνιστάται για 12 εβδοµάδες, γίνεται µε την καθοδήγηση γιατρού, ενώ ενδείκνυται για κάθε καπνιστή από 18 ετών και άνω.

Βελονισµός Με την εισαγωγή λεπτών βελονών σε ορισµένα σηµεία του δέρµατος (σηµεία βελονισµού), ο βελονισµός κινητοποιεί στον οργανισµό την «αντίδραση ξένου σώµατος», που στην προκειµένη περίπτωση είναι η νικοτίνη.

Τι προσφέρει Επειδή το τσιγάρο και ο καπνός είναι ξένα σώµατα, η µέθοδος βοηθάει τον καπνιστή να µη νιώθει ωραία όταν καπνίζει (αυτό µετά βέβαια το τέλος της θεραπείας). Ο βελονισµός βοηθάει επίσης στην εξάλειψη του συνδρόµου στέρησης, το οποίο εκδηλώνεται έντονο στον στάδιο της απεξάρτησης από το τσιγάρο. Για την ολοκλήρωση της θεραπείας απαιτούνται ορισµένες συνεδρίες (συνήθως 3-7).

Υπνοθεραπεία Για να επιτύχει αυτή η τεχνική χρειάζεται ο καπνιστής να είναι αρκετά δεκτική προσωπικότητα και θετικός προς τη µέθοδο. Συγκεκριµένα, ο υπνοθεραπευτής υποβάλλει τον καπνιστή σε µια κατάσταση βαθιάς χαλάρωσης, και υπό µορφή συζήτησης εστιάζει την προσοχή του στο θέµα του τσιγάρου και σε οτιδήποτε σχετίζεται µε αυτό. Τι προσφέρει Οι στατιστικές δείχνουν ότι η µέθοδος αυτή είναι πιο αποδοτική όταν συνδυάζεται µε ψυχοθεραπεία. Η υπνοθεραπεία επίσης βοηθά ιδιαίτερα τα άτοµα που το κάπνισµα τους σχετίζεται µε διάφορες ψυχολογικές καταστάσεις (συναισθήµατα αποτυχίας, ανικανοποίητες επιθυµίες, φοβίες κ.ά.). Η ολοκλήρωση της θεραπείας γίνεται µετά ορισµένες συνεδρίες, ο αριθµός των οποίων ποικίλλει ανάλογα µε το µέγεθος του προβλήµατος.

Ειδικά κέντρα Σήµερα οι καπνιστές µπορούν να απευθυνθούν στα Ιατρεία ∆ιακοπής του Καπνίσµατος, που λειτουργούν πλέον επιτυχώς και στην Ελλάδα. Τι προσφέρουν

39/49

ΣΩΖΩ ΠΡΟΣΕΧΩ ΖΩ

Στα συγκεκριµένα ιατρεία, γίνεται αρχικά µια ενηµέρωση των καπνιστών σχετικά µε τα προβλήµατα που προκαλεί το κάπνισµα, αλλά και για τους τρόπους βοήθειας σε ότι αφορά τη διακοπή του. Στη συνέχεια, ζητείται να συµπληρώσουν ένα ερωτηµατολόγιο, το οποίο έχει σχεδιαστεί για να βοηθήσει τους καπνιστές να αξιολογήσουν τα κίνητρά τους και κατά συνέπεια την ετοιµότητά τους να περάσουν από το στάδιο της πρόθεσης στο στάδιο της προετοιµασίας για µια επιτυχή διακοπή του καπνίσµατος. Κατά τη διάρκεια της θεραπείας, εφαρµόζεται φαρµακευτική αγωγή, η οποία σε συνδυασµό µε κατάλληλη ψυχολογική υποστήριξη, παρέχει στους καπνιστές την καλύτερη δυνατή ευκαιρία, να κόψουν το κάπνισµα οριστικά, µειώνοντας ταυτόχρονα τα συµπτώµατα στέρησης που συνήθως συνοδεύουν τη διακοπή του καπνίσµατος.

