A3 Architecten woningbouw referentieprojecten
maart 2021
Wim van As
Maaskade 171D Postbus 24325 3007 DH Rotterdam Tel.: 010 411 3630 alg@A3architecten.nl www.A3architecten.nl
“ontwerpen vanuit een sociaal hart”
directeur A3 Architecten Architect
Martijn Graafmans directeur A3 Architecten Architect - Stedenbouwkundige
Introductie Profielschets
Visie
A3 Architecten B.V. is een architectenbureau voor stedenbouw, In de ruim 30 jaar dat het bureau bestaat is er in de architectuur en bouwtechniek dat momenteel uit een 25-tal
architectuur en de techniek, maar ook in de maatschappij
medewerkers bestaat. De leiding berust bij de eigenaren:
veel veranderd. Binnen deze veranderingen blijven de
Wim van As en Martijn Graafmans.
kernwaarden van het bureau een constante, ze komen in al onze ontwerpen naar voren, en vormen de basis van elk
Het bureau is opgericht in 1988 en gevestigd aan de
nieuw ontwerp:
Maaskade 171d op het Noordereiland te Rotterdam. Vakmanschap en techniek als basis van uitvoerbare projecten Het bureau is actief op alle niveaus van het bouwen. Een
Vakmanschap vormt de basis. Deze komt voort uit de kennis
team van stedenbouwkundigen, (interieur-) architecten en
van techniek, maar vooral ook uit ervaring. Deze ervaring
bouwkundigen heeft ervaring in het realiseren van een breed
wordt opgedaan in een sterke betrokkenheid bij het totale
scala aan projecten.
bouwproces. Ook houdt het bureau nauw contact met het onderwijs, en biedt het ruimte aan stagiairs en jonge
Hieronder vallen het ontwerpen en realiseren van
architecten. Hierdoor ontstaat een brede basis van kennis en
stedenbouwkundige studies en plannen, woningbouw in
ervaring.
de sociale en de vrije sector (zowel binnenstedelijke- als uitleggebieden), kantoorgebouwen in de particuliere en
Ontwerpen gericht op de dialoog
overheidssector, bibliotheken, gezondheidscentra, sport- en
Alle ontwerpen dienen een verhaal aan te gaan met hun
recreatieobjecten, winkelcentra, sociaal-culturele centra,
omgeving. Elk ontwerp vertelt op deze manier zijn eigen
kerkelijke centra en bedrijfshuisvesting.
verhaal, maar is tegelijk verbonden met de context. Dit kan een dialoog oud-nieuw zijn, een dialoog openbaarprivé
Ook in het bestaande vastgoed heeft ons bureau ruime
of bijvoorbeeld individu-maatschappij. Maar ook in
ervaring. Renovaties, grootonderhoud aan bestaand bezit van
het proces staat de dialoog centraal. Altijd wordt gezocht
woningcorporaties en beleggers, maar ook transformaties met
naar een optimale verhouding tussen kosten en kwaliteit,
functiewijziging.
of bijvoorbeeld naar een dialoog tussen de verschillende belangen van opdrachtgever, gemeente en gebruiker.
In 2015 werd ons ontwerp voor “Einsteinbaan” in Nieuwegein bijvoorbeeld genomineerd voor de Gulden Feniks, de
Ontwerpen vanuit een sociaal hart
Nationale Renovatieprijs. Bij dergelijke opgaven vormt de
Ontwerpen begint bij een sterk bewustzijn van de context.
bewonersparticipatie een belangrijk onderdeel van het
Dit is natuurlijk de ruimtelijke context, staat het gebouw
ontwerpproces.
binnenstedelijk of in het landschap, maar het betreft hier ook de sociale context. Voor wie bouwen we, en hoe
A3 Architecten is een bureau wat zoekt naar oplossingen.
kan een ingreep de sociale samenhang binnen een wijk
Door projecten niet enkel vanuit de architectuur, maar
versterken. Ook duurzaamheid, de impact van bebouwing
ook vanuit de gebruiker, de sociale kant, de techniek, de
op leefomgeving en maatschappij is een belangrijk aspect
duurzaamheid en de financiële kant te benaderen, realiseren
binnen ons ontwerp. Deze duurzaamheid zit zowel op het
we doordachte projecten, welke in de loop der tijd hun waarde
niveau van flexibel en aanpasbaar ontwerpen tot materiaalen
ook hebben bewezen.
energiegebruik.
Woudagebouw
Nieuwe vaart
ZSW Gouda
De Laren
Bleiswijkstraat
Parkhof Maassluis
ZSW Teldertoren
Inhoud Stedenbouw De Laren » Almere 9 Nieuwe Vaart » Krimpen a/d IJssel 10 De Hoogt » Dongen 14 De Binnenhoven » Dongen 17
Laagbouw
Nieuwe Vaart » Krimpen a/d IJssel 65 De Houttuin » Woerden 68 Parelmoerwijk » Den Haag 73 De Stadspoort » Alpen aan de Rijn 76 Zorgcomplex Groenstraat » Tilburg 78 De Poort » Zoetermeer 81 Schoonhoven-noord » Schoonhoven 84 Guido Gezelle Complex » Bergen op Zoom 86
Dudokweide » Utrecht 20
Duinkwartier » Almere 89
Crispijn van Outgaerden » Dordrecht 23
De Laren toren » Almere 90
Vroondaal Zuid II » Den Haag 24
Crispijn van Outgaerden » Dordrecht 93
Bleiswijkstraat » Rotterdam 28
ONS Blok » Rotterdam Noordereiland 95
Ééngezinswoningen (ZSW) » Gouda 31
Neherkade » Den Haag 96
De Laren » Almere 34
Schipperstraat » Bergambacht 98
Duinkwartier » Almere 38
Talmalaan » Utrecht 101
Westvaartpark » Utrecht 41
CPO Maatpak op het eiland » Rotterdam 103
Paphal » Rotterdam 42
B. M. Telderstoren (ZSW) » Gouda 105
Putsebocht » Rotterdam 47
Druivengaarde » Houten 106
De Rik » Brielle 49
Europalaan » Utrecht 108
Patersweg » Dordrecht 50 Groenstraat » Tilburg 53
Gestapeld Sequoia » Utrecht 56
A3 Architecten
BIM 113 Bewoners 114 Duurzaamheid 117
Blinkert » Capelle a/d IJssel 61
Dudokweide
ONS blok Rotterdam
6
7
referentieprojecten
Stedenbouw
8
Ensembles
Stedenbouwkundige doorsnede
Zoals we met het stedenbouwkundig plan richten op het versterken van de uitgangspunten en de samenhang, zo doen we dat ook met de architectuur. We creeëren ensembles. De basis voor de ensembles ligt in twee architectonische principes; het vlak met gaten, of het grid. Per blok wordt een principe toegepast, welke het blok bindt, maar tegelijk het
onderscheid tussen de blokken zichtbaar maakt. Deze binding wordt verder versterkt door kleur- en materiaalgebruik. Binnen deze basis is er genoeg mogelijkheid om de parcelering en de individuele expressie tot uiting te laten komen.
Door parkeren en rijloper in een materiaal te houden ontstaat een rust in het straatbeeld, ondiepe voortuinen zorgen voor een sterke relatie tussen wonen en straat, terwijl de hagen toch voldoende privacy bieden. Door het tweezijdig parkeren wordt het blik “eerlijker” over straat verdeeld. Plekken waar de achterpaden grenzen aan de straat worden geaccentueerd door groenplekken met bomen.
9
locatie Almere opdrachtgever De Alliantie, i.s.m. Trebbe type opgave nieuwbouw status in ontwikkeling omvang 28 appartementen en 74 ééngezinswoningen
De Laren Stedenbouwkundig ontwerp Het plan voor De Laren ligt binnen Almere Haven. Dit deel
vormt het element, maar binnen deze wand, gevormd door
wordt gekenmerkt door haar groene karakter. Hierbinnen
lange blokken, zijn de individuele woningen duidelijk leesbaar.
liggen woonvelden met een kleinschalige, dorpse structuur.
- Intiem karakter van de woonstraten; De woonstraten krijgen in contrast tot het wonen aan het park
De uitgangspunten
een intiem karakter. Smalle profielen en lage gootlijn zorgen
De stedenbouwkundige opzet van de deelgebieden D en F
voor een meer besloten sfeer dan langs de parkrand.
is afgestemd op dit kleinschalig en groen karakter van zijn
- Het groene karakter;
omgeving. Binnen de verschillende deelgebieden zijn een
Grote groene structuren vormen de kamers waarbinnen de
aantal belangrijke bindende factoren aanwezig. Dit zijn:
verschillende velden liggen. Door aandacht voor groene
- Wonen aan het sportpark;
erfscheidingen en hagen worden deze woonvelden verankerd
De woningen langs de rand van het sportpark vormen de
aan de groene hoofdstructuur.
statige overgang tussen park en woongebieden. De wand
De Laren » Almere ˆ impressie ‘dorps straatje’‹ vogelvlucht de Laren ‹ opbouw stedenbouw en ensemble
10
Nieuwe Vaart » Krimpen a/d IJssel ˆ oude stedenbouwkundige situatie ˇ stedenbouwkundige situatie »‹ binnengebied blok 1 en 2 ˇ binnengebied blok 3 en 4 › binnengebied blok 7 en 8
11
locatie Krimpen a/d IJssel opdrachtgever Quawonen type opgave nieuwbouw status opgeleverd, 2012 omvang 186 nieuwbouwwoningen
Nieuwe Vaart
intensiveren van de bebouwde omgeving Het plan “Middenwetering” is een grootschalige
de binnengebieden en legt een sterke relatie tussen het
binnenstedelijke herstructurerings- en verdichtingsopgave.
park en de aangrenzende wijk. Het integrale plan geeft een
Door het doorzetten van het park over de half verdiepte
kwaliteitsimpuls aan openbare ruimte en woonomgeving
parkeerkelders verschuift de parkrand tot tegen de
alsmede aan het woningaanbod.
nieuwbouw. Deze nieuwbouw versterkt de identiteit van
12
13
14
locatie Dongen opdrachtgever WBV Vieya | Cascade type opgave stedenbouw status uitgevoerd omvang 44 appartementen en grondgebonden woningen
De Hoogt stedenbouwkundig plan te Dongen Nieuwbouw grondgebonden woningen en appartementen
plan, en zet de looierij op een podium. De invulling van het
gesitueerd rond de behouden looierij binnen het historisch
plan, en zijn hoofdstructuur wordt bepaald door de historische
centrum van Dongen.
structuur van stichten (paden naar de achtererven). De bebouwing sluit aan op de schaal van het achtergebied. De
Samen met Vieya, de Heemkundekring en de gemeente
ontwikkeling van Dongen, van kleinschalig agrarisch naar
hebben wij binnen het historisch centrum van Dongen het
grootschalig industrieel, is in het plan nog duidelijk voelbaar
stedenbouwkundig plan De Hoogt gemaakt.
en waarneembaar.
Binnen het plan neemt de bestaande looierij een belangrijke plek in. Het hiervoor gelegen plein vormt de kern van het De Hoogt » Dongen › impressie totale plan › stedenbouwkundige analyse
randen
zichtlijnen
In deze analyse van de randen wordt het verschillende karakter van de plangrenzen duidelijk. Deze verschillende karakters vormen het uitgangspunt voor de bebouwing van het plangebied langs de Hoge Ham, de Bolkensteeg en de Min. Aalberselaan.
Het plangebied ligt op een markante plek met veel zichtpunten. Deze zichtpunten leveren interessante doorkijkjes vanuit het achtergebied en verankeren het plangebied aan de bestaande omgeving.
15
structuurkaart
inrichting
In deze kaart zijn de belangrijke elementen uit de analyse verwerkt tot een structuurkaart, welke de randvoorwaarden schetst. De N-Z structuur is dominant en wordt gevormd door de twee stichten. De OW verbinding is hieraan ondergeschikt. (een lv verbinding met de Bolksteeg is wel wenselijk).
De looierij en de mansardegevel van de oude ontginningshoeve en woning/ werkplaats vormen twee belangrijke wanden van de openbare ruimte. Ook vormen zij de blikvangers vanaf de Hoge Ham, de Bolkensteeg en de Min. Aalberselaan het plangebied in.
OVERZICHT BASIS
4.2013
16
Beeld: Diederendirrikx architecten
historische structuur en gelaagdheid
structuurkaart
De historische structuur en de ontwikkeling van het plangebied vormen de onderlegger voor de nieuwe structuur. De NZ richting is dominant aanwezig, de OW meer ondergeschikt.
In dit plan loopt de openbare ruimte door in de binnengebieden. Deze twee plekken, met elk een eigen karakter, zijn met elkaar verweven. Het huidige parkeerterrein voor de Aldi, met zijn schrale uitstraling, heeft dus ook een impact op het plangebied, maar ook op het centrumgebied.
17
locatie Dongen opdrachtgever WBV Vieya | cascade type opgave stedenbouw status in ontwikkeling omvang 33 appartementen en grondgebonden woningen
De Binnenhoven » Dongen ‹ overzicht totale plan ‹ stedenbouwkundige analyse ˇ impressie
De Binnenhoven stedenbouwkundig plan te Dongen
Een van de belangrijkste elementen van het plan, is dat het
inrichting van belang. Dit plein moet een beslotenheid en een
plan zich niet volledig tot de plangrenzen vult. Dit geeft de
mate van privé uitstralen, maar toch openbaar zijn. Dit kan
mogelijkheid om het bestaande parkeerterrein uit te breiden,
versterkt worden door het situeren van de appartementen in
en om zowel parkeren als ruimtelijke kwaliteit aan de rand
het Gerba Windsor gebouw direct aan de openbare ruimte.
toe te voegen. Op deze manier wordt het plan als het ware verweven in zijn omgeving.
Hoge Ham: Het kavel aan de Hoge Ham krijgt een invulling aansluitend
Binnengebied:
bij het individuele karakter van de panden aan de Hoge
Volume refererend aan de grootschalige historische
Ham. Wel zoekt het aansluiting in volume, materialisatie
bebouwing, georganiseerd rond een besloten binnengebied.
en kapvorm. Het volume van de bebouwing sluit aan op de
Hierdoor krijgt deze plek het intieme karakter van een hofje.
bestaande korrel, twee of drie lagen met (schuine) kap.
Deze plek sluit aan op het gebied rond het gebouw van Gerba
Behoud van Oud:
Windsor. Dit gebied is meer openbaar van karakter. Dit plein
De voorgevel van Gerba Windsor, welke nu een mooi accent
verbindt het plangebied zowel met de Hoge Ham als met
geeft aan het doorzicht vanaf de Hoge Ham het plangebied
het binnengebied naast de Aldi. Met name in dit deel is de
in, blijft behouden.
Beeld: Diederendirrikx architecten
18
19
referentieprojecten
laagbouw
20
locatie Utrecht opdrachtgever Plané Vastgoed type opgave nieuwbouw status opgeleverd omvang 13 patiowoningen
Dudokweide 13 patiowoningen Leidschen Rijn Dertien bijzondere bungalowvilla´s in de stijl van Dudok. Gelegen aan de westkant van de wijk, tegenover een park en in de ’groene vallei’ die dwars door Hoge Weide loopt. De bungalowvilla´s zijn gesitueerd rond een besloten hofje of binnentuin, waar bewoners tevens kunnen parkeren. Deze opzet in combinatie met de architectuur geeft de Dudok Weide een geheel eigen karakter.
Dudokweide » Utrecht ˆoverzicht totale plan › detail van de gevel ˇ overzichtsfoto
21
22
23
locatie Dordrecht - Crispijn opdrachtgever Trivire / Era contour type opgave nieuwbouw status opgeleverd omvang 53 appartementen en ééngezinswoningen
Crispijn van Outgaerden nieuwbouw ééngezinswoningen
Crispijn van Outgaerden » Dordrecht ˆ straatgevel ‹ hoekwoning ˇ fragment tuitgevel
24
locatie Den Haag opdrachtgever Roosdom Tijhuis type opgave nieuwbouw status in ontwikkeling omvang 120 woningen
Vroondaal Zuid II nieuwbouw van 120 woningen Dit plan van luxe nieuwbouw woningen bestaat uit twee delen, de statige Parklaan en de groene binnenlus die met elkaar verbonden zijn. De woningen staan aan een brede laan met een mooie groene strook en worden begeleid door statige bouwblokken. De woningen openen zich naar de groene laan door middel van mooie erkers. Deze sluiten aan bij zorgvuldig vormgegeven metselwerk woningen, waarbij architectonische elementen uit de vooroorlogse periode van Den Haag gecombineerd zijn met elementen uit een meer landelijke architectuur. Hierdoor ontstaat een eigentijds, sjiek beeld, wat het voorname karakter van de laan op een mooie manier ondersteund. De woningen in de groene lus sluiten wat meer aan op het landelijk karakter. De voornamelijk tweeonder-een kappers met garages geven een open karakter aan het gebied. Ook hier worden mooie metselwerkdetails gecombineerd met stijlelementen uit de vooroorlogse Haagse architectuurperiode. Echter wordt door de keuze van metselwerk en de kleurstelling meer het landelijk karakter benadrukt. De groene lus is omzoomd door water en de woningen krijgen in de achtertuin een steiger voor recreatiemogelijkheden of een bootje. In dit gebied ligt ook het Hofje. Deze woningen zijn gesitueerd rond een intiem binnen gebied. Elementen als rode luiken en een plint uitgevoerd in keimwerk refereren aan de oude Haagse en Leidse hofjes, waar een bijzonder woonklimaat ontstaat.
Vroondaal Zuid II » Den Haag › impressie
25
26
avel 103
27
ˆ stedenbouwkundig plan ‹ impressie ˇ woning doorsnede
Kavel 102
Kavel 106
Rechter zijgevel
+10263 bk nok
+5820 bk afwerkvloer
+2920 bk afwerkvloer
+0 = Peil
Doorsnede AA
28
Bleiswijkstraat » Rotterdam ‹ Overzicht ingrepen ˇ foto van de nieuwbouw
29
locatie Bleiswijkstraat, Rotterdam opdrachtgever Havensteder (PWS) type opgave nieuwbouw & renovatie status opgeleverd (2011) omvang 23 woningen
Bleiswijkstraat renovatie en nieuwbouw 23 woningen Diverse woningen aan de Bergstraat, Bleiswijkstraat en Bergweg stonden (al jarenlang) leeg of werden gekraakt. De leegstand had een zeer negatieve uitstraling op het woonen leefklimaat binnen dit gebied (nabij de Noordsingel). Het plan, met zowel renovatie, restauratie en sloop- nieuwbouw, voorziet in een levendige en gedifferentieerde woonomgeving met woningen voor o.a. gezinnen en studenten.
30
31
locatie Gouda opdrachtgever Woonpartner Midden-Holland / Trebbe west type opgave nieuwbouw status geplande oplevering 2018 omvang 64 ééngezinswoningen (mix huur & koop)
Zuidelijk Stempel West 42 ééngezinswoningen
Het plangebied is gelegen in Gouda
De belangrijkste ontwerpopgave
Oost. Deze na-oorlogse wijk bevat
lag in een afgewogen keuze van de
met name middelhoogbouw portiek-
op het eerste gezicht tegenstrijdige
etage woningen. De blokken liggen
kernpunten; samenhang en eigen
in open stempels in het groen. De
identiteit. Naast de voorstellen uit het
dragers van het plangebied zijn
beeldkwaliteitsplan om de samenhang
lange groene assen en waterlopen.
te bewerkstellingen, zoeken wij
De kern opgave voor de ZSW ligt in
aanvullend ook naar een zekere binding
het handhaven en versterken van de
in de architectuur. Deze bindende
aanwezige landschappelijke kwaliteiten
elementen liggen met name op het vlak
en het geven van een impuls aan de
van materiaalkeuze en detaillering. Het
architectuur en woningtypologie.
metselwerk wordt ‘om-en-om’ verdiept
De opgave maakt onderdeel uit van de
gemetseld en er wordt gevarieerd met
grotere ontwikkeling om Gouda Oost te
kleur stenen. Deze details komen in alle
revitaliseren, een afgewogen keuze van
blokken terug en zorgen zo op subtiele
de op het eerste gezicht tegenstrijdige
wijze voor extra samenhang tussen
kernpunten; samenhang en eigen
de blokken. Tegelijk versterken ze per
identiteit.
blok de in het beeld-kwaliteitsplan gevraagde uitgangspunten en daarmee de eigen identiteit van de blokken.
Ééngezinswoningen (ZSW) » Gouda ˆ totale plangebied ‹ blok 2 ˇ blokken 3 en 4
32
33
34
locatie Almere opdrachtgever De Alliantie, i.s.m. Trebbe type opgave nieuwbouw status in ontwikkeling omvang 28 appartementen en 74 ééngezinswoningen
De Laren nieuwbouw van 74 ééngezinswoningen Ensembles
De woningen in de “Dorpse straatjes” refereren aan
De uitgangspunten van het stedenbouwkundig plan zijn
de groene dorpsstraatjes in de oude tuinsteden.
sterk; Het voornaam karakter van de rand, intiem karakter
Verspringende gootlijnen, een plint in een mooie steen, rijke
woonstraat, een zorgvuldige inbedding in het groen en een
metselwerkverbanden bij entreepartij, luifels en dakkapellen
goede aansluiting op de omliggende structuren. Het is
geven een los en informeel karakter aan het blok, zonder dat
echter maar een klein plan, wat deels over twee locaties ligt.
dit uit elkaar valt in losse elementen.
Geen details, maar juist het stedenbouwkundig plan vormt
De woningen langs het sportpark krijgen een voorname
de basis van de kwaliteit. Door dit stedenbouwkundig plan
uitstraling. Hier is de balans gezocht tussen de
te optimaliseren, en de architectuur ingetogen te houden,
stedenbouwkundige wand langs het sportpark, en de
worden de geformuleerde ambities op een heldere manier
perselering van de woningen. Door te spelen met goothoogte,
zichtbaar gemaakt, zonder dat de samenhang verstoord wordt
luifels en raamkaders ontstaat een levendig gevelbeeld, wat nog steeds als wand naar het sportpark functioneert.
De Laren » Almere ˆ ˆ vogelvlucht de Laren ˆ impressie › impressie » impressie ‘laanwoningen’
35
36
37
38
locatie Almere opdrachtgever Trebbe type opgave nieuwbouw status opgeleverd
Duinkwartier nieuwbouw woningen te Almere
Duinkwartier » Almere ˆ stedenbouwkundige situatie › ééngezinswoningen ˇ goedhuurwoningen
39
40
41
locatie Utrecht opdrachtgever Plegt-Vos West Utrecht type opgave nieuwbouw status in ontwikkeling omvang 54 woningen
Westvaartpark 54 nieuwbouw woningen te Hazerswoude Duurzaamheid is de basis voor het plan, waarbij alle woningen 0-op de meter worden gerealiseerd. Voor de elektrische auto’s worden voorzieningen getroffen om ze d.m.v. zonnepanelen van energie te voorzien terwijl ze geparkeerd staan in het gebied. Het gebied waar de woningen worden gerealiseerd is een natuurlijke poldergebied omgeven door water en bereikbaar middels een brug. Deze kenmerken zijn bewust doorgetrokken in het plan. Er is daarom gekozen om de woningen zoveel mogelijk met hun tuinen naar het water toe te oriënteren. In het midden van het plan staat een groen gebied die met verschillende functies voor de toekomstige bewoners ingevuld kan worden, tevens bevordert dit groengebied de wateropvang in het plan. Er worden verschillende type woningen gerealiseerd, van sociale bebos, rijtjeswoningen tot tweekappers en vrijstaande woningen. Deze woningen worden in een luxe jaren 30 stijl vormgegeven waarbij de interactie met de straat en het water bewust door het hele plan wordt gestimuleerd door middel van erkers, doorgetrokken luifels en grote raampartijen. Ook de kopgevels worden hiervoor zorgvuldig ontworpen zodat vanuit de Gemeneweg een kwalitatieve en waardevolle aanzicht ontstaat van het gebied. Een mooi palet aan metselwerk en een zorgvuldige, rijke detaillering zorgt voor een sterke relatie tussen de verschillende woonblokken onderling.
