Vakbond in Beweging 69 | 2011 by ABVV-regio Antwerpen

ViB

Verantw. uitgever : Dirk Schoeters, Ommeganckstraat 35, 2018 Antwerpen

VAKBOND IN BEWEGING

België - Belgique P.B. Antwerpen X 8/6342 AFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN X Toelatingsnummer P408993

VERSCHIJNT DRIEMAANDELIJKS • NR.69 • 18e JAARGANG • APRIL/MEI/JUNI 2011

zaterDAG

30/04/2011

THOMAS SMITH ( STAND UP COMEDY) cookies & cream DJ MIKEGYVER BONDSGEBOUw Ommeganckstraat 47/49 • Antwerpen VOORVERKOOP €5 ( inclusief 1 consumptie ) DEUREN 20u00 • thomas smith 21u00 • cookies & cream 21u30 • DJ MIKEGYVER 23u00 KAARTEN & INfO 03 203 43 49 • antwerpen@abvvmetaal.org • of via uw ABVV-afgevaardigde

INHOUD

ViB VAKBOND IN BEWEGING

Nr. 69 - 18e jaargang APRIL/MEI/JUNI 2011 Prijs:  0,75 Jaarabonnement: 3 Driemaandelijks tijdschrift van Linx+ ABVV-regio Antwerpen In samenwerking met ABVV seniorenwerking

Verantwoordelijke uitgever: Dirk Schoeters Ommeganckstraat 35 2018 Antwerpen Redactieadres: Ommeganckstraat 35 2018 Antwerpen (03)220 67 11 peter.dekort@abvv.be Medewerkers aan dit nummer: Marina Van den Bulck Staf Van Gorp Jelle Janssens Timothy Wyffels Paul Van Rymenant Koen De Clercq Luc Van Overberghe Charles Bresseleers

12 14

Vormgeving: Romain De Fleurquin Albert Balboa llustratie cover : AMSAB

18 INHOUD

REDACTIONEEL 4 Ontwaak, zoetwatersocialisten, het is de eerste mei KINDEREN VAN SEMINI 5 Panamarenko GESCHIEDENIS 6 De groote staking der 500.000 CAMPAGNE 11 Rozencampagne op 1 mei 2011

HEEMKUNDE 12 De Antwerpse ruien GESPREKKEN 14 Interview met Kathleen Van Brempt BOEKBESPREKING 16 Onze Sociale Zekerheid in gevaar ARMOEDE 17 Erfgoeddag op 1 mei

MUZIEK VOOR RODE OORTJES 18 Interview met Duwoh DERDE WERELD 22 Een partner in het Zuiden? FILMRUBRIEK 26 Made in Dagenham Ondertekende teksten geven uitsluitend de mening weer van de auteur en binden geenszins de organisatie.

VAKBOND IN BEWEGING 69

REDACTIONEEL

Ontwaak, zoetwatersocialisten, Ontwaak, het is de eerste mei Paul Claes is hoofddocent aan de faculteit letteren van de Katholieke Universiteit Leuven maar vooral ook een veelzijdige en erg productieve schrijver, dichter, essayist en vertaler en ondertussen ook blogger van provocatieve aard. Hij schreef vorig jaar ‘De Nieuwe Internationale’ en publiceerde deze in Knack. De eerste strofe gaat als volgt: Ontwaak, zoetwatersocialisten, Ontwaak, het is de eerste mei, Bekamp opnieuw kapitalisten De klassenstrijd is niet voorbij. Laat paarse coalities varen, De kleur van uw banier is rood. Blijf denken aan uw jonge jaren; De oude dromen zijn niet dood. Liberale verhalen catastrofaal, de Internationale Verbindt ons andermaal. Duwoh – het muzikale duo Anke Hintjens en Bernard Van Lent – pikte dit op en mocht het van hem ook opnemen in hun programma. Zij zingen vergeten strijdliederen en meezingers die velen onder ons zich nog herinneren van de jaren ‘70 en ’80. De tijd dat Mistero Buffo de wereld en minstens Vlaanderen veroverde en overal strijdkoren werden gevormd. Omdat mensen hun engagement ook wilden omzetten in samen zingen en samen vieren. In ons interview met hen maken ze duidelijk waarom ze het allemaal doen: ze willen mensen verbazen, ontroeren en energie geven voor de strijd voor meer sociale rechtvaardigheid. Gezien hun succes lukt hun dat wonderwel. Duwoh heeft als het ware het gat in de progressieve markt gevonden. In het artikel “De groote staking der 500.000“ van 1936 focussen we opnieuw op een belangrijk ankerpunt in de sociale strijd in België, niet gespeend van enige heroïek. Dit artikel geeft een mooi overzicht van de opbouw en de effecten van deze ‘staking’, ook op langere termijn. Ondanks die focus op zichtbare actie we-

VAKBOND IN BEWEGING 69

ten we dat syndicaal werk vooral iets van alledag is: de militanten op de werkvloer met een luisterend oor voor een collega, het werk aan onze loketten en in onze eerstelijnsdienstverlening, discussiëren in een sectorcommissie, praten aan de onderhandelingstafels, dossiers samenstellen om onze eisen kracht bij te zetten, fairtrade-rode rozen uitdelen op 1 mei, kameraadschappelijk een pintje drinken en de plooien gladstrijken, … De media en daardoor ook heel wat burgers in dit land kennen ons echter voornamelijk van zichtbare acties en creëren daarmee een eigen beeld van vakbondswerk. Een beeld dat slechts een stukje van de lading dekt. Of we willen of niet, we moeten daarmee rekening houden. In 1936 was er nog geen internet, twitter en facebook om op te roepen tot een staking. Nu maken ook wij daar volop gebruik van. Ook anderen maken gebruik van dezelfde media om hun mening te geven over ons. We hebben uit te zoeken hoe we hiermee omgaan. Wij hebben in ieder geval de opdracht om onze boodschap op zo’n manier te brengen dat we daarmee de mensen bereiken die we tot onze achterban rekenen: de werknemers in dit land. Ongeacht of hij in een groot of klein bedrijf werkt, ongeacht haar statuut of contract, zelfs ongeacht zijn of haar lidboekje van een vakbond. Dit is geen gemakkelijke opdracht. Het is integendeel een uitdaging die we met de nodige zorg moeten aangaan. Vooral met het oog op een sterke syndicale toekomst, waar bewogenheid en strijdbaarheid onze drijfveren blijven. En hopelijk worden er ook dan nog nieuwe liedjes gemaakt die wij graag meezingen. Onze syndicale vrijwilligersploeg probeert telkens weer een tijdschrift af te leveren waarin iets te ontdekken valt. We hopen dat u ook deze keer weer kan genieten van de diversiteit in deze vakbond in beweging. Zoek de eenheid in de verscheidenheid. Veel leesplezier en tot op 1 mei. Marina Van den Bulck

KINDEREN VAN SEMINI (16)

Panamarenko, vliegtuigkunstenaar Panamarenko is een voorname vertegenwoordiger voor de Belgische beeldhouwkunst. Al kun je hem niet een echte beeldhouwer noemen. Kenmerkend voor zijn werk is zijn liefde voor de luchtvaart. Hij is ook beroemd voor zijn vele stunts. In 2007 schonk hij zijn huis, aan de Biekorfstraat in Antwerpen plus de inboedel ervan aan het Museum voor Hedendaagse Kunst (MuHKA). Dit pand zal vanaf 2012 toegankelijk zijn voor het publiek. HENRI VAN HEREWEGEN Panamarenko is het pseudoniem voor Henri Van Herewegen. Panamarenko is dan weer een acroniem voor Pan American Airlines and Company. Hij werd geboren in Antwerpen op 5 februari 1940. Panamarenko studeerde aan de Antwerpse Academie. Voor 1968 was zijn kunst geïnspireerd door de PopArt maar al vrij vlug werd hij gefascineerd door vliegtuigen en het menselijke kunnen om te vliegen. VLIEGTUIGKUNSTENAAR Vanaf 1970 begon hij met het vervaardigen van zijn eerste modellen van denkbeeldige voertuigen, vliegtuigen, ballonnen en helikopters. Vele van zijn modellen zijn moderne variaties van Icarus. De vraag is of zijn creaties werkelijk in de lucht zouden geraken of blijven. Dit alles maakt zijn werk zo mystiek en aantrekkelijk. Panamarenko bewondert kunstenaars Marcel Broothaers en Pablo Picasso en laat zich wellicht ook door hun werk inspireren. HAPPENINGS De artistieke ontwikkelingen van na de Tweede Wereldoorlog stonden in Antwerpen hoofdzakelijk in het teken van de abstracte kunst. Net zoals in Brussel werd deze tendens gedragen door talrijke privéinitiatieven. Galerijtjes, tijdschriften en dergelijke zagen het levenslicht. Maar ook de stad speelde hier op in. Zo ontstond in 1950, onder impuls van burgemeester Lode Craeybeckx, het Openluchtmuseum voor Moderne Beeldhouwkunst Middelheim. De fameuze biënnales met internationale presentaties kregen van toen af hun bestaansrecht. Ook het, toen nog niet gerestaureerde, Hessenhuis werd een plaats voor

vernieuwende kunsten. Dankzij, alweer Lode Craeybeckx, konden tussen 1958 en 1963 de artistieke rebellen van toen terecht. Zij ontruimden de volgestouwde verdiepingen en creëerden er een ideale tentoonstellingsruimte waar ook muziekavonden en debatten konden plaatsvinden. Hier kwamen toen nog onbekende - kunstenaars voor het eerst in de schijnwerpers. Deze happenings mogen niet ontbreken om een volledig beeld van de tijdsgeest van toen weer te geven. Hier werd de jonge ludieke Panamarenko ontdekt als maatschappijkritische figuur. De happenings in het Hessenhuis waren een kunstzinnige revolte, niet zo rechtstreeks tegen de maatschappij als wel tegen de waarden die door de toenmalige maatschappij werden vooropgesteld. Uit dit gedachtegoed ontstonden dan weer nieuwe initiatieven, zoals de in 1968 ontstane en nog steeds bestaande galerij “De Zwarte Panter”. De thuishaven van oa Jan Cox en Fred Bervoets. Van 1970 tot 2003 woonde Panamarenko in de Biekorfstraat 2 in Antwerpen. In 2005, tijdens de opening van een overzichtstentoonstelling van zijn werk in Brussel, kondigde hij zijn afscheid aan als kunstenaar. Kort hierop begon hij met het promoten van zijn eigen koffiemerk Panama Jumbo.

BIEKORFSTRAAT 2 In 2007 schonk Panamarenko zijn huis en de volledige inboedel aan het MuHKA. Het huis wordt in 2012 voor het publiek opengesteld. Het helikopterplatform wordt wellicht reeds voor de zomer van dit jaar ingehuldigd. Panamarenko wilde graag een helikopterhaven op het dak. Zo zou zijn huis een echt monument zijn voor de Seefhoek. De woning wordt ook vanbinnen volledig gerenoveerd en ingericht. In de woning trof men een heel gamma van curiosa en objecten, zoals een vliegende schotel en een halve “Stock Américain”. Tientallen containers rommel werden er buiten gehaald, maar ook tien containers met belangrijke dingen om te bewaren. Het gaat hier dan om kunstwerken, tekeningen en persoonlijke spullen van Panamarenko. Het huis zal vooral als de motor van Panamarenko’s oeuvre dienst doen, als krachtcentrale van zijn creaties. “In een museum tonen we de resultaten van het creatieproces, maar in de Biekorfstraat 2 willen we het proces zelf laten zien. De droom, het onderweg zijn en de gedrevenheid van Panamarenko.” aldus Bart De Baere, directeur van het MuHKA. Het resultaat van de inventarisatie werd trouwens samengebracht in de publicatie ‘Workstation Biekorfstraat’ dat een uniek beeld geeft van de woning en atelier van deze kunstenaar-wetenschapper.Panamarenko. Staf Van Gorp Bronnen: Wikipedia Eigen krantenarchief Waar is de tijd – Antwerpen deel 5

