Κείμενο Εργασίας 44

ΚΕΙΜΕΝΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΜΙΚΕΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ, Ιωάννης Νέλλας & Νικήτας Νικητάκος

44

ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΜΙΚΕΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ Ιωάννης Νέλλας & Νικήτας Νικητάκος

ΤΟΜΕΑΣ Β’

1

Απρίλιος 2016

Ακαδημία Στρατηγικών Αναλύσεων

ΚΕΙΜΕΝΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ –44

Η Ακαδημία Στρατηγικών Αναλύσεων (ΑΣΑ), είναι ανεξάρτητος επιστημονικός - ερευνητικός φορέας, μια «δεξαμενή σκέψης», με νομική μορφή αστικού σωματείου μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, που ιδρύθηκε το 2014 με έδρα την Αθήνα. Τα ιδρυτικά μέλη και τη βάση των μελών της ΑΣΑ αποτελούν επιστήμονες που προέρχονται από τις Ένοπλες Δυνάμεις και τα Σώματα Ασφαλείας, που είναι διδάκτορες ελληνικών και ξένων πανεπιστημίων ή κάτοχοι άλλων υψηλού επιπέδου τίτλων σπουδών, με πλούσιο επιστημονικό, ερευνητικό και συγγραφικό έργο και συνεργασία με ελληνικά και ξένα πανεπιστήμια, κέντρα μελετών και ινστιτούτα, σε διάφορα επιστημονικά πεδία. Επίσης, μέλη της ΑΣΑ είναι προσωπικότητες του διπλωματικού και ακαδημαϊκού χώρου και άλλοι επιστήμονες υψηλού κύρους με επιστημονική δραστηριότητα σε γνωστικά αντικείμενα τα οποία συνάδουν προς τους σκοπούς της. Σκοπός της ΑΣΑ είναι η ανάπτυξη επιστημονικού έργου και δράσεων στα πεδία των Στρατηγικών Σπουδών, της Άμυνας, της Ασφάλειας και της Εξωτερικής Πολιτικής, η εκπόνηση επιστημονικών αναλύσεων, ερευνών και μελετών καθώς και η παροχή εξειδικευμένων συμβουλευτικών και εκπαιδευτικών υπηρεσιών στα παραπάνω πεδία, σε εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο. Για την υλοποίηση των στόχων της η ΑΣΑ έχει οργανώσει τέσσερεις Επιστημονικούς Τομείς: (1) (2) (3) (4)

Ανάλυσης Στρατηγικού Περιβάλλοντος, Ανάλυσης Αμυντικής Πολιτικής και Ασφάλειας Ανάλυσης Συστημάτων, Τεχνολογίας και Οικονομίας, Επιχειρησιακής Έρευνας, Διοικήσεως και Ελέγχου.

Μεταξύ των στόχων της ΑΣΑ περιλαμβάνεται η ανάπτυξη συνεργασιών με διεθνείς οργανισμούς, με ακαδημαϊκούς - επιστημονικούς φορείς και άλλα κέντρα επιστημονικής έρευνας με συναφές αντικείμενο, καθώς και με έγκυρους επιστήμονες, στρατιωτικούς, διπλωμάτες, κ.ά., στο εσωτερικό και το εξωτερικό, ιδίως στο ευρω-ατλαντικό και το ευρύτερο μεσογειακό περιβάλλον. Φειδίου 10, 10678 ΑΘΗΝΑ www.acastran.org asa@acastran.org https://www.facebook.com/AcademyStrategicAnalyses

Μελέτει το παν - Ακούων όρα - Γνους πράττε

2

ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΜΙΚΕΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ, Ιωάννης Νέλλας & Νικήτας Νικητάκος

ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΜΙΚΕΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ Ιωάννης Νέλλας & Νικήτας Νικητάκος

ΚΕΙΜΕΝΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 44 Απρίλιος 2016

3

Ακαδημία Στρατηγικών Αναλύσεων

ΚΕΙΜΕΝΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ –44

ΚΕΙΜΕΝΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ – Νο44 / Απρίλιος 2016 Τίτλος: ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΜΙΚΕΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ Συγγραφείς: Ιωάννης Νέλλας & Νικήτας Νικητάκος Εκδότης: Ακαδημία Στρατηγικών Αναλύσεων (ΑΣΑ) Σχεδιασμός – ηλεκτρονική επεξεργασία: ΑΣΑ – Φίλιππος Παρίσης Copyright © Ακαδημία Στρατηγικών Αναλύσεων Φειδίου 10, 10678 ΑΘΗΝΑ

asa@acastran.org http://www.acastran.org, https://www.facebook.com/AcademyStrategicAnalyses ISSN: 2407-9863 Απαγορεύεται η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική, μερική ή περιληπτική, ή η απόδοση κατά παράφραση ή διασκευή του περιεχομένου του βιβλίου με οποιονδήποτε τρόπο, μηχανικό, ηλεκτρονικό, φωτοτυπικό, ηχογράφησης ή άλλο, χωρίς προηγούμενη γραπτή άδεια του εκδότη. Νόμος 2121/1993 και κανόνες του Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα.

4

ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΜΙΚΕΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ, Ιωάννης Νέλλας & Νικήτας Νικητάκος

Σχετικά με τους συγγραφείς

Ο Ιωάννης Νέλλας είναι Υποπλοίαρχος ΠΝ και αποφοίτησε από την Σχολή Ναυτικών Δοκίμων το 2002. Έχει υπηρετήσει σε διαφόρους τύπους πλοίων του ΠΝ ως Διευθυντής Διευθύνεων-Αξιωματικός Επιστασιών και έχει διέλθει τα προβλεπόμενα σταδιοδρομικά σχολεία του ΠΝ για τον βαθμό του. Κατά την περίοδο 2008-2010 πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές στο Naval Postgraduate School (Monterey, California), από όπου απέκτησε δυο μεταπτυχιακούς τίτλους: στο Applied Physics (με εξειδίκευση στο sensors track), και στο Νational Security Affairs (NSA) Department (με εξειδίκευση στο Civil Military Relations). Η διπλωματική εργασία του στο NSA πραγματεύθηκε την αντιμετώπιση του φαινομένου της πειρατείας στο Κέρας της Αφρικής (Regional capacity building as an answer to Piracy in the Horn of Africa). Είναι υποψήφιος διδάκτωρ στο Πανεπιστήμιο Αγαίου, στο Τμήμα Ναυτιλίας και Επιχειρηματικών Υπηρεσιών. Σήμερα υπηρετεί στον Α Κλάδο του Αρχηγείο Στόλου .