Τι συµβαίνει όταν κόψετε το τσιγάρο; Αφού κόψετε το τσιγάρο, µέσα στα πρώτα 20 λεπτά η πίεση και οι σφυγµοί πέφτουν σε φυσιολογικά επίπεδα. Επίσης, η θερµοκρασία των άκρων σας επανέρχεται στο κανονικό. Μέσα σε 8 ώρες το µονοξείδιο του άνθρακα στο αίµα µειώνεται και σταθεροποιείται σε φυσιολογικά επίπεδα. Επίσης, το οξυγόνο αυξάνεται στα κανονικά επίπεδα. Όταν κόψετε το τσιγάρο, µέσα σε 24 ώρες µειώνεται άµεσα η πιθανότητα καρδιακής προσβολής. Αφού κόψετε το τσιγάρο, µέσα σε 48 ώρες η όσφρηση και η αίσθηση της γεύσης βελτιώνονται. Αν κόψετε το τσιγάρο, µέσα σε 72 ώρες η χωρητικότητα των πνευµόνων σας αυξάνεται, και µπορείτε πλέον να ανασάνετε πιο εύκολα. Η αναπνοή σας αρχίζει να λειτουργεί οµαλότερα. Αφού κόψετε το τσιγάρο, σε διάστηµα 2 εβδοµάδων έως 3 µηνών η κυκλοφορία του αίµατος βελτιώνεται. Σας είναι πιο εύκολο να µετακινηθείτε και η λειτουργία των πνευµόνων αυξάνεται κατά 30%. Όταν κόψετε το τσιγάρο, σε διάστηµα από 1 έως 9 µηνών σταµατάει ο βήχας και δεν κουράζεστε πια τόσο εύκολα. Η αναπνοή σας διαρκεί περισσότερο και ξεκινάει η ανάπλαση του ενδοθηλίου των βρόγχων. 5 χρόνια αφού θα έχετε κόψει το κάπνισµα, η πιθανότητα από θάνατο που προέρχεται από καρκίνο του πνεύµονα µειώνεται στο µισό. 10 χρόνια αφού θα έχετε κόψει το κάπνισµα, οι προκαρκινικές κυψέλες του οργανισµού σας αντικαθίστανται και οι πιθανότητες εµφάνισης καρκίνου µειώνονται δραστικά.

∆ιάφοροι τύποι καπνιστών Γνώστες - γνωρίζουν σχετικά µε το κάπνισµα αλλά δεν έχουν αποφασίσει αν θα το αρχίσουν ή όχι Πειραµατιζόµενοι - καπνίζουν σποραδικά, πιθανώς µόνο στα πάρτυ, συχνά περνούν πολλοί µήνες χωρίς να έχουν καπνίσει Τακτικοί - καπνίζουν τακτικά, π.χ. το σαββατοκύριακο ή τακτικά µέσα στην ηµέρα

40/49

ΣΩΖΩ ΠΡΟΣΕΧΩ ΖΩ

Εθισµένοι - έχουν εθιστεί στη νικοτίνη και υποφέρουν από στερητικά συµπτώµατα όταν δεν µπορούν να καπνίσουν

Κάπνισµα, Εγκυµοσύνη και Μητρότητα Το κάπνισµα της µητέρας κατά την εγκυµοσύνη ή η έκθεση στο παθητικό κάπνισµα αυξάνει τον κίνδυνο επιπλοκών κατά την εγκυµοσύνη και τον κίνδυνο πρόωρου τοκετού, µειώνει τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήµατος µε συνέπεια την αυξηση των µολύνσεων ή έχει πιο άµεσες επιδράσεις µέσα από µηχανισµούς που ακόµη δεν είναι απόλυτα κατανοητοί στον επιστηµονικό κόσµο.Η έκθεση στον καπνό σε διαφορετικά στάδια της εγκυµοσύνης προκαλεί διαφορετικές συνέπειες, ενώ ο κίνδυνος είναι δοσοεξαρτώµενος. Το κάπνισµα κατά τη διάρκεια της εγκυµοσύνης µπορεί να επηρεάσει την πορεία της κύησης και κατά συνέπεια, την ανάπτυξη του εµβρύου. Σηµαντικές είναι οι αρνητικές συνέπειες του καπνίσµατος κατά την εγκυµοσύνη, καθώς επηρεάζεται σηµαντικά η αναπνευστική λειτουργία των νεογνών, αυξάνεται η συχνότητα των αναπνευστικών νοσηµάτων κατά την παιδική ηλικία και ο κίνδυνος για χρόνια αποφρακτική πνευµονοπάθεια κατά την ενήλικη ζωή.

ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ Ο όρος ναρκωτικό πιστεύεται ότι προτάθηκε από τον Γαληνό για να περιγράψει δραστικές ουσίες που µουδιάζουν ή νεκρώνουν, προκαλώντας απώλεια αισθήσεων ή παράλυση. Ο όρος νάρκωση χρησιµοποιήθηκε αρχικά από τον Ιπποκράτη για τη διαδικασία ή την κατάσταση της έλλειψης αισθήσεων. Τα ναρκωτικά είναι ουσίες που επιδρούν στον εγκέφαλο και γι' αυτό προκαλούν εθισµό. Οι άνθρωποι που τα χρησιµοποιούν θέλουν να βιώσουν τις συνέπειες των ναρκωτικών. Ορισµένα φάρµακα επίσης επιδρούν στον εγκέφαλο, όπως για παράδειγµα φάρµακα για την επιληψία, αλλά δεν λαµβάνονται από τους χρήστες γι' αυτό το λόγο, για την θεραπευτική τους δηλαδή λειτουργία.

Εικόνα 10(εικόνα από ναρκωτικά)

Κατηγορίες Τα ναρκωτικά µπορούν να διακριθούν σε οµάδες µε διάφορους τρόπους: για παράδειγµα νόµιµες και παράνοµες ουσίες. Το αλκοόλ και ο καπνός είναι νόµιµα. Το χασίς, η κοκαΐνη, οι αµφεταµίνες, το XTC και η ηρωίνη είναι παράνοµα. Η πιο συχνή κατηγοριοποίηση είναι αυτή που βασίζεται στις συνέπειες που έχει η κάθε ναρκωτική ουσία στην ανθρώπινη συνείδηση. Αυτό διακρίνει τα ναρκωτικά σε 3

41/49

ΣΩΖΩ ΠΡΟΣΕΧΩ ΖΩ

κατηγορίες: ναρκωτικά που κατευνάζουν και ηρεµούν, ναρκωτικά που διεγείρουν ή δίνουν ενέργεια και ναρκωτικά που αλλάζουν την αντίληψή σου, όταν , για παράδειγµα, βλέπεις και ακούς πράγµατα µε έναν διαφορετικό τρόπο απ ότι πραγµατικά είναι. Τα περισσότερα ναρκωτικά εντάσσονται σε αυτές τις κατηγορίες. Κάποια ναρκωτικά είναι πιο δύσκολο να κατηγοριοποιηθούν. Τα ναρκωτικά που κατευνάζουν είναι: το αλκοόλ, τα οπιούχα, τα ηρεµιστικά (βενζοδιαζεπίνες, χάπια για τον ύπνο) το όπιο, η µορφίνη, η ηρωίνη. Επίσης, το χασίς συνήθως λαµβάνεται για την ηρεµιστική επίδρασή του. Τα ναρκωτικά που δίνουν ενέργεια είναι: καφεΐνη, νικοτίνη, XTC, κοκαΐνη, αµφεταµίνες. Τα ναρκωτικά που τροποποιούν την αντίληψη είναι: το LSD και σε ισχυρές και µεγάλες ποσότητες το χασίς και η φούντα (χόρτο). Κάποια ναρκωτικά είναι κάπως δύσκολο να κατηγοριοποιηθούν. Το χασίς συνήθως χρησιµοποιείται εξαιτίας των καταπραϋντικών συνεπειών του αλλά µπορεί επίσης να προκαλέσει αλλαγές και στην αντίληψη. Το XTC επίσης έχει ποικίλες συνέπειες.

Χορηγηση Τα ναρκωτικά µπορούν να χορηγηθούν µε διάφορους τρόπους. Στα πλαίσια ιατρικής χρήσης λαµβάνονται στοµατικά, επιδερµικά (τσιρότα), σε ενέσιµη µορφή ή ως υπόθετα. Στα πλαίσια ψυχαγωγικής χρήσης λαµβάνονται στοµατικά, επίσης σε µορφή καπνού, ρινικά σε µορφή σκόνης, ενέσιµα (υποδόρια ή ενδοφλέβια), ανάλογα µε την εκάστοτε ουσία.

Αποτελέσµατα Τα αποτελέσµατα της χρήσης ναρκωτικών εξαρτώνται κυρίως από τη δόση, τον τρόπο χορήγησης, προηγούµενη έκθεση στην ουσία και τις προσδοκίες του χρήστη. Εκτός από την χρήση τους σε κλινικό περιβάλλον για την αντιµετώπιση του πόνου, του βήχα και της οξείας διάρροιας, τα ναρκωτικά προκαλούν µια γενική αίσθηση ευφορίας και µειώνουν την ένταση, το άγχος και την επιθετικότητα. Αυτά τα αποτελέσµατα είναι χρήσιµα σε ένα θεραπευτικό πλαίσιο και συνεισφέρουν στη διάδοσή τους ως ψυχαγωγικά φάρµακα, καθώς και στην πρόκληση εθισµού.

Είδη τωναρκωτικών Ελαφρά ναρκωτικά (ψυχεδελικά). Μαριχουάνα- Χασίς: Παράγωγα της ινδικής κάνναβης. Καπνίζεται το άνθος (µαριχουάνα) ή η ρητίνη (χασίς) που παρασκευάζεται σε πλακίδια ή κυλίνδρους χρώµατος σκούρου καφέ. Το χασίς έχει περιεκτικότητα σε καθαρό ναρκωτικό 40%, ενώ η µαριχουάνα δεν ξεπερνάει το 12%. ∆ίνουν ένα συναίσθηµα ευεξίας, ηρεµίας και εσωτερικής ικανοποίησης. Οι έννοιες του χώρου και του χρόνου αλλοιώνονται. Αποτελούν κοινωνικό κίνδυνο γιατί ανοίγουν το δρόµο στη δοκιµή των σκληρών ναρκωτικών όπως η ηρωίνη και η µορφίνη. Είναι πολύ διαδεδοµένα ειδικά στις ανατολικές χώρες.

42/49

ΣΩΖΩ ΠΡΟΣΕΧΩ ΖΩ

Σκληρά ναρκωτικά (οπιώδη, αµφεταµίνες). Όπιο, Ηρωίνη, Μορφίνη: Ναρκωτικά που προκαλούν γρήγορη εξάρτηση και εθισµό. Οι χρήστες τους γίνονται σκλάβοι των ναρκωτικών αυτών, µέσα σε λίγες µέρες και κάνουν τα πάντα για να τα προµηθευτούν από τους εµπόρους ναρκωτικών. Η ευεξία και η υποτιθέµενη ευτυχία που προσφέρουν πληρώνονται µε τρόπο φοβερό: µε γρήγορη ψυχοσωµατική καταστροφή και µε απώλεια κάθε ηθικής αξίας. Κοκαΐνη:Η κοκαΐνη παράγεται από τα φύλλα του φυτού κόκα. Είναι διεγερτικό και δηµιουργεί µεγάλη ευφορία, ακόµη και παραισθήσεις. Στις επιδράσεις περιλαµβάνονται διαστολή των µατιών, τρεµούλα και αϋπνία. Η συχνή εισπνοή από τη µύτη µπορεί να τη βλάψει. LSD: (Λυσεργικό οξύ). Το πιο γνωστό παραισθησιογόνο. Το ναρκωτικό που διαστέλλει τη συνείδηση. Ενας µεγάλος κίνδυνος για τους νέους, που δεν είναι έτοιµοι να εντιµετωπίσουν τις επιδράσεις του. Η λήψη του προκαλεί τροποποίηση στην αντίληψη της πραγµατικότητας. Αµφεταµίνες: Από τις πιο επικίνδυνες κατηγορίες χηµικών ουσιών που κυκλοφορούν. ∆ιεγείρουν το κεντρικό νευρικό σύστηµα, δηµιουργούν περιορισµό της πνευµατικής και µυϊκής κόπωσης και βελτίωση της διάθεσης του ανθρώπου και διάθεση για εργασία. Ακόµη προκαλούν αύξηση των µυϊκών δυνάµεων. Χρησιµοποιούνται ευρύτατα από άτοµα που θέλουν να µην κοιµηθούν τη νύχτα για να εργαστούν, από αθλητές για να αυξήσουν τις δυνάµεις και τις επιδόσεις τους (ντοπάρισµα), από γυναίκες για να µειώσουν την όρεξη του φαγητού και να µην παχαίνουν, από κακοποιούς για να έχουν θάρρος και ψυχραιµία κατά τη διάπραξη εγκληµάτων?. Βαρβιτουρικά: Επιδρούν ως καταπραϋντικά και υπνωτικά. Χρησιµοποιούνται για την καταστολή του κεντρικού νευρικού συστήµατος. Γίνονται εύκολα συνήθεια και απαιτούν όλο και µεγαλύτερες δόσεις. Έτσι µετατρέπονται σε ναρκωτικά και γίνονται επικίνδυνα. Υπάρχει µεγάλος κίνδυνος όταν η λήψη τους συνδυάζεται µε οινοπνευµατώδη ποτά ή άλλα ναρκωτικά. Χορηγούνται κατόπιν οδηγίας γιατρού και κυκλοφορούν σε ταµπλέτες, κάψουλες και ενέσεις. Από τη χρήση τους έχουν προκληθεί πολλοί θάνατοι.

Εθισµός στα Ναρκωτικά- Μέθοδοι Θεραπείας Ο εθισµός στα ναρκωτικά είναι πάθηση που µπορεί να θεραπευθεί. Οι ασθενείς είναι δυνατόν να λάβουν θεραπεία η οποία να είναι προσαρµοσµένη στις δικές τους ιδιαίτερες ανάγκες. Η θεραπευτική αγωγή, τους επιτρέπει να αντιµετωπίζουν το πρόβληµα τους και να µπορούν να έχουν µια κανονική και παραγωγική ζωή. Όπως οι ασθενείς που πάσχουν από καρδιακά προβλήµατα ή διαβήτη, έτσι και οι εθισµένοι στα ναρκωτικά µπορούν να πετύχουν αλλαγές της συµπεριφοράς τους και να παίρνουν φάρµακα ως µέρος της θεραπευτικής τους αγωγής. Οι συµπεριφορικές θεραπείες περιλαµβάνουν την παροχή συµβουλών, ψυχοθεραπεία, οµάδες αλληλοβοήθειας και οικογενειακή θεραπεία. Τα φάρµακα βοηθούν στην καταστολή του συνδρόµου στέρησης, της ακατάσχετης επιθυµίας λήψης ναρκωτικών και στην εξουδετέρωση των δράσεων των ναρκωτικών στον οργανισµό. Οι έρευνες δείχνουν ότι η θεραπεία για τον εθισµό στην ηρωίνη µε τη βοήθεια µεθαδόνης σε κατάλληλες δόσεις ταυτόχρονα µε συµπεριφορική θεραπεία, µειώνουν τη συχνότητα θανάτων και πολλών άλλων προβληµάτων υγείας που σχετίζονται µε τη χρήση ηρωίνης. Γενικά µπορούµε να πούµε ότι όσο περισσότερη θεραπεία δίνεται, τόσο καλύτερα τα αποτελέσµατα. Οι ασθενείς που λαµβάνουν θεραπεία για περισσότερο από 3 µήνες,

43/49

ΣΩΖΩ ΠΡΟΣΕΧΩ ΖΩ

έχουν συνήθως καλύτερα αποτελέσµατα και εξέλιξη σε σύγκριση µε αυτούς που λαµβάνουν θεραπεία για µικρότερο χρονικό διάστηµα. Πολλοί ασθενείς εκτός από τις θεραπείες απεξάρτησης, χρειάζονται και άλλη φροντίδα από υπηρεσίες σωµατικής και ψυχικής υγείας όπως επίσης και συµβουλές για πρόληψη του AIDS. Οι ασθενείς που παίρνουν φάρµακα για να τους βοηθήσουν να αντεπεξέλθουν µε επιτυχία στο σύνδροµο στέρησης και οι οποίοι δεν λαµβάνουν περαιτέρω στήριξη, δυστυχώς έχουν τα ίδια αποτελέσµατα όσον αφορά στη χρήση ναρκωτικών όπως οι χρήστες που δεν έτυχαν ποτέ καµίας θεραπείας. Οι έρευνες κατά τα τελευταία 25 χρόνια, έδειξαν ότι η θεραπευτική αγωγή πετυχαίνει την απεξάρτηση από τα ναρκωτικά και µειώνει την εγκληµατικότητα που παρουσιάζεται σε εθισµένους στα ναρκωτικά. Επίσης οι χρήστες που έλαβαν θεραπείες, έχουν περισσότερες πιθανότητες να βρουν µια δουλειά.

Τα θεραπευτικά προγράµµατα για απεξάρτηση από ναρκωτικά Ο απώτερος στόχος όλων των προγραµµάτων θεραπείας απεξάρτησης, είναι η επίτευξη διαρκούς αποχής από τη χρήση ναρκωτικών ουσιών. Οι άµεσοι στόχοι περιλαµβάνουν τη µείωση της χρήσης των εθιστικών ουσιών, τη βελτίωση της λειτουργικότητας του ατόµου, την ελαχιστοποίηση των ιατρικών επιπλοκών και κοινωνικών επιπτώσεων που προκύπτουν εξαιτίας της χρήσης ναρκωτικών.

Υπάρχουν διάφορες µορφές προγραµµάτων θεραπείας απεξάρτησης.Οι βραχυπρόθεσµες µέθοδοι διαρκούν για λιγότερο από 6 µήνες. Περιλαµβάνουν αγωγή επί εσωτερικής βάσης σε θεραπευτική κοινότητα, φάρµακα και θεραπεία επί εξωτερικής βάσης χωρίς φάρµακα. Η µακροπρόθεσµη θεραπεία, περιλαµβάνει µεθόδους όπως τη χορήγηση µεθαδόνης σε άτοµα που είναι εθισµένα στα οποιοειδή επι εξωτερικής βάσης και αγωγή στα πλαίσια θεραπευτικής κοινότητας. Μεθαδόνη και λεβο-αλφα-ακεταλ-µεθαδόλη (LAAM)Στη θεραπεία συντήρησης για τους εθισµένους στην ηρωίνη, χορηγείται από το στόµα ένα συνθετικό οπιοειδές φάρµακο, συνήθως η µεθαδόνη και η λεβο-αλφα-ακεταλ-µεθαδόλη (LAAM). Χορηγείται δόση ικανή να καταστέλλει τις επιδράσεις της ηρωίνης, δηµιουργώντας µια σταθερή µη ευφορική κατάσταση που απαλλάσσει το χρήστη από την ακατάσχετη επιθυµία για τα οπιοειδή ναρκωτικά. Ο χρήστης µε τη βοήθεια των φαρµάκων αυτών, απαλλάσσεται από την ανάγκη αναζήτησης ναρκωτικών και την εγκληµατική συµπεριφορά που συνεπάγεται. Με την κατάλληλη συµβουλευτική αγωγή και τη στήριξη των κοινωνικών υπηρεσιών, µπορεί να γίνει παραγωγικό µέλος της κοινωνίας. Η θεραπεία επι εξωτερικής βάσης, χωρίς χορήγηση φαρµάκωνΗ θεραπεία επι εξωτερικής βάσης, χωρίς τη χορήγηση φαρµάκων, µπορεί να συµπεριλάβει διάφορα προγράµµατα απεξάρτησης για ασθενείς που επισκέπτονται τις εξειδικευµένες κλινικές κατά τακτικά χρονικά διαστήµατα. Τα περισσότερα προγράµµατα έχουν ατοµική ή συλλογική συµβουλευτική αγωγή και στήριξη. Οι ασθενείς που συµµετέχουν στα προγράµµατα αυτά, είναι χρήστες ναρκωτικών άλλων εκτός από τα οπιοειδή ή χρήστες οπιοειδών για τους οποίους δεν συστήνεται θεραπεία συντήρησης. Οι τελευταίοι είναι χρήστες που έχουν µια σταθερή, καλά οργανωµένη και ενταγµένη στην κοινωνία ζωή µε ιστορικό εξάρτησης σε ναρκωτικά που είναι µικρής χρονικής διάρκειας.

44/49

ΣΩΖΩ ΠΡΟΣΕΧΩ ΖΩ

Οι θεραπευτικές κοινότητεςΟι θεραπευτικές κοινότητες, είναι πολύ καλά οργανωµένα προγράµµατα αντιµετώπισης στα οποία οι ασθενείς διαµένουν σε οικιστικές µονάδες από 6 έως 12 µήνες. Οι ασθενείς που συµµετέχουν, είναι αυτοί που έχουν ένα σχετικά µακροχρόνιο ιστορικό εξάρτησης από ναρκωτικά ή έχουν εµπλακεί σε εγκληµατικές δραστηριότητες λόγω χρήσης ναρκωτικών ή παρουσιάζουν σοβαρά προβλήµατα στη λειτουργία τους στην κοινωνία. Ο στόχος στις θεραπευτικές κοινότητες, είναι η επανένταξη των ασθενών στην κοινωνία χωρίς να υπάρχει εξάρτηση από ναρκωτικά και σχέση µε παράνοµες ή εγκληµατικές δραστηριότητες. Τα βραχυπρόθεσµα προγράµµατα σε θεραπευτικές κοινότητες, βασίζονται σε εµπειρίες που έχουν αποκτηθεί από προγράµµατα απεξάρτησης από το αλκοόλ. Τα προγράµµατα αυτά περιλαµβάνουν µια περίοδο 3 έως 6 εβδοµάδων θεραπείας επί εσωτερικής βάσης. Στη συνέχεια ακολουθεί θεραπεία επί εξωτερικής βάσης µε συµµετοχή σε συµβουλευτικά προγράµµατα στήριξης ή οµάδες αλληλοβοήθειας.

Τα προγράµµατα συντήρησης µε χορήγηση µεθαδόνης, πετυχαίνουν καλύτερα όσον αφορά στην απεξάρτηση από τα οπιοειδή σε σύγκριση µε τις θεραπευτικές κοινότητες οι οποίες µε τη σειρά τους, είναι αποτελεσµατικότερες από τα προγράµµατα επι εξωτερικής βάσης που προσφέρουν ψυχοθεραπεία και συµβουλευτική στήριξη. Μεταξύ των προγραµµάτων χορήγησης µεθαδόνης, εκείνα που δίνουν ψηλότερες δόσεις µεθαδόνης (συνήθως τουλάχιστον 60 mg), έχουν καλύτερα ποσοστά συµµετοχής. Επίσης όταν τα προγράµµατα µεθαδόνης, συνοδεύονται από άλλες υπηρεσίες όπως συµβουλευτική στήριξη και ιατρική περίθαλψη, έχουν καλύτερα αποτελέσµατα από τα προγράµµατα που παρέχουν τις ελάχιστες αναγκαίες υπηρεσίες. Τα θεραπευτικά προγράµµατα απεξάρτησης µε χορήγηση φαρµάκων στις φυλακές, µπορούν να βοηθούν τους κρατουµένους να απαλλάσσονται από την εγκληµατική συµπεριφορά. Αυτό επιτυγχάνεται ιδιαίτερα όταν µετά την αποφυλάκιση, η αγωγή απεξάρτησης συνεχίζεται µε προγράµµατα θεραπευτικής κοινότητας, συµβουλευτικής, κοινωνικής και επαγγελµατικής στήριξης. Η χρήση ναρκωτικών έχει τεράστιες κοινωνικές και οικονοµικές επιπτώσεις. Η θεραπεία απεξάρτησης µπορεί να προσφέρει τα µέγιστα στο χρήστη, στην οικογένεια του και στην κοινωνία. Κλείνοντας, παραθέτουµε τη µαρτυρία ενός δηµοφιλούς ροκ τραγουδιστή του τόπου µας, του Π.Σιδηρόπουλου, που έχασε τη µάχη µε την ηρωίνη: 'Ένας εν ενεργεία ηρωινοµανής, ενώ όσο έχει τη δόση του είναι καλά, πολύ καλά, όταν δεν την έχει νοµίζει ότι θα πεθάνει. ∆εν έχει καµία αίσθηση του χρόνου, ξεχνάει, παρελθόν, παρόν και µέλλον είναι πολύ συγκεχυµένα µέσα του. Έχει τόσο πολύ αντιφατικά συναισθήµατα που µέσα σε είκοσι λεπτά το µίσος και η αγάπη εναλλάσσονται µε µεγάλη γρηγοράδα. Για το φίλο; ∆εν υπάρχει φίλος. Πουλάει και την ίδια του τη µητέρα για µια δόση. Ο φίλος και γενικά τα συναισθήµατα αυτά είναι αφηµένα στην κρίση της ηρωίνης. Πίσω δε από όλα αυτά κρύβεται µια αιώνια απειλή, που ανήκει µόνο στην ηρωίνη. Έτσι λοιπόν κάποια στιγµή ο ηρωινοµανής είναι µόνος του αυτός και η ηρωίνη και ανάµεσά τους δεν είναι τίποτα άλλο παρά µια απελπισµένη κραυγή. Γιατί σε ό,τι µισεί, σε ό,τι αγαπά, σε ό,τι αισθάνεται δεν είναι αυτός αλλά ουσιαστικά είναι η ηρωίνη, κρυµµένη από πίσω του. Για εγώ; ∆εν χρειάζεται καν να µιλάει για εγώ, αυτός ο άνθρωπος, άγνωστε νεαρέ. Γιατί ό,τι στεγανό είχε να προστατεύσει το εγώ του έχει τρυπηθεί, έχει σπάσει, έχει ανοίξει, όπως ανοίγουνε οι φλέβες όταν τις κόβεις µε το ξυράφι, όταν αυτοκτονείς ή όταν τις τρυπάς µε τη σύριγγα για να πάρεις τη δόση σου.

45/49

ΣΩΖΩ ΠΡΟΣΕΧΩ ΖΩ

Έτσι λοιπόν καταλαβαίνεις ότι ο ηρωινοµανής βαδίζει σε ένα µονόδροµο που έχει µία και µόνη κατεύθυνση, όπου η αλήθεια και η ψευτιά παύουν να διαχωρίζονται, είναι το ίδιο πράγµα. Ακόµη το φως και το σκοτάδι φτάνουν να είναι το ίδιο πράγµα. Όσο για την ηρωίνη, ποτέ καθαρά δεν θα δεις κατά πόσο είσαι επηρεασµένος από αυτήν ή όχι και κατά πόσο την έχεις ανάγκη. Αυτή παραµονεύει πάντοτε στη σκιά και όπως σου είπα είναι µονόδροµος, έχει µια καρδιά και µια παντιέρα. Γι΄ αυτό, άγνωστε νεαρέ, σε προειδοποιώ είναι η ηρωίνη και να µην ξεχαστείς ποτέ να νοµίζεις ότι την ελέγχεις ότι ξέρεις τι ζητάς και το γιατί'. Τα ναρκωτικά είναι καλά για να φύγεις από την πραγµατικότητα, ενώ η πραγµατικότητα είναι τόσο πλούσια, ώστε δεν αξίζει να την αποφεύγεις. Τσάρλυ Τσάπλιν, 1889-1977, Βρετανός ηθοποιός Τα ναρκωτικά είναι ένα στοίχηµα µε το µυαλό σου. Jim Morrison, 1943-1971, Αµερικανός τραγουδιστής (των «Doors») Όσο περισσότεροι άνθρωποι καπνίζουν χόρτο, τόσο περισσότερο παρακµάζει η Βαβυλώνα. Bob Marley, 1945-1981, Τζαµαϊκανός τραγουδιστής της Ρέγκε Το µόνο που σου προσφέρουν τα ναρκωτικά είναι να σε σκοτώνουν… αργά και βασανιστικά. Και σκοτώνουν µαζί και όλους όσοι είναι γύρω σου. Billie Holiday, 1915-1959, Αµερικανίδα τραγουδίστρια της τζαζ Σε θέλουν σκλάβα να χτυπάς, το κούτελο στο χώµα! Χασίσι αν θες µετά χαράς, αλλ’ όχι ελεφτεριά! Κώστας Βάρναλης, 1883-1974, Ποιητής

Εικόνα 11(παγκόσµια ηµέρα κατά των ναρκωτικών)