VAKBOND IN BEWEGING 69

GESCHIEDENIS

75 jaar geleden - 1936

De groote staking der 500.000 75 jaar geleden legden 500.000 werknemers van 2 tot 21 juni 1936, gedurende 3 weken, het land plat. De algemene staking was van onderuit ontstaan, maar werd onmiddellijk erkend door de socialististische Syndicale Commissie en het ACV. De staking leidde tot een belangrijke verwezenlijking in de verovering van de sociale democratie. Ze leidde tot het eerste interprofessioneel overleg in het kader van de Nationale Arbeidsconferentie. De algemene staking van 1936 is een mijlpaal in de geschiedenis van de Belgische syndicale beweging. Er werden in een periode van economische crisis, crisis van het liberalisme en politieke verrechtsing successen geboekt niet alleen op het vlak van sociale voordelen, maar ook op het vlak van de erkenning van de vakbonden. De resultaten van de staking waren belangrijk omdat deze stap vooruit in de verwezenlijking van de sociale democratie de bakens uitzette voor de verdere opbouw van het sociaal overleg in het kader van de welvaartsstaat na de tweede wereldoorlog. De algemene staking van 1936 is ook een mijlpaal in de geschiedenis van de Antwerpse syndicale beweging. De algemene staking van 1936 startte namelijk op 2 juni in de haven van Antwerpen. De crisis van de jaren dertig De beurskrach van 1929 was het begin van de crisis van de jaren ’30. De Grote Depressie sloeg wereldwijd toe. Het liberalisme had als systeem afgedaan en overal grepen regeringen naar een protectionistisch economisch beleid dat de eigen markt moest afschermen, maar bijdroeg tot een verergering van de crisis. Er volgden bedrijfssluitingen en afdankingen. De werkloosheid nam explosief toe. 1 op 3 arbeiders was volledig of gedeeltelijk werkloos. De provincie Antwerpen werd zwaar getroffen. Een derde van de Belgische werklozen woonde in de provincie Antwerpen. De haven voelde als eerste de werkloosheid. In 1929 werkte een derde van de havenarbeiders maximum 3 dagen per

VAKBOND IN BEWEGING 69

week, terwijl een doorsnee arbeider in België gemiddeld slechts 5 dagen werkloos was per jaar. In 1932 was de helft van de leden van de PMB werkloos. De arbeiders die werk hadden zagen hun koopkracht dalen met 5 tot 10%. Ook in België waren de prijzen gedaald vooral door de afnemende vraag naar staal en kolen, de belangrijkste exportproducten. Door het indexmechanisme daalden ook de lonen. Bovendien nam de overheid maatregelen om veel werklozen uit te sluiten van werkloosheidsuitkeringen en werden de belastingen op voedingsmiddelen verhoogd. In 1933 organiseerde de socialistische vakbond een hongerbetoging tegen inperking van de werklozensteun.

de tot een opmars van rechtse en linkse autoritaire stromingen die de markteconomie aan banden wilden leggen. In de nasleep van de Grote Oorlog van ‘14-‘18 hadden in heel Europa stakingen en opstanden van arbeiders plaats gevonden. In Rusland was zo het communisme aan de macht gekomen. Elders waren radicale bewegingen de kop ingedrukt. In Italië had dit geleid tot het aan de macht komen van het fascisme van Mussolini. De crisis van de jaren ’30 verscherpte de politieke tegenstellingen. Communisten propageerden het model van Rusland dat met zijn planeconomie weinig last had van de crisis. De fascisten zagen heil in het corporatisme van het Italië van Mussolini, een nationalistische geleide economie op basis van een samenwerking van werkgevers en arbeiders in functie van het nationaal belang. Dit model werd in de eerste helft van de jaren ’30 ook overge-

Op de syndicale week in Charleroi in augustus 1931 werden de oorzaken van de crisis benoemd. Er werd gewezen op “de ordeloosheid van de wisselkoersen, in de munttoestanden in Europa”, maar ook en vooral op “het offensief tegen de loonen, tegen de werkloozenverzekering, tegen de ouderdomspensioenen” die leiden tot “een vermindering van de koopkracht der arbeidersklasse, een toeneming van de werkloosheid en een verlenging van de crisis”. En dit terwijl “de intrest van het geld op uiterst hoogen voet werd gebracht”. Er werd gewezen op “de verborgen dictatuur van het bankwezen” en het “schandalig misbruik waarvan monopoolnijverheden voor gas en electriciteit genieten”. Einde van het liberalisme Het diskrediet van het liberale kapitalisme en het wantrouwen in de parlementaire democratie leid-

Affiche uitgegeven in 1937 door de BTB voor de feestbetoging op 17 oktober.

GESCHIEDENIS nomen in Duitsland door het nationaal-socialisme van Hitler en in Portugal door de katholiek-fascistische dictatuur van Salazar. In de VS echter was de Democraat Franklin D. Roosevelt in 1932 president geworden met een programma voor een New Deal voor het Amerikaanse volk. Deze New Deal voorzag ondermeer in de invoering van een sociale zekerheidssysteem. Het Plan van de Arbeid Op de golf van deze anti-liberale ideeën lanceerde Hendrik de Man, de voorman van de socialistische Belgische Werkliedenpartij (BWP), in oktober 1933 in Antwerpen het Plan van de Arbeid voor een publiek van syndicalisten. Op het kerstcongres van de BWP werd het Plan enthousiast aanvaard. Het Plan bood een alternatief tegenover de “Helsche Kringloop”, de neerwaartse spiraal van overproductiecrisis, werkloosheid, dalende koopkracht, verminderde omzet en meer werkloosheid. Het doel van het Plan was het economisch herstel door een reeks van maatschappelijke structuurhervormingen. Het voorzag in het invoeren van een gemengde economie met naast een privé-sector ook een genationaliseerde sector van kredietinstellingen en de belangrijkste industrieën. De Man ging ervan uit “dat het er in het huidige België niet om gaat te kiezen tussen een geleide volkshuishouding en een vrije volkshuishouding, maar tussen een slecht geleide volkshuishouding en een goed geleide volkshuishouding. Reeds lang is de vrije mededinging, die steeds beschouwd werd als de toetssteen van een liberale economie aan banden gelegd en vervalst door monopolies, gesteund door de macht van het bankkapitaal… Voor de staat komt het er dan ook op aan verzekerd te zijn van een overwegende invloed op de leiding van het kredietstelsel”. Dit moest toelaten om invloed te hebben op “de algemene richting van het krediet naar sommige takken van de economische bedrijvigheid, die het Plan wil bevoordelen of bevorderen, hetzij met het oog op de verruiming van de binnenlandse markt, hetzij om beter onze buitenlandse handel te leiden”. Om de binnenlandse markt en de koopkracht te ondersteunen werden een reeks maatregelen naar voor geschoven zoals een beperking

Begrafenis van Albert Pot en Theo Grijp in Antwerpen.

van de arbeidsduur, de normalisatie van de lonen en de instelling van een algemeen stelsel van sociale zekerheid. Maar ook de erkenning van de vakbonden, de paritaire comités en de cao’s. Het Plan doorbrak de moedeloosheid en gaf de socialistische vakbeweging een duidelijk perspectief. Er werd ruim propaganda gemaakt voor het Plan. In 1934 werden er in het gewest Antwerpen maar liefst 526 voordrachten gegeven voor werkloze leden. Het grote thema was het Plan van de Arbeid. In 1935 traden de socialisten toe tot de regering, maar vormden er een kleine minderheid. Slechts enkele ideeën van het Plan vonden stilaan ingang. De regering ging over tot een vermindering van de belastingdruk, de verhoging van de overheidsuitgaven en een politiek van ruim krediet. Ook de splitsing van gemengde banken in zakenbanken en spaarbanken was al voor de intrede van de socialisten in de regering doorgevoerd om het vertrouwen van het publiek in de banken te herstellen en de banken tegen zichzelf te beschermen. 1935, een woelig stakingsjaar Op dat moment waren de ergste crisisjaren achter de rug. Bedrijven maakten weer winsten, maar de arbeiders kregen hun deel niet. Het arbeidersprotest begon steeds luider te klinken. Er volgden overal stakingen. In 1935 gingen de

steenbakkers van de Rupelstreek in gemeenschappelijk front gedurende 16 weken in staking. De 2000 stakers van de AC en het ACV behaalden een overwinning en dwongen een loonsverhoging af en de heroprichting van het paritair comité. Er werden geen stakers ontslagen. In de diamant verkregen de stakende arbeiders 20% loonsverhoging en de invoering van de 40-urenweek. De Syndicale Kommissie lanceerde een nieuw eisenbundel met als belangrijkste punt de 40-urenweek zonder loonverlies. De Antwerpse vakbond leverde bovendien scherpe kritiek op de regering omdat de werkloosheidsvergoedingen op een te laag peil bleven. De verkiezingen van mei 1936 en de moord op Pot en Grijp De korte economische heropleving leidde ook in andere landen tot arbeidersprotest. In Spanje was in februari de linkse Volksfrontregering aan de macht gekomen. Ook in Frankrijk behaalde het Volksfront een parlementaire meerderheid en volgde een stakingsgolf. Ook in België verscherpten de politieke tegenstellingen. De verkiezingen van 24 mei 1936 betekenden een verlies voor de traditionele partijen die deelnamen aan de regering en winst voor de communisten en voor twee fascistische partijen, het Vlaams-nationalistische VNV en het Belgicistische REX.

VAKBOND IN BEWEGING 69

GESCHIEDENIS Het was in die context dat het in Antwerpen in de nacht van 22 op 23 mei tot een treffen kwam tussen socialistische militanten en een plakploeg van de extreem-rechtse partij de Realisten. Één van de Realisten trok een pistool en schoot twee socialistische militanten dood, Albert Pot, propagandaleider bij de Syndicale Jeugd, en Theofiel Grijp, bondsraadslid van de BTB. De dag van de begrafenis van Pot en Grijp op 26 mei groeide uit tot een algemene protestdag tegen het fascisme. Duizenden mensen volgende de rouwstoet. De BTB kondigde die dag een 24-urenstaking af als rouwend protest. De Groote Staking begint De stakingsdag van 26 mei zou uitgroeien tot de grootste algemene staking die het land ooit gekend heeft. Het ongenoegen van de havenarbeiders zat immers diep omwille van de werkloosheid, de lage lonen, de problemen van het los dienstverband en de misbruiken. Op 2 juni werd het werk in de Antwerpse haven spontaan neergelegd en trok een stoet van 10.000 man naar het lokaal van de BTB aan de Paardenmarkt. Er werd een algemene stakingsvergadering georganiseerd in het Sportpaleis met 10.000 deelnemers waar de BTB de staking erkende. Op 10 juni volgde nog een tweede algemene stakingsvergadering in het Sportpaleis waarop de Oostendse BTB-secretaris Louis Major een toespraak hield. Na de staking zou hij provinciaal BTB-secretaris van Antwerpen en Limburg worden. De beweging breidde uit. Op 8 juni gingen ook de Luikse mijnwerkers van “La Batterie” in staking. Op 9 juni betoonde het Nationaal Bureau van de Syndicale Commissie zich solidair met de stakende dokwerkers. Het Bureau deed geen oproep tot een algemene staking, maar formuleerde enkele eisen: loonsverhogingen, een minimumloon, de 40-urenweek, betaalde vakanties en een wettelijke waarborg voor de syndicale vrijheden. Het Bureau besloot alle stakingen die deze eisen onderschreven te ondersteunen. Op 12 juni bekrachtigde het Nationaal Comité van de Syndicale Com-

VAKBOND IN BEWEGING 69

Affiche uitgegeven in 1935 door de Belgische Werkliedenpartij (BWP) voor het Plan van de Arbeid.

missie deze eisen. Dezelfde dag nog hadden twee leden van het secretariaat een onderhoud met de eerste minister Van Zeeland om de eisen te overhandigen. Ze drongen er ook op aan dat de regering de werkgevers zou verplichten om te onderhandelen met de vakbond. De eerste minister was bereid om zijn gezag aan te wenden om beide partijen samen te brengen. Op 13 juni werden de eisen ook door het ACV bijgetreden. Ondertussen breidde de staking zich uit tot een echte algemene staking. Op 12 juni waren de mijnwerkers van de Borinage in staking gegaan. Op 14 juni hadden de mijnwerkers op hun congres besloten alle mijnen stil te leggen. Ook andere sectoren volgden uit de metaal-, bouw-, hout-, steen- en textielbedrijven. In sommige gewesten staakten ook de tramchauffeurs, de spoorwegen en de openbare diensten. In alle Waalse arbeiderscentra en ook in Gent, Limburg en Brussel was de staking algemeen. In Antwerpen was de staking niet zo

algemeen. De PMB sprak van onzinnige eisen en ging op de rem staan uit schrik voor de communistische agitatie. Bovendien waren er in heel veel Antwerpse bedrijven al CAO’s met loonsverhogingen afgesloten. Een historische zitting Op 17 juni bracht de regering de vakbonden en de werkgevers bijeen in de eerste Nationale ArbeidsConferentie. In het orgaan van de Syndicale Commissie werd deze “historische zitting” als volgt beschreven. “Zeggen wij slechts dat twee klassen daar, in de persoon van hun vertegenwoordigers, tegenover elkander stonden. Eenerzijds de patroons, de dood in het hart, maar onder den indruk van de geweldige uitbreiding der staking gedreven tot toegevingen; anderzijds de arbeidersvertegenwoordigers, kalm en vastberaden, maar bewust van hun macht en van het gerechtvaardigde hunner eischen. In het midden, de heer Van Zeeland, matig en bedaard, geneigd de arbeiders tegemoet te komen, maar tevens bezorgd voor de ekonomische mogelijkheden.”

