Κείμενο Εργασίας 35

ISSN: 2407-9863

ΚΕΙΜΕΝΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

ΣΤΙΓΜΕΣ ΚΟΙΝΗΣ ΝΑΥΤΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ-ΡΩΣΙΑΣ: ΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΤΟΥ ΠΟΡΟΥ, Π. Ν. Στάμου

35

ΣΤΙΓΜΕΣ ΚΟΙΝΗΣ ΝΑΥΤΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ – ΡΩΣΙΑΣ ΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΤΟΥ ΠΟΡΟΥ Δρ Παναγιώτης Ν. Στάμου

ΤΟΜΕΑΣ Α’

1

Φεβρουάριος 2016

Ακαδημία Στρατηγικών Αναλύσεων

ΚΕΙΜΕΝΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ - 35

Η Ακαδημία Στρατηγικών Αναλύσεων (ΑΣΑ), είναι ανεξάρτητος επιστημονικός - ερευνητικός φορέας, μια «δεξαμενή σκέψης», με νομική μορφή αστικού σωματείου μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, που ιδρύθηκε το 2014 με έδρα την Αθήνα. Τα ιδρυτικά μέλη και τη βάση των μελών της ΑΣΑ αποτελούν επιστήμονες που προέρχονται από τις Ένοπλες Δυνάμεις και τα Σώματα Ασφαλείας, που είναι διδάκτορες ελληνικών και ξένων πανεπιστημίων ή κάτοχοι άλλων υψηλού επιπέδου τίτλων σπουδών, με πλούσιο επιστημονικό, ερευνητικό και συγγραφικό έργο και συνεργασία με ελληνικά και ξένα πανεπιστήμια, κέντρα μελετών και ινστιτούτα, σε διάφορα επιστημονικά πεδία. Επίσης, μέλη της ΑΣΑ είναι προσωπικότητες του διπλωματικού και ακαδημαϊκού χώρου και άλλοι επιστήμονες υψηλού κύρους με επιστημονική δραστηριότητα σε γνωστικά αντικείμενα τα οποία συνάδουν προς τους σκοπούς της. Σκοπός της ΑΣΑ είναι η ανάπτυξη επιστημονικού έργου και δράσεων στα πεδία των Στρατηγικών Σπουδών, της Άμυνας, της Ασφάλειας και της Εξωτερικής Πολιτικής, η εκπόνηση επιστημονικών αναλύσεων, ερευνών και μελετών καθώς και η παροχή εξειδικευμένων συμβουλευτικών και εκπαιδευτικών υπηρεσιών σε εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο. Για την υλοποίηση των στόχων της η ΑΣΑ έχει οργανώσει τέσσερεις Επιστημονικούς Τομείς: (1) (2) (3) (4)

Ανάλυσης Στρατηγικού Περιβάλλοντος, Ανάλυσης Αμυντικής Πολιτικής και Ασφάλειας Ανάλυσης Συστημάτων, Τεχνολογίας και Οικονομίας, Επιχειρησιακής Έρευνας, Διοικήσεως και Ελέγχου.

Μεταξύ των στόχων της ΑΣΑ περιλαμβάνεται η ανάπτυξη συνεργασιών με διεθνείς οργανισμούς, με ακαδημαϊκούς - επιστημονικούς φορείς και άλλα κέντρα επιστημονικής έρευνας με συναφές αντικείμενο, καθώς και με έγκυρους επιστήμονες, στρατιωτικούς, διπλωμάτες, κ.ά., στο εσωτερικό και το εξωτερικό, ιδίως στο ευρω-ατλαντικό και το ευρύτερο μεσογειακό περιβάλλον.

Φειδίου 10, 10678 ΑΘΗΝΑ www.acastran.org asa@acastran.org https://www.facebook.com/AcademyStrategicAnalyses

Μελέτει το παν - Ακούων όρα - Γνους πράττε

2

ΣΤΙΓΜΕΣ ΚΟΙΝΗΣ ΝΑΥΤΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ-ΡΩΣΙΑΣ: ΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΤΟΥ ΠΟΡΟΥ, Π. Ν. Στάμου

ΣΤΙΓΜΕΣ ΚΟΙΝΗΣ ΝΑΥΤΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ – ΡΩΣΙΑΣ ΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΤΟΥ ΠΟΡΟΥ

Δρ Παναγιώτης Ν. Στάμου

(Συνεισφορά στον εορτασμό «2016, έτος Φιλίας Ελλάδας και Ρωσίας» - Ρωσικές πηγές)

ΚΕΙΜΕΝΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 35 Φεβρουάριος 2016

3

Ακαδημία Στρατηγικών Αναλύσεων

ΚΕΙΜΕΝΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ - 35

ΚΕΙΜΕΝΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ – Νο35 / Φεβρουάριος 2016 Τίτλος: ΣΤΙΓΜΕΣ ΚΟΙΝΗΣ ΝΑΥΤΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ-ΡΩΣΙΑΣ: ΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΤΟΥ ΠΟΡΟΥ Συγγραφέας: Δρ Παναγιώτης Ν. Στάμου Εκδότης: Ακαδημία Στρατηγικών Αναλύσεων (ΑΣΑ) Σχεδιασμός – ηλεκτρονική επεξεργασία: ΑΣΑ – Φίλιππος Παρίσης Copyright © Ακαδημία Στρατηγικών Αναλύσεων Φειδίου 10, 10678 ΑΘΗΝΑ, asa@acastran.org http://www.acastran.org https://www.facebook.com/AcademyStrategicAnalyses ISSN: 2407-9863 Απαγορεύεται η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική, μερική ή περιληπτική, ή η απόδοση κατά παράφραση ή διασκευή του περιεχομένου του βιβλίου με οποιονδήποτε τρόπο, μηχανικό, ηλεκτρονικό, φωτοτυπικό, ηχογράφησης ή άλλο, χωρίς προηγούμενη γραπτή άδεια του εκδότη. Νόμος 2121/1993 και κανόνες του Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα.

4

ΣΤΙΓΜΕΣ ΚΟΙΝΗΣ ΝΑΥΤΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ-ΡΩΣΙΑΣ: ΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΤΟΥ ΠΟΡΟΥ, Π. Ν. Στάμου

Σχετικά με τον συγγραφέα O Παναγιώτης Ν. Στάμου Ανώτερος Αξιωματικός Μηχανικός του Πολεμικού Ναυτικού ε.α., πτυχιούχος της Ανώτερης Ναυτικής Σχολής Πολέμου και των Οικονομικών Επιστημών του Εθν. Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Υποστήριξε Διδακτορική Διατριβή στο Ινστιτούτο Ιστορίας Αγ. Πετρούπολης της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών. Ιστορικός ερευνητής, συνεργάζεται με το Ινστιτούτο Ιστορίας Αγ. Πετρούπολης, της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών και με το Ρωσικό Ανθρωπιστικό και Επιστημονικό Ίδρυμα, όπου συμμετέχει σε 3 ελληνορωσικά επιστημονικά ερευνητικά προγράμματα, Έχει δημοσιεύσει 6 εργασίες οικονομο-τεχνικού ενδιαφέροντος και πάνω από 50 εργασίες ιστορικού ενδιαφέροντος. Έχει συμμετάσχει με ανακοινώσεις σε πάνω από 10 συνέδρια στην Ελλάδα και στο εξωτερικό και έχει οργανώσει 3 Ημερίδες επιστημονικού ενδιαφέροντος Έχει επιμεληθεί και εκδώσει 3 βιβλία και Πρακτικά 3 Ημερίδων. Είναι εκλεγμένος Γενικός Γραμματέας του Κέντρου Ελληνο-Ρωσικών Ιστορικών Ερευνών (ΚΕΡΙΕ) από το 2005 μέχρι σήμερα. Είναι μέλος της Ακαδημίας Στρατηγικών Αναλύσεων.

5

Ακαδημία Στρατηγικών Αναλύσεων

6

ΚΕΙΜΕΝΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ - 35

ΣΤΙΓΜΕΣ ΚΟΙΝΗΣ ΝΑΥΤΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ-ΡΩΣΙΑΣ: ΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΤΟΥ ΠΟΡΟΥ, Π. Ν. Στάμου

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ Μετά την εκδίωξη του Ιμπραήμ οι Γάλλοι ανέλαβαν στην Πελοπόννησο τα φρούρια της Μεσσηνίας και της Πάτρας, ενώ ο Κυβερνήτης Καποδίστριας απέστειλε και επάνδρωσε τις περιοχές αυτές με υπαλλήλους του με αρμοδιότητα τις δικαστικές και πολιτικές υποθέσεις. Η παρουσία των Γάλλων όμως, φαίνεται ότι δεν άρεσε στον Κυβερνήτη Καποδίστρια1. Το φρούριο της Βόνιτσας κυριεύεται από τις ελληνικές δυνάμεις, στις οποίες σοβαρό υποστηρικτικό ρόλο διαδραματίζει το ναυτικό των Ελλήνων, το οποίο εισβάλει στον κόλπο της Πρέβεζας, αψηφώντας τους κανονιοβολισμούς των Οθωμανών από τα πολύ καλά εξοπλισμένα φρούρια της στεριάς. Η Ύδρα και οι Σπέτσες, με δική τους διοίκηση των προεστών των «…διετέλουν κυρίως εν αναρχία…»2. Στις περισσότερες Κυκλάδες δεν μπορούσαν να εκλεγούν δημογέροντες, λόγω των αντιπαλοτήτων, και τελικά τοποθετήθηκαν προσωρινά αστυνόμοι. Η Κρήτη κρατείται από τους Τούρκους και τους πειρατές της Γραμβούσας. Η καλλιέργεια της γης είχε κατά το πλείστον εγκαταλειφτεί από το φόβο των αρπαγών. Το εμπόριο δεν ήταν ασφαλές μέσα στις πόλεις και στις θάλασσες ενέδρευαν οι πειρατές3. Κάτω από αυτές τις συνθήκες ο Καποδίστριας αναλαμβάνοντας τη διακυβέρνηση των Ελλήνων «…ήθελε να συγκέντρωνεν όλην την διοίκησιν εις χείρας του. Ήθελε το παν να απέρρεεν εξ αυτού. Ήθελεν διοίκησιν δικτατορικήν, η οποία είναι αληθές, ότι τότε ήτο η μόνη αρμόζουσα προς κατάπαυσιν των έριδων και της αναρχίας, η οποία κατέτρωγεν τότε την Ελλάδαν…», γράφει, ο κατ’ εξοχήν μελετητής της ιστορίας της Ύδρας και Υδραίος, Αντώνιος Λιγνός4. Όταν παρέλαβε ο Κυβερνήτης υπήρχαν δέκα μόνον πλοία στη διάθεση του έθνους: Η Φρεγάτα Ελλάς και τρία ατμόπλοια που αποκτήθηκαν με το πρώτο δάνειο της Ελλάδας, τέσσερες κανονιοφόροι που αποκτήθηκαν με έρανο φιλελλήνων, η κορβέτα Ύδρα που είχε καταλάβει ο Κόχραν από τους Αιγύπτιους και μία Γολέτα, που είχε καταλειφθεί από τους Τούρκους5.

O Κυβερνήτης αισθάνεται το αντιδραστικό πνεύμα των πολιτικών του αντιπάλων να αυξάνεται μέρα με τη μέρα. Οι αντίπαλοι του ζητούν τη συγκρότηση Συνέλευσης και

1

Μαργαρίτη Κ. Σύντομα τινά απομνημονεύματα της ιστορίας της αναγεννηθείσης Ελλάδος (από του 1821 – 1833), Αθήνησι 1853. Αναστατική έκδοση Νότη Καραβία, σελ. 160.

2

Α.Μ. Ιδρωμένου Ιωάννης Καποδίστριας, Κυβερνήτης της Ελλάδος, Εν Αθήναις 1900, σελ. 66.

3

Ίδιο ο.π.

4

Ιστορία της νήσου Ύδρας,τομ.3, Αθήναι 1953, σελ. 17.

5

Σ. Τρικούπη Ιστορία Ελληνικής Επαναστάσεως, Τόμος 4, σελ.183. Επίσης Α.Μ. Ιδρωμένου Ιωάννης Καποδίστριας…, σελ.66.67. 1827, Τον Ιούλιο του 1827 ο Βρετανός ναύαρχος Κόχραν και ο φιλέλληνας Τόμας με τα πλοία Ελλάς και Σωτηρία καταναυμάχησαν στη Ζακύνθου 4 αιγυπτιακά πολεμικά. Από αυτά, 2 αιχμαλωτίστηκαν και μεταφέρθηκαν στον Πόρο, όπου μετονομάσθηκαν σε Ύδρα και Αθηναΐς.

7

Ακαδημία Στρατηγικών Αναλύσεων

ΚΕΙΜΕΝΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ - 35

τη θέσπιση Συντάγματος6, που να αντιπροσωπεύει την υπάρχουσα κατάσταση. Θεωρούν ότι έτσι θα εξαλειφτούν και οι επικρατούσες αυθαιρεσίες, για τις οποίες κατηγορείται ο Καποδίστριας. Υπό την πίεση των αντιφρονούντων ο Καποδίστριας διατάσσει τη συγκρότηση Συνέλευσης στο Άργος. Για τον τρόπο όμως συγκροτήσεως κατηγορείται, ότι μέσω των Διοικητικών του υπαλλήλων, φροντίζει να λάβουν μέρος πληρεξούσιοι αντιπρόσωποι των φρονημάτων του7. Ενώ αρχίζουν οι προπαρασκευαστικές συνεδριάσεις της Συνέλευσης, ο Κυβερνήτης διορίζει τον αδελφό του Αυγουστίνο ως πληρεξούσιο των Πολεμικών Υποθέσεων στο στρατηγείο Δυτικής Ελλάδας. Στην Ανατολική Στερεά Ελλάδα ο Δ. Υψηλάντης κατανικά τα οθωμανικά στρατεύματα στην Πέτρα, και με τη συμφωνία που υπογράφτηκε οι Οθωμανοί εκκένωσαν όλα τα μέρη της Αν. Ελλάδας που είχαν κυριεύσει. Τη σημαντική αυτή νίκη κατάφερε ο Υψηλάντης, παρά τα εμπόδια που του έθεσε ο Αυγουστίνος, όπως υποστήριζαν οι αντίπαλοι του Κυβερνήτη. Οι αντίπαλοι του Καποδίστρια, μεταξύ των άλλων, τον κατηγορούσαν ότι προσπαθούσε «…να εμποδίσει την περαιτέρω πρόοδον των Ελληνικών όπλων… να αφήσωσιν την ελληνικήν σημαίαν εις την ‘Ηπειρον, Μακεδονίαν και Θεσσαλίαν… δια τους οποίους ολέθριους σκοπούς, και κατά τας εμπνεύσεις της υπούλου και καταχθονίου Ρωσικής διπλωματίας εναντίον της επεκτάσεως των ορίων της Ελλάδος…»8. Εντωμεταξύ, στη Γαλλία έγινε μεταβολή της κυβερνήσεως. Τον Ιούλιο του 1830 ο Λουδοβίκος Φίλιππος ανέλαβε την εξουσία από τον παραιτηθέντα Κάρολο. Το γεγονός ενίσχυσε το ηθικό των αντιπάλων του Καποδίστρια, ο οποίος κατηγορήθηκε ότι επιχείρησε να λάβει μέτρα προγραφών εναντίον τους. Οι περισσότεροι αντίπαλοι του Κυβερνήτη κατέφυγαν στην νήσο Ύδρα, το κέντρο των αντιφρονούντων. Την Ύδρα μιμήθηκε και η νήσος Σύρος καθώς και μερικά άλλα νησιά του Αιγαίου Πελάγους. Ο Καποδίστριας αντιλαμβανόμενος ότι η αντίδραση των αντιφρονούντων αυξανόταν συνεχώς, προσπαθούσε με νουθεσίες και παραινέσεις να τους καθησυχάσει. Οι

6

Βρετανικά Αρχεία F.O. 32/22/56 (47), Μνημεία της Ελληνικής Ιστορίας, Ακαδημία Αθηνών, Αθήναι 1975, σελ. 503.

