Surp Pırgiç Vakfı - Ocak / Şubat 2018 by acropolia

Abdi İpekçi Spor Salonu

E5 Çevreyolu Yedikule Surp Pırgiç Ermeni Hastanesi Vakfı

MARMARAY KAZLIÇEŞME İSTASYONU (100 metre)

Kazlıçeşme

Sahi lyol u

Taksim - Eminönü

MARMARA DENİZİ

Yedikule

Bakırköy Atatürk Airport

Surp Pırgiç Ermeni Hastanesi Vakfı ZAKİRBAŞI SOKAK NO.32 34020 KAZLIÇEŞME - İSTANBUL TEL: 0212 582 50 50 PBX FAKS 0212 547 11 21 www.surppirgic.com

NOEL BAYRAMINIZI KUTLARIZ Yedikule Surp Pırgiç Ermeni Hastanesi Vakfı Yönetim kurulu

Saygıdeğer Okurlarımız SURP PIRGİÇ ERMENİ HASTANESİ AYLIK DERGİSİ SURP PIRGİÇ ERMENİ HASTANESİ VAKFI YÖNETİM KURULU ADINA SAHİBİ

BEDROS ŞİRİNOĞLU SORUMLU YAZI İŞLERİ MÜDÜRÜ H. MAKRUHİ B. HAGOPYAN SAYFA DÜZENİ TEOMAN MAT KATKIDA BULUNANLAR MARKRİT ARSLAN NAİRA SÜZME HİLDA KARAPEKMEZ YÖNETİM YERİ Surp Pırgiç Ermeni Hastanesi Zakirbaşı Sok. No:32 - 34780 Kazlıçeşme - İstanbul 0212 582 50 50 0212 510 80 52 Faks 0212 582 69 91 Yaygın Süreli Yayındır Para İle Satılmaz

Dergimizin bu sayısında, 1997 yılından bu yana fasılalarla Surp Pırgiç Ermeni Hastanesi’nin Yönetim Kurulu’nda muhtelif alanlarda görev alan, özellikle hastanemizin kültür alanındaki hizmetlerine önemli katkılarda bulunan Arsen Yarman’ın sağlık ve meşguliyet sebeplerinden dolayı dergimizdeki görevinden ayrıldığını üzüntüyle duyuruyoruz. Arsen Yarman 1997 yılından beri dergimizin yönetiminde bulunmakta ve Yönetim Kurulumuz adına derginin muhtevasını ve görsel tasarımını belirlemekte, makaleler yazmaktaydı. Yarman, 2015 yılının Şubat ayında hastane Yönetim Kurulu’ndan istifa ettikten sonra da dergideki destek görevine devam etmiş, dergiyi renkli baskıya ve günümüz şartlarına hazırlayan değişikliklere imza atmıştı. Bu vesileyle, sorumluluk ve değerbilirlik anlayışı çerçevesinde kültür hizmetleri konusunda, Arsen Yarman’ın hastanemiz için yaptığı katkıları okurlarımıza kısaca hatırlatmayı gerekli görüyoruz: 1997 yılında, Surp Pırgiç Ermeni Hastanesi Vakfı’nın yönetmeliğine uygun olarak bağışçılara ya da hizmetleri yoluyla hastaneye katkıda bulunanlara verdiği altın, gümüş ve bronz madalyaların tasarımı ve imalatının kontrolü. Hastanemizin başkanı Bedros Şirinoğlu’nun onayı ve Yönetim Kurulu’nun kararıyla, bugün hastanenin gururu olan Surp Pırgiç Müzesi’nin kuruluş fikrinin öncülüğü, fiziken çalışarak müzenin açılışa hazırlanması, o günün Başbakanı Sayın Recep Tayyip Erdoğan’la birlikte yapılması ve müze broşürünün hazırlanması.

DİZGİ ve BASIM Teo Ajans - 2015 Mahmutbey Mah. Taşocağı Cad. Ağaoğlu My Office 212 Residence No:3 Kat:7 Ofis:106 Güneşli - Bağcılar / İSTANBUL 0212 659 59 31

Arsen Yarman’ın hastanemizin kültürel alandaki çalışmalarında özel bir sorumluluk üstlendiği bilinmektedir. Bu çalışmalar arasında pek çok broşür ve kitabın yazılması ve yayıma hazırlanması da bulunmaktadır. Artık toplumumuza mal olan ve hastane tarihinin geniş çevrelerce anlaşılmasına katkıda bulunan bu çalışmaları da anmak zorunluluğunu hissediyoruz:

Murat Ofset Solakzade Sokak No:5 Beyoğlu - İstanbul 0212 244 47 36

SURP PIRGİÇ SURP PIRGİÇ ERMENİ HASTANESİ AYLIK DERGİSİ KURULUŞ: SÂLNAME OLARAK 1900-1910 ve 1924-1949 AYLIK DERGİ 1949 SONRASI SENE 69 NO: 811-812 OCAK - ŞUBAT 2018

Surp Pırgiç Ermeni Hastanesi Tarihi broşürü, Surp Pırgiç Ermeni Hastanesi Eczanesi broşürü ve Surp Pırgiç Salnamelerinde İlan ve Reklamlar broşürünün hazırlanması. Bu çalışmalar Yarman’ın yazdığı Osmanlı Sağlık Hizmetlerinde Ermeniler ve Surp Pırgiç Ermeni Hastanesi Tarihi (2001, yaklaşık 900 sayfa) kitabının ön hazırlıkları olarak da görülebilir. Kitap sadece hastanemizin tarihini anlatmakla kalmamış, Ermenilerin Osmanlı sağlık hizmetlerine çeşitli düzeylerde yaptıkları katkıları da tarihsel bir bağlama oturtmuştur. Bu eser geniş kitleler tarafından referans kitap olarak değerlendirilmiş ve büyük ilgi görmüştür. Surp Pırgiç Ermeni Hastanesi’nin 1900-1910 salnamelerinin tıpkıbasımının gerçekleştirilmesi (prestij baskı kalitesindeki bu eser Türkçe ve Ermenice indeks ilaveli oluşuyla türünde bir ilk çalışma özelliği taşımaktadır). İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti aktiviteleri kapsamında, Surp Pırgiç Ermeni Hastanesi adına, iki ciltlik Klasik Osmanlı Müziği ve Ermeniler kitabının yayımlanması. Surp Pırgiç Ermeni Hastanesi Vakfı’nın hastanenin 180. Yıl Kutlamaları çerçevesinde Organizasyon Komitesi başkanlığının üstlenilmesi, serginin ve kataloğunun hazırlanması. Hastanenin kurucusu Kazaz Artin Amira’nın hayatının ve Sultan II. Mahmud’la yakınlığının genç kuşaklar tarafından da öğrenilebilmesi amacıyla pedagojik amaca uygun Sultan II. Mahmud ve Kazaz Artin Amira (2013) başlıklı kitabın yayımlanması. Son olarak da Hagop Meğabard’ın Türkiye’deki İzdüşümü kitabına hem hastanemiz adına sponsorluk takibi hem de Türkiye Ermeniler Patrikliği adına yapım aşamalarında katkıda bulunmak. Saydığımız bütün bu çalışmalar ve yirmi yılı aşan sürede dergimize yaptığı katkılar için Arsen Yarman’a teşekkür ederiz. Surp Pırgiç Ermeni Hastanesi Yönetim Kurulu

ՊԱՏՐԻԱՐՔԱԿԱՆ ՏԵՂԱՊԱՀ ՍՐԲԱԶԱՆ ՀՕՐ Ս. ԾՆՆԴԵԱՆ ՊԱՏԳԱՄԸ Զի ի նմա հաճեցաւ ամենայն լրումն Աստուածութեանն բնակել. Եւ նովաւ հաշտեցուցանել զամենայն ի նոյն (Կողոսացիս, 1.19)

Գոհութիւն Ամենակալին Աստուծոյ, որ Ամանորին յաջորդող այս օրերուն դարձեալ կ՚արժանանանք մեր Տիրոջ եւ Փրկչին Յիսուսի Քրիստոսի Ծննդեան եւ Աստուածայայտնութեան տաղաւարը տօնելու, լիցքաւորուած՝ հոգեւոր ուրախութեամբ։ Աստուածայայտնութեան տաղաւարին յատկապէս կը յիշենք մարդկային կեանքի համար յոյժ կարեւոր ու անկրկնելի պատմական իրողութեան մը իրականացումը, առանց որուն՝ մեղաւոր մարդը պիտի շարունակէր մնալ մեղքի խաւարին մէջ։ ՔՐԻՍՏՈՍ ԾՆԱՒ ԵՒ ՅԱՅՏՆԵՑԱՒ Փառք Աստուծոյ որ՝ Քրիստոս ծնաւ եւ յայտնեցաւ։ Աւելի քան երկուհազար տարիէ ի վեր հաւատացեալներ բոլորով սրտիւ կ՚երգեն Աստուծոյ փառքը եւ կը վերանորոգուին հրեշտակաւանդ փառատրականի բառերով. «Փա՜ռք Աստուծոյն՝ բարձունքներու մէջ, եւ