GESCHIEDENIS Er werd een akkoord bereikt. De lonen werden met 7 à 8% verhoogd. Er kwam een wettelijk minimumloon van 32 frank. Er werd een wet gestemd voor de invoering van de 40-urenweek in “gevaarlijke, ongezonde en afmattende bedrijven”. De werknemers verkregen minimum zes dagen betaald verlof. Op 18 juni kende de staking een hoogtepunt met 500.000 stakers. Tegelijk startte het werk in de paritaire comités. Na het bereiken van een akkoord en de bespreking ervan in de paritaire comités besliste het Nationaal Comité van de Syndicale Commissie op 21 juni tot werkhervatting. “Een schone strijd bekroond met een prachtige overwinning” Terecht verklaarde de Syndicale Commissie op 25 juni, “Na een prachtigen strijd van verscheidene dagen, waaraan meer dan een half miljoen arbeiders hebben deelgenomen, is het Belgisch patronaat gedwongen geweest onder hun onweerstaanbaren druk te zwichten. Het programma van de Syndicale Kommissie, dat de inzet van de staking uitmaakte, is bijna volledig verwezenlijkt.” Ook voor de havenarbeiders eindigde de staking op 20 juni op een derde en laatste algemene stakingsvergadering in het Sportpaleis. De havenarbeiders aanvaardden het akkoord met de werkgevers. Diezelfde dag nog gingen de nachtploegen aan het werk. Ze bekwamen een onmiddellijke loonsverhoging van 12 frank of 24% ! Andere groepen bleven nog verder staken tot ook daar in de paritaire comités de nationale akkoorden werden bevestigd. In Antwerpen begonnen toen pas een aantal stakingen om ook in hun sector de toepassing van de akkoorden af te dwingen. Bij de scheepsherstellers eindigde de staking pas begin augustus toen de stakers de oprichting van een gewestelijk paritair comité konden afdwingen. In het algemeen betekende de nationale akkoorden dat in heel wat sectoren sluimerende paritaire comités nieuw leven werd ingeblazen omdat de wet voorzag dat de invoering van de 40-urenweek in de paritaire comités moest worden afgesproken. Voor 1935 waren er maar

26 paritaire comités. Tussen 1936 en 1940 groeide dit aantal tot 172. Zo verkregen ook de havenarbeiders dat een jaar later op 28 september 1937 de 7-urendag en de 40uren week werd ingevoerd. Om dit te vieren trok op 17 oktober 1937 een stoet van trotse havenarbeiders door de straten van Antwerpen. Naar het sociaal pact In het orgaan van de Syndicale Commissie werd op 29 juni 1936 een “voorloopig besluit” geformuleerd. “Gewis, het prachtig en spontaan optreden van de arbeiders zelf was de eerste voorwaarde van de overwinning. Maar zonder de doelbewuste leiding der syndikaten, ware deze overwinning nooit mogelijk geweest. Laten de arbeiders dit gedenken. In groote massa’s dienen zij onze rangen te vervoegen. Dit is de hechtste waarborg om de behaalde overwinning te stabiliseeren, om nieuwe overwinningen voor te bereiden. Op! Schouder aan schouder, nieuwe overwinningen tegemoet!” Inderdaad, laat ons deze “groote staking” van 75 jaar geleden gedenken. De grootsheid van deze staking zit hem in de manier waarop de vakbond erin geslaagd is in moeilijke omstandigheden de strijdbaarheid van arbeiders in de verschillende sectoren te bundelen in een éénmakend eisenprogramma. Met dit eisenprogramma werd één vuist gemaakt. Er werd een interprofessioneel overleg afgedwongen, wat een enorme stap vooruit betekende in de verwezenlijking van de sociale democratie. Bovendien werd door die éénsgezinde machtsontplooiing het eisenprogramma verwezenlijkt. De verslechtering van de economische situatie in het midden van 1937 en vooral het uitbreken van de tweede wereldoorlog in 1939 onderbrak deze ontwikkeling. Maar toch vormde de staking van 1936 en de onderhandelingen in de nationale arbeidsconferentie de voorbode van de verwezenlijkingen op het vlak van de sociale democratie na de tweede wereldoorlog. Tijdens de oorlog werd tussen de vakbonden en vooruitstrevende ondernemers een Sociaal Pact afgesloten, dat na de oorlog leidde tot de veralgemening van het sociaal overleg en de sociale zekerheid. Koen De Clercq

Louis Major (links) tijdens een meeting in het Sportpaleis

Bronnen Wat zoudt gij zonder ’t Werkvolk zijn? Anderhalve eeuw arbeidersstrijd in België, van Jaak Brepoels, uitgegeven door Kritak in 1988. Een eeuw solidariteit. Geschiedenis van de socialistische vakbeweging, van Luc Peiren en JeanJacques Messiaen, uitgegeven door ABVV/Ludion in 1997. Van crisis tot crisis. Een socialistisch alternatief, van Frank Vandenbroucke, uitgegeven door Kritak in 1981. Wording en strijd van het socialistisch vakverbond van Antwerpen, van Geert Van Goethem, uitgegeven door ABVV/AMSAB in 1994. 100 jaar Havenarbeidersbond Antwerpen. Van dokwerker tot havenarbeider, van Stephan Vanfraechem en Bob Baete, uitgegeen door AMSAB in 2004. Een schoone strijd bekroond met een prachtige overwinning, De Belgische Vakbeweging Officieel Orgaan der Syndikale Kommissie, 29 juni 1936. Dit artikel maakt deel uit van een drieluik ter herdenking van de drie grote stakingen van de 20ste eeuw. De stakingen van 1913, 1936 en 1960-1961 zijn mijlpalen in de strijd van het ABVV voor politieke, sociale en economische democratie. Ze hebben elk op hun manier bijgedragen tot de realisatie van maatschappelijke structuurhervormingen.

‘50 jaar geleden. De staking tegen de Eenheidswet, 1960-1961’ verscheen in januari 2011.

‘100 jaar geleden. De staking van 1913 voor het algemeen enkelvoudig stemrecht’ verschijnt in 2012.

VAKBOND IN BEWEGING 69

GESCHIEDENIS

ftp://digital.amsab.be/pubs serials/De_Belgische_vakbeweging ging 1918-1940/belvakbe_1936/belvakbe_1936_nr06.pdf

VAKBOND IN BEWEGING 69

1918-1940/De_Belgische_Vakbewe-

CAMPAGNE

Rozencampagne op 1 mei 2011 de internationale dag van de arbeid

De arbeiders worden het dubbele betaald, krijgen een vast contract, een huurtoelage wanneer ze niet op het bedrijf wonen. Op het bedrijf is er een gezondheidscentrum voorzien, een kinderkribbe en kunnen de kinderen naar school tot hun 14de. De vakbond KPAWU (Kenyan Plantation and Agricultural Workers Union) is er toegelaten en kan collectieve arbeidsovereenkomsten afsluiten als vertegenwoordiger van de werknemers.

Op 1 mei krijg je van het ABVV een Keniaanse Fair Trade roos zonder sociale en ecologische doornen. De rozen in de winkel komen steeds vaker uit het Zuiden. Het klimaat is er gunstiger en de productiekosten worden er laag gehouden. Landen rond de evenaar zoals Colombia, Kenia, Zimbabwe, Oeganda, … zijn sterke groeiers op de exportmarkt. De streek rond de evenaar heeft een perfect klimaat. 12 uur zon het hele jaar rond biedt gratis de juiste groeiomgeving voor de rozen. Dit maakt dat de energiebalans van de bloemen uit het Zuiden met transport gunstiger is dan de rozen uit de serres uit Noord-Europa (vooral Nederland) die een veel grotere energievraag hebben door hun verwarming en verlichting. De komst van de bloementeelt in het Zuiden heeft mensen de kans op arbeid gegeven. De keerzijde is: de kinderarbeid, de werknemers die vaak op tijdelijke basis werken, ze hebben geen verzekering, de lonen zijn te laag en men moet in gevaarlijke omstandigheden werken. Consumenten willen de perfecte roos cadeau doen aan die bijzondere persoon. Om een roos met die uitzonderlijke kwaliteiten te kunnen leveren maken de bloementelers gebruik van krachtige en in vele gevallen bij ons verboden chemicaliën. Uren na verneveling blijft het

gif in de lucht hangen. Toch moeten de arbeiders kort na het spuiten opnieuw aan het werk. De impact op de arbeiders is enorm: moedermelk geraakt besmet, kinderen worden geboren met afwijkingen, arbeiders kampen met hoofdpijn, slaapproblemen, ademhalingsproblemen, fertiliteitproblemen, allergieën en kanker. Na lozing in de omgeving blijven de gifproducten een catastrofale impact hebben op de nabije leefomgeving, lokale economie, mens en dier. Waarom niet voor anders kiezen als het anders kan? Het ABVV kiest voor rozen van de Keniaanse bloemenkwekerij Oserian. Oserian is een grote bloemenboerderij. Op de 220 hectare teelt de kwekerij jaarlijks 400 miljoen snijbloemen voor de export. De milieuverontreiniging en milieukosten worden door Oserian niet afgeschoven op de omgeving, de werknemers en de lokale economie. Oserian voorkomt dat resten van de productiemiddelen de lokale meren verder vervuilen en de visbestanden intact blijven voor de lokale visserij. Alternatieve bestrijdingstechnieken worden ingezet om de hoeveelheid gebruikte pesticiden terug te dringen. Door het installeren van een gesloten waterkringloop daalde de watervraag. De natuurlijke warmwaterbronnen in de omgeving worden gebruikt om de kassen te verwarmen wanneer nodig.

Met de fair-trade premie realiseerden de werknemers: Een trainingscentrum met cursussen voor arbeiders én hun gezinsleden. Extra klaslokalen voor de scholen op Oserian en materiaal voor de nabij gelegen scholen. Studiebeurzen voor arbeiders en hun kinderen. Een generator voor de apotheek, zodat arbeiders 24 uur per dag kunnen aankloppen voor medicijnen. Meer waterputten voor schoon water. Helemaal in lijn van de gedachte om uit te groeien als een voorbeeldbedrijf binnen een groene economie, gaat een deel van de opbrengsten van de bloementeelt naar het onderhoud van een eigen wildpark dat ongeveer 8000 ha groot is. In dat park beheert Oserian een aantal projecten rond het beheer van de natuurlijke bronnen en het bewaren van de natuurlijke omgeving. Timothy Wyffels

VAKBOND IN BEWEGING 69

HEEMKUNDE

DE ANTWERPSE RUIEN Ondergrondse stadsgrachten Net als Amsterdam, Brugge of Venetië bezit Antwerpen een grachtengordel. Het verschil is dat deze bij ons werd overwelfd. Een groot gedeelte van Oud-Antwerpen heeft dus een bevaarbare onderwereld. Linx+ organiseert een bezoek aan de ruien op 7 april en 6 oktober van dit jaar. Het is één van de nieuwe topattracties van onze stad. VROEGSTE GESCHIEDENIS Men kan zich geen historisch beeld van Antwerpen vormen zonder de stadsgrachten want ze zijn even oud als de stad zelf. Antwerpen werd oorspronkelijk op lage heuvels gebouwd, waartussen water stroomde. Dit water werd gebruikt voor de verdediging van de stad, voor de handel, voor de lozing van afval en als open riool. Aan het einde van de middeleeuwen was Antwerpen een echte waterstad, met naast de ruien ook de vesten, een houtmeer (de Meir) en natuurlijk de Schelde. Vele straatnamen hadden te maken met de structuur van de stad (ruien, vlieten, bruggen, kaaien…). Talrijke ruien vlietnamen verdwenen samen met de rui of vliet...zoals de Zoutrui, Boterrui, of Graan- en Timmervliet. De oudste gracht van onze stad was de Burchtgracht en dateerde uit de 5e eeuw. De eerste ruien ontstonden bij de eerste stadsuitbreiding in

VAKBOND IN BEWEGING 69

1109. Men vestigde zich verder van de burcht en zo ontstond, samen met de daar reeds gevestigde landbouwbevolking een nieuwe agglomeratie. Deze werd meer en meer belangrijk en werd om veiligheidsredenen met een watersingel omgeven. Deze omheininggracht liep langs de huidige Suikerrui, de zuidzijde van de Grote Markt, de Kaasrui, de Jesuïtenrui, de Minderbroedersrui zo naar de Koolkaai. Men sprak toen reeds van een ruienstad. Antwerpen bestond toen reeds in de 10e eeuw uit twee delen. De Burcht met haar bevolking (2,5 ha) en de Ruienstad (19 ha). In de 14e eeuw volgde de uitbreiding met de Falconrui, de Stijfselrui, Ankerrui, Brouwersvliet en Meir, nadat voordien reeds de Sint Katelijnevest, Lombaard- en Steenhouwersvest aangelegd waren. In de 15e eeuw gebeurde nog de vertakking naar het Blauwtorenplein en de Meir.