Ο Δρ Νικήτας Νικητάκος είναι Καθηγητής του Τμήματος Ναυτιλίας και Επιχειρηματικών Υπηρεσιών στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου, Διδάκτωρ του ΕΜΠ του Τμήματος Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Η/Υ. Είναι Πλοίαρχος ΠΝ ε.α., και απεφοίτησε από τη ΣΝΔ - Τμ. Μηχανικών το 1980. Πτυχιούχος Οικονομικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιά. Έχει μεταπτυχιακούς τίτλους στην επιστήμη Μηχανικού Η/Υ και στα Εφαρμοσμένα Μαθηματικά από το Naval Postgraduate School (USA). Είναι απόφοιτος της Σχολής Εθνικής Αμύνης. Μετά 25ετή υπηρεσία ως αξιωματικός του ΠΝ παραιτήθηκε το 2000 μετά την εκλογή ως μέλους ΔΕΠ στο Πανεπιστήμιο του Αιγαίου. Έχει τιμηθεί από διάφορους εθνικούς και διεθνείς οργανισμούς για την έρευνα του. Έχει μεγάλο αριθμό δημοσιεύσεων σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά και πρακτικά διεθνών συνεδρίων. Είναι επισκέπτης καθηγητής στα πανεπιστήμια Shanghai Maritime University, Hangzhou Dianzi της Κίνας και ΑΜΕΤ Ινδιών. Είναι ιδρυτικό μέλος και μέλος του ΔΣ της ΑΣΑ.

5

Ακαδημία Στρατηγικών Αναλύσεων

6

ΚΕΙΜΕΝΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ –44

ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΜΙΚΕΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ, Ιωάννης Νέλλας & Νικήτας Νικητάκος

ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η ασφάλεια στο θαλάσσιο περιβάλλον (maritime security) είναι ένα θέμα το οποίο συζητείται έντονα στα φόρουμ και στις διάφορες δεξαμενές σκέψης, δεδομένης της έκτασης, της σημασίας και του αυξημένου αριθμού των προβληματικών περιοχών ανά την υφήλιο. Από την άλλη πλευρά, η θαλάσσια ασφάλεια είναι ένας όρος που εμπεριέχει ορισμένα σημεία αβεβαιότητας. Οι διάφοροι οργανισμοί / ιδρύματα οι οποίοι εμπλέκονται στην προαγωγή της θαλάσσιας ασφάλειας έχουν υιοθετήσει σε κάποιο βαθμό την επιχειρηματική θεωρία (business theory) αναφορικά με την εφαρμογή διάφορων στρατηγικών και επιμέρους επιχειρησιακών τακτικών. Η σχετική θεωρία , όπως αναφέρεται από τους Teece et al. (1997)1 τονίζει ένα σημαντικό χαρακτηριστικό κάθε επιχείρησης για την επιτυχή αναπτυξή της είναι «η ικανότητα της να ενσωματώνει, να χτίζει και να αναμορφώνει εσωτερικές και εξωτερικές δομές (ικανότητες) για την αντιμετώπιση των διαφόρων προκλησεων σε ένα ραγδαία μεταβαλλόμενο περιβάλλον». Το ακαδημαικό ερώτημα το οποίο προκύπτει εστιάζει στην ενδεχόμενη δυνατότητα εφαρμογής της έννοιας (concept) των δυναμικών ικανοτήτων σε ιδρύματα / οργανισμούς, τα οποία στοχεύουν στην προώθηση της ασφάλειας στη θάλασσα. Σημειώνεται, ότι ο όρος «ιδρύματα / οργανισμοί» εν προκειμένω αναφέρεται στις ένοπλες δυνάμεις (πολεμικό ναυτικό), ακτοφυλακή και στις διάφορες ιδιωτικές εταιρείες οι οποίες ασχολούνται με απειλές εναντίον της θαλάσσιας ασφάλειας, όπως η πειρατεία, η παράνομη μετανάστευση , κ.α. Ο σκοπός του παρόντος άρθρου είναι η εισαγωγή της έννοιας των δυναμικών ικανοτήτων (dynamic capabilities) σε συνάρτηση με την θαλάσσια ασφάλεια και την εκκίνηση της συζήτησης περί ενδεχόμενης μελλοντικής αξιοποίησης του εν λόγω επιχειρηματικού concept.

ΣΥΝΤΜΗΣΕΙΣ Dynamic Capabilitiies: DCs Horn of Affrica : HoA Maritme Domain Awareness: MDA

1

Teece, D. J., Pisano, G., & Shuen, A. 1997. Dynamic capabilities and strategic management

7

Ακαδημία Στρατηγικών Αναλύσεων

8

ΚΕΙΜΕΝΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ –44

ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΜΙΚΕΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ, Ιωάννης Νέλλας & Νικήτας Νικητάκος

1.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η ασφάλεια στη θάλασσα (maritime security),είναι ένα θέμα το οποίο συζητείται εκτενώς στα διάφορα φόρουμ και στις αντίστοιχες δεξαμενές σκέψης (think tanks), δεδομένης της σημασίας και του αυξημένου αριθμού των περιοχών ανά την υφήλιο οι οποίες αντιμετωπίζουν ζητήματα ασφαλείας τα οποια απαιτούν ως επί το πλείστον την παρέμβαση της διεθνούς κοινότητας. Σε αυτό το πνεύμα, η διεθνής κοινότητα μέσω των διαφόρων οργανισμών και αντιστοίχων φορέων καταβάλλει προσπαθειες για την αντιμετώπιση των φαινομένων και μηχανισμών που διαταράσσουν την ειρήνη στη θάλασσα. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών οι ναυτικές επιχειρήσεις έχουν μεταμορφωθεί σημαντικά καθώς ακολουθούν τις ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις στην αμυντική βιομηχανία και ειδικότερα στον τομέα των επικοινωνιών. Ένα ενδεικτικό παράδειγμα απεικονίζεται στην τρέχουσα χρήση δορυφορικών συστημάτων κατά την διεξαγωγή σύγχρονων πολεμικών επιχειρήσεων (π.χ. συλλογή πληροφοριών (near real time), επικοινωνίες). Επίσης απαιτείται να σημειωθεί ότι η θαλάσσια επιτήρηση αποτελεί επίσης ένα θέμα που συγκεντρώνει το παγκόσμιο ενδιαφέρον, και παράλληλα θεωρείται ως ένας από τους κύριους πυλώνες της θαλάσσιας ασφάλειας. Ένα καλό παράδειγμα μιας χώρας που θα μας βοηθήσει να καταλάβουμε τη σημασία της θαλάσσιας ασφάλειας είναι η Νέα Ζηλανδία. Η εν λόγω χώρα διαθέτει ακτογραμμή μήκους 18000 χλμ και 330 νησιά εκτάσεως μεγαλύτερης των 5 εκταρίων. Οι εμπορικές της ανάγκες αποτελούν τη γενεσιουργό αιτία για περισσότερες από 3.000 κινήσεις στην εμπορική ναυτιλία. Είναι μια χώρα όπου η σχεδόν απόλυτη πλειοψηφία ( 99%) των εισαγωγών και των εξαγωγών της διεξάγονται μέσω των θαλάσσιων οδών. Επιπρόσθετα, η συνεργασία στον τομέα της ναυτιλίας αποτελεί προϋπόθεση για την προώθηση της θαλάσσιας επιτήρησης και κατ’επέκταση της ασφάλειας σε προχωρημένο επίπεδο. Ωστόσο, η απαίτηση για αποτελεσματική θαλάσσια επιτήρηση απαιτεί την περαιτέρω καταβολή προσπάθειας για την επίτευξη επαρκούς αναγνωρισμένης/ διευκρινισμένης εικόνας επιφανείας στην εκάστοτε περιοχή ενδιαφέροντος. Οι τρομοκράτες και οι εγκληματίες δρουν στη θάλασσα με ένα μη-συμβατικό τρόπο δημιουργώντας ταχέως μεταβαλλόμενες συνθήκες. Ως επακόλουθο της ανωτέρω κατάστασης καθίσταται επιτακτική η άμεση δράση της διεθνούς κοινότητας με την υιοθέτηση καινοτόμων λύσεων με αποδεκτό οικονομικό κόστος. Η αντιμετώπιση των συνεχώς αυξανόμενων προκλήσεων στη θάλασσα απαιτεί μια ολιστική προσέγγιση. Επομένως, υφίσταται η ανάγκη εξεύρεσης της βέλτιστης οργανωτικής δομής η οποία θα κληθεί να αντιμετωπίσει τις αυξανόμενες θαλάσσιες προκλήσεις, επιτυγχάνοντας παράλληλα αξιόπιστη και συνεχή θαλάσσια επιτήρηση 2.