7

Μαργαρίτη Κ. Σύντομα τινά απομνημονεύματα… , σελ. 161. Επίσης βλ. Βρετανικά Αρχεία F.O. 32/22/77 (48) και 32/22/84 (49), Μνημεία της Ελληνικής Ιστορίας…, σελ.504-505.

8

Μαργαρίτη Κ. Σύντομα τινά απομνημονεύματα… , σελ. 162.

8

ΣΤΙΓΜΕΣ ΚΟΙΝΗΣ ΝΑΥΤΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ-ΡΩΣΙΑΣ: ΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΤΟΥ ΠΟΡΟΥ, Π. Ν. Στάμου

αντίπαλοι παρέμεναν σταθεροί στις αποφάσεις τους και απέρριπταν τις προτάσεις του Κυβερνήτη. Εντωμεταξύ, οι κυρίαρχες λεγόμενες Μεγάλες Δυνάμεις τότε στην Ευρώπη, η Ρωσία, η Αγγλία και η Γαλλία, παρά το ότι γενικά συμφωνούσαν και συναποφάσισαν για την ανεξαρτησία της Ελλάδας, εν τούτοις είχαν μεταξύ των συνεχώς μια αντιπαλότητα για το ποιος θα έχει την μεγαλύτερη επιρροή στα ελληνικά πράγματα. Ίσως, η κατάσταση όπως είχε διαμορφωθεί να ευνοούσε τους Ρώσους, αφού ο Κυβερνήτης ήταν φιλικά διακείμενος προς αυτούς, παρά την αμερόληπτη προς όλους πολιτική του και την άριστη και αποτελεσματική με όλους συνεργασία του. Γι’ αυτό και οι Άγγλοι και οι Γάλλοι προσπαθούσαν όλη αυτή την περίοδο να εκμεταλλεύονται αφανώς τα εσωτερικά ελληνικά προβλήματα και κυρίως τις κατά καιρούς εσωτερικές διαμάχες προς χάρη των συμφερόντων τους9. Παράλληλα, οι πρέσβεις αντίστοιχα των συμμαχικών δυνάμεων διατηρώντας διαφορετικές θέσεις για τα ελληνικά πράγματα, όπως οι κυβερνήσεις των, ήσαν διηρημένοι χωρίς να μπορούν να βοηθήσουν αποτελεσματικά την Κυβέρνηση της Ελλάδας. Στην πραγματικότητα υποστήριζαν και υπέθαλπαν τις κινήσεις των αντιφρονούντων, διαθέτοντας ισχυρές προσβάσεις η κάθε μεγάλη δύναμη στα πολιτικά δρώμενα. Οι ισχυρές παρατάξεις που είχαν σχηματιστεί στην ελληνική σκηνή ήσαν βασικά οι υπέρ των Άγγλων («Αγγλικό κόμμα» περί τον Μαυροκορδάτο), οι υπέρ των Γάλλων («Γαλλικό κόμμα» περί τον Κολέττη).

Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος (1791-1865) Λιθογραφία Krazeisen (Από το K. Βάρφη Το Ναυτικόν κατά την Καποδιστριακή περίοδο, Αθήνα 1994, σελ. 43).

9

Ναυάρχου ε.α. Ι. Μανιάτη ΠΝ ΕΤΟΣ 1831 - Ο ΠΟΡΟΣ ΣΤΙΣ ΦΛΟΓΕΣ ΤΟΥ ΕΜΦΥΛΙΟΥ , επετειακή ομιλία για τα 174 χρόνια, Πόρος 31/07/2005.

9

Ακαδημία Στρατηγικών Αναλύσεων

ΚΕΙΜΕΝΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ - 35

Ισχυρός πόλος ασφαλώς είχε σχηματιστεί από τους συμπαθούντες τον Καποδίστρια, τον οποίον οι αντίπαλοι του κατηγορούσαν ως υποστηρικτή της ρωσικής πολιτικής. Ο ιστορικός όμως Τρικούπης υποστήριξε ότι «…Αλλ’ ηδίκουν τον άνδρα, διότι οιαδήποτε και αν ήτο η προς την Ρωσικήν αυλήν κλίσις αυτού, ουδενός Έλληνος καρδία ήτο ελληνικοτέρα…»10. Η Οθωμανική Αυτοκρατορία, πνέουσα σε πελάγη παρακμής μετρώντας τις διαδοχικές ήττες της, είχε εξαναγκαστεί σε αναγνώριση του Πρωτοκόλλου του Λονδίνου του 1830, που αναγνώριζε την ανεξάρτητη Ελλάδα. Δεν εμφάνιζε πλέον σοβαρές τάσεις εμπλοκής και ουσιαστικής παρενόχλησης στα Ελληνικά και στα διεθνή δρώμενα11.

10

Σ. Τρικούπη Ιστορία…, Τόμος 4, σελ. 276.

11

Ναυάρχου ε.α. Ι. Μανιάτη ΠΝ ΕΤΟΣ 1831…

10

ΣΤΙΓΜΕΣ ΚΟΙΝΗΣ ΝΑΥΤΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ-ΡΩΣΙΑΣ: ΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΤΟΥ ΠΟΡΟΥ, Π. Ν. Στάμου

Ο ΡΩΣΙΚΟΣ ΣΤΟΛΟΣ Ο Ρωσικός Στόλος πήρε μέρος στον νέο Ρωσο-Τουρκικό πόλεμο (1828-1829), όπου ο αντιναύαρχος Χέυδεν είχε υπό τις διαταγές του τον υποναύαρχο Πέτρο Ρίκορντ (Pyotr Rikord) με τη Μοίρα του. Μετά το τέλος του πολέμου αυτού, τον Ιούνιο του 1830 ο Στόλος του Χέυδεν απέπλευσε και επέστρεψε στη Βαλτική αφήνοντας πίσω του τον υποναύαρχο Πέτρο Ρίκορντ με επτά πλοία. Η Μοίρα αυτή επέστρεψε στη Ρωσία, αργότερα το καλοκαίρι του 183312. Προηγουμένως, τον Οκτώβρη του 1828 η Μοίρα του Ρίκορντ είχε φτάσει στη Μάλτα και επιχείρησε τον αποκλεισμό των Δαρδανελίων. Μετά την αποχώρηση της ναυτικής δύναμης του Χέυδεν ο Ρωσικός Στολίσκος στην ανατολική Μεσόγειο υπό τον Ρίκορντ μειώθηκε σημαντικά, δεδομένου ότι αποσύρθηκαν πλέον τα μεγάλα πλοία της εποχής (Θωρικτά). Μαζί με τη ρωσική ναυτική Μοίρα στις ελληνικές θάλασσες, επίσης ρωσική ναυτική δύναμη παρέμεινε στην Αγγλία και τη Γαλλία13. Όταν ο Ρωσο-Τουρκικός πόλεμος τελείωσε ο Ρίκορντ χρησιμοποίησε ως βάση τον Πόρο. Κατ΄ αυτόν τον τρόπο, ο Ρώσος ναύαρχος είχε την δυνατότητα, πλέοντας στις πλησιέστερες ακτές, να μαθαίνει από τους ντόπιους τα περιστατικά των πολιτικών εξελίξεων και τη γνώμη τους για τις πρώτες στιγμές των ενεργειών του Κυβερνήτη Καποδίστρια, και να σχηματίζει τη δική του εντύπωση από τις περιγραφές των αυτοχθόνων. Όπως φαίνεται από τα ρωσικά αρχεία, η πρώτη αυτή εκτίμηση του Ρώσου ναυάρχου ήταν θετική14 για την πολιτική του Καποδίστρια. Όπως συγκεκριμένα περιέγραψε σε μια αναφορά του ο ναύαρχος Ρίκορντ «…Σε μια περίπτωση, για να παρακάμψω τον Ι-

Ναύαρχος Πιοτρ Ιβάνοβιτς Ρίκορντ (1776-1855)

12

Π. Στάμου Nαυμαχία του Ναβαρίνου: Η συνεισφορά του Ρωσικού Στόλου και η ίδρυση του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού. Επιστημονική Ημερίδα του Κέντρου Ελληνικού Πολιτισμού, Κρατική Βιβλιοθήκη Ρωσίας (πρ. Λένιν) Μόσχα 23.11.2008.

13

Γκρ. Άρς Η Ναυμαχία του Ναβαρίνο από τα Ρωσικά Αρχεία, συνέδριο στην Κρατική Βιβλιοθήκη Ρωσίας (πρώην Λένιν) 23.10.2008.

14

Γκρ. Άρς Ο Ναύαρχος Πιοτρ Ιβάνοβιτς Ρίκορντ στην Ελλάδα (1828-1833) ανακοίνωση στην επιστημονική Ημερίδα, στα πλαίσια του ελληνο-ρωσικού προγράμματος ΚΕΡΙΕ Προσεγγίσεις Κοινής Ναυτικής Ιστορίας ος ος Ελλάδας-Ρωσίας 18 -19 αι., στον Οίκο Εθνοτήτων Μόσχας 23 11 2010.

11

Ακαδημία Στρατηγικών Αναλύσεων

ΚΕΙΜΕΝΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ - 35

σθμό της Κορίνθου πλέοντας στον Αργολικό κόλπο, άκουγα παντού τις ευλογίες που απέδιδαν στον Πρόεδρο οι πράοι χωρικοί, που τώρα ήσυχα απασχολούνται με τις γεωργικές τους εργασίες…τον αποκαλούν ‘Μπάρμπα – Γιάννη’, δηλαδή θείο ή παππού Ιβάν…όντας στο Μοριά, μπορώ να σας βεβαιώσω για τα μέτρα που λαμβάνει ο Καποδίστριας στην Ελλάδα, που δημιουργούν στέρεες βάσεις για όλους τους πολίτες και τη διοίκηση τους, ώστε να τον βοηθήσει ο Παντοδύναμος, υπό την αιγίδα των τριών Μεγάλων Δυνάμεων, να εξασφαλίσουν στην ανθρωπότητα την ανεξαρτησία της Ελλάδας και την αξιοπρέπεια των Ευρωπαϊκών Εθνών…»15. Σχετικά με τη δραστηριότητα του υποναυάρχου Ρίκορντ ο ρώσος ιστορικός Γκρ. Άρς αναφέρει ότι «…έπαιξε σημαντικό ρόλο στην εξασφάλιση της νίκης της Ρωσίας στον Ρωσο-τουρκικό πόλεμο του 1828-1829 και διεξήγαγε επιτυχή αγώνα για την εθνική απελευθέρωση των Ελλήνων. Κατά τα έτη 1830-1833 βοήθησε την προώθηση των δικαιωμάτων του ανεξάρτητου ελληνικού κράτους εναντίον των καταπατήσεων από την οθωμανική Πύλη. Κατά τη διάρκεια αυτών των ετών είχε ενεργό ανάμειξη στην εσωτερική πολιτική στην Ελλάδα, στηρίζοντας τις προσπάθειες της εθνικής κυβέρνησης για τη σταθεροποίηση της χώρας….»16. Από το όλο πλέγμα των σχέσεων Καποδίστρια –Ρωσίας γίνεται προφανές ότι, ένας από τους κύριους στόχους του Ρίκορντ κατά τα έτη αυτά ήταν να υποστηρίξει την κυβέρνηση του Καποδίστρια στην προσπάθεια του να εφαρμοστούν οι όροι των διεθνών συνθηκών, και επί πλέον να υποστηρίξει την εξασφάλιση του δικαιώματος του ελληνικού πληθυσμού για ανεξαρτησία. Ενδεικτικό παράδειγμα για τη στάση αυτή του Ρίκορντ, αποτελεί επιστολή του με ημερομηνία 8 (20) Φεβρουαρίου του 1831, όπου ανέφερε ότι οι Αιγύπτιοι εμποδίζουν, αντίθετα με τους όρους των διεθνών συνθηκών, την μετανάστευση ελλήνων της Κρήτης στην Ελλάδα17. Φαίνεται όμως ότι στην προσπάθειά του ο Ρίκορντ να συνδράμει τον κυβερνήτη, όπως ήταν φυσικό υπέπεσε και σε λάθη ή λάθος εκτιμήσεις, κυρίως γιατί δεν γνώριζε καλά τον χαρακτήρα των Ελλήνων και το ατίθασο πνεύμα των. Οι Έλληνες την περίοδο αυτή μόλις έβγαιναν από έναν πολυετή πόλεμο προς την ανεξαρτησία των, μετά από περίπου 400 χρόνια σκλαβιάς..

15

Блокирование Константинополя эскадрой под начальством г-на контр-адмирала Рикорда // Записки Ученого комитета Морского штаба Его Императорского величества. Спб., 1830. 4. VI., С. 2. και Γκρ. Άρς ίδιο όπως πάνω (ο.π.)

16 17

Γκρ. Άρς, Η Ναυμαχία του Ναβαρίνο ….

Внешняя политика России XIX и начала XX века (ВПР). М., 2005. Т. XVII. С. 261-262 και Γκρ. Άρς Ο Ναύαρχος Πιοτρ Ιβάνοβιτς Ρίκορντ ….

12

ΣΤΙΓΜΕΣ ΚΟΙΝΗΣ ΝΑΥΤΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ-ΡΩΣΙΑΣ: ΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΤΟΥ ΠΟΡΟΥ, Π. Ν. Στάμου

Ο ΠΟΡΟΣ «…Ο Πόρος πλησιάζει σαν μισοφέγγαρο στις ακτές του Μοριά…»18 γράφει ο Κωνσταντίνος Μιχαήλοβιτς Μπαζίλι, ο ελληνικής καταγωγής Ρώσος υπασπιστής του ναυάρχου Ρίκορντ, στο βιβλίο που εκδόθηκε στην Αγία Πετρούπολη το 1834. Στο βιβλίο περιέχονται μαρτυρίες των γεγονότων και περιγραφή των τόπων που επισκέφτηκε, μαζί και του Πόρου, κατά τα 1830-1831. Οι σχέσεις, αλλά και οι δεσμοί των Ρώσων με τον Πόρο αρχίζουν στο ξεκίνημα του 19 αιώνα, όταν το 1806, λίγο πριν ξεκινήσει ο νέος πόλεμος Ρωσίας-Τουρκίας (18061812), μια ρωσική ναυτική μοίρα με αρχηγό τον αντιναύαρχο Ντμίτρι Σινιάβιν, έπλευσε από την Αδριατική στις ελληνικές θάλασσες και προσπάθησε να εξωθήσει, κυρίως τους νησιώτες, σε εξέγερση και αναμέτρηση με τον τουρκικό στόλο. Στη Ζάκυνθο μάλιστα προσπάθησε να προσεταιριστεί το Θεόδωρο Κολοκοτρώνη19. Τότε οι Ρώσοι, με τη βοήθεια των Ποριωτών, που τους δέχτηκαν ως ελευθερωτές, κατασκεύασαν στον Πόρο τον Ρωσικό Ναύσταθμο, κοντά στο μεγάλο Νεώριο. ου

18

Κ. Μ. Μπαζίλι Ένας Ρώσος στην Ελλάδα του Καποδίστρια (Το Αρχιπέλαγος και η Ελλάδα στα 1830-1831), εκδόσεις «Καλέντης» Αθήναι 2000, σελ. 87.

19

Βλ. Π. Στάμου Εμμανουήλ Γρηγορίου Παπαδόπουλος. Ένας Έλληνας Αξιωματικός των Τσάρων, στις αρχές του 19ου αιώνα και οι σχέση του με τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη στην ιστοσελίδα των Αποφοίτων Σχ. Ναυτ. Δοκίμων ( http://www.sa-snd.gr/h35-kolokotronis+egpapadopoulos.htm). Ο Ε. Παπαδόπουλος, Ρώσος Υποστράτηγος ελληνικής καταγωγής, έπεισε τελικά τον Κολοκοτρώνη να εξοπλίσει πλοίο και να αρχίσει καταδρομικές επιχειρήσεις στις ακτές της Πελοποννήσου.

13

Ακαδημία Στρατηγικών Αναλύσεων

ΚΕΙΜΕΝΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ - 35

Ο Μπαζίλι διατυπώνει στο βιβλίο του, κατά τον πλέον σαφή και περιγραφικό τρόπο, τη σχέση, από το παρελθόν, του Πόρου με το ρωσικό ναυτικό και τους αγώνες του για την απελευθέρωση του ομόδοξου λαού των Ελλήνων. Αποδίδει φόρο τιμής στους νεκρούς ναυτικούς της πατρίδας του, που έχουν ταφεί στην πατρίδα των ελλήνων προγόνων του, στο νησί του Πόρου, αφού έγραψαν σελίδες κοινής ναυτικής ιστορίας στην Ελλάδα και τη Ρωσία. Γράφει ο Μπαζίλι ότι «…Οι τάφοι των Ρώσων στην άγνωστη αυτή γωνιά του Αρχιπελάγους σημαδεύουν την εδώ παραμονή του Ρωσικού Στόλου και με την ιερή γλώσσα ιστορούν την προσφορά της Ρωσίας σ’ ένα λαό, που σώθηκε χάρη στο στόλο της…»20. Οι τάφοι βρίσκονταν στο Βυζαντινό μοναστήρι, στο οποίο ο Καποδίστριας αργότερα ίδρυσε Ιερατική Σχολή. Κατά την τελετή έναρξης λειτουργίας, στις 30 Οκτωβρίου 1830, στο λιμάνι του Πόρου ήταν αγκυροβολημένο το ρωσικό πολεμικό πλοίο Αλέξανδρος Νιέφσκιι, οι αξιωματικοί του οποίου που παραβρέθηκαν στην τελετή και με πρωτοβουλία τους έκαναν μεταξύ τους έρανο υπέρ του καινούργιου Ιδρύματος! «…Για μεγάλο χρονικό διάστημα η Ιερατική Σχολή συντηρούνταν με τις υποτροφίες που έδινε ο ναύαρχός μας… αλλά σε λίγο οι φοιτητές και οι διδάσκαλοι έφυγαν, επειδή δεν υπήρχαν καθόλου πόροι για την επιβίωση του ιδρύματος…» 21. Αλλά και το κλίμα της παρουσίας των Ρώσων στον Πόρο, κατά την περιγραφόμενη από τον Μπαζίλι περίοδο, είναι χαρακτηριστικό για τις φυσιολογικές καθημερινές λειτουργίες των ανδρών του Ρωσικού στόλου, που αναμειγνυόμενες με τη ζωή των ντόπιων διατηρούν τις φιλικές σχέσεις, αφομοιώνοντας ομαλά τις δραστηριότητες των Ρώσων ναυτικών. Γράφει ο Ελληνο-Ρώσος συγγραφέας: «…Το χειμώνα η παρουσία του Στόλου ζωντανεύει το λιμάνι του Πόρου. Εδώ επισκευάζονται μερικά ελληνικά πλοία, αλλά και τα δικά μας… Τα πληρώματα αποτελούν ένα ποικιλόμορφο στρατόπεδο …όπου ακούγεται το μελαγχολικό τραγούδι του Ρώσου ναύτη, που κάτω από τον ουρανό της Ελλάδας μπορεί να δουλεύει μ’ ένα πουκάμισο ακόμα και τον Γενάρη…». Περιγράφοντας το κλίμα επίσης ο Μπαζίλι αναφέρει ότι «…Όταν πολλά πλοία μας είναι αγκυροβολημένα στο λιμάνι ή όταν είναι γιορτινές μέρες τα πληρώματα παίρνουν άδεια και κατεβαίνουν στη στεριά, και τότε το νησί του Πόρου μπορεί να το περάσει κανείς για ρωσική κωμόπολη… Σχεδόν όλοι οι κάτοικοι καταλαβαίνουν τη γλώσσα μας… Πολλοί νέοι Ποριώτες μιλάνε τα ρωσικά…». Αυτό που προπαντός χαρακτήριζε τις φιλικές σχέσεις των ντόπιων με τους Ρώσους και το κλίμα της εποχής ήταν το περιστατικό του χαιρετισμού τις πρώτες μέρες της άφιξης των Ρώσων στο νησί. Οι Ρώσοι όταν συναντούσαν τους ντόπιους στο δρόμο «…έβγαζαν τα κασκέτα τους, έκαναν τον σταυρό τους και έλεγαν ‘Ο Έλληνας χριστιανός, ο Ρώσος χριστιανός’…» και μετά αντάλλασαν ασπασμούς σαν τέκνα της ίδιας χριστιανικής πίστης, «…ενώ μια κούπα ρετσινάτο κρασί επισφράγιζε την αδελφική ένωση…»22. Αξιόλογα είναι και τα στοιχεία του Πόρου που δίδονται από τον Μπαζίλι για την κατάσταση πριν από την άφιξη των ρωσικών πλοίων, όταν «…περίπου έξ εκατοντάδες φτωχά σπίτια μόλις χωρούσαν στα φαράγγια του γρανίτη ή στεφάνωναν … τις κορυφές των απότομων βράχων… Δρόμοι δεν υπήρχαν σχεδόν καθόλου…». Η πεντάχρονη όμως 20

Κ. Μ. Μπαζίλι Ένας Ρώσος στην Ελλάδα…, σελ.89.

21

Ίδιο, σελ. 90.

22

Ίδιο, σελ. 77.

14

ΣΤΙΓΜΕΣ ΚΟΙΝΗΣ ΝΑΥΤΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ-ΡΩΣΙΑΣ: ΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΤΟΥ ΠΟΡΟΥ, Π. Ν. Στάμου

παρουσία του Ρωσικού στόλου «…και του Ελληνικού Ναυαρχείου στο λιμάνι του Πόρου βελτίωσε την κατάσταση της πόλης…»23. Τότε χτίστηκε πάνω από το λιμάνι, κυρίως με δωρεά του Ρωσικού Στόλου, «…η τεράστια αίθουσα της σχολής του Λάνκαστερ24…», σημαντική ένδειξη της ρωσικής συμβολής στην εκπαίδευση και την κοινωνική ανάπτυξη του Πόρου. Η ρωσική διπλωματία εγκατέστησε το 1828 Πρόξενο στον Πόρο τον Ιωάννη Βλασσόπουλο, μέλος της Φιλικής Εταιρείας και αγωνιστή στην Πάτρα κατά την περίοδο της Επανάστασης. Άλλωστε, στις 11 Ιανουαρίου 1828 έφθασαν έξω από τον Πόρο τα πολεμικά πλοία των Μεγάλων Δυνάμεων, Warspite των Άγγλων, η Γαλλική κορβέτα Ήρα και η Ρωσική Ελένη, ενώ από τη Φρεγάτα Ελλάς του ναυάρχου Ανδρέα Μιαούλη τα κανόνια έβαλαν 20 τιμητικούς κανονιοβολισμούς. Ήταν η υποδοχή του πρώτου Κυβερνήτη της Ελλάδας Ιωάννη Καποδίστρια. Ο Κυβερνήτης έφθασε με το δίκροτο Νέλσων για πρώτη φορά στον Πόρο την πρωτομαγιά του 1828, όπου ανακοίνωσε την έναρξη πολέμου Ρωσίας-Τουρκίας και την σύναψη δανείου 1.500.000 χάρτινων ρουβλίων με τη ρωσική Αυλή.

23

Ίδιο, σελ. 79.

24

Ιωσήφ Λάνκαστερ (1778-1838), Άγγλος εκπαιδευτικός, που ανέπτυξε πρωτότυπο σύστημα διδασκαλίας των μικρότερων από τους μεγαλύτερους.

15

Ακαδημία Στρατηγικών Αναλύσεων

ΚΕΙΜΕΝΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ - 35

Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ YΔΡΑ Η βασική γραμμή της αντιπολιτευτικής πολιτικής των Υδραίων έναντι των μέτρων του Κυβερνήτη Καποδίστρια στηριζόταν στο επιχείρημα ότι ξεχάστηκαν οι υπηρεσίες που προσέφεραν στον Αγώνα της Ανεξαρτησίας. Επίσης, εκτιμούσαν ότι δεν έλαβαν καμιά αμοιβή για τα έξοδά τους κατά τον Αγώνα25. Ο Κυβερνήτης όρισε ένα περιορισμένο ποσό, το οποίο προσδιοριζόταν και από τις ισχνές δυνατότητες του Δημόσιου Ταμείου, ίσα-ίσα «….για να βοηθήσει τη φτωχή τάξη των ναυτών…»26. Ζητούσαν όλα τα έξοδα του επτάχρονου Αγώνα και την αξία των πλοίων που χάθηκαν, η ακόμα ήσαν γερασμένα και υπολόγιζαν την συνολική αποζημίωση στο ποσόν των 2.000.000 φράγκων. Ο Κυβερνήτης το 1829 όρισε Επιτροπή, που θα υπολόγιζε την αξία των πλοίων που βρίσκονταν στον Πόρο27. Οι Υδραίοι, προκειμένου να ανεβάσουν τις απαιτήσεις των, πολλές φορές έφθαναν και σε ακραίες ενέργειες, π.χ. ένας πλοιοκτήτης άνοιξε τρύπα στο σκάφος βυθίζοντάς το, για να απαιτήσει να εισπράξει διπλάσια αποζημίωση28! Γενικότερα όμως οι Υδραίοι πίστευαν ότι ο Κυβερνήτης είχε πλήρη αντίθεση στα συμφέροντά τους, όπως π.χ. η διαφορετική άποψη για τα ναυτιλιακά έγγραφα των πλοίων29. Ουσιαστικά, η εχθρότητα των Υδραίων προς τον Καποδίστρια χρονολογούνταν από την εποχή που ο Κυβερνήτης απέρριψε τις προτάσεις τους για τον σχηματισμό Εθνικού Στόλου, όπου θα εντάσσονταν τα υδραίικα πλοία, προκειμένου με αυτόν τον τρόπο οι Υδραίοι να ξεπεράσουν την κρίση που αντιμετώπιζαν οι πλοιοκτήτες και οι ναύτες τους μετά το τέλος των εχθροπραξιών κατά τη διάρκεια του Αγώνα για την Ανεξαρτησία30. Η Επιτροπή του Καποδίστρια, αντί να υιοθετήσει τις προτάσεις των Υδραίων, προσπαθώντας να ικανοποιήσει μέρος των απαιτήσεων, απέστειλε με εντολή του Κυβερνήτη στα τρία νησιά Ύδρα, Σπέτσες και Ψαρά 50.000 ισπανικά τάλιρα, κηρύσσοντας συγχρόνως την Ύδρα ελεύθερο λιμάνι επί πενταετία, ώστε να ανορθώσει έτσι τον εμπορικό της στόλο31. Οι Υδραίοι αφού εισέπραξαν 25.000 ισπανικά τάλιρα (16.000 οι Σπέτσες και 9.000 τα Ψαρά) ζητούσαν πλήρη ικανοποίηση των απαιτήσεων των, απορρίπτοντας τις συνεχείς προτάσεις του Καποδίστρια32. Του Κυβερνήτη μη συμφωνούντος και δε25

Κ. Μ. Μπαζίλι Ένας Ρώσος στην Ελλάδα…, σελ. 82.

26

Ίδιο. Τούτο επιβεβαιώνει και ο Αντ. Λιγνος στο Ιστορία…,ίδιο, σελ.28, όπου αναφέρει για τους απεσταλμένους στον Κυβερνήτη με αίτημα να ενταχθούν τα Υδραίικα πλοία στον Εθνικό Στόλο, ότι «…Η έννοιά των ήτο να ηυνόει τους ναυτικούς της Ύδρας και να προσελάμβανε τοιούτους διά το εθνικόν ναυτικόν…».

27

Ίδιο.

28

Ίδιο.

29

Β.Π. Κουτούζης Πόρος (1670-1831) .Οι Ρώσοι και οι άλλοι 21-11-2003 στο G:\POROS\ΠΟΡΟΣ 1670 -1831 = ΟΙ ΡΩΣΟΙ ΚΑΙ ΟΙ ΑΛΛΟΙ.htm .

30

Όπως αναφέρθηκε και πιο πάνω βεβαιώνεται το γεγονός και στο Αντ. Λιγνός Ιστορία…,ίδιο, σελ.28 και 30-31.

31

Κ. Μέντελσον-Μπάρτολντι Επίτομη ιστορία της Ελληνικής Επανάστασης, Τεγόπουλος 2011, σελ. 214.

32

Στο ίδιο ο.π. αναφέρεται πρόταση του Καποδίστρια για οριστική τακτοποίηση με 6.000.000 φοίνικες με το 1/3 σε αξία κτημάτων, 1/3 σε ομολογίες και το υπόλοιπο σε μετρητά από αναμενόμενο δάνειο…», βλ. λεπτομέρειες στη σελ. 214. Επίσης στο Αντ. Λιγνός Ιστορία…,ίδιο, σελ 49-51 αναφέρεται όλο το έγγραφο,

16

ΣΤΙΓΜΕΣ ΚΟΙΝΗΣ ΝΑΥΤΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ-ΡΩΣΙΑΣ: ΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΤΟΥ ΠΟΡΟΥ, Π. Ν. Στάμου

δομένου ότι οι Υδραίοι πίστευαν ότι ο Καποδίστριας τους εξαπατούσε «…πάσα σχέσις των Υδραίων, των Σπετσιωτών και των Ψαριανών μετά του Καποδίστρια έπαυσε και η ρήξις επήλθε αγρία …»33. Έτσι η Ύδρα εξελίχτηκε μέχρι τον μοιραίο Ιούλιο του 1831 στον ισχυρότερο ανά την Επικράτεια πόλο αντίδρασης, καθώς συνέρρεαν εκεί καθημερινά αντιφρονούντες στο έργο του Κυβερνήτη από όλα τα μέρη της Ελλάδας. Φαίνεται όμως ότι η στάση των Υδραίων αντιφρονούντων δεν απηχούσε το σύνολο των κατοίκων της Ύδρας, όπως διαβεβαίωνε τις συμμαχικές δυνάμεις ο Πρόεδρος της γερουσίας Τσαμαδός, γι’ αυτό και οι Γάλλοι που υποστήριζαν το ίδιο, δήλωναν ότι θα υποστηρίξουν με το ναυτικό τους τις δυνάμεις του Καποδίστρια34 ! Την ίδια άποψη, ότι δεν συμμετέχουν όλοι οι Υδραίοι στις κινήσεις αυτές, βεβαιώνει και ο Ρώσος αντιπρέσβης, στηριζόμενος και στην άποψη Τσαμαδού.35 Ο Άγγλος αντιπρέσβης ομοίως επικροτεί τη θέση Τσαμαδού και υπόσχεται παρέμβαση των συμμαχικών δυνάμεων36. Αλλά, το Μάιο του 1831 έφθασε στην Ύδρα και ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος, ο οποίος φερόταν ότι εκπροσωπούσε την πολιτική επιρροή των Άγγλων, διεκδικητής της εξουσίας από τον Καποδίστρια, και καθιερωμένος πλέον πολιτικός αρχηγός της Αντιπολίτευσης. Η άφιξη του Μαυροκορδάτου στην Ύδρα συνέπεσε με την ίδρυση Επταμελούς Συνταγματικής Επιτροπής από τους Υδραίους Κουντουριώτη, Μιαούλη, Βουδούρη, Τομπάζη, Βούλγαρη, Κριεζή, και Οικονόμου37. Η Επιτροπή ανέλαβε τη διοίκηση του Κοινού της Ύδρας, ανέτρεψε τη διορισμένη από τον Κυβερνήτη Δημογεροντία και την εξανάγκασε σε αποχώρηση. «…Η εκεί παρουσία του Μαυροκορδάτου, συσπείρωνε όλο και περισσότερους αντιδραστικούς υπ’ αυτόν, υπό το επαναστατημένο Κοινό της Ύδρας και βέβαια υπό τη διακριτική αλλά σαφή υποστήριξη των Αγγλογάλλων… Πολλοί διαφωνούντες πολιτικοί, στρατιωτικοί, κληρικοί, δημοσιογράφοι, λόγιοι της εποχής έσπευδαν στην Ύδρα να δώσουν το παρόν σ’ αυτή την ιδιότυπη πανελλήνια συνάθροιση ενάντια στον Κυβερνήτη…» 38.

με το οποίο ο Καποδίστριας εξηγεί στους Υδραίους γιατί δεν μπορεί να γίνει αποδεκτό στο σύνολό του το αίτημά τους. Για τις τελικές καταβολές της κυβέρνησης από το έγγραφο 14022 της Ιστ. και Εθνολογικής Εταιρίας της Ελλάδος, αλλά και από το Αρχείο Ύδρας, τομ. 15, σελ. 270, προκύπτουν τα ακριβή ποσά που καταβλήθηκαν για την Ύδρα 24.500 τάλιρα, τις Σπέτσες 14.500 και για τα Ψαρά 9.500.

33 34

Αντ. Λιγνός Ιστορία…,ίδιο, σελ. 54. Κατά την επίσημη άποψη των Γάλλων, βλ. Ϊδιο, σελ. 148-149

35

Επιστολή Βαρώνου Δε Ρούκμαν από 19.06.1831 προς Καποδίστρια, βλ. Αρχείον Ύδρας 15, 311 και Αντ. Λιγνού ίδιο ο.π., σελ. 149.

36

Στο Αντ. Λιγνού ίδιο ο.π., σελ.150-151 επιστολή Άγγλου αντιπρέσβη της 19.06.1831, ως Αρχείον Ύδρας 15, σελ. 313. Από τις θέσεις Τσαμαδού και τις επιστολές των αντιπρέσβεων προκύπτει θετική ανταπόκριση των συμμαχικών δυνάμεων στις εκκλήσεις του κυβερνήτη Καποδίστρια, παρά τα αντιθέτως υποστηριζόμενα υπό του Αντ. Λιγνού, ο οποίος φαίνεται ότι δεν μπορεί να αποστασιοποιηθεί από την υδραίικη καταγωγή του.

37

Πραγματοποιήθηκε στις 14 Ιουλίου 1831Κ. Μέντελσον-Μπάρτολντι Επίτομη ιστορία…, σελ. 216. Επίσης βλ. στο Αντ. Λιγνού ίδιο ο.π. σελ. 153, σύμφωνα με τον οποίο πραγματοποιήθηκε στις 14 Ιουλίου 1831, και όπως στο Αρχείον Ύδρας 15, σελ. 339.

38

Ναυάρχου ε.α. Ι. Μανιάτη ΠΝ ΕΤΟΣ 1831…

17

Ακαδημία Στρατηγικών Αναλύσεων

ΚΕΙΜΕΝΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ - 35

Ύδρα. Χαρακτικό J. Boehm (1834-1890) Συλλογή Μουσείου Αθηνών - Ευταξία

Ισχυρό μέσο πίεσης εναντίον της Κυβερνήσεως αποτελούσε και η εκδιδόμενη από το τυπογραφείο Α. Πολυζωίδη στην Ύδρα εφημερίδα ΑΠΟΛΛΩΝ39, μέσω της οποίας το σύνολο των αντιπολιτευόμενων εξέπεμπαν μύδρους κατά του Καποδίστρια. Την εφημερίδα προσπάθησε ο Καποδίστριας να κλείσει πιέζοντας ακόμα και για μεσολάβηση των αντιπρέσβεων για το σκοπό αυτό40. Από την εφημερίδα αυτή οι Υδραίοι, ακόμα και μετά τα θλιβερά γεγονότα του Πόρου, εξακολούθησαν να στέλνουν ανακοινώσεις και να καλούν σε ανυπακοή προς τη νόμιμη κυβέρνηση τους κατοίκους των νησιών του Αιγαίου41. Η Ύδρα διέκοψε κάθε επαφή με την Κυβέρνηση στις 3 Ιουλίου 1831, «…οι αντίπαλοι του Ι. Καποδίστρια εκήρυξαν πλέον ανοικτήν επανάστασιν κατ’ αυτού….»42 και πλέον έμοιαζε σαν μια μπαρουταποθήκη έτοιμη να εκραγεί! Το παράδειγμα της Ύδρας ακολούθησαν και άλλα νησιά του Αιγαίου. Σημαντικό γεγονός ήταν η προσχώρηση της Σύρου στη στάση των Υδραίων, δεδομένου ότι εκεί υπήρχε τελωνείο, το οποίο αποτελούσε σοβαρή πηγή κρατικών εσόδων43.

39

«…Ο εν Ύδρα εκδιδόμενος «Απόλλων» επετίθετο λάβρως κατά του Κυβερνήτου αποκαλών αυτόν τύραννον, ρωσόφρονα και παροτρύνων τον λαόν εις ανταρσίαν…», βλ. Τρ. Ε. Ευαγγελίδου Ιστορία του Ιωάννου Καποδιστρίου,1893, αναστατική έκδοση από τις Εκδόσεις «Μάτι», Κατερίνη 2005, σελ.389.

40

Βρετανικά Αρχεία F.O. 32/21/201 (33), Μνημεία της Ελληνικής Ιστορίας, Ακαδημία Αθηνών, Αθήναι 1975, σελ. 492-493.

41

Αντ. Λιγνού Ιστορία της νήσου Ύδρας,τομ.3, Αθήναι 1953, σελ. 182.

42

Βρετανικά Αρχεία F.O. 32/22/99 (50), Μνημεία της Ελληνικής Ιστορίας…,σελ. 507.

43

Κ. Μέντελσον-Μπάρτολντι Επίτομη ιστορία…, σελ. 216.

18

ΣΤΙΓΜΕΣ ΚΟΙΝΗΣ ΝΑΥΤΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ-ΡΩΣΙΑΣ: ΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΤΟΥ ΠΟΡΟΥ, Π. Ν. Στάμου

Η εν γένει στάση των Υδραίων προς τον Καποδίστρια και επομένως προς την εθνική κυβέρνηση, ίσως θα μπορούσε να γίνει καλύτερα αντιληπτή από τον τρόπο που συνοψίζεται χαρακτηριστικά και διατυπώνεται από τον Υδραίο ιστορικό Αντώνιο Λιγνό, μετά από 120 χρόνια περίπου, ο οποίος γράφει σχετικά: «…Το σφάλμα του Καποδίστρια ήτο, ότι εζήτει να εγκαταστήση διοίκησιν αυταρχικήν, χωρίς προηγουμένως να γνωρίσει τον χαρακτήρα εκείνων, οι οποίοι επί επταετίαν είχον αγωνισθη διά την ελευθερίαν της Ελλάδος, και τους περιφρόνει…»44. Ωστόσο, η πιο πάνω διατύπωση, δεδομένων των χαρακτηρισμών, δεν μπορεί να διακριθεί για την αντικειμενικότητα με την οποία ένας ιστορικός όφειλε να μελετήσει τα γεγονότα και διατυπώσει επιστημονική κρίση για τα αίτια που τα προσδιόρισαν. Πρόκειται μάλλον για έκφραση της άποψης της συλλογικής συνείδησης των Υδραίων, που ίσως συνεχίζει να ζει στο πνεύμα του ιστορικού ερευνητή, που όπως συνήθως ‘ερωτεύεται’ το ερευνώμενο. Οι , κατά τα άλλα άξιοι πατριώτες, Υδραίοι ασφαλώς δεν ήσαν οι μόνοι που πολέμησαν για την απελευθέρωση της Ελλάδας Είναι όμως αξιοσημείωτο, ότι ο Α. Λιγνός συμπληρώνει αμέσως πιο κάτω στο εξαιρετικό πόνημά του τα συμπεράσματά του, αναιρώντας σε μεγάλο βαθμό τις σκέψεις του στην πιο πάνω διατύπωση γράφοντας ότι «…Δεν είναι δικαιολογημένη η τόση κατά του Καποδίστρια κατακραυγή ένεκα της αυταρχικής αυτού διοικήσεως, διότι, ως είχον τότε τα πράγματα, διοήκησις αυταρχική επεβάλλετο και όχι διοίκησις συνταγματική και καθημεριναί εθνοσυνελεύσεις…»45.

44

Αντ. Λιγνού Ιστορία της νήσου…, τ. 3, σελ. 1 προλόγου.

η

45

Αντ. Λιγνού ίδιο ο.π.

19

Ακαδημία Στρατηγικών Αναλύσεων

ΚΕΙΜΕΝΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ - 35

ΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΤΟΥ ΠΟΡΟΥ Το Ελληνικό Ναυαρχείο, οργανωμένο από τον Ναύαρχο Τομπάζη, περιελάμβανε πλέον 60 πλοία εθνικής σημαίας: Μία Φρεγάτα, ένα παλιό πλοίο, τρία ατμόπλοια, τέσσερες Κορβέτες, περίπου είκοσι Μπρίκια και σκούνες και άλλα περίπου τριάντα μικρά πλοία. Τα πλοία συντηρούνταν και εξοπλίζονταν υπό την επίβλεψη του έμπειρου Ναυάρχου Σαχτούρη46. Μόλις είχε αφιχθεί και η Φρεγάτα Ελλάς, που παρήγγειλε η Ελληνική Κυβέρνηση και ναυπηγήθηκε στην Αμερική, ενώ μερικά πλοία που είχε επίσης παραγγείλει η Ελληνική Κυβέρνηση στην Αγγλία, παρέμεναν στον Τάμεση «…και δεν είχαν φθάσει ποτέ στην Ελλάδα…» και «…κατάπιναν το μεγαλύτερο μέρος του ελληνικού δανείου…»47. Στην αντιπολιτευόμενη Ύδρα, το καλοκαίρι του 1831, όπως έχει αναφερθεί, άρχισαν να διακρίνονται στασιαστικές κινήσεις. Τον Ιούνιο του 1831, μετά από πρόταση του Κυβερνήτου, οι εκπρόσωποι των 3 Δυνάμεων, Αγγλίας, Γαλλίας και Ρωσίας, κάλεσαν στο Ναύπλιο επιτροπή Υδραίων για διαβουλεύσεις. «…Πέντε Υδραίοι Κοτζαμπάσηδες έφθασαν στο Ναύπλιο για συζητήσεις, οι οποίες όμως κατέληξαν σε αδιέξοδο. Οι Υδραίου ζήτησαν Σύνταγμα, αλλά ο Καποδίστριας θεωρώντας τους αποστάτες δεν τους δέχτηκε…»48. Ο Καποδίστριας υποστήριζε τότε ότι το Σύνταγμα ήταν θέμα που θα αντιμετώπιζε ο μέλλον να έλθει βασιλιάς. Φαίνεται όμως ότι κατά την συνάντηση αυτή του Ναυπλίου «…οι αντιδράσεις των 3 αντιπρέσβεων, παρά την νομιμοφάνειά τους, δεν έπεισαν για τις ειλικρινείς τους προθέσεις στην υποστήριξη του Κυβερνήτη, τουλάχιστον όλες. Ειλικρινής έδειξε στην πορεία πως ήταν μόνο ο Ρώσος. Οι Αγγλογάλλοι τηρούσαν ανεπίσημα φιλική στάση με τους Υδραίους και με την επαμφοτερίζουσα τακτική τους υπονόμευαν το έργο του Καποδίστρια, επιδιώκοντας με κάθε μέσο την ανατροπή του…»49. Ήταν επομένως προφανές ότι οι Υδραίοι βρίσκονταν κάτω από την επιρροή των ξένων «προστατών», γενικότερα ανταγωνιστών των Ρώσων στην περιοχή! Μετά την άκαρπη συνάντηση του Ναυπλίου, η αντιπολίτευση άρχισε την προπαρασκευή για τη συγκρότηση Εθνοσυνελεύσεως στην Ύδρα.

46

Κ. Μ. Μπαζίλι Ένας Ρώσος στην Ελλάδα…, σελ. 83, 84.

47

Ίδιο.

48

Κ. Μέντελσον-Μπάρτολντι Επίτομη ιστορία…, σελ. 216.

49

Ναυάρχου ε.α. Ι. Μανιάτη ΠΝ ΕΤΟΣ 1831… Άλλωστε την υποστήριξη των αντιπολιτευομένων από τους Άγγλους «…και την προσωπική πίεση του πρεσβευτή τους…» στη συνάντηση του Ναυπλίου αναφέρει και ο Κ. Μέντελσον-Μπάρτολντι στο Επίτομη ιστορία…, σελ.216.

20

ΣΤΙΓΜΕΣ ΚΟΙΝΗΣ ΝΑΥΤΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ-ΡΩΣΙΑΣ: ΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΤΟΥ ΠΟΡΟΥ, Π. Ν. Στάμου

Εντωμεταξύ, όταν ο Καποδίστριας αφαίρεσε50 τα ναυτιλιακά έγγραφα των πλοίων που ανήκαν σε νησιά, ζήτησε από τους συμμαχικούς στόλους να εμποδίζουν τους πλόες τους. Ο Ρώσος ναύαρχος Ρίκορντ «…δέχτηκε ευχαρίστως να αναλάβει αυτή τη δουλειά…».51 Η Συνταγματική Επιτροπή της Ύδρας αντέδρασε κατ’ αρχάς στην πιο πάνω ενέργεια του Κυβερνήτη και αποφάσισε να αντιταχθεί στα σχέδια του, που όπως διέρρευσαν από τους κυβερνήτες των ελληνικών πλοίων που ήσαν Υδραίοι, θεωρούσαν ότι σκοπεύει52 να στείλει τα Ελληνικά πλοία, που ναυλοχούσαν στον Πόρο, να καταλάβουν

Η φρεγάτα ΕΛΛΑΣ και το ατμόπλοιο ΚΑΡΤΕΡΙΑ

τα αντιδρώντα νησιά53. Σημειωτέον, ότι ο Ναύαρχος Ρίκορντ μετέβη δύο φορές στην Ύδρα να μεταπείσει τους Υδραίους, χωρίς αποτέλεσμα54. Πέρα από τα πιο πάνω αναφερθέντα στοιχεία του Εθνικού Στόλου, λεπτομερέστερα τα πιο αξιόλογα πολεμικά πλοία του Εθνικού Στόλου ήταν τα ακόλουθα55: α. Η φρεγάτα ΕΛΛΑΣ, μεγάλο τρικάταρτο και ταχυκίνητο ιστιοφόρο, με εκτόπισμα 2.300 τόνων, οπλισμό 32 πυροβόλα και 32 καρρονάδες (μεγάλα βραχύκαννα πυροβόλα πάνω σε τροχήλατη βάση). Είχε ναυπηγηθεί στη Ν. Υόρκη για λογαριασμό της Ελλ. Κυβέρνησης με τη συνδρομή διαφόρων χορηγών, μεταξύ των οποίων και κάποιων ομογενών της εποχής στην Αμερική και στοίχισε 750.000 δολάρια.

50

Επιστολή Ι. Καποδίστρια προς τους «…κυρίους αντιπρέσβεις των συμμάχων Αυλών…», από Νάυπλιο 17/19 Ιουνίου 1831.

51

Ίδιο, σελ. 217.

52

Μαργαρίτη Κ. Σύντομα τινά απομνημονεύματα… , σελ. 163.

53

Οι αντίπαλοι του Καποδίστρια πληροφορήθηκαν ότι «…οργάνωσε εκστρατεία υπό τον Κ. Κανάρη κατά της Σύρου…» αναφέρει ο Άγγλος αντιπρέσβης Dawkins στον Υπουργό του Palmerston, σύμφωνα με τα F.O. 32/22/99 (50) και (51) στο Μνημεία της Ελληνικής Ιστορίας…,σελ. 507-508.

54

Μαργαρίτη Κ. ίδιο ο.π.

55

Ναυάρχου ε.α. Ι. Μανιάτη ΠΝ ΕΤΟΣ 1831…

21

Ακαδημία Στρατηγικών Αναλύσεων

ΚΕΙΜΕΝΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ - 35

β. Η ατμοκορβέτα ΚΑΡΤΕΡΙΑ, το πρώτο ελληνικό τροχήλατο ατμόπλοιο με 4 ιστούς και βοηθητική ιστιοφορία ημιολίας. Είναι το πρώτο ατμόπλοιο στον Κόσμο που έλαβε μέρος σε πολεμική επιχείρηση, στις αρχές του 1827 στον Παγασητικό. Είχε 2 ατμομηχανές 85 ίππων για πρόωση και οπλισμό 4 πυροβόλα και 4 καρρονάδες. Ναυπηγήθηκε στην Αγγλία το 1825, με επιμέλεια και προσωπική οικονομική συνδρομή από τον φιλέλληνα Βρετανό αξιωματικό Ναυτικού Φρανκ Άστιγξ. Προσέφερε μεγάλες υπηρεσίες στις τελευταίες επιχειρήσεις του Αγώνα, οργώνοντας κυριολεκτικά τις Ελληνικές θάλασσες μαζί με τη φρεγάτα ΕΛΛΑΣ και φθάνοντας μέχρι και την Αλεξάνδρεια για επιδρομική ενέργεια στον Αιγυπτιακό Στόλο. γ. Η κορβέτα ΥΔΡΑ, τρικάταρτη με οπλισμό 26 πυροβόλων, ήταν λάφυρο πολέμου από τον Αιγυπτιακό στόλο του Ιμπραήμ και κατελήφθη από τον Κόχραν το 1827. δ. Η κορβέτα ΝΗΣΟΣ ΣΠΕΤΣΩΝ, πρώην ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ της Μπουμπουλίνας, με μεγάλη πολεμική δράση στην Επανάσταση, ήταν τρικάταρτο ιστιοφόρο με οπλισμό 26 πυροβόλων. Αγοράστηκε από την Κυβέρνηση το 1828. ε. Ο ιστορικός πάρων (μπρίκι) ΑΘΗΝΑ, πρώην ΑΡΗΣ του Αναστασίου Τσαμαδού, πλοίο με μεγάλη πολεμική δράση στην Επανάσταση, έγινε γνωστό με τη θρυλική διάσπαση του αποκλεισμού του Ναβαρίνου από τον Τουρκο - Αιγυπτιακό Στόλο του Ιμπραήμ, στις 26 Απριλίου 1825. Είχε ναυπηγηθεί στη Βενετία το 1807, ήταν δρύινο, εκτοπίσματος 350 τον. Με οπλισμό 2 πυροβόλα και 10 καρρονάδες. στ. Η ατμοκορβέτα ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΣ, που ναυπηγήθηκε στην Αγγλία και πήρε μέρος στις τελευταίες επιχειρήσεις του Αγώνα το φθινόπωρο του 1828 με το ΕΛΛΑΣ και το ΚΑΡΤΕΡΙΑ.

22

ΣΤΙΓΜΕΣ ΚΟΙΝΗΣ ΝΑΥΤΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ-ΡΩΣΙΑΣ: ΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΤΟΥ ΠΟΡΟΥ, Π. Ν. Στάμου

Η ΕΜΦΥΛΙΑ ΚΡΙΣΗ Η εξέλιξη των γεγονότων του Πόρου έχει περιγραφεί από Έλληνες και ξένους ιστορικούς, οι οποίοι κατά το πλείστον παρουσίασαν γενικευμένες απόψεις και παρέθεσαν τα γεγονότα πολύ περιληπτικά. Σημειώνεται όμως, ότι η πρόσφατη εργασία του Ναυάρχου Γιάννη Μανιάτη56 συγκεντρώνει τα περισσότερα στοιχεία και παρουσιάζει λεπτομερή περιγραφή των γεγονότων, βασισμένη σχεδόν στην πλειονότητα των σχετικών ελληνικών ιστορικών αφηγημάτων, αλλά λαβαίνει υπόψη και το έργο του Ρώσου Κωνσταντίνου Μπαζίλι. Κρίνεται σκόπιμο όμως, να παρουσιάσουμε εδώ πληροφορίες και από άλλες πηγές, ώστε να αποδοθεί καλύτερα η εικόνα των ιστορικών γεγονότων της ανασκοπούμενης περιόδου. Το μυστικό σχέδιο του Κυβερνήτη για την κατάληψη των νησιών που στασίασαν, όπως προαναφέρθηκε, διέρρευσε στην Ύδρα, και η αντίδραση της Συντακτικής Επιτροπής και των λοιπών αντιπολιτευομένων ήταν άμεση. Μετά από επείγον συμβούλιο στις 14 Ιουλίου, όπου εκλέγουν νέες αρχές, αποφάσισαν να στείλουν στον Πόρο τον Μοίραρχο Αντώνη Γ. Κριεζή με αριθμό Υδραίων ναυτών και εντολή να καταλάβει τα πλοία, ώστε να εμποδιστεί το κυβερνητικό σχέδιο. Στις 14 προς 15 Ιουλίου, και ενώ «…στο λιμάνι ήταν αγκυροβολημένη η Κορβέτα «Ύδρα» και η Φρεγάτα «Ελλάς», το «Εμμανουήλ» και άλλα πλοία ήσαν παρατεταγμένα στο Ναύσταθμο…μερικοί πυροβολισμοί ακούστηκαν στην ακτή, τα τύμπανα αντήχησαν στην κορβέτα…και αντιληφθήκαμε δυο μαύρους όγκους να σέρνονται στη θάλασσα. Ήταν οι άκατοι με 200 Υδραίους…Τη σιωπή τους έσπασαν οι κραυγές ‘’ Θάνατος στον Κανάρη…Ρίξτε του, αν εμφανιστεί’’….»57. O Κριεζής φθάνει στον Πόρο με 70 ένοπλους ναύτες κυρίως Υδραίους και τις πρώτες ώρες μετά τα μεσάνυχτα καταλαμβάνει αιφνιδιαστικά χωρίς σοβαρή αντίσταση58 τη φρεγάτα Ελλάς, διώχνουν το πλήρωμα και άρχισαν να αρματώνουν τη Φρεγάτα. Το γεγονός προκάλεσε αμηχανία στους Κυβερνητικούς του Πόρου και τους αξιωματικούς των υπολοίπων πλοίων του Ναυτικού. «…Η πειθώ και η απειλή των Υδραίων προσέλκυσαν στο πλευρό τους περισσότερους Ποριώτες, οι οποίοι προηγουμένως δεν τολμούσαν ν’ αντισταθούν στην Κυβέρνηση…». Τα κατε-

56

Ίδιο. Ο Ναύαρχος Μανιάτης αναφέρει ως πηγές του «…το μνημειώδες σύγγραμμα για τη βιογραφία του ναυάρχου Μιαούλη των Αδαμοπούλου-Πρασσά, το ομότιτλο έργο του Σταμέλου, τη βιογραφία του Κανάρη από τον Φωτιάδη, το βιβλίο του συναδέλφου Κωστή Βάρφη για το κίνημα, τις θέσεις του τότε Γραμματέα Επικρατείας στην κυβέρνηση Καποδίστρια Ν. Σπηλιάδη, το βιβλίο του Ι. Μαζαράκη-Αινιάν με τα 17 ανέκδοτα μέχρι πρότινος γράμματα του Μιαούλη και επίσης την εκδιδόμενη στην Ύδρα εφημερίδα ΑΠΟΛΛΩΝ του Α. Πολυζωίδη…».

57

Κ. Μ. Μπαζίλι Ένας Ρώσος στην Ελλάδα…, σελ. 213.

58

«…Η Φρεγάτα ‘‘Ελλάς’’ ήταν από πολύ καιρό άοπλη…(για πλήρωμα) υπήρχαν μόνον δέκα ανάπηροι με επικεφαλής τον γέροντα αδελφό του Μιαούλη….» βλ. Κ. Μ. Μπαζίλι Ένας Ρώσος στην Ελλάδα…, σελ. 214.

23

Ακαδημία Στρατηγικών Αναλύσεων

ΚΕΙΜΕΝΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ - 35

ληφθέντα τελικά πλοία ήσαν η φρεγάτα Ελλάς, οι κορβέτες Ύδρα και Σπέτσες, τα ατμόπλοια Καρτερία και Επιχείρησις και άλλα μικρότερα59. Ο διορισμένος διοικητής του Πόρου Κ. Ράμφος περνάει για ασφάλεια απέναντι από τον Πόρο, στο Γαλατά, «…ενημερώνει αμέσως τον Κυβερνήτη, και δηλώνει πως πρέπει να ντρέπονται οι Υδραίοι, και πως θάρθουν οι Ρώσοι να πάρουν τη φρεγάτα πίσω….». Ο Κριεζής όσο περνούν οι ώρες είναι ανήσυχος και για να διασφαλίσει το εγχείρημά του ζητάει την άφιξη του Μιαούλη και την άδεια να πάρει 30-40 Ποριώτες ναύτες στο ΕΛΛΑΣ για ενίσχυση και «…δια να κολακεύσωμεν την φιλοτιμίαν του λαού του Πόρου…», όπως ισχυρίζεται. Το γεγονός ίσως να σήμαινε ότι οι κάτοικοι του Πόρου και τα πληρώματα των πλοίων που επάνδρωναν οι Ποριώτες δεν υποστήριζαν τους στασιαστές. Ο Κανάρης, κυβερνήτης του ΝΗΣΟΣ ΣΠΕΤΣΩΝ που βρισκόταν σε επισκευή, συνέχισε τις επισκευές, συνεχώς παρών στο πλοίο του. Ο Ψαριανός ναυτικός, συμπαθών τον Καποδίστρια και φερόμενος διπλωματικά, ζητάει τη συνεργασία των Υδραίων για να αποκατασταθεί η τάξη και αποσοβηθεί η κρίση. Στο μεταξύ, οι πιστοί του ναύτες ολοκλήρωσαν ταχύτατα τις επισκευές, μετέφεραν τα κανόνια από τη στεριά και ο Κανάρης αγκυροβόλησε το πλοίο του στο μέσον του λιμανιού σε ετοιμότητα60, αλλά το πλοίο καταλήφθηκε με βία και ο Κανάρης βρέθηκε αιχμάλωτος των στασιαστών61. Ο Ρώσος ναύαρχος Ρίκορντ έσπευσε στο Ναύπλιο και εκεί, παρά την προσπάθειά του να κατευνάσει τα πνεύματα, έλαβε αυστηρές διαταγές από τον Κυβερνήτη62 για επέμβαση στον Πόρο. Στις 16 Ιουλίου ο Ρίκορντ με το ρωσικό στολίσκο κατέπλευσε «…εις το βόρειον στόμιον του λιμένος, περί το δειλινόν…». Την ίδια μέρα οι Σπετσιώτες ζητούν εγγράφως και αυτοί από τον Κυβερνήτη να συγκαλέσει Εθνοσυνέλευση. Ταυτόχρονα οι Συριανοί επιδοκιμάζουν τους Υδραίους για το εγχείρημά τους.

Ο Καποδίστριας από το Ναύπλιο ενημερώνει το Πανελλήνιο «…δια το δεινόν τόλμημα των Υδραίων…», στέλνει στις 19 Ιουλίου στον Πόρο διά ξηράς δυνάμεις καταστο59

Αντ. Λιγνού Αρχείον Ύδρας 15, σελ. 339 και Ιστορία…,ο.π., σελ.153. Βλ. επίσης επιστολές Αντ. Γ. Κριεζή από 15 μέχρι 17 Ιουλίου 1831 στο ίδιο, σελ.155-157 και Α. Μιαούλη προς τους προκρίτους Ύδρας από 17 Ιουλίου 1831, σελ. 158-159 (Αρχείον Ύδρας 15, σελ. 345).

60

Κ. Μ. Μπαζίλι Ένας Ρώσος στην Ελλάδα…, σελ. 215-216.

61

Ίδιο, σελ. 217.

62

Ο Καποδίστριας «…του συμπεριφέρθηκε σαν Ρώσος υπουργός….», βλ. Κ. Μέντελσον-Μπάρτολντι Επίτομη ιστορία…, σελ. 217.

24

ΣΤΙΓΜΕΣ ΚΟΙΝΗΣ ΝΑΥΤΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ-ΡΩΣΙΑΣ: ΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΤΟΥ ΠΟΡΟΥ, Π. Ν. Στάμου

λής από τάγμα ιππικού 200 στρατιωτών υπό τον συνταγματάρχη Δημ. Καλλέργη και ισχυρό σώμα άτακτων63, που έλαβε θέσεις στην περιοχή των ιαματικών πηγών των Μεθάνων και αρχίζει διαβουλεύσεις με τους πρέσβεις των προστάτιδων δυνάμεων, ώστε να πείσουν τους Υδραίους στην επιστροφή του Στόλου64. Την επόμενη μέρα έφθασε ο Μιαούλης με 200 άνδρες, και «…σήκωσε στην Φρεγάτα ‘’Ελλάς’’ το σήμα του αντιναυάρχου…»65. Σε μια προσπάθεια αποφυγής παρά πέρα επεισοδίων, αντιπροσωπία από Ρώσους αξιωματικούς επέβησαν στη Φρεγάτα Ελλάς και συζήτησαν με τον Ναύαρχο Μιαούλη, ο οποίος προσπάθησε να τους εξηγήσει τα αίτια της στάσης. Οι Ρώσοι δήλωσαν στον Μιαούλη ότι ήσαν εκεί για να εμποδίσουν τα πλοία να βγούν από το λιμάνι του Πόρου. Ο Μιαούλης δήλωσε66 στον διοικητή του Πόρου ότι «…οι επί της φρεγάτας «Ελλάς» Υδραίοι δεν θα απεσύροντο, εκτός εάν εκαλούντο προς τούτο υπό των διοικητών των συμμαχικών δυνάμεων….» και υποσχέθηκε ότι θα παραμείνει στο λιμάνι του Πόρου67. Η ενέργεια των Υδραίων ενθουσίασε τους κατοίκους της Σύρου, οι πρόκριτοι των οποίων έστειλαν επιστολή στο Κοινό της Ύδρας εκφράζοντας την επιδοκιμασία τους για το κίνημα, και ενίσχυσαν το επιχείρημα με χρήματα που απέστειλαν στην Ύδρα. Συγχρόνως ζήτησαν άδεια να στείλουν τα πλοία τους, που είχαν διατεθεί για την προστασία του νησιού τους, προκειμένου να ξεσηκώσουν τα άλλα νησιά68.

63

Κ. Μέντελσον-Μπάρτολντι Επίτομη ιστορία…, σελ. 217. Ο Κασουμούλης αναφέρει ότι έσπευσαν απέναντι από τον Πόρο στα Περιβόλια (Γαλατά) «…το Τυπικόν τάγμα, αφοσιωμένον πιστώς να υπηρετήσει την Κυβέρνησιν…υπό τον Παύλον Διαμαντίδην…», το οποίο έλαβε θέσεις «….χωρίς να δοθεί αφορμή πολέμου…». Ακολούθησαν μάλιστα διαπραγματεύσεις μεταξύ του Γ. Σαχίνη που πέρασε από τον Πόρο με λέμβο και του γνωστού του λοχαγού Κουτρουμπή, αλλά και μεταξύ του οπλαρχηγού του Πόρου Χριστόδουλου και του λοχαγού Κασομούλη (Σημ. ΠΣ: Του συγγραφέα) του Τυπικού τάγματος, χωρίς κανένα αποτέλεσμα. Στις 20 Ιουλίου έφθασε και άλλο τάγμα «…υπό τον Γ. Μαλάμο και ο Νικήτας με 150 Κρανιδιώτες…». Βλ. Νικολάου Κασομούλη Ενθυμήματα Στρατιωτικά της επαναστάσεως των Ελλήνων (1821 – 1833),Τομ. ΙΙΙ, Αθήναι 1942, σελ. 384-389.

64

Κ. Μέντελσον-Μπάρτολντι ίδιο ο.π.

65

Κ. Μ. Μπαζίλι Ένας Ρώσος στην Ελλάδα…, σελ. 216.

66

Βλ. F.O. 32/22/123 (52), στο Μνημεία της Ελληνικής Ιστορίας…,σελ. 509.

67

Ίδιο Κ. Μ. Μπαζίλι, σελ. 217.

68

Κ. Βάρφη Το Ναυτικό κατά την Καποδιστριακή περίοδο, Αθήνα 1994, σελ. 124.

25

Ακαδημία Στρατηγικών Αναλύσεων

ΚΕΙΜΕΝΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ - 35

Στο μεταξύ, οι αντιπρέσβεις της Αγγλίας και Ρωσίας διακηρύσσουν ότι ενδιαφέρονται έντονα για τη διατήρηση της ησυχίας και τάξης στην Ελλάδα και ότι αποδοκιμάζουν το επαναστατικό κίνημα του Πόρου69. Στο κίνημα προσχωρούν ο Γ. Σαχτούρης, διοικητής του Ναυστάθμου και ο Ιταλός ταγματάρχης Γκιουζέπε Αμπάτι70 του ναυτικού οχυρού του Ναυστάθμου στο νησάκι Μπούρτζι, ο Υδραίος Γ. Σαχίνης της κορβέτας ΥΔΡΑ ο επίσης Υδραίος Ι. Φαλάγγας του ΚΑΡΤΕΡΙΑ και ο Ποριώτης καπετάν Γιώργος Καραμάνος του κότερου ΕΡΜΗΣ. Καταλαμβάνεται και η ατμοκορβέτα ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΣ, και το κότερο ΑΙΟΛΟΣ. Επίσης μαζεύονται και όλα τα πλωτά μέσα του λιμανιού (βάρκες, καΐκια κ.λ.π.) στον Ναύσταθμο για την αποφυγή πιθανής μεταφοράς στρατού από το Γαλατά. Στο κίνημα προσχωρεί και ο στρατιωτικός διοικητής Πόρου Χριστόδουλος Μέξης, ο οποίος οπλίζει 100 Ποριώτες για να καταλάβουν και τα υπόλοιπα πλοία. Τα κυριευμένα πλοία ετοιμάζουν τα πυροβόλα τους για να αντιμετωπίσουν τυχόν αντιδράσεις. Το ΚΑΡΤΕΡΙΑ παίρνει θέση δυτικά του Γαλατά, έτοιμο να προσβάλει τις θέσεις του στρατού στην ακτή. Στις 18 Ιουλίου έφθασε το ρωσικό Τηλέμαχος και με το Οδησσεύς, που βρισκόταν αγκυροβολημένο έξω από τον όρμο του Πόρου, μπήκαν στο λιμάνι. Στις 19 του ίδιου μήνα έφθασαν στον Πόρο ο Υποναύαρχος Ρίκορντ επιβαίνων στη Φρεγάτα Πριγκίπισσα Λόβιτς και ακολούθησαν δύο ελληνικά μπρίκια. Ταυτόχρονα, «…ο ελαφρά οπλισμένος στρατός της Κυβέρνησης κατέβηκε από το βουνό της Τροιζήνας και κατέλαβε την ακτή του Μοριά…»71. Ο Ναύαρχος Ρίκορντ την ίδια μέρα που κατέπλευσε στον Πόρο συνάντησε τον Μιαούλη και ζήτησε εξηγήσεις προσπαθώντας να τον πείσει να σταματήσει το κίνημά του και επίσης του ζήτησε να του παραδώσει τα πλοία72. Συγχρόνως ο Ρίκορντ έστειλε έναν αξιωματικό στην Ύδρα με σκοπό να επηρεάσει κάποιον από τους ηγέτες της να μιλήσει στον Μιαούλη. Η απάντηση των Υδραίων ήταν ότι ο Μιαούλης ενεργούσε με διαταγές του Κοινού της Ύδρας73. Στο μεταξύ, ο Μιαούλης και οι Υδραίοι αποφάσισαν να ακούσουν τις προτάσεις των επικεφαλής των 3 συμμαχικών στόλων, και να παραδώσουν τα δικαστήρια που είχαν καταλάβει, όταν το ζητήσουν οι 3 σύμμαχοι από κοινού74. Στην πραγματικότητα όμως οι εκπρόσωποι των Άγγλων και Γάλλων έπαιζαν διπλό ρόλο. Επισήμως έδειχναν ότι ευνοούν τις διαπραγματεύσεις, ενώ ανεπισήμως ενίσχυαν τους στασιαστές75.

69

Βλ. F.O. 32/22/135(55), στο Μνημεία της Ελληνικής Ιστορίας…,σελ. 510.

70

Ο Ιταλός συνταγματάρχης Ιωσήφ Αμπάτι ήταν φρούραρχος Μεθάνων και διοικούσε το Μπούρτζι στην νησίδα του Αγ. Κωνσταντίνου, στο νότιο στόμιο του κόλπου, ήταν κουμπάρος του Μαυροκορδάτου και με δόλο παρέδωσε το φρούριο στους στασιαστές. Το γεγονός προκάλεσε έκπληξη στους συμμάχους και στους κυβερνητικούς, για την αντιστρατιωτική συμπεριφορά του Αμπάτι. Βλ. Ν. Κασομούλη Ενθυμήματα…, Τομ. ΙΙΙ, σελ. 391.του 71

Ίδιο Κ. Μ. Μπαζίλι.

72

Αντ. Λιγνός Ιστορία…, 159.

73

Ίδιο.

74

Ίδιο, σελ. 218.

75

Όπως συνάγεται και από το F.O. 32/22/142(56), στο Μνημεία της Ελληνικής Ιστορίας…,σελ. 511.

26

ΣΤΙΓΜΕΣ ΚΟΙΝΗΣ ΝΑΥΤΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ-ΡΩΣΙΑΣ: ΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΤΟΥ ΠΟΡΟΥ, Π. Ν. Στάμου

Κατά τον διαρρεύσαντα χρόνο η Κυβέρνηση ενίσχυσε τα στρατεύματα στην περιοχή. Έφθασε από το Ναύπλιο το Τακτικό Σύνταγμα Ιππικού υπό τον Συνταγματάρχη Καλλέργη, το Υποδειγματικό, το Δ’ Γραμμικό Συντάγματα και τρία Τάγματα άτακτων Ρουμελιωτών, που στρατοπέδευαν στον Γαλατά, και «…τα ρωσικά λουτρά…μετατράπηκαν σε γενικό επιτελείο των ελληνικών δυνάμεων…» 76. Ο αποκλεισμός του Πόρου από ξηράς είχε ολοκληρωθεί. Στις 23 Ιουλίου 1831 έφτασαν στον Πόρο οι επικεφαλής των άλλων δύο συμμαχικών στόλων, ο Λαλάντ του Γαλλικού και ο Λάιονς του Αγγλικού, επιβαίνοντες αντίστοιχα στις Φρεγάτες Καλυψώ και Μαδαγασκάρη, οι οποίες αγκυροβόλησαν μπροστά στο μοναστήρι. Οι αρχηγοί των συμμαχικών Στόλων ζήτησαν από τον Μιαούλη να παραδώσει τα πλοία που είχαν καταληφθεί. Σε σύσκεψη επάνω στην Καλυψώ συμμετείχε και ο Μαυροκορδάτος, που ήταν φανερό ότι «…ήταν ο αρχηγός των μηχανορραφιών των Υδραίων…» αναφέρει ο συμμετέχων στη συνάντηση Μπαζίλι77. Κατά τη συνάντηση αυτή ο Μιαούλης ανακάλεσε όλες τις υποσχέσεις και «…απάντησε κατηγορηματικά ότι δεν θα παραδώσει τα πλοία, που είχαν καταληφθεί, και είναι έτοιμος να αποκρούσει με βία καθέναν που θα προσπαθούσε να τον αναγκάσει…»78. Στις 25 Ιουλίου 1831 οι Λάιον και Λαλάντ άφησαν τον Πόρο, υποστηρίζοντας ότι το θέμα μπορεί να επιλυθεί ειρηνικά μόνο αν γίνουν οι παραχωρήσεις από τον Καποδίστρια79. Οι δύο αρχηγοί των συμμάχων απέπλευσαν άκαρποι με τα Καλυψώ και Μαδαγασκάρη για το Ναύπλιο για συζήτηση με τον Κυβερνήτη80. Στις 16 Ιουλίου ο Ρίκορντ απέκλεισε το Βόρειο στόμιο του λιμένα για να αποτρέψει διαφυγή των ελληνικών πλοίων και κατά τον Αντ. Λιγνό ετοιμαζόταν για επίθεση κατά του Μιαούλη στο νότιο στόμιο81. Μόλις οι επικεφαλής των άλλων δύο δυνάμεων πληροφορήθηκαν τις ενέργειες του Ρίκορντ αρνήθηκαν να επιστρέψουν στον Πόρο και ζήτησαν εξηγήσεις από το Ρώσο ναύαρχο82. Ο Ρώσος ναύαρχος Ρίκορντ τότε με έγγραφό του προς τους Λάιον και Λαλάντ υποστήριξε την υπευθυνότητα των ενεργειών του λέγοντας ότι «…Η στάση του έναντι των Υδραίων των καταλαμβανόντων την φρεγάτα «Ελλάς» βασίζεται εις οδηγίες της Κυβερνήσεως του και ότι υποχρεούται ούτος, κατόπιν της παρατηρηθείσης διαφοράς αντιλήψεων μεταξύ αυτού και των Λαίον και Λαλάντ ως προς την αντιμετώπισιν του ζητήματος, όπως επαναλάβη ότι θεωρεί την υπό των Υδραίων κατάληψιν των πλοίων πράξιν επαναστατικήν, ότι ζητεί την απόδοσιν αυτών εις την νόμιμον κυβέρνησιν και, ότι προς αποφυγήν των συνεπειών της εξόδου εκ του Πόρου της «Ελλάδος» ή άλλου πλοίου, ε-

76

Ίδιο Κ. Μ. Μπαζίλι.

77

Ίδιο Κ. Μ. Μπαζίλι, σελ. 221.

78

Ίδιο Κ. Μ. Μπαζίλι. Ο Αντ. Λιγνός γράφει ότι ο Μιαούλης δήλωσε επίσης ότι εκτελεί διαταγές της Ύδρας και απείλησε ότι θα ανατινάξει τα πλοία, αν ασκηθεί εναντίον του βία, βλ. Ιστορία…,σελ. 159.

79

Άρς Γκρ. Ο Ναύαρχος Πιοτρ Ιβάνοβιτς Ρίκορντ…

80

Αντ. Λιγνός Ιστορία…, 160.

81

Ίδιο.

82

D. Dakin Ο αγώνας των Ελλήνων για την ανεξαρτησία 1821-1833, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθν. Τραπέζης, Αθήνα 1999, σελ. 372.

27

Ακαδημία Στρατηγικών Αναλύσεων

ΚΕΙΜΕΝΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ - 35

δήλωσεν εις τον Α. Μιαούλην ότι θα εμπόδιζεν δια της βίας πάσαν απόπειραν προς απόπλουν…»83. Η κατάσταση πλέον ήταν πολύ κρίσιμη αφού «…μια Φρεγάτα, τρείς Κορβέτες, δυο μεγάλα ατμόπλοια και περίπου 15 άλλα πολεμικά πλοία ήσαν έτοιμα να αποπλεύσουν για να ξεσηκώσουν το Αρχιπέλαγος και μπορεί να έδιναν αφορμή για την αναβίωση της πειρατείας….» σημειώνει ο Μπαζίλι84. Τίποτα δεν μπορούσε να προβλεφθεί, αφού ο Ελληνικός Στόλος στα χέρια του Μιαούλη ήταν πολυαριθμότερος των συμμαχικών πλοίων και η Κυβέρνηση δεν είχε πλέον Στόλο! Μετά την αναχώρηση των Λαλάντ και Λάιονς το έργο της αντιμετώπισης της κατάστασης που είχε δημιουργηθεί παρέμενε στα χέρια του Ρώσου Ναυάρχου Ρίκορντ. Τα ρωσικά πολεμικά πλοία Πριγκίπισσα Λόβιτς, Οδυσσεύς και Τηλέμαχος είχαν λάβει θέσεις στον πορθμό, αποκλείοντας το λιμάνι του Πόρου, εμποδίζοντας την έξοδο των ελληνικών πλοίων. Στις 26 Ιουλίου το Μπρίκι Τηλέμαχος και το λούγκρ Σιρόκι πήραν διαταγή να εκτελέσουν περιπολία γύρω από τον Πόρο, να λάβουν θέση εμπρός από του φρούριο, όπου ήσαν στασιαστές, αποκλείοντας έτσι και το νότιο διάδρομο του πορθμού, απ’ όπου εισέρχονταν μικρές βάρκες με Υδραίους στασιαστές και αξίωσαν να απ Ο Ναύαρχος Ρίκορντ προηγουμένως προσπάθησε τρεις φορές να αποτρέψει την εξέλιξη των ατυχών γεγονότων, προτείνοντας στον Μιαούλη να μείνει μέσα στο λιμάνι «…και να σταματήσει την επικοινωνία του με την πόλη…». Ο Μιαούλης αντιδρώντας κάλεσε στη Φρεγάτα ΕΛΛΑΣ τους σεβαστούς πολίτες του Πόρου, που τάχθηκαν στο πλευρό του. Στο μεταξύ, στρατεύματα της ξηράς κατά τη νύχτα έλαβαν θέσεις απέναντι από τη Φρεγάτα ΕΛΛΑΣ. Όταν το πρωί άρχισαν να βάλουν τα κανόνια της Φρεγάτας «…τα βλήματα ανέσκαψαν την άμμο της παραλίας…»85, όπου είχαν ταμπουρωθεί τα Κυβερνητικά τμήματα της ξηράς. Η εμπλοκή πυρών άρχισε στις 27 του μηνός όταν εμφανίσθηκε στον όρμο της Μονής η Υδραίικη Κορβέτα του Λαλεχού. Ειδοποιήθηκε από τα ρωσικά Τηλέμαχος και Σιρόκι ότι το λιμάνι είναι αποκλεισμένο, αλλά η απάντηση ήταν απειλές σε συνδυασμό με πυροβολισμούς από το φρούριο Μπούρτζι. Ο Ναύαρχος Μανιάτης στη νεργασία του σημειώνει: «…Τελικά, η εμπλοκή των πυροβόλων άρχισε βάλλοντας εναντίον της Υδραίικης γολέτας του Λαλεχού, που ερχόταν στον Πόρο με ενισχύσεις. Η κορβέτα ΝΗΣΟΣ ΣΠΕΤΣΩΝ και το φρούριο στο Μπούρτζι επενέβησαν, αρχίζοντας κατά τον Κασομούλη πρώτοι τα πυρά, και η σύγκρουση γενικεύτηκε με την εμπλοκή και των πλοίων ΕΛΛΑΣ και ΚΑΡΤΕΡΙΑ που ζυγώνοντας στον ισθμό του Ναυστάθμου μέσα απ’ το λιμάνι, έβαλαν μέσα στο επίπεδο βολής των πυροβόλων τους και πάνω από την αμμουδιά του πορθμού τα δύο Ρωσικά πλοία που είχαν εμπλακεί στη σύγκρουση...».

83

Βλ. λεπτομερώς στο έγγραφο Ρίκορντ που είναι συνημμένο στο F.O. 32/22/159(59), στο Μνημεία της Ελληνικής Ιστορίας…,σελ. 513.

84

Ίδιο Κ. Μ. Μπαζίλι, σελ. 222.

85

Ίδιο Κ. Μ. Μπαζίλι, σελ. 224.

28

ΣΤΙΓΜΕΣ ΚΟΙΝΗΣ ΝΑΥΤΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ-ΡΩΣΙΑΣ: ΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΤΟΥ ΠΟΡΟΥ, Π. Ν. Στάμου

Όπως όμως αποκαλύπτουν τα Βρετανικά Αρχεία86, ο Μιαούλης δίδοντας τη δική του θέση για την έναρξη των πυρών, ισχυρίζεται ότι ο Ρίκορντ απέκλεισε με δόλο το λιμάνι του Πόρου και ότι τα ρωσικά πλοία έβαλαν κατά «…πλοιαρίου μεταφέροντος γυναίκας και κατά γολέτας προερχομένης εκ Κωνσταντινουπόλεως και ότι στρατεύματα μεταφερθέντα δια ρωσικών λέμβων εις την ξηράν προσέβαλον ανεπιτυχώς την πόλιν του Πόρου….». Εξάλλου, ο Μπαζίλι συμπληρώνει την έναρξη των πυρών με τα ακόλουθα: «…Το ‘Τηλέμαχος’ άνοιξε πυρά και από τις δύο πλευρές του απαντώντας στο φρούριο και ανάγκασε την κορβέτα ‘Λαλεχού’ να φύγει στη θάλασσα, ενώ το ‘Σιρόκι’ στάθηκε πολύ πετυχημένα εναντίον της άλλης Κορβέτας ‘Σπέτσες’ και πυροβολώντας κατά μήκος ανάγκασε το πλήρωμά της να πηδήξει στη θάλασσα για να σωθεί…»87. Η μάχη συνεχίστηκε για μια ώρα περίπου και τα ρωσικά πολεμικά εκμεταλλευόμενα ευνοϊκό άνεμο κατάφεραν να ξεφύγουν από τον κλειώ των ελληνικών πυρών και να πλησιάσουν στην κύρια

Το Ναύπλιο: έδρα του Ι. Καποδίστρια (Συλλογή Μουσείου Αθηνών – Ευταξία)

δύναμη του ρωσικού Στολίσκου. Στη ρωσική Μοίρα είχε πλέον ανακύψει θέμα προσβολής της ρωσικής σημαίας, μιας δύναμης που βρισκόταν εκεί για να επιβάλει την ειρήνη!

86

Αναφέροντας τα γραφόμενα στο Ημερολόγιον Α. Μιαούλη (Πόρος), έγγραφο του οποίου αντίγραφο επισυνάπτεται στο F.O. 32/22/203(64), στο Μνημεία της Ελληνικής Ιστορίας…,σελ. 517. Το απόσπασμα του Ημερολογίου παραδόθηκε από τους Ι. Κουντουριώτη, Ι. Ορλάνδο, Ι. Βούλγαρη, Ι. Κριεζή (Δημογέροντες της Κοινότητας Ύδρας) στον Λαλάντ, μεταφρασμένο στα γαλλικά, με την παράκληση να το διαβιβάσει και στον Λάιον, όπως στο F.O. 32/22/209(65), στο Μνημεία της Ελληνικής Ιστορίας…,σελ. 517-518.

87

Ίδιο Κ. Μ. Μπαζίλι, σελ. 225.

29

Ακαδημία Στρατηγικών Αναλύσεων

ΚΕΙΜΕΝΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ - 35

Ο Ρώσος αντιπρέσβης Ruckmann γράφει από το Ναύπλιο διαμαρτυρόμενος στον Ι. Καποδίστρια για την επίθεση των Υδραίων του Πόρου κατά ρωσικού πλοίου, ζητώντας από την ελληνική κυβέρνηση να μην επαναληφθεί τέτοιο γεγονός και υπογραμμίζει ότι θα αναφέρει το προσβλητικό αυτό συμβάν στον Ρώσο πρέσβη στην Κωνσταντινούπολη, ώστε να λάβει τα αναγκαία μέτρα κατά των Υδραίικων πλοίων στα ρωσικά λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας88. Η ανταλλαγή πυρών, από τα Κυβερνητικά στρατεύματα – από το Λεμονοδάσος του Γαλατά – και τα κανόνια της Φρεγάτας ΕΛΛΑΣ συνεχίστηκαν μέχρι αργά τη νύχτα. «…Η κατάσταση του Μιαούλη γινόταν όλο και πιο δύσκολη…Οι Ποριώτες που βρέθηκαν σε απελπιστική κατάσταση και υπηρετούσαν απρόθυμα στα πλοία του Μιαούλη, που αποφάσισε να φύγει από τον Πόρο με κάθε θυσία…»89. Το πρωί οι Ρώσοι από τα πλοία τους παρατήρησαν ασυνήθη κίνηση στην περιοχή του Ναυστάθμου, φαινόταν ότι προσπαθούσαν να τον αρματώσουν βιαστικά, γράφει ο Μπαζίλι. «…Υποψιαστήκαμε ότι ετοίμαζαν πυρπολικό εναντίον μας, και τις υποψίες μας επαλήθευσαν οι Ποριώτες, που νύχτα πέρασαν κολυμπώντας στην ακτή του Μοριά για να μας ειδοποιήσουν…»90. Κατόπιν αυτού, οι Ρώσοι έλαβαν μέτρα υψηλής επιφυλακής και αρματωμένες βάρκες τους περιπολούσαν όλη τη νύχτα στο λιμάνι. Στις 28 Ιουλίου έγινε η πρώτη επιχείρηση αποβατικής ενέργειας στο νησί. Τις πρώτες νυχτερινές ώρες ο Νικηταράς μετέφερε με Ρωσικές βάρκες περί τους εξακόσιους άτακτους στρατιώτες από τα Ρωσικά λουτρά στη Σκάλα του Δαμαλά στον όρμο Βλαδίμηρου στον Πόρο, όπου και υπήρχαν οι αποθήκες για τα Ρωσικά πλοία.. Οι στρατιώτες πήραν το ορεινό μονοπάτι για να μην εντοπιστούν, και κατάφεραν να φτάσουν (προφανώς μέσα απ’ τη ρεματιά της Βρυσούλας) ψηλά στο Συνοικισμό, όπου και έφτιαξαν τα ταμπούρια τους91 . Η συμπλοκή άρχισε το πρωί με τα κανόνια της Φρεγάτας ΕΛΛΑΣ, που βομβάρδιζε τα αντίπαλα σκάφη έξω απ’ το Μοναστήρι, όπου και οι δύο πλευρές επαναλάμβαναν με περισσότερη σκληρότητα το σκηνικό της προηγούμενης ημέρας. Οι υπεράριθμοι κυβερνητικοί στρατιώτες αντιμετωπίστηκαν σθεναρά από τον Μέξη και τους Ποριώτες στο οχύρωμα του ισθμού, παρά όμως την υπεροχή τους, υποχώρησαν και αποσύρθηκαν, μη τολμώντας να μπουν στην πόλη. Άφησαν όμως στο χώρο της συμπλοκής πληγωμένο θανάσιμα τον οπλαρχηγό του Πόρου Χριστόδουλο Μέξη92. Τα γεγονότα εξελίσσονταν σαν σε τεράστια σκηνή θεατρικού έργου. Ο Μπαζίλι περιγράφει ότι «…οι βράχοι του Πόρου σκεπάστηκαν από θεατές… Το αμφιθέατρο αποτελούνταν από τον Πόρο και τις ακτές του Μοριά… Στις ρίζες του βουνού κρύφτηκε το αποβατικό άγημα, ενώ μέσα στους βράχους καρτερούσαν οι έτοιμες άκατοι… Η παρά-

88

Βλ. F.O. 32/22/213(65), στο Μνημεία της Ελληνικής Ιστορίας…, σελ. 518. Ολόκληρη η επιστολή στο Αντ. Λιγνός Ιστορία…, σελ. 161-163 στα γαλλικά και ελληνικά.

89

Ίδιο Κ. Μ. Μπαζίλι, σελ. 226.

90

Ίδιο.

91

Ναυάρχου ε.α. Ι. Μανιάτη ΠΝ ΕΤΟΣ 1831…

92

Ίδιο.

30

ΣΤΙΓΜΕΣ ΚΟΙΝΗΣ ΝΑΥΤΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ-ΡΩΣΙΑΣ: ΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΤΟΥ ΠΟΡΟΥ, Π. Ν. Στάμου

σταση άρχισε με εντυπωσιακούς πυροβολισμούς μεταξύ των μπρικιών μας και των Κορβετών των Υδραίων…»93. Την 29η Ιουλίου οι Ρώσοι είχαν επανέλθει ανανεωμένοι στον όρμο του Μοναστηριού με τα μπρίκια ΟΔΥΣΣΕΥΣ και ΑΧΙΛΛΕΥΣ94, ενισχυμένα και από τα δύο Ελληνικά μπρίκια ΗΡΑΚΛΗΣ και ΑΘΗΝΑ υπό τους Κανάρη και Ορλώφ, όπως σημειώνει ο Ναύαρχος Μανιάτης. Απ’ την άλλη πλευρά η πληγωμένη Κορβέτα ΝΗΣΟΣ ΣΠΕΤΣΩΝ κοντά στο Μπούρτζι, το φρούριο και τα πλοία ΕΛΛΑΣ και ΚΑΡΤΕΡΙΑ από μέσα απ’ το λιμάνι ανταπέδιδαν τα πυρά. Η σύγκρουση ξανάρχισε με μεγαλύτερη ένταση και κράτησε αρκετές ώρες. Αναφέρονται 14 νεκροί της κορβέτας ΝΗΣΟΣ ΣΠΕΤΣΩΝ με πολλές ζημιές και στις δύο πλευρές. Οι άνδρες του αγήματος στις ακάτους, άμαθοι σε ναυμαχίες, επέστρεψαν στη στεριά μετά τους πρώτους κανονιοβολισμούς. Στο αποκορύφωμα της μάχης «…μια ασυνήθιστη βροντή έπνιξε τις φωνές των κανονιών… και όλα τα σκέπασε καπνός…»95. Ο Υδραίος καπετάνιος Ζακάς των ΣΠΕΤΣΩΝ εκτιμώντας την απελπιστική κατάσταση του πλοίου, το ανατίναξε! Η κορβέτα του Λαλεχού επίσης «…σώπαινε σακατεμένη…τα πληρώματα και των δύο πλοίων σώθηκαν κολυμπώντας στην ξηρά…» γράφει ο Μπαζίλι. Η ανατίναξη των ΣΠΕΤΣΩΝ αναστάτωσε τα πληρώματα των πλοίων των στασιαστών. Η θέση του Μιαούλη γινόταν όλο και δυσκολότερη, καθώς έβλεπε ότι αρκετοί από τους Υδραίους ναύτες του άρχισαν να λιποτακτούν στην ακτή και να φεύγουν με κάθε τρόπο για την Ύδρα, όπως έκαναν επίσης και οι Ποριώτες με τις οικογένειές τους96. Στις 30 Ιουλίου και ενώ οι συγκρούσεις στον όρμο της Μονής συνεχίζονταν με αμείωτη ένταση, έφθασε στον Πόρο και το Γαλλικό μπρίκι ΑΚΤΑΙΩΝ με κυβερνήτη τον αντιπλοίαρχο Βαλλιάν (Vaillant), «…που βρισκόταν σε καθημερινή επαφή με τον Μιαούλη….», αγκυροβόλησε μέσα στο λιμάνι και έγινε μάρτυρας όλων των τραγικών γεγονότων που ακολούθησαν. Άλλωστε ο Ρώσος ναύαρχος έγραφε στις 30 Ιουλίου προς τον πρέσβη του Νέσσελνροντ «…κατέδειξεν ότι οι ναύαρχοι της Γαλλίας και Αγγλίας υπήρξαν οι κύριοι αίτιοι των ταραχών και της καταστροφής του Πόρου…»97.Στις 31 Ιουλίου παρέμεναν πλέον στον Πόρο με τον Μιαούλη «…όχι περισσότεροι από είκοσι άνδρες και μόνον ελάχιστες οικογένειες…»98. Ο Βαλλιάν «…πληροφόρησε τον ναύαρχο (Σημ. Π. Στάμου – Ρίκορντ) ότι ο Μιαούλης είχε πρόθεση να κάψει τα πλοία που βρίσκονταν στα χέρια του…»99. Ο Ναύαρχος Ρίκορντ απάντησε τον Μιαούλη, προφορικά και γραπτά, ότι μια τέτοια κίνηση δεν είχε νόημα, γιατί κανείς δεν τον εμπόδιζε να φύγει, μόνος ή με την Φρεγάτα για την Ύδρα ή να παραμείνει εκεί περιμένοντας τα αποτελέσματα «…της Συνέλευσης που γινόταν στο Ναύπλιο… και ότι ο ιδιοκτήτης των πλοίων, δηλαδή η φτωχή Κυβέρνηση, είναι πολύ αυστηρός και εκτός από την τιμωρία τους θα ζητήσει να πληρώσουν και όλες τις ζημιές…»100.

93

Κ. Μ. Μπαζίλι Ένας Ρώσος στην Ελλάδα…, σελ. 229.

94

Ίδιο, σελ. 228.

95

Ίδιο Κ. Μ. Μπαζίλι Ένας Ρώσος στην Ελλάδα…, σελ. 230.

96

Ίδιο, σελ. 231.

97

Βλ. Τρ. Ε. Ευαγγελίδου Ιστορία του Ιωάννου Καποδιστρίου…, σελ. 394.

98

Ίδιο, σελ. 233.

99

Ίδιο.

100

Ίδιο.

31

Ακαδημία Στρατηγικών Αναλύσεων

ΚΕΙΜΕΝΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ - 35

Στο μεταξύ, οι συγκρούσεις των στασιαστών με τη Ρωσική μοίρα και η μέχρι εκείνη την ώρα έκβαση των γεγονότων απογοήτευσαν τους Υδραίους και αποδυνάμωναν τα πολιτικά επιχειρήματα που στήριζαν το κίνημα. Ο Γάλλος μοίραρχος Λαλάντ εκτίμησε σε κατοπινή του αναφορά ότι ο Καποδίστριας επεδίωξε αυτή την εξέλιξη, άσχετα από το τι ισχυριζόταν στις δηλώσεις του. Απ’ την άλλη πλευρά, η κυβέρνηση στο Ναύπλιο αγωνιζόταν να ικανοποιήσει τις απαιτήσεις του Ρώσου πρέσβη για την προσβολή που έγινε στο κράτος του. «…Την Κυριακή, 1η Αυγούστου, βρισκόμασταν στη λειτουργία. Όταν μια ασυνήθιστη βροντή έκανε όλους μας να βγούμε τρέχοντας στο κατάστρωμα…» γράφει χαρακτηριστικά ο Μπαζίλι. Η Κορβέτα ΥΔΡΑ είχε ανατιναχθεί! «…Όλα τα βλέμματα στράφηκαν στη φρεγάτα. Εκείνη τη στιγμή ήταν πιο όμορφη από ποτέ… Με μιας το πυροβολείο της φωτίστηκε από δυνατή φωτιά, ύστερα το τεράστιο σώμα της ανασηκώθηκε, έσπασε σε κομμάτια, οι φλόγες που ξεπετάχθηκαν από μέσα, έλαμψαν για μια στιγμή, κι όταν ο μαύρος καπνός σκέπασε τα πάντα, μας είχε ξεκουφάνει η βροντή της έκρηξης που αντίλαλος της έφτασε ως την Ύδρα και την Αίγινα….» περιγράφει πολύ παραστατικά την ιστορική στιγμή της εμφύλιας κορύφωσης ο αυτόπτης μάρτυρας Κωνσταντίν Μπαζίλι101. Δύο πλοία του μικρού και γενναίου εθνικού στόλου, αλλά τα λαμπρότερα και πολυτιμότερα, χάθηκαν και έσβησαν από την ιστορία μέσα σε ελάχιστο χρόνο! Ο Μιαούλης διέφυγε με λίγους άνδρες του στην Ύδρα102. Ίσως αισθανόταν ότι είχε εκτελέσει το καθήκον του, σύμφωνα με τις πιέσεις και κατευθύνσεις των πολιτικών της Ύδρας, αλλά αυτό θα ήταν ένα θλιβερό εγχείρημα για όλο το Έθνος! Άλλωστε και ο Μαυροκορδάτος είχε αναχωρήσει από τον Πόρο στις 25 Ιουλίου, όταν αναχώρησαν οι Λάιον και Λαλάντ103. Σε λίγο ακολούθησε μια άλλη έκρηξη, αυτή τη φορά ήταν το φρούριο, οι στασιαστές «…έβαλαν φωτιά στα καράβια και στο φρούριο και ξέφυγαν με τις ακάτους στην Ύδρα104… Μόνον ο Ιταλός Αμπάτι, ο φρούραρχος, που με προδοσία είχε παραδώσει το φρούριο στους Υδραίους…», παραδόθηκε μετά τη σύλληψή του στην Κυβέρνηση και καταδικάστηκε σε θάνατο, αλλά γλύτωσε τελικά μετά τις αλλαγές που ακολούθησαν τη δολοφονία του Κυβερνήτη, επισημαίνει ο αυτόπτης Μπαζίλι. Τα γεγονότα στη συνέχεια μεταφέρθηκαν και στην πόλη του Πόρου, όπου η μανία του κυβερνητικού στρατού έβαλε φωτιά σε τρία σπίτια θεωρουμένων υπαιτίων με κίνδυνο να μεταφέρει τη φωτιά σε όλη την πόλη. Ο Άγγλος και ο Γάλλος ναύαρχος έφθασαν στον Πόρο μετά τη Συνέλευση του Ναυπλίου και πρόλαβαν να δουν μόνον τους καπνούς της καταστροφής, ενώ η Γαλλική και η Αγγλική Φρεγάτα παρέμειναν αγκυροβολημένες κοντά στον Πόρο, παρατηρητές των γεγονότων σε όλο το κρίσιμο διάστημα.

101

Ίδιο, σελ. 234.

102

Βλ. Κ. Βάρφης Το Ναυτικό εις την Καποδιστριακήν…, σελ. 147.

103

Ίδιο. Τούτο προκύπτει από σχετικό άρθρο στον Απόλλωνα, που αναδημοσίευσε ο Δ. Κόκκινος στον τόμο ΙΒ’, σελ. 484 της ιστορίας του.

104

«…Οι αποχωρήσαντες διεπεραιώθησαν δι’ αναμένοντος αυτούς πλοίου πάντες εις Ύδραν…», όπως Αντ. Λιγνός Ιστορία…, σελ. 167, και σύμφωνα με το Αρχείον Ύδρας, 15, 368.

32

ΣΤΙΓΜΕΣ ΚΟΙΝΗΣ ΝΑΥΤΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ-ΡΩΣΙΑΣ: ΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΤΟΥ ΠΟΡΟΥ, Π. Ν. Στάμου

Οι σύμμαχοι δυσαρεστήθηκαν με την τροπή των γεγονότων και ίσως συναισθάνθηκαν τη συμμετοχή τους σ’ αυτά με την ακατανόητη στάση τους. Παρόλα αυτά, οι Λαίον και Λαλάντ φαίνεται ότι κατηγόρησαν τον Καποδίστρια ότι «…καθυστέρησε τις διαπραγματεύσεις για να δώσει χρόνο στον Ρίκορντ να χτυπήσει τους Υδραίους…», ενώ ο Καποδίστριας κατηγόρησε τους Άγγλους και τους Γάλλους ότι «…υποκινούσαν τους κινηματίες για να ρίξουν την νόμιμη κυβέρνηση….»105. Οι Ρώσοι και οι σύμμαχοι αμήχανοι παρατηρούσαν το βράδυ την επιδρομή των ατάκτων στον Πόρο, όπου λεηλάτησαν τα πάντα. «…Η οργή τους στράφηκε στις πόρτες και τα παράθυρα… το κρασί και το λάδι έτρεχαν ποτάμια στους δρόμους…» γράφει ο Μπαζίλι, υποτυπώνοντας αδρά και με κοινωνιολογική παρατήρηση την ακρίβεια των επιπτώσεων του εμφύλιου σπαραγμού. Είναι όμως σημαντικό να αναφερθεί εδώ το αποκαλυπτόμενο από τα Βρετανικά Αρχεία. Σύμφωνα με τους ισχυρισμούς του κυβερνήτη του Γαλλικού πολεμικού Ακταίον Vaillant σε έγγραφό106 προς τον Λαλάντ αναφέρεται ότι ο Μιαούλης διεμήνυσε στον Ρίκορντ με τον Γ. Σαχτούρη ότι θα ανατινάξει τα πλοία σε περίπτωση που θα προσβαλλόταν την επόμενη το πρωί107. Ο Ρίκορντ όταν το άκουσε «…εκλονίσθη και εδήλωσεν ότι θα διεμήνυεν εις τον Μιαούλη διά του Σαχτούρη ότι τελικώς εζήτη μόνον όπως επιτραπεί η δίοδος εις 150 κυβερνητικούς στρατιώτας, δια να καταλάβουν τον Πόρον….». Στο ίδιο έγγραφο προστίθεται ότι «…Ο Φαλάγγας, επισκεφθείς εκ μέρους του Μιαούλη τον Valliant, ανήγγειλεν εις αυτόν ότι ο Σαχτούρης ουδέν είχε ανακοινώσει εις τον Μιαούλην (η υπογράμμιση δική μας)…» και έτσι ο Μιαούλης συνέχισε την προετοιμασία των ενεργειών του της επόμενης μοιραίας μέρας. Στην αναφορά του Valliant 108 όμως δεν προκύπτει καθαρά αυτό που πιο πάνω επισημαίνουν τα Βρετανικά Αρχεία! Ο Ρώσος ναύαρχος, επιθυμώντας να αποτρέψει τη συνέχεια των κινήσεων των Υδραίων, αποφάσισε να κινηθεί κατά της Ύδρας, ενώ τα πλοία των γαλλικών δυνάμεων επιτηρούσαν τα παράλια της Ύδρας, για «…να διαφυλάξουν το Αιγαίο και από άλλα δεινά…». Ο Ρίκορντ ισχυρίσθηκε ότι «…επειδή οι πραγματικοί υπεύθυνοι της κατά της ρωσικής σημαίας ύβρεως παραμένουν ελεύθεροι…» είχε αποφασίσει να πολιορκήσει το νησί μέχρι να του παραδοθούν οι υπαίτιοι. Αλλά, τελικά αφού έλαβε υπόψη τις επιθυμίες των Λάιον και Λαλάντ «…ανέβαλεν την ενέργειαν αυτήν, μέχρις ότου λάβει διαταγάς παρά του Αυτοκράτορος….»109.

105

D. Dakin Ο αγώνας των Ελλήνων…, σελ. 373.

106

Βλ. F.O. 32/22/237(69), στο Μνημεία της Ελληνικής Ιστορίας…, σελ. 520.

107

Απόσπασμα εκ του ημερολογίου του ναυάρχου Μιαούλη στο Αντ. Λιγνός Ιστορία…, σελ.174, ως Αρχείον Ύδρας, 15, σελ. 370 και επόμενα..

108

Ολόκληρη η αναφορά του Valliant στο Κ. Βάρφης Το Ναυτικό κατά την Καποδιστριακή …, σελ.141-146.

109

Βλ. F.O. 32/22/285(74), στο Μνημεία της Ελληνικής Ιστορίας…, σελ. 526.

33

Ακαδημία Στρατηγικών Αναλύσεων

ΚΕΙΜΕΝΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ - 35

ΑΝΤΙ ΕΠΙΛΟΓΟΥ Ο Γεν. Γραμματέας της Δικαιοσύνης Μ. Σικελιανός σε έγγραφό110 του προς τον κυβερνήτη Ι. Καποδίστρια μεταξύ των άλλων γράφει: «…Αναφέρεται ότι εκ των εις χείρας της Κυβερνήσεως υπαρχόντων στοιχείων αποδεικνύεται περιτράνως ότι οι συνωμόται με κέντρον την Ϋδραν επαναστάτησαν κατά της Κυβερνήσεως, σκοπόν έχοντες την ανατροπήν της επικρατούσης εν Ελλάδι τάξεως πραγμάτων και τον σφετερισμόν της εξουσίας….» και προτείνει να δικαστούν αυτοί από «…Εξαιρετικόν Δικαστήριον εκ γερουσιαστών συγκροτουμένου…» που θα εισαγάγει αμέσως σε δίκη τους Λ. Κουντουριώτη, Ι. Ορλάνδο, Δ. Βούλγαρη, Ι. Γ. Κριεζή, μέλη του Κοινού της Ύδρας, και τους Γ. Κουντουριώτη, Α. Μαυροκορδάτο, Α. Μιαούλη,, Γ. Σαχίνη, Α. Κριεζή, Δ. Κριεζή, Ι. Φαλάγγα, Θ. Φαρμακίδη, Α. Πολυζωίδη και Ν. Γκίκα εκ Πόρου «…οίτινες εκρίθησαν υπό της ειδικής επιτροπής συσταθείσης δυνάμει του άρθρου 123 του ειρημένου ψηφίσματος ως υπαίτιοι της ανταρσίας…». Ο Καποδίστριας προκήρυξε τη σύγκληση της Εθνικής Συνελεύσεως για την 8/20 Σεπτεμβρίου 1831, ενώ οι Άγγλοι και οι ακολουθούντες το «αγγλικό» κόμμα, τον κατηγορούσαν ότι «…η μεν ρωσική ένοπλος επέμβασις κατεφόβησε τον λαόν, άπαντες δε οι δυνάμενοι να αντιταχθούν εις την θέλησίν του έχουν εξορισθεί ή φυλακισθεί….»111. Οι Έλληνες πολιτικοί αντίπαλοι δυστυχώς δεν είχαν διδαχθεί τίποτα από τα τελευταία εμφύλιο-σπαραχτικά γεγονότα. …Σε λιγότερο από ένα μήνα από τα τραγικά γεγονότα του Πόρου (27 Σεπτεμβρίου 1831) δολοφονήθηκε ο κυβερνήτης της Ελλάδας Ιωάννης Καποδίστριας στο Ναύπλιο… …Αλλά, ο Ρώσος Ναύαρχος Ρίκορντ και οι ναυτικές του δυνάμεις, ενεργώντας μαζί με τους πιστούς στις εντολές της Κυβέρνησης τους Έλληνες, είχαν αφήσει τα ίχνη τους στην κοινή ναυτική ιστορία της Ελλάδας και Ρωσίας !

110

Βλ. F.O. 32/23(α)/9 (77), στο Μνημεία της Ελληνικής Ιστορίας…, σελ. 529. Επίσης βλ. Τρ. Ε. Ευαγγελίδου Ιστορία του Ιωάννου Καποδιστρίου…, σελ413.

111

Βλ. F.O. 32/22/256(70), στο Μνημεία της Ελληνικής Ιστορίας…, σελ. 523.

34

ΣΤΙΓΜΕΣ ΚΟΙΝΗΣ ΝΑΥΤΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ-ΡΩΣΙΑΣ: ΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΤΟΥ ΠΟΡΟΥ, Π. Ν. Στάμου

The Academy for Strategic Analyses (ASA) is an independent non-profit scientific and research institution, a think-tank, based in Athens. It was founded in 2014, by scientists from the Hellenic Armed Forces and Hellenic Security Corps, who hold a PhD or holders of other high level qualifications, with rich scientific, research and writing work and collaboration with Greek and foreign universities, research centres and institutes, in various scientific fields.

Moreover distinguished personalities from military, diplomatic and academic areas and other high-profile scientists, became members of the Academy.

The main task of the ASA is the development of scientific work and activities in the field of Strategic Studies, Defense, Security and Foreign Policy, the elaboration of scientific analyses, research and studies, as well as the provision of specialized advisory and educational services in those articles, at national, European and international levels.

In this framework, the Academy's activities are developed within scientific areas, such as: (a) Analysis of strategic environment, (b) Analysis of the Defense and Security Policy, (c) System analysis, technology and economy, (d) Operational research, command and control.

The Academy will cooperate with international organizations, academic-scientific institutions and other centers of scientific research with a related object, as well as with authoritative scientists, militaries, diplomats, etc., especially in the Euro-Atlantic and the wider Mediterranean environment.

10, Feidiou str., 10678 ATHENS www.acastran.org asa@acastran.org https://www.facebook.com/AcademyStrategicAnalyses

35

Ακαδημία Στρατηγικών Αναλύσεων

ΚΕΙΜΕΝΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ - 35

Φειδίου 10, 10678 ΑΘΗΝΑ www.acastran.org, asa@acastran.org https://www.facebook.com/AcademyStrategicAnalyses

36

ISSN: 2407-9863