A3 Architecten transformatie referentieprojecten
juni 2021
Voorwoord transformeren van gebouwen Op dit moment staat in Nederland circa 6 miljoen vierkante
verloederen snel. In gebieden met veel leegstand is weinig
meter kantooroppervlak leeg. Van een substantieel deel is de
toezicht. Door vandalisme kan de verloedering toenemen,
verwachting dat deze gebouwen nooit meer ingevuld zullen
door graffiti die niet verwijderd wordt en ingegooide ruiten
worden als kantoor, mede door het enorme aanbod van
die niet worden vervangen. Uiteindelijk ontstaat een gevoel
kwalitatief goede kantoorruimten. Door nieuwbouw neemt de
van sociale onveiligheid. Daarmee is leegstand ook een
kantorenvoorraad toe terwijl de vraag naar kantoorruimte niet
maatschappelijk probleem. Meerdere partijen hebben dus
toeneemt.
belang bij een beperking van de leegstand.
Tweede leven
Ervaring
Een herbestemming van een kantoorfunctie naar bijvoorbeeld
Transformatie van leegstaande kantoren naar andere
een woonfunctie kan de levensduur van het gebouw
functies kan de huidige leegstand terugdringen. Naar het
verlengen. Ook andere gebouwen met een achterhaalde
herbestemmen van kantoren is al veel onderzoek gedaan.
functie kunnen vaak een tweede leven krijgen met een
In dit boek komen onze ervaringen met het transformaties,
herbestemming. Naast financiële problemen (huurderving
herbestemmen, hergebruiken van casco, vernieuwen van de
en waardevermindering) hebben leegstaande gebouwen een
gevel en daarmee de samenhangende uitstraling en imago,
negatieve invloed op hun directe omgeving. Leegstaande
ruim aan bod.
gebouwen worden vaak niet goed onderhouden en
ZSW Gouda
Nieuwe vaart
De Laren
Dudokweide
De Vier Geuzen
ZSW Teldertoren
Inhoud Transformatie
Herenwaard » Zoetermeer 57 Aveling » Hoogvliet 58
Stadhuistoren » Zoetermeer 12 Dalweg » Zeist 16 ‘t Goylaan » Utrecht 18 Jansbuitensingel » Arnhem 21 Leeuwendael » Rijswijk 23 Woudagebouw » Utrecht 25 Neudeflat » Utrecht 29 Singel » Dordrecht 33 Prinsenpoort III » Rotterdam 34 Bakenmonde » Nieuwegein 37 Kerkweg-oost » Waddinxveen 39 Kilwijkstraat » Dordrecht 40 Europalaan » Utrecht 42 Kranenburgweg » Scheveningen 44
Boompjes 60 » Rotterdam 61 De Dyckgraaf » Poortugaal 63 Florijn College » Breda 64 Paulusschool » Wassenaar 67 Willemskade » Rotterdam 71 O2 – Gebouw Shell » Den Haag 72
Legolisering Legolisering 77 Brinkwal » Nieuwegein 78 Einsteinbaan » Nieuwegein 81
A3 Architecten
Sequoia » Utrecht 46
BIM 85
MixxInn » Den Haag 48
Duurzaamheid 87
Blaak 16 » Rotterdam 53
Woudagebouw
Bakenmonde
ONS blok Rotterdam
Wim van As
Maaskade 171D Postbus 24325 3007 DH Rotterdam Tel.: 010 411 3630 alg@A3architecten.nl www.A3architecten.nl
“ontwerpen vanuit een sociaal hart”
directeur A3 Architecten Architect
Martijn Graafmans directeur A3 Architecten Architect - Stedenbouwkundige
Introductie Profielschets
Visie
A3 Architecten B.V. is een architectenbureau voor stedenbouw, In de ruim 30 jaar dat het bureau bestaat is er in de architectuur en bouwtechniek dat momenteel uit een 25-tal
architectuur en de techniek, maar ook in de maatschappij
medewerkers bestaat. De leiding berust bij de eigenaren:
veel veranderd. Binnen deze veranderingen blijven de
Wim van As en Martijn Graafmans.
kernwaarden van het bureau een constante, ze komen in al onze ontwerpen naar voren, en vormen de basis van elk
Het bureau is opgericht in 1988 en gevestigd aan de
nieuw ontwerp:
Maaskade 171d op het Noordereiland te Rotterdam. Vakmanschap en techniek als basis van uitvoerbare projecten Het bureau is actief op alle niveaus van het bouwen. Een
Vakmanschap vormt de basis. Deze komt voort uit de kennis
team van stedenbouwkundigen, (interieur-) architecten en
van techniek, maar vooral ook uit ervaring. Deze ervaring
bouwkundigen heeft ervaring in het realiseren van een breed
wordt opgedaan in een sterke betrokkenheid bij het totale
scala aan projecten.
bouwproces. Ook houdt het bureau nauw contact met het onderwijs, en biedt het ruimte aan stagiairs en jonge
Hieronder vallen het ontwerpen en realiseren van
architecten. Hierdoor ontstaat een brede basis van kennis en
stedenbouwkundige studies en plannen, woningbouw in
ervaring.
de sociale en de vrije sector (zowel binnenstedelijke- als uitleggebieden), kantoorgebouwen in de particuliere en
Ontwerpen gericht op de dialoog
overheidssector, bibliotheken, gezondheidscentra, sport- en
Alle ontwerpen dienen een verhaal aan te gaan met hun
recreatieobjecten, winkelcentra, sociaal-culturele centra,
omgeving. Elk ontwerp vertelt op deze manier zijn eigen
kerkelijke centra en bedrijfshuisvesting.
verhaal, maar is tegelijk verbonden met de context. Dit kan een dialoog oud-nieuw zijn, een dialoog openbaarprivé
Ook in het bestaande vastgoed heeft ons bureau ruime
of bijvoorbeeld individu-maatschappij. Maar ook in
ervaring. Renovaties, grootonderhoud aan bestaand bezit van
het proces staat de dialoog centraal. Altijd wordt gezocht
woningcorporaties en beleggers, maar ook transformaties met
naar een optimale verhouding tussen kosten en kwaliteit,
functiewijziging.
of bijvoorbeeld naar een dialoog tussen de verschillende belangen van opdrachtgever, gemeente en gebruiker.
In 2015 werd ons ontwerp voor “Einsteinbaan” in Nieuwegein bijvoorbeeld genomineerd voor de Gulden Feniks, de
Ontwerpen vanuit een sociaal hart
Nationale Renovatieprijs. Bij dergelijke opgaven vormt de
Ontwerpen begint bij een sterk bewustzijn van de context.
bewonersparticipatie een belangrijk onderdeel van het
Dit is natuurlijk de ruimtelijke context, staat het gebouw
ontwerpproces.
binnenstedelijk of in het landschap, maar het betreft hier ook de sociale context. Voor wie bouwen we, en hoe
A3 Architecten is een bureau wat zoekt naar oplossingen.
kan een ingreep de sociale samenhang binnen een wijk
Door projecten niet enkel vanuit de architectuur, maar
versterken. Ook duurzaamheid, de impact van bebouwing
ook vanuit de gebruiker, de sociale kant, de techniek, de
op leefomgeving en maatschappij is een belangrijk aspect
duurzaamheid en de financiële kant te benaderen, realiseren
binnen ons ontwerp. Deze duurzaamheid zit zowel op het
we doordachte projecten, welke in de loop der tijd hun waarde
niveau van flexibel en aanpasbaar ontwerpen tot materiaalen
ook hebben bewezen.
energiegebruik.