2

Dagne, Ted. Somalia: Current Conditions and Prospects for a Lasting Peace.

9

Ακαδημία Στρατηγικών Αναλύσεων

ΚΕΙΜΕΝΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ –44

Οι δυναμικές ικανότητες (Dynamic Capabilities-DCs ), είναι ένας όρος ο οποίος έχει συμπεριληφθεί στην επιχειρηματική βιβλιογραφία τα τελευταία είκοσι χρόνια. Αξίζει να σημειωθει το γεγονός ότι ένας σημαντικός αριθμός μελετητών έχει προσπάθησει να προσεγγίσει το θέμα αυτό τα τελευταία χρόνια. Η σχετική επιστημονική βιβλιογραφία περιλαμβάνει περισσότερα από 1500 άρθρα τα οποία αναφέρονται άμεσα ή έμμεσα στην έννοια των δυναμικών ικανοτήτων. Επίσης η ύπαρξη ενός μεγάλου φάσματος υποψήφιων ορισμών τονίζουν έμμεσα την έλλειψη μιας ολοληρωμένης επιστημονικής θεωρίας σχετικά με τις δυναμικές ικανότητες 3. Η ανωτέρω προσέγγιση όσον αφορά το πλαίσιο των δυναμικών ικανοτήτων είναι απαραίτητη προκειμένου να αντιληφθούμε τη σημασία αυτού του όρου σε βάθος και να προχωρήσουμε στην περαιτέρω ανάλυση και διερεύνηση της σχέσης μεταξύ της έννοιας των δυναμικών ικανοτήτων και της ασφάλειας στη θάλασσα. Η θαλάσσια ασφάλεια (maritime security) είναι ένας ευρέως χρησιμοποιούμενος όρος ο οποίος εμπεριέχει ορισμένα σημεία αβεβαιότητας για μεγάλο αριθμό επιστημονικών μελετητών. Πολλές από τις υφιστάμενες επιστημονικές προσέγγισεις καλύπτουν μερικώς μόνο επιχειρησιακές ή πολιτικές πτυχές του εν λόγω ζητήματος. Οι οργανισμοί που ασχολούνται με τα ζητήματα της θαλάσσιας ασφάλειας εφαρμόζουν ήδη διάφορες στρατηγικές και επιχειρησιακές τακτικές οι οποίες έχουν ήδη ανάλογο πεδίο εφαρμογής στον επιχειρηματικό τομέα. Σε πολλές περιπτώσεις η οργανωτική τους δομή παρουσιάζει πολλά κοινά στοιχεία με επιχειρήσεις οι οποίες δραστηριοποιούνται στον επιχειρηματικό χώρο. Ο σκοπός του παρόντος άρθρου είναι η εισαγωγή της έννοιας (concept) των δυναμικών ικανοτήτων (dynamic capabilities) σε συνάρτηση με τη θαλάσσια ασφάλεια. Επιπρόσθετα , να θέσει τις βάσεις για την μελλοντική εφαρμογή των δυναμικών ικανοτήτων κάτω από κατάλληλες προϋποθέσεις ώστε να αναβαθμίσει την αποδοτικότητα/ αποτελεσματικότητα των σχετικών οργανισμών/ φορέων.

3

Ilídio Barreto, Dynamic Capabilities: A Review of Past Research and an Agenda for the Future

10

ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΜΙΚΕΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ, Ιωάννης Νέλλας & Νικήτας Νικητάκος

2.

ΟΙ ΔΥΝΑΜΙΚΕΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ ΣΤΟΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟ ΤΟΜΕΑ