խաղաղութի՜ւն երկրի վրայ ու հաշտութիւն՝ մարդոց մէջ» (Ղուկաս, 1.14)։ Աստուածայայտնութեան սքանչելի խորհուրդի իմաստին ճշմարտապէս հաղորդ դառնալ, կը նշանակէ դուրս գալ խաւարէն ու յուսալքուած վիճակէն։ Աստուածայայտնութիւնը արդիւնքն է Աստուծոյ անսահման ողորմութեան։ Մարդը, որ հրապուրուելով չարութեան արմատին ներկայացուցած շլացուցիչ տեսարանէն, ըմբոստացած էր Աստուծոյ կամքին դէմ, խզելով սրբակենցաղ վարքի կապը։ Այդ խզման իբր արդիւնք լսուեցաւ Աստուծոյ յանդիմանութիւնը, որուն հետեւեցաւ՝ արտաքսումը եւ մահուան անէծքը։ Սկսեալ մեր նախածնողքէն, մարդը երբ աշխարհի նեղութիւններուն, տառապանքներուն եւ կեանքի ալեկոծութիւններուն հետ դէմ յանդիման եկաւ, բնականաբար զգաց իր անզօրութիւնը, տկարութիւնը եւ այդ զգացումը յաճախ առիթ ընծայեց մտածելու իր մատնուած կեանքի դժբախտութիւններու պատճառներուն մասին։ Սակայն երբ երեւոյթը այս էր երկրի վրայ, երկնքի մէջ կը մշակուէր փրկութեան ծրագիր մը։ Մեր Երկնաւոր Հայրը, Արարիչը՝ երկինքի եւ երկրի որ՝ կը հետեւի մարդուն իւրաքանչիւր քայլափոխին, ի տես անոր մատնուած խեղճութեան, անսահման ողորմութեամբը կ՚որոշէ զայն փրկել անկեալ վիճակէն ու իրեն ընծայել՝ փրկութեան սքանչելի առիթ մը։ Անսկիզբ եւ անվախճան Աստուած, Սուրբ Գիրքին մէջ մեզի կը ներկայանայ Արարչագործական կատարելութեամբ, որով ամէն ինչ բարի ստեղծուած է։ Աստուած ոչ միայն ստեղծած է, այլ նաեւ իր ստեղծածները՝ նախախնամած։ Պէտք է ի մտի ունենալ թէ՝ Աստուած Իր արարածները կը շարունակէ նախախնամել։ Ուստի տարօրինակ չէ որ՝ Իր պատկերին նմանութեամբը ստեղծած մարդը փրկելու համար մշակած ըլլայ կատարեալ ծրագիր մը։ Ահաւասիկ Աստուծոյ անսահման ողորմութիւնը կը յայտնուի այս կետին։ Հօր Աստուծոյ մշակած կատարեալ փրկութեան ծրագրին գագաթնակէտին վրայ կը բազմի Քրիստոս, Իր Միածին Որդին։ Ան մարմին առած Աստուծոյ Խօսքն է։ Տարբեր է այն բոլոր սրբակենցաղ անձնաւորութիւններէն, որոնք որպէս մասնակիցները Աստուծոյ փրկութեան ծրագրին, դարերու ընթացքին մարդու կեանքի երկնակամարէն եկան ու անցան, իւրաքանչիւրը իրեն վստահուած առաքելութիւնը ի կատար ածելով։ Պօղոս Առաքեալ կու գայ մեզի ուսուցանել, թէ «Քրիստոս պատկերն է աներեւոյթ Աստուծոյ.… անով ստեղծուեցաւ ամէն բան…ամէն ինչ անով ու անոր համար ստեղծուեցաւ։ Աստուածաութեան լրիւ ամբողջութիւնը անոր մէջ հաճեցաւ բնակիլ եւ հաշտեցնել ամէն բան անով» (Կողոսացիս, 1.15-19)։ Երանի անոնց, որոնք արժեւորելով փրկութեան աւետիսը դուրս եկան մարդակուլ խաւարէն, ձերբազատուելով՝ մեղքի կապանքներէն։ Սուրբ Գիրքէն որքան քաղցր կը հնչէ հաշտութիւն բառը։ Աստուծոյ եւ մարդուն միջեւ յառաջացած կապի խզումը անհանգստացուցած էր զԱստուած եւ ի՜նչ մեծութիւն. Աստուած է որ կը փափաքի անկեալ մարդուն փրկութիւնը եւ այդ փափաքով կը բանայ հաշտութեան ճանապարհը։ Մեծ եւ սքանչելի խորհուրդ մըն է Աստուածորդւոյն յայտնութիւնը։ Նոյնքան սքանչելի խորհուրդ մըն է, տեսնել թէ Աստուած նախաձեռնարկ կ՚ըլլայ հաշտութեան ճանապարհը հարթելու։ Մտածենք եւ հաւատքով ջանանք Հօր Աստուծոյ մեծ ողորմութիւնը ըմբռնել, մանաւանդ բաղդատելով մեր առօրեայ կեանքը, ուր յաճախ անպատասխանի կը մնան յանձաւոր կողմէ եղած հաշտութեան խնդրանքները։

Աստուծոյ այս խնամատար ու սիրազեղ կեցուածքը որպէսզի անպատասխանի չմնայ Շարակնոցի բառերով խոստովանինք թէ՝ «Այս կեանքի ծովը շարունակ կ՚ալեկոծէ մեզ. Թշնամին մրրկած ալիքներ կը յարուցանէ մեզի» եւ մենք կարիքը ունինք «Բարի նաւապետին, որ ապաւէն ըլլայ մեր անձերուն»։ Բարի նաւապետն է Քրիստոս, որուն առջեւ կ՚արտասանենք Ս. Գրիգոր Նարեկացիի Աղօթամատեանի բառերը, այն հաւատքով որ անոնք բոլորիս համար ըլլան «Ի խորոց սրտի, խօսք ընդ Աստուծոյ». «…