“Met de quickscan kunnen we snel de haalbaarheid van een herbestemming onderzoeken” Locatie
Casco
Uitbreidbaarheid
Locaties in het stadscentrum, in
Essentieel voor de kans op succesvolle
Doordat (kantoor)gebouwen gebouwd
woonwijken of aan de randen hiervan,
herbestemming is dat het casco van
zijn om meer gewicht te dragen dan
zijn gunstig voor herbestemming naar
het leegstaande gebouw in potentie
woongebouwen, kunnen vaak een
wonen. Een vereiste om transformatie
geschikt is voor herbestemming naar
of twee extra verdiepingen geplaatst
van kantoorgebouwen, scholen,
woningen. Vaak komen de afmetingen
worden boven op het bestaande
ziekenhuizen of ander gebouwen voor
van het bestaande gebouw overeen
gebouw.
woon(zorg)doeleinden mogelijk te
met de wensen voor woningen. Een
maken, is dat de transformatie zowel
gebruikelijke stramienmaat in kantoren
Zo’n “optopping” biedt kansen om
architectonisch (functioneel, technisch,
is 5.40m of 7.20m. Deze stramienmaten
het project financieel aantrekkelijker
esthetisch) en juridisch als financieel
komen ook in de woningbouw veel
te maken doordat de nieuwe functie
haalbaar is.
voor. Kantoorgebouwen hebben
intensiever gebruik maakt van de
meestal een hogere verdiepingshoogte
bestaande locatie en casco.
dan woningen. Dat is gunstig omdat hierdoor vrijheid ontstaat voor het ontwerpen van nieuwe woningen in het bestaande gebouw. Als het casco geschikt is voor transformatie zijn de meeste gewenste en nodige aanpassingen technisch haalbaar.
Quickscan onderzoek naar haalbaarheid
Gevel
Installaties
Regelgeving
Aanpassing van de gevel kan om
Installaties voor water, ventilatie en
Grotere (kantoor)gebouwen van
meerdere redenen noodzakelijk zijn,
elektriciteit vormen vaak een knelpunt
meerdere verdiepingen hebben altijd
bijvoorbeeld om esthetische redenen
voor transformaties van gebouwen
minimaal twee vluchtroutes. Dit is in
of vanwege bouwfysische eisen,
naar woningen. Bij verbouw naar
de meeste voorbeelden ook voldoende
omdat de gevel niet voldoet aan
woningen moeten vaak extra schachten
voor woningen.
bouwbesluit eisen of comforteisen
worden aangelegd. Als het bestaande
voor zorgwoningen. Dit is het geval
gebouw een kanaalplaatvloer heeft,
Om herbestemming van kantoren naar
als de gevel (te) slecht geïsoleerd is,
wat gebruikelijk is in voor bijvoorbeeld
nieuwe functies mogelijk te maken
thermisch en akoestisch, of omdat de
kantoorgebouwen, dan is het
is vrijwel altijd een wijziging van het
ramen niet geopend kunnen worden.
doorvoeren van schachten lastig.
bestemmingsplan noodzakelijk.
Imagoverbetering: vaak wordt de gevel geheel vervangen als de uitstraling van
De afweging die gemaakt moet worden
het gebouw niet voldoet aan de wensen
is hoe belangrijk de comforteisen van
van de architect en ontwikkelaar, of
het bouwbesluit zijn voor de doelgroep
omdat het gebouw te veel aan een
en hoe belangrijk een duurzaam
kantoorgebouw doet denken. Vaak
transformatieproject is.
wordt de gevel ook aangepast om balkons aan het gebouw te kunnen toevoegen.
10
11
referentieprojecten
Transformatie
12
locatie Zoetermeer opdrachtgever Dura Vermeer type opgave transformatie status uitvoering omvang 27 appartementen
De Kroon transformatie te Zoetermeer Het plan bestaat uit de transformatie de 6e t/m de 15e
schachten en dubbel trappenhuis. De toren verjongt naar
verdieping van het complex naar wonen. Deze toren maakt
boven toe.
onderdeel uit van een groot complex, het voormalige
Afhankelijk van de verdieping en de grootte van de woning,
stadskantoor, bestaande uit diverse bouwdelen met
zijn er per verdieping zijn ca. twee a drie appartementen
commerciële functies, een winkelpassage en parkeergarage
mogelijk met bovenop één penthouse, 27 appartementen
en is gebouw rond 1995 naar een ontwerp van Groosman
totaal.
partners. Het nieuwe appartementengedeelte krijgt een eigen entree De bestaande gevels van het bouwdeel met de toren, zijn
op de begane grond en wordt gescheiden van de rest van
opgebouwd uit verticale penanten licht metselwerk met een
het complex. Deze toegang is gelegen aan de Markt en de
invulling van donkere aluminium vliesgevels, passend bij een
passage Zuidwaarts over de Engelandlaan.
kantoorgebouw. In de nieuwe situatie wordt de gevel geheel
De toevoegingen aan het gebouw worden ontworpen in
vernieuwd.
balans met het bestaande complex, maar zijn afleesbaar
Het casco is gebouw volgens een stramien van 5,4 meter
als nieuwe laag, geplaatst over de toren, passend bij de
met dragende prefab gevels en een interne kern met liften,
woonfunctie die er een plek in zal krijgen.
Stadhuistoren » Zoetermeer ˆ oude situatie ‹ impressie van De Kroon › impressie van het interieur
13
14
15
16
locatie Zeist opdrachtgever Heembouw type opgave transformatie status in ontwikkeling omvang 12 woningen
Dalweg transformatie te Zeist Aan de Dalweg, een karakteristieke weg in Zeist, staat het
een royaal terras, ook over een privétuin van maar liefst
lege kantoorpand “Dalstaete” dat wordt getransformeerd
ca. 50 m2 tot 180 m2. Om het groen in stand te houden
naar een luxe appartementencomplex. In het kantoorpand
zijn de parkeerplaatsen voorzien in de parkeerkelder onder
worden 12 woningen gerealiseerd, waaronder 10 ruime
Dalstaete. Hier bevindt zich voor elk appartement een eigen
appartementen en 2 penthouses. De woningen hebben een
parkeerplaats en een berging. Vanuit de parkeergarage loopt
oppervlakte van 120m² of meer. Het zijn allemaal 3- of 4
u naar het souterrain. In het souterrain zijn de inpandige
kamer appartementen met zonnige balkons of een terras.
fietsenstalling en een gezamenlijke berging voor scooters en
Op de begane grond beschikken de appartementen naast
e-bikes te vinden.