Το πρώτο βήμα πριν εστιάσουμε στη θαλάσσια ασφάλεια και στους εμπλεκόμενους οργανισμούς είναι να αντιληφθούμε την επίδραση των δυναμικών ικανοτήτων στον τομέα των ενεργών επιχειρήσεων οι οποίες δραστηριοποιούνται στη διεθνή και εγχώρια οικονομία. Σύμφωνα με τη επιστημονική βιβλιογραφία ένας ενδεικτικός ορισμός της έννοιας των δυναμικών ικανοτήτων είναι ο ακόλουθος, όπως ορίζεται από τους Teece et al. «Δυναμική ικανότητα, είναι η ικανότητα της επιχείρησης να ενσωματώσει, να χτίσει και να διαμορφώσει εκ νέου τις υφιστάμενες εσωτερικές και εξωτερικές δομές (ικανότητες) της για την αντιμετώπιση των διαφόρων προκλησεων σε ένα ταχέως μεταβαλλόμενο περιβάλλον 4» Ένας άλλος επίσης ενδιαφέρον ορισμός που χρησιμοποιείται από τους διάφορους μελετητές εστιάζει στην προσέγγιση των δυναμικών ικανοτήτων ως μια συλλογική διαδικασία. Συγκεκριμένα, μια επιχείρηση τροποποιεί κατάλληλα τις εσωτερικές διαδικασίες λειτουργίας της με τελική επιδίωξη να αποκτήσει προηγμένες επιδόσεις οι οποίες θα προκύψουν ασφαλώς ως καρπός συστηματικής και συλλογικής προσπάθειας 5 . Ένα ενδιαφέρον παράδειγμα το οποίο θα μας βοηθήσει να εμπεδώσουμε καλύτερα την έννοια των δυναμικών ικανοτήτων είναι το ακόλουθο: Εάν δύο επιχειρήσεις θεωρηθούν ότι κατέχουν ανάλογες δυναμικές ικανότητες πολλοί θα αναμένουν το αποτέλεσμα να είναι το ίδιο. Αυτό όμως στη πράξη δεν ισχύει καθώς το αποτέλεσμα κάθε φορά θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από το οικείο χρονοδιάγραμμα της εφαρμογής των επιμέρους επιχειρησιακών στρατηγικών και τακτικών 6. Ένα άλλο σχετικό θέμα που έχει επισημανθεί αναφέρεται στις πολύπλοκες σχέσεις μεταξύ των «διαθέσιμων πόρων, δυναμικών ικανοτήτων και της σταθερής απόδοσης» καθώς και στην ανάγκη για περαιτέρω συναφή ακαδημαική έρευνα7. Η λέξη ικανότητες στον όρο δυναμικές ικανότητες, υπογραμμίζει το ρόλο της στρατηγικής διαχείρισης με σκοπό να τονίσει το γεγονός ότι δεν αναφερόμαστε σε συγκεκριμένα επιτεύγματα αλλά στην ικανότητα της επανάληψης των εκάστοτε επιτευγμάτων με τη πάροδο του χρόνου 8. Οι Eisenhardt et al.9 προτείνουν μια προσέγγιση των δυναμικών ικανοτήτων ως ένα σύνολο συγκεκριμένων και αναγνωρίσιμων διαδικασιών. Το κύριο πλεονέκτημα τους

4

Teece et al,1997. Dynamic capabilities and strategic management

5

Zollo et al, 2002. Deliberate learning and the evolution of dynamic capabilities

6

Zott, C. 2003. Dynamic capabilities and the emergence of intraindustry differential firm performance: Insights from a simulation study 7

Ilídio Barreto, Dynamic Capabilities: A Review of Past Research and an Agenda for the Future

8

Zollo, M., & Winter, S. G. 2002. Deliberate learning and the evolution of dynamic capabilities

9

Eisenhardt, K.M. and Martin, J.A. (2000), Dynamic capabilities: What are they

11

Ακαδημία Στρατηγικών Αναλύσεων

ΚΕΙΜΕΝΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ –44

πηγάζει από την ικανότητά τους να μετατρέπουν τους υπάρχοντες πόρους σε στρατηγικές οι οποίες θα αποδώσουν προστιθέμενη αξία . Από την άλλη πλευρά, οι Cepeda et αl. υποστηρίζουν ότι η συμβολή των δυναμικών ικανοτήτων είναι έμμεση και επικεντρώνεται στον αντίκτυπο των επιχειρησιακών δυνατοτήτων τους 10. Ένα καλό πρακτικό παράδειγμα των δυναμικών ικανοτήτων στον επιχειρηματικό τομέα είναι η λήψη στρατηγικών αποφάσεων που μπορεί να ερμηνευθεί ως μια διαδικασία αξιοποίησης των διαθέσιμων πόρων και των επιχειρησιακών διαδικασιών 11. Σύμφωνα με την σχετική βιβλιογραφία η σύνδεση μεταξύ των δυναμικών ικανοτήτων και δεξιοτήτων επικεντρώνεται κυρίως στην ικανότητά τους να ενσωματώνουν και να αναμορφώνουν. Τα οφέλη που αποκομίζονται από την βέλτιστη αξιοποίηση των δυναμικών ικανοτήτων συμβάλλουν στην αντιμετώπιση των εξωτερικών δυσκολιών και τελικά η κάθε εταιρεία να βελτιώνει την αποδοτικότητα της .

Η εποχή μας βιώνει δραστικές αλλαγές στον επιχειρηματικό χώρο καθώς αντικειμενικά υφίσταται ένα περιβάλλον υψηλού δυναμισμού σε παγκόσμιο επίπεδο λόγω των ιδιαζουσών δημοσιονομικών συγκυριών. Ειδικότερα, υφίσταται μια αναλογία όσον αφορά το δυναμισμό μεταξύ του επιχειρηματικού τομέα και του ευρύτερου περιβάλλοντος της θαλάσσιας ασφάλειας. Κατά συνέπεια, αν κοιτάξουμε το σύνολο των εμπλεκόμενων με τη θαλάσια ασφάλεια φορέων καθίσταται αναγκαίος ο επαναπροσδιορισμός των εκάστοτε στόχων και η κατάλληλη προσαρμογή των εφαρμοζόμενων στρατηγικών και τακτικών προκειμένου να αντιμετωπισθουν επιτυχώς οι διάφορες προκλήσεις αναφορικά με τη θαλάσσια ασφάλεια. Ο αντίλογος πολλών ερευνητών υποστηρίζει την υψηλή αξία των δυναμικών ικανότητων, καθώς επίσης ότι είναι ανεξάρτητες από το χαρακτήρα της μεταβολής του οικονομικού περιβάλλοντος, εν προκειμένω εάν υφίσταται οικονομικό περιβάλλον υψηλής ή μεσαίας ταχύτητας. Για τις σχετιζόμενες επιχειρήσεις με το θαλάσσιο χώρο, ο χαρακτήρας των θαλάσσιων απειλών είναι σαφώς δυναμικός, δεδομένης της αναγκαιότητας ύπαρξης ισοροπίας μεταξύ πολλών παραγόντων 1213.Ενδεικτικό παράδειγμα αποτελεί η κατάσταση στη Σομαλία όσον αφορά το φαινόμενο της πειρατείας η οποία αντικειμενικά έχει μεταβληθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια και καταδεικνύει τη δυναμική ιδιότητα της θαλάσσιας ασφάλειας .

10

Cepeda G et al .2007 Dynamic capabilities and operational capabilities: A knowledge management perspective 11

Edwards, J. R. 2001. Multidimensional constructs in organizational behavior research: An integrative analytical framework. Organizational Research Methods 12

Teece et al. 1997. Dynamic capabilities and strategic management.

13

Teece, 2007. Explicating dynamic capabilities: The nature and micro foundations of (sustainable) enterprise performance.

12

ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΜΙΚΕΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ, Ιωάννης Νέλλας & Νικήτας Νικητάκος

Η βιβλιογραφία για τις δυναμικές ικανότητες εισάγει επίσης μια άλλη ενδιαφέρουσα θεωρία που φωτίζει το χώρο με την εισαγωγή της έννοιας της ιεραρχίας. Ειδικότερα, προτείνεται η ακόλουθη κατηγοριοποίηση14: • Αρχικό επίπεδο Ικανοτήτων • Ανώτερο επίπεδο Ικανοτήτων Ο όρος αρχικό επίπεδο ικανοτήτων αντικατοπτρίζει τις βασικές ικανότητες που πρέπει να έχει μια επιχείρηση προκειμένου να είναι ενεργή και οικονομικά υγιής, και για να μπορέσει να ανταπεξέλθει στα βασικά της καθήκοντα . Ο όρος ανώτερο επίπεδο ικανοτήτων σύμφωνα με διάφορους μελετητές συνδέθηκε με την ικανότητα της αλλαγής των καθημερινών πρακτικών της επιχείρησης15. Η συντριπτική πλειοψηφία των διάφορων οργανισμών/φορέων συνήθως ασχολούνται επί καθημερινής βάση με διάφορα θέματα που καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα από στοιχειώδη λειτουργικά έως γραφειοκρατικά ζητήματα. Ένας οργανισμός, προκειμένου να θεωρηθεί επαρκής και αποτελεσματικός πρέπει επίσης να δύναται να υποστηρίξει ένα εσωτερικό μηχανισμό, ο οποίος να διαθέτει την εγγενή ιδιότητα να τροποποιεί και να προσαρμόζει κατάλληλα τις συνήθεις ρουτίνες και πρακτικές 16. Οι Zolo και Winter προτείνουν μια διαφορετική προσέγγιση: Συγκεκριμένα υποστηρίζουν δύο τύπους ρουτίνας 17: α.

Εκείνον που χρησιμοποιείται στις συνήθεις δραστηριότητες

β. Η ρουτίνα που είναι επιφορτισμένη με την αναβάθμιση / μεταβολή των υφιστάμενων λειτουργικών δραστηριοτήτων σε διαρθρωτικό επίπεδο . Οι δυναμικές ικανότητες, θεωρούνται από πολλούς ως ο μηχανισμός (οργανωτικές και στρατηγικές ρουτίνες) που επιτρέπει στις επιχειρήσεις, όταν π.χ οι αγορές υφίστανται αλλαγές , να εξελίσσονται και να προχωρούν στις απαραίτητες διαρθρωτικές αλλαγές.Η επιστημονική βιβλιογραφία αναγνώρισε τις ακόλουθες διαστάσεις στις δυναμικές ικανότητες 18: • Αναγνώριση των νέων αναγκών • Αξιολόγηση των υφιστάμενων ικανοτήτων • Απόκτηση της αναγκαίας γνώσης • Δημιουργία νέων δυνατοτήτων για να αντιμετωπίσουν τις νέες πρόκλησεις

14

Winter, S. G. 2003. Understanding dynamic capabilities

15

Ibid.

16

Winter, S. G. 2003. Understanding dynamic capabilities

17

Zollo, M., et al. 2002. Deliberate learning and the evolution of dynamic capabilities

18

Law et al.1998. Toward a taxonomy of multidimensional constructs

13

Ακαδημία Στρατηγικών Αναλύσεων

ΚΕΙΜΕΝΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ –44

• Ευθυγράμμιση με άλλους πόρους και δυνατότητες, προκειμένου να μήσουμε μια νέα αποτελεσματική διαμόρφωση ικανότητας

οικοδο-

 Η αποτελεσματικότητα τη αναδιαμορφωτικής προσπάθειας  Ανάπτυξη νέων δυνατοτήτων σε διάφορους τομείς  Ανάπτυξη νέων προϊόντων

Μια ακόμη χρήσιμη προσέγγιση που θα μας βοηθήσει να κατανοήσουμε τον ρόλο των δυναμικών ικανοτήτων είναι να τις αποδεχθούμε ως τη συνισταμένη ενός πολυδιάστατου κατασκεύασματος19. Ο τελικός στόχος είναι η επίλυση του μεγαλύτερου μέρος των ζητήματων τα οποια λειτουργούν ανασταλτικά στην επίτευξη ενός αποδεκτού επιπέδου θαλάσσιας ασφάλειας. Οι σύγχρονες προκλήσεις στη θάλασσα δημιουργούν προφανώς μια αναλογία ανάμεσα στις μεταβαλλόμενες συνθήκες των αγορών και του σύγχρονου θαλάσσιου περιβάλλοντος. Οι δυναμικές ικανότητες επίσης αποτελούν ένα αμφιλεγόμενο ακαδημαικό θέμα, ο πυρήνας του οποίου χρήζει περαιτέρω διερευνήσεως 20. Η ασφάλεια στη θάλασσα από την άλλη πλευρά είναι ένα περίπλοκο ζήτημα όπου παρατηρείται έντονη αλληλεπίδραση πολλών παραγόντων η οποία και εν τέλει προσδιορίζει σημαντικά το τελικό αποτέλεσμα. Αυτή τη στιγμή υφίσταται μια εξελισσόμενη συζήτηση σχετικά με τη θαλάσσια ασφάλεια, δεδομένης της ύπαρξης σημαντικού αριθμού ανοιχτών ζητημάτων λόγω της εύθραυστης πολιτικής κατάστασης στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου (Συριακή κρίση, Ισλαμικό κράτος, κρίση στη Λιβύη).

19

Ibid.

20

Winter, S. G. 2003. Understanding dynamic capabilities. Strategic Management Journal

14

ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΜΙΚΕΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ, Ιωάννης Νέλλας & Νικήτας Νικητάκος

3. ΔΥΝΑΜΙΚΕΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑ Η θάλασσα θεωρείται ως η καρδιά του παγκόσμιου συστήματος καθώς το 90% του παγκόσμιου εμπορίου διεξάγεται μέσω των θαλάσσιων οδών. Οι όροι θαλάσσιο περιβάλλον (Μaritime Domain) και Θαλάσσιας επαγρύπνηση (Μaritime Domain Awareness) είναι όροι που χρησιμοποιούνται συχνά και είναι χρήσιμο για μας να αντιληφθούμε την έννοια τους 21: «Ως θαλάσσιο περιβάλλον είναι το σύνολο των τομέων- χώρων και των αντικειμένων , πέρι, κάτω, δίπλα, οι οποίοι συνορεύουν με κλειστή ή ανοικτή θάλασσα ή άλλες πλωτές οδούς, συμπεριλαμβανομένων όλων των θαλάσσιων δραστηριοτήτων που σχετίζονται με τις υποδομές, τους ανθρώπους, πλοία, και άλλα μεταφορικά μέσα ». Με τον όρο θαλάσσια επαγρύπνηση Maritime Domain Awareness (MDA) νοείται η ουσιαστική κατανόηση του συνόλου των γεγονότων-καταστάσεων τα οποία σχετίζονται με τη θαλάσσια περιοχή και θα μπορούσαν εν δυνάμει να επηρεάσουν την εσωτερική-εξωτερική ασφάλεια, την οικονομία ή το περιβάλλον έκαστου κράτους22. Σε αυτό το σημείο είναι απαραίτητο να αναφερθούμε στις κύριες απειλές που θέτουν σε κίνδυνο την θαλάσσια ασφάλεια, έχοντας κατά νου πάντα ότι ο εν λόγω όρος είναι ευρέως χρησιμοποιούμενος και περιλαμβάνει κρίσιμα θέματα. Ειδικότερα αναφερόμαστε στα ακόλουθα:        

Παράνομη Μετανάστευση Λαθρεμπόριο Ναρκωτικών Διάδοση Όπλων Μαζικής Καταστροφής Παράνομο Εμπόριο Επιτήρηση Συνόρων Έρευνα και Διάσωση Ενεργειακή Ασφάλεια Προστασία του Περιβάλλοντος

Τα παραπάνω ζητήματα δεν είναι δημοφιλή στο στρατιωτικό προσωπικό καθώς συνήθως θεωρούνται και αντιμετωπίζονται ως ευθύνη της ακτοφυλακής ή της αστυνομίας. Επιπλέον, αυτά τα θέματα δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν μέσω μεμονωμένων ενεργειών οι οποίες κατά τεκμήριο έχουν περιορισμένο αποτέλεσμα. Σημειώνεται η απαίτηση για τον συντονισμό των εν λόγω προσπαθειών σε εσωτερικό, περιφερειακό και διεθνές επίπεδο 23.

21

Chalk, Peter."Power Point presentation for “Maritime Piracy off the Horn of Africa." September 2010

22

Ιbid

23

Kline, Jeff. "Maritime Security." In Securing Freedom in the Global Commons, edited by Scott Jasper,

15

Ακαδημία Στρατηγικών Αναλύσεων

ΚΕΙΜΕΝΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ –44

Το παγκόσμιο εμπόριο διεξάγεται στις ανοιχτές θάλασσες και αναπόφευκτα, εκτός από τα εμπλεκόμενα κράτη, οι ναυτιλιακές εταιρείες έμμεσα ή άμεσα καθίστανται ενδιαφερόμενα μέρη, αναλογιζόμενοι το μέγεθος των οικονομικών συμφερόντων τους. Η ανάγκη για αποτελεσματική θαλάσσια επιτήρηση καθίσταται επιτακτική προκειμένου να διασφαλισθεί η θαλάσσια ασφάλεια στις περιοχές ενδιαφέροντος . Πολλοί υποθέτουν ότι τα αναγκαία μέτρα για την αντιμετώπιση αυτών των κινδύνων και την διασφάλιση των θαλάσσιων μεταφορών συνήθως απαιτούν εκτεταμένες προσπάθειες και πόρους, ωστόσο αυτό δεν είναι πάντοτε απαραίτητο. Η απαραίτητη εκπαίδευση πολλές φορές μπορεί να παρέχεται από διάφορους φορείς και οργανισμούς σε τοπικό επίπεδο που διαθέτουν μικρό προϋπολογισμό. Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, οι προκλήσεις συνεχώς αυξάνονται όσον αφορά την επίτευξη της ασφάλειας στο ναυτιλιακό τομέα. Αρκετοί διεθνείς παράγοντες, η Ευρωπαϊκή Ένωση, το ΝΑΤΟ, η Κίνα και άλλοι βασικοί παίκτες αναγκάζονται να απαντήσουν σε αυτές τις προκλήσεις με την υιοθέτηση νέων στρατηγικών και πολιτικών στις αντίστοιχες περιοχές ενδιαφέροντος. Η αύξηση των περιστατικών πειρατείας στη Σομαλία ή και σε άλλες περιοχές (Νιγηρία) αποτελούν ενδεικτικά παραδείγματα, όπου η διεθνής κοινότητα απαιτείται να αναλάβει δράση. Η ανάπτυξη ναυτικών δυνάμεων και η ανάθεση έργου σε αρμόδιους οργανισμούς θα ενισχύσει την ασφάλεια στην περιοχή, περιορίζοντας τους αντίστοιχους κινδύνους24. Ένα άλλο σύνηθες φαινόμενο στη Μεσόγειο , είναι ο μεγάλος αριθμός μεταναστών που επιχειρεί να εισέλθει παράνομα στην ζώνη της ΕΕ. Η επιχείρηση FRONTEX (από τα γαλλικά: Σύνορα extérieures για «εξωτερικά σύνορα») είναι μια πρωτοβουλία από την ΕΕ για να αντιμετωπίσει αυτό το θέμα. Η αποστολή της εστιάζεται κυρίως στην αποτελεσματική αντιμετώπιση των μεταστευτικών ροών. Η Μεσόγειος θάλασσα είναι ένα σταυροδρόμι του παγκόσμιου εμπορίου και ταυτόχρονα ένα μέρος όπου βρίσκονται σημαντικές ποσότητες ορυκτών πόρων (υδρογονανθράκων) και παράλληλα περικλείει αριθμό προβληματικών περιοχών (π.χ. Λιβύη, Αιγαίο, Συρία). Η ασφάλεια στη θάλασσα είναι ένα μείζον ζητούμενο και αποτελεί προϋπόθεση για την ευρύτερη οικονομική και πολιτική ευημερία πολλών κρατών. Μια πιθανή μελλοντική πρόκληση για όλους τους εμπλεκόμενους φορείς είναι η αντιμετώπιση ενός αντίστοιχου ζητήματος (πχ προστασία μιας πλατφόρμας άντλησης πετρελαίου),

24

Kline, Jeff. "Maritime Security." In Securing Freedom in the Global Commons, edited by Scott Jasper,

16

ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΜΙΚΕΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ, Ιωάννης Νέλλας & Νικήτας Νικητάκος

4. ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΩΝ ΔΥΝΑΜΙΚΩΝ ΙΚΑΝΟΤΗΤΩΝ ΣΤΗ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑ H επόμενη πρόκληση για τους μελλοντικούς ερευνητές είναι η υιοθέτηση ενός κατάλληλου πλαισίου, το οποίο θα επιτρέψει την αξιόπιστη αξιολόγηση των πλεονεκτημάτων και των μειονεκτημάτων από την εφαρμογή της έννοιας των δυναμικών ικανοτήτων στη θαλάσσια ασφάλεια. Aκόμη παράλληλα θα επιδιωχθεί και η μελέτη του αντίστοιχου κενού της επιστημονικής βιβλιογραφίας. Το επόμενο βήμα είναι η μελέτη της εφαρμογής των δυναμικών ικανοτήτων με στόχο την προώθηση και την αναβάθμιση της θαλάσσιας ασφάλειας. Οι συνήθεις εμπλεκόμενοι φορείς είναι οι ακόλουθοι:   

Ναυτιλιακές Εταιρείες Ιδιωτικές Ένοπλες Εταιρείες Aκτοφυλακή

Το απαιτούμενο ερευνητικό πλαίσιο προκειμένου να εξαχθούν χρήσιμα συμπεράσματα, πρέπει να περιέχει τα ακόλουθα:    

Μια πραγματική πρόκληση θαλάσσιας ασφάλειας Πρωταγωνιστές Πρόσβαση στα απαραίτητα δεδομένα Σωστός μηχανισμός ανάλυσης

Μια κατάλληλη περίπτωση, η οποία περιλαμβάνει τις ανωτέρω προυποθέσεις, αποτελεί η υπόθεση της πειρατείας στον κόλπο της Γουινέας, και δύναται να αποτελέσει κατάλληλο ερευνητικό βήμα αναφορικά με τις δυναμικές ικανότητες. Οι μελλοντικοί ερευνητές πρέπει να εργαστούν προς την κατεύθυνση της εξεύρεσης μιας ακαδημαικά ορθής ερευνητικής προσέγγισης, η οποία θα έχει την δυνατότητα παροχής ακριβών αποτελεσμάτων και συμπερασμάτων σχετικά με τη σχέση των δυναμικών ικανοτήτων και της ασφάλειας στη θάλασσα. Οι επιμέρους έρευνες και η συμπλήρωση ερωτηματολογίων δύναται να αποτελέσουν τη βάση του ανωτέρω ερευνητικού έργου. Σημειώνεται επίσης ότι μέρος της έρευνας θα στηριχθεί και στην πρόσβαση σε χρήσιμα δεδομένα ενδεχομένως μέσω σχετικών συνεντεύξεων και συλλογής δεδομένων από κατάλληλους φορείς, οι οποίοι να διαθέτουν την αντίστοιχη εμπειρία και τεχνογνωσία. Οι μελλοντικοί ερευνητές πρέπει να προσδιορίσουν και να υιοθετήσουν ένα κατάλληλο πλαίσιο σχετικά με την θαλάσσια ασφάλεια , αντίστοιχο της διατριβής του Diss (2012), σχετικά με τις δυναμικές ικανότητες στις πολυεθνικές εταιρείες και αποτελεί την αρχική βάση για την προσέγγιση των δυναμικών ικανοτήτων σε συνάρτηση με την θαλάσσια ασφάλεια. Ένας από τους στόχους μας είναι η προώθηση της καινοτομίας, της ενσωμάτωσης των νέων δυνατοτήτων και τελικά η προώθηση της τελικής πρότασης σε κάθε εμπλεκό-

17

Ακαδημία Στρατηγικών Αναλύσεων

ΚΕΙΜΕΝΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ –44

μενο, προκειμένου να αντιμετωπίσθούν οι εξωτερικοί παράγοντες που θέτουν σε κίνδυνο την θαλάσσια ασφάλεια και ενδεικτικά αναφέρονται οι παρακάτω: • Νέες απειλές για την ασφάλεια (εγκληματική δραστηριότητα) • Νέες τεχνολογίες • Νέες πολιτικές συνθήκες 4.1 Θαλάσσια Ασφάλεια και Μηχανισμός Δυναμκών Ικανοτήτων Το γράφημα στο σχήμα 225 έχει τροποποιηθεί από το αρχικό στη διατριβή του Diss (2012), με προσανατολισμό την ενίσχυσης της ασφάλειας στη θάλασσα και την κατάλληλη ανταπόκριση, ανάλογα με τα εξωτερικά ερεθίσματα και την παράλληλη ανάπτυξη κατάλληλων επιμέρους μηχανισμών ανάδρασης και προσαρμογής στα εκάστοτε νέα δεδομένα.

25

Diss,D. (2012) Τhe value of dynamic capabilities for strategic management: Doctoral Dissertation,

18

ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΜΙΚΕΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ, Ιωάννης Νέλλας & Νικήτας Νικητάκος

5. ΕΚΤΙΜΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Oι δυναμικές ικανότητες είναι ένα χαρακτηριστικό των σύγχρονων ιδρυμάτων / οργανισμών, ειδικά στην εποχή μας όπου η καθημερινότητα εξελίσσεται ως επί το πλείστον σε περιβάλλοντα τα οποία διακατέχονται από υψηλό δυναμισμό. Η βιβλιογραφία για το θέμα αυτό αναγνωρίζει την ανάγκη να προσδιορισθούν οι οργανισμοί / ιδρύματα, στους οποίους μπορεί να εφαρμοστεί η παραπάνω έννοια και να αναγνωρίσει ειδικότερα ποια είναι τα οφέλη-επιπτώσεις για τον συγκεκριμένο οργανισμό σε κάθε περίπτωση. Ένα ενδιαφέρον ερώτημα επίσης αφορά το κατά πόσον η έννοια των δυναμικών ικανοτήτων είναι χρήσιμη για τα ιδρύματα / οργανισμούς τα οποία εμπλέκονται άμεσα ή έμμεσα στην προώθηση της ασφάλειας στη θάλασσα. Ο όρος «ιδρύματα / οργανισμοί» στην περίπτωσή μας αναφέρεται στο σύνολο των εμπλεκόμενων φορέων που δραστηριοποιούνται σε μη στρατιωτικές απειλές, όπως η παράνομη μετανάστευση, τα ναρκωτικά, το λαθρεμπόριο όπλων, το παράνομο εμπόριο, η ενεργειακή ασφάλεια και ο έλεγχος των συνόρων. Ακόμη στη σύγχρονη εποχή λόγω του μεγάλου αριθμού των εμπλεκόμενων με τη θαλάσσια ασφάλεια, η έννοια των δυναμικών ικανοτήτων μπορεί να εξελιχθεί σε κρίσιμο παράγοντα. Το πεδίο αυτό προφανώς απαιτεί περαιτέρω έρευνα προκειμένου να μελετηθεί πλήρως η ενδεχόμενη εφαρμογή και στο μέλλον να αναζητηθεί ένα μηχανισμός που να μπορεί να υιοθετηθεί από τους οργανισμούς / φορείς που αποσκοπούν στην ενίσχυση της ασφάλειας στη θάλασσα, η βάση του οποίου προτείνεται στη παρούσα εργασία. Η μελέτη των δυναμικών ικανοτήτων καθιστά εμφανής την ανάγκη να καθορισθούν τα όρια της θεωρίας καθώς και του προσδιορισμού συγκεκριμένων παραδοχών οριοθέτησης. Ειδικότερα δηλαδή, αν θα πρέπει να περιλαμβάνονται όλα τα είδη των δυναμικών περιβαλλόντων. Επιπλέον, η διαδικασίας της λήψης αποφάσεων είναι σημαντική και πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη, δεδομένου ότι σε οργανισμούς που αντιμετωπίζουν το ζήτημα της ασφάλειας στη θάλασσα, ο ρόλος των ανθρώπων που λαμβανουν αποφάσεις (decision makers) υπό πίεση διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο. Η βιβλιογραφία πάνω στο θέμα των δυναμικών ικανοτήτων καταδεικνύει το γεγονός της ύπαρξης ομοιότητων μεταξύ των εταιρειών στον επαγγελματικό χώρο. Ως εκ τούτου, σήμερα λόγω της ύπαρξης σημαντικών κινδύνων αναφορικά με τη θαλάσσια ασφάλεια, καθίσταται αναγκαία η μελλοντική διερεύνηση της χρησιμότητας, καθώς και ο προσδιορισμός ενός πλαισίου εφαρμογής των δυναμικών ικανότητων.

19

Ακαδημία Στρατηγικών Αναλύσεων

20

ΚΕΙΜΕΝΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ –44

ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΜΙΚΕΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ, Ιωάννης Νέλλας & Νικήτας Νικητάκος

Βιβλιογραφία Barreto, I. (2010) Dynamic Capabilities: A Review of Past Research and an Agenda for the Future, Journal of Management, Vol. 36 No. 1, 256-280 Cepeda, G. & Vera, D. (2007) Dynamic capabilities and operational capabilities: A knowledge management perspective, Journal of Business Research 426-437.

Chalk, P."Power (2010) Power Point presentation for “Maritime Piracy off the Horn of Africa." Center for Civil Military Relations, Monterey, CA, Cliffe, L. (1999) "Regional Dimensions of Conflict in the Horn of Africa." Third World Quarterly 20, no. 1: 89–111.

Web document: Dagne, T. (2009) Somalia: Current Conditions and Prospects for a Lasting Peace. CRS Report RL33911. Washington, DC: Congressional Research Service, Library of Congress, http://www.fas.org/sgp/crs/row/RL33911.pdf (accessed August 20, 2010).

Diss,D. (2012) Τhe value of dynamic capabilities for strategic management: Doctoral Dissertation, Koln University.

Edwards, J. R. (2001) Multidimensional constructs in organizational behavior research: An integrative analytical framework. Organizational Research Methods, 4: 144-192.

Eisenhardt, K. M & Martin, AJ (2000); Dynamic capabilities: What are they? Strategic Management Journal; 21; ABI/INFORM Global European Union. External Action and Defense http://eeas.europa.eu/csdp/missions-and-operations/eucap-nestor/missiondescription/index_en.htm, accessed on 06 March 2015.

Kline, J. (2010) "Maritime Security." In Securing Freedom in the Global Commons, edited by Scott Jasper, Stanford, CA: Stanford University Press, 67–82.

Law, K. S., Wong, C.-S., & Mobley, W. H. (1998) Toward a taxonomy of multidimensional constructs. Academy of Management Review, 23: 741-755.

International Maritime Bureau of the ICC (2010) Piracy and Armed Robbery against Ships: Annual Report, January 1– December 31, 2009. Barking, Essex: ICC International Maritime Bureau, 2010.

Pablo, A. L., Reay, T., Dewald, J. R., & Casebeer, A. L. (2007) Identifying, enabling and managing dynamic capabilities in the public sector. Journal of Management Studies, 44: 687-708.

Salvato, C. (2003) The role of micro-strategies in the engineering of firm evolution. Journal of Management Studies 40: 83-108.

21

Ακαδημία Στρατηγικών Αναλύσεων

ΚΕΙΜΕΝΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ –44

Shemella, P. Power Point presentation for“ Responses to Maritime Violence, Overview” Center for Civil Military Relations, September 2010.

Teece, D. J. (2007) Explicating dynamic capabilities: The nature and micro foundations of (sustainable) enterprise performance. Strategic Management Journal, 28: 1319-1350.

Teece, D. J., Pisano, G., & Shuen, A. (1997) Dynamic capabilities and strategic management. Strategic Management Journal, 18: 509-533.

Wang, C. L. and Ahmed, P. K. (2007). Dynamic capabilities: a review and research agenda. The International Journal of Management Reviews, 9 (1): 31-51.

Winter, S. G. (2003) Understanding dynamic capabilities. Strategic Management Journal, 24: 991-995.

Zollo, M., & Winter, S. G. (2002) Deliberate learning and the evolution of dynamic capabilities. Organization Science, 13: 339-351.

Zott, C. (2003) Dynamic capabilities and the emergence of intra industry differential firm performance: Insights from a simulation study. Strategic Management Journal, 24: 97-12

22

ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΜΙΚΕΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ, Ιωάννης Νέλλας & Νικήτας Νικητάκος

The Academy for Strategic Analyses (ASA) is an independent non-profit scientific and research institution, a think-tank, based in Athens. It was founded in 2014, by scientists from the Hellenic Armed Forces and Hellenic Security Corps, who hold a PhD or holders of other high level qualifications, with rich scientific, research and writing work and collaboration with Greek and foreign universities, research centres and institutes, in various scientific fields.

Moreover distinguished personalities from military, diplomatic and academic areas and other high-profile scientists became members of the Academy.

The main task of the ASA is the development of scientific work and activities in the field of Strategic Studies, Defense, Security and Foreign Policy, the elaboration of scientific analyses, research and studies, as well as the provision of specialized advisory and educational services in those issues, at national, European and international levels.

In this framework, the Academy's activities are developed within scientific areas, such as: (a) Analysis of strategic environment, (b) Analysis of the Defense and Security Policy, (c) System analysis, technology and economy, (d) Operational research, command and control.

The Academy will cooperate with international organizations, academic-scientific institutions and other centers of scientific research with a related object, as well as with authoritative scientists, militaries, diplomats, etc., especially in the Euro-Atlantic and the wider Mediterranean environment.

10, Feidiou str.10678 ATHENS www.acastran.org asa@acastran.org https://www.facebook.com/AcademyStrategicAnalyses

23

Ακαδημία Στρατηγικών Αναλύσεων

ΚΕΙΜΕΝΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ –44

Φειδίου 10, 10678 ΑΘΗΝΑ www.acastran.org, asa@acastran.org https://www.facebook.com/AcademyStrategicAnalyses

24

ISSN: 2407-9863