GESLOTEN CIRCUIT Heel het waternet vormde een gesloten geheel en aan afwateren werd in die tijd nog niet gedacht. Dit had natuurlijk voor gevolg dat deze openliggende grachten, waarin afval werd gestort, een vreselijke geur gaven en dikwijls aanleiding waren tot het ontstaan en verspreiden van epidemieën. Het zou duren tot in de eerste helft van de 19e eeuw voor er met afwatering, naar het voorbeeld van Engeland, langs open grachten werd begonnen. Er lagen talrijke bruggen over de ruien (Kaasbrug, Torfbrug) en sommige gedeelten waren reeds in de loop van de 16e eeuw door de boordeigenaars overwelfd. OVERWELVING Met de steeds maar groeiende stad nam het ruimtegebrek toe, evenals de walging voor de stinkende ruien. De stad stimuleerde daarom vanaf de 16e eeuw de bouw van de gebouwen boven de ruien door huizenbouw bovenop de ruien gratis te maken. Ook een aantal prominente gebouwen werden bovenop de ruien gebouwd, waaronder de Carolus Borromeuskerk. Het duurde tot het einde van de 19e eeuw vooraleer de ruien volledig overdekt waren. Sindsdien was er in de historische binnenstad geen open water meer. Maar ze behielden hun functie van riool, waarbij een systeem ontworpen werd om de ruien steeds schoon te spoelen. Bij zijn eerste bezoek aan Antwerpen in 1803, had Napoleon de stadsmagistraat de opdracht gegeven om de stad als oorlogshaven in te richten en ook de overwelving van de ruien aanbevolen. Dit werd systematisch aangepakt. In 1826 besliste burgemeester Van Ertborn dat de particulieren hun grachten mochten overdekken. Dit had als gevolg dat de eigenaars hun grond aanzienlijk konden uitbreiden door de grachten van een gewelf te voorzien. Het vlotte zeer goed, want in 1835 was drie vierde van de grachten dicht. Maar dit had dan weer voor gevolg dat een groot gedeelte van de ruien overbouwd

HEEMKUNDE werd met huizen en dat een grote wisselvalligheid ontstond in vorm en afmetingen van de gebouwen. Vanaf het einde van de 20e eeuw verdween het meeste afvalwater via rioolbuizen die binnen de ruien zijn bevestigd. Enkel bij ernstige regenval loopt het afvalwater nog door de ruien. KUNSTVORM Het toedekken van de Antwerpse ruien was zeker geen rommelige aangelegenheid, integendeel. Hier werd zeer kunstzinnig te werk gegaan. Met kortbogen, spitsbogen, tonronde gewelven of synoniem: krommingen en zelfs kloostergewelven aan de kruisingen. Tevens werd er met uitstekend materiaal gewerkt. Dit kan men nu nog merken. Een uitstekend voorbeeld van deze kunstbouw is de samenkomst van vier ruien onder de Sint Paulusplaats. Het geheel , dat “de Kapel” werd genoemd, bestaat uit twee beuken van 5m breed op 4m hoog en heeft een oppervlakte van 243 m². De scheiding is gesteund door twee machtige zuilen, waartussen de gewelven kunstig ineengewerkt zijn. In 1864 werd de Oud Leeuwenrui dicht gelegd en in 1882 heeft men de laatste overwelving geplaatst. Het ruiennet was nu compleet. Ten tijde van de Tweede Wereldoorlog werd er in de “Kathedraal” (= een gedeelte van de ruien dat zo groot is als de échte kathedraal) feesten georganiseerd door de geallieerden omdat dat de enige redelijk veilige plaats was in Antwerpen om tijdens de bombardementen bij elkaar te komen wanneer er iets te vieren was. Door allerlei werkzaamheden, zoals het aanleggen van de pre-metro onder de Meir, werden delen van de oude ruien jammer genoeg afgebroken. ZUIVERHEID Ondertussen bleef men verder werken aan de hygiënische inrichting van de ruien. In 1846 werden de ruien, die onder de huizen liepen, voorzien van luchtkokers die tot boven de daken reikten. Op het einde van de 19e eeuw werden kanalisatiewerken uitgevoerd, om zo alle onregelmatigheden weg te werken. Zo werd een regelmatige loop van de ruien bekomen. De bodem werd voorzien van een bekleding in kassei. Er werden straatnaamborden aangebracht van de bovenliggende

straten, net als in Parijs. De lengte van het ruiennet bedroeg ongeveer 8 km en verzekerde de afwatering van een populatie van 100 000 inwoners. RATTENPLAAG IN DE RUIEN Volgens een, naar het schijnt, hardnekkige Antwerpse legende zouden de ruien belaagd zijn door een rattenplaag. Nochtans is het onmogelijk dat ratten in deze ondergrondse kanalen zouden voorkomen. Ook de toenmalige atmosfeer in de ondergronds ruien was ongunstig en nergens was er plaats om nesten te bouwen. Bovendien zouden zij voortdurend verdreven geworden zijn door het hard doorstromende water van de Schelde. FUNCTIE VAN DE RUIEN Naast de historische en bezienswaardige betekenis van de ruien, hadden ze ook een groot praktisch nut. De grote dichtheid van het ruiennet en de grote diepte van de bodem hadden het mogelijk gemaakt korte zijriolen te bouwen met grote hellingen en vrije uitmondingen. Riolen die niet met slijk besmeurd waren. Anderzijds was de enorme bergingscapaciteit van de ruien de grootste waarborg tegen kelderoverstromingen in het oude stadsgedeelte. TOERISTISCHE ATTRACTIE “De ruien vormen zeker een bezienswaardigheid. De oudere Sinjoren herinneren zich misschien nog de praatjes als zou het ruiennet gebruikt zijn geweest voor smokkelaars en onder de oorlog door de

weerstand. Praatjes die allemaal in het rijk der verzinselen behoren. Wie een tocht maakt op de ruien zal zich hier terdege kunnen rekenschap van geven…” schreef de Volksgazet in een artikel van 7/05/1946. Destijds kon men met een bootje heel het ruiennet afvaren. Vandaag zijn de ruien gedeeltelijk toegankelijk voor georganiseerde wandeltochten, startend vanaf de Suikerrui. Het eerste deel gaat via een korte tocht in een boot over een deel van de ruien dat kunstmatig onder water wordt gehouden, om een impressie te geven van wat een rui eigenlijk was voor de sanering en de scheiding van riool en regenwater (zonder de bijhorende geur weliswaar). Dan gaat men verder te voet voor ongeveer een 3-tal kilometer via de “drooggelegde” ruien. Daar kan je nauwkeurig volgen waar je bent door de aangebrachte straatnaambordjes van de bovengrondse straten. Onderweg krijg je nog impressies en foto’s te zien van hoe het vroeger allemaal was en wat uitleg over de verschillende dieren inclusief spinnen die in de ruien hun onderkomen hebben gevonden. Om tenslotte terug boven de grond te komen aan het Schipperskwartier in het pand van “Payoke”. Hier is ook het Ruihuis-museum gevestigd. Staf Van Gorp Bronnen: Wikipedia Persoonlijk krantenarchief Antwerpen, van Romeins Veer tot Wereldhaven – Jan Van Acker Geschiedenis van de Antwerpse Straatnamen – Robert Vande Weghe

VAKBOND IN BEWEGING 69

GESPREKKEN

“Links Europa moet luid zijn stem laten horen” Interview met Kathleen Van Brempt, een kritische believer van Europa De Europese vakbonden en het ABVV zegden massaal NEEN tegen de Europese plannen om een blind bezuinigingsbeleid op te leggen dat vooral openbare diensten en werknemers zal treffen en niet de echte schuldigen van de crisis, de speculanten. Ook in het Europees Parlement rijst verzet tegen de plannen van Merkel, Sarkozy, Herman Van Rompuy en commissaris Barroso. sp.a-Europarlementslid Kathleen Van Brempt formuleerde het zoals wij het denken: “Zoals de plannen nu voorliggen dreigen vooral de gewone mensen voor de gezochte stabiliteit op te draaien. De voorstellen viseren ons loon, ons pensioen en bij uitbreiding onze welvaart. Dat kan niet de bedoeling zijn.” VIB trok naar het Europees Parlement voor een gesprek VIB: Kathleen Van Brempt, vanwaar de verontwaardiging over de plannen van Europa? KVB: “De Europese leiders zoals Angela Merkel of Nicholas Sarkozy zijn misbruik aan het maken van een situatie die eigenlijk ontstaan is in Amerika en overgewaaid naar Europa. Iedereen kent ondertussen het verhaal van de bankbonussen en de enorme zucht naar geld op de financiële markten, maar het blijft een feit dat daar een rekening voor gepresenteerd wordt en dat die niet naar de juiste mensen gaat. De Europese Commissie zegt wel dat er extra regels komen voor de banken en de beurzen, maar in feite zijn dat vijgen na pasen. De vijgen komen bovendien ook nog eens in het verkeerde mandje terecht, want het zijn niet de bankiers die voor hun eigen rommel opdraaien, maar de gewone mensen. Europa heeft echt de redenering omgedraaid: doordat achtereenvolgens Griekenland, Ierland, Spanje en Portugal in financiële problemen zijn geraakt doen ze nu alsof de begrotingstekorten de kern van het verhaal uitmaken, maar dat is simpelweg een leugen. Ja, het klopt dat Griekenland de regels heeft overtreden, maar dat verandert niks aan de oorzaak. Het is niet omdat Griekenland een lekke boot had dat je de storm kan negeren. Vandaag draaien we hier met