Dalweg » Zeist ˆ oude situatie › impressie voorzijde ˘ impressie achterzijde
17
18
locatie Utrecht opdrachtgever | afnemer Van Wijnen | Syntrus Achmea type opgave transformatie status opgeleverd omvang 39 appartementen
‘t Goylaan transformatie ‘t Goylaan Het leegstaande kantoorpand aan ’t
Alle kozijnen zijn vervangen, het
Goylaan kende een heldere opzet met
spiegelende kantoorglas is vervangen
twee verschillende bouwdelen, een
door helder glas en elke woning heeft
orthogonaal en een meer horizontaal
een balkon of tuintje gekregen. Het
geleed volume. Bij de transformatie
voormalig kantoorpand is hierdoor
naar wonen hebben beide bouwdelen
zichtbaar getransformeerd tot een echt
een eigen behandeling gekregen wat
woongebouw.
betreft de vormgeving van de balkons en de kleurstelling. De oorspronkelijke identiteit van het gebouw is hiermee verder versterkt.
‘t Goylaan » Utrecht ˆ oude toestand › nieuwe toestand ˇ fragment balkons nieuwe toestand
19
20
21
locatie Arnhem opdrachtgever | afnemer De Nieuwe Norm | Syntrus Achmea type opgave transformatie status opgeleverd omvang 40 woningen
Jansbuitensingel transformatie naar wonen Het representatieve kantoorgebouw is
betonnen elementen in een sterk
gelegen aan de singels aan de rand
patroon. De elementen blijven
van het stadscentrum van Arnhem.
gehandhaafd en erachter worden
Het pand is getransformeerd naar 5
loggia’s gecreëerd.
patiowoningen van circa 155 m² en 35
Aan de achterzijde worden de
stadsappartementen van circa 75 m².
appartementen ontsloten door een
De gevel bestaat uit opvallende
galerij.
Jansbuitensingel » Arnhem ˆ oude toestand ‹ gevel aan de Jansbuitensingel met loggia’s ˇ achtergevel met galerij en patio’s
22
23
locatie Rijswijk opdrachtgever Staton type opgave transformatie status in ontwikkeling omvang 17 appartementen werkzaamheden werktekeningen
Leeuwendael transformatie te Rijswijk Op deze bijzondere plek bij de
De appartementen variëren in
Hoornbrug over de Vliet, hoek Laan
oppervlakte van 102 m2 tot 230 m2,
van Beens en Jan Thijssenweg,
exclusief de royale (dak-) terrassen.
wordt Residentie Leeuwendael gerealiseerd. Het huidige kantoorpand
Elke appartement is uniek door zijn
wordt getransformeerd naar een fraai
ligging in het gebouw, de indeling
woongebouw met 17 appartementen die
van de woning, de oppervlakte en het
verdeeld zijn over 5 woonlagen.
uitzicht. De woningen worden voorzien
Elk appartement beschikt over royale
van een comfortabel en degelijk
zonnige terrassen met een schitterend
afwerkingsniveau.
uitzicht aan de Vlietzijde, een berging en eigen parkeerplaatsen op het afgesloten terrein.
Leeuwendael » Rijswijk ˆ oude situatie ‹ impressie ˘ impressie van het interieur
24
25
locatie Lange Nieuwstraat, Utrecht opdrachtgever | afnemer VORM ontwikkeling | Syntrus Achmea type opgave transformatie status opgeleverd omvang 58 appartementen
Woudagebouw transformatie naar 58 woningen
Het voormalig betonnen Woudagebouw is gesitueerd is in
De beëindiging van het gebouw toont een zorgvuldig
het centrum van Utrecht. Voorheen was het gebouw een
ontworpen kroon voor het gebouw. In de kroon is het
contradictie in haar omgeving. Door het gebouw terug te
kazernetype goed zichtbaar door aangezette hoeken en
brengen naar enkel een casco is A3 Architecten in staat
de schuine kap in het middendeel van het gebouw. De
geweest met een nieuwe gevel meer aansluiting te vinden
beëindiging is zorgvuldig gedetailleerd met verschillende
met de omgeving en een meer huiselijkere uitstraling te
terugliggende vlakken metselwerk.
creëren voor de toekomstige woonfunctie. De entree is gesitueerd op de kop van het gebouw waardoor Met de nieuwe gevel is gezocht naar een nieuwe typologie die
de kopgevels een kop en een staart aan het gebouw vormen.
meer aansluit bij het nieuwe wonen en bij de omgeving van
De entree vormt een dominant element in de kopgevel
Utrecht, het kazernetype. De opbouw van de nieuwe gevel
doordat het door het standaard ritme heen steekt en een
is gevormd naar voorbeeld van verschillende omringende
dubbele hoogte van kader toont.
gebouwen. Daardoor heeft de nieuwe gevel een klassieke verdeling met een plint, middendeel en beëindiging. De plint wordt opgebouwd met een betonnen basement die vervlochten wordt met zorgvuldig gedetailleerd verticaal metselwerk. De plint heeft een afwijkend karakter in verhouding tot de rest van de gevel, hier vindt namelijk een ander raamritme plaats en heeft de gevel meer plasticiteit. De terugliggende raampartijen zorgen voor meer interactie met de straat. Vervolgens vertoond de gevelverdeling boven de plint een rustige ritmiek met haar verdeling van ramen en vlakken. Deze ritmiek versterkt vooral de verticale geleding van het gebouw om zo een statigere uitstraling te krijgen. In detail vertoont het middendeel verschillende richtingen van metselwerk om daarmee verfijning toe te brengen aan het gebouw.
Woudagebouw » Utrecht ˆˆ Oude situatie ˆ kopgevel met nieuwe entree › interieur dubbelhoge entreehal ›› nieuwe situatie
26
27
28
29
locatie Neude, Utrecht opdrachtgever | afnemer De Nieuwe Norm | Syntrus Achmea type opgave transformatie status opgeleverd omvang 84 appartementen en commerciële functie
Neudeflat transformatie van een Icoon
De Neudeflat kwam tot stand in een tijd dat er in
welke gebouwd is, dit niet uit. Hier zijn vrijwel geen contrasten
stedenbouwkundige kringen gestreefd werd naar
en schaduwen aanwezig en de gevel lijkt hierdoor vlak. De
modernisering van het historische centrum van Utrecht.
uitstraling zoals ooit bedoeld door Maaskant lijkt zich niet te
Hiervoor werd het stedenbouwkundige plan van
uiten.
M.E. Feuchtinger gebruikt en dit bevatte een nieuwe
De Neudeflat wordt getransformeerd met de schetsen van
modernistische en brutalistische kijk op de stad Utrecht.
Maaskant als uitgangspunt. Doordat de functie veranderd
Hierbij was het van belang dat alle gebouwen ook in deze
van werken naar wonen ontstaat de behoefte naar een
context ontworpen werden, de Neudeflat is daar een
buitenruimte. Deze versterken het Brutalistische beeld en
voorbeeld van. Het plan van Feuchtinger is maar deels
vervullen de nieuwe wensen van de bewoners.
uitgevoerd en hierdoor is de Neudeflat een buitenbeentje in
Door ons te richten op een onderzoek naar het Futurisme en
Utrecht geworden.
Brutalisme, branding en de originele ideeën van Maaskant,
De schetsen van de Neudeflat bevatten het gevoel van het
zijn we in staat de Neudeflat te transformeren en deze en met
Brutalisme uit de jaren 50-60 goed. Hier zijn sterke contrasten
respect te veranderen.
en een mooie plasticiteit aanwezig. Toch straalt het ontwerp
Neudeflat » Utrecht ˆ schets Maaskant › plattegrond ‹ voorzijde van de Neudeflat
30
31
32
33
locatie Dordrecht opdrachtgever Van Pelt Ontwikkelt bv type opgave transformatie status in ontwikkeling omvang 36 appartementen
Singel Dordrecht transformatie Singel 271 te Dordrecht In het centrum van Dordrecht wordt
gebouw gehangen. Mede hierdoor
een leegkantoorpand getransformeerd
ontstaat een beeld dat aansluit bij
naar 36 appartementen. In lijn met
een woongebouw. Tegelijk wordt de
de bestaande horizontale banden
oorspronkelijke kleurstelling weer in
in de gevel worden balkons aan het
ere hersteld.
Singel » Dordrecht ˆ oude situatie › impressie ˘ impressie gevels
34
locatie ‘s-Gravenweg, Rotterdam opdrachtgever Zuydervest type opgave transformatie status in ontwikkeling omvang 65 appartementen
Prinsenpoort III optoppen en bijbouwen
De opgave omvat het transformeren van een leegstaand kantoorpand naar wonen. Tevens wordt er een deel op- en aangebouwd, warrdoor het totaal op 65 appartementen uitkomt. De nieuwe toevoegoeging constrateert in kleur, materiaal en vormgeving van het oude kanoor. Franse balkons en balkons zorgen voor een uitstraling die past bij een woongebouw.
Prinsenpoort III » Rotterdam oude situatie ˆ impressie nieuwe situatie › doorsnede ˇ
35
36
37
locatie Nieuwegein opdrachtgever | afnemer VORMontwikkeling | Jutphaas Wonen type opgave transformatie en nieuwbouw status opgeleverd omvang 85 appartementen (transformatie) 21 optopwoningen (nieuwbouw)
Bakenmonde transformatie naar 106 woningen De twee kantoorgebouwen, direct
bestaande gebouw geplaatst (t.p.v.
gelegen langs de A2 in Nieuwegein,
de Lekdijk halfinpandig). Al deze
zijn opgetopt met één laag en voor
aanpassingen zorgen ervoor dat de
de gebouwen is een opvallende
kantooruitstraling plaats maakt voor die
staalconstructie geplaatst. In dit
van een woongebouw.
‘staketsel’ zijn de balkons voor het
Bakenmonde » Nieuwegein ˆ Oude situatie › Situatie ‹ Nieuwe situatie
38
39
locatie Waddinxveen opdrachtgever Woonpartners Midden-Holland type opgave transformatie status opgeleverd omvang transformatie 10 woningen onderhoudswerkzaamheden
Kerkweg-oost transformatie van een supermarkt
Het hele pand krijgt een facelift. De
Daarnaast wordt in het bestaande
meeste werkzaamheden hebben te
appartementencomplex in de
maken met de buitenkant van het
onderbouw,10 startersappartementen
gebouw. Zo worden op de begane
gerealiseerd en nieuwe entrees die zijn
grond nieuwe gevelpuien geplaatst
bedoeld voor de 10 appartementen.
en die op de verdiepingen hersteld
Alle woningen van circa 55m² liggen
en geschilderd. De bevestiging van
op de begane grond maar hebben
de Franse balkons wordt verbeterd
geen eigen tuin of patio. De woningen
en alles wordt geschilderd in frisse
hebben wel een gemeenschappelijke
nieuwe kleuren. Tevens vervangen ze
buitenruimte. Het zijn vrij indeelbare
de hoofdriolering en werken ze aan de
eenkamerwoningen. Door de hoge plint
dakbedekking van de algemene ruimte
kunnen we grote ramen plaatsen die
en de galerijen.
veel daglicht in het appartement geven.
Kerkweg-oost » Waddinxveen ˆ oude toestand › plattegronden ‹ˆ nieuwe toestand
40
Kilwijkstraat » Dordrecht »bestaande situatie ˇ impressie
41
locatie Dordrecht opdrachtgever AO Development type opgave transformatie status in ontwikkeling omvang 58 appartementen
Kilwijkstraat
transformatie naar 58 appartementen Het leegstaande lantoorpand aan de Kilwijkstraat 5 in Dodrecht zal worden getransformeerd naar 58 sociale huurwoningen. Het pand was ooit verbonden met het huidige Onderwijsmuseum van verzekeraar De Holland. Het strakke gebouw was destijds bedoeld als extra kantoorruimte van verzekeraar De Holland. Architect Sybold van Ravesteyn ontwierp deze aanbouw. De woningen krijgen een buitenruimte in de vorm van een loggia. De bestaande dakopbouw wordt vergoot om ruimte te creëren voor een aantal dakwoningen en een
gemeenschappelijk dakterras. Het streven is om bij oplevering voor alle woningen een duurzaamheidslabel van tenminste A te halen.
42
Europalaan » Utrecht › oude situatie ˇ impressie
43
locatie Utrecht opdrachtgever | afnemer Janssen de jong projectontwikkeling type opgave transformatie status in ontwikkeling omvang 87 appartementen
Europalaan
transformatie naar een woongebouw Ontwerp voor de transformatie van een leegstaand kantoorpand aan de Europalaan in Utrecht naar appartementen. De bestaande structuur, zoals het casco en de ontsluiting, wordt zoveel mogelijk gehandhaafd. Om de sobere uitstraling van het kantoor gebouw teniet te doen, worden onder andere nieuwe kozijnen, ruime uitkragende balkons, nieuwe terreininrichting en nieuwe gevelafwerking van de bovenste verdiepingen ingezet. Hierdoor ontstaat er een uitstraling die past bij die van een woongebouw.
44
locatie Kranenburgweg, Scheveningen opdrachtgever | afnemer Heembouw | MN type opgave transformatie status opgevelerd omvang 32 appartementen en commerciële ruime
“Inno Porto”
Van kantoorgebouw naar appartementen Het project betreft de transformatie
te ontsluiten. Rond het gebouw
van een leeg kantoorpand naar
zijn balkons aangehangen om alle
appartementen. Het gebouw is het
woningen een buitenruimte te geven.
voormalig Norfolk kantoor, aan de
Verder is het pand opgetopt met één
Kranenburgerweg. Op de begane grond
laag appartementen en rondom ruime
zijn een aantal commerciële ruimten
terassen die uitzicht bieden op het
gebleven.
duingebied en de achterliggende
Het brede gedeelte van het wigvormige
havens van Scheveningen.
gebouw wordt ontsloten middels een
Door het toevoegen van balkons, een
corridor. Aan de achterzijde is een
galerij en de optoplaag, heeft het pand
galerij tegen het gebouw geplaatst om
een nieuwe uitstraling gekregen die
de woningen in het smalle gedeelte
past bij een woongebouw.
Kranenburgweg » Scheveningen ˆ voorzijde, oude situatie › voorzijde met aangehangen balkons ˇ toegevoegde galerij aan de achterzijde
45
46
locatie Utrecht opdrachtgever SSH type opgave transformatie status opgeleverd omvang 330 kamers
KPN-toren transformatie naar studentenkamers Met de herontwikkeling van het
huiselijke sfeer benadrukt. Ook omdat
KPN-terrein in Utrecht maakt de
het gebouw het hoogste gebouw van
voormalig kantooromgeving plaats
de campus blijft, wordt het verticale
voor een dynamische leerambiance
karakter versterkt door een sterke
voor studenten. Thema’s als groen
verticale geleding.
en gezond worden gebruikt om een
In het interieur wordt gezocht naar
geschikte leefomgeving te vormen met
een informeel karakater door het
plek voor studie, vrije tijd en wonen.
inzetten van onder andere diepe
De nieuwe campus gaat huisvesting
vensterbanken als zitplekken in de
bieden aan ongeveer 540 studenten. De
studentenkamers. De plint biedt plek
KPN toren, het enige te transformeren
voor een hoge entree, een koffiecorner
gebouw van het KPN terrein, gaat plek
en een studiezone. Doordat de gevel de
bieden aan ongeveer 330 studenten.
functies van de plint volgt, ontstaat een
Naast huisvesting zullen er andere
afleesbaar geheel.
voorzieningen zoals een plein, groen, fietspaden, en parkeerplaatsen worden gerealiseerd. Voor de transformatie van de KPN toren is aansluiting gezocht met de thema’s van de campus. In de gevel wordt daarom met baksteen een warme en
Sequoia » Utrecht ˆˆ oude situatie ˆ plattegrond begane grond › impressie
47
48
locatie Den Haag opdrachtgever Haag Wonen type opgave transformatie status opgeleverd
MixxInn
transformatie naar short stay facility te Den Haag Het voormalige verzorgingshuis Vijverzicht staat in de Haagse wijk Bouwlust, één van de wijken die door toenmalig minister Vogelaar is aangemerkt als krachtwijk. Om aan de leegstand een einde te maken kocht Haag Wonen het gebouw aan om er tijdelijke huisvesting – zogenoemd short stay facility – in te maken voor verschillende groepen jongvolwassenen. De oude gevel – baksteen met doorlopende betonnen vloerbanden – was bouwfysisch slecht, met nauwelijks isolatie en veel koude-bruggen. Een beperkt budget leidde aanvankelijk tot een plan om de bestaande gevel te handhaven en in te pakken met isolatie en stucwerk. Hiermee zou het gebouw dan nog te veel als een massa overkomen. Vandaar het ontwerp voor een nieuwe gevel met meer uitstraling en differentiatie, waardoor het gebouw tevens beter zou passen bij de nieuwe bestemming. De langs- en kopgevels van het woongebouw zijn voorzien van een zinken gevelbekleding, vanwege de natuurlijk uitstraling, met op den duur een mooie patina. Om het gebouw, meer dan voorheen, een duidelijke richting te geven , is gekozen voor horizontale zinken strokenbekleding, geaccentueerd door de felsnaden. Aan de buitenzijde van de bestaande gevels is eerst een hsb opbouw met isolatie aangebracht, waarmee de gevel voldoet aan de thermische eisen van het Bouwbesluit. Daardoor ontstonden tevens bij de ramen diepe negges van 300 tot 350 mm. Dit geeft een mooie diepe schaduwwerking. De hsb opbouw met isolatie en gevelbekleding is doorgezet tot onder het niveau van de bestaande vloerrand. Voordeel hiervan was dat de koudebrug bij de vloerrand goed werd ingepakt en dat een koof ontstond waarin de zonwerking kon worden weggewerkt.
MixxInn » Den Haag ˆ ˆ oude toestand ˆ interieur › nieuwe gevelbeeld ›› nieuwe gevelbeeld
49
50
51
52
53
locatie Rotterdam opdrachtgever transVORM type opgave transformatie status in ontwikkeling omvang ca. 220 appartementen en kantoorruime
Blaak 16 transformatie van een leegstaand kantoor De voormalige kantoorlocatie Blaak
komen ondersteunende functies.
16 krijgt nieuw uiterlijk én een nieuwe
Daarboven creëren we vijf verdiepingen
functie met het oog op de toekomst. Het
met studentenstudio’s en vier lagen
gebouw wordt geschikt gemaakt voor
met appartementen voor young
gebruik en bewoning door verschillende
professionals. In de optop komen zes
doelgroepen: studenten, starters en
woonlagen met luxe penthouses.
(young) professionals.
Al tijdens de revitalisatie staat
Op de begane grond vindt bedrijvigheid
duurzaamheid hoog in het vaandel.
plaats: er komen flexibele werkunits,
We (her)gebruiken de structuur en de
een lunchroom en ontmoetingsruimten
materialen van het gebouw en creëren
voor creatieven en (young)
een goede energiehuishouding in de
professionals. Op de eerste verdieping
woningen.
Blaak 16 » Rotterdam ‹ doorsnede & differentiatie ˆ huidige toestand › legenda ›› impressie
RiSS deR SituatiOn
professionals
54
nieuwe Situatie Auf jeder Wohnebene können 27 Studentenwohnungen oder 13 Appartements für „Young Professionals“, jeweils mit einem eigenen Abstellraum, realisiert werden.
neue SituatiOn Auf jeder Wohnebene können 27 Studentenwohnungen oder 13 Appartements für „Young Professionals“, jeweils plattegROnd gRundRiSS deR mit einem eigenen Abstellraum, realisiert werden. nieuwe Situatie neuen SituatiOn
studenten
plattegROnd BeStaande Situatie
gRundRiSS deR BeStehenden SituatiOn
young professionals
16
17
nieu
Auf jeder W oder 13 App mit einem ei
plattegRO BeStaande
55 tOOlBOX
tOOlBOX
De transformatie realiseren we volgens een uniek plug andplayprincipe. We maken gebruik van pre-fabelementen, die allen één functie in zich hebben; bijvoorbeeld keuken, badkamer, toilet, entree of een bergruimte. Ze zijn te vergelijken met grote legoblokken waarmee binnen de bestaande gebouwstructuur een woning kan worden gevormd.
