แผนธุรกิจคืออะไร หากกลาวถึงความหมายหรือคําจํากัดความของคําวา “แผนธุรกิจ” ซึ่งผูประกอบการจํานวนมากยังไม เขาใจความหมายที่แทจริงของแผนธุรกิจ วาองคประกอบของแผนธุรกิจหรือสิ่งที่เรียกวาแผนธุรกิจคืออะไร โดยมักพิจารณาหรือใหความสําคัญแตลักษณะภายนอกตามที่ปรากฏ คือการมีลักษณะของเอกสาร (Document) หรืออยูในรูปของรายงาน (Report) ที่บรรจุขอมูลตางๆ เกี่ยวกับธุรกิจตางๆ ตามหัวขอหรือ โครงสรางตางๆที่ระบุไว เชน บทสรุปผูบริหาร การวิเคราะหตลาดและอุตสาหกรรม แผนการบริหารจัดการ แผนการตลาด แผนการผลิต แผนการเงิน ซึ่งในแตละสวนของหัวขอในโครงสรางนี้ ก็อาจจะมีหัวขอ ปลีกยอยออกไปมากบางนอยบางแลวแตลักษณะธุรกิจ โดยถาตนเองกรอกรายละเอียดตางๆไดครบถวน ตามหัวขอเหลานี้ ก็นาที่จะเรียกไดวาเปนแผนธุรกิจที่ครบถวนเพียงพอแลว จึงทําใหผูประกอบการมุงเนนที่ จะใสรายละเอียดตางๆใหครบเปนหลัก โดยไมไดเขาใจถึงความหมายของแผนธุรกิจ รวมถึงวัตถุประสงค และการใชประโยชนของแผนธุรกิจ เพราะแทจริงแลวถาจะกลาวโดยงาย แผนธุรกิจ (Business Plan) ก็คือ เอกสาร (Document) ที่แสดงรายละเอียดตางๆในการวางแผนธุรกิจ (Business Planning) อันมาจาก ผูเขียนหรือจากตัวธุรกิจนั่นเอง ทําใหสิ่งที่เกิดขึ้นก็คือแผนธุรกิจที่จัดทําขึ้นสวนใหญในปจจุบัน มักจะยังไม ถึงในระดับมาตรฐานที่เพียงพอ ในการที่จะแสดงใหเห็นถึงประสิทธิภาพ หรือความสามารถในการวางแผน ธุรกิจใหประสบความสําเร็จ หรือขาดรายละเอียดที่สําคัญและจําเปน สําหรับการวิเคราะหของธนาคารหรือ สถาบันการเงิน หรือยังไมถึงระดับมาตรฐานเพื่อการแขงขัน ในการประกวดแผนธุรกิจในระดับสากล ซึ่ง สาเหตุสวนใหญเกิดขึ้นเนื่องจากผูประกอบการหรือผูเขียนแผน ยังไมเขาใจพื้นฐานวาแทจริงแลวแผนธุรกิจ คืออะไร ดังนั้นกอนที่จะทําความเขาใจเกี่ยวกับแผนธุรกิจวาคืออะไร ลองดูรายละเอียดและคําจํากัดความ ของแผนธุรกิจจากแหลงอางอิงตางๆ ทั้งที่เปนแหลงอางอิงจากในประเทศและจากตางประเทศดูกอนเปน เบื้องตน » นิยาม...คําจํากัดความของแผนธุรกิจ A comprehensive planning document which clearly describes the business developmental objective of an existing or proposed business. The plan outlines what and how and from where the resources needed to accomplish the objective will be obtained and utilized. เอกสารสรุปรวมการวางแผนซึ่งไดแสดงรายละเอียดอยางชัดเจนแจมแจง เกี่ยวกับวัตถุประสงคของการ พัฒนา และปรับปรุงธุรกิจของธุรกิจที่ดํารงอยูหรือธุรกิจที่ตั้งเปาหมาย แผนนี้จะแสดงใหเห็นถึงสิ่งที่จะ ดําเนินการ วิธีการ และแหลงที่มาของทรัพยากรของธุรกิจที่จะไดมาและใชประโยชน ซึ่งมีความจําเปนใน การที่จะประสบความสําเร็จตามวัตถุประสงคของธุรกิจ
แหลงที่มา: U.S. Small Business Administration (SBA), www.sba.gov
A business plan is a summary of how a business or entrepreneur intends to organize an entrepreneurial endeavor and implement activities necessary and sufficient for the venture to succeed. It is a written explanation of the company's business model for the venture in question. Business plans are developed for ventures in both business and government. แผนธุรกิจคือบทสรุปของวิธีการที่ธุรกิจหรือผูประกอบการ มีความตั้งใจที่จะรวบรวมความ อุตสาหะพยายามในการประกอบการ และกิจกรรมที่จําเปนในการดําเนินการ ซึ่งเพียงพอตอความเสี่ยงใน การประสบความสําเร็จ โดยจะถูกเขียนขึ้นเพื่ออธิบายตอประเด็นปญหาตางๆจากความเสี่ยงนั้น ตาม Business Model ที่กําหนดของธุรกิจ ซึ่งแผนธุรกิจโดยทั่วไปจะถูกพัฒนาขึ้น สําหรับการลงทุนของตัวธุรกิจ เองหรือหนวยงานของรัฐดวย แหลงที่มา: Wikipedia, the free encyclopedia, www.wikipedia.org
รายละเอียดเบื้องตนเปนตัวอยางเกี่ยวกับคํานิยามของแผนธุรกิจจากตางประเทศ คือของ U.S. Small Business Administration (SBA) ซึ่งเปนหนวยงานดูแลและสนับสนุนดานตางๆเกี่ยวกับ SMEs ของ อเมริกา และจาก Wikipedia, the free encyclopedia ซึ่งถือเปนแหลงฐานขอมูล On-line ที่แพรหลาย ที่สุดในโลก คราวนี้ลองมาดูนิยามหรือขอความที่กลาวถึงวาแผนธุรกิจคืออะไร จากแหลงที่มาในประเทศ ไทยดูบางแผนธุรกิจ (Business Plan) คือแผนงานทางธุรกิจที่แสดงกิจกรรมตางๆ ที่ตองปฏิบัติในการ ลงทุนประกอบการ โดยมีจุดเริ่มตนจากจะผลิตสินคาและบริการอะไร มีกระบวนการปฏิบัติอยางไรบาง และผลจากการปฏิบัติออกมาไดมากนอยแคไหน ใชงบประมาณและกําลังคนเทาไร เพื่อใหเกิดเปนสินคา และบริการแกลูกคา และจะบริหารธุรกิจอยางไรธุรกิจจึงจะอยูรอด แหลงที่มา: มาณพ ชิวธนาสุนทร, แผนธุรกิจ SMEs, สํานักพัฒนาธุรกิจอุตสาหกรรมและผูประกอบการ , กรมสงเสริมอุตสาหกรรม, กระทรวงอุตสาหกรรม, 2547 แผนธุรกิจ (Business Plan) เปนเครื่องมือที่มีความสําคัญยิ่งสําหรับผูประกอบการที่ริเริ่มจะกอตั้ง กิจการ แผนนี้เปนผลสรุปหรือผลรวมแหงกระบวนการคิดพิจารณา และการตัดสินใจที่จะเปลี่ยนความคิด ของผูประกอบการออกมาเปนโอกาสทางธุรกิจ มีผูเปรียบเทียบวาแผนธุรกิจเปรียบเหมือนแผนที่ในการ
เดินทาง ที่จะชี้แนะขั้นตอนตางๆทีละขั้นตอนในกระบวนการกอตั้งกิจการ แผนจะใหรายละเอียดตางๆ ทั้ง เรื่องของการตลาดการแขงขันกลยุทธในการดําเนินธุรกิจ การคาดคะเนทางการเงิน ที่จะชี้นําผูประกอบการ ไปสูความสําเร็จหรือชี้ใหเห็นถึงจุดออนและขอควรระวัง แหลงที่มา: สถาบันพัฒนาวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดยอม (ISMED), www.ismed.or.th แมแตตัวผูเขียนเองก็ยังเคยกําหนดเกี่ยวกับคําจํากัดความของแผนธุรกิจ ตามลักษณะของแผนธุรกิจที่ เปนอยูในประเทศไทย คือ มีลักษณะเปนเอกสาร (Document), ครอบคลุมกระบวนการจัดการทุกๆดาน ของธุรกิจ (Summary of all business activities), มีการระบุถึงการวางแผนตามเปาหมายและ วัตถุประสงคของธุรกิจ (Business planning for accomplish business goals and objectives), แสดงให เห็นถึงผลลัพธที่เกิดขึ้น (Show business results) ซึ่งเมื่อรวมองคประกอบทั้งหมดเพื่อกําหนดเปนนิยาม ของแผนธุรกิจตามความเขาใจของผูเขียน จะไดเปนเอกสารซึ่งแสดงถึงขอมูลและรายละเอียดของธุรกิจ รวมถึงวิธีการและกระบวนการในการดําเนินการของธุรกิจในทุกดาน ที่ไดผานการวางแผนขึ้นตาม เปาหมาย และวัตถุประสงคของธุรกิจนั้น และแสดงใหเห็นถึงผลลัพธที่เกิดขึ้นของธุรกิจ จากวิธีการและ กระบวนการในการดําเนินการของธุรกิจที่ไดกําหนดขึ้น แหลงที่มา: การอบรมโครงการเตรียมความพรอมดานแผนธุรกิจในการรวมลงทุน ป 2549 สํานักงานสงเสริมวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดยอม (สสว.), www.sme.go.th จากนิยามทั้งหมดที่กลาวมาเบื้องตน จะเห็นไดวาในแตละนิยามหรือคําจํากัดความของแผนธุรกิจ จะ แตกตางกันออกไปตามแตแหลงที่กําหนดคํานิยามตางๆเหลานี้ ซึ่งอาจเนนในสวนของความเปนแผนงาน (Plan) หรืออาจมองในแงของการเปรียบเสมือนแผนที่ (Map) ในการดําเนินธุรกิจ บอยครั้งที่ผูเขียนไดรับ คําถามจากผูประกอบการหรือผูเขารับการอบรมวา ความหมายของแผนธุรกิจคืออะไร ซึ่งผูเขียนก็มักจะ ตอบคํานิยามจากแหลงอางอิงตางๆใหทราบ แตก็มักจะคิดอยูเสมอวาถาผูประกอบการดังกลาวรูคํานิยาม เหลานี้แลวจะมีประโยชนอะไร ถาไมเขาใจอยางแทจริงวาแผนธุรกิจคืออะไร และมีประโยชนตอตนเอง อยางไร คลายๆกับคําถามวาทําธุรกิจอะไรดี ผูเขียนก็จะตอบวาธุรกิจอะไรก็ไดที่ทําแลวมีกําไร เพราะธุรกิจ มีมากมายหลายหลายเปนพันเปนหมื่นธุรกิจ การจะบอกวาธุรกิจนั้นดี หรือธุรกิจนี้ดี มิไดหมายความวาถา ผูประกอบการไปทําธุรกิจนั้นแลวจะประสบความสําเร็จ เพราะขึ้นกับความรูความชํานาญ ลักษณะนิสัย ทุนทรัพยที่มีอยู และขอจํากัดตางๆของผูประกอบการเองอีกมากมาย หรือคําถามวาอยากจะจัดตั้งบริษัท ควรจะมีทุนจดทะเบียนบริษัทเทาใดดี ซึ่งผูเขียนจะตอบวาเทาที่ทุนของผูประกอบการมีแตตองไมนอยกวา 35 บาท ซึ่งคําถามเหลานี้ลวนแลวแตเปนคําถามที่ผูเขียนเองคิดวาถึงผูประกอบการจะรูไปก็ไมนาจะเกิด ประโยชนอะไรนัก ดงนั้นผูเขียนจึงมักเนนตอผูเขาอบรมอยูเสมอวา ไมมีความจําเปนที่จะตองเสียเวลาไป ทองจําความหมาย หรือคํานิยามของแผนธุรกิจ แตควรจะใชเวลากับการทําความเขาใจความหมายหรือคํา
นิยามมากกวา จากในเรื่องของแผนธุรกิจคืออะไร ซึ่งอาจจะลงลึกถึงโครงสรางตางๆของแผนธุรกิจ หรือ หัวขอตางๆที่อยูในแผนธุรกิจก็จะมีคําถามอยูเสมอวา ถาผูประกอบการไมสามารถแสดงรายละเอียดตางๆ บางสวนที่เปนขอกําหนดของแผนธุรกิจที่จะพึงมี หรือเปนไปตามขอกําหนดของหนวยงานในเรื่องของหัวขอ ตางๆของแผนธุรกิจที่ระบุไว เชน ไมสามารถหาขอมูลเกี่ยวกับการวิเคราะหตลาด แผนการตลาด แผนการ บริหารจัดการ แผนการผลิตหรือการบริการ แผนการเงิน คืออาจจะเขียนไดบางสวนหรือไมสมบูรณ หรือไม สามารถจัดทําไดเลย จะถือวาเปนแผนธุรกิจหรือไม โดยเฉพาะเรื่องของแผนการเงิน ซึ่งนอกจากจะตองมี การจัดทําประมาณการทางการเงินลวงหนา เชน ประมาณการยอดขาย ประมาณการตนทุนคาใชจาย งบ ดุล งบกําไรขาดทุน งบกระแสเงินสด ซึ่งถือเปนรายการทางการเงินพื้นฐานที่จะตองมีในแผนธุรกิจ เพราะ การจัดทําประมาณการลวงหนานี้ จําเปนจะตองใชความรูดานการเงินหรือการบัญชี ซึ่งผูประกอบการสวน ใหญถาไมไดเรียนมาดานธุรกิจ ก็จะถือเปนขอจํากัดในการจํากัดในการจัดทําแผนดังกลาวอยางยิ่ง หรือ แมแตตัวผูประกอบการที่เรียนมาโดยตรงในดานดังกลาว ก็ใชวาทุกคนจะสามารถจัดทําได ทําใหในสวน ของแผนการเงินดังกลาวโดยทั่วไป มักจะขาดหายไปหรือไมสมบูรณเพียงพอ โดยผูประกอบการทั่วไปก็ มักจะบอกวาถาไมมีในสวนของแผนการเงิน จะสามารถถือวาเปนแผนธุรกิจไดหรือไม ซึ่งผูเขียนก็มักจะ ตอบวาถาธุรกิจของผูประกอบการขายสินคา หรือผลิตสินคาโดยไมไดรับเงินหรือไมตองใชเงิน การไมมี แผนการเงินในแผนธุรกิจก็ไมเปนไร แตความเปนจริงการทําธุรกิจมีจุดประสงคเพื่อสรางมูลคาของธุรกิจให มีมูลคาสูงสุด หรือมีผลกําไรสูงสุด ดังนั้นแผนการเงินจึงเปนสิ่งที่ตองมีอยูในแผนธุรกิจเพราะเปนผลลัพธใน การดําเนินธุรกิจ โดยรายละเอียดตางๆเกี่ยวกับแผนการเงิน รวมถึงขั้นตอนการจัดสําหรับผูประกอบการที่ จะใชระบุในแผนธุรกิจ รวมถึงองคประกอบอื่นๆแลว ผูประกอบการจะทําอยางไร และมีประเด็นพิจารณา ในจุดใดบาง ผูเขียนจะไดกลาวถึงในตอนตอๆไป » คิดแลวเขียน...หลักพื้นฐานของแผนธุรกิจ หลักเริ่มตนของแผนธุรกิจจะเริ่มตนจากการวางแผนธุรกิจ (Business Planning) ซึ่งในขั้นตอนการ วางแผนธุรกิจ ถามีแตเฉพาะแตการวางแผนโดยไมมีการเขียนออกมาเปนลายลักษณอักษร การวางแผน ดังกลาวก็เปนเพียงความคิดในสมองของคนวางแผนนั้น นอกจากนี้ในความเปนจริงแลวมนุษยเราคิดหรือ วางแผนอยูตลอดเวลาโดยเฉพาะผูประกอบการ ถาลองสอบถามวาเมื่อวานนี้ผูประกอบการวางแผนวาจะ ดําเนินธุรกิจอยางไร เชื่อวาผูประกอบการบางรายอาจจะยังพอตอบได แตก็ไมนาจะเปนทุกรายที่ตอบได แตถาถามวาแลวที่วางแผนไวเมื่อเดือนที่แลวเปนอยางไร อาจมีเพียงผูประกอบการเพียงสวนนอยหรือไมมี เลยที่จะสามารถบอกได โดยเฉพาะถาตองมีการเปรียบเทียบความแตกตางระหวางการวางแผนธุรกิจเมื่อ ตนปกับปลายป หรือบอกไดวาสิ่งที่ธุรกิจไดดําเนินการไปจริงๆนั้น เปนไปตามสิ่งที่เคยวางแผนไวในสมอง หรือไม ดังนั้นการเขียนสิ่งที่อยูในสมองออกมาเปนลายลักษณอักษร หรือการแปลงสิ่งที่เปนนามธรรม
(ความคิด) ออกมาเปนรูปธรรม (ลายลักษณอักษร) จึงเปนเรื่องสําคัญที่จะชวยใหผูประกอบการสามารถ ติดตาม ตรวจสอบ ทบทวน ในการดําเนินการหรือการปฏิบัติ วาเปนไปตามสิ่งการวางแผนไว และผลที่ เกิดขึ้นนั้นเปนเชนใด จําเปนตองมีการปรับปรุงแกไขตรงจุดใด และดวยวิธีการดําเนินการแบบใด ที่จะทําให ธรกิจมีผลลัพธที่ดียิ่งขึ้น ซึ่งก็จะมาจากการจัดทําแผนธุรกิจนี่เอง จากรายละเอียดดังกลาวจึงเห็นไดวา แผนธุรกิจจึงมีความจําเปนตอธุรกิจทุกๆธุรกิจ ไมวาจะเปนธุรกิจ ขนาดเล็กหรือธุรกิจขนาดใหญ จะเปนธุรกิจในรูปบุคคลธรรมดาหรือเปนนิติบุคคล เชน หางหุนสวนจํากัด หรือบริษัทจํากัดก็ตาม เพราะตราบใดก็ตามที่ยังมีการดําเนินการธุรกิจอยู ธุรกิจหรือตัวผูประกอบการก็มี ความจําเปนที่ตองมีการวางแผน การประมาณการ การดําเนินการ และการติดตามประเมินผล วาผลลัพธ ของธุรกิจนั้นเปนเชนใด ซึ่งสิ่งที่สะทอนออกมาใหเห็นไดงายที่สุดคือ ผลกําไรหรือขาดทุนของกิจการ หรือ อาจสะทอนออกมาในมูลคาหุนสามัญของธุรกิจ ซึ่งถาไดมีการเขียนเปนลายลักษณอักษรหรือเขียนเปน แผนธุรกิจ ก็จะชวยใหผูประกอบการสามารถดําเนินการตรวจสอบทบทวนแกไขรายละเอียดตางๆ ไมวาจะ เปนการจัดสรรทรัพยากรของธุรกิจ ไมวาจะเปนการลงทุนในที่ดิน อาคาร เครื่องจักร อุปกรณ ตนทุนตางๆ ในการดําเนินการ บุคลากร คาใชจาย ยอดขาย รายรับ รายจาย กิจกรรมดําเนินงานตางๆ ที่จะดําเนินการ ทั้งในระยะสั้นและระยะยาว ซึ่งจะเห็นไดวาถาผูประกอบการไมมีการเขียนเปนลายลักษณอักษร ยอม เปนไปไมไดเลยที่ผูประกอบการจะจําไดวาไดเคยวางแผนและดําเนินการอะไรไปบาง ดังนั้นในดานหนึ่ง แผนธุรกิจจึงถือไดวาเปนบันทึกของธุรกิจ (Business Diary) ที่จะใชเปนเครื่องมือชวยจําใหกับ ผูประกอบการ วาไดดําเนินการอะไรไปแลวบางหรือกําลังจะดําเนินการอะไรในอนาคต และถา ผูประกอบการไดจัดทําและทบทวนแผนธุรกิจในทุกๆป ก็จะสามารถเห็นถึงการเปลี่ยนแปลง การเติบโต ปญหาและอุปสรรคตางๆ ของธุรกิจ และวิธีการดําเนินการของธุรกิจตั้งแตเริ่มตนจนถึงปจจุบัน รวมถึง แนวทางในการพัฒนาของธุรกิจตอไปในอนาคตอีกดวย » ไมใชแครู...แตตองเขาใจและใหความสําคัญ แตเนื่องจากการที่ผูประกอบการหรือธุรกิจจํานวนมากยังไมตระหนักถึงความสําคัญ ของการที่ธุรกิจของ ตนเองมีความจําเปนตองจัดทําแผนธุรกิจขึ้น และตองมีการดําเนินการ ตองปรับปรุงและทบทวนอยูโดย ตลอดในแตละชวงเวลา หรือในสภาวะตลาดที่มีการเปลี่ยนแปลง รวมถึงความเขาใจที่วาการจัดทําแผน ธุรกิจ เปนเรื่องของธุรกิจหรือองคกรขนาดใหญๆที่มียอดขายตอเดือนเปนสิบๆลาน หรือเปนรอยลานขึ้นไปที่ สมควรจะจัดทําขึ้น โดยธุรกิจของตนเองที่เปนเพียงแค SMEs มียอดขายเดือนละหลักหมื่นหรือหลักแสน จึง ไมมีความจําเปนที่จะตองมีการจัดทําแผนธุรกิจ เพราะเปนการสิ้นเปลืองเวลา และตนเองก็สามารถ บริหารธุรกิจใหมีผลกําไรไดโดยไมจําเปนตองมีแผนธุรกิจ และก็ยังไมมีความจําเปนที่จะตองไปติดตอ
ธนาคารหรือสถาบันการเงินเพื่อขอสินเชื่อ จึงยังไมตองทําในตอนนี้แตถาจะตองจัดทําขึ้น ก็ตอเมื่อตองไป ติดตอขอสินเชื่อกับทางธนาคารหรือสถาบันการเงินเทานั้น เนื่องจากมิฉะนั้นจะกูเงินไมได ทําใหแผนธุรกิจ จะถูกจัดทําขึ้นในลักษณะเฉพาะกาล หรือเฉพาะชวงเวลาที่มีความจําเปนตองใชเทานั้น และมักจะมิไดนํา แผนธุรกิจที่จัดทําขึ้นมาใชประโยชนในการดําเนินธุรกิจเลย นอกจากเรื่องของการแสดงรายละเอียดในการวางแผนของธุรกิจและผลลัพธของธุรกิจ ทําให ผูประกอบการบางสวนเขาใจวาแผนธุรกิจที่ดี คือแผนที่แสดงรายละเอียดตามหัวขอตางๆใหครบถวน และ ตองเขียนใหมีผลประกอบการที่ดี เพื่อที่เมื่อธนาคารหรือสถาบันการเงินเห็นวาธุรกิจของตนเองเปนธุรกิจที่มี ผลกําไร จะเปนสิ่งชวยใหธนาคารหรือสถาบันการเงินอนุมัติสินเชื่อใหกับตนเอง ซึ่งอาจรวมถึงลักษณะของ แผนธุรกิจในวัตถุประสงคอื่น เชน เพื่อการรวมลงทุน หรือเพื่อการแขงขัน โดยใสแตรายละเอียดในดานดี เกินจริง โดยเฉพาะในเรื่องประมาณการตางๆเกี่ยวกับรายได หรือยอดขาย และลดตนทุนคาใชจายตางๆ ใหต่ํากวาความเปนจริง เพื่อใหธุรกิจมีผลกําไร หรือผลตอบแทนในระดับสูง ซึ่งก็คือการมองแตดานผลลัพธ ของธุรกิจ หรือมีมุมมองเฉพาะผลลัพธจากตัวเลข ซึ่งมักจะไมสอดคลองหรือมีความเปนไปได เมื่อพิจารณา จากการกําหนดกิจกรรมดําเนินการตางๆ ในการวางแผนธุรกิจที่กําหนดไว ซึ่งก็มาจากความไมเขาใจ เกี่ยวกับแผนธุรกิจที่ตองมาจากพื้นฐานความเปนจริง และมีกระบวนการในการวางแผนธุรกิจที่รอบคอบ รัดกุม และเปนที่นาเชื่อถือวาถาธุรกิจดําเนินการตามสิ่งที่ไดวางแผนที่ระบุไว จะสามารถแกไขปญหาหรือ ประสบความสําเร็จไดอยางแทจริง ซึ่งผูเขียนจะไดอธิบายเพิ่มเติมในเรื่องของแนวความคิดเกี่ยวกับแผน ธุรกิจที่ดี หรือแผนธุรกิจที่ถูกตองในโอกาสตอๆไป