VAKBOND IN BEWEGING 69

zijn allen voor op en dat is eigenlijk wraakroepend.” VIB: Maar ondertussen gebeurt dit wel... KVB: “Dat klopt en dat heeft te maken met de politieke realiteit in Europa. Het merendeel van regeringsleiders vandaag in Europa is rechts of centrumrechts. Voeg daar nog eens de linkse regeringen bij van landen die vandaag in de financiële moeilijkheden zitten en dan zie je dat rechts bijna ongehinderd haar economische agenda kan doordrukken. En zoals wel vaker gebeurt dat dan met een omwegje. Het lijkt vandaag alsof we met zijn allen niet anders kunnen dan inleveren: de begrotingen staan in het rood en als we niet willen dat de economie in het slop draait moeten er, zoals dat heet, ‘inspanningen’ gedaan worden. Daar wordt dan bij gezegd dat dit jobs op gaat leveren of op zijn minst gaat zorgen dat mensen hun job niet kwijt spelen. Dat verhaal heeft even gewerkt, maar gelukkig zie je hier nu alsmaar meer protest tegen opkomen. Het verhaaltje klopt ook niet: waarom zou België plots naar een schuldgraad van 60% moeten gaan terwijl we volgens de meeste parameters bij de beste leerlingen van de klas behoren? Natuurlijk moeten begrotingen in orde zijn, wij zijn daar niet

tegen, maar het gaat natuurlijk om de manier waarop.” VIB: U zit dus dicht bij onze analyse dat de interpretatie van de economische crisis op twee jaar tijd politiek is omgegooid: van een crisis van de privésector naar een crisis van de publieke sector. KVB: “Ik vind dat een zeer correcte analyse. Je ziet dat helaas wel vaker: grote beloftes tijdens crisismomenten, waar later niks mee blijkt te gebeuren. Dat viel me onlangs nog op in een rapport over de veiligheid van diepzeeboringen dat er gekomen is naar aanleiding van de olieramp in de Mexicaanse Golf. Als je de voorstellen leest die de Commissie voor Europa doet is het net alsof die ramp er niet geweest is. In plaats van strenge regels moet het plots allemaal op vrijwillige basis en gaan ze zich richten op de ‘best practices’. Hetzelfde is hier gebeurd: de aandacht is razendsnel verschoven van de financiële markten naar de overheid en dus naar de burger. Bij de eerste kans die ze hadden, en dat was Griekenland, was het al zo ver. Ondertussen zien we in het Europees Parlement dat het allerminst evident is om strengere regels af te spreken voor bvb bankbonussen. Mijn collega Saïd El Khadraoui volgt dit op in de commissie economie en ook hij stelt vast dat de bankwereld niet geneigd is van de fouten uit het verleden te leren. Integendeel: de bonussen vliegen ons weer om de oren. Er stond laatst nog een erg verontrustende tabel in de Financial Times over de mate waarin

GESPREKKEN financiële instellingen opnieuw een bepaald soort riskante leningen afsloten. Voor de eerste drie maanden van 2011 waren dat er al meer dan in 2006 voor een heel jaar! Als je dit ziet in contrast met de gesprekken die aan de Europese top gevoerd worden kan je niet anders dan verontwaardigd zijn. Als je weet hoeveel moeite wij hebben moeten doen om de financiële transactietaks nog maar vermeld te doen krijgen in de plannen van de Commissie! Het staat er nu in, maar we zijn nog lang niet aan de effectieve invoering. Terwijl het potverdorie om een fractie gaat van de winsten die er gegenereerd worden. VIB: Wordt het met dit soort tegenstellingen niet erg moeilijk om nog een progressief Europees beleid te hebben? KVB: Links Europa laat almaar luider haar stem horen en dat is absoluut een goede zaak. We hebben ons in het verleden wat in de hoek laten drummen omdat we te correct wilden zijn. Dat is ook onze aard: het evenwicht zoeken en zorgen dat iedereen aan de bak komt. Daar trekt rechts zich niks van aan. Zij denken dat mensen echt vergeetachtig zijn en niet verder kunnen kijken dan het nieuws van de dag. Langzaam maar zeker zijn we die beweging terug aan het draaien. Wij zijn slimmer geworden, maar de mensen ook. Je ziet dat aan het protest van de vakbonden, maar ook aan de vragen die journalisten stellen. Het praatje dat iedereen de broeksriem aan moet halen is niet meer zo vanzelfsprekend. Ik denk daarom dat het onze taak is systematisch op dezelfde nagel te blijven slaan: dit is niet onze crisis. Op zijn minst moet de financiële transactietaks er komen, maar we moeten er ook voor waken dat Europa blijft investeren in onderwijs, onderzoek en ontwikkeling of het milieu. Als we dat niet doen zijn we een vogel voor de kat. Hier moeten we hen die roepen om alleen maar besparingen absoluut van overtuigen. Het is ook logisch en economisch correct. Elk bedrijf dat ophoudt in zichzelf te investeren heft zichzelf op. Dat weten ze ook. Maar toch zie je keer op keer dat het eigenlijk om de ‘extra’ belangen gaat, om de superwinsten of de korte winst. Dat is een economie waar wij niet voor staan, want het is een economie voor valsspe-

lers en die moeten er echt uit, waar ze ook zitten. We hebben laatst in het Parlement een aantal gevallen gehad van parlementsleden die geld vroegen om amendementen in te dienen. Daar zaten helaas ook socialisten bij. Mijn eerste reactie was: buiten met die gasten, collega’s of niet. Ik vind dat onbegrijpelijk. Als je pleit voor een rechtvaardige samenleving, dan kan je zoiets toch niet doen? Het ging in dit geval over een undercover operatie van een Engelse krant en ik hoop dat het er voor zal zorgen dat - mocht dit ook in werkelijkheid gebeuren - mensen die met dit soort praktijken benaderd worden twee keer zullen nadenken. Het is typerend voor een tijdsgeest waar we van af moeten. We moeten beseffen dat de vrije markt niet het zaligmakende antwoord is, en dat de mankementen groot zijn. Na de val van de Berlijnse muur leek dat zo, maar de realiteit heeft ons ondertussen ruimschoots ingehaald. Met louter vrije markt en zo weinig mogelijk regels hebben we ondertussen een maatschappij gecreëerd die zichzelf in de voet schiet. En nog proberen een aantal mensen dit te ontkennen. Ik krijg grijs haar van de pogingen van de Republikeinen in Amerika om de bevoegdheden van het milieuagentschap in te krimpen. Het is niet bewezen dat de opwarming van de aarde door de mens is veroorzaakt, zeggen ze. En om dat te bewijzen voeren ze enkele goedbetaalde wetenschappers op die vaak niet meer zeggen dan dat er in het verleden nog periodes van onverklaarde opwarming zijn geweest. Het zou niet zo erg zijn als ze daarmee enkel hun grote gelijk in stand hielden, maar dit soort argumenten wordt dan gebruikt om milieu-inspanningen af te bouwen of om in milieugebieden naar olie te boren. VIB: Maar dat is Amerika. Hoe zit het in Europa? KVB: We kunnen met Europa eigenlijk ongelooflijk veel goed werk doen. Ik ben vandaag wel kritisch voor de manier waarop de Europese Commissie en een aantal regeringsleiders met de gevolgen van de economische crisis omgaan, maar blijf ondertussen wel een sterke ‘believer’ van Europa. Met Europese eendracht zullen we er hopelijk in slagen een grote ring van windmolens uit te bouwen in de Noordzee en dus

altijd wind te vangen. Alleen kunnen de lidstaten dat onmogelijk financieren, maar je kan voor dit soort grote infrastructuurwerken wel perfect geld ophalen op de Europese markten via bvb project bonds. Of je kan ook andersom werken, door samen schulden te beheren via eurobonds. Europa is een sterk merk en dat moeten we dan ook inzetten. De structuren zijn er, dat bewijst de enorme impact die Europa vandaag al op onze levens heeft, dat bewijst ook de terechte aandacht die wij en de vakbonden hebben voor iets als de afgelopen Lentetop. Mijn pleidooi is dat we die sterkte goed moeten gebruiken. Door slim te zijn in onze investeringen, maar ook door de individuele lidstaten voldoende ruimte te laten om duidelijke accenten te zetten en toch tegelijk gezamenlijke doelstellingen te bereiken. Die doelstellingen zijn er overigens: met EU2020 heeft de Europese Commissie zelf aangegeven wat de prioriteiten zijn tegen 2020. Een schoner klimaat, meer jobs, minder armoede, ... Daar wil ik allemaal voor gaan. Dát zijn de echte doelstellingen. Laten we dat op een manier doen die werkt. Door rekening te houden met zowel eigenheid als het gemeenschappelijke. Want ook dat is Europa. Kathleen van Brempt spreekt op 1 mei op de Bolivarplaats rond 10u45.

VAKBOND IN BEWEGING 69

BOEKBESPREKING

UW SOCIALE ZEKERHEID IN GEVAAR ken. In hoofdstuk 3 tenslotte gaat het over ‘keuzes maken’ en formuleert Jef Maes een aantal voorstellen en alternatieven.

Jef Maes schreef een boek. Een tweede boek om precies te zijn, dus een veelschrijver kan je Jef niet echt noemen. In onze boekenkast staat ook zijn eerste boek, dat hij samen met Stiene Van Rie schreef. In ‘De werkdag’ uit 1985 werd de geschiedenis van de strijd voor arbeidsduurvermindering beschreven. Een dun boekje was dat, de schrijvers hadden duidelijk de bedoeling om hun boodschap kernachtig te brengen. Voor de gemiddelde lezer is dat alvast een goede zaak want dikke turven zijn niet iedereen zijn meug. Het boek ‘uw sociale zekerheid in gevaar’ vertelt over hoe onze voorgangers onze sociale zekerheid steen voor steen opbouwden. Het maakt ook duidelijk hoe de sociale zekerheid in financiële problemen kwam doordat haar almaar meer kosten ten laste gelegd werden. En waarom splitsing geen oplossing brengt. Het eerste hoofdstuk geeft een historische schets over de opbouw en ontwikkeling van onze sociale zekerheid die meer dan 50 jaar overspant. In hoofdstuk twee geeft de schrijver een met cijfers omgeven analyse van de actuele vraagstuk-

VAKBOND IN BEWEGING 69

Het boek is een werkinstrument voor militanten en andere geïnteresseerden om het debat over onze sociale zekerheid te verrijken. Dit boek leert de sociale zekerheid beter begrijpen en formuleert vanuit een sociale invalshoek voorstellen voor besparingen en verbeteringen. Dat dit debat brandend actueel is en zal blijven moet niet meer gezegd. De discussie over de zwaarste budgettaire problemen sinds decennia wordt nu gevoerd. De volgende federale regering zal een enorm gat van 20 miljard euro moeten dichten. De kans is groot dat het mes wordt gezet in de sociale zekerheid, net zoals in de jaren tachtig. Die besparingen toen waren misdadig: werklozen en langdurig zieken vielen vanaf de eerste dag terug op een aalmoes. Die schade is nog altijd niet volledig goedgemaakt. In dit boek stelt Jef Maes voor om mensen meer te doen betalen voor de sociale zekerheid. Want de vergrijzing zal tegen 2050 zo‘n 6% van onze welvaart zal opslokken. Dit betekent dat een groter deel van onze rijkdom naar de bejaarden zal vloeien. Maar tegelijkertijd berekent het Planbureau dat ook onze welvaart tegen 2050 met de helft zal toenemen. Kortom, we zullen dan nog altijd rijker zijn dan nu. Ook dit boekje is dun en bovendien is het erg betaalbaar. Jef Maes is directeur van het sociaal departement van de studiedienst van het ABVV en zit al meer dan 15 jaar in de beheerscomités van de sociale zekerheid en in de Nationale Arbeidsraad. Een regelrechte dossierkenner dus. Het is duidelijk dat Jef Maes een boek wou schrijven dat door zoveel mogelijk mensen gelezen zou worden. Hij schreef dit boek in persoonlijke naam. Dit is geen traditie in het ABVV, maar naar de bescheiden mening van uw boekbespreker is dit wel een goede zaak. Als evenwichten dienen gezocht verdwijnt al

wel eens de scherpte. Net dit aspect maakt het een zeer boeiend boek om lezen. Deze lezer moest haar gedachten er goed bijhouden, maar de beloning is er wel: je wordt meegenomen in een deskundige en ook wat eigenzinnige reflectie op dé pijler van onze welvaartstaat. Kopen? Uitgever EPO | januari 2011 isbn: 9789064457593 · 2011 paperback| 158 blz. 15 Euro in de boekhandel

Bestel dit boek nu bij het Vlaams ABVV en krijg 10% korting én het boek gratis thuis gestuurd. Je betaalt slechts 13,50 euro i.p.v. 15,00 euro (verzending inbegrepen). Via www. vlaamsabvv.be – militanten - publicaties.

ARMOEDE

Nooit te jong voor armoede

ERFGOEDDAG OP 1 MEI Dan is het soms maar al te eenvoudig om onze rug te keren, het niet te zien. Maar het niet zien wil niet zeggen dat het niet bestaat. De cijfers liegen niet. Kinderarmoede is in Vlaanderen sinds 1997 verdubbeld tot 8,3%. In heel België komen we zelfs op een duizelingwekkend cijfer van 19% armoederisico voor kinderen. Dat zijn 375.000 kinderen. In Europa groeien meer dan 20 miljoen kinderen op in kansarme omstandigheden.

1 Mei is dit jaar niet alleen Dag van de Arbeid. Het is ook de Erfgoeddag met acties die ons cultureel erfgoed publiek toegankelijker maken. Het thema van de Erfgoeddag is ARMOEDE. En daar past de strijd van onze socialistische beweging perfect in. Een Erfgoeddag in het teken van armoede en onze Dag van de Arbeid die samenvallen: dé gelegenheid voor de socialistische beweging om een initiatief te nemen. Op 1 mei brengen vakbond, mutualiteit en partij de kinderarmoede in beeld met een fototentoonstelling op het

Steenplein in Antwerpen. Aangrijpende foto’s tonen dat je nooit te jong bent voor armoede. ABVV, de VoorZorg en de sp.a belichten hun 125-jarige socialistische strijd tegen onrecht en armoede. Tegelijkertijd toont de socialistische gemeenschappelijke actie aan dat onze strijd ook vandaag nog relevant is. Er zijn vele groepen in onze samenleving die een verhoogd risico op armoede hebben. Maar er is één groep die we zeker niet uit het oog mogen verliezen: kinderen. Met haar actie op de Erfgoedactie focust de socialistische beweging specifiek op armoede bij kinderen. Kinderarmoede is immers een cruciaal thema. Kinderen in armoede geven ons echter een onbehaaglijk gevoel.

Kinderarmoede vormt een bedreiging voor de hele samenleving en mag niet genegeerd worden. Armoede is een schande in gebieden zo rijk als het onze. We mogen er onze rug niet naar keren. De tentoonstelling Je bent nooit te jong voor armoede drukt ons met de neus op de feiten. Waar en wanneer? Gratis tentoonstelling Je bent nooit te jong voor armoede. Foto‘s op canvas. Te bezichtigen op: 1 mei 2011 tussen 14u en 18u na de stoet. Plaats: Steenplein | 2000 Antwerpen Bereikbaarheid openbaar vervoer: Bus 30 en 34 | halte SuikerruiSteenplein Bus 295 | halte Sint-Jansvliet Bus 22, 180, 181, 182 en 183 | halte Groenplaats (ongeveer 5 minuten stappen). Tram 2, 3, 4, 5, 8 en 15 | halte Groenplaats (ongeveer 5 minuten stappen) Jelle Janssens

RADEIS is een gratis driemaandelijks infoblad van de ABVV senioren. Rode adviezen, denkpistes en eisen van en voor senioren komen hierin aan bod. Interesse? Stuur een mail met uw naam en adres naar peter. dekort@abvv.be en u ontvangt het blad per post thuis.

VAKBOND IN BEWEGING 69

MUZIEK VOOR RODE OORTJES

Duwoh zingt vergeten parels en warme meezingers We leven in het tijdperk van de elektronische en digitale muziek. Je kan, als je er een beetje aanleg voor hebt, thuis op je synthesizer een hele resem instrumenten imiteren. En op je computer kan je al dit elektronisch geweld ook nog samenvoegen tot een arrangement dat al maar moeilijker te onderscheiden valt van een heus orkest. In deze tijd worden dan ook mensen die diverse podia afschuimen, gewapend met enkel een mooie stem en een virtuoze accordeon, al te vaak bestempeld als Ongewone Mensen. Als dit duo dan ook nog eens strijdliederen van en voor de kleine man op hun repertoire staan heeft, dan hoort uw “dienaar met de rode oortjes” toch veel liever de term:”Bijzondere Mensen” En bijzondere mensen verdienen de bijzondere aandacht die hen toekomt. Vandaar geen bespreking van één lied maar een interview met een Duwoh vol muziek… Even voorstellen: Duwoh, dat is Bernard Van Lent en Anke Hintjens. Bernard Van Lent Als jongen was hij liever voetballer geworden. Gelukkig bracht de Sint hem toch een accordeon. Vandaag is Bernard een gevierd

muzikant, componist en accordeonist. Als jonge snaak verdiende hij zijn boterham door te spelen in cafés en op bonte avonden. Op één van die avonden kwam hij Wannes Van de Velde tegen. Het begin van een lange vriendschap en samenwerking. Zo stond Bernard mee op het podium bij de creatie van Mistero Buffo in de Munt in 1973 en maakte hij jaren deel uit van de groep van Wannes Van de Velde. Bernard is vooral actief als begeleider bij theater. Ook verzorgde hij de muzikale omkadering voor Alice Toen in haar stuk “Charlotte” in het Fakkeltheater. Hij begeleidde producties van het KJT, het Mechels Poppentheater, theater Malpertuis, Guido Belcanto,.... Vandaag speelt hij ondermeer in Leonard, Violine Zigane, Fa Fatal en inspireert aanstormende talenten in het muziekatelier Ward De Beer. Rode draad in het werk van Bernard is zijn sympathie voor de gewone mens, “voor zij die in ‘t donker staan” zoals Bertolt Brecht het schrijft. Zijn bekendste compositie is wellicht het lied “ Ze kwamen van ‘t Zuiden”. Anke Hintjens Anke is in talrijke middens geen onbekende. Zij zorgde er mee voor dat

holebi’s kunnen trouwen; ze was actief in de Noord-Zuidbeweging, werkte als woordvoerster voor de armenverenigingen. Minder bekend was haar passie voor muziek. Vrienden en collega’s wisten het al: Anke zingt goed, graag en veel. Ze is al lang bezig met muziek: sinds haar dertiende speelt ze piano, zingt al even lang in verschillende koren, volgde meerdere zangopleidingen. Ze is al die tijd in het bijzonder geïnteresseerd in muziek die de kant van de zwaksten kiest. Dankzij de ontmoeting met Bernard van Lent kan ze nu twee van haar passies combineren: ijveren voor een mooiere wereld en zingen. Door hun jarenlange interesse in muziek met inhoud was het voor hen geen probleem om een boeiend, ontroerend en hartverwarmend programma samen te stellen. Bekende en minder bekende liederen over zaken die er toe doen. Crisis, onrecht, liefde, verzet en hoop. Van Bertolt Brecht via Pete Seeger naar Tracy Chapman, via Dirk Witte over Friedrich Holländer naar Wannes Van de Velde. In elke periode en in elk continent zetten mensen hun verontwaardiging en hun verzet en hoop op muziek. ViB Jullie worden stilletjes aan een begrip in syndicale en cultuurminnende middens. Hoe begon het allemaal voor jullie?

Duwoh door Expohuis vzw

VAKBOND IN BEWEGING 69

Anke Hintjens : Bernard en ik kennen elkaar al zo’n 20 jaar, toen ik meezong met een amateur theatervereniging die Mistero Buffo bracht. Bernard deed daar de muzikale coaching en begeleiding. Voor ik Bernard kende vond ik accordeon maar een saai hoempapa-instrument. Maar sinds die Mistero Buffo was het mijn grote droom om ooit met Bernard samen muziek te kunnen maken. Het Masereelfonds had mij gevraagd of ik voor hen een liederenprogramma wou uitwerken. We vroegen Bernard of hij wou meewerken en hij zei Ja! Bernard speelt al 40 jaar accordeon waarvan 20 jaar als begeleider

MUZIEK VOOR RODE OORTJES ViB: Je wordt dus nauwlettend in het oog gehouden door Bernard die achter je zit. Maar voor je zitten er nog geboeide kijkers. Wie is jullie doelpubliek? A.H. : Iedereen is ons doelpubliek. Wij willen dat iedereen onze liederen hoort. Maar omdat onze liederen ook duidelijk de kant van de onderdrukten kiezen, zijn het voornamelijk sociale organisaties die ons vragen om te komen. We speelden ook al in culturele centra, maar meestal op initiatief van organisaties met meer dan alleen maar een cultureel doel. ViB: Hoe reageert het publiek op jullie optredens? Heb je misschien een leuke anekdote?

Duwoh door Ivo Delrue

van Wannes Van de Velde. In Bernard zijn handen is een accordeon een heel orkest. Zoveel variatie in klanken en stijlen. Je begrijpt dus hoe groot mijn plezier is. En ook het publiek is verrast door de verscheidenheid en de virtuositeit van Bernards muziek.

van het programma begonnen hebben we ook nog een boel mensen aangesproken. We hebben een ganse zoektocht achter de rug, naar teksten, achtergronden van liederen, partituren, biografieën. En die informatie verwerkten we uiteindelijk ook in onze bindteksten.

ViB: Jullie repertoire ligt op het eerste zicht niet voor de hand. Vanwaar deze keuze?

ViB: In jullie repertoire zitten ook een aantal nummers van Wannes Van De Velde. Maar die keuze lag nogal voor de hand, is het niet?

A.H. : Wij vertrokken in de eerste plaats van de teksten van de liederen. Waar gaan ze over? Hebben ze ons iets te vertellen? En verder moet het ook boeiende muziek zijn. Er zijn heel veel liederen met boeiende teksten maar waarvan we de muziek niet zo interessant vonden. En er zijn heel veel mooie liedjes die niet erg diepgaand zijn. Die brengen we dus niet. Wij hebben niets tegen die liedjes, maar die worden overal gebracht. Wij willen liederen brengen die we zelf fantastisch vinden maar die mensen niet, of niet meer, kennen. En toch hadden we het moeilijk om te kiezen. Er zijn zo veel mooie boeiende liederen, die geen ademruimte krijgen onder de pletswals van de amusementsindustrie. ViB: Waar vinden jullie de inspiratie voor de nummers? Hoe begint zo’n speurtocht? A.H. : Omdat we beiden al zo lang met muziek bezig zijn, hadden we al een boel nummers in onze la liggen die we ooit nog eens wilden brengen. En toen we met het samenstellen

A.H. : Bernard was jarenlang compagnon de route van Wannes. Wannes hoorde de piepjonge Bernard accordeon spelen en strikte hem om hem te gaan begeleiden. Dit werd een vruchtbare samenwerking die meer dan 30 jaar duurde. Bernard leerde enorm veel van Wannes onder andere over folkmuziek en Wannes vond een geniaal accordeonist die het begeleiden tot hogere kunst verhief. Een begeleider stelt zich ten dienste van de zanger. Op het podium is de zanger de baas. De accordeonist staat meestal iets achter de zanger zodat hij hem goed kan zien, en nooit te luid speelt. Bernard verwoordt het zo: “Ik kon aan het oor van Wannes zien in welk stuk van het lied hij zat.” Dit is een specialisatie in de muziek, die niet aan iedere muzikant gegeven is. Een klein voorbeeldje: als ik door verstrooidheid eens een strofe oversla (wat natuurlijk nooit gebeurt !) en er maar 3 in plaats van 4 zing, dan moet Bernard toch op tijd merken dat het al gedaan is en een schoon slotakkoord verzinnen.

A.H. : De eerste keer dat er mensen in het publiek van ontroering begonnen te huilen, was voor mij een indrukwekkende gebeurtenis. Toen we voor de ABVV vorming speelden, was er iemand die al van het derde liedje moest huilen en niet meer stopte. Ik was zo onder de indruk dat ik het meest emotionele liedje, dat over de opstand van het getto van Warschau gaat, heb overgeslagen, uit schrik dat ik anders zelf ook ging huilen. Een keer zongen er mensen zo vals en luid mee met de Nieuwe Internationale, dat ik het zelf moeilijk kreeg om de toon te houden, maar ik genoot van het enthousiasme. In december speelden we bij een herdenking van de staking van ‘6061, door de ACOD Antwerpen. Afgewisseld met onze muziek werden er interviews getoond van stakingsleiders. Ik stelde vast dat er geen enkele vrouw geïnterviewd was. Ons tweede deel start met het cabaretlied “Weg met de mannen”. Ik droeg het lied op aan de vrouwen die niet geïnterviewd waren en kreeg prompt applaus van de (helft van de?) zaal. Eind februari speelden we op de manifestatie van de LBC tegen het IPA. Er stonden 4000 mensen op het plein. Als die allemaal samen meewiegen op “Ze kwamen van ‘t zuiden”....dan krijgen wij toch kippenvel. En dat is dan ook net een van de liedjes die Bernard zelf schreef.... ViB: Ik heb jullie aan het werk gezien tijdens dat optreden voor Vormingswerkers van het ABVV. Daar viel de nieuwe versie van de Inter-

VAKBOND IN BEWEGING 69

MUZIEK VOOR RODE OORTJES nationale op. Vertel eens, wat is dat eigenlijk, een Zoetwater Socialist? A.H.: Een zoetwatersocialist is een socialist die alleen maar daar zwemt waar de meesten zwemmen, die uit angst om afgewezen te worden alleen maar zegt wat de meerderheid zegt. En daardoor zijn geloofwaardigheid verliest en net wel afgewezen wordt. De tekst werd geschreven door Paul Claes naar aanleiding van 1 mei 2009. Wij lazen de tekst in Knack en vonden hem zo goed, dat we Paul contacteerden met de vraag of we de tekst mochten zingen. De tekst roept de socialisten op om niet meer bekommerd te zijn om aandelen en dividenden maar om opnieuw te strijden tegen onrecht. ViB: Hoor ik in jullie arrangementen ook niet een liefde voor het Cabaret genre? A.H.: Zeer zeker. Dat is een passie die we beiden delen. De mooie muziek, de kritische teksten ĂŠn de humor. Een melange die goed bij ons past. ViB: Je zingt ook in vele talen. Soms krijg ik het gevoel dat jullie het publiek willen meenemen op een culturele wereldreis. Is de wereld jullie dorp? A.H. : Inderdaad. Overal ijveren mensen tegen onrechtvaardigheid, overal wordt gezongen. We willen mensen doorheen de tijd en doorheen de wereld doen reizen en doen voelen dat mensen overal dezelfde verlangens en behoeften hebben. En omdat we telkens kort iets over het lied vertellen, over de componist, de auteur of het thema, kan toch iedereen in grote lijnen volgen waarover het lied gaat, zelfs als het bijvoorbeeld in het Jiddisch is.

Duwoh door Jan Lietaert

ViB: Prachtig, en dat in het seizoen van de nieuwe energie. Waar kunnen we jullie deze lente nog bewonderen? A.H.: We spelen op 22 april in het Volkshuis in Sint Niklaas, op 29 april in Antwerpen, op 30 april in Leuven en op 7 mei in Oostende. Onze speeldata kan je steeds raadplegen op onze facebookpagina Duwoh ViB: Tot slot. Een vraag die me al even bezig houdt. Vanwaar de naam Duwoh? A.H.: Wij zijn een heel bijzonder duo, dat mensen wil verbazen, ontroeren en energie geven voor de strijd voor meer sociale rechtvaardigheid. ViB: Dat kan ik enkel maar beamen. Bedankt voor het gesprek en tot binnenkort op de podia. Paul Van Rymenant

ViB: Wat zijn jullie ambities? A.H.: Wij willen de vergeten pareltjes, de verontwaardigde dissonanten en de warme meezingers overal ten lande brengen en terug in het collectieve geheugen steken. Wij willen dat men inziet dat mensen altijd strijd geleverd hebben voor een beter leven voor iedereen. Wij willen dat ze energie putten uit de rijke cultuur en de volgende dag weer meer energie hebben om voor rechtvaardigheid te ijveren. Cultuur als energieboost.

VAKBOND IN BEWEGING 69

Duwoh door Martine Raeymaekers

Technische gegevens De twee artiesten hebben weinig nodig. Ze gebruiken liefst geen versterking, maar in een grote zaal met zwakke akoestiek kan dat toch wel nodig zijn. Graag een aparte ruimte waar Anke en Bernard op voorhand een kwartiertje kunnen inzingen/spelen. Vergoeding Sabam is op verantwoordelijkheid van de organisator. Speellijst kan op voorhand aangevraagd worden. De voorstelling duurt ongeveer twee keer 40 minuten (met tussenin een pauze). De liedjes worden kort ingeleid. Het publiek wordt (zeker bij de laatste drie nummers) hartelijk uitgenodigd om mee te zingen. Contactgegevens Anke Hintjens anke.hintjens@skynet.be

ACTIVITEITEN

Bezoek de ZOO van ANTWERPEN en PLANCKENDAEL aan een voordelig tarief Als lid van het ABVV kan u genieten van een korting op de toegangsprijzen voor een bezoek aan de Zoo Van Antwerpen en Plackendael.

Tarieven: Volwassenen (vanaf 18 jaar): €17,85 ipv €21 Kinderen (jonger dan3 jaar): Gratis Kinderen (3 tem 17 jaar): €14,45 ipv €17 Mindervaliden: €14,45 ipv €17 60 plus: €14,45 ipv €17 INFO en TICKETS zijn verkrijgbaar bij het ADVIESPUNT: Ommeganckstraat 35 (1e verdieping), 2018 Antwerpen T: 03 220 66 13 adviespunt.antwerpen@abvv.be Open maandag, dinsdag, donderdag en vrijdag van 8u30 tot 12u00 Woensdag open van 14u00 tot 18u30

FOTO SABINE ORY

Betalen bij Adviespunt is enkel mogelijk via Bancontact of via overschrijving op BE 20 132-5201931-56 OPEGELET! Van 7/11/2011 tem 17/02/2012 is er een wintertarief in beide parken. Iedereen (vanaf 3 jaar) betaalt dan €14 per persoon. Deze tickets kunnen enkel rechtstreeks aan de kassa van de zoo aangekocht worden. Het prijsverschil tussen de tickets die via het ABVV/ Linx+ op dat moment zijn aangekocht wordt niet terugbetaald.

Stap mee met de ABVV SENIOREN op 1 MEI!! 1 mei is de traditionele dag van de arbeid. Maar ook voor ex-arbeiders is er nog werk aan de winkel. Denk maar aan de constante dreiging van de verhoging van de pensioenleeftijd en het hele pensioendebat. Van een solidair herverdelingsstelsel is niet veel sprake meer, we worden aangespoord om voor onszelf te zorgen. Daarbij worden we met verstomming geslagen als blijkt dat 1 op 4 van de Belgische senioren in armoede leeft! De ABVV senioren komen dag in dag uit op voor de rechten van senioren. De senioren verdienen ook hun plaats binnen de maatschappij en binnen alle instanties. Daarom moeten we ons wel laten horen en laten zien. De ABVV senioren roepen op om op 1 mei de stem van de senioren kracht bij te zetten. We verwelkomen je graag achter onze spandoek in de 1 mei optocht van 2011. Wanneer? 1 mei 2011 om 9u45 Waar? Bolivarplaats, Antwerpen (aan het nieuwe gerechtsgebouw) Tot dan! ABVV senioren regio Antwerpen. Meer info: 03/220.67.11 of peter.dekort@abvv.be

VAKBOND IN BEWEGING 69

DERDE WERELD

Een partner in het Zuiden? Goed voor de gezondheid! De partners van fos-socialistische solidariteit zijn organisaties die werken aan gezondheid. Niet door ziekenhuizen te bouwen of medische zorgen te verstrekken, maar door te luisteren naar de mensen en met hun eisen bij de overheid aan te kloppen. Zo hebben ze in Peru al vele mensenlevens gered.

Ken je rechten De behandeling die Paula nodig

Rudy gaat vreemd!

Caroline Copers, Vlaams ABVV

GEZO R

C HT

NDH

EID

Doe zoals ik: surf naar www.partnerinhetzuiden.be, leer de partners van fos kennen en volg hen op Facebook.”

fos is de Noord-Zuidorganisatie van de socialistische beweging in Vlaanderen. Onze partners in het Zuiden zijn organisaties van mensen die strijden voor hun rechten, zoals het recht op gezondheid. Daarin steunen we hen, samen met de Socialistische Mutualiteiten, ABVV en sp.a. Want gezondheid is een recht, wereldwijd! toras de Salud’ is immers een van de vele leden van ForoSalud, een

DWI

Hij heeft een partner in het Zuiden! “Mijn partner is een organisatie in het Zuiden die opkomt voor het welzijn van de lokale bevolking. Omdat ze, net als ik, vindt dat iedereen recht heeft op gezondheid.

Doe zoals ik: surf naar www.partnerinhetzuiden.be, leer de partners van fos kennen en volg hen op Facebook.” Eddy Van Lancker, Vlaams ABVV

GEZO WE

EID

DWI

“Mijn partner is een organisatie in het Zuiden die opkomt voor het welzijn van de lokale bevolking. Omdat ze, net als ik, vindt dat iedereen recht heeft op gezondheid.

Campagne kort

C HT

Zij heeft een partner in het Zuiden! WE

C HT

NDH

VAKBOND IN BEWEGING 69

Rudy De Leeuw, Vlaams ABVV

GEZO

Doe zoals ik: surf naar www.partnerinhetzuiden.be, leer de partners van fos kennen en volg hen op Facebook.”

Naar boven De ervaringen en terreinkennis van de gezondheidspromotoren blijven niet bij henzelf hangen, maar vinden hun weg naar boven, naar het politieke niveau. De ‘Promo-

Eddy gaat vreemd!

Caroline gaat vreemd!

had, wordt intussen wel gedekt door de verzekering. Maar er is veel meer mis met de gezondheid van de Peruanen, met hun kennis over gezondheid én over de rechten die ze hebben. “Wij moeten heel goed weten wat onze rechten zijn, want in de gezondheidscentra zeggen ze ons andere dingen,” getuigt Gianella Duran, een van de vele sociaal geëngageerde vrouwen die vrijwillig als gezondheidspromotor werkt in de sloppenwijken van Lima. “Mijn zus, bijvoorbeeld, had longkanker. De universele ziekteverzekering dekte de chemotherapie niet, werd haar gezegd in het gezondheidscentrum. Als familie hebben wij daarvoor moeten vechten. Ik ging terug met een lijst van prioritaire behandelingen die volgens de wet moeten gegeven worden. Zonder die informatie, zouden ze mijn zus hebben weggestuurd.” De ‘Promotoras de Salud’ in Lima bestaat uit een grote groep van wel 1000 vrijwilligers. Sommigen doen al meer dan 30 jaar aan preventie- en informa-

NDH

EID

Dodelijke armoede Paula is een van de vele straatverkopers in Lima, Peru. Kapstokken verkopen in de straten is een onzeker bestaan voor een moeder van drie kinderen. Ze is arm en komt daarom in aanmerking voor de ‘universele’ ziekteverzekering van de Peruaanse staat. Dan wordt bij Paula kanker vastgesteld, in een vergevorderd stadium. Ze zou dringend geopereerd en behandeld moeten worden. Dankzij een nieuwe wet dekt haar verzekering de diagnose van de kanker. Maar niet de behandeling. Paula heeft zelf niet de middelen om die te betalen. De hele buurt mobiliseert zich en via allerlei acties zamelt men voldoende geld in om Paula’s operatie te bekostigen. Maar niet genoeg voor de chemotherapie die daarop moet volgen. Paula overlijdt twee jaar later aan uitzaaiingen van kanker, in het besef dat ze stierf omdat ze arm is.

tiewerk. Ze begeleiden zwangere vrouwen, moeders van jonge kinderen, sensibiliseren mensen over hygiëne, hebben een programma tegen huishoudelijk geweld, nemen enquêtes af en nog veel meer. Hun werk is een aanklacht tegen de gaten in het gezondheidsbeleid van de overheid.

DWI

DERDE WERELD breed netwerk van organisaties die opkomen voor gezondheid. ForoSalud gebruikt de ervaring en kennis van de basis om een visie te ontwikkelen voor een gezondheidssysteem en een ziekteverzekering. “Met de problemen van de mensen tonen we aan dat de staat zijn rol niet opneemt. Zo komen we tot een integraal hervormingsvoorstel, met inbegrip van de financiering en in samenwerking met de hele overheid. Want het mag niet enkel een thema zijn van het ministerie van gezondheid. Het gaat er hem niet alleen over om meer gezondheidscentra of ziekenhuizen te bouwen, maar ook om een einde te maken aan armoede en sociale uitsluiting,” zegt Mario Rios, de nationale coördinator van ForoSalud. Campagne Hoe gaan ze deze voorstellen verkocht krijgen aan het parlement en de politieke verantwoordelijken? Daartoe voeren ze de campagne “Een Integrale en Waardige Gezondheidszorg voor Iedereen”. Ze willen mensen en organisaties informeren, bewustmaken en vooral ook mobiliseren om hun eisen en wetsvoorstellen kracht bij te zetten. Dat is nu belangrijker dan ooit, want dit jaar vinden opnieuw presidentsverkiezingen plaats. ForoSalud wil dat het gezondheidsbeleid deze keer wel een belangrijk discussiepunt wordt in het verkiezingsdebat. Levens redden Dat is ook nodig. Ondanks jaren van economische groei besteedt de Peruaanse staat maar weinig middelen aan gezondheid: “4,7 procent van

Wat kan jij doen? • Leer onze partners kennen op www.partnerinhetzuiden.be en volg hen op facebook • Laat zien dat je dit doet en plaats je eigen foto in de campagne-affiche • Maak de campagne mee bekend aan de hand van de affiches, onderleggers, brochures, het campagnedossier en ander campagnemateriaal • Ga naar een film -of vertellersavond of ‘Vreemde vragen, gezonde antwoorden’-quiz in je regio • Organiseer zelf een activiteit of actie • Onderteken ons charter met eisen aan de Belgische en Europese overheden • Stort je bijdrage op rekeningnummer BE 16.0000.0000.7474

Frieda gaat vreemd!

BIC BP0TBEB1 www.partnerinhetzuiden.be

Zij heeft een partner in het Zuiden!

SURYLQFLH $QWZHUSHQ

GEZO R

C HT

NDH

EID

Frieda Ardies

'H 9RRU=RUJ

Doe zoals ik: surf naar www.partnerinhetzuiden.be, leer de partners van fos kennen en volg hen op Facebook.”

“Mijn partner is een organisatie in Peru die opkomt voor het welzijn van de lokale bevolking. Omdat ze, net als ik, vindt dat iedereen recht heeft op gezondheid.

DWI

het bruto nationaal product gaat naar gezondheid. Terwijl het gemiddelde voor Latijns-Amerika 7,8 procent is. In Peru komt slechts één derde van de gezondheidsuitgaven uit de staatskas, twee derde is privé! Voor de regering telt alleen dat iedereen officieel aangesloten is en de papieren heeft. Wat wij willen is dat iedereen elke verzorging krijgt die hij of zij nodig heeft. Niet enkel op papier,” aldus Mario Rios. Het verbeteren van de toegang tot

sociale ziekteverzekering houdt nogal wat hervormingen in op verschillende niveaus. Structurele veranderingen gebeuren stap voor stap, met vallen en opstaan. Maar de impact voor uitgesloten bevolkingsgroepen in het Zuiden is immens. De aanpak van onze partners redt levens! En dat geeft hen de moed om verder te gaan, soms met kleine, soms met grote verwezenlijkingen, maar steeds met dat ene doel voor ogen: gezondheid voor allen!

VAKBOND IN BEWEGING 69

DERDE WERELD

Marleen Temmerman over Internationale Gezondheidszorg Gezondheid is een recht, stellen we in deze campagne. Maar is het toch niet eerder een kwestie van geluk of pech? Inderdaad, je kan ook geboren zijn met een bepaalde aandoening, je kan een ongeluk krijgen in de loop van je leven, of ziek worden enz. Wat een recht is, is de mogelijkheid tot gezond leven. Dat betekent dat je toegang hebt tot voedsel - gezond voedsel, dat je een dak boven je hoofd hebt. Hoeveel mensen hebben geen toegang tot proper water bijvoorbeeld? De basiselementen om gezond te leven: dat moet een recht zijn. En toegang tot gezondheidzorg moet ook een recht zijn. Want neem nu borstkanker. Kan je niets aan doen. Het overkomt heel veel vrouwen. Tien procent en meer krijgt borstkanker. Wat het recht is, dat is voor die borstkanker de beste zorgen te krijgen. Of je nu rijk of arm bent. Dat is ook de campagne: we pleiten voor een universele toegang tot gezondheidszorg. En daar moeten we echt heel hard voor vechten. Gezondheid is voor jou een belangrijk thema. Maar waarom is het belangrijk dat de socialistische beweging hiermee bezig is en ook hiermee naar buiten komt? De thema’s waar we echt als socialistische beweging al honderd jaar of langer voor vechten en voor gaan, zijn voornamelijk de sociale thema’s waarin je heel veel ongelijkheid ziet. Denk maar ook aan toegang tot school, toegang tot gezondheidszorg. Dat is voor ons evident, maar in grote delen van de wereld is dat niet het geval. Het is altijd weer overal hetzelfde. Het zijn de mensen die niets hebben, die daardoor eigenlijk nog meer in de verdrukking komen te staan. Die als ze ziek zijn niet op zorg kunnen rekenen. Er is geen gezondheidszorg. Of als ze er wel is, is ze veel te duur. Vanuit een socialistisch perspectief zien we ongelijkheden, zien we onrechtvaardigheden. We zijn verbijsterd, verontwaardigd. En dan moeten we ook onze verantwoordelijkheid opnemen. Daarom denk ik dat het zo belangrijk is, voor fos, dat men dat thema kiest: omdat we willen vechten tegen die ongelijkheid. Ik denk dat we daar als socialisten echt moeten over waken, in ontwikkelingslanden, maar ook daar buiten, in ons eigen land. Dat we niet naar een geneeskunde met twee snelheden gaan. Onze verworvenheden van weleer, gezondheidszorg gebaseerd op een verplichte bijdrage, op solidariteit, dat dat blijft bestaan. Want ook nu, hier vandaag de dag, in België, maar ook in Europa, zijn er krachten bezig die ervoor zorgen dat het uitgehold wordt. De hospitalisatieverzekering bijvoorbeeld, komt in de tweede pijler. Met andere woorden, je werkgever betaalt dat voor een stuk en dan voelen we ons koning te rijk. Maar eigenlijk zou dat niet mogen, een extra verzekering nodig hebben. Alle basisgezondheidszorg zou moeten zitten in de eerste pijler, betaald door iedereen, door sociale zekerheid. Daar moeten we echt eens goed over nadenken. Een van onze politieke eisen naar de Belgische overheid, is dat zij het voortouw nemen in het organiseren van een wereldgezondheidsfonds. Waarom zo’n fonds? Wel, we leren. We hebben toch een beetje geleerd uit het Global Fund. Dat is een fonds dat een aantal jaren geleden is opgericht, specifiek voor drie ziektes: aids, tuberculose en malaria. De rijke landen storten geld in dat fonds. Vanuit dat fonds wordt dan met de regeringen onderhandeld en wordt er gezorgd dat niet alleen de overheid maar ook het sociale middenveld daarbij betrokken is en dat er dus eigenlijk goede programma’s ondersteund worden met die gelden. Helaas, alleen op gebied van aids, tuberculose en malaria. Dat willen we eigenlijk verbreden, zodat ook moeder-kindzorg of basisgezondheidszorg kunnen opgenomen worden. Wat is daar zoveel beter aan? Wel, er zitten toch een aantal controlesystemen ingebouwd. Onlangs bijvoorbeeld heeft het Global Fund twee grote budgetten geschrapt voor landen waar men gesjoemeld had. Het wordt dus zeer goed beheerd. FOTO’S: CHANTAL HOVENS

VAKBOND IN BEWEGING 69

ACTIVITEITEN

Bezoek aan de ANTWERPSE HAVEN Geleid bezoek aan de haven met de bus. U bezoekt een stukgoedterminal, een containerterminal, een fruitwerf, het opleidingscentrum voor de dokwerkers en het aanwervingslokaal “het kot”…u voelt zich een dokwerker voor één dag. ’s Middags eten we een warme maaltijd in de kantine van het kot. Prijs: €17/pp dranken niet inbegrepen Wanneer? donderdag 19 mei 2011 van 9u00 tot 16u00 Waar? Bus vertrekt aan de BTB, Paardenmarkt 66, 2000 Antwerpen INFO en INSCHRIJVINGEN: Adviespunt Ommeganckstraat 35 (1e verdiep) 2018 Antwerpen T: 03 220 66 13 adviespunt.antwerpen@abvv.be Bij inschrijving moet de naam en identiteitskaartnummer van ELKE deelnemer meegedeeld worden. Dit op voorschrift van het Antwerps Havenbedrijf.

Wandel- en Fotozoektocht doorheen Oud-Antwerpen Familiale wandelzoektocht georganiseerd door afdeling “Centrum” Deelnameprijs: € 4 /deelnemingsformulier Afstand: ± 4 km Vertrek en eindpunt: Grote Markt Prijsuitreiking: 29 oktober 2011 Formulieren zijn verkrijgbaar van juli tem september 2011 bij: Café Den Bengel Grote Markt 5, 2000 Antwerpen T: 03 233 32 90 Open van maandag tot zondag vanaf 09u00 ABVV adviespunt Ommeganckstraat 35, 2018 Antwerpen T: 03 220 66 13 adviespunt.antwerpen@abvv.be Open maandag, dinsdag, donderdag en vrijdag van 08u30 tot 12u00 Woensdag open van 14u00 tot 18u30 Jos Kalhen Renaat Veremansstraat 6/64, 2030 Antwerpen. GSM: 0475 55 51 68 Verantwoordelijke inrichters: Staf Van Gorp en Jos Kalhen Controle: Eugeen Strijbosch, José Van Rompaey en Frank Piepers

VAKBOND IN BEWEGING 69

FILMRUBRIEK

MADE IN DAGENHAM

Gebaseerd op waargebeurde feiten in de Fordfabiek in Dagenham 1968. Rita werkt er zoals veel lokale vrouwen. Wanneer zij ontdekken dat hun mannelijke collega’s meer betaald worden dan zij, komen ze in opstand. Met humor, goed verstand en moed nemen de vrouwen het op tegen de directie, hun echtgenoten, de mannelijke werknemers en uiteindelijk de overheid. Met de hulp van staatssecretaris Barbara Castles slagen de Dagenham vrouwen er uiteindelijk in om de lonen gelijk te trekken met die van hun mannelijke collega’s. Haar en hun strijd tegen dit onrecht zal de wereld veranderen. De Britse cinema is nog steeds de koploper wat betreft “De Sociale Film”, denk maar aan Ken Loach, een meester in dit genre die keer op keer scoort met dit soort films ( “Kess”,”My Name Is Joe”, Ladybird Ladybird”) of Mark Herman (“Brassed Off” en “The Boy In The Striped Pyama”). Een paar jaar geleden was er ‘Calender Girls’ van Nigel Cole over vrouwen op leeftijd die poseren voor een naaktkalender ten voordele van” Leukaemia Research Fund” en hiermee internationale faam oogstten (vertoond op

VAKBOND IN BEWEGING 69

“7 Dagen Sociale Film in Antwerpen 2010” ) met o.a Helen Mirren in een hoofdrol. Nu staat hij hier weer met een even sterk drama, herkenbaar gemaakt met de nodige humor en nostalgische herinneringen aan lang vervlogen tijden door de soundtrack en muzieknummers. Voor de tweede keer zet Nigel Cole de rechten van de vrouw in de kijker. Ditmaal is het een zeer belangrijk keerpunt op dat vlak want deze gebeurtenis was de aanleiding tot het recht op gelijk loon. Het idee voor het maken van de film was een reünie van de vrouwelijke strijders van weleer die het wel zagen zitten dat

hier een film over gemaakt werd. Via verschillend lobbywerk hebben ze ook weer eens hun slag thuis gehaald. Het is een zeer symphatieke film geworden met veel bekende sterren zoals Bob Hoskins, Sally Hawkins en Miranda Richardson. Niet enkel wordt er gefocust op het sociale feit waar de vrouwen voor vechten maar ook de nefaste gevolgen die de stakingen met zich meebrengen zoals de slechter wordende financiële toestand met de spanningen dat dit met zich meebrengt. Allen daar naartoe!! Patrick Van Laer

Het is in de nacht – getooid met fonkelende sterren en maneschijn Dat het licht op zijn mooist is. En zo de liefde – haar eigen hemel schenkt. F.J Robson

S-PLUS en ABVV seniorenwerking

vrijdag 6 mei 2011

lentefeest โ Sing Singโ

The Clement Brothers

โ Jaren 50 Rock and Roll-showโ

The Million $ Sunrise Zaal Kielpark, St. Bernardsesteenweg 113, 2020 Antwerpen Kiel Deuren: 13u30 v $DQYDQJ 14u00 .DDUWHQ 99. HQ OHGHQ รถ v .DVVD HQ QLHW OHGHQ รถ v prijs inclusief drankje en koffiekoek

Info en reservaties: ABVV Adviespunt v 2PPHJDQFNVWUDDW $QWZHUSHQ 7 DGYLHVSXQW DQWZHUSHQ#DEYY EH %HWDOLQJ HQNHO YLD %DQFRQWDFW RI YLD RYHUVFKULMYLQJ RS UHN %(

S-Plus v Sint Bernardsesteenweg 200, 2020 Antwerpen Kiel, T. 03 285 43 20 of 21 'H 0HURGHOHL 7XUQKRXW 7 v 0XQWVWUDDW 0HFKHOHQ 7 v.u. Dirk Schoeters, Ommeganckstraat 35, 2018 Antwerpen