46/49

ΣΩΖΩ ΠΡΟΣΕΧΩ ΖΩ

ΠΗΓΕΣ Martinsen E.W. (2008). Physical activity in the prevention and treatment of anxiety and depression. Nord J Psychiatry, 62, 25–29. Θεοδωράκης, Γ. (2010). Άσκηση, ψυχική υγεία και ποιότητα ζωής. Θεσσαλονίκη. Εκδόσεις Χριστοδουλίδη. Landers D., & Arent, S. (2007). Physical activity and mental health. In G. Tenenbaum, & R. Eclund (Eds.), Handbook of sport psychology (pp. 469-491). New Jersey. John Wiley & Sons, Inc. http://www.eof.gr/c/document_library/get_file?p_l_id=14016&folderId=34414&na me=DLFE-1078.pdf http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CF%80%CE%B9%CE%BB%CE%B7%CF %88%CE%AF%CE%B1 http://www.clickatlife.gr/story?id=2254670 http://www.neurocenter.gr/epiliptiki-krisi.html Beard KW, Wolf EM. Modification in the proposed diagnostic criteria for Internet addiction. Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking. 2001;4(3):377-83. Goldberg (1998). Technological addictions. Clinical psychology Forum, 76, 14-19. Konstantinos Siomos, Georgios Floros, Virginia Fisoun, Dafouli Evaggelia, Nikiforos Farkonas, Elena Sergentani, Maria Lamprou, Dimitrios Geroukalis. Evolution of Internet addiction in Greek adolescent students over a two-year period; the impact of parental bonding. European Child & Adolescent Psychiatry 2012, 21(4):211-219 Mitchell (2000). Internet addiction: genuine diagnosis or not. Lancet, 355(9204), 632. Widyanto, & Griffiths (2006). ‘Internet addiction’: A critical review. International Journal of Mental Health and Addiction, 4(1), 31-51. Young, KS. "Internet Addiction: The Emergence of a New Clinical Disorder." Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking 1996;1(3): 237-244. Σφακιανάκης Εµµανουήλ, Σιώµος Κωνσταντίνος, Φλώρος Γεώργιος. "Εθισµός στο διαδίκτυο και άλλες διαδικτυακές συµπεριφορές υψηλού κινδύνου". Εκδόσεις Λιβάνης (2012). ISBN: 978-960-14-2501-6 Σιώµος Κωνσταντίνος, Φλώρος Γεώργιος (επιµέλεια). "Έρευνα, Πρόληψη, Αντιµετώπιση των κινδύνων στη χρήση του ∆ιαδικτύου". Τόµος Πρακτικών 1ου Πανελληνίου Συνεδρίου της Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης της ∆ιαταραχής Εθισµού στο ∆ιαδίκτυο. ISBN:978-960-99806-0-9 Σιώµος Κωνσταντίνος, Φλώρος Γεώργιος (επιµέλεια). "Οφέλη και κίνδυνοι στη χρήση του ∆ιαδικτύου". Τόµος Πρακτικών 2ου Πανελληνίου Συνεδρίου της Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης της ∆ιαταραχής Εθισµού στο ∆ιαδίκτυο. ISBN:978960-99806-1-6 Katerelos, I., Tsekeris, C., Lavdas, M. and Dimitriou, K. (2011) A psychosocial approach to the use of the internet and Massive Online Role Playing Games. FACTA UNIVERSITATIS. Series: Philosophy, Sociology, Psychology and History, Vol. 10, No 1, pp. 73-88. Ελληνικό Κέντρο Ασφαλούς ∆ιαδικτύου Peter G. Hanson, M.D. (1985). Η χαρα του στρες : the joy of stress. Μετάφραση: Αντιγόνη Πανέτσου- Ωραιοπούλου: Εταιρεία Ψυχολογικής Ψυχιατρικής Ενηλίκου και παιδιού. Ρένος- Παναγιώτης Ρώτας, (1995).Αποφευγετε το στρες…!. Αθήνα: Ελληνικά Γράµµατα. Αναστασια Καλαντζη-Αζιζι, (1996). Εφαρµοσµενη κλινικη ψυχολογια στο χωρο της υγειας. Αθήνα: Ελληνικά γράµµατα.

47/49

ΣΩΖΩ ΠΡΟΣΕΧΩ ΖΩ

Issac Meyer Marks, M.D., (1978). Living with fear: understanding and coping with anxiety. England: McGraw-Hill. Νίκος Παπαδόπουλος, (2005). Λεξικο της Ψυχολογιας. Αθήνα: Συγχρονη εκδοτικη. Χρήστος Ζερβής, (2003). Ψυχοπαθολογια του ενηλικα. Αθήνα: Βιβλιοτεχνία, Γ εκδοση. James W. Kalat. Βιολογική Ψυχολογία, 5 έκδοση, , τόµος Β, εκδόσεις Έλλην, επιµέλεια Α.Α. Καστελάκης, ∆. Α. Χρηστίδης. Grahame Hill, (2003). Exercises for AS level Psychology. England: Oxford university press. www.agxos.gr Άγχος Τα πάντα για την Ψυχολογί2α 201

48/49

ΣΩΖΩ ΠΡΟΣΕΧΩ ΖΩ

49/49