gebouwtransformatie herbestemmen van gebouwen
mei 2015
Colofon
Literatuur
A3 Architecten Maaskade 171d 3071 NS Rotterdam t: 010-4113630 www.a3architecten.nl
-1-
gebouwtransformatie herbestemmen van gebouwen voorwoord Op dit moment staat in Nederland circa 6 miljoen vierkante meter kantooroppervlak leeg. Van een substantieel deel is de verwachting dat deze gebouwen nooit meer ingevuld zullen worden als kantoor, mede door het enorme aanbod van kwalitatief goede kantoorruimten. Door nieuwbouw neemt de kantorenvoorraad toe terwijl de vraag naar kantoorruimte niet toeneemt.
Een herbestemming van een kantoorfunctie naar bijvoorbeeld een woonfunctie kan de levensduur van het gebouw verlengen. Ook andere gebouwen met een achterhaalde functie kunnen vaak een tweede leven krijgen met een herbestemming. Naast financiĂŤle problemen (huurderving en waardevermindering) hebben leegstaande gebouwen een negatieve invloed op hun directe omgeving. Leegstaande gebouwen worden vaak niet goed onderhouden en verloederen snel. In gebieden met veel leegstand is weinig toezicht. Door vandalisme kan de verloedering toenemen, door graffiti die niet verwijderd wordt en ingegooide ruiten die niet worden vervangen. Uiteindelijk ontstaat een gevoel van sociale onveiligheid. Daarmee is leegstand ook een maatschappelijk
-2-
probleem. Meerdere partijen hebben dus belang bij een beperking van de leegstand. Transformatie van leegstaande kantoren naar andere functies kan de huidige leegstand terugdringen. Naar het herbestemmen van kantoren is al veel onderzoek gedaan. In dit boekje worden aan de hand van een casestudie de mogelijkheden van transformaties van kantoren naar wonen onderzocht. Daarnaast komen in dit boekje onze ervaringen met het herbestemmen, hergebruiken van casco en renovatie, vernieuwen van de gevel en daarmee de samenhangende uitstraling en imago, ruim aan bod.
Quickscan
Casco
Uitbreidbaarheid
Locaties in het stadscentrum, in woonwijken of aan de randen hiervan, zijn gunstig voor herbestemming naar wonen. Een vereiste om transformatie van kantoorgebouwen, scholen, ziekenhuizen of ander gebouwen voor woon(zorg)doeleinden mogelijk te maken, is dat de transformatie zowel architectonisch (functioneel, technisch, esthetisch) en juridisch als financieel haalbaar is.
Essentieel voor de kans op succesvolle herbestemming is dat het casco van het leegstaande gebouw in potentie geschikt is voor herbestemming naar woningen. Vaak komen de afmetingen van het bestaande gebouw overeen met de wensen voor woningen. Een gebruikelijke stramienmaat in kantoren is 5.40m of 7.20m. Deze stramienmaten komen ook in de woningbouw veel voor. Kantoorgebouwen hebben meestal een hogere verdiepingshoogte dan woningen. Dat is gunstig omdat hierdoor vrijheid ontstaat voor het ontwerpen van nieuwe woningen in het bestaande gebouw. Als het casco geschikt is voor transformatie zijn de meeste gewenste en nodige aanpassingen technisch haalbaar.
Doordat (kantoor)gebouwen gebouwd zijn om meer gewicht te dragen dan woongebouwen, kunnen vaak een of twee extra verdiepingen geplaatst worden boven op het bestaande gebouw. Zo’n “optopping” biedt kansen om het project financieel aantrekkelijker te maken doordat de nieuwe functie intensiever gebruik maakt van de bestaande locatie en casco.
Door A3 Architecten kunnen in een quickscan de afzonderlijke componenten van een gebouw – casco, gevel, installaties – worden bekeken om de haalbaarheid van een herbestemming te onderzoeken.
-3-
quickscan
Imago- en gevelverbetering
Installaties en akoestiek
Regelgeving
Aanpassing van de gevel kan om meerdere redenen noodzakelijk zijn, bijvoorbeeld om esthetische redenen of vanwege bouwfysische eisen, omdat de gevel niet voldoet aan bouwbesluit eisen of comforteisen voor zorgwoningen. Dit is het geval als de gevel (te) slecht geïsoleerd is, thermisch en akoestisch, of omdat de ramen niet geopend kunnen worden. Imagoverbetering: vaak wordt de gevel geheel vervangen als de uitstraling van het gebouw niet voldoet aan de wensen van de architect en ontwikkelaar, of omdat het gebouw te veel aan een kantoorgebouw doet denken. Vaak wordt de gevel ook aangepast om balkons aan het gebouw te kunnen toevoegen.
Installaties voor water, ventilatie en elektriciteit vormen vaak een knelpunt voor transformaties van gebouwen naar woningen. Bij verbouw naar woningen moeten vaak extra schachten worden aangelegd. Als het bestaande gebouw een kanaalplaatvloer heeft, wat gebruikelijk is in voor bijvoorbeeld kantoorgebouwen, dan is het doorvoeren van schachten lastig. Deze vloeren zijn in één richting voorgespannen, en als de wapening doorgeboord wordt, verliest de vloer aan kracht.
Grotere (kantoor)gebouwen van meerdere verdiepingen hebben altijd minimaal twee vluchtroutes. Dit is in de meeste voorbeelden ook voldoende voor woningen.
Een gebruikelijke oplossing is om de vloeren te voorzien van een zwevende dekvloer en eventueel ook van een verlaagd plafond.
-4-
Om herbestemming van kantoren naar nieuwe functies mogelijk te maken is vrijwel altijd een wijziging van het bestemmingsplan noodzakelijk. De afweging die gemaakt moet worden is hoe belangrijk de comforteisen van het bouwbesluit zijn voor de doelgroep en hoe belangrijk een duurzaam transformatieproject is.
Quickscan
Casco
Uitbreidbaarheid
Het kantoorgebouw Herenwaard is gelegen direct boven het winkelcentrum Meerzicht in Zoetermeer en leent zicht hiermee goed voor de bestemming wonen.
Het gebouw heeft een stramien van 4,8 meter. Twee maal deze maat levert een breedte van 9,6 meter op, voldoende maat voor appartementen ontsloten via corridor
Doordat de verwachte overmaat in de constructie kunnen er mogelijk appartementen op het dak worden toegevoegd. Constructief zal e.e.a. nader onderzocht moeten worden.
In de buurt bevindt zich een zorgcentrum voor ouderen.
Per verdieping zijn ca. 5 woningen mogelijk.
In een quickscan worden de afzonderlijke componenten van een gebouw – casco, gevel, installaties – bekeken.
-5-
quickscan
kantoorgebouw Herenwaard te Zoetermeer
Gevel
Installaties & akoestiek
Regelgeving
Aanpassing van de gevel zijn om meerdere redenen noodzakelijk, esthetisch en bouwfysisch (ventilatie, isolatie, geluid).
Installaties voor water, ventilatie en warmteopwekking zullen zoveel mogelijk gegroepeerd en boven elkaar gepositioneerd moeten worden.
Het kantoorgebouw heeft twee vluchtroutes. De eisen m.b.t. tot vluchten bij brand moeten hiermee gehaald kunnen worden.
Om buitenruimten aan het gebouw te kunnen toevoegen, zou één gevelelement van één stramien per woning vervangen kunnen worden.
Op het gebied van akoestiek worden geen problemen verwacht.
-6-
Om herbestemming van kantoor naar wonen mogelijk te maken is een wijziging van het bestemmingsplan noodzakelijk.
kantoorgebouw Herenwaard Zoetermeer oppervlakte ca. 2150 m2 kantoorruimte e
begane grond
1 verdieping
-7-
plattegronden | huidige situatie schaal 1:500
e
e
2 verdieping
3 verdieping
-8-
dak
programma
doelgroepen
23 appartementen
ouderenwoningen 3-kamer appartementen startersloft
-9-
differentiatie | variant A schaal 1:500
e
1 verdieping
- 10 -
e
e
2 en 3 verdieping
type A | ouderenwoning
- 11 -
woningtypes | variant A schaal 1:100
type A | 3-kamerappartement
type A | startersloft
- 12 -
type B | 3-kamerappartement
- 13 -
woningtypes | variant A schaal 1:100
type C | 3-kamerappartement
- 14 -
programma
doelgroepen
26 units 2 appartementen algemene ruimte
zorgunits studentenunits
- 15 -
plattegronden | variant B
schaal 1:500
e
e
1 verdieping
e
2 en 3 verdieping
- 16 -
dak
- 17 -
woningtypes | variant B
schaal 1:100
type 1 | zorgunit
type 1 | studentenunit
- 18 -
Projecten transformatie van kantoren “Brinkwal” te Nieuwegein “Einsteinbaan” te NIeuwegein “Bakenmonde” te Nieuwegein “Blaak 16” te Rotterdam “Neudeflat” te Utrecht “Herenwaard” te Zoetermeer “O2-gebouw” te Den Haag “Zuidwaarts” te Zoetermeer “Kranenburgweg” te Scheveningen “Vijzelmolenlaan” te Worden “Laurens Reaelstraat” te Den Haag “Woudagebouw” te Utrecht
i.o.v. - transVORM / Jutphaas Wonen - transVORM / Jutphaas Wonen - Vorm BV / Jutphaas Wonen - transVORM - Nieuwe Norm - Waal - Dura Vermeer - Dura Vermeer - Heembouw - De Waal Utrecht BV - Dura Vermeer Heyma BV - transVORM
transformatie / herbestemming van kantoor naar wonen van kantoor naar wonen van kantoor naar wonen van kantoor naar wonen van kantoor naar wonen / restaurant van kantoor naar wonen / zorg van kantoor naar wonen van kantoor naar wonen van kantoor naar wonen van kantoor naar wonen van kantoor naar wonen van kantoor naar wonen
herbestemmingen "Paulusschool" te Wassenaar “ ’t Weegje” te ‘s Gravendeel “Mixx Inn” te Den Haag “Landgoed Hoogstad” te Vlaardingen “De Dyckgraaf” te Poortugaal “Florijncollege” te Breda “Dyckhove” te Rotterdam
- Wassenaarsche Bouwstichting Ontwikkeling BV - HW Wonen - Haag Wonen - WaterwegWonen (WaWo) - WBV Poortugaal - Het Florijncollege Breda - Stichting Ouderenhuisvesting Rotterdam (SOR)
van school naar wonen van kantoor naar zorgcentrum van bejaardentehuis naar shortstay facility van boerderij naar zorghotel van schuur naar wonen van ziekenhuis naar school van ouderen- naar studentenhuisvesting
gebouwtransformatie & renovatie “De Toekomst” te Vlaaringen “De Componist & De Dirigent” te Schiedam “Mendelweg” te Boskoop “Korrelbeton” te Hoek van Holland “Boezemanflats” te Maassluis
- Waterweg Wonen - WoonPlus Schiedam - Trifolium Woondiensten Boskoop - WBV Hoek van Holland - MaasDelta Spijkenisse
referentieprojecten
A3 Architecten
voorwoord A3 Architecten, maatschap voor stedenbouw, architectuur en bouwtechniek, is een architectenbureau dat momenteel uit een 15-tal medewerkers bestaat. De leiding berust bij de drie eigenaren: Wim van As, Martijn Graafmans en Arno van Wezel. Het bureau is opgericht in 1988 en gevestigd aan de Maaskade 171d op het Noordereiland te Rotterdam. Het bureau is actief op alle niveaus van het bouwen. Een team van architecten, stedenbouwkundigen en bouwkundigen heeft ervaring in het realiseren van een breed scala aan projecten. Hieronder vallen het ontwerpen en realiseren van stedenbouwkundige studies en plannen, woningbouw in de sociale en de vrije sector (zowel binnenstedelijke- als uitleggebieden), kantoorgebouwen in de particuliere en overheidssector, bibliotheken, gezondheidscentra, sport- en - 20 -
recreatieobjecten, winkelcentra, sociaalculturele centra, kerkelijke centra en bedrijfshuisvesting. Ook in het bestaande vastgoed heeft het bureau heeft een ruime ervaring. Renovaties, grootonderhoud aan bestaand bezit van woningcorporaties en beleggers, maar ook transformaties met functiewijziging. In 2012 werd het ontwerp voor De Toekomst in Vlaardingen genomineerd voor de Gulden Feniks, de Nationale Renovatieprijs. A3 Architecten is een bureau wat zoekt naar oplossingen. Door projecten niet enkel vanuit de architectuur, maar ook vanuit de gebruiker, de sociale kant, de techniek, de duurzaamheid en de financiĂŤle kant te benaderen, realiseren we doordachte projecten, welke in de loop der tijd hun waarde ook hebben bewezen.
transformatie van kantoren
TRANSFORMATIE BRINKWAL Herbestemming te Nieuwegein Jutphaas Wonen / transVORM BV / VIAC BV A3 Architecten Wonen Programma: transformeren van een leegstaand kantoorpand naar 25 (starters) woningen. DE “TOOLBOX” Op een eenvoudige wijze in korte tijd woningen creëren binnen bestaande gebouwen. Dit is mogelijk met behulp van de “TOOLBOX”. Deze “TOOLBOX” bevat alle denkbare woonfuncties onder gebracht in elementen welke op een plug-andplay manier geplaatst kunnen worden in de woning. De elementen kunnen vrij in de ruimte, maar ook tegen de wanden geplaatst worden, waarbij de elementen onderdeel van de wanden vormen. Hiermee wordt de mogelijkheid geboden tot het creëren van woningen in bestaande gebouwen. Een appartement, loft, rijwoning, maisonnette; de “TOOLBOX” biedt voor elk woningtype mogelijkheden.
GEBOUWSTRUCTUUR
+ =
ELEMENTEN
WONING
van kantoren naar wonen
BEGANE GROND | interieur
LEGOLISERING
PLATTEGROND | BESCHIKBARE RUIMTE
KEUZE | ELEMENTEN
RESULTAAT | INGERICHTE WONING
PLATTEGROND | EERSTE VERDIEPING
HERBESTEMMING NIEUWEGEIN
TRANSFORMATIE BRINKWAL
TRANSFORMATIE EINSTEINBAAN Herbestemming te Nieuwegein Jutphaas Wonen / transVORM BV / VIAC BV A3 Architecten Wonen Programma: Transformatie van het leegstaande kantoor ‘Einsteinbaan 2’ naar 50 appartementen
GEBOUWSTRUCTUUR
+ FOTO | bestaande situatie
=
ELEMENTEN
WONING
IMPRESSIE | nieuwe situatie
van kantoren naar wonen
LEGOLISERING
FRAGMENT PLATTEGROND | KANTOORPAND
| 2-KAMER WONING
| 3-KAMER WONING
PLATTEGROND | BEGANE GROND
HERBESTEMMING NIEUWEGEIN
TRANSFORMATIE EINSTEINBAAN
TRANSFORMATIE BAKENMONDE Herbestemming te Nieuwegein Jutphaas Wonen / transVORM BV / VIAC BV A3 Architecten Wonen Programma: transformatie van het kantoor ‘Bakenmonde’naar 85 appartementen en 21 optopwoningen
IMPRESSIE | exterieur
PLATTEGROND | standaardwoning
van kantoren naar wonen
FOTO | huidige toestand
IMPRESSIE | exterieur
HERBESTEMMING NIEUWEGEIN
TRANSFORMATIE BAKENMONDE
TRANSFORMATIE BLAAK 16
DE “TOOLBOX” Op een eenvoudige wijze in korte tijd woningen creëren binnen bestaande gebouwen. Dit is mogelijk met behulp van de “TOOLBOX”.
Herbestemming te Rotterdam transVORM BV / VIAC BV A3 Architecten Wonen
Deze “TOOLBOX” bevat alle denkbare woonfuncties onder gebracht in elementen welke op een plug-andplay manier geplaatst kunnen worden in de woning. De elementen kunnen vrij in de ruimte, maar ook tegen de wanden geplaatst worden, waarbij de elementen onderdeel van de wanden vormen. Hiermee wordt de mogelijkheid geboden tot het creëren van woningen in bestaande gebouwen. Een appartement, loft, rijwoning, maisonnette; de “TOOLBOX” biedt voor elk woningtype mogelijkheden.
Programma: transformatie van kantoorlocatie Blaak 16. TransVORM geeft de voormalige kantoorlocatie Blaak 16 een nieuw uiterlijk én een nieuwe functie met het oog op de toekomst. Het gebouw wordt geschikt gemaakt voor gebruik en bewoning door verschillende doelgroepen. Studenten, starters en (young) professionals vinden er hun plek. Deze mix aan doel groepen creëert een unieke ‘community’ die je (woon) carrière een vliegende start geeft. Je kunt letterlijk en figuurlijk naar de top!
OPBOUW LEEG
CONSTRUCTIEPRINCIPE
ELEMENTEN
OPBOUW GEVULD
DOORSNEDE | bestaand
van kantoren naar wonen
DOORSNEDE | nieuw
IMPRESSIE | exterieur
PLATTEGROND NIEUWE SITUATIE | Studenten
PLATTEGROND NIEUWE SITUATIE | Young professionals
HERBESTEMMING ROTTERDAM
TRANSFORMATIE BLAAK 16
TRANSFORMATIE NEUDEFLAT Herbestemming te Utrecht A3 Architecten / De Nieuwe NORM Programma: 94 appartementen/restaurant De Neudeflat kwam tot stand in een tijd dat er in stedenbouwkundige kringen gestreefd werd naar modernisering van het historische centrum van Utrecht. Hiervoor werd het stedenbouwkundige plan van M.E. Feuchtinger gebruikt en dit bevatte een nieuwe modernistische en Brutalistische kijk op de stad Utrecht. Hierbij was het van belang dat alle gebouwen ook in deze context ontworpen werden. De Neudeflat is daar een voorbeeld van. Het plan van Feuchtinger is maar deels uitgevoerd en hierdoor is de Neudeflat een buitenbeentje in Utrecht geworden. De schetsen van de Neudeflat bevatten het gevoel van het Brutalisme uit de jaren 50-60 goed. Hier zijn sterke contrasten en een goede plasticiteit aanwezig. Toch straalt het ontwerp welke gebouwd is, dit niet uit. Hier zijn vrijwel geen contrasten en schaduwen aanwezig zoals in de schetsen en de gevel lijkt hierdoor vlak. De uitstraling zoals ooit bedoeld door Maaskant lijkt zich niet te uiten.
IMPRESSIENIEUWE SITUATIE | Zijde Neude
De Neudeflat wordt getransformeerd van werken naar wonen waardoor behoefte ontstaat naar een buitenruimte. Door ons te richten op een onderzoek naar het Futurisme en Brutalisme, branding en de originele ideeĂŤn van Maaskant, zijn we in staat de Neudeflat te transformeren en deze en met respect te behandelen.
SCHETS| Maaskant
Bestaande situatie SCHETS | Maaskant
van kantoren naar wonen
IMPRESSIE NIEUWE SITUATIE | Zijde Oudegracht
BALKONS OUDEGRACHT
BALKONS | Oudegracht
BALKONS NEUDE
BALKONS | Vinkenburgstraat & Drakenburgstraat BALKONS VINKENBURGSTRAAT & DRAKENBURGSTRAAT
BALKONS | Oudegracht
PLATTEGROND | Nieuwe situatie
HERBESTEMMING UTRECHT
TRANSFORMATIE NEUDEFLAT
HERENWAARD Herbestemming te Zoetermeer A3 Architecten / Waal impressie nieuwe toestand
herbestemmen van een bestaand kantoorgebouw tot woningen
huidige toestand
van kantoren naar wonen
plattegronden huidige toestand
impressies
plattegronden nieuwe toestand
impressie ‘groene gevel’
HERBESTEMMING ZOETERMEER
HERENWAARD
O2-GEBOUW Herbestemming te Den Haag A3 Architecten / Dura Vermeer herbestemmen van een bestaand kantoorgebouw tot woningen
huidige toestand
van kantoren naar wonen
huidige toestand
huidige interieur
gevelstudie buitenruimte
impressie nieuwe toestand
HERBESTEMMING DEN HAAG
O2-GEBOUW
ZUIDWAARTS Herbestemming te Zoetermeer A3 Architecten / Dura Vermeer herbestemmen van een bestaand kantoorgebouw tot woningen
huidige toestand
van kantoren naar wonen
HERBESTEMMING ZOETERMEER
ZUIDWAARTS
KRANENBURGWEG Herbestemming te Scheveningen A3 Architecten / Heembouw herbestemmen van een bestaand kantoorgebouw tot woningen
plattegrond verdiepingen
plattegrond begane grond huidige toestand
van kantoren naar wonen
impressie nieuwe toestand
HERBESTEMMING SCHEVENINGEN
KRANENBURGWEG
VIJZELMOLENLAAN Herbestemming te Woerden A3 Architecten / De Waal Utrecht bv herbestemmen van een bestaand kantoorgebouw tot woningen
plattegrond verdiepingen
huidige toestand
van kantoren naar wonen
plattegrond begane grond
impressie nieuwe toestand
HERBESTEMMING WOERDEN
VIJZELMOLENLAAN
LAURENS REAELSTRAAT Herbestemming te Den Haag A3 Architecten / Dura Vermeer Bouw Heyma BV herbestemmen van een bestaand kantoorgebouw tot woningen
huidige toestand
van kantoren naar wonen
nieuwe toestand
HERBESTEMMING DEN HAAG
LAURENS REAELSTRAAT
TRANSFORMATIE WOUDAGEBOUW Herbestemming Lange nieuwstraat te Utrecht A3 Architecten i.o.v. Vorm Programma: Transformatie van het leegstaande kantoorpand gebouw Wouda tot 58 appartementen
BESTAANDE SITUATIE
van zorginstelling naar wonen
HERBESTEMMING LANGE NIEUWSTRAAT TE UTRECHT
TRANSFORMATIE WOUDAGEBOUW
herbestemmen
PAULUSSCHOOL Herbestemming school te Wassenaar A3 Architecten / Wassenaarsche Bouwstichting Ontwikkeling BV Programma: 11 koopwoningen, carports en bergingen, een collectieve tuin en gemeenschappelijke ruimte Bijzonderheden: herbestemming van een historisch rijksmonument In een oude school in Wassenaar zijn elf koopwoningen gerealiseerd. EĂŠn van de karakteristieke elementen van de school is een lange gang met geglazuurde tegels, die in het ontwerp behouden is en dient om de woningen te ontsluiten. De woonlaag bevindt zich op de begane grond, in de voormalige klaslokalen. Op de zolderverdieping bevinden zich de slaapkamers.
van school naar wonen
HERONTWIKKELING / RESTAURATIE WASSENAAR
PAULUSSCHOOL
MIXX-INN Renovatie te Den Haag A3 Architecten / Haag Wonen Programma: diverse huisvestingsdoelgroepen hotelfunctie leerprojecten horeca kinderdagverblijf begeleid wonen Een voormalig bejaardentehuis wordt herbestemd tot een shortstay facility met diverse functies. De gevel is uitgevoerd in zink en geĂŤmailleerd glas met kleuraccenten eveneens in geĂŤmailleerd glas.
van bejaardentehuis naar short-stay facility
oude situatie
RENOVATIE DEN HAAG
VIJVERZICHT / MIXX-INN
‘t WEEGJE Weegje te ‘s Gravendeel A3 Architecten / HW Wonen Programma: (programma) Tijdens de studie naar nieuwe mogelijkheden voor ‘t Weegje te ‘s-Gravendeel zijn de volgende aandachtspunten naar voor gekomen: - De benadering van de horecagelegenheid op de hoek van t’ Weegje. - De ruimtelijke invulling van de begane grond/ 1e verdieping. - De herinvulling ruimte van de Rabobank locatie met de bibliotheek, programma circa 150 m2. - In de hal, nabij de entree en naast de ingang van de horecagelegenheid, een plek inrichten voor de bibliotheek t.b.v. educatie/leeshoek/dropbox voor uitgeleende boeken. - Een mogelijke plek/balie voor de zorginstelling Zorgwaard in de hal, nabij de entree. - Het ombouwen van de huidige lift (rolstoelgeschikte lift) naar een brancardlift. - In deze ruimte opnemen een plek voor de cultuurhistorische vereniging, met mogelijkheden voor vitrines als afscheiding tussen deze ruimte en de hal. - Huidige plek van de biljartclub naar boven in leegstaande (technische) ruimte. - Oude plek biljartvereniging onderzoeken op mogelijkheden voor 2 huisartsen praktijken. - Ook kan gedacht worden aan ruimte voor bijvoorbeeld een bloemist/kiosk met lectuur e.d. - Aankleding en inrichting hal en verdieping, met speciale aandacht voor de (ruimtelijke) verbinding van de begane grond naar de verdieping. Daarnaast zou de hal geschikt moeten zijn om thema-avonden te organiseren.
CONCEPT IMPRESSIE | begane grond
huisartsenpraktijken
zithoek
restaurant
entree centrale hal
toilet
trap lift
bibliotheek
zorginstelling
tandarts 1e verdieping
ORGANISATIE
FOTO | bestaande situatie
van kantoren naar wonen
ORGANISATIE
IMPRESSIE | begane grond
PLATTEGROND | begane grond
PLATTEGROND | eerste verdieping
IMPRESSIE | eerstegrond verdieping IMPRESSIE | begane
IMPRESSIE | eerste verdieping IMPRESSIE | begane grond
HERBESTEMMING ‘s GRAVENDEEL
‘t WEEGJE
LANDGOED HOOGSTAD Zorghotel te Vlaardingen A3 Architecten / WaterwegWonen
Onderzoek naar het herbestemmen van de historische boerderij op het landgoed Hoogstad, een gemeentelijk monument, tot een zorghotel.
van boerderij naar zorghotel
plattegrond begane grond
plattegrond eerste verdieping
gevelaanzicht
langsdoorsnede
impressies
gevelaanzicht
RENOVATIE ZORGHOTEL VLAARDINGEN
LANDGOED HOOGSTAD
DE DYCKGRAAF Renovatie schuur te Poortugaal A3 Architecten / WBV Poortugaal
herbestemmen van een oude monumentale schuur tot 8 levensloopbestendige appartementen
luchtfoto
oude toestand
van schuur naar wonen
differentiatie
gevelaanzicht
plattegrond (1e verdieping)
doorsnede
het trappenhuis
RENOVATIE SCHUUR POORTUGAAL
DE DYCKGRAAF
FLORIJNCOLLEGE Renovatie- en nieuwbouwproject te Breda A3 Architecten / Het Florijncollege Breda i.s.m. Dhondt Adviesbureau te Breda Programma: renovatie van een deel van een voormalig ziekenhuis twee nieuwe vleugels met leslokalen, aula en garderoberuimte Nieuwbouw en renovatie van een deel van het voormalige Ignatius ziekenhuis ten behoeve van het Florijncollege. Het bestaande deel van het Ignatius ziekenhuis is gerenoveerd en herbestemd voor lerarenkamers en stafruimten. In de kappen zijn twee collegezalen ontworpen. Aan de bestaande bebouwing zijn twee vleugels geformeerd met leslokalen. Deze vleugels hebben een architectuur die qua materiaalgebruik en schaal verwijst naar de bestaande voorbouw. In het middengebied is een nieuwe aula geplaatst met corridors naar de vleugels en een verbinding d.m.v. een garderobe en hal met de bestaande bouw. Deze aula heeft een eigentijdse architectuur met een gevelbekleding van metalen geprofileerde platen.
van ziekenhuis naar school
RENOVATIE- EN NIEUWBOUWPROJECT BREDA
FLORIJNCOLLEGE
DYCKHOVE Haalbaarheidsstudie te Rotterdam A3 Architecten / Stichting Ouderenhuisversting Rotterdam (SOR) Programma: transformeren van 139 twee- en driekamerwoningen tot 68 drie- en vierkamerwoningen 43 parkeerplaatsen Het doel van de studie was het onderzoeken van de mogelijkheden om het complex ‘Dyckhove’ met kleine twee- en driekamerwoningen te transformeren in een complex voor het middeldure segment met ruime drie- en vierkamerwoningen en met voldoende parkeergelegenheid. Het parkeren wordt mogelijk gemaakt door het aanbrengen van een extra parkeerlaag aan de achterkant van het complex.
luchtfoto
van ouderen- naar studentenhuisvesting
bestaande situatie
nieuwe zijgevel
HAALBAARHEIDSSTUDIE ROTTERDAM
DYCKHOVE
gebouwtransformatie & renovatie
DE TOEKOMST Herstructurering te Vlaardingen A3 Architecten / Waterweg Wonen Programma: herdifferentiatie optoppen toevoegen nieuwe entree’s gevelvernieuwing oude toestand De opdracht voor de wijk Holy Zuid-Oost te Vlaardingen bestaat uit cascorenovatie van 6 flatgebouwen, waarvan 2 flats worden voorzien van een laag optopwoningen. De ingrepen bestaan verder o.a. uit het vernieuwen van de entrees, het plaatsen van extra liften en het compleet vernieuwen van de gevels van de woningen, gecombineerd met balkonvergroting.
differentiatie oud / nieuw
HERSTRUCTURERING VLAARDINGEN
DE TOEKOMST
DE COMPONIST & DE DIRIGENT Cascorenovatie te Schiedam A3 Architecten / WoonPlus Schiedam Programma: herdifferentiatie 20 optopwoningen entreeverbetering gevelvernieuwing
Na herverdeling en samenvoegingen van bestaande woningen en het optoppen daarvan, bestaat de nieuwe woningdifferentiatie per flat uit 2 maisonnettes, 4 woon-werk woningen, 28 driekamerappartementen en 10 optopwoningen. De ingrepen omvatten o.a. cascorenovatie met compleet nieuwe gevels, balkonvergroting, liftbijplaatsing, galerijophoging en optoppen.
oude toestand
differentiatie oud / nieuw
CASCORENOVATIE SCHIEDAM
DE COMPONIST
RENOVATIE MENDELWEG Renovatie te Boskoop A3 Architecten / Trifolium Woondiensten Boskoop Programma: Renoveren van appartementen Mendelweg te Boskoop. Langs de westrand van de Mendelweg, tussen wijk en spoorzone, liggen drie flats. Deze drie flats vormen, ondanks hun verschillende typologie een sterke eenheid met elkaar. Deze eenheid ligt in de maat van de blokken, de positie van de blokken ten opzichte van elkaar, maar ook in de architectuur. De samenhang tussen de drie blokken zit met name in de stedenbouwkundige context. Zowel de groenzone tussen woongebouwen en spoor, als de groenzone tussen Mendelweg en blokken, hebben een sterk bindend karakter.
