Ayuda en acción

Abre un libro Abre o mundo

Introdución As organizacións da CME en Galicia teñen o gusto de compartir coa cidadanía galega os relatos e debuxos creados polo alumnado dos centros de ensino galegos, escritoras e escritores, asociacións, axentes sociais de Galicia e responsables políticos, que se unen á Campaña Mundial pola Educación (CME).

Campaña Mundial pola Educación Galicia cme-galicia@cme-espana.org www.cme-espana.org

Ácido | Comunicación Integral www.acidocomunicacion.es

Campaña Mundial pola Educación

AA.VV.

Imgrafor, s.l.

OU XX-2008

A CME, fundada en 1999, reúne a ONG e sindicatos de educación en máis de 150 países ao redor do mundo, e promove a educación como un dereito humano básico e a presión política sobre os gobernos e a comunidade internacional para que cumpran as súas promesas de prover educación básica de balde, obrigatoria e pública a todas as persoas, en particular á infancia, as mulleres e aos sectores desfavorecidos da sociedade.

Xente miĂşda

Abre un libro Abre o mundo Os nenos e nenas do Colexio Emilia Pardo Bazán “Chouzo” de Vigo, queremos abrir un libro no que poida ler toda a xente do mundo.

Leolo é un ourizo ao que lle gusta moito ler. Como na súa casa había poucos libros decidiu buscar un traballo onde houbese unha morea deles. E que mellor sitio que a biblioteca dun colexio!

Así foi como se converteu na mascota do noso colexio, onde traballa moito e é moi feliz. Un día falando cun grupo de nenos e nenas de sexto pensa se habería xente no mundo que non soubese ler.

Ana di que viu na televisión uns nenos maiores estudando baixo unha árbore, e así, falando, Daniel di que a súa avoa contoulle que ela, cando era pequena, foi moi pouco a escola porque tiña que axudar aos seus pais, e que despois de maior atopouse con atrancos para encontrar traballo e para axudar aos seus fillos nas tarefas do colexio.

A verdade, di Adrián, é que non me imaxino, como sería a vida sen saber ler.

Marta di que ela oíu que no mundo hai preto de mil millóns de persoas que non saben ler e que son moi pobres, e pensa que ser pobre e non saber ler é unha desgraza e que teremos que facer algo para axudarlos. Entón, Leolo proponnos que entre todos busquemos solucións para axudar a xente que non ten medios para aprender a ler.

Pensamos que necesitarán escolas, libros e mestres... que poderiamos mandarlles os nosos libros cando deixemos de usalos pero, sobre todo, pediriamos as persoas que mandan no noso país e no mundo manden diñeiro para que todos os nenos e nenas do mundo poidan aprender a ler.

CEIP Emilia Pardo Bazán “Chouzo” Vigo (Pontevedra)

8 | Abre un libro

Abre o mundo | 9

A Señora Clotilde

A Escola Marabillosa

Un día coma outro calquera o carteiro petoulle na porta:

Nunha fermosa aldea, rodeada de montañas e bosques, vivían dúas nenas moi amigas. Todo os días brincaban e percorrían os campos, camiños e ríos da súa aldea en busca de aventuras. Estas nenas chamábanse Heidi e Pipi. Heidi ía sempre á escola, alí aprendía moitas cousas, tiña moitos amigos e divertíase cada día.

A escola era o seu lugar preferido.

– Bos días, Manuel –saudouno Clotilde– que correo teño hoxe?

– Pois mira, hoxe tes unha carta da Caixa de Aforros –respondeulle o carteiro.

En cambio, Pipi non quería saber nada da escola, non lle gustaba aprender nin traballar. Só quería andar libre facendo falcatruadas todo o día.

Despedíronse e Clotilde, moi preocupada, agardaba impaciente a que chegara Marián a señora que lle limpaba a casa dúas veces por semana, xa que ela andaba mal dos ósos, aqueixada da reuma, e quen lle lía toda a correspondencia que recibía. Por desgraza, Marian ese día estaba enferma e non apareceu.

Unha tarde de primavera as dúas amigas foron ao bosque xogar, alí viron como as flores cubrían o chan, as árbores xa tiñan follas e os paxariños cantaban nas árbores. Estaban moi entretidas observando a natureza cando, de súpeto, apareceu voando polo aire unha muller moi alegre que, apoiándose no seu paraugas, cantaba cancións moi bonitas. Heidi púxose moi contenta, recoñeceuna deseguido: era a súa mestra Meripopin que lle ensinaba tantas cousas na escola!

Pipi non saía do seu asombro, e pensaba para si por que ela non coñecía a esa muller tan fantástica. Meripopin detívose, baixou ao chan e púxose a conversar coas dúas nenas. Contoulle historias marabillosas como as que lle contaba a Heidi e aos seus compañeiros e compañeiras tódolos días na escola.

A Pipi entráronlle ganas de saber e escoitar máis veces a esa mestra tan divertida.

Prometeu que desde aquel día iría á escola.

Érase unha vez unha señora de pelo vermello e ollos azulados chamada Clotilde.

A señora tiña sobre 70 anos, vivía soa e non sabía ler nin escribir.

Á tardiña, Clotilde achegouse a casa dunha veciña para pedirlle que lle lera a carta.

Dicía así: Dona Clotilde: Avísolle de que o día 4 de abril remata o prazo para pagar a hipoteca. Se non paga, a casa seralle embargada.

– O día 4 foi onte!– Exclamou Clotilde desesperada.

Botou a correr cara a Caixa de Aforros e presentouse diante do director. Ela explicoulle o motivo polo que non fixera o pago da hipoteca e el, compadecéndose da pobre muller, permitiullo facer naquel momento. Cando chegou a casa pensou que debería aprender a ler e escribir para non ter máis problemas, e decidiu apuntarse á escola para adultos que organizara o seu Concello.

CPI do Toural Vilaboa (Pontevedra)

10 | Abre un libro

E así foi, desde aquela, Pipi sempre acompaña a Heidi á escola e non falta xamais.

Pórtase moi ben e ten moitos amigos e amigas. Decatouse de que a escola é un lugar alegre e marabilloso.

1º Primaria CEIP Friáns – Teis Vigo (Pontevedra)

Abre o mundo | 11

¿La suerte?

Como todos los días, Aitara se levantó de su cama. Aún le dolían las piernas de la enorme caminata que había hecho el día anterior, cuando fue, en lugar de su madre (que ahora mismo sufre una grave enfermedad), a buscar el agua al río. Ella era una niña de once años, vivía en una pequeña chabola de paja inestable junto a sus cinco hermanos varones y sus padres. Normalmente, apenas podían comer, sólo de vez en cuando encontraban algo que llevarse a la boca, pero seguía siendo escaso.

Fue a la cocina, como cada mañana, a desayunar un pedazo de pan con medio vaso de agua. Pero lo que no sospechaba era que ese día sería muy especial, tanto para ella como para sus hermanos. Cogió de nuevo los cántaros de agua del día anterior, dispuesta a repetir aquella mortífera caminata, cuando su padre le dijo: – Aitara, no hace falta que vayas tú hoy, irá uno de tus hermanos.

Se oyeron algunos gritos de desaprobación desde el otro lado de la casa: – ¿Por qué tenemos que ir nosotros? Ya bastante tenemos con cuidar los animales y con cultivar la huerta. Que lo haga ella.

Aitara agarró los cántaros y salió con prisa de su casa. No quería que sus hermanos se enfadaran con ella ni que su padre discutiera con ellos. Durante el camino, oyó decir a unos niños algo sobre una escuela. “¿Escuela?” –pensó Aitara– “Creo que yo seré millonaria antes de que traigan aquí una escuela”. De vuelta en su casa, se encontró cara a cara con el curandero, que salía de allí. Le preguntó por su madre y éste le dijo que había mejorado mucho desde la última vez. Esto alegró mucho a Aitara, pero su alegría se hizo más grande cuando uno de sus hermanos le dijo:

12 | Abre un libro

– ¿Sabes lo que ha pasado? ¡Han traído una escuela al pueblo! ¿A que es genial?

Padre nos ha prometido que hoy por la tarde nos dejará ir si acabamos con la huerta pronto.

Aitara estaba que no se lo creía, y tal como su padre prometió, allí se fueron. En la escuela Aitara conoció a muchos otros niños del poblado, incluso entabló una fuerte amistad con una niña un poco mayor que ella llamada Yuana. Como aquella era su primera clase, sólo le había dado tiempo a aprender el abecedario y a escribir algunas palabras básicas como “hola” o “buenos días”, y también su propio nombre. Ese fue el día más feliz de Aitara.

Meses más tarde, cada mañana que su madre iba al río, ella la acompañaba, mientras le contaba todo lo que había aprendido aquel día, y todo lo que le gustaría aprender. Incluso le contó lo de Yan, aquel chico de la escuela que tanto le gustaba. Así Aitara fue aprendiendo más y más cosas, hasta que ya dominaba perfectamente el idioma y sabía muchas cosas de ciencias. Ella se sentía una niña con mucha suerte.

Pasados ocho años, Aitara se había casado con Yan y tenían tres hijos.Vivían en una casa de ladrillo al lado de otra similar que habían construido para sus padres.

Incluso tenían un pequeño automóvil, en el que llevaban todos los días a sus hijos a la escuela, para que tuvieran la misma suerte que ellos. La suerte de poder tener una educación.

Colexio Apóstol Santiago Vigo (Pontevedra)

Abre o mundo | 13

Ojalá…

Camiño de letras Hai moitos anos, unha nena dunha vila de China, chamada Sayuri, foi traballar ao campo dos seus pais e atopou unha caixa de madeira, abriuna, dentro había un obxecto que ela nunca vira, e fascinouna porque a portada era o debuxo da súa vila.

A nena marchou para a casa e pasou por diante dunha cabana moi vella, dentro había un home un pouco rabudo que estaba vendo un obxecto igual que o que ela atopara. Era un famoso escritor chinés e a rapaza quedou abraiada ao ver como descifraba os signos tan estraños que tiña aquel obxecto.

El ensinoulle que eses signos eran letras e que significaban algo. Pasaron os días e a nena visitouno a diario pouco a pouco. Aprendeu a ler grazas a axuda do seu novo amigo. Cada día levaba un libro novo para a casa para ler. Os seus pais enfadáronse porque lle atoparon un libro, e ao non saber ler pensaron que aquela cousa tan descoñecida para eles era algo malo.

Os pais rifáronlle moito, e querían confiscarlle o libro, por iso, a nena escapou xunto ao escritor porque quería que todos aprendesen a ler, pois, para ela, ler libros era algo marabilloso.

Co tempo a nena convenceu á xente da súa vila de que aprendendo a ler descubrirían un mundo novo.

E... sabedes o que lle axudou a progresar a este pobo?

O seu libro favorito: Camiño das letras.

CEIP Nº 2 Tui (Pontevedra) Centro Educación Especial San Rafael Vigo (Pontevedra)

14 |

Abre un libro

Abre o mundo | 15

Soy José Da Silva Caixeiro Nací en Viana do Castelo, Portugal. Éramos dieciseis hermanos y como mi padre murió cuando era muy pequeño, pasamos mucha hambre y frío. No había dinero ni libros, así que sólo las dos más pequeñas fueron al colegio. Yo iba con mis amigos a pescar, lo pasábamos bien. Como no iba al colegio, ayudaba en casa trabajando la tierra. También ayudé a arreglar mi casa.

Con diez años empecé como peón y con dieciseis empecé a colocar ladrillo. Los fines de semana trabajaba en el campo. Con diecinueve me fui a la mili (treinta y seis meses que pasé en Póvoa, Braga, Lisboa, Oporto, Évora, Sta. Margarida, Leça da Palmeira y Mozambique). Después, trabajé de albañil y ya me pude mantener a mí mismo.

Hace veinticinco años vine a España por necesidad y trabajé también de peón. Últimamente me dedico a la recogida de cartón. La tonelada la pagan a doce euros.

Me gusta estudiar, ver la televisión en casa y pasear por la calle.Y me gusta venir a clase. Llevo viniendo unos seis años.

Al principio no sabía nada, ni leer, ni escribir. Cuando trabajaba de peón con dez años, el jefe me apuntaba en la frente el dinero que me daba de sueldo. Pero la vida comenzó a mejorar desde que vengo y me siento orgulloso de lo que he aprendido.

Antes iba por la calle y necesitaba ayuda para leer las señales y los carteles, pero ahora ya puedo firmar el DNI. Además, sumar y restar es muy importante para mí si quiero encontrar un trabajo… y cada vez me siento más seguro, nadie me engaña. Me ayuda también a la hora de hacer la compra.

A avoa Nunca esquecerei aquel día no que a miña nai e a miña avoa me pediron unha cousa. A miña avoa quería que lle ensinase a ler e escribir.

Ela, con setenta e dous anos, aínda non perdera a ilusión de aprender. Senteime con ela nunha mesa, collín un papel, un libro de lectura da miña irmá pequena e puxémonos a intentalo.

Primeiro comecei tratando de ensinarlle a ler. Sinaláballe cada palabra que eu dicía, e ela repetíao... pero non foi capaz de aprender. Deille ánimos e volvémolo intentar. Ela seguía sen ser capaz e as bágoas chegaban aos seus ollos. Deille ánimos unha e outra vez e volviámolo intentar, pero nada. Acabou por renderse.

Eu non podía facer máis, así que collín papel e un bolígrafo. Pedinlle que collese o bolígrafo coa súa manciña.

A continuación aperteille a man e comezamos a escribir...

O seu nome é Lola e eu funlle dicindo: “A ver, o L é un pauíño de pé e outro deitado abaixo pegadiño. O é un círculo. Para o L podes facer só un pauíño ou igual ca outra vez. E o A pódelo facer xuntando dous pauíños de pé desde arriba e ao baixar vanse separando e poslle un pauíño deitado no medio.”

Ata aí todo ía moi ben, pero despois díxenlle que o intentara facer ela soa e non foi capaz.Volvemos repetilo unha e outra vez pero tamén acabou por renderse...

Irati Roncero Pazos 2º Secundaria IES Poio Poio (Pontevedra)

Cuando lea bien me gustaría tener un buen trabajo y poder hacer un curso de informática, sacar el carné de conducir…

Anónimo

16 | Abre un libro

Abre o mundo | 17

¡Qué suerte tenemos!

Hoy en día, los niños de España van al colegio obligatoriamente hasta los dieciséis años y los niños de los países pobres no pueden ir al colegio porque están trabajando para poder comer, para tener un hogar, etc...

Aquí en España, todos los niños sabemos leer, escribir y muchas cosas más. Pero todo esto lo conseguimos gracias a que no estamos en guerras, tenemos padres que nos cuidan y nos dan comidas, y colegios a los que poder asistir.

Pero en África siempre están en guerras, no tienen ropa ni comida y esto es un caso que ni siquiera lo podemos consentir.

Al menos hay alguien que se acuerda de ellos, las ONG que colaboran para construirles colegios, les ayudan a aprender a leer y a escribir, les regalan lápices, gomas, libros, cuadernos y todo lo que les hace falta.

A mi colegio vino un niño de Marruecos durante dos años; pero cuando llegó ni siquiera sabía lo que era un libro, y eso que el niño tenía diez años. Entonces lo pusieron en la clase de apoyo y el niño se sintió feliz.

Nunca más quiso volver a Marruecos porque aquí aprendía mucho y allí lo único que hacía era trabajar.

Ya sabes, lee mucho y ayuda a los más necesitados.

Andrea García Gabiola 4º Primaria Colexio Ludy Ferrol (A Coruña)

18 |

Abre un libro

Abre o mundo | 19

El niño que no quería ir a la escuela Había una vez un niño que se llamaba José que no quería ir a la escuela porque pensaba que al ir al colegio no iba a aprender nada y que sería muy aburrido.

Entonces sus padres le dijeron un día: – ¿Cómo vas a leer las cartas de mayor y cómo vas a escribir si no sabes?

José se quedó pensando y dijo: – Tengo una idea. Desde ahora iré a la escuela. Así aprenderé a leer y a escribir.

Cuando fue por primera vez a la escuela vió que era muy divertido y aprendió por fin a leer y a escribir y, desde entonces, todos los días lee un libro antes de acostarse. Un día José conoció a una niña que se llamaba Marta y todos los días iban los dos juntos a la biblioteca y leían muchos libros.

De mayor quiso ser escritor y escribió muchísimos libros y se hizo famoso.