Die Transformation erzielen wir nach einem einzigartigen FertigbauElemente, die nur eine einzige Funktion besitzen, wie z.B. Küche, Bad, Toilette, Eingang oder Abstellraum. Diese lassen sich mit großen Lego-Steinen vergleichen, mit denen innerhalb der bestehenden Gebäudestruktur eine Wohnung zusammengestellt werden kann. Das Plugand-Play-Prinzip ermöglicht es, in einem bestehenden Bürogebäude Wohnungen zu realisieren. Außerdem bietet es dem Bewohner die Möglichkeit, den Grundriss seiner Wohnung teilweise selbst gestalten.
Studentenunit
plugandplayprinzip. Wir verwenden YOung pROFeSSiOnalS
De ‘units’ zijn demontabel en kunnen nagenoeg compleet worden hergebruikt in een andere samenstelling binnen hetzelfde pand of verplaatst worden naar een ander bouwwerk. De flexible samenstelling maakt het mogelijk om snel en eenvoudig in te spelen op (toekomstige) wensen.
LD
VU
EG
UW
Die Einheiten sind demontierbar und können in einer anderen Zusammenstellung innerhalb desselben Gebäudes praktisch vollständig wiederverwertet werden oder zu einem anderen Gebäude transportiert werden. Die flexible Zusammenstellung ermöglicht es, schnell und einfach (künftigen) Wünschen zu entsprechen.
W
LE
U BO
GE
OP
BO
OP
8
9
10
56
57
locatie Zoetermeer afnemer | opdrachtgever De Goede Woning | Nieuwe Norm type opgave transformatie status studie omvang 26 appartementen
Herenwaard transformatie naar 26 appartementen Het kantoorgebouw Herenwaard is gelegen direct boven
noodzakelijk, esthetisch en bouwfysisch (ventilatie, isolatie,
het winkelcentrum Meerzicht in Zoetermeer en leent zicht
geluid). Om buitenruimten aan het gebouw te kunnen
hiermee goed voor de bestemming wonen.
toevoegen, zou één gevelelement van één stramien per
Middels een ‘quickscan’ zijn diverse thema’s, zoals
woning vervangen kunnen worden.
bestemmingsplan, casco, gevel en installaties, onderzocht.
Installaties voor water, ventilatie en warmteopwekking zullen zoveel mogelijk gegroepeerd en boven elkaar gepositioneerd
Het gebouw heeft een stramien van 4,8 meter. Twee maal
moeten worden. Op het gebied van akoestiek worden geen
deze maat levert een breedte van 9,6 meter op, voldoende
problemen verwacht.
maat voor appartementen ontsloten via corridor. Per
Het kantoorgebouw heeft twee vluchtroutes. De eisen m.b.t.
verdieping zijn ca. 5 woningen mogelijk
tot vluchten bij brand moeten hiermee gehaald kunnen
Doordat de verwachte overmaat in de constructie kunnen
worden. Om herbestemming van kantoor naar wonen
er mogelijk appartementen op het dak worden toegevoegd.
mogelijk te maken is een wijziging van het bestemmingsplan
Constructief zal e.e.a. nader onderzocht moeten worden.
noodzakelijk.
Aanpassing van de gevel zijn om meerdere redenen
Herenwaard » Zoetermeer ˆˆ oude toestand ˆ woningplattegrond › principe elementen vervangen ‹ fragment nieuwe gevelbeeld
58
locatie Hoogvliet opdrachtgever ASVZ type opgave transformatie status opgeleverd omvang 20 woningen
Aveling Hoogvliet Het leegstaande voormalige Vestia kantoor aan de Aveling te Hoogvliet is getransformeerd naar een locatie met begeleid en zelfstandig wonen. Tevens bevind zich in de naastgelegen voormalige werkplaats een externe dagbesteding en fietsenwinkel met werkplaats.
Aveling » Hoogvliet ‹ oude situatie ˇ impressie nieuwe situatie
59
60
Parkeren
BG BG
135m2
100m2
135m2
100m2
e1
90m2
61
locatie Rotterdam type opgave transformatie & nieuwbouw status studie omvang 120 appartementen transformatie (40) en nieuwbouw (80)
Boompjes 60-68 binnestedelijke transformatie & nieuwbouw
nieuwbouw parkeren transformatie
De locatie van het pand Boompjes
ook nog profijt van een wijds uitzicht
60-68 ligt in het oudste gedeelte van
over de maas, het noordereiland en de
Rotterdam aan een prachtige locatie
kop van zuid. Doordat het gebouw laag
aan de Maas. Deze omgeving heeft
is, vormt de bebouwing aan de maas
de afgelopen jaren steeds meer
geen muur naar de rest van Rotterdam,
woningen in de omgeving gekregen
maar wordt er een diepte gecreerd met
waardoor kantoorgebouwen steeds
de achterliggende bebouwing.
meer afgewisseld worden door woongebouwen met een geheel ander
Het huidige gebouw wordt
karakter dan woongebouwen.
getransformeerd naar 40 ruime appartementen en parkeren middels
Boompjes 60 » Rotterdam ‹ differentiatie & plattegrond › impressie
De skyline aan de kan van de boompjes
een parkeerlift. Daarnaast wordt het
heeft veel diversiteit in hoogte. Hierdoor
gebouw in twee afzonderlijke volumes
heeft de bebouwing aan de wijnhaven
opgetopt met nog eens 20 lagen.
62
gevelaanzicht
plattegrond (1e verdieping)
doorsnede
het trappenhuis
RENOVATIE SCHUUR POORTUGAAL
DE DYCKGRAAF
63
locatie Poortugaal opdrachtgever WBV Poortugaal type opgave transformatie status opgeleverd omvang 8 appartementen
De Dyckgraaf transformatie schuur naar 8 appartementen Op een prachtige groene plek in het
m2. In de twee appartementen op de
nog van goede kwaliteit en zijn daarom
centrum van Poortugaal, een landelijk
tweede verdieping (de penthouses) zijn
bewerkt en hergebruikt in het complex.
dorp onder de rook van Rotterdam,
de authentieke balken uit de boerderij
Tijdens de bouw werden drie
raakte een oude boerenschuur steeds
op een prominente wijze aangebracht.
waterputten gevonden, waarschijnlijk
meer in verval. De schuur grenst aan
Verder herinnert binnen niets meer
uit de zestiende eeuw. Die zijn in kaart
een voormalige boerderij, die door
aan de oude boerderij: het ontwerp is
gebracht en gefotografeerd. Daarna
Woningbouwvereniging Poortugaal
strak en modern zonder kitscherige
hebben ze een plaats in de kruipruimte
na een grondige renovatie in gebruik
nep-antieke details. Opvallend is
van het complex gekregen.
is genomen als kantoor. In vroeger
het licht dat naar binnen valt via het
tijden woonde hier de dijkgraaf, een
royale aantal (dak)ramen. De loggia’s
De appartementen in De Dyckgraaf
autoriteit in een dijkdorp. De schuur
bevinden zich vanwege de eisen die
zijn energiezuinig, waarbij het
was eigendom van de gemeente
voor het gemeentelijk monument
uitgangspunt het huidige Bouwbesluit
en werd gebruikt als opslagruimte.