Plattegrond verdiepingen
Door de verschillende manier waarop de blokken met hun plint in de openbare ruimte staat, wordt het onderling verschil tussen de blokken versterkt. Ondanks dat de blokken een eenheid vormen, is het van belang dat hun eigen identiteit houden. Deze eigen identiteit versterken we op twee manieren; door de blokken fysiek los te houden van elkaar, en door de architectuur van het aan te pakken blok anders te benaderen dan de overige twee blokken.
Plattegrond begane grond
Het uitgangspunt voor de renovatie is behoud. Goede functionerende gebouwonderdelen, zoals entree, fietsenberging, (nood)trappenhuis en lift blijven zoveel mogelijk behouden. De kwaliteitsslag wordt gemaakt binnen de woningen. Op een zo efficiĂŤnt mogelijke manier wordt er PLATTEGROND | nieuwe situatie
zoveel mogelijk ruimte toegevoegd. Deze toevoeging zorgt ervoor dat naast ruimere woningen, er in de architectuur een totaal ander beeld ontstaat dan de bestaande flat. De relatie van de begane grondwoningen tot de openbare ruimte wordt versterkt. Deze begane grond woningen krijgen een voortuin en voordeur aan de westkant, en hun tuin aan de oostkant. Het is mogelijk het bestaande voetpad om te leggen naar de andere kant van de straatverlichting. Ook krijgt de plintgevel een impuls met goede woningaanduiding en verlichting. LOCATIE MENDELWEG | Renovatie- openbare ruimte
IMPRESSIE | nieuwe situatie
Wanneer het bestaande gebouw wordt gerenoveerd, kan aan de galerijgevel gebruik gemaakt worden van de bestaande “dubbele� gevel. Er is sprake van een afgesloten galerij, waardoor de woninggevels op de verdiepingen een lage geluidbelasting ondervinden. De achtergevel van de woningen op de begane grond grenst direct aan de buitenlucht. De voorgevel wordt sowieso vernieuwd, door de uitbreiding van het gebouw aan de voorzijde.
SCHETS | nieuwe situatie
RENOVATIE BOSKOOP
DE MENDELWEG
KORRELBETON Nieuwbouw & renovatie te Hoek v. Holland A3 Architecten / WBV Hoek v. Holland Programma: stedenbouwkundige studie ca. 160 woningen renovatie ca. 100 woningen sloop- nieuwbouw Na een stedenbouwkundige analyse van de situatie is een stedenbouwkundig framework opgesteld waarbinnen renovatie en sloopnieuwbouw mogelijk is. Voor de 6 flats gebouwd in het korrelbetonsysteem, zijn de mogelijkheden tot hergebruik en verduurzamen onderzocht. Door verschillende ingrepen en toevoegingen, zijn diverse woningtypen te realiseren. huidige situatie impressie nieuwe situatie
stedenbouwkundig plan ni e
o pb dak
ou
i jd erw v w
ere
e gev
ijd erw ls v
schema: aanpak casco
e
pbo
uw
n
: eel io n o uw opt uitb n e re
uw
o d ak
nie
u
g we
eve
l
ta be s
e a nd
co cas nie
u
g we
e ve
ls : eel j ion galeri op t
RENOVATIE EN NIEUWBOUW HOEK VAN HOLLAND
KORRELBETON
BOEZEMANFLATS Burgermeesterswijk te Maassluis A3 Architecten / MaasDelta Spijkenisse Programma: Renovatie van 4 flatgebouwen met een opsplitsing van de 8 aanwezige maisonnettes naar 16 appartmenten. Oude situatie 104 woningen Nieuw situatie 112 woningen impressie nieuwe situatie Volledige aanpak van het exterieur van 4 flatgebouwen en herinrichting van de binnengebieden.
oude situatie
nieuwe situatie
RENOVATIE MAASSLUIS
BOEZEMANFLATS
gebouwtransformatie herbestemmen van gebouwen mei 2015
A3 Architecten Maaskade 171d 3071 NS Rotterdam t: 010-4113630 www.a3architecten.nl