Toda la gente leía sus libros y les gustaban mucho porque tenía de todos los tipos: graciosos, de miedo y de fantasía. Cuando ya tenía noventa años se murió y durante muchos años lo recordaron porque fue el mejor escritor del mundo mundial. Y nunca más hubo un escritor tan bueno y tan gracioso como él, y fin.

Tania González Cabaleiro 3º Primaria Colexio Ludy Ferrol (A Coruña)

20 | Abre un libro

Abre o mundo | 21

La importancia de los libros Hola, yo soy una niña de diez años, yo sé leer, escribir y voy a un colegio donde aprendo. Sin embargo hay niños que casi no saben ni hablar. Yo creo que eso es injusto, porque leer para mí es maravilloso y os diré por qué.

Cuando leo es como si me sumergiera en el libro, como si fuera la misma protagonista. Un día lucharé contra monstruos, otro seré una reina, otro volaré junto a hadas y otro seré una princesa.

Cada día al leer dejo la realidad y me sumerjo en el mar de fantasías.

Yo puedo hacer eso pero hay personas que no. No sé a vosotros pero me parece injusto que no tengan libros ni los sepan leer porque como ya he dicho leer es una maravilla.

Hoy, Día del Libro, donde recordamos a Miguel de Cervantes, un gran escritor con unos grandes libros, me gustaría que todos y cada uno de los niños del mundo lean por muy poco que sea.

Doy gracias a mis padres y a mis profesores quienes poco a poco me enseñaron a leer y a escribir.

Doy gracias a mi profesora Teresa quien en cuatro años que lleva siendo mi profesora, me ha enseñado a mejorar mi lectura, mi escritura y mi sabiduría.

Doy gracias a los libros quienes me dejan imaginar y ser alguien nuevo cada día.

Y me gustaría que todos los niños del mundo pudieran decir lo mismo que yo.

Andrea Deive García 4º Primaria Colexio Ludy Ferrol (A Coruña)

22 | Abre un libro

Abre o mundo | 23

La suerte que tenemos en España En España tenemos mucha suerte porque tenemos colegios para poder estudiar.

En el colegio aprendemos a leer, escribir, a hacer cuentos en Matemáticas, Inglés, Francés, Religión, L. Gallega, L. Castellana y Educación física.

En el cole se conocen muchos niños y niñas.

Conoces niños nuevos, profesores nuevos y otro sitio de la ciudad.

En tercero ya se escribe con bolígrafo.

En Educación Física hacemos ejercicios con las pelotas de baloncesto, con una cama elástica y saltamos bancos de un lado a otro.

En clase de L. Castellana, la profe nos enseña las letras, la ortografía y los determinantes.

Yo desearía que todos los niños y niñas del mundo sepan todas las cosas que sé yo.

En este colegio estoy muy contento con mis profesores y amigos.

Nos enseñan cosas nuevas que muchos niños no saben nada de eso.

En otros países, los niños, desde muy pequeños, ya empiezan a trabajar mucho y no pueden ir al colegio.

A mí no me parece justo que esos niños no sepan nada, yo quiero que aprendan de todo y que de mayores puedan tener un buen trabajo.

Eduardo Blanco Pérez 3º Primaria Colexio Ludy Ferrol (A Coruña)

24 | Abre un libro

Abre o mundo | 25

La tortuga estudiosa y la mariquita vaga Érase una vez una tortuga que se llamaba Margarita. Ella era muy estudiosa.

La mariquita que se llamaba Malina, era muy vaga y no sabía leer ni escribir.

El lunes, en el colegio, dieron los artículos y Margarita estuvo muy atenta, pero Malina no estuvo atenta. Cuando dijeron que había que hacer un ejercicio de los artículos, no se enteró. La profesora Diana le mandó hacerlo en casa. Al llegar a casa le dijo a su madre que le ayudara, pero se dio cuenta de que no estaba en casa y dejara una nota que ponía que se fuera de viaje unos días.

Aunque Malina no pudo saber lo que ponía.

Malina llamó a Margarita para que le ayudara. Margarita llegó enseguida y le explicó lo bonito que era leer y escribir.

Luego Malina hizo los deberes. Al día siguiente Margarita se llevó una sorpresa. ¡Malina sabía leer y escribir!

Durante toda la clase Malina estuvo muy atenta y en el recreo le dijo a Margarita que se había esforzado mucho y que al fin había aprendido a leer y escribir. Malina había aprendido a leer los cuentos y en muy poco tiempo fue mejorando mucho.

Después de dos meses era un genio en lectura. Margarita le dijo que estaba muy orgullosa de ella.

Juntas se fueron felices a casa a leer los cuentos que Margarita le había comprado a Malina.

Lidia González Teijido 3º Primaria Colexio Ludy Ferrol (A Coruña)

26 | Abre un libro

Abre o mundo | 27

Mi amigo Ramón Un día, a una escuela de Ferrol vino un niño nuevo que no sabía leer ni escribir, y como era negro todos se reían de él.

En el recreo lo vi solo y triste y fui a jugar con él, me contó que en su país no iba al colegio, y que se llamaba Ramón.

Unos días después la profe explicó que en otros países no había colegios y que éramos muy afortunados por todo lo que tenemos.

Al día siguiente Ramón y yo jugamos al fútbol y él no sabía jugar porque tampoco tenían balones ni juguetes.

Meses después Ramón ya sabía leer y escribir, y aunque fuera negro todos jugaban con él porque daba igual ser blanco, negro, gordo o flaco lo que importa es el interior porque todos somos iguales.

Ramón, contento, volvió a su país y contó a todos sus amigos como se leía y escribía.

Adrián Gómez Pita 4º Primaria Colexio Ludy Ferrol (A Coruña)

28 | Abre un libro

Abre o mundo | 29

Sahá y Brais aprenden Había una vez dos niños que se llamaban Sahá y Brais. Eran de África, pero se transladaran a Ferrol para vivir mejor. Fueron al colegio, pero, como eran de África no sabían hablar castellano. Todos se reían de ellos, y ellos con la cabeza baja se presentaron a la profesora. Por suerte, su profesora era de una ONG. Además esa ONG era la que los había recogido de África y los ayudó mucho. A medida que pasaba el tiempo, cada vez hablaban más castellano.

Un día la profesora dijo: – Hoy vamos a dedicar el día a Sahá y a Brais porque más o menos hablan castellano. Poco a poco leyeron, escribieron y hablaron más con sus compañeros y se conocieron mejor.

Un día anunciaron que los niños Sahá y Brais se iban. Todos se echaron a llorar y se dieron cuenta de lo mal que se habían portado con ellos al principio, y les dijeron que eso no volvería a pasar, pero Sahá y Brais tuvieron que volver a su país.

Pero, como sabían leer y escribir, todas las semanas escribían una carta a sus amigos de Ferrol.

Irene Alcalá Amado 3º Primaria Colexio Ludy Ferrol (A Coruña)

30 |

Abre un libro

Abre o mundo | 31

Una chica que enseñó a leer y escribir Había una vez, hace mil años, una niña llamada Sandra, que era muy buena. A ella le encantaba leer y escribir. Cuando tenía quince años, fue a África a enseñar a los niños de ese continente. Ella hizo una escuela. Había muchos niños, pero una niña que era muy lista, que se llamaba Susi le dijo a Sandra: – A mí, los libros me transportan a otros lugares.

Sandra y Susi leyeron muchos libros todos los días y escribieron cuentos fantásticos. Susi cuando llegó a ser mayor, su carrera fue enseñar a leer y a escribir a niños de su país para que ellos también pudiesen transportarse a otros lugares y tiempos.

Estela Sanesteban Dopico 3º Primaria Colexio Ludy Ferrol (A Coruña)

32 |

Abre un libro

Abre o mundo | 33

Pero tú si que puedes llegar lejos si estudias.

Una lección aprendida Hola, soy Daniel. Os voy a contar una pequeña historia que me ocurrió cuando era chico. No es muy emocionante pero es lo que le pasa muy a menudo a los niños, y es real.

Yo estaba estudiando para un examen, nervioso y cansado. No pude memorizar bien la lección. La verdad es que esa asignatura no se me daba nada, pero que nada, bien.

No pierdas tus ganas sólo porque hayas suspendido un examen.

Después de esto no volví a desanimarme. Me volqué en mis estudios y ahora soy lo que siempre he querido ser: médico.

Lara Castro Lema 5º Primaria Colexio Ludy Ferrol (A Coruña)

Cuando decidí dejar de estudiar, mi perro comenzó a gruñir como diciendo, “¿Qué haces? ¡No te vayas a la cama, tienes que estudiar!”. Lo ignoré por completo pero no me dejó dormir, me tiraba de las sábanas. Era increíble.

A la mañana siguiente, estaba muy nervioso, pero también estaba esperanzado por poder sacar buena nota. Recuerdo que cuando entré en clase, sentí que un terremoto de nervios invadía mi cuerpo.

Me senté en mi pupitre y empecé a golpear el lápiz sin control contra la mesa.

Cuando nos colocaron las hojas delante, todos bajaron la cabeza haciendo ademán de escribir. Bueno, todos menos yo que me quedé en blanco, pero no un blanco cualquiera, sino un blanco puro. Se me hizo eterna la espera de que nos retiraran los exámenes.

Esperamos varios días antes de que nos dijeran la nota y finalmente llegó el día más esperado, para mí claro. Llegué a casa y me derrumbé sobre mi abuela. Había suspendido el examen. Le dije a mi abuela que estudiar no servía para nada y que no volvería a la escuela. Mi abuela me dijo algo que nunca olvidaré. Esto fue lo que me dijo: – Nunca te rindas, Dani. Puede que ir a la escuela y estudiar sea un rollo, pero no lo será cuando sepas que, si vas a la escuela, podrás realizar tus sueños y podrás tener un trabajo que te guste.

Yo no pude realizar mis sueños porque la escuela que teníamos no valía nada. No se estudiaba y la mayoría ni siquiera podían ir al colegio, pues, sólo algunos niños privilegiados tenían derecho a la educación.

Los niños que trabajaban para ayudar a sus familias porque eran pobres no podían estudiar.

34 | Abre un libro

Abre o mundo | 35

Sueños rotos Tarako vivía en un pequeño pueblo de Japón entre Kyoto y Nagoya donde los niños no tenían derecho a la Educación, por lo que los obligaban a trabajar día y noche sin descanso y sin obtener beneficio alguno. Un día, su amigo Kamo tuvo una oportunidad de irse a estudiar a un colegio de Kyoto, como podéis imaginar, aceptó la propuesta. Tanako se quedó solo, en ese momento se sintió inútil pues sabía que niños de todo el mundo pasaban parte del día aprendiendo a leer, escribir y contar pero él, sin embargo, era incapaz de escribir su nombre correctamente.

Kamo hoy es un famoso escritor de haikus (poemas japoneses codificados) tal como siempre había deseado. Tanako sigue recolectando fruta para todos aquellos timadores que se aprovechan de la gente que no sabe leer un contrato.

Noa Castro Lema 5º Primaria Colexio Ludy Ferrol (A Coruña)

36 | Abre un libro

Abre o mundo | 37

El camino de la educación Educación es una palabra que define todos los conocimientos que se aprenden en los centros educativos, que nos ayudarán a conseguir un futuro empleo (médicos, abogados, técnicos nucleares). El camino que hay que seguir es difícil, pero casi todo el mundo logra una buena educación con estas pautas, todas muy emocionantes.

En el primer día de colegio, hay niños y niñas que lloran; otros se sienten muy felices. En los primeros años de educación, se enseñan números, letras, colores y más cosas que son la base para los futuros conocimientos.

En primaria, se aprende a sumar, restar, multiplicar, dividir, analizar morfológica y sintácticamente, hacer dibujo con escuadra y cartabón, tocar un instrumento…

Es el segundo escalón de la escalera hacia la educación completa.

En la educación secundaria, se pueden elegir dos caminos al finalizarla: seguir estudiando en ciclos superiores o bien empezar a trabajar.

En bachillerato se puede estudiar artes (artes plásticas, imagen y diseño, artes escénicas, música y danza), ciencias y tecnología (en las que se incluyen ciencias de la naturaleza y la salud) y humanidades y ciencias sociales.

A partir de ahí se pueden tomar muchos caminos de educación, igual que trabajos existen. Aunque se debería de conseguir toda la educación posible, porque muchas personas se sacrifican por y para que acabemos siendo adultos con una buena carrera que nos guste. Para un niño la educación debe de ser la etapa más importante de su vida ya que es la base de ella.

Lucía Salceda Couce 5º Primaria Colexio Ludy Ferrol (A Coruña)

38 | Abre un libro

Abre o mundo | 39

La importancia de la educación La Educación es muy importante en la vida de los niños, porque así podrán llegar a trabajar, tener una casa, etc., cuando sean adultos.

La educación infantil es la más importante, puesto que lo que aprendan de pequeños les servirá de mucho en el futuro. ¿Es un derecho o una necesidad?

Las dos cosas, porque todos tenemos derecho a una buena educación, pero también, a la vez, la necesitamos.

En nuestras sociedades sabemos que, en la infancia, los niños necesitan una educación aparte y fuera también de la familia.

Además, sabemos que en los niños y niñas, en el mundo actual hay formas de vida muy distintas.

También ayuda a crecer como persona, y a relacionarnos mejor con la gente.

Si la valoramos, podremos aprender muchas cosas.

Es una pena que en algunos países no la haya y no sepan leer ni escribir.

Porque no aprenden, ¿no deberíamos aprender a valorar más la EDUCACIÓN?

Yaiza Serantes Martín 6º Primaria Colexio Ludy Ferrol (A Coruña)

40 | Abre un libro

Abre o mundo | 41

La importancia de la educación La educación para los niños y adultos es muy necesaria, porque si no, la gente se hablaría sin conocimiento y sin respeto.

Esto es un ejemplo de la gente educada y la gente maleducada.

Gente educada: Hola, ¿me podría decir la hora, por favor?

Gente maleducada: ¡Eh, tú, dime la hora!

Ahora otro ejemplo: Gente educada: ¿Me puede coger el lápiz, por favor?

Gente maleducada: ¡Cógeme el lápiz!

La educación no es sólo hablando; con las acciones, podemos ser corteses y educados.

Un ejemplo de una acción en un tren: Gente maleducada: En el tren, están todos los asientos llenos y queda uno, y vemos a una señora a o un señor mayor que está cansado. Como se supone que yo no tengo educación, me siento yo.

Gente educada: En el tren, están todos los asientos llenos y queda uno libre, y vemos a una señora o señor mayor que está cansado, pues como se supone que yo soy educado y cortés, le digo al señor o señora que ahí tiene un asiento libre.

Hay mucha diferencia entre una persona maleducada y una persona educada.

Jenifer Delgadillo 6º Primaria Colexio Ludy Ferrol (A Coruña)

42 | Abre un libro

Abre o mundo | 43

La educación para todo el mundo La educación en los colegios ¿Quién tiene la culpa de los acosos escolares a los niños? Pues yo pienso que, en gran parte, tienen la culpa padres, tutores…, que no saben educar correctamente a los niños.

Si se enfadan con los niños, si les pegan en la cabeza o les insultan o les ponen motes o cosas parecidas, los niños, después, en el colegio o en cualquier otro sitio, lo van a hacer.

La Educación es bonita, seas de la clase social que seas. Donde haya un niño educado, que se quiten los maleducados.

Por el bien de los demás, espero que eduquéis mejor a los hijos, nietos…, que les proporcionéis una educación más correcta y adecuada, que los profesores tienen el deber de enseñar cultura, pero no educación.

¿Por qué es importante la educación?

La educación nos ayuda a vivir mejor, a desenvolvernos mejor como seres humanos, para entender mejor las cosas o situaciones, para la vida, nuestras acciones y comportamientos. La educación es importante porque…

– Porque en la actualidad es importante contar con un bagaje de conocimientos que sirva de “marco” o “soporte” a los nuevos que se producen a un ritmo aceleradísimo, ya sea en el aspecto cultural, científico-tecnológico, político, social, etc.

– Porque las personas necesitan adquirir habilidades sociales para poder insertarse en una sociedad compleja y cambiante como la actual, marcada por la violencia, la discriminación, la opresión y la injusticia, a nivel mundial.

La educación está al alcance de todos.

Ánxela Domínguez Portela 6º Primaria Colexio Ludy Ferrol (A Coruña)

44 | Abre un libro

Abre o mundo | 45

La educación Tú, que estuviste en el colo hasta hoy.

Tú futuro está en el colegio.

Muchos niños no pueden disfrutar de este gozo.

De este sitio que nos ayuda a ser mayores, Sin educación no eres nadie. ¡Cuántas veces te han reñido por no saberlo!