golden, binnen de kap van de boerderij.
was. De appartementen hebben het
Na een forse renovatie is de schuur
Een andere eis was dat de kopgevels in
A-label, er is veel verder gegaan dan
omgetoverd tot een kleinschalig
stand bleven. Hiertoe zijn de kopgevels
vereist was voor dat label. De EPC-
appartementencomplex: De Dyckgraaf.
in tijdelijke stalen hulpconstructies
waarde is 0,8. Voor de ramen is er
geplaatst. Vervolgens is alles er
HR++ glas toegepast. Bij het streven
In De Dyckgraaf bevinden zich acht
tussenuit gesloopt om daarna het
naar energiezuinigheid is de oude
verschillende driekamerappartementen
gehele binnenwerk te vernieuwen
constructie ingezet: de muren zijn
verdeeld over 3 lagen, variërend in
en af te werken met hoogwaardige
namelijk 30 centimeter dik, waarna ze
grootte tussen circa 87 m2 en 135
materialen. De houten balken bleken
nog eens extra geïsoleerd zijn.
De Dyckgraaf » Poortugaal ˆ oude toestand › de 2 originele kopgevels zijn behouden gebleven ‹ nieuwe situatie
64
locatie Breda opdrachtgever Het Florijncollege Breda i.s.m. Dhondt Adviesbureau te Breda type opgave Renovatie-en nieuwbouwproject status Opgeleverd
Florijn College transformatie van ziekenhuis naar school Nieuwbouw en renovatie van een
Deze vleugels hebben een architectuur
deel van het voormalige Ignatius
die qua materiaalgebruik en schaal
ziekenhuis ten behoeve van het
verwijst naar de bestaande voorbouw.
Florijncollege. Het bestaande deel van
In het middengebied is een nieuwe
het Ignatius ziekenhuis is gerenoveerd
aula geplaatst met corridors naar de
en bestemd voor lerarenkamers
vleugels en een verbinding d.m.v. een
en stafruimten. In de kappen zijn
garderobe en hal met de bestaande
twee collegezalen ontworpen. Aan
bouw. Deze aula heeft een eigentijdse
de bestaande bebouwing zijn twee
architectuur met een gevelbekleding
vleugels geformeerd met leslokalen.
van metalen geprofileerde platen.
Florijn College » Breda ˆ overzichts foto ‹ avondopname voorgevel › entree Florijn College
65
66
67
locatie Wassenaar opdrachtgever Wassenaarsche Bouwstichting Ontwikkeling BV type opgave Restauratie & transformatie status opgeleverd omvang 11 koopwoningen, carports en bergingen, collectieve tuin en gemeenschappelijke ruimten
Paulusschool Herontwikkeling van een historisch rijksmonument In een oude school in Wassenaar
te ontsluiten.
zijn elf koopwoningen gerealiseerd.
De woonlaag bevindt zich op de begane
Eén van de karakteristieke elementen
grond, in de voormalige klaslokalen.
van de school is een lange gang met
Op de zolderverdieping bevinden zich
geglazuurde tegels, die in het ontwerp
de slaapkamers.
behouden is en dient om de woningen
Paulusschool » Wassenaar ‹ beeld vanuit de binnentuin ˆ plattegrond & doorsnede ˆˆ oude toestand
68
69
70
71
locatie Willemskade, Rotterdam opdrachtgever particulier type opgave transformatie status in ontwikkeling omvang 32 appartementen
Willemskade transformatie van een rijksmonument Het Scheepvaartkwartier of Nieuwe Werk werd rond 1840 door de stadsarchitect W.N. Rose ontworpen als planmatig aangelegd stadskwartier. Dit vooruitstrevende plan omvatte de aanleg van een nieuwe stadsdeel waarin havenindustrie en luxe koopmanswoningen onder strenge stedenbouwkundige en architetonische regie bijeen werd gebracht. Het huidige gebruik van de panden aan de Willemskade 19 t/m 21 is kantoor, maar ze zullen worden getransformeerd naar wonen met in totaal 32 appartementen. Alle panden vallen onder beschermd stadsgezicht en de de panden 19 en 20 zijn tevens Rijskmonumenten. Bij de transformatie wordt dan ook getracht het oorspronkijke pand zoveel als mogelijk in ere te herstellen en aanpassingen zullen worden gedaan met zoveel mogelijk respect voor het monument.
Willemskade » Rotterdam ‹ impressie nieuwe situatie ˇ huidige situatie
72
locatie Den Haag opdrachtgever Dura Vermeer type opgave transformatie status studie omvang 49 woningen
O2 � gebouw Shell herbestemming te Den Haag Studie naar de mogelijkheden van een transformatie van het O2-gebouw aan de Oostduinlaan te Den Haag naar wonen met behoud van het monumentale karakter van het pand.
O2 – Gebouw Shell » Den Haag › impressie van de nieuwbouw › plankaart (SVP stedenbouw)
73
kelder
begane grond
eerste verdieping
tweede verdieping
derde verdieping
74
75
referentieprojecten
Legolisering
76
gebouw
+
= woning elementen
77
A3 Architecten & Legolisering ‘industrieel maatwerk’ bij transformatie Het Concept
deze flexibele samenstelling van de in BIM uitgewerkte units,
Op een eenvoudige wijze in korte tijd woningen creëren
kunnen we zeer eenvoudig inspelen op de wensen van de
binnen bestaande gebouwen. Dit is mogelijk met behulp van
klant. En zou de klant in de toekomst zelfs van locatie kunnen
onze toolbox die onderdeel uitmaakt van ons legolisering-
wisselen met zijn hele woning.
transformatieconcept. Een toolbox die de vrijheid geeft om te komen tot maatwerk met de snelheid van industrieel
Woonfuncties
vervaardigde producten. Bottom-up van een goed product
In een woning moet plaats zijn voor ontspannen, koken,
(bijv. een kraan),
wassen, slapen, etc… Deze functies worden in bestaande
naar een goed element (het toilet), naar een
industriële concepten in één module gecombineerd om
goed appartement en uiteindelijk naar een goed
zodoende eenvoudig een woning te creëren. Veelal zijn dit
appartementengebouw.
afgeleide producten van de prefab badkamers die reeds bij ons bekend zijn. Producten die in de praktijk uitstekend
Veelzijdiig
werken voor bijvoorbeeld studentenhuisvesting en hotels.
Het transformatieconcept kunnen we toepassen binnen een
Echter hebben wij hier te maken met volwaardige woningen
grote diversiteit van bouwwerken (bijvoorbeeld kantoorpanden
waarin wij geen hinder willen ondervinden van een
of fabriekshallen) om deze eenvoudig om te bouwen naar
module die ongelukkig gepositioneerd is in een bestaande
wooneenheden welke voldoen aan alle eisen en regels.
gebouwstructuur. De modules moeten juist een toevoeging
Met dit concept kunnen we panden ombouwen en/ of
vormen op de bestaande structuur van kantoren en hierin een
uitbreiden. Tevens is dit concept demontabel. De “units”
prettig woonmilieu creëren. Met het 6D-transformatieconcept
kunnen nagenoeg compleet worden hergebruikt in een
geven wij hier antwoord op. Alle functies van de woning
andere samenstelling binnen hetzelfde pand, of ze kunnen
hebben wij onder gebracht in verschillende elementen welke
verplaatst worden naar een ander bouwwerk. Hier hebben
op verschillende manieren te koppelen.
we engineering technisch een innovatieslag gemaakt. Door Legolisering ˆ› eenvoudige plaatsing van een element ‹ˆ schematische weergave van het concept ‹ voltooide woning | Brinkwal, Nieuwegein
78
locatie Nieuwegein afnemer | opdrachtgever Jutphaas | transVORM type opgave transformatie status opgeleverd omvang 25 woningen voor starters
Brinkwal
transformatie naar 25 woningen De uitvraag van deze gewonnen
voorgestelde mogelijkheden, welk
selectie, was het transformeren van
element waar in de woning geplaatst
een leegstaand kantoorpand naar 25
werd. Alsof je een woning bouwt met
(startsers-)woningen.
legoblokjes. Het team heeft met haar ervaring in efficiënt en flexibel bouwen
Bijzonder is dat het project is
een systeem opgezet, waarbinnen het
gerealiseerd via een industrieel
de mogelijkheid biedt om een grote
bouwproces. Voor onderdelen van
verscheidenheid aan woningen en/of
de woning, zoals wanden, badkamer,
appartementen te realiseren binnen
douche, toilet, trap en bergruimte,
leegstaande kantoren.
zijn prefab elementen ontwikkeld. De huurder koos zelf, binnen enkele
Brinkwal » Nieuwegein ˆ oude situatie › nieuwe gevelbeeld ‹ interieur
79
80
81
locatie Nieuwegein afnemer | opdrachtgever Jutphaas | transVORM type opgave transformatie status opgeleverd omvang 50 appartementen
Einsteinbaan transformatie naar 50 woningen De uitvraag van deze gewonnen selectie, was het
karakter. Langs de loods is een collectieve tuin bedacht.
transformeren van een leegstaand kantoorpand naar 50
De ligging is het meest gunstige vanuit het oogpunt van
appartementen. Om de bestaande gebouwstructuur te
bezonning. Daarnaast vormt het een extra buffer tussen het
handhaven worden de appartementen ontsloten via een
parkeren en veel van de privé tuinen. De wens om zo min
corridor. Woningen op begane grond hebben een tuin met
mogelijk te slopen en zoveel mogelijk te hergebruiken wordt
terras en woningen op de verdiepingen beschikken over een
in het ontwerp van de Einsteinbaan vervult. Daarnaast is
balkon. Aan de buitenzijde wordt de gevel ter plaatse van de
een evenwichtig beeld tussen nieuw en oud, de traditionele
balkons in een lichte kleur gekeimd. Dit alles resulteert erin
uitstraling van de kantoorgevel zichtbaar maar de nieuw
dat de typerende uitstraling van kantoorgevel doorbroken
individualiteit van de woningen ook.
wordt en er een kleine schaal ontstaat met een individueel
Einsteinbaan » Nieuwegein ˆ oude situatie › fragment gevelbeeld ˇ nieuwe gevelbeeld
82
83
A3 Architecten
A3 Architecten & BIM voorbeelden van planuitwerking in BIM A3 Architecten werkt met het Bouwwerk Informatie Model (BIM). Met zowel nieuwbouw- als ook renovatie- en transformatie-projecten is hiermee de nodige ervaring opgedaan. De BIM-modellen worden met behulp van het programma Revit opgezet en uitgewerkt. Het werken met BIM is een methode die zorgt voor centraal beheer van data (tekening, berekeningen, inzichtelijk documenten, hoeveelheden, gebruiksaanwijzingen en berekeningen, etc.) en centrale communicatie. Het voordeel hiervan is dat meer inzicht voordat de bouw start voor alle partijen zoals de opdrachtgever, architect, constructeur, installateur en alle overige relevante bouwpartners. Alle knelpunten kunnen vooraf inzichtelijk worden gemaakt, worden besproken en direct worden opgelost, ondersteund door een uitgebreid 3D-model. BIM protocol Bij het opzetten van een BIM project dient vooraf een BIM protocol opgesteld te worden. In dit protocol komen o.a. de volgende zaken aan bod: - Projectinformatie - Projectdoelen en BIM ambities - Projectpartners en contactpersonen - Organisatie project - BIM proces - BIM informatie niveau componenten - Procedure samenwerking - Afspraken BIM model - Kwaliteitscontrole
BIM ‹ nieuwbouw SSH studentehuisvester Utrecht › voorbeeld van een BIM protocol
A+
A+
NOM
A3 Architecten & Duurzaamheid uitgaan van behoud Een belangrijke vorm van duurzaamheid is behoud. Dus niet slopen, maar hergebruiken wat goed is en aanpassen waar nodig. Inmiddels hebben we diverse transformatieprojecten uitgevoerd waarbij het bestaande gebouw zoveel mogelijk wordt behouden en toch d.m.v. allerlei ingrepen woningen met een energielabel A+ zijn gerealiseerd. Een voorbeeld hiervan is het transformatieproject Brinkwal in Nieuwegein. Energielabelverbetering Een andere voor de hand liggende manier van duurzaamheid is het besparen van energie door het na-isoleren van bestaande woningen, eventueel in combinatie met het aanbrengen van zonnepanelen of andere duurzame ingrepen. Het resultaat is een energielabelverbetering van de bestaande woningvoorraad. Soms gebeurd dit met maar met enkele stappen, zoals het project Isabellaland in Den Haag. De woningen zijn van een gemiddeld label E/D naar een energielabel B gegaan. Maar het kan ook zeer rigoureus, bijvoorbeeld in een ‘Slim en Snel’ traject van platform 31. Het project Sens in Krimpen aan den IJssel is een voorbeeld van zón traject dat we hebben doorlopen. Deze woningen zouden uiteindelijk naar een A+ label zijn gegaan. Nul-op-de-meter nog een stap verder gaat het ‘nul-op-de-meter concept’. Voor onder andere woningcorporatie Mitros en SSW de Bilt deden we mee aan trajecten om gestapelde woningen ‘Nul-op-de-meter’ te krijgen.
Duurzaamheid ‹ˆ transformatie | Brinkwal, Nieuwegein ˆ slim & Snel | Krimpen a/d IJssel ‹‹nul-op-de-meter | SSW, De Bilt ‹ labelverbetering | Isabellaland, Den Haag
3
Maaskade 171D 3071 NS Rotterdam Tel.: 010 411 3630 alg@A3architecten.nl www.A3architecten.nl