Westvaartpark » Utrecht ˆ stedenbouwkundige plan ‹ impressie
42 locatie Rotterdam opdrachtgever Woonstad Rotterdam type opgave nieuwbouw status start bouw medio 2021 omvang 86 eengezinswoningen
Paphal Nieuwbouw 86 eengezinswoningen te Pendrecht In het zuid-oosten van Pendrecht (tussen de Plein 1953 en de metrostation Slinge) worden twee identieke ‘buurtjes’ (stempels) ook wel Tiengemeten Midden genoemd opnieuw ontwikkeld. Zoals heel de wijk kenmerkt Tiengemeten Midden zich ook door karakteristieke naoor¬logse architectuur en stedenbouw. Echter zijn deze twee stempels afwijkend t.o.v. de kenmerkende ‘Pendrecht-stempels’. Niet de evenwichtige heldere composities van blokken, looppaden en groenpartijen, maar meer in een zichzelf gekeerde buurt met stenige inrichting. Dit zorgt niet voor woonkwaliteit en sociale veiligheid die zo kenmerkend is voor Pendrecht Het huidige plangebied bestaat uit een combinatie van 56 eengezinswoningen en 96 galerijwoningen (allen sociale huur). Het geheel zal getransformeerd worden naar een geheel grondgebonden programma. 48 van de 56 bestaande eengezinswoningen worden grootschalig gerenoveerd. De galerijblokken bleken niet meer te kunnen voldoen aan de huidige woonwensen en worden (net als 8 eengezinswoningen) gesloopt om plaats te maken 86 nieuwe (sociale) eengezinswoningen. Samen met Woonstad en de gemeente Rotterdam is gezocht naar een nieuwe stedenbouwkundige en architectonische invulling. Waar in de oude situatie doorgaand verkeer en parkeren de binnengebieden vormden, is er nu vooral plaats gemaakt voor autovrije, groengebieden en speelplekken. De nieuwbouw en renovatie zijn samenhangend ontworpen met eenvoudige volumes met heldere rustige gevelindelingen met veel aandacht voor gevelplastiek. Beige baksteentinten en accenten met doorgaande rollagen en prefab gevelbanden sluiten aan bij de kenmerkende architectuur van de wijk Pendrecht. Doorgaande rollagen, reliefstenen en nestkasten vormen accenten in de gevel.
Paphal » Rotterdam › impressie
43
44
ˆ stedenbouwkundig plan › gevelbeelden ˇ impressie
45
46
47
locatie Putsebocht, Rotterdam opdrachtgever | afnemer RIZ Bouw | Woonstad Rotterdam type opgave nieuwbouw status opgeleverd omvang 50 woningen
Putsebocht
vervangende nieuwbouw
Aan de Putsebocht te Rotterdam zijn de bestaande woningen gesloopt om plaats te maken voor in totaal 50 woningen. De woningen zijn verdeeld over 2 stroken bebouwing. De hoeken zijn verbijzonderd met hoogte accenten en franse balkons. Parkeren gebeurd in hoven binnen de blokken, verscholen achter een gemetselde erfafscheiding met een poort.
Putsebocht » Rotterdam ˆ accentuering van de entrees in de gevel › plattegronden van een tussen woning ‹ rijk gedetailleerd metselwerk
48
locatie Brielle opdrachtgever | afnemer did vastgoedontwikkeling en Van Omme & De Groot type opgave nieuwbouw status in ontwikkeling omvang 21 woningen
De Rik Hofwoningen
Op een beschut veldje naast de Bedevaartkerk Martelaren van Gorcum te Brielle is een plan ontworpen dat voorziet in 21 woningen, gelegen rond een autovrij gemeenschappelijk hof. De woningen zijn met grote open delen zoveel mogelijk op de hof georiënteerd. Parkeren is aan het begin van het kavel gelegen, zoveel mogelijk in de hoeken, verscholen achter het groen. Op een enkele plaats zijn de woningen verbijzonderd. De hoekwoningen aan het begin van de hof zijn iets hoger en staan iets verder naar voren. De middelste twee woningen in het achterste blok, in de as van de hof, hebben een dwarskap en staan iets de hof in. De woningen zijn uitgevoerd in een sjieke witte steen en staan op een plint van donker bruin metselwerk. Dit metselwerk wordt ook gebruikt in de brug en het hekwerk met toegangspoort tot de hof. De kozijnen hebben een donker grijze kleur, evenals het gietijzeren hek en de toegangspoort
49
De Rik » Brielle ‹ schets ontwerp ˇ impressie
50
locatie Oud-Krispijn, Dordrecht opdrachtgever Trebbe | Gemeente Dordrecht type opgave nieuwbouw status opgeleverd omvang 76 ééngezinswoningen
De bloei van Krispijn 76 ééngezinswoningen te Dordrecht Het plan “de bloei van Krispijn” ligt op een bijzondere plek.
frans balkon op de verdieping en dakterrassen op de tweede
Het vormt de overgang tussen de oude binnenstad en de
laag zorgen voor een lichte en ruime plattegrond, en een
nieuwere uitbreidingswijken. Deze bijzondere plek komt tot
sterke relatie met zijn groene omgeving. De dakterrassen in
uiting in een bijzondere architectuur. Deze kenmerkt zich aan
combinatie met de verbijzondering ter plaatse van de koppen
de ene kant door de openheid en lichtheid van de naoorlogse
leveren een interessant en afwisselend gevelbeeld op. Ook
woningbouw, en aan de andere kant een rijkheid aan
materiaalgebruik is zorgvuldig afgestemd op de wijk. Het
metselwerkdetails, bijzondere entrees en kopgevels met erkers
metselwerk is fris en tegelijk warm van tint, en door het op een
van de vooroorlogse woningbouw. Ook de stedenbouwkundige
verschillende manier verwerken van een steentype ontstaat
opzet is bijzonder. Op de binnengebieden wordt een deel van
een mooi en zorgvuldig palet.
het parkeren opgelost, zodat de straten autoluw en groen blijven. Aan deze straten liggen de diepe voortuinen, welke een mooie groene overgangszone naar de woningen vormen. Samen met de diepe achtertuinen worden deze kwaliteiten maximaal ingezet. Openslaande deuren naar de voortuin, een
Patersweg » Dordrecht ‹ situatie plattegrond › impressie ˇ vogelvlucht
51
52
53
locatie Tilburg opdrachtgever ASVZ type opgave nieuwbouw status in ontwikkeling omvang 10 woningen
Groenstraat nieuwbouw 10 ééngezinswoningen te Tilburg Als onderdeel van de hersturcturering van het terrein aan de Groenstraat met o.a. een zorgcomplex, zijn een 10- tal grondgebonden woningen gerealiseerd waardoor de woonfunctie aan de Groenstraat wordt versterkt. De inrichting van het terrein krijgt het karakter van een woonhof met veel groen maar ook voldoende parkeergelegenheid.
Groenstraat » Tilburg ‹ gevelaanzicht totaal ˇ impressie
54
55
referentieprojecten
gestapeld
56
locatie Utrecht opdrachtgever SSH type opgave sloop- / nieuwbouw status opgeleverd omvang 318 kamers
Sequoia nieuwbouw van 318 studentenwoningen In opdracht van SSH ontwierp A3 Architecten Gebouw 1,
gelijk aan de bestaande keldervloer van de KPN toren en
genaamd ”Sequoia”, van de campus ‘De Kwekerij’ op het
zal daarom als ondervloer voor de nieuwe funderingsplaat
voormalige KPN terrein langs de Burgemeester Fockema
dienen.
Andreaelaan. De toren ”Sequoia” bevat in totaal op de verdiepingen De campus is bestemd voor de huisvesting van studenten en
318 zelfstandige woonunits en 32 collectieve keukens. De
starters in diverse gebouwen. De campus is een verzameling
begane grond wordt voorzien van facilitaire functies met
van gebouwen welke met een alzijdig geprogrammeerde plint
een hoofdentree aan het toekomstige campus plein en een
een actieve buitenruimte creëert onder andere met horeca,
verhuisentree aan de Burgemeester Fockema Andreaelaan.
studieruimten en andere algemene voorzieningen.
De kelder bevat stallings- en techniekruimten. Op de begane grond en in de kelder is 2 maal een ruimte van 150 m2 voor
”Sequoia” is het eerste gebouw dat ontwikkeld wordt.
KPN bestemd.
Oorspronkelijk was het plan opgezet als transformatie van
Sequoia » Utrecht
de bestaande KPN toren. Dit idee is losgelaten. Er wordt een nieuw plan gemaakt waarbij de fundering van de bestaande
ˆˆ oude situatie ˘ situatie campus › de nieuwe gevel
toren hergebruikt wordt. Het grondwaterpeil ligt ongeveer
Burgemeester Ter
Pelkwijklaan
Burgemeester Fockema Andreaelaa
57
58
59
ˆˆ voorgevel fragment nieuw ˆ kopgevel fragment nieuw › entree nieuw ‹ gevelaanzicht nieuw
60
61
locatie Capelle a/d IJssel opdrachtgever De Vries & Verburg type opgave nieuwbouw status architectenselectie omvang 190 woningen
De Blinkert 180 appartementen te Capelle a/d IJssel Het plan omvat vier woongebouwen en een HUB, alzijdig georiënteerde objecten met een eenvoudig ontworpen hoofdvorm in een parkachtige setting. De onderste drie à vier bouwlagen van de gebouwen zijn afwijkend vormgegeven van de lagen daarboven en hebben een sterke relatie met het maaiveld. Door kozijnen van vloer tot plafond is er optimaal uitzicht richting het maaiveld en vice versa. Daarnaast zijn op de begane grond, naast de entree’s en collectieve fietsenbergingen, vooral veel woningen gepositioneerd. De lagen daarboven krijgen een meer stedelijke schaal. De massa is kleiner dan de plint en trapt dus terug. De hoofdvorm blijft eenvoudig, een kleiner blok op een groter blok. De kleurstelling is afwijkend van de onderbouw. Hier is minder detail in af te lezen en gaat het meer om het ‘gebaar’ de vorm, plasticiteit van het volume. De kozijnen zijn meer horizontaal vormgegeven en bieden volop uitzicht op de omgeving. Alle entrees van de woongebouwen en de ontmoetingsruimte in de HUB zijn gelegen aan en/of gericht op de langzaam verkeersroute die dwars door het plan loopt. De entree’s zijn zo duidelijk zichtbaar en herkenbaar en zorgen tevens voor korte looplijnen naar de HUB met het parkeren Blinkert » Capelle a/d IJssel ‹ hoog blok ˇ laag blok
62
ALZIJDIG eenvoudige hoofdvorm gestapelde blokken
BOVENBOUW 3 -9 lagen relatie met stad
PLINT 4 lagen relatie met maaiveld
ˆ ontwerpschema’s ‹ stedenbouwkundig plan › vogelvlucht ˇ impressie
63
64
65
locatie Krimpen a/d IJssel opdrachtgever Quawonen type opgave stedenbouw, nieuwbouw status opgeleverd omvang 186 nieuwbouwwoningen
Nieuwe Vaart nieuwbouw van 186 appartementen
Het plan “Middenwetering” is een grootschalige binnenstedelijke herstructurerings- en verdichtingsopgave. Door het doorzetten van het park over de half verdiepte parkeerkelders verschuift de parkrand tot tegen de nieuwbouw. Deze nieuwbouw versterkt de identiteit van de binnengebieden en legt een sterke relatie tussen het park en de aangrenzende wijk. Het integrale plan geeft een kwaliteitsimpuls aan openbare ruimte en woonomgeving alsmede aan het woningaanbod.
Nieuwe Vaart » Krimpen a/d IJssel ‹appartementengezienvanafdeRondweg » ‹ galerij en trappenhuis » ˘ overzicht gezien vanaf de Rondweg » › entrees gelegen aan de binnengebieden
66
67
68
2
DE HOUTTUINEN APRIL 2020
3
STEDENBOUWKUNDIGE OPZET
locatie Woerden opdrachtgever Groenwest type opgave transformatie status in ontwikkeling omvang 80 appartementen
De Houttuin transformatie te Woerden In Woerden, op de voormalige locatie van het FNV gebouw wordt een nieuwbouwplan gerealiseerd. Door een integraal planproces is, op een steenworp afstand van het station, een autoluw gebied gerealiseerd met een slim mobiliteitsconcept. Het plan laat een ensemble van zeven gebouwen zien, zes woongebouwen en een HUB die onderling overduidelijk familie van elkaar zijn. Het zijn losse alzijdig georiënteerde objecten met een eenvoudig ontworpen hoofdvorm in een parkachtige setting, geïnspireerd door de historische polderlandschap structuur van het gebied. Door de positie van de gebouwen ontstaat een gevarieerde en gedifferentieerde tussenruimte, die sterk bijdraagt aan de woonkwaliteit van het gebied. Een mooi palet aan metselwerk, met een basis van vier aardse steenkleuren en een zorgvuldige en rijke detaillering, zorgt voor een sterkere relatie tussen de blokken onderling De gebouwen, hebben allemaal platte daken, variëren in bouwhoogte en ook binnen de blokken wordt gevarieerd met verhoudingen door middel van setbacks. Dit resulteert in een dynamisch samenhangend ensemble. De gebouwen zijn zo gepositioneerd dat ze spannende zichten door het gebied heen formeren, hetgeen voor de bewoners ook mooie uitzichten genereert. Het hoogste gebouw is op de hoek tussen de Houttuinlaan en de Polanerbaan geplaatst. Hier is de meest prominente plaats aan het water met zicht op de oude binnenstad van Woerden en het past het beste op hoger schaalniveau langs de Polanerbaan. De Houttuin » Woerden › impressie ˆ stedenbouwkundige plan
69
70
71
De gebouwen hebben een sterke relatie met het maaiveld. Door kozijnen van vloer tot plafond te integreren is er een optimaal uitzicht richting het maaiveld en vice versa. Daarnaast zijn er vooral veel woningen op de begane grond, naast de entrees en collectieve fietsenbergingen, gepositioneerd. Zo is de onderste laag rondom interessant en zijn er geen blinde gevels, maar juist levende plinten. De woonkamers liggen mooi op de hoeken waardoor deze aan twee zijden licht en uitzicht hebben. Balkons en terrassen zijn zoveel mogelijk op het zuiden georiënteerd met een vloeiende overgang naar de buitenruimte. Alle entrees van de woongebouwen en de ontmoetingsruimte in de HUB zijn gelegen aan en/of gericht op de langzame verkeersroute die door het plan loopt. De entrees zijn zo duidelijk zichtbaar en herkenbaar en zorgen tevens voor korte looplijnen naar de HUB met het parkeren, Deze HUB wordt een toonbeeld voor duurzaamheid en circulair bouwen. Op het dak van de HUB is ruimte voor PV-panelen. Veel elementen van het bestaande te slopen FNV gebouw worden hergebruikt in de gevel. Dit in combinatie met veel groenvoorziening en klimplanten maakt het gebouw echt een eyecatcher in het gebied.
72
73
locatie Moerwijk, Den Haag opdrachtgever | aannemer Vestia | WOM | Van Wijnen type opgave nieuwbouw status in ontwikkeling omvang 300 woningen
Parelmoerwijk vervangende nieuwbouw
De wijk Moerwijk te Den Haag is herkenbaar als wederopbouwgebied met sporen van vooroorlogse architectuur en stedenbouw ontworpen door Dudok. Doordat de architectuur in slechte staat is, worden de gebouwen aan deelgebied de Ulenpasstraat gesloopt. De architectuur wordt op een historiserende manier teruggebouwd en met de nieuwe plaatsing van de blokken wordt de stedenbouw van de originele plannen van Dudok versterkt. Stedenbouwkundig vormt de Ulenpasstraat een driedelig ensemble waarbij het metselwerk eenheid brengt op gebouwniveau. Binnen de Ulenpasstraat worden twee bestaande gebieden gegroepeerd die herkenbaar zijn door dakvorm. De blokken grenzend aan de Ulenpasstraat herleiden daarom naar deze gebieden en specificeren in dakvorm en detail naar het achtergebied. Het nieuwe ontwerp van de appartementengebouwen bevat oude systematiek en kenmerkende architectonische elementen van Dudok die op eigentijdse manier zijn geïnterpreteerd en vertaald. Typisch voor Dudok is de duidelijke driedeling in het gebouw met een begane grond, middendeel en bekroning. Deze wordt in het nieuwe ontwerp vertaald door een hoge plint die zowel praktisch als esthetisch verantwoord is. Door de fietsenbergingen inpandig en dubbellaags te hebben opgelost, is de begane grond hoger dan gemiddeld en geeft dat een statig binnenkomen in de entree. Door de hoogte is de mogelijkheid gecreëerd de woningen in de plint op te tillen zodat deze een mooi uitzicht hebben over de Ulenpasstraat. Verder brengen we met de witte kaders rondom de loggia’s de typerende Dudok ritmiek en groepering van gevelonderdelen terug. De kleurstelling van het metselwerk is typisch Dudok geel. De witte steen onder de dakrand benadrukt de bekroning van het gebouw. De woonruimtes zijn op het water georiënteerd en hebben een sterke relatie tussen interieur en exterieur. De detaillering van de ramen versterken dit principe doordat de draaiende vierkante delen van de kozijnen zichtlijnen creëren vanaf sta- en zithoogte. De appartementengebouwen verspringen van elkaar waardoor de kopgevels markanter zijn vanaf de hoofdstraat, de Middachtenweg. De kopgevels hebben met ronde lichtornamenten. Een kenmerkend Dudok signatuur die ’s avonds een baken vormt in Moerwijk. Parelmoerwijk » Den Haag ‹ koopappartementen ˆ totale plangebied
74
75
‹ Impressie vanaf Ulenpasstraat › Impressie vanaf Ulenpasstraat ˇ Impressie vanaf Middachtenweg
76
locatie Alphen aan de Rijn opdrachtgever | afnemer Roosdom Tijhuis | Syntrus Achmea type opgave nieuwbouw status realisatie in 2017 omvang 50 appartementen
De Stadspoort nieuwbouw van 50 appartementen
Op de hoek van de Oranje
de nieuwbouw aan de overzijde. De
Nassausingel en de Thorbeckestraat,
driedeling wordt ondersteund door de
de nieuwe entree voor het centrum van
verschillende kleuren metselwerk, en
Alphen aan den Rijn, komt een nieuw
door de verschillende architectuur van
appartementenblok.
de bouwdelen. De mooie ruime entree
Het blok is opgebouwd uit drie
over twee lagen en de uitkragende en
volumes, welke aansluiten bij hun
verspringende buitenruimtes op de kop
omgeving. Het middelste blok gaat
van het overhoekse blok geven een
hoger op, en vormt de aansluiting met
extra verbijzondering.
De Stadspoort » Alpen aan de Rijn ˆ interieur entree ‹ plattegrond eerste verdieping › gevelbeeld
77
78
Zorgcomplex Groenstraat » Tilburg ‹ vogelvlucht totale plan ˇ gevelbeeld vanaf de Groenstraat › doorsnede
Groenstraat zorgcomplex te Tilburg Aan de Groenstraat in Tilburg zijn momenteel een vijftal bedrijfshallen gesitueerd welke in 2018 plaats hebben gemaakt voor een zorgcomplex en 10 grondgebonden woningen. Het zorgcomplex bestaat uit een medisch centrum op de begane grond en 32 zorgappartementen op de 1e en 2e verdieping. In de A-hoed op de begane grond is ruimte voor zorggerelateerde bedrijfsruimten met o.a. een huisarts, apotheek en een fysiotherapeut.
79
locatie Tilburg opdrachtgever ASVZ & Jebatil beheer BV type opgave nieuwbouw status opgeleverd omvang 32 zorgunits en A-hoed
80
81
locatie Capelle a/d IJssel opdrachtgever Janssen de Jong Projectontwikkeling type opgave nieuwbouw status architectenselectie omvang 136 woningen
De Poort 136 appartementen te Zoetermeer Ontwerp De Poort bevindt zich op een prominente plek binnen Zoetermeer, langs de centrale toegang tot het Stadshart. Tegelijk kruist door ons gebied een informele langzaam verkeersroute naar de Stadstuinen. Om de belemmering op de omliggende bebouwing zoveel mogelijk te beperken, en de woningen binnen het plan zoveel mogelijk woonkwaliteit te bieden, is het blok vormgegeven als twee slanke torentjes met een middendeel. De kruising van de twee stedenbouwkundige assen krijgt een prominente plek in het ontwerp door een poort te creëren waardoor de routes versterkt worden. In de poort zijn de entrees georganiseerd en in de plint is ruimte voor commerciële functies zodat er levendig straatbeeld gecreëerd wordt. Op het middenstuk bieden collectieve terrassen extra woonkwaliteit voor de bewoners. De rust van de gevelverdeling en de rijkheid van de metselwerkdetaillering kan gerealiseerd worden door een rationaliteit van constructie en stramien.
De Poort » Zoetermeer ‹ View vanaf Europaweg ˇ Vogelvlucht
82
^ Schema’s ‹ View vanaf Stadstuin › Gevels en plattegronden ˇ Impressie entree
83
84
locatie Schoonhoven-noord, Schoonhoven opdrachtgever | afnemer Van Wijnen | Qua Wonen type opgave nieuwbouw status in ontwikkeling omvang 8 eengezinswoningen 48 appartementen
Schoonhoven vervangende nieuwbouw
Schoonhoven-noord » Schoonhoven ˆ context › vogelvlucht impressie ˘ impressie
Op de plaats van de oorspronkelijke langgerekte bebouwing
gesitueerd, langs de aanwezige langzaam verkeers routes.
langs het plein, hebben wij in ons ontwerp gekozen voor
De tussenblokken en de laagbouwwoningen hebben hun
drie korte blokken. Hierdoor wordt het plein en de daar
entree’s aan de straatkant. Deze geven een mooie ritmiek
gesitueerde functies sterker verbonden met de wijk. De
en herkenbaarheid aan de straat. De woningen hebben als
blokken openen zich naar het plein met mooie grote
verbijzondering een frans balkon boven de entree, waardoor
buitenruimtes, terwijl de straat wand geslotener is. Op
een grote mate van openheid naar de straat ontstaat.
de koppen van de buitenste blokken zijn de entree’s
85
86
Guido Gezelle Complex » Bergen op Zoom ˆ plattegrond noord-gebouw ‹ plattegrond zuid-gebouw › impressie zuid-gebouw ˇ impressie binnengebied
87
locatie Bergen op Zoom opdrachtgever Dura Vermeer type opgave nieuwbouw status in ontwikkeling omvang 80 appartementen
Guido Gezelle Complex nieuwbouw van 80 appartementen Langs de Guido Gezellelaan in Bergen op Zoom worden
het maaiveld grenzen. De blokken zelf zijn alzijdig ontworpen,
80 appartementen gerealiseerd in twee volumes. Deze
met mooie open koppen en grote buitenruimtes. Het
volumes vormen de scheiding tussen het Groene Gordijn,
opgetilde maaiveld loopt tot tegen de woningen, waardoor de
het stadspark, en de achterliggende woonwijk. De
samenhang tussen landschap versterkt. Door de toepassing
landschappelijke inpassing van de blokken is dan ook een erg
van een lichte en een donkere tint metselwerk trappen de
belangrijk element. Het parkeren is onder de blokken, in het
blokken als het ware af richting de parkkant.
landschap opgelost, terwijl de mooie hoge entrees direct aan
88
locatie Almere opdrachtgever Trebbe type opgave nieuwbouw status In ontwikkeling omvang 21 Appartementen
Duinkwartier 21 appartementen te Almere In het Olympiakwartier-West verrijst een
De horizontale banen in wit metselwerk geven een
nieuwe woonwijk; Duinpoort. De architectuur,
frisheid en fijnheid aan de gevel, en verbinden de
materiaalgebruik en de landschappelijke
raampartijen tot een geheel. De zelfde detaillering
inrichting zijn gebaseerd p het thema duin. Voor
vormt een mooie beëindiging van het blok. De
de architectuur betekend dit zandkleurige tinten,
woningen worden ontsloten door een galerij op de
witte accenten. Deze elementen komen in ons
noordkant, waardoor alle woningen op het Z-O, het
ontwerp duidelijk naar voren. De verspringende
Z of het ZW georiënteerd kunnen worden.
raampartijen en buitenruimtes geven een speels en dynamisch gevelbeeld, en verbeteren de dachlichttoetreding in de woningen.
89
Duinkwartier » Almere › Plattegronden ‹ gevelbeeld ˇ Impressie
90
locatie Almere opdrachtgever De Alliantie, i.s.m. Trebbe type opgave nieuwbouw status in ontwikkeling omvang 28 appartementen
De Laren nieuwbouw van 28 appartementen De appartementen zijn opgezet met
een verticale geleding. Op deze manier
5 woningen per laag. De oriëntatie
wordt het hoofdvolume van het blok
is alzijdig, en elke woning heeft een
opgeknipt in kleinere elementen,
buitenruimte. In het ontwerp van de
uiteindelijk terugkomend tot de
gevel is de woningindeling leesbaar.
menselijke schaal. Het aanzicht van het
Elke woning heeft een groot venster
blok verandert hierdoor afhankelijk van
met uitzicht in de woonkamer, en
de afstand en de hoek waaronder het
een centrale buitenruimte. De gevel
waargenomen wordt. Het hoofdvolume
organiseert zich rond deze elementen.
met de gelaagde metselwerkvlakken en de grotere gevelopeningen geven
Het hoofdvolume bestaat uit
de landmark uitstraling, terwijl de
metselwerk, waarbij banden een
leesbaarheid en de fijnheid van detail
horizontale geleding aangeven. De
voor een zorgvuldige aansluiting op het
gevelopeningen geven leesbaarheid.
maaiveld zorgen.
Het metselwerk in laagjes zorgt voor
De Laren toren » Almere ‹ plattegrond › impressie van het appartementenblok
91
92
locatie Dordrecht - Crispijn opdrachtgever Gemiva type opgave nieuwbouw status opgeleverd omvang 20 appartemente
Crispijn van Outgaerden nieuwbouw van zorgwoningen te Dordrecht Trivire werkt sinds 2001 samen met de gemeente Dordrecht aan verbetering en vernieuwing van de wijk Oud Krispijn, met aandacht voor wonen, leven en werken. Dit project is één van de vele bijdragen daaraan. Voor het project zijn verouderde woningen afgebroken. De hiervoor terug gebouwde appartementen voor de Gemiva-SVG Groep bieden woonruimte aan een kwetsbare doelgroep: mensen met een handicap. De woningen zijn dan ook zeer ruim opgezet voor mensen met een rolstoel. Op locatie wordt ook 24uurs zorg geleverd door Gemiva-SVG.
93
Crispijn van Outgaerden » Dordrecht ‹ galerijzijde van de appartementen en hoekwoning ˇ impressie van de appartementen
de samenhang in architectu ook om een bijzonder plan, geeft aan een hedendaagse
neggemaat | detaillering daklaag | ritmiek | spek in geglazuurde steen | steenkeuze | verhoudingen | stuclagen | differentiatie | bouwstijl
94
gevelaanzichten
locatie Rotterdam opdrachtgever Woonstad type opgave nieuwbouw, renovatie status Schetsontwerp omvang 50 woningen
Van der Takstraat
Burgemeester Hoffmanplein
ONS blok
vervangende nieuwbouw met 50 woningen “Ons Blok” staat op het Noordereiland in Rotterdam. Dit is Tulpstraat
een bijzonder stukje stad. Het is een stukje stad met een zeer
Prins Hendrikkade
doorsneden
herkenbare structuur van gesloten bouwblokken, gesitueerd langs kades rond een openbare centrale as waar ook het Burgemeester Hoffmanplein op ligt. Het contrast tussen kade en plein is enorm, maar toch is er een zeer sterke samenhang binnen het eiland.
Langsdoorsnede AA’
Langsdoorsnede BB’
Dwarsdoorsnede CC’
referentie ‘Ber
A3 Architecte
Programma: vervangende nieuwbouw met ruim 50 woningen en appartementen op het Noordereiland te Rotterdam
95
ONS Blok » Rotterdam Noordereiland › oude situatie ‹ gevelbeeld ˇ Impressie
Dit ligt met name geborgen in het feit dat het een eiland is, en situatie
de bewoners van het eiland dit ook sterk zo voelen. Maar de samenhang wordt ook versterkt door de architectuur. Ondanks dat de architectuur ontstaan is in een periode van grofweg 40 jaar, is er een sterke samenhang in korrelgrootte, geleding, vorm, materiaalgebruik en ritmiek. Voor de aanpak
van de nieuwbouwopgave van Ons Blok vinden wij het uitermate belangrijk dat deze samenhang in tact blijft. De doelstelling is dat de bewoners van het Noordereiland na voltooiing van het plan, nog steeds de naam “Ons Blok” gebruiken.
o
96
Neherkade » Den Haag › oude situatie ˇ nieuwe situatie « stedenbouwkundige schets
97
locatie Den Haag opdrachtgever | afnemer Coltavastgoed type opgave nieuwbouw status in ontwikkeling omvang 200 woningen
Neherkade
optopping op hoogte te Den Haag
Aan de rand van het Laakhavengebied
optimaliseert de licht- en zontoetreding
maken wij een woningbouwplan
tot het binnengebied. De hoge kant
op een bestaande supermarkt en
sluit aan op de wand van de Neherkade
parkeergarage. Het plan is zo ontwikkeld
en op het hoogstedelijk gebied van de
dat de supermarkt tijdens de bouw open
Laakhaven, terwijl het lagere deel mooi
kan blijven en een groot deel van de
aansluit op het oudere stedelijk weefsel
parkeergarage in gebruik kan blijven.
van Oud Rijswijk. De lichte constructie
De hogere kant langs de Neherkade
is doorvertaald naar de gevels. Grote
vormt een geluidswand naar een rustig
glasvlakken creëren ruime woningen,
en groen binnengebied. De getraptheid
terwijl de lamellen de nodige privacy
biedt ruimte voor royale dakterrassen en
bieden.
98
locatie Bergambacht opdrachtgever | afnemer RIZ Bouw | Quawonen type opgave nieuwbouw omvang 13 eengezinswoningen 19 appartementen
Schipperstraat vervangende nieuwbouw
Net achter het oude centum van Bergambacht ligt de Secr. Schipperstraat, waarlangs dit nieuwbouwplan ligt. De locatie vormt een schakelstuk tussen het centrum en de meer seriematige uitbreidingswijken. Voor dit plan hebben wij gekozen voor een ingetogen, zorgvuldige architectuur welke aansluit bij de omliggende wijk. Door de toepassing van afwisselend liggend en staand metselwerk voegt de gevel zich naar de menselijke maat. Erfscheidingen zijn mee ontworpen en lopen door in de kopgevels, wat de eenheid binnen het plan versterkt. De straatgevel is uitgevoerd in donker metselwerk. De binnengevels openen zich naar een collectief groengebied en zijn in licht zandkleurig metselwerk uitgevoerd.
Schipperstraat » Bergambacht ˆ impressie appartementen › vogelvlucht impressie ˇ impressie rijwoningen
99
100
locatie Schemerhornstraat en Oudlaan, Utrecht opdrachtgever Plané Vastgoed type opgave nieuwbouw status opgeleverd omvang 18 appartementen en 25 zorgwoningen
Talmalaan appartementencomplex Twee programma’s worden zichtbaar
manier met woningen aansluit op het
gemaakt in een hoofdvolume;
parkje. De appartementen hebben
kleinere appartementen met een
ruime buitenruimtes, de zorgwoningen
zorgprogramma, en appartementen. De
franse balkons. De programma’s zijn
twee programma’s hebben ieder een
herkenbaar aan de sprong in het
eigen entree, en een eigen ontsluiting.
volume, en aan de twee steenkleuren.
Door de twee compacte ontsluitingen is
De donkere lijnen in de gevel gene een
een optimale indeling van de woningen
mooie horizontale geleding, en binden
mogelijk. Ook ontstaat hierdoor een
de twee delen tot een geheel.
mooie alzijdig georienteerde gevel. De parkeerplaatsen zijn half onder het gebouw aan de N-zijde gesitueerd, waardoor de zuidkant op een mooie
101
Talmalaan » Utrecht ‹ plattegrond van appartementen › toegang naat tot het parkeren ˇ gevelbeeld met de duidelijke tweedeling
102
103
locatie Rotterdam, Noordereiland opdrachtgever Particulier type opgave woongebouw particulieren CPO status studie omvang afhankelijk van afnemers
Maatpak op het Eiland CPO project op het noordereiland
Het kavel aan de Ruyterstraat 36
Programma van eisen
in het blok, waardoor een
gelegen op het noordoostelijke
Het gehanteerde PvE is een mogelijke
3Dverkavelingsmodel ontstaat. De
gedeelte van het Noordereiland is
variant. Er zijn uiteraard vele varianten
beschikbare bouwenveloppe biedt meer
een ideale plek om met een kleine
mogelijk, maar voor deze studie is
ruimte dan nodig voor het PvE Het is
groep particulieren (bouwgroep) een
uitgegaan van: 8 woningen voor 55+
hierdoor mogelijk grote openingen in
woongebouw te maken.
huishoudens (GBO woning ca. 1 15-
het gebouw te maken. Naast dat deze
160m2), 1 logeerwoning, 1 atelier aan
sparingen de ruimtelijke beleving van
Er kan aan diverse doelgroepen
woning ca. 80m2, bedrijfsruimte ca.
het binnengebied versterken, worden
gedacht worden, bijvoorbeeld acht 55+
90m2, ca. 70m2 collectieve
er tevens verschillende ‘stappen’ van
huishoudens. Doordat de bouwgroep
binnenruimte (bijvoorbeeld relax/
collectief naar privé gecreëerd Om
direct opdrachtgever wordt, biedt
sport), 8 inpandige parkeerplaatsen en
nog meer licht en ruimte te geven aan
dit de °kans om zowel specifieke
bergingen.
het binnengebied is er gekozen voor
bewonerswensen als ‘het collectieve’
een relatief ondiep woningtype van ca.
in het woongebouw extra aandacht te
Het complex
geven.
De bewoners kiezen hun plek
CPO Maatpak op het eiland » Rotterdam ˆ oude situatie ‹ opbouw van het kavel ˆ‹ nieuwe situatie achterkant » nieuwe situatie straatgevel
7,5m.
104
105
locatie Gouda opdrachtgever Woonpartner Midden-Holland / Trebbe west type opgave nieuwbouw status opgeleverd omvang 22 appartementen
Telderstoren Appartementencomplex
De Teldertoren is een onderdeel van
woningen. De blokken liggen in open
het plangebied Zuidelijk Stempel West
stempels in het groen. De dragers van
in Gouda. Het blok is alzijdig ontworpen
het plangebied zijn lange groene assen
in een schakering van bruine tinten
en waterlopen. De kern opgave voor de
baksteen. De kozijnen zijn in een
ZSW ligt in het handhaven en versterken
streng ritme geplaatst. Om de entree
van de aanwezige landschappelijke
te benadrukken in de gevel is deze
kwaliteiten en het geven van een impuls
uitgevoerd in een afwijkende kleur en
aan de architectuur en woningtypologie.
materialisering en voorzien van een
De opgave maakt onderdeel uit van de
luifel met de naamsaanduiding van de
grotere ontwikkeling om Gouda Oost te
flat.
revitaliseren, een afgewogen keuze van
Het plangebied is gelegen in Gouda
de op het eerste gezicht tegenstrijdige
Oost. Deze na-oorlogse wijk bevat met
kernpunten; samenhang en eigen
name middelhoogbouw portiek-etage
identiteit.
B. M. Telderstoren (ZSW) » Gouda ˆ plattegrond van appartementen ‹ Het appartementencomplex
106
locatie Houten opdrachtgever Slokker Vastgoed BV type opgave nieuwbouw status in ontwikkeling omvang 41 woningen
Druivengaarde 41 appartementen te Houten De gemeente Houten houdt zich bezig met hoe nieuwe
Het gebouw wordt daarnaast opgebouwd uit losse volumes
gebouwen en renovaties Houten aantrekkelijk houden voor
die aan elkaar geschakeld worden door een corridor. Dit
jongeren en starters. Daarom bestaat er een visie over hoe
maakt dat het hoofdvolume optisch opgeknipt wordt in
jongeren hier moeten wonen, namelijk duurzaam en compact.
meerdere woningen, i.p.v. dat dit als een groot volume oogt.
Dat is dus precies waar ons gebouw op inhaakt.
- Om aansluiting te zoeken met de stedenbouwkundige situatie worden de woningen in de ‘toren’ naar voor
De nieuwbouw van 41 appartementen wordt gebouwd bij de
geschoven. Hiermee ontstaat eenzelfde soort toren als het
Druivengaarde te Houten. Hier komt het gebouw aan de rand
tegenoverliggende gebouw en vormen deze tezamen een
van Houten te liggen, waar tevens wat hoger gebouwd kan
poort naar Houten.
worden. Tegelijk refereert de uitstraling van het gebouw ook aan het dorpse karakter van Houten met metselwerk en lichte
In de plattegrond is te zien dat appartementen van net
kleurstelling.
onder de 50m2 gemaakt worden. Hierdoor zijn balkons niet noodzakelijk, maar ontstaat wel een gezamenlijke buitenruimte t.p.v. de oostzijde.
Druivengaarde » Houten ˆ stedenbouwkundige inpassing › impressies ‹ plattegrond
107
108
Europalaan » Utrecht ‹ plattegronden ›
109
locatie Merwede, Utrecht opdrachtgever Janssen de jong projectontwikkeling type opgave nieuwbouw status haalbaarheidsonderzoek omvang ca. 160 woningen
Europalaan sloop / nieuwbouw
Haalbaarheidsonderzoek naar een mogelijke sloop / nieuwbouw van het kantoorpand aan de Europalaan te Utrecht als onderdeel van de Nieuwe stadswijk Merwede.
110
111
A3 Architecten
A3 Architecten & BIM voorbeelden van planuitwerking in BIM A3 Architecten werkt met het Bouwwerk Informatie Model (BIM). Met zowel nieuwbouw- als ook renovatie- en transformatie-projecten is hiermee de nodige ervaring opgedaan. De BIM-modellen worden met behulp van het programma Revit opgezet en uitgewerkt. Het werken met BIM is een methode die zorgt voor centraal beheer van data (tekening, berekeningen, inzichtelijk documenten, hoeveelheden, gebruiksaanwijzingen en berekeningen, etc.) en centrale communicatie. Het voordeel hiervan is dat meer inzicht voordat de bouw start voor alle partijen zoals de opdrachtgever, architect, constructeur, installateur en alle overige relevante bouwpartners. Alle knelpunten kunnen vooraf inzichtelijk worden gemaakt, worden besproken en direct worden opgelost, ondersteund door een uitgebreid 3D-model. BIM protocol Bij het opzetten van een BIM project dient vooraf een BIM protocol opgesteld te worden. In dit protocol komen o.a. de volgende zaken aan bod: - Projectinformatie - Projectdoelen en BIM ambities - Projectpartners en contactpersonen - Organisatie project - BIM proces - BIM informatie niveau componenten - Procedure samenwerking - Afspraken BIM model - Kwaliteitscontrole
BIM ‹ nieuwbouw SSH studentehuisvester Utrecht › voorbeeld van een BIM protocol
A3 Architecten & bewoners Betrekken van bewoners bij het proces Bewoners van de aan te pakken woningen spelen voor ons een cruciale rol in het proces van besluitvorming. Goede voorlichting naar de bewoners is uiteraard van essentieel belang. Overleg met klankbordgroepen, planteams met bewoners, informatieavonden, inloopmiddagen, excursies tot aan workshops met bewoners behoren tot ons dagelijks werk. Afhankelijk van de instandhoudingtermijn, de exploitatietermijn en de staat van het onderhoud, worden plannen gemaakt voor de woningbouwcomplexen. Door de jaren heen heeft A3 Architecten veel ervaring opgedaan in het aanpakken van woningen in bewoonde staat. Het met elkaar bepalen van de ingrepen en het zoveel mogelijk voorkomen van overlast, maar ook het benoemen van de overlast, zijn op de bewonersbijeenkomsten belangrijke punten.
Bewoners ˆˆ excursie | Nieuwe vaart, Krimpen a/d IJssel ˆ klankbordgroep | Weegbreeflat, Soest › workshop | De Toekomst, Vlaaringen ˆ› pannelsessies | Dekkenplan, Zoetermeer ˇ› informatie avonden | Isabellaland, Den Haag
A+
A+
NOM
A3 Architecten & Duurzaamheid uitgaan van behoud Een belangrijke vorm van duurzaamheid is behoud. Dus niet slopen, maar hergebruiken wat goed is en aanpassen waar nodig. Inmiddels hebben we diverse transformatieprojecten uitgevoerd waarbij het bestaande gebouw zoveel mogelijk wordt behouden en toch d.m.v. allerlei ingrepen woningen met een energielabel A+ zijn gerealiseerd. Een voorbeeld hiervan is het transformatieproject Brinkwal in Nieuwegein. Energielabelverbetering Een andere voor de hand liggende manier van duurzaamheid is het besparen van energie door het na-isoleren van bestaande woningen, eventueel in combinatie met het aanbrengen van zonnepanelen of andere duurzame ingrepen. Het resultaat is een energielabelverbetering van de bestaande woningvoorraad. Soms gebeurd dit met maar met enkele stappen, zoals het project Isabellaland in Den Haag. De woningen zijn van een gemiddeld label E/D naar een energielabel B gegaan. Maar het kan ook zeer rigoureus, bijvoorbeeld in een ‘Slim en Snel’ traject van platform 31. Het project Sens in Krimpen aan den IJssel is een voorbeeld van zón traject dat we hebben doorlopen. Deze woningen zouden uiteindelijk naar een A+ label zijn gegaan. Nul-op-de-meter nog een stap verder gaat het ‘nul-op-de-meter concept’. Voor onder andere woningcorporatie Mitros en SSW de Bilt deden we mee aan trajecten om gestapelde woningen ‘Nul-op-de-meter’ te krijgen.
Duurzaamheid ‹ˆ transformatie | Brinkwal, Nieuwegein ˆ slim & Snel | Krimpen a/d IJssel ‹‹nul-op-de-meter | SSW, De Bilt ‹ labelverbetering | Isabellaland, Den Haag
Maaskade 171D 3071 NS Rotterdam Tel.: 010 411 3630 alg@A3architecten.nl www.A3architecten.nl