Sin educación no eres nadie.

Tú, que vas a formar parte del futuro Tendrás que tener todo lo necesario Para una buena educación.

Muchos piensan que la educación es una tontería Pero lo que no saben es que sin educación No es nadie.

No esperes más. Siempre tendrás Que trabajar para conseguir lo que quieras.

Pero lo digo y lo repito: Sin educación… ¡No eres nadie!

Cristina Casal Carrodeguas 5º Primaria Colexio Ludy Ferrol (A Coruña)

46 | Abre un libro

Abre o mundo | 47

Carta sobre la educación para los niños del Sahara Queridos niños del Sahara: sé que no entenderéis esta carta porque no sabéis leer.

Me quería dirigir a vosotros diciendo que la educación en el mundo es importante; que si alguna vez tenéis educación, la aprovechéis, que os servirá de mucho en la vida. Mucha gente que tiene educación dice que la escuela es aburrida, que van por obligación y que allí no se aprende nada, ojalá aquella gente que lo dice estuviera en vuestra situación, sin saber leer, ni escribir… También ojalá no hubiera tanta pobreza para poder hacer escuelas en las que aprender. Yo he podido estar con una niña del Sahara pero sólo sabía escribir su nombre y le enseñamos a cantar en castellano, dibujar algunas cosas… Gracias a ella me enteré de que la educación es muy importante porque las personas necesitan tener habilidades sociales para poder formar parte de la sociedad, si no suele marginarse a esa persona…

Yo, si alguna vez gracias a la educación que recibí, llego a ser alguien importante, me gustaría mucho poder darles educación a quien no la tiene y poder servirles de algo en la vida; dar un giro a las vidas de las personas que lo necesitan. En esto os incluyo a vosotros los niños del Sahara. La educación está al alcance de todos nosotros.

María García Díaz 6º Primaria Colexio Ludy Ferrol (A Coruña)

48 | Abre un libro

Abre o mundo | 49

La educación En un pueblo de Cataluña vivía un niño que se llamaba Miguel y no le gustaba nada el colegio. Iba al colegio Ludy, el mejor colegio de Cataluña. Sus instalaciones eran enormes y preciosas. Pero lo mejor era su nivel, el nivel de aquel colegio sorprendía a todo el mundo. En la clase de lengua estaba un profe llamado José Torregrosa, en la de gimnasia, Manuel, que también daba clase de gallego.Y los muchos más maravillosos profes que formaban este gran colegio.

Un día, Miguel empezó a darse cuenta de que por la noche a veces veía una extraña luz brillante. Una noche, Miguel se asomó a la ventana y vio una pequeña hadita como su dedo meñique. Primero se asustó, después se extrañó pero al final cogió a aquella miniatura y la metió en su casa. Cogió una camita de madera de la casita de muñecas de su hermana y la acostó.

Al día siguiente Miguel despertó al hadita. Ella le miró asustada, pero luego le dijo: – Hola, soy Papulilla, el Hada de los Deseos. Tienes que pedirme un deseo para que se haga realidad.

– Deseo que no exista el colegio– dijo Miguel.

El hada cogió su varita y la balanceó diciendo unas palabras mágicas. Al día siguiente no hubo colegio ni ningún día de aquel mes. Veinte años después, Miguel tenía 31 años. Buscó trabajo en todos los comercios y empresas pero no lo encontró.

Miguel comprendió lo importante que era la Educación.Y cuando le volvió a aparecer un hada en su casa lo que le pidió fue lo siguiente: – Deseo volver 20 años atrás.

Y así fue como Miguel llegó a ser un gran escritor.

Julia González Rosas 5º Primaria Colexio Ludy Ferrol (A Coruña)

50 | Abre un libro

Abre o mundo | 51

La educación A través de la Educación, las personas aprendemos unos conocimientos que nos ayudan a desenvolvernos en la vida y en nuestro trabajo. Por ejemplo, aprendemos a leer, escribir, geografía literatura, matemáticas, etc. Pero también aprendemos valores que nos sirven para convivir con los demás. Es decir, a respetarnos aunque no tengamos las mismas ideas o pensamientos. En definitiva, a saber lo que hay que hacer para estar en armonía con los demás, a crecer en el cerebro y en el corazón.

Manuel González López 5º Primaria Colexio Ludy Ferrol (A Coruña)

52 | Abre un libro

Abre o mundo | 53

22 Sinto…

– Que a analfabetización ten que ser eliminada.

– Que a alfabetización debería ser un dereito que todos debemos posuír. Todas as persoas do mundo teñen dereito a saber escribir e ler.

– Que a maioría da poboación alfabetizada non lea entre liñas.

– Que a educación non é completamente eficaz.

– Unha gran tristeza ó saber que hai persoas que no están alfabetizadas e que están perdendo a maior oportunidade da súas vidas.

– Que a alfabetización me axudou a ler, a escribir e a mellorar meu nivel léxico á hora de expresarme.

– Que os países non desenvolvidos teñen necesidade de máis axuda e que con boas maneiras todo pode procurarse.

– Que estar alfabetizado non é unha cousa que teñan no mundo todas as persoas.

– Que no século XXI hai moita xente que non está alfabetizada.

– Que existan moitas persoas que sexan analfabetas e por riba de todo tantas mulleres.

– Que se houbese un mellor ensino habería unha maior porcentaxe de alfabetización.

– Que a alfabetización é importante para o desenvolvemento das persoas tanto no nivel social como mental.

– Que neste momento o obxetivo de que “todos teñan dereito a unha alfabetización” está moi lonxe.

– Que a alfabetización non é accesible a todo mundo, especialmente no terceiro mundo, anque debería selo.

– Que a alfabetización é algo que de algún xeito nos afecta a todos.

– Que a alfabetización é algo imprescindible para ter una vida relacionada co resto da humanidade.

– Que non todo o mundo pode.

– Que aínda existen moitos millóns de persoas sen alfabetizar, polo que penso que debería tratar de erradicarse.

– Que estou alfabetizado/a.

– Que a alfabetización debe formar parte de todos para que sempre poidamos aprender máis e máis.

1º Bacharelato IES As Fontiñas Santiago de Compostela (A Coruña)

54 |

Abre un libro

Relato Eran las nueve y llegaba otra vez tarde al trabajo. El jefe me había dicho que si no volvía a fichar a la hora me despediría. El tráfico se multiplicaba a cada segundo. En un cruce, no recuerdo ahora cual, decidí tomar el camino de la izquierda. Fue el camino de mi desventura.

Pasados unos diez minutos el volante se descontroló. Los frenos no respondieron y finalmente me fui de la carretera. Choqué contra los árboles del bosque que me rodeaba. Me quedé inconsciente y dejé de sentir el frío que helaba mis huesos.

Cuando me desperté me encontraba en una habitación blanca. Una voz me hablaba frente a mí.

– ¿Está bien, señor García?– me dijo el médico con aire preocupado.

– Más o menos –medité unos segundos– ¿Qué me pasó?

– Se salió usted de la carretera, se empotró contra un árbol. Tuvo un traumatismo craneal severo, y el área del lenguaje del cerebro se vio muy afectada.

– ¿Qué quiere decir con eso?

– Lo siento, pero padece una afasia visual incurable.

– ¿Afasia visual?

Me dieron el alta y salí de la habitación. Comencé a conocer lo que era realmente la afasia visual.Veía carteles con unos símbolos muy extraños, que no era capaz de entender. Sabía que había una A, pero era incapaz de verlo. Para mí sólo eran rayas.

Finalmente llegué a casa. No sabía qué hacer. Tenía hambre, así que fui a la nevera y cogí lo que había. Para eso no hacía falta leer. Desde la cocina observé triste los libros de la estantería. Obras maestras que ya no gozarían mis ojos.

Me senté en el sofá para ver un poco la tele. Fue una gran distracción, ya que las voces me acogían en su seno, y cuando había letras simplemente las ignoraba.

No podía trabajar en la oficina, no podía ni escribir. Cuando lo intenté sólo pude dibujar una mala imitación de Picasso. Me fui a otro lugar, intentando comenzar una nueva vida. Me mudé al campo, dónde trabajaría hasta el fin de mis días. Me apasionaba el olor a fresas por la mañana, la apertura de las rosas en el amanecer de la primavera. Me dediqué toda la vida a escuchar a los ruiseñores sin necesidad de utilizar la vista…

Grupo Rede Solidaria da Mocidade IES Campo de San Alberto Noia (A Coruña)

Abre o mundo | 55

A importancia da educación Ola! Eu son Nuria e vou contar algo que creo que tamén lle ocorre a moitos adolescentes da miña idade.

Teño quince anos e estou en 4º da ESO. Cada día levántome e déitome preguiceira de pensar que ao día seguinte tamén terei que madrugar para ir de novo ao colexio, botar alí parte do día cos profesores, escribindo e estudando todo o tempo; algo que á maioría dos nenos non nos gusta. Malia iso, eu aproveito o tempo todo o que podo e, cada día, dedico as horas que necesito a facer os deberes e estudar. Por agora aprobo todas as asignaturas e espero que iso sexa sempre así.

Teño varias razóns que me motivan para estudar e aprender, unha delas é polo meu propio ben para que, no futuro, teña un traballo asegurado e poida vivir eu mesma sen axuda de ninguén; a outra, e baixo a miña opinión, de grande importancia, é que sei que millóns de nenos, sobre todo do terceiro mundo, desexan cunhas ganas inmensas poder ir a un colexio para aprender, aínda que só sexa o máis básico (ler, escribir, sumar, restar); no entanto atópanse coa crúa realidade de non poder facelo por non ter ningún tipo de medios que llelo permitan.

Por todo isto dende aquí mando unha mensaxe a todo o mundo para que saiba aproveitar o tempo aprendendo, porque nós si que temos o luxo de poder ir ao colexio e, moitas veces, non nos paramos a pensar niso. Xa sei que facer o esforzo de estudar non lle gusta a moitos, pero na vida non todo é tan doado, non poden dárnolo todo feito. Temos que sacrificarnos un pouco polo noso propio ben e, ás veces, ata polo ben dos demais.

Consecuencias de non saber ler Ola, chámome Rosanny, son Dominicana e levo en Santiago un ano.

Aínda que a proposta era escribir un relato, nós quixemos presentar aquí as conclusións ás que chegamos despois de ser capaces de poñernos na pel dunha persoa (home ou muller) de 40 anos que non sabe ler, nin escribir nin calcular.

Estas serían pois as circunstancias que se verían afectadas: – Entender o menú para comer nun bar.

– Non poder chamar a Emerxencias en caso de necesidade.

– Non entender o diagnóstico dun médico.

– Non poder chamar por teléfono.

– Non poder consultar unha guía.

– Non sacar o carné.

– Non traballar cun ordenador.

– Non ler facturas da auga, luz, etc...

– Non entender as papeletas dunha votación.

– Non entender os carteis dun supermercado.

– Non saber se nos dan ben a volta cando pagamos.

– Non saber a rúa pola que transitas.

– Non entender as indicacións na estación de bus, tren, etc.

– Non escribir nin saber ler cartas persoais ou comerciais.

– Non entender a hora do reloxio.

– Non saber cal é o día, mes, ano dun calendario.

– Non saber o que din contratos de luz, auga, gas…

– Non lerlles contos aos teus fillos.

– Non explicarlles nada cando os teus fillos fan os deberes na casa.

– Non saber asinar un papel no banco.

– Non entender as regras dun xogo.

– Non comprender os folletos de publicidade.

Como consecuencia prodúcese inseguridade e falta de autoestima na persoa que vive esa situación.

Nuria Martínez Castelos 4º Secundaria CPI Virxe da Cela Monfero (A Coruña)

56 | Abre un libro

IES Eduardo Pondal Santiago de Compostela (A Coruña)

Abre o mundo | 57

A educación é un tesouro A educación é máis que un dereito; é un tesouro do que non todos e todas podemos gozar. No mundo hai mais de 70 millóns de persoas que non se poden permitir o luxo de ir á escola, que non se poden permitir soñar cun futuro, que ven como o soño de ser médico, avogado, enxeñeiro... escapa entre as súas mans, sen que poidan facer nada.

Así que, aproveitemos a nosa oportunidade. Aproveitemos o noso dereito á educación.

1º Secundaria IES San Rosendo Mondoñedo (Lugo)

A folga Mariña, unha rapaza do centro da Coruña, un día enfadouse moito cos seus pais porque unha mañá no que o resto dos seus compañeiros ían facer unha folga a ela mandáronlle ir ao Instituto. Xa levaba dous días enfadada, cando seu pai lle contou unha historia.

Mariña, filla, escoita con atención –díxolle seu pai. Lembras cando fixen aquela viaxe a África? Atopei lugares nos que non había colexios, nin bibliotecas...; non había nada. Os nenos estaban desnutridos, sucios e a súa única ilusión era que lles deran un anaco de pan, unha canica, ou poder ir ao colexio, ainda que fose por un día. Aquel lugar era terrible. Miña nena, tes que pensar que es moi afortunada porque podes ter todo o que queres. Ti podes estudar cando hai millóns de nenos e nenas no mundo que son analfabetos e non teñen nada.

Dende aquela, Mariña nunca mais se volveu queixar por ter que ir a clase.

Disto hai nove anos. Agora é unha muller nova e estudada, unha muller moi importante, e participa en varias ONG co obxectivo de axudar aos nenos pobres creando escolas nas súas vilas.

O rap da same Este é o caso de Ramón que non tiña nada de ricachón.

El foi á escola ata os oito anos ata que un día tivo que deixalo.

Estivo labrando ata os trinta anos, pero un bo día, botárono.

Saíu en busca de traballo, mais atopou un...

Todos sabemos o que pasou, pois nada de traballo atopou.

Con trinta anos voltou á escola e agora ten un traballo que mola, para que nenos e nenas do mundo podan aprender a ler.

Adrián Miranda Paz 1º Secundaria IES San Rosendo Mondoñedo (Lugo)

Anónimo IES San Rosendo Mondoñedo (Lugo)

58 |

Abre un libro

Abre o mundo | 59

Educación escolar Hai xente que non pode ir á escola porque son pobres ou marxinados.

Témonos que unir todos e poñer todos (polo menos) un euro cada día para que os nenos pobres poidan ir á escola e poder ter unha educación escolar e poder aprender ciencias sociais, ciencias naturais, lingua galega e literatura, lingua castelá e literatura, educación plástica e visual…

Cousas que se poden facer para que os nenos pobres poidan ter educación escolar: – Protestarlle ao goberno mediante folgas.

– Os veciños (que poidan) daranlle unhas clases (turnándose).

– Facer máis escolas.

– Comprar máis libros.

– Deixando ir os nenos doutros paises ás nosas escolas.

– Axudando os nenos que saiban máis a outros que saiban menos.

– Que os libros que lle sobren a algunhas escolas que llos dean aos nenos pobres.

– Facer escolas nas rúas que viven.

– Facerse amigos deses nenos.

– Animalos a que vaian á escola.

– Os profesores que están no paro que lle den clase aos nenos pobres.

Álvaro 1º Secundaria IES Porto do Son Porto do Son (A Coruña)

60 | Abre un libro

Xulio o intelixente Había unha vez un neno de nove anos, chamado Xulio. Traballaba día e noite, só durmía cinco horas ao día. Xulio era o neno máis intelixente da aldea, xa que os maiores de doce anos xa se consideraban maiores, e marcharan a cazar había un mes cos homes da aldea, non pensaban voltar ata dous meses despois, quedando así a aldea totalmente desprotexida durante ese tempo. Os vikingos chegaron alí naquel mes de novembro e saquearon a aldea, como había poucas cousas, colleron os nenos mais grandes, para vendelos como escravos.

O día siguiente, xa en Noruega, un dos vikingos trataba de vender o pequeno Xulio que estaba tirado a dormir no chan, o neno mirou ao seu redor e veu como unha muller ofrecendo tres moedas de ouro por el, logo un home grande e peludo ofrecía catro, pero a muller superou a oferta subindoa a seis moedas e quedou co rapaz. Ela levouno a súa casa e díxolle: “Chámome Llemain e son ama de casa, e ti como te chamas?” El respondeu: “eu son Xulio, vivía en Hispania”. Llemain preguntoulle se sabía sumar, restar ou dividir, el respondeu: “Non sei nin de que me falas”. Llemain era a máis lista entre as mulleres, así que propúxose ensinarlle todo o que sabía. Xulio pensaba moito na súa nai, imaxinando o triste que se debía de atopar sen saber nada del. Trataba de aprender o mais rápido posible, coa única idea de mandarlle unha carta explicandolle onde estaba e pedíndolle que o fose buscar, porque aínda que Llemain o trataba como un fillo, el botaba de menos a súa familia.

O home de Llemain, Frank, era forte, intelixente e amable, pero case non estaba na casa porque navegaba durante meses. Nas temporadas que pasaba alí, ensináballe a pelexar contra os inimigos, algunhas estratexias de loita, a guiarse polas estrelas etc. Mentres, Llemain aprendíalle a leer, calcular traxectorias e outros problemas matemáticos, incluso diferentes idiomas, ela era moi culta. Vivir alí era como asistir a unha escola ou instituto. Grazas a iso, foi aprendendo moito, e aos catorce anos atreveuse a mandarlle unha carta á súa nai, pero non tivo resultado. Poñendo todo o seu empeño aprendeu tanto que conseguiu coa axuda de outra xente facer as primeiras cartas mariñas, coa idea de navegar ata a súa Hispania natal. Ao final conseguiu chegar alá, e ver a súa querida nai, que choraba de alegría o velo. Grazas á súa sabiduría puido axudar á xente da súa aldea, ata logrou que se creasen escolas para que os nenos puidesen leer e escribir. Xulio fíxose moi famoso tanto en Hispania como en Noruega, foi recordado polos seus logros, e todo o conseguiu grazas ao seu empeño é a axuda dunha boa muller.

Todos lle chamaban: Xulio “O sabio” Ramón Vázquez Romero 1º Secundaria IES Porto do Son Porto do Son (A Coruña)

Abre o mundo | 61

Realidade dolorosa Ola! Chámome Pepucha, vivo cos meus pais nunha aldea, desas que chaman abandonadas. Todos os meus veciños marcharon hai tempo á vila en busca dunha vida mellor.

Estou sempre na casa e non teño amigos.

Un día como outro calquera atopei algo que me cambiou a vida, abriume os ollos a un mundo descoñecido entón para min. Na miña propia casa ademais!

Era un libro moi gordo cunha tapadeira gastada e chea de po. Proeume a curiosidade e abrino para poder ver o que agochaban aqueles papeis. O que vin deixoume abraiada e moi pero que moi intrigada. Que eran todas esas raias unidas entre si? Que significarían? Tan rápido como puiden fun onda os meus pais para que aclarasen a miña dúbida. De súpeto deime conta de que meus pais nunca foran á escola. Como ían saber que era iso?

Tiña que descubrilo, non me quedaba outra! Decidida a descubrir aquel enigma fun á cociña e collín as provisións necesarias para pasar fóra algúns días e unha vella manta de cadros para resgardarme do frío. Non lle preguntei aos meus pais se podía marchar, xa sabía que se negarían. Sentía que se preocupasen por min pero non ía dar marcha atrás. Levaba con eles toda a vida.

"Eu tamén teño dereito a ter unha vida propia"–pensei.

Necesitaba coñecer o mundo que me rodeaba.

Non sei o tempo que camiñei, só sei que foi moito e, tamén, que estaba morta de cansazo. Seguía sen atopar ningunha daquelas vilas que vira nos debuxos do libro. Estaba moi desanimada.

Pero, de súpeto, atopei un sinal, coma un cartel, e, ó igual que no libro tiña esas raias cruzadas descoñecidas para min.

Levantei un pouco o ánimo pensando que, ao mellor, se estaba alí aquilo significaba que había persoas preto.

Volvín camiñar. E camiñei, e camiñei, e camiñei... ata que caeu a noite. Como aínda non atopara nada, decidín taparme coa manta e intentar durmir. Claro, eu "intenteino" pero intentar non é o mesmo que conseguir. Durmín pouco, ou eso creo, porque ao amencer cando espertei estaba moi cansa.

– "En marcha"–díxen espreguizándome.

62 | Abre un libro

Camiñei pero esta vez pouco porque ante os meus ollos estaban unhas casas, unhas casas xigantescas, as máis grandes que eu vira na miña vida. Ademais eran moi luxosas. E como había casas, tamén había persoas! Que alegría! Por fin tería a resposta á miña enorme pregunta!

A primeira persoa que vin foi unha señora.

Para non perder tempo pregunteille: – Perdoe, señora– ao ver como me miraba comprendín– perdoe, señorita, sabe vostede que son esas raias cruzadas e curvadas que aparecen en libros e carteis?

A señorita parecía moi sorprendida.

– Niña, esas como tu llamas "raias cruzadas y curvadas" son LETRAS. ¿Es que eres analfabeta? ¿No vas al colegio?

– Pois, pois... –pero non me deixou rematar.

– ¡Eso se estudia en infantil! ¡No te me acerques, inculta! ¡No vaya a ser que me contagies!

Ao acabar de dicir isto deuse a volta e marchou.

Estaba atónita. Non comprendía o que quería dicir.

Comezaba a sentirme avergoñada ao ver que estaba rodeada dun mundo que non era capaz de interpretar.

Naquel intre sentín unha sesación indescritible. Era como se non houbese lugar para min neste universo.

NOOON!!!!! –berrei.

E espertei. Onde estou? Que sucede?

–Tranquilízate, Pepucha, só é un soño.

A miña nai de verdade estaba xunto a min. Estaba no meu cuarto e eu era capaz de ler os títulos dos libros que tiña nos estantes. Que alegría sentín!

Ese mesmo día escoitei nas noticias que aínda quedaban nos países menos desenvolvidos 774 millóns de persoas, sobre todo mulleres que non sabían ler nin escribir.

Souben que tiña que ser capaz de poñer o meu gran de area para que iso non seguise pasando porque son consciente de que o coñecemento é a fonte da vida.

6º Primaria CEIP Fontiñas Santiago de Compostela (A Coruña)

Abre o mundo | 63

Saber Ler Desde o Colexio La Inmaculada pensamos que somos moi afortunados por poder ir á escola cada día, onde aprendemos moitas cousas. Aí aprendemos a ler, e así imos cada día descubrindo a importancia que ten todo isto para a vida das persoas.

Os libros ofrécennos moita diversión; cando lemos un libro é como meternos nunha nova historia.

Grazas a que os nosos pais saben ler podemos cada noite escoitar os seus contos ao ir durmir.

Saber ler é importante para as persoas, porque nos permite aprender novos idiomas cos que podemos viaxar e comunicarnos con outras persoas do mundo.

Saber ler é moi importante para poder ter dentro dalgúns anos un bo traballo que nos permita vivir con certas comodidades.

Se non soubesemos ler teriamos problemas para facer moitas das cousas que facemos cada día: ver a tele, gozar dos cómics, facer compras, xogar á play, facer a quiniela, non perdernos no aeroporto, escribirlle unha mensaxe a un amigo…

Dixéronnos que hai demasiadas persoas no mundo que non poden gozar dunha educación como a nosa e non saben ler. Gustaríanos que isto puidese cambiar.

Hoxe só podemos ler este texto; esperamos seguir aprendendo e dentro dalgúns anos convencer as persoas que máis mandan no mundo para que todos gocen do que a vida nos regalan.

Colexio A Inmaculada Santiago de Compostela (A Coruña)

64 | Abre un libro

Primeiro Dona.................................. ¿é unha palabra polisémica?

Miña filla Cristina ten sete anos e hoxe na clase de Lingua Galega puxéronlle deberes sobre as palabras polisémicas, eu non puiden axudarlle como a min me gustaría facelo; a miña filla, de sete anos, sabe moito máis ca min de palabras polisémicas, sabe moito máis ca min de todo. Tan simple como ler una frase para min é imposible, sumar, restar ou multiplicar, cousas que fan falta na vida cotiá, e que para ela son normais, para min son totalmente descoñecidas. Todo isto aínda aos meus 40 anos, complicoume e ségueme a complicar a vida.

Cando só tiña trece anos, a vida para meus pais era moi difícil pola situación que se estaba a vivir. Lara, Sonia mais eu tivemos que deixar todo o que adoitabamos facer para poñernos a traballar e axudar aos nosos país en todo canto podiamos.

Alégrome moito de poder axudalos nesa época difícil, pero non puiden ir á escola; había nenos afortunados, polo menos afortunados aos meus ollos, que si ían á escola tódolos días, pero non valoraban ese dereito coa importancia que tiña, dáballes igual todo un pouco, pero iso era porque non sabían o que era non ter esa posibilidade.

Pero algo como ler un titular dun periódico do día de hoxe, comprar, asinar unha autorización dunha excursión á miña filla, as facturas da casa… Todo é un mundo para min que non coñezo, outros da familia fano por min, non está na miña man o poder facelo. Eu son perruqueira e as letras e números non me fan falla e as contas lévaas Mónica, a miña sobriña, que comparte o negocio comigo.

Ao ser analfabeta sénteste moi dependente, como fráxil a que te enganen e non poder defenderte. . .

Estefanía Muiño Otero 2º Secundaria IES Eduardo Pondal Santiago de Compostela (A Coruña)

Abre o mundo | 65

Segundo Teño 42 anos, nacín nunha aldea de Galicia lonxe moi lonxe da cidade onde se encontraba a escola, iso quere dicir que non podía ir a ela. Durante todo o ano axudaba os meus pais, tanto, que xa facía o mesmo traballo ca eles. Esa era a miña vida. Ata que un día todo cambiou. Chegou á miña casa algo descoñecido para min: unha carta.

Cando vin aquel sobre enriba da mesa pensei que algo malo sucedera. Sempre lles escoitaba aos meus pais que ás veces, as malas noticias veñen en carta.

Abrín aquel sobre, saquei un papel. Non entendía nada. Só vía signos, uns máis pequenos e outros máis grandes. Sucedíanse uns aos outros ata encher o papel.

Tiña escoitado que había xente que descifraba eses signos, e que sabían o que aquela cousa descoñecida dicía.

Eu nese intre deime conta do importante que era ler. Que poría? De onde viría?

Quizais dun país afastado? Uhm! Podería ser de Cuba? O meu tío emigrou para alá hai moitos anos, e algunha vez escoiteille ao meu pai que mandaba cartas que el tampouco sabía ler. Tiña que esperar a que viñese o cura para que llas lese.

“Teño que aprender a ler”. Pensara naquel momento. “Teño que enterarme do que pon a carta, sen esperar a que ninguén ma lea”. Tampouco quería que a xente se enterase das miñas cousas, nin tan sequera o cura…

Lorena Lema Alvela 2º Secundaria IES Eduardo Pondal Santiago de Compostela (A Coruña)

66 | Abre un libro

Terceiro Chámome Natalia, teño 40 anos e vivo en Madrid.

Nacín en Colombia pero vivo en España desde hai doce anos.

De nena vivía cos meus pais nunha aldea. Eles eran bastante pobres e traballaban moitas horas no campo. Desde moi pequena axudaba no que podía, no campo, nas tarefas da casa, etc.

Nunca fun á escola e polo tanto non sei ler nin escribir.

Traballo unhas horas nunha casa facendo limpeza. Gustaríame ter outro traballo para gañar máis diñeiro pero sen ler e escribir iso non é posible.

Teño dous nenos pequenos. Nunca lles podo ler un conto nin explicarlles nada cando fan na casa os deberes do colexio.

Se teño algunha emerxencia non podo chamar polo teléfono.

Cando quero mandar noticias os meus pais teño que pedirlle a unha veciña que me escriba unha carta e cando eu recibo teño que pedirlle a alguén que ma lea.

Gustaríame poder ler un libro ou un periódico e saber o nome da rúa pola que camiño. Todo o mundo utiliza o ordenador, encantaríame saber utilizalo, buscar a información que necesite, saber máis cousas, aprender… Aínda que hai xente que sabe ler e non aproveita esta oportunidade, iso moléstame!

Pero o que me pon máis triste e cando teño que ir a un banco ou a unha oficina e me mandan asinar algún papel e teño que dicir que non sei escribir nin o meu propio nome, nin as letras que o forman.

Elena García López 2º Secundaria IES Eduardo Pondal Santiago de Compostela (A Coruña)

Abre o mundo | 67

Varios IES Xelmírez

Manuel, un neno de familia moi humilde vivía alleo á educación, posto que aos seus pais parecíalles unha perda de tempo e unha distracción para o neno que con só seis anos de idade levantábase ao amencer para ir traballar ao campo.

Manuel sempre quixo ir á escola e envexaba os rapaces que ían, el non entendía por que eses nenos se queixaban sempre de ir a escola, cando a el lle parecía un lugar marabilloso ao que nunca podía ir.

Un día cando Manuel cumpriu once anos, tivo que ir á feira vender a súa mercadoría, pero os compradores decatáronse facilmente da súa ignorancia e aproveitáronse da súa situación para timalo.

Todo comezou o mércores 15 de abril. Coma todos os mércores, tiñamos clase de relixión, pero o que non sabiamos ninguén, era que ese día iamos ter unha clase moi especial. Esta vez, a profesora tiña algo diferente que comentarnos, algo actual, a campaña “Abre un libro, abre o mundo”. Despois de ler datos arrepiantes, como que “unha de cada cinco persoas non poden ler ese texto”... Todos os alumnos nos comprometemos a facer un relato (fose só, en parellas ou en grupo) sobre ese tema, que hoxe en día moita xente non sabe ler e/ou escribir, para así, poder presentar eses relatos curtos o xoves 23 nun acto no que participarán outros centros e persoas destacadas.

Todo comezou dun xeito moi confuso. Como podiamos abordar ese tema? Sobre que iamos escribir?

Moitos decantáronse por contar historias reais ou imaxinadas sobre persoas que tiveron moitos problemas por culpa de non saber ler, escribir, facer operacións matemáticas...

No entanto, todos os relatos rematan ben, se na realidade, se non se fai algo por evitalo, pode ser que eses contos non teñan un final tan feliz.

O noso obxectivo sería concienciar á xente para que se decate da realidade.

Non imos escribir que “por cada 100 homes alfabetizados só hai 88 mulleres que saiban ler ou escribir”, “que tres de cada catro persoas analfabetas son orixinarias de Asia”... Porque iso, todos os que leron o folleto informativo xa o coñecen.

Simplemente aclarar que sen a axuda cidadá e política o soño que ten a campaña non se vai cumprir.

Existe un refrán que di “pasiño a pasiño, faise o camiño”. Pois iso, aínda que sexa cosa miúda, unha cousa que nós consideramos prescindible, todos podemos colaborar, neste caso, coa nosa presenza e os nosos relatos.

Ana C.B. 4º Secundaria IES Xelmírez I Santiago de Compostela (A Coruña)

68 | Abre un libro

Cando chegou á súa casa, xa sen mercadoría e coa metade do diñeiro que tería que traer, os seus pais enfadáronse moito con el.

Axudado por un bo amigo aprendeu a ler e escribir, para evitar que o volveran estafar.

Hoxe en día é un adorable ancián retirado que axuda a persoas de todas as idades e situacións económicas diversas, a vencer a ignorancia que cada vez está máis repartida no mundo.

Miriam & Laura 4º Secundaria IES Xelmírez I Santiago de Compostela (A Coruña)

Domingo, ás dez da mañá. Sentei sen ganas na cadeira. Mañá tiña exame de Bioloxía. Mirei o ordenador, despois, ás miñas costas, para ver se alguén se achegaba ao meu cuarto. Abrín o messenger e comecei a falar con Sonia.

De súpeto unha profunda pesadez comezou a apoderarse dos meus ollos.

Camiñaba por un camiño de terra, as pedras cravábanse nos meus pés nus, á miña dereita, escuridade, á esquerda só negrura. Diante miña apareceu unha figura que pouco a pouco se foi facendo máis nítida. Era un neno. A súa face moura estaba sulcada por manchóns de barro, os seus ollos case negros mirábanme con tristura. “Quen es?” “Só un neno.” “Que fas aquí?” “Pois, que queres que faga?

Traballar.” “Traballar?” O neno alzou a man e sinaloume a súa dereita. Xireime e comezouse a ver unha pequena canteira, dela saían e entraban nenos e nenas, máis ou menos da idade do rapaz que tiña diante. “Ven comigo”. Díxome. Os dous saímos do camiño. En canto o meu pé se pousou no chan da canteira, mirei

Abre o mundo | 69

as miñas mans. Eran negras, as miñas uñas estaban rotas e as miñas palmas cheas de arañazos. Fómonos achegando e ao meu carón foron aparecendo os meus amigos Luís, Marta, Sonia. “Que facedes aquí? Non deberíades estar na escola? Xa son horas”. Mirei o meu reloxo que de repente aparecera no pulso. Un momento, non podía entender o que puña aquela pequena esfera. “Eran as dez? Escola? Que é iso?”.

E miráronme sen comprender. As súas faces tamén eran de cor e o po da canteira estaba pendurado nas súas pestanas. “Aquí non existe o dereito á escola, acaso onde pensas que estamos? En Francia ou en España?” “Veña, todos a traballar!” Os meus amigos leváronme a rastras cara á canteira. Non sei canto tempo pasou, pero pareceume que unha eternidade. Cargar pedra, subir, deixar pedra, baixar, e así durante horas. “Abonda! Por que non marchades de aquí? Por que non estades todos vós na escola? Por que...?” Gritei mentras sinalaba a todas e cada unha das caras mouras que me rodeaban, a todas aquelas meixelas sulcadas de manchóns de barro. Ao meu carón o neno de antes. “Porque non temos esa elección; ti si, e non sabes aproveitala.” “iso xa o veremos.” Deille as costas a todos e dirixinme de novo ao camiño de terra.Virei a cara e mireinos a todos. Todos eles me sorrían e me dicían adeus coa man. O neno do camiño miroume, os seus ollos xa non eran tristes, senón esperanzados. “Aprovéitao” “prometo que o farei... prométoo...”

– Prométoo...

Espertei. O sol entraba pola ventá. Abrín os ollos e sentín contra a miña meixela a mesa fría. Alcei a cabeza. Quedara a durmir. Mirei pola ventá, era domingo, as dez e cinco da mañá. Cerrei o portátil. Mentres collía o libro da mochila pensei nos nenos da canteira: Aproveitareino.

Miles de millas lonxe de España, un neno nun camiño de terra sorría cos ollos esperanzados.

Minia R.L. 4º Secundaria IES Xelmírez I Santiago de Compostela (A Coruña)

Esta é a historia de Carme, unha señora que vive nunha pequena aldea nas aforas de Vigo. Aos seus oitenta anos non fixo outra cousa senón traballar, e non coñece máis mundo que a aldea e os seus arredores.

Cando vai mercar ten que ir en compañía de alguén, pois, ademais de non saber ler, tampouco sabe nin sumar nin restar, e isto dificultaríalle moito á hora de comparar prezos e de pagar.

Téñenlle que ler o xornal, e poucas veces sabe a que se refiren as noticias a causa do seu analfabetismo, pois non entende nin de ecoloxía, política, e demais.

70 | Abre un libro

Esta triste realidade é a causa de que non foi á escola de cativa.

Eran tres irmáns, e nos tempos que corrían facían falla para traballar o campo.

Ela sempre quixo ir á escola, e poder saber matemáticas, ler os xornais e poder escribirlle cartas a súa filla que vive en Arxentina.

A pesar do seu analfabetismo, ela loitou para sacar adiante a casa e os fillos, e sempre quixo ante todo, que estudaran, para que non lles tocase vivir o inferno que lle tocou a ela.

A súa filla de Arxentina é médica, e Xosé está traballando de avogado na Coruña e, María vive en Vigo dando clase no instituto. Ás veces, non nos damos conta da sorte que temos ao poder acceder á educación, pois outros rapaces, non por que non quixeron, senón porque non poideron, non tiveron esa oportunidade.

Alejandro 4º Secundaria IES Xelmírez I Santiago de Compostela (A Coruña)

Era martes pola noite. Levaba todo o día cavilando no que sería o meu futuro.

Esa tarde falara connosco a orientadora e tentara dirixir as nosas optativas cara ao que tiñamos pensado facer cadaquén. Eu pasei todo o día tentando decidir que facer pero ao final dirixinme cara a cama con todo sen resolver. Saquei as mantas en metinme dentro da cama rapidamente. Tiña frío, un frío moi intenso que me penetraba os osos e non me deixaba mover. Acurruqueime e abraceime a min mesma o máis fortemente posible. Mentres a miña cabeza non deixaba de darlle voltas ao devandito tema. Por unha vez pensei que sería moito mellor non ter elección, saber que tiña que facer algo e facelo, sen ter posibilidade de equivocarme na miña decision. Por fin entre tanto cavilar quedei durmida. Á mañá seguinte levanteime como de costume, vestinme, fun xantar, lavei os dentes e saín pola porta. Camiñei cara a parada do bus baixo unha intensa choiva. Entrei nel e senteime onde sempre. Ia soa pois ter unhas excepcionais notas non é de agrado para moita xente. Cando levabamos um anaco de camiño acercouse a min o meu amor platónico. Él non sabia nin que existía pero para a miña sopresa sentou ao meu lado e presentouse. Cando me preguntou como me chamaba quedei calada, non souben que dicir. Tiña a mente en branco, non tiña palabras, parecía que non sabía falar. O resto do camiño tivo como protagonista un incómodo silencio.

Ao chegar á escola fun directa á clase de física, na cal non me enteraba de moito pero pasábao moi ben falando coa miña compañeira de mesa, pero a clase comezou e ela non apareceu. O profesor comezou a ditar teoría pero... non fun capaz de escribir ningunha palabra. Non sabía como facelo, parecía que non sabía

Abre o mundo | 71

escribir. A angustia invadiume cando non fun capaz nin de escribir o meu nome.

Comecei a pensar que sería da miña vida sen saber escribir.Vinme sen ir á universidade, traballando no campo e sendo enganada e explotada, posto que tampouco sabía contar. As lágrimas invadíronme os ollos, levanteime do pupitre e xa no pupitre rompín a chorar. Saín do instituto e fun andando cara a miña casa.

Ao chegar metinme na cama e chorei ata quedar durmida. Tiven pesadelos toda a noite e, sen dúbida, foi a peor noite da miña vida. Á mañá seguinte espertei. Estaba chea de suor e ao mesmo tempo coma un anaco de xeo. Levanteime paseniñamente. Tiña medo. Cavilei no que agora sería o meu futuro, e cando me din conta xa estaba vestida e dirixíame cara ao baño. Fixei a vista nun bote de colonia, mireino máis fixamente e entendía o que poñía! A alegría embargoume o corpo. Sentíame tan chea de vida que collín a mochila e fun á parada do bus correndo. Esperei un anaco e deime conta do afortunada que era e de que a miña educación non tiña prezo. O bus chegou e entrei. Senteime ao lado do rapaz do día anterior, sentíame mal polo acontecido o día anterior, enchinme de valor e faleille. Dende aquel día séntome todos os días ao seu lado e xa non me separo del. Xa levamos dous anos xuntos, e cada día doulle gracias a Deus por permitirme nacer nunha familia que me dese educación.

Agora comprendo a importancia desta e teño claro que é imprescindible na vida.

Silvia 4º Secundaria IES Xelmírez I Santiago de Compostela (A Coruña)

A educación é importante para todo, para cada paso da nosa vida. Saber sumar, restar, ler e escribir é fundamental e parece incrible que haxa persoas que actualmente non podan facelo. Non estamos falando dunhas poucas, senón dun gran número delas. A miña vida cambiou radicalmente. Odiaba a escola, non valoraba o que nos intentaban transmitir, pero non me decataba de que en realidade eu era unha persoa afortunada, privilexiada por poder ter ese tipo de estudos. Acudía á escola por obriga como todos os rapaces, tiña envexa de todos eses rapaces que non puideron ir á escola, pensaba, que sorte! Pero eles darían o que for por poder ter un pupitre nunha escola, poder ter dereito a unha educación que eu recibía e que eles aproveitarían moito máis.

Pasaban os días e eu aburríame máis e máis de todo, así que desexei con todas as miñas forzas cambiar de vida. Esa mesma noite deiteime na cama e quedei durmida ao intre. Xamáis imaxinei que me pasaría o que me aconteceu ao día seguinte. Á mañá espertei coma calquera outro día. Almorcei e fun á escola. Cheguei ao instituto pero… alí tomáronme coma unha estraña, ninguén me coñecía.

72 | Abre un libro

Abre o mundo | 73

Dous mundos iguais pero diferentes

Algunhas persoas teñen a “oportunidade” de aprender algo pero ao necesitar axudar á súa familia nalgunhas tarefas para poder sobrevivir e gañar diñeiro, non teñen tempo de ir á escola. Unha gran parte das persoas que sofren este problema son as que viven en países pobres e pouco avanzados.

Xeito de vida para as persoas que teñen unha educación digna: A educación é un dereito que se debe cumprir sen excepción ningunha, pois todas as persoas temos o mesmo dereito a aprender a escribir, a ler... Este é un dos motivos que fai que haxa tanto racismo no mundo. Este problema causa xeitos de vida moi diferentes: unha persoa que tivo unha educación digna non ten as mesmas condicións de vida que unha que non tivo esa “oportunidade”. A pesar de que xa se van reducindo algo as cifras de persoas analfabetas non é dabondo. Estas persoas que non pudieron nin poden gozar da educación son, na maior parte dos casos, de lugares como países árabes, algúns lugares de Asia e África.

1.- Sempre poderán ler ou escribir con facilidade e comunicarse mellor cos demais.

2.- Poderán falar varias linguas correctamente, sen cometer erros.

3.- Terán un traballo digno, pois grazas aos estudos seralle máis fácil encontralo e aplicar os seus coñecementos.

4.- Grazas aos seus coñecementos non se deixarán enganar.

Xeito de vida para as persoas que non teñen unha educación digna: 1.- Durante a súa vida non poderán parar a ler nin sequera unha frase, nin escribirlle unha carta a ninguén...

5.- Ao ter unha educación sólida non só poderán acceder a moitos traballos, senón que ata poden formar a súa propia empresa.

6.- Incluso con boa formación sempre haberá persoas que se cren superiores aos demais.

2.- Nunca poderán falar unha lingua sen cometer algún tipo de erro.

3.- Non poderán ter un traballo digno, pois sen estudos só poderán ser explotados tanto nunha fábrica coma nun campo, ou noutro lugar calquera.

4.- Sempre serán estafadas e enganadas por outras persoas máis sabias ou astutas que elas.

Aínda tendo a “oportunidade” de estudar e aprender, con todos os medios ao seu alcance, e nada máis que facer durante todo o día, desaprovéitana e non valoran a importancia que isto ten para o seu futuro. Ao final acabarán sendo explotados como se nunca tiveran a opción de aprender desaproveitando así a sorte que tiveron de vivir nun país desenvolvido.

5.- Ao non ter un traballo digno non terán suficiente diñeiro para a súa alimentación e vestimenta.

6.- Sempre serán discriminadas por algunhas persoas que se consideran superiores a elas ou que pensan que son un estorbo para a nosa sociedade.

74 | Abre un libro

Alba Tobío Romero 1º Secundaria IES Porto do Son Porto do Son (A Coruña)

Abre o mundo | 75

As discípulas de Ferrol O colexio Xesús Mestre de Ferrol quere contribuír a difundir os principios que defenden as ONGD integradas na SAME (Semana de Acción Mundial pola Educación).

Porque somos conscientes de que no mundo non haberá equidade se non contribuímos a apreciar e mellorar o valor da educación e acadamos unha educación libre e gratuíta en todo o mundo.

Baixo estes preceptos elaboramos unas sinxelas redaccións que poidan ser escoitadas e comprendidas por todos e todas.

Agardamos que vos gusten pero sobre todo agardamos que as nosas pequenas voces cheguen lonxe a lugares recónditos, e que sirvan para chamar ás portas dos corazóns de todos os que poden e deben intervir a prol das escolas e da educación.

Colexio Jesús Maestro Ferrol (A Coruña)

Juan Fernández Jano, alumno de 2º de ESO achéganos aos pensamentos dun home que ten que pronunciar un importante discurso. As horas do día van transcorrendo e a súa preocupación por poder transmitir os seus desexos aumentan…

18:30 – Creo que non me vai dar tempo…

– Max, apura un pouco, por favor…

– Señor, contratou xa un intérprete?

– Si, contratei… e só agardo que non se atrase tanto coma min.

20:15 Creo que cheguei xusto, pero aínda non sei que vou dicir no meu discurso.

Quizais sexa mellor non dicir nada… pero…

– É unha forma de mellorar as tensións enerxéticas.

20:45 Tócame pero creo que non merezo este premio… Creo que lle pertence ao mundo. Subo as escaleiras do escenario e doume conta que sen eles nunca sería posible este recoñecido galardón.

Non, as palabras que saen da miña boca son mentira… Isto meréceo a miña familia por deixarme ir á escola de pequeno, ao meu colexio e aos representantes do meu país que o deixaron construír, aos meus profesores…

E se non fose por vós, os meus queridos amigos… por me ensinar a sumar, a restar, a escribir, a ler, a CONVIVIR… “Quería dedicar este premio aos meus ídolos, á xente que me fixo ser o que son…Aos da ONG Manos Unidas, Entreculturas e sobre todo a aquelas persoas que fixeron este sono posible. Son Ghaita Sambuco e en breves intres subirei a un estrado para recoller o premio Nóbel e dedícovolo a todos vós.

A pesar de recibir este premio síntome triste de saber que na miña vila, na beira do lago Chad, a xente non ten aínda acceso á educación e viven na ignorancia, quero tamén dicirvos que o meu soño é chegar a ver un auténtico Nova York en África, un modelo de desenvolvemento, progreso e convivencia.

21:30 Xa está, xa está dito… pero agora quédame pendente facer o soño de moitos outros realidade.

76 | Abre un libro

Abre o mundo | 77

Ignacio Rivera Rodero é oriundo das terras andaluzas. No seu escrito compara a dureza das tarefas escolares coa intensidade laboral que sofren os pequenos que teñen que traballar para axudar a sobrevivir ás súas familias. Como a calquera rapaz da súa idade non lle gusta a escola, pero comprende que sen ela o mundo entra en caos.

Alejandro Arndt Jack ten familia en varios países europeos. Para él a escola é un instrumento necesario para poder rematar co traballo infantil e para poder mellorar a calidade de vida de moitas poblacións.

Soy un niño de 14 años que, como a casi cualquier niño o niña, no le gusta el Moitas veces vemos o colexio como algo que é un rollo. Esta forma de ollar cara a escola só acontece nos países desenvolvidos, porque nunca vivimos a experiencia do protagonista que temos a continuación: Cada mañá, sobre as 6:00, Kali esperta non para estudar, senón para traballar.

Vese nesta situación porque tampouco os seus país puideron recibir unha educación, Kali traballa arreo pero non ten quen lle aprenda gran cousa e non poderá ir ao colexio, pois a escola máis próxima atópase a máis de 300 quilómetros. O seu futuro será o mesmo que o dos seus pais.

Ten seis irmáns e cada un ten asignada unha tarefa: cultivar, coidar o gando, ir por auga, separar e preparar as sementes, cortar leña e cociñar. Ademais teñen ao seu cargo á súa enferma avoa dende hai case dous anos, cunha doenza contra a que pouco poden facer porque non teñen menciñas.

O caso de Kali e da súa familia non é único, todo o contrario, é un problema xeral en África e en moitas rexións de América Latina e Asia. Achegando a educación, construíndo escolas nesas áreas esa realidade sería moi distinta. Querémosvos convidar dende aquí a colaborar con as ONG que traballan a prol da Educación no mundo. Lembrade que nun día non se pode cambiar un deserto, pero sempre podemos comezar facendo un oasis.

colegio, pero cuando me pongo a pensar sólo un poco, me pregunto qué haría yo de mayor sin la escuela… Actualmente, en nuestro mundo, para cualquier trabajo se exigen conocimientos.

También me paro a pensar en los niños y niñas que no pueden ir al colegio, porque no lo pueden pagar, porque su familia necesita de sus brazos para el trabajo o porque, simplemente, no hay escuelas cerca.

Cualquiera de nosotros ante una situación así cambiaríamos nuestro modo de ver la educación y gritaríamos al mundo que ¡¡¡nos gusta ir al colegio!!!! Porque si comparamos las largas y tediosas horas de clase con los trabajos físicos que tienen que sufrir los niños del Sur, los niños del Tercer Mundo, llegaríamos a la conclusión de que ir al colegio es más sencillo, menos complejo. Con esto no quiero decir que estudiar no sea duro, pero comparado con esos trabajos, no es nada.

Yo seguiré diciendo que no me gusta el colegio, aunque en el fondo sé que sin él, no llegaré a ser nada en la vida.

Hay algo más que nos enseñan padres y profesores, y que va más allá de los libros.

La convivencia, los valores humanos, esa otra educación que nos enseña a ser honrados, a compartir, a disfrutar de la compañía de tus amigos, a prestarles ayuda y a vivir en sociedad.

Por todo ello hoy puede ser un buen día para manifestar que sin nuestros padres y sin nuestros profesores poco podríamos hacer en la vida.

78 | Abre un libro

Abre o mundo | 79

Clara Caínzos Lorenzo aborda no seu relato o problema do fracaso escolar e alenta aos que se afastan do sistema educativo a que volten á escola.

A falta de formación impide a moitos rapaces acceder ao mercado laboral e algúns rematan caendo nas drogas. Por iso, nunca dubidedes de voltar á escola: “Máis vale tarde que nunca”, recoméndanos Clara.

Había unha vez un neno ao que chamaban Pablo e vivía en París. Tiña doce anos e non se decataba das cousas que pasaban no mundo porque tiña o seu propio no que reinaban os videoxogos, a televisión e o ordenador. Pablo odiaba ir á escola, estaba farto dos profesores e de estudar. Todos os día erguíase medio durmido e almorzaba e vestíase cos ollos case pechados.

Estaba tan canso de escoitar aqueles mestres que falaban en chinés, quizais falasen en francés pero a el soáballe a chinés. Por iso, en lugar de atender falaba constantemente e distraíase con calquera cousa. Así, ano tras ano, foi deixando de estudar e ao cumprir os dezaseis foise da escola abandonando os estudos e decidindo que o máis importante eran as festas e as drogas. Sen se decatar, paseniñamente, Pablo deixou de ser quen era.

Un día, despois dunha noite de tolemia, achegóuselle unha rapaz e díxolle: – Eiii!!! Sabes quen son? Non te lembras de min?

– De que me estas a falar? –contestoulle Pablo.

– Son Claudia, a que ía contigo a clase no instituto.

– Xa sei, xa sei… e ti que queres de min? –replicou con malas formas.

– Nada home, só quería ver se precisas algo, como estás tirado no chan nese estado.

– Pois xa ves. Eu decidín que esta sexa a miña vida.

– Pero home, porque deixaches o instituto? Co importante que é poder ter uns estudos, aínda que tan só sexan os máis básicos!!!

80 |

Abre un libro

O interese de Claudia abrandoulle o carácter e ao vela alí ao seu carón lembrou os días da escola, nos que xogaba e compartía tantas cousas cos seus compañeiros, nos que non precisaba nada máis que a súa compaña para ser e sentirse feliz…

Agora todo era distinto, tan só a bebida ou a droga parecían outorgarlle anacos de felicidade, pero esa ledicia duraba tan só un intre. Logo ao espertar, a realidade da súa soidade, a tristeza e a desazón apoderábanse del…

– Non creas que non me dou conta –dixo Pablo– sei que cometín un erro, pero agora xa é tarde, estou enfermo e son simplemente un “drogata” que mesmo rouba aos seus antigos amigos para poder picarse. Ninguén me quere xa e realmente para nada sirvo.

– Non digas iso –consolouno Claudia. Eu axudareite.

Ergueuno e levouno á súa casa. Alí tiña información sobre un centro de desintoxicación. Os trámites foron duros pero máis dura foi a súa curación logo da cal Pablo retornou aos estudos.

– Agora doume de conta do importante que é a escola. Di a miúdo Pablo aos que lle preguntan como lle vai. E é que nas aulas ademais de inglés e matemáticas, aprendemos a nos protexer dos perigos que nos escudriñan na nosa sociedade, e aprendemos tamén, que cando algún de nós cae, os demais temos que estar alí para tender unha man e axudar a voltar a camiñar.

Abre o mundo | 81

Sabela Barros Rodríguez tráenos a estas páxinas a historia de Xaime, un alumno de primaria que non mostraba moito interese polos estudos. O pequeno, no entanto, vai sentirse conmovido ante unhas imaxes que lle amosara a súa mestra.

Blanca de la Puente Beceiro presenta un xogo moi sinxelo. O xogo do branco ou do negro. Dúas maneiras ben diferentes de ver a vida e de aproveitar ou non as oportunidades que se nos dan. Atentos ao seu traballo que titulou “Dous puntos de vista” e pensade, cal escolleriades vos?

Había unha vez un neno chamado Xaime que se portaba moi mal na escola. Un día estivera ata moi tarde vendo a tele e a mañá seguinte durmiuse no medio da clase de lingua e a profesora castigouno a quedar no colexio á saída.

Cando chegou a hora, Xaime agardou á mestra de lingua na porta da aula.

Agardaba que aparecese furiosa e disposta a botarlle unha boa reprimenda.

A mestra apareceu co rostro serio, pero non lle dixo máis que: – Xaime, ven comigo, imos á sala do vídeo.

– A sala do vídeo? Estrañouse Xaime.

E non dubidou en lle preguntar: – Pero profe, que facemos aquí?

– Imos ver unha película –respostoulle con voz seria.

– Unha película? –exclamou Xaime un tanto incrédulo– Pois vaia un castigo!!!

A profesora mirou a Xaime e volveuse para prender o aparato mentres dicía: –Non é un castigo propiamente dito –dixo cando xa lograra acender o video– só quero que caias na conta do mal que fixeches.

Por fin pulsou o play e comezou a verse unha curtametraxe duns dez minutos.

Cando rematou, a cara do pequeno Xaime deulle a entender á profesora que o rapaz comprendera perfectamente a lección que ela quixera aprenderlle.

Querido diario: Como fago rutinariamente vou contarche o que fixen hoxe aínda que realmente non é moi distinto ao de onte. Fun ao colexio con este horrible uniforme que me queda tan longo. E alí estiven soportando as clases de matemáticas, lingua, as horribles leccións de historia, os soporíferos temas de naturais, practicando manualidades en tecnoloxía, falando inglés e rezándolle a Deus que rematara dunha vez a clase de relixión. Para colmo de males, anunciáronnos que mañá teremos unha desas visitas culturais que tanto aburren.

Non puiden nin ir comprar, nin estar cos amigos porque tiven que estudar, estudar e estudar…

NON PODO MÁIS!!!! Quero que cheguen xa as vacacións e o calorrrrr!!!!

Querido diario:

– Viches, Xaime?

– Si –contestou él rapidamente.

Hoxe paseino xenial! Paseino aínda mellor que onte. Fun ao colexio a mesma hora de sempre co meu uniforme (saia, camisa, xersei…), e aínda que non me gusta, dáme igual porque é cómodo e diso se trata.

Aquelas imaxes sobre a falta de escolas en África lograr abrandar o corazón do picariño. Aqueles rapaces percorrían diariamente quilómetros e quilómetros para ir á escola. El era un afortunado por tela tan preto. Xaime non tardou en se desculpar.

As clases comezaron con matemáticas, repasando todo o que demos xa dos polígonos. Tamén tivemos lingua, sociais, tecnoloxía, inglés e relixión. Cada vez temos máis horas de clase, pero tanto ten, porque realmente pasámolo moi ben.

– Sinto terme durmido na clase señorita –dixo tímida e avergoñadamente.

– Non pasa nada –contestou a mestra– pero tesme que prometer que non volverá acontecer.

– Prométocho, profe!!!! –dixo Xaime entusiasmado.

E así o fixo. Dende entón, Xaime sempre chegou cedo a clase, con todos os deberes feitos e sobre todo con moita alegría e enerxía.

82 | Abre un libro

Teño que preparar o da excursión de mañá. Van ser moitas horas de viaxe en bus, pero será xenial, coma sempre. Xa terei tempo de descansar a fin de semana e de ir de troula cos amigos!!!!

Existen dúas formas de ver a vida, e de aproveitar as oportunidades que se che ofrecen.

– Se a ves negativamente, serás un infeliz refunfuñón.

– Se a ves positivamente, gozarás moito máis.

Abre o mundo | 83

Pepe Ínsua é un estudante de 2º da ESO que en moitas ocasións abúrrese unha barbaridade na clase.

No entanto é capaz de entender o valor da escola e iso que el nunca viaxou a África como fai o protagonista da súa historia.

Unha vez houbo un neno chamado Pedro que vivía en Ferrol.

Pedro estaba en 4º de educación primaria no Colexio Cristo Rei. Pedro non quería ir á escola porque se aburría moitíííííííííííísimo e ademais non lle gustaba madrugar.

Un día de verán, os pais de Pedro déronlle unha gran sorpresa: ían ir de vacacións a África. Pedro estaba entusiasmado. Cando despegou o avión Pedro imaxinaba que en África atoparía unha morea de ríos limpos, milleiros de animais entre as montañas e seguro que faría centos de amigos entre os rapaces das escolas que atoparía no seu camiño.

A viaxe foi moi longa e por momentos Pedro aburríase. Pero finalmente chegaron ao centro do continente africano. O aeroporto parecía mais ben un almacén destartalado e o rapaz asustouse un pouco ante a fraxilidade daquela construción e ante o resplandecer dos brancos ollos daqueles homes e mulleres de tez tan escura que vestían roupas moi sinxelas. Os seus pais trataron de tranquilizalo e dixéronlle que axiña chegaría un taxi para levalos ao hotel. A Pedro entón alumeóuselle a faciana. Non quedaba nada para chegar a aquel hotel de catro estrelas. Guau!!! Nin él nin ningún dos seus amigos estiveran nunca nun hotel con tantas estrelas.

O taxi chegou e Pedro non podía crer que aquel conxunto de ferros vellos fosen capaces de rodar sobre uns pneumáticos vellos e cheos de parches. O resto dos coches que circulaban por unha estrada de terra chea de buracos, non tiñan dende logo un aspecto mellor. Ao lonxe, detrás dunhas árbores aparecía a silueta do hotel que resultou ser un edificio vello e sucio. Non había luxos, nin riquezas, tan só unhas sinxelas camas con mosquiteiras que os mozos do hotel ensinaban como se fosen un invento revolucionario.

84 | Abre un libro

O seu pai explicoulle que aquela tea supoñía para eles unha protección contra os insectos que transmitían enfermidades coma a malaria, ou a enfermidade do sono, uns males que causaban moitos mortos naquel lugar. Pedro non durmiu moi ben aquela noite. A súa cama parecíalle incómoda e estaba nervioso por se algún daqueles insectos asasinos traspasaba a barreira da mosquiteira. Pensaba e pensaba como sería a vida dos rapaces da súa idade naquela pobre cidade. Quizáis mañá podería entrar nunha escola na hora do recreo e xogar con eles. Entón preguntaríalles todas as súas dúbidas.

Amenceu, e toda a familia saíu a rúa para ollar con calma aquel mundo que se abría ante eles. A imaxe era a mesma do día anterior, pero algo cambiou. Pedro comezou a mirar a xente que camiñaba polas rúas sucias, e descubriu que sorrían a pesar de levar grandes cargas sobre os seus ombreiros, a pesar de vestir roupas inxenuas. Entre a aquel xentío había moitos nenos que traballaban nas rúas, de recadeiros, limpabotas, transportando materiais, vendendo comida… Pero entón, cando ían a escola? Un traballador do hotel respondeulle. Eran moi poucas as escolas que había naquela cidade e moi poucos os nenos que acudían a clase. O país era pobre e os políticos crían que había problemas máis urxente que resolver que construír escolas.

De súpeto Pedro sentiuse mal ao comprender que aquilo que el desprezaba tanto seguramente sería o maior soño dos rapaces africanos. Cantas veces lle preguntaran a el na escola que quería facer de maior? Agora xa o tiña claro.

Estudaría, formaríase e logo voltaría a África para convencer os políticos da importancia da educación e para construír escolas que permitisen a aqueles nenos ser tan felices como fora el sempre, aínda que ás veces non se decatara da ledicia que o rodeaba.

Abre o mundo | 85

Fernando Día Pache vai directo ao asunto. En tan só dous parágrafos é quen de expor os inxustos contrastes que, no tema educativo, existen no mundo. Para Fernando a escola é algo imprescindible que deben ter todos os nenos e nenas porque sen ela non hai progreso.

Marta Lago fai que ao buzón da casa de Poquetata, un rapaz africano, chegue unha carta procedente dun rapaz europeo. Cando o africano le aquelas letras non entende nada, e non é porque non coñecera as palabras ou a linguaxe, é porque non entende nin comparte as protestas que alí aparecen.

Querido ou Querida “alguén” de África: Infantil, primaria, ESO, bacharelato… Diferentes etapas da nosa vida que nos van marcando… amigos, compañeiros, profesores… distintas persoas que nos van cambiando, axudando a medrar ao longo da nosa etapa escolar.

Este período é crucial para a nosa vida e pode dotarnos de moitos recursos para poder atopar traballo, para contribuír a manter a nosa sociedade do benestar.

Ola! Chámome Pedro e son simplemente un neno normal. Vou ao colexio cada día como a maioría dos nenos da miña cidade. A escola non me gusta por moito que os maiores nos digan que é bo, e que é a nosa obriga… pero como pode ser bo pasar tantas horas nun lugar onde o único que che dan son tarefas para facer na casa?

Asinado: Pedro

Pero por desgraza, a riqueza mundial está moi mal repartida e a consecuencia inmediata é a existencia de moitos países que viven na máis extrema das pobrezas.

Os seus nenos non poden ir á escola, aló non hai recursos suficientes para crear infraestruturas, non hai profesores capaces de ensinar nin lugares onde poder facelo. O tempo vai pasando, e cada día que transcorre é un día perdido na loita contra a pobreza mundial. Mentres sigan faltando escolas seguirá habendo miseria no mundo. Mentres non lles deamos aos países do Sur a oportunidade de formarse, estaremos condenándoos ao subdesenvolvemento, ao traballo infantil, á loita diaria pola supervivencia… Dotalos de escolas é axudalos a crear un camiño de futuro no que eles mesmos poidan evolucionar e poidan pasar da sociedade da fame, a unha sociedade coma a nosa baseada no benestar.

86 | Abre un libro

Poquetata leu a carta outra vez máis, pero por máis que a lía non lograba estar de acordo co que poñía.

A el parecíalle que o colexio era máis divertido que ir traballar á fábrica. Sabíao ben. Poquetata era o único dos seus cinco irmáns que puido deixar de traballar para ir á escola. Era un sacrificio moi grande para toda a familia e non sería el quen os defraudase.

Poquetata, coa carta de Pedro na man, preguntábase porque aquel rapaz europeo non sentía o mesmo orgullo e agradecemento que el por poder aprender. E sentiu mágoa por eles, por Pedro e por todos os demais rapaces que non sabían apreciar o que tiñan, mágoa de que non fosen tan felices coma el.

Abre o mundo | 87

Daniel Blanco lémbranos a cantidade de cousas que temos nas nosas escolas, pero o mellor da súa reflexión e facernos pensar non no que temos, senón naquilo do que carecemos.

Julia Prieto Rubio ten dúbidas sobre se realmente os rapaces detestamos tanto a escola. É posible que o digamos por rutina ou por non contradicir aos compañeiros? Teriamos o mesmo número de amigos se non estivésemos estudando? Hai moitas máis incógnitas que se resolven no relato desta alumna do colexio Xesús Mestre de Ferrol.

Para nós, ir ao colexio parécenos un aburrimento e unha perda de tempo, pero

Buuffffff!!!! Hoxe é luns outra vez!!! Ódioos!!! Sobre todo porque temos clase coa

outros nenos do Terceiro Mundo están interesados no colexio e na educación aínda que ás veces élles imposible acudir ao colexio ou teñen que percorrer distancias inimaxinables e cruzar lugares perigosos para poder facelo.

señorita Freixeiro que nos fai a vida imposible a todos!!!

Todas as mañás érgome, tomo unha ducha e almorzo para marchar á escola e chegar tarde, coma sempre. Alí temos que estar moi atentos por se vén o profesor que non nos vexa facer trasnadas.

Noutras ocasións hai etnias que ao non estar ben integradas non levan os seus fillos á escola, aínda que a ensinanza sexa gratuíta ou aínda que teñan o colexio diante da casa. Hai casos nos que os pais prefiren ensinarlles aos seus fillos leccións de delincuencia, mendicidade e roubo, porque pensan que a vida sen traballo é máis doada.

Ás nove e media empeza a tortura. Seis horas escoitando os profes dicir tantas cousas, corrixindo exercicios, saíndo ao encerado, e mentres eu no único no que estou pensando é na hora do recreo onde xogo con Pedriño e con Pabliño.

A historia de calquera de nós é unha historia semellante, é a historia de calquera mozo que odia o colexio porque lle aburre, cánsalle e non remata de entender que vai precisar meter todas aquelas leccións no coco para poder ter mañá un bo emprego. Pero se teño trece anos!!!! De que traballo me estás a falar?

E aínda así odio a escola pero ben sei que é importante e papá sempre di que se quero chegar a ser un gran home de negocios coma el teño que estudar moito. Ás dúas da tarde volvemos á casa coma feras famentas ás que non lles desen bocado en tres días.

Non o entendemos porque nunca tivemos que traballar, nunca tivemos máis responsabilidade que facer as nosas tarefas e xamáis nos faltou a comida ou a roupa. Pero imaxinemos que a nosa vida non fose así. Que tivesemos que saír cada amencer a recoller chatarra, ou a unha fábrica de ladrillos, ou a unha mina a cambio dun par de moedas que xunto coas que gañasen os nosos irmáns e pais servisen tan só para comprar un pouco de pan e algo de carne. Parece que ante ese panorama a escola empeza a parecer un lugar paradisíaco…

Pola tarde dedícome a facer os deberes e se podo, baixo dar unha volta cos meus amigos… Á hora de ir á cama, o primeiro que penso é o ben que o pasei ese serán e despois enfádome porque mañá hai que volver á escola.

E, que ollos se lles porían aos rapaces africanos que puidesen entrar nalgunha das nosas escolas, coas súas recias paredes, co seu mobiliario, os seus aseos, os ordenadores, as pistas deportivas, e tantas outras cousas… Eles non teñen nada diso, pero teñen algo que nós perdemos, a ilusión por aprender, por loitar, por mellorar a súa vida a dos seus.

88 | Abre un libro

Ás veces penso que a miña protesta é xa unha rutina e que realmente nin a min nin aos meus amigos nos amola tanto ter que ir. Ao fin e ao cabo aló estamos xuntos, rímonos, axudámonos e compartimos unha morea de cousas. E alégrame saber que así vai seguir sendo e que mañá aínda que esteamos xa a traballar, poderemos seguir contando coa axuda dos compañeiros, co seu consolo e a súa sabedoría para resolver os problemas que nós non podamos ou non saibamos arranxar.

Oxalá no resto do planeta tivesen esta sorte e pudisen ir a escola, e pudisen ter unha morea de mestres e profesores que lles ensinasen a buscar oportunidades para mellorar, para convivir, para axudarse. Daquela conseguiríamos unha auténtica equidade entre os pobos e un mundo no que a palabra solidariedade fose moito máis que unha palabra.

Abre o mundo | 89

A alfabetización OPORTUNIDADES: De ser máis completo como persoa.

AMOR: Xa que os escritores puideron describilo de mil formas maravillosas.

PERSOA: Humanízanos.

BENESTAR: A alfabetización é necesaria para conseguir o estado do propio ben.

QUERER: Axúdanos a atopar o que queremos ser.

CULTURA: É o camiño necesario para acceder a ela.

RESPECTO: Facilítanos coñecer aos demais e a nós mesmos, por iso, a respetalos e desenvolver a nosa autoestima.

DEREITOS: Facilítanos o noso coñecemento.

ESPERANZA: Para poder conseguir o que queremos.

SABER: Por medio dela adquirímolo e non ten límites.

TOLERANCIA: Móstranos a nosa experiencia e fainos máis comprensivos.

FANTASÍA: Quen non a plasmou nun verso, unha carta, unha redación, un conto…?

VALORAR: O mundo, as persoas, os valores…

GOZAR: Porque ler é un pracer.

X = 10, en números romanos é un dez, e hai máis de 10.000 razóns para que os políticos cumpran as súas responsabilidades de promover a alfabetización.

HABILIDADES: Grazas á alfabetización as persoas poderán desenrolar as súas calidades e ser o que desexan.

INFORMACIÓN: É necesaria para vivir, tomar decisións, saber onde estás e quen eres.

ZAPATERO: Sr. Rodríguez Zapatero, Sr. Rajoy e demais políticos deste país, pedímoslles que cumpran os compromisos adquiridos en Dakar sobre a adquisición da alfabetización mundial e da educación de calidade para todos e todas.

XULGAR: Dános criterio sobre o ben e o mal.

QUILO: Coñecemos as medidas, pesos, proporcións…

LIBERDADE: Quen pode ser libre sen coñecer as posibilidades que ofrece realidade que o rodea?

IES Elviña A Coruña

MUNDO: É unha xanela aberta que nos permite coñecelo e saber vivir nel.

NECESARIA: Para desenvolver a nosa intelixencia e personalidade.

90 | Abre un libro

Abre o mundo | 91

Malumba La escritora de Cartas Hola, soy una señora que me dedico a escribir cartas, no mías, sino de la gente que es analfabeta y no sabe escribirlas.

Tengo un pequeño tenderete en la estación de tren de Río de Janeiro. A veces, me resulta violento este trabajo porque a la gente le puede sentar mal que yo tenga que escuchar sus vidas.

Hoy, por ejemplo, he tenido que escribir una carta de una señora que le enviaba a su hermano, en la que le decía que su madre había muerto; también la de un chico en la que le decía a su novia que quería separarse de ella.

Pero no todo son malas noticias, como la de una chica que le decía a su marido que estaba embarazada, a la de una joven que le contaba a su madre que se iba a casar y estaba muy feliz.

En esta mesa he escuchado de todo: nacimientos, muertes, casamientos, separaciones, incendios, problemas económicos… pero nunca he escrito una carta tan bonita como la de un joven a su novia, en la que le contaba que se quería casar con ella pero que se tenía que ir a la guerra.

La verdad es que disfruto mucho con este trabajo y estoy aquí aunque nieve, truene o haga calor.

Me encantaría que todos los que me hicieron sus encargos pudiesen disfrutar de este privilegio, que es poder leer y escribir.

A pobre Malumba, tiña que camiñar, trinta e dous quilómetros, para poder estudar.

Non tiñan diñeiro, nin material escolar. non tiña auga nin tampouco fogar.

Vivía na rúa cos seus irmáns e non podían nin lavar as mans.

Estaban no vertedoiro todo o día sen parar buscando comida para almorzar.

Un día o seu irmán deulles unha sorpresa el atopara unha milanesa.

Un día chegou unha ONG deulles fogar roupa e para comer.

IES Elviña A Coruña

Todos ledos, riron e brincaron, e así eles a pobreza afrontaron.

Compañía de María Santiago de Compostela (A Coruña)

92 | Abre un libro

Abre o mundo | 93

Xente non tan miĂşda

Asociación de Mulleres Progresistas Son de San Pedro de Sárdoma, de nome Eduarda Vilas Rodríguez. Coñécenme por Dita.

Vou a clases de alfabetización. Son a máis antiga da clase, e vou con ilusión.

Facemos matemáticas e problemas. Escribimos ditados. Temos compañeirismo e pasamos ben o tempo. Contamos algunha experiencia que tivemos no pasado.

Celebramos fin de curso e algún aniversario.

Cantamos vilancicos e fixemos teatro, grazas a Mulleres Progresistas e ao Concello podemos estudar, póñennos profesora e dannos material. A ver se nos alegran un pouquiño máis facendo unha festa para nos xuntar.

Asociación de Mulleres Progresistas Vigo (Pontevedra)

96 | Abre un libro

Abre o mundo | 97

Guerrera Sucedió hace un par de meses, en la mañana de un mustio y helador día de otoño.

A una hora temprana y todavía oscura, Pilar, profesora en un instituto del barrio de Guinardó, en Barcelona, llegó a su trabajo e intentó entrar con su coche al aparcamiento del centro. Delante de la puerta corredera había una anciana. "¿Trabaja usted aquí?", preguntó la mujer. La profesora contestó que sí, y entonces la señora aguardó a que aparcara. Luego se acercó a Pilar y le dijo tímidamente lo que estaba buscando: "He venido a la escuela porque me gustaría aprender a escribir". Llevaba desde las ocho de la mañana pegada a la puerta a la espera de poder hablar con alguien.

La mujer tiene 82 años, se llama Mari y reside en un hogar tutelado para ancianos.

Ahora Pilar va a su casa cuando puede y le da clases. A ella y a otras dos amigas de su edad que se han sumado. No sé nada de la vida de Mari, pero me imagino que no ha debido de ser nada fácil. Ninguna vida lo es, pero si llegas a los 82 años sin saber escribir, y probablemente leyendo fatal, entonces es que has sido especialmente pobre, especialmente marginada y desposeída, porque el primer derecho y la primera riqueza es la cultura. En el mundo hay 770 millones de analfabetos, que es cerca del 9% de la población, y el 64% de ellos son mujeres.Y en esta España tan supuestamente rica y ultramoderna tenemos 850.000 iletrados (un 2,3%), y la desproporción entre sexos es aquí todavía un poco mayor. Lo que quiere decir que por cada hombre hay dos mujeres y pico. Una de ellas, la muy guerrera Mari, que en el invierno de su vida decidió lanzarse a la calle una mañana oscura en busca de una escuela en donde la enseñaran. Cuántas veces habrá soñado con poder aprender.Y cuánta fuerza y cuánta inteligencia hay que tener para perseguir ese sueño hasta cumplirlo.

Letras chinas Yo tengo un amigo que se hizo tatuar unas letras chinas en el brazo.

Le dijeron que allí ponía LIBERTAD. Y él se fía.

Alguna vez le he preguntado que pasaría si no fuera cierto, si allí pusiera otra cosa, y me contestó que qué más da, que tampoco es un contrato. Por un momento esa frase quedó rondando en mi cabeza.

Y pensé en la cantidad de contratos en “chino” que hay para mucha gente.

Ana Miranda del Campo Estudante de Educación Social Universidade de Santiago de Compostela

Rosa Montero Escritora Artículo publicado en El País (2 xaneiro 2009)

98 | Abre un libro

Abre o mundo | 99

A importancia de saber ler e escribir

A lectura implica a participación activa da mente e contribúe ao desenvolvemento da imaxinación, a creatividade, enriquece o vocabulario coa expresión oral e escrita. Axuda a comprender mellor o mundo e a nós mesmos, facilita as relacións interpersoais, o seu desenvolvemento afectivo, moral e espiritual e en consecuencia, a capacidade para construír un mundo mais xusto e máis humano.

Carta da Semana "Porque era pobre non puiden ir á escola, e porque non fun á escola non puiden ler un libro... Porque non aprendín a ler non puiden asinar papeis, e porque non tiña papeis non puiden encontrar un traballo... Porque non achei un traballo non puiden dar de comer aos meus fillos, e porque se morrían de fame non tiven máis remedio que vender o meu corpo... E porque eles tiñan diñeiro, estudos, traballo e papeis en regra puideron, nesta ocasión non fixo falta a miña sinatura, comprar o meu corpo..."

José María Escudero (O País Semanal, 23/03/09)

Se sabemos os efectos que ten saber ler e escribir como é posible que sexamos capaces de permitir que existan tantas persoas no mundo sen poder facelo? Que tipo de sociedade nega estes beneficios a moitos dos seus membros?

Hai máis de vinte anos xurdiu na miña mente a preocupación de darlle á sociedade na que vivo algo que axudase aos máis necesitados. Son mestra e pensei que a miña achega podería ser algunha actividade relacionada co ensino. Camiñando por unha das rúas da cidade vin nun terceiro piso dunha casa un letreiro que dicía: "Asociación de Mulleres Progresistas". Supuxen que toda asociación se fai para axudar á sociedade en determinados ámbitos. Neste caso a mulleres. Subín as escaleiras e ao entrar preguntáronme que necesitaba. Respondín que non necesitaba nada afortunadamente, que quería e participar e achegar o que puidese.

E así puiden axudar na creación dunha organización de alfabetización de mulleres adultas que leva funcionando no concello de Vigo dende hai vinte anos. Elaboramos un proxecto educativo, buscamos as profesoras para impartir as clases en distintas asociacións de veciños e conseguimos axudas económicas para cubrir os gastos.

A breve carta que inicia este texto informa amplamente da necesidade de saber ler e escribir así como o dereito que todo ser humano ten á educación. Informa tamén das consecuencias de non saber facelo.

Ler é necesario para vivir nunha sociedade que comunica a través da escritura o nome das rúas, das tendas, dos bancos, os anuncios, os sinais, etc. Necesitamos ler para obter unha información precisa: a busca dun número de teléfono, a consulta do xornal para encontrar en que cine, a que hora se proxecta a película, para decatarnos dunha noticia, a consulta dun dicionario, nunha enciclopedia, en Internet, para saber, para viaxar, para ler…

A lectura é o camiño cara ao coñecemento e a liberdade. Ela permítenos viaxar polos camiños do tempo e do espazo, e coñecer a vida, o ambiente, os costumes, o pensamento e as creacións dos grandes homes e mulleres que fixeron e fan a historia.

100 | Abre un libro

Pasado xa todo este tempo tiven a satisfacción no mes de xaneiro deste ano 2009, de entregar máis de 160 diplomas de asistencia ás clases de alfabetización, ás cales tamén van algúns homes. Son, en xeral, persoas maiores. A súa satisfacción e felicidade é visible e o seu agradecemento inmenso. É o mellor regalo que lles deu a vida aínda que tardou en chegar. "Abre un libro, Abre o mundo".

Laura López Atrio Concelleira de Educación Concello de Vigo

Abre o mundo | 101

Federico Mayor Zaragoza Todo su pueblo era palabra. Todo su pasado estaba en la voz. Nadie más que él sabía la fuerza del lenguaje. Lo que debía saber, lo que hicieron sus antepasados, los nombres de las cosas, la forma de orientarse o de reconocer las hierbas buenas y las malas... todo era verbo, todo se contenía y conservaba y transmitía oralmente.

Toda referencia estaba tan solo en la memoria. Él lo sabía y procuraba recordar cuanto escuchaba contar a los ancianos que desgranaban sus recuerdos para que los demás los retuvieran, o a los viajeros llegados al poblado que referían las costumbres de otros países...

"Cuando creas que ya no puedes resistir más, respira hondo y sigue cavando hasta terminar, hasta que sientas que te has impuesto sobre la dureza de la tierra y el rigor del sol del medio día", le recomendaba su abuelo, al que tanto quería y admiraba. Un día le dijo: "También nosotros deberíamos poder encerrar nuestras palabras en signos y guardar todo lo que retenemos, sabemos y pensamos en los anaqueles de nuestras casas, para que lo conozcan los hijos de nuestros hijos, para que podamos hacer llegar de forma perenne nuestro mensaje, como practican desde tiempo inmemorial otras culturas". Se le quedó grabado para siempre: ¡poder comunicarse con los demás sin estar cerca en el espacio o en el tiempo, poder transmitir a multitudes lo que él se esforzaba en acumular para unos cuantos!

Pasados algunos años, ya en la capital, elaboró el abecedario, la caligrafía y la gramática de su lengua, sobre la base de las normas y rasgos propios de la escritura de la nación colonizadora. Más adelante conoció países en los que las palabras se plasmaban en ideogramas, en caracteres que evocaban lo que pretenden representar. Miles de formas que recogían en sus trazos no sólo la palabra, sino su acento, su vigor, su movimiento o su fuerza.

102 | Abre un libro

El pasado de grandes civilizaciones llegaba hasta nuestros días vigoroso, como recién hecho, caudaloso. El futuro de su civilización, cuyo eco tenue no reflejaba ni su antigüedad ni su grandeza, se asentaría en la escritura. El futuro de su pueblo, como el de los otros pueblos, radicaba en el libro. En los libros que hubiera en las estanterías y repisas de las casas, en las bibliotecas y en las escuelas. Con la escritura, había abierto la besana más fructífera y esencial para el porvenir de su tierra, de los suyos.

El porvenir en paz del mundo –siguió pensando– se alcanzará cuando en todas las casas de todos los pueblos haya librerías repletas de mensajes de solidaridad humana, de justicia, de libertad. Él sabía que la libertad, la justicia y la paz se fundamentaban en último término, en la formación personal, en la educación de los ciudadanos, en la cultura de los pueblos. Sabía, con más motivos que otras muchas personas de su misma edad, que la ignorancia es la mayor pobreza.

Aumentar el número de libros y, sobre todo, de lectores, constituía una forma eficaz de luchar contra el hambre, la injusticia y la guerra.

La cultura es fuente de libertad y la libertad es el único pórtico de todo lo que concierne a la dignidad humana. Sólo la libertad conduce a la equidad, a la justicia, a la solidaridad. Por ello, es necesario que la cultura no sea un privilegio de grupos reducidos albergados en los santuarios del saber, sino que alcance a todos los ciudadanos. Porque, entre otras cosas, la creatividad y la originalidad nacen y terminan en el pueblo, en cada persona.

Federico Mayor Zaragoza Ex director da UNESCO.

Abre o mundo | 103

Se non sei escribir o meu nome en que lugar me recoñecerán.

Se non coñezo as letras do enderezo dos meus soños a que lento devalo me levarán os meus pasos.

Se non avisto os límites como borrarei as fronteiras.

Se non amo a lingua que pertence á miña aldea como recoñecerei a faciana dos meus irmáns.

Se non coñezo tamén os idiomas do traspaso como darei asinado un pacto entre estranxeiros.

Se non sei multiplicar as entregas por valores como contarei as cifras do meu futuro.

Se os códigos non respiran nun costado do meu peito con que zapatos andarei por areas movedizas.

Se non podo medir cómo haberei de ampliar.

Se non medran as sementes no leito da miña cabeza que outra clase de armas poderei eu chamar miñas.

Se non manexo os argumentos con que podo pelexar.

Se non podo ler as páxinas que me acheguen a outros mundos como aprenderei a abrazar as diferenzas.

Se non transmito a outros o valor da miña herdanza que sentido terá aboiar nesta riqueza transparente.

Se non atesouro os libros que me alumen outras vidas como será que eu poda saber vestir outras pasaxes.

Se non podo compartir os destinos visitados as leccións alcanzadas morrerán na miña boca.

Se non podo abrir os libros quen abrirán os meus ollos.

A barriga do meu espírito quen a alimentará.

Quen me fará medrar cando xa non estiren os meus ósos.

Para fuxir deste escuro quen o asideiro de luz.

Se non me acompaña o sustento que o pensamento corea quen poderá sandar os ruídos do meu espanto.

Se non almaceno as fórmulas gañadas con tanto esforzo quen calzará con zancos a miña fraxilidade.

Se non quero estudar as ecuacións que regaron outros de que torpe xeito cultivarei solucións.

Se non son quen de deletrear cada signo do meu nome en que liña do vento minguará a miña voz.

Iolanda Castaño Escritora (Decembro 2008)

104 |

Abre un libro

Un libro de aventuras A George White, alumno de sexto curso de primaria do prestixioso Trees of the Lord College de Pennsilvania, o único que lle gusta do colexio é a biblioteca. Hoxe ten nas mans A illa do tesouro. O Orientador do centro díxolle que era moi interesante.

Georginho Branco vai cando cadra á escola, por chamarlle dalgunha maneira, a ese galpón que montou entre as favelas de Bom Jesus unha ONG europea. Sabe que igual non lle serve de moito ir, pero hai uns días atopou tirado nunha esquina un libro. E comezou a ler. A illa do tesouro. Apaixonante.

George White e Georginho Branco van pasando as páxinas e a emoción medra.

Quen puidera ter unha vida de aventuras coma a de Jim Hawkins, pensa George e pensa Georginho. E seguen as aventuras. Un le na biblioteca, o outro, sobre o chan baleiro de terra da desesperanza. De certo que atoparán o cofre, pensa George; seguro que Long John Silver non é tan malo, pensa Georginho.

Dous nenos de dous lugares afastados do mundo vibran co mesmo libro lendo a mesma historia. E van pasando os días. George White, alumno de sexto curso de primaria do prestixioso Trees of the Lord College de Pennsilvania remata o libro.

A emoción bríllalle nos ollos. Georginho Branco, atónito, comproba que ao libro lle faltan as páxinas finais. Non as ten. É un libro roto. Fala co mestre da ONG. Quero saber como acaba. Quero outro exemplar e saber que lle acontece a Jim e a Long John e saber se collen ou non o cofre. Síntoo. Non temos outro exemplar.

Só hai este. Pero falta o final! Non hai outro, repite o mestre. Colle outro.

George White segue sen apreciar o colexio. Non lle gusta. Non lle importa a hípica nin a esgrima nin o xadrez nin nada do moito que lle ofrece o seu college.

Georginho Branco non sabe se volverá mañá á escola. Para que, pensa, se total nin os libros están enteiros.

Francisco Castro Escritor

Abre o mundo | 105

Enfermidade Abriu o libro, con fastío. O tempo detivéraselle naquela cama do hospital; tamén na gorxa, onde prendera facendo un nó; e agora, naquel libro que alguén deixara alí, vía igualmente o tempo detido, lacerante, a humillalo na enfermidade.

Mirou con desgana as ilustracións, nas que se vía un neno, vestido de verde.

Logo, pousouno sobre a colcha.

Ao día seguinte volveu abrilo.

De novo, mirou as ilustracións, con fastío.

E así fixo durante os días seguintes.

Collíao, ollaba con abandono algunha páxina ilustrada e pechábao.

Nunca na súa vida lera un libro.

Observando as ilustracións pretendía deixar de pensar na morte, porque nos hospitais, con rostros moi diferentes pero doadamente recoñecibles, a morte sae a pasear a cotío polos cuartos e os corredores.

Claro que ás veces, a morte non lle parecía mal negocio.

Estaba canso de loitar pola vida, da maldita miseria que sempre o acompañara.

Se cadra, os médicos comprendíano, pois estaba seguro de que se dirixían a el con benevolencia, quizais con lástima.

As ilustracións parecéronlle infantís, ridículas, demasiado ridículas.

Aínda que eran estrañas.

Claro que el tampouco estaba habituado a ver ilustracións.

Mesmo o neno que aparecía nelas era desconcertante. Ás veces abandonaba o libro durante varios días, sen abrilo.

Unha mañá, case sen querelo, leu unhas liñas.

Era a primeira vez que reparaba nas letras daquel libro.

Nunca lía.

E, tamén case sen querelo, logo de pechalo, volveu abrilo.

Retomou a última palabra que lera.

Devagar, moi devagar, case coa velocidade dun caracol, botouse a ler, intentando interpretar cada palabra, cada letra, cada riscadura.

Era como cando un sae a buscar de comer.

106 | Abre un libro

Unha vez que se sae, hai que atopar.

E, coma quen busca de comer, leu.

Non pasaron demasiados días até que rematou o libro.

Custoulle, porque non estaba afeito a ler.

Pero, de súpeto, descubriu que por primeira vez desque chegara ao hospital, na súa cabeza resoaban outras cousas, outras palabras.

As cousas do libro. As palabras do libro.

Algunhas tristes coma a súa, outras alegres.

Pero distintas.

Era coma se vivise outra vida, máis alá daqueles corredores con cheiro a morte.

Entón, comezou a ler o libro outra vez, e cando o rematou, volveuno ler.

Total, o tempo estaba detido.

Así, unha e outra vez.

E cantas máis veces o lía, máis lle gustaba; canto máis lía nel, máis lle prendía na alma.

Pouco e pouco, se sen decatar, a súa enfermidade debilitouse.

O seu ánimo fortaleceuse e sentiuse mellor.

Un par de meses despois, sandou.

Os médicos estaban abraiados.

Festexábano mentres el lía.

Preguntábanse entre eles se foran as doses axeitadas da medicación ou o tratamento de choque.

El non dicía nada.

Só sorría.

Sorría e continuaba a ler naquel libro.

Fran Alonso Escritor

Abre o mundo | 107

Escribindo o nome da paz Fun procurar a Paz, preguntarlle como quería que escribise o seu nome.Viña ela por unha corredoira descalza, a roupa chea de auga e os ollos de lume. Asañada cos que van arrincando unha a unha as letras do seu nome até tirarlle o sentido.

Pedindo a voces que escribamos o seu nome de novo. Ao ditado tomei o seu manifesto.

Escribe Paz con P de Palestina, co nome da terra esgazada por unha coitelada de cemento, do solo onde foron pisoteados os tratados internacionais, do lugar onde matan nenas e din que estaban limpando, onde arrasan hospitais co pretexto da seguridade.

Escribe Paz con P de pernas, as que non encontrou cando espertou no hospital en Gaza unha nena de dez anos da que non sabemos o nome o once de xaneiro.

Escribe Paz con P de pánico que matou a Christine, unha rapaza de catorce anos no sétimo día dos bombardeos sobre o barrio de Al-Remal, dun ataque ao corazón.

Escribe Paz con P de promesas incumpridas. A promesa do chamado, con rimbombante nome, obxectivo do milenio. A promesa, realizada polos países desenvolvidos en xuño de 2008, de aportar 22.000 millóns de dólares para reducir á metade a fame no mundo en 2015. Promesa non materializada que, como advirte Diouf leva camiño de non acadarse até 2050.

Escribe Paz con P de proporcións minguantes. Hai trinta anos a axuda á agricultura dos países ricos aos países en desenvolvemento era do dezasete por cen. En 2009 esa axuda é do tres por cen. E detrás de cada unha desas cifras hai persoas que non teñen que comer.

Escribe Paz con P de pupitre. Os pupitres dos que carecen os setenta e sete millóns de nenos que están sen escolarizar en todo o mundo. Segundo a ONU o gasto militar mundial durante tres días, uns nove mil millóns de dólares, sería abondo cada ano para acadar a educación primaria universal.

Escribe Paz con P de paludismo, que mata cada día na África subsahariana a tres mil nenos menores de cinco anos.

Escribe Paz con P de paciencia, á que se demanda aos que non poden vivir en paz, mais que non é inesgotable.

Escribe Paz con P de punto final ás frases inútiles.

Escribe Paz con P de palabra. Palabras que non sexan tomadas en van.

Escribe Paz con P de pais que perderon aos seus fillos.

Escribe Paz con P de pobres. Dos vinte e cinco mil pobres que viven nesta cidade de Santiago, segundo soubemos esta semana. Dos cinco mil que viven nesta cidade de Santiago en situación de pobreza estrema. Dos douscentos vinte millóns que viven ou malviven na África subsahariana con menos dun dólar ao día. Dos tres mil millóns que, segundo o banco mundial, viven nesas condicións no mundo.

Podes escribir Pobres con Palestina? A cantos deses pobres se podería alimentar co que custa un día de bombardeo sobre Gaza?

Escribe Paz con P de posible. Porque o noso futuro está nas nosas mans. Porque sería posible acabar coas guerras. É unha cuestión de vontade. Sería posible acabar coa fame.

Escribe Paz con P de prioridades. As prioridades que debemos mudar.

Non puiden chegar ao A. Para escribir o nome da Paz aínda nos falta moito.

Escribe Paz con P de pateras, aínda que agora se chamen caiucos. Co nome das fráxiles barcas que non poden cargar co peso de tantas esperanzas frustradas.

Escribe Paz con P de pan. O pan que a Terra pode producir. O pan que a Terra produce mais que fica acugulando os pratos do Norte mentres no Sur mil millóns de persoas sofren fame pois, segundo declarou o martes 27 de xaneiro Jacques Diouf, director xeral da FAO, durante a última década esta proporción aumentou en vez de diminuír.

108 |

Abre un libro

Marilar Aleixandre Escritora 30 xaneiro 2009

Abre o mundo | 109

De ceos, terras e chuchóns Érase que se era un Reino situado nun lugar moi alto e moi azul. O seu nome era REINO DOS CEOS. Disque reinaba nel un Rei Todopoderoso que se chamaba Deus. O Reino estaba dividido en federación aladas, habitadas por seres musicais que non facían outra cousa que cantar en loubanza do Rei. Era un coro de anxos, arcanxos, querubíns, serafíns, virtudes…, todos seres multicores coma o arco da vella. O Rei Deus dicía que eran moi feitiños.

Luzbel, xefe supremo de todas as federacións musicais, era quen mellor cantaba, e o seu porte, o seu saber estar, o seu “rendivú”, o seu maxestoso voar…, eran gratos aos ollos do Rei Deus. Pero eran máis gratos, se cadra, aos ollos do mesmo Luzbel que se miraba, remiraba, admiraba e ata relambía.

E sucedeu… Estaba o Rei Deus algo canso pois durmía pouco. E durmía pouco porque pensaba e proxectaba moito…, tanto, tanto como en crear novos seres: humanos, animais, vexetais, minerais…; crear novos espazos galácticos, novas terras e novas augas.

E o Rei chamou a Luzbel: –Luzbeliño –dixo– bótame unha á. Prepárate a facer voos extras e a servirme unha tempada a full time, porque teño dentro o verme creador…

Falou o Rei Deus desta guisa, con voz algo cansa e a Luzbel pareceulle que o Rei estaba caduco. E Luzbel comparouse con Deus, sentiuse máis todopoderoso e plantou cara: – Non te servirei! Non te servirei! Non te servirei! –cantou a tres voces.

Así nacía o primeiro golpe de Estado ou de Reino, que habería ter, co tempo, moitos imitadores.

110 | Abre un libro

E Luzbel volveu cantar –A mí la Legión!, e acudiu a todo voar unha lexión de seres multicores, e unha cabra. Pero foron moitos máis os coros musicais que ficaron fieis ao Rei Deus. E o golpe de Reino fracasou. Luzbel e os seus colegas foron expulsados do Reino Celestial e encadeados nunca lóbrega prisión chamada Inferno, chea de caldeiras ardentes, lugar asfixiante con máis de mil graos á sombra. Ás poucas horas do encerro, Luzbel e os seus colegas estaban feos, chamuscados, desafinadísimos e tiñan cornos e rabo.

Pero co tempo, en virtude dos novos dereitos penitenciarios infernais, Luzbel e os seus colegas obtiveron permiso para saír a se airear unhas horas polo día, aínda que na noite eran obrigados a durmir a pé de caldeira.

E por aí andan a voar, dando “la matraca” cos seus desafinos, no territorio dos seres humanos. Luzbel, convertido nun vampiro, conta na terra con moitos colegas e unha oligarquía de mamóns que chuchan o sangue, a suor, o salario e a vida de millóns de seres humanos.

Así as gasta esta panda de chuchóns, que acrecentan o seu exército e asestan toda caste de trincadas en forma de extorsións, asesinatos a cargo de determinados nacionalistas con retraso mental periférico, subornos, urbanizacións sen auga, pelotazos, ladrillazos, globalizacións de merda… A última falcatruada foi a construción dunha chamada Rede Piramidal, que non é outra cousa que un monumento á estafa. O seu arquitecto é un tal Bernard Madoff, un financieiro a quen definían nos medios da Bolsa de Valores coma “todo un cabaleiro”.

Non sei en qué vai parar todo isto. Pero os máis sabios entre os humanos aconsellan seguir coa Declaración Universal dos Dereitos Humanos e que o Rei Deus proveerá… Iso din os sabios, pero aquí, en materia de Dereitos Humanos, a cousa está que arde… Case, case como no Inferno.

Calo Iglesias Escritor Seminario Galego de Educación para a Paz

Abre o mundo | 111

Colores y alfabetos Hoy veo, después de mucho, el color de la voz.

El sonido de un picaflor, pintado con pluma, sobre el blanco paloma de una hoja.

Que no es de árbol, sino mas bien de gloria, hablante ser a la distancia.

Ahora siento traducir mis silencios, conocer la historia de cientos, anónimos dejadores de un testimonio.

Ya no agachare más el torso, para firmar con la palma desnuda, y las manos crudas del hacha fría.

Mi ser ahora tiene rima, y manda a través de carteros, lo que acontece en buenos días.

En las sociedades desarrolladas se dan como naturales circunstancias no existentes en múltiples países del mundo.

Disponer de alimentos, agua potable, servicios sanitarios y acceso a la educación son necesidades básicas, algo que se asume de forma totalmente natural en los países desarrollados y sin embargo en los países pobres se carece de ellos. Por eso es tan importante la labor de las diferentes administraciones y de las ONG, para impulsar la evolución de estos países menos desarrollados.

Hasta 1931 el número de analfabetos en España era muy grande, realizándose a partir de entonces campañas de alfabetización y escolarizando a la población infantil y juvenil de forma escalonada hasta llegar a la práctica desaparición del analfabetismo en nuestro país.

Es de agradecer que la campaña de alfabetización de adultos en el mundo se haga en una biblioteca, en dónde, mejor que en ningún otro sitio, se puede visualizar la importancia y trascendencia de la lectura.

Carlos González-Garcés Santiso Concelleiro de Educación Concello de A Coruña

Palabras de cambio y lucha, de resistencia a punta de pluma, y fusil cargado en ser de tintas.

Pablo Denardi Escritor

112 | Abre un libro

Abre o mundo | 113

¡Buenos días!

Mariposa hermosa o una rosa es un libro; nos permite ser furtivos o enemigos, ser amigos; lee un libro o escríbelo, dame un libro.

Historia. Con palabras el sentido pronto permanece contigo.

Con historias nos dormimos, aburrimos y vivimos.

Glauco Antonio Amigo Galán Estudante de Educación Social Universidade de Santiago de Compostela

114 |

Abre un libro

Abre o mundo | 115

Abre un libro Abre o mundo Organiza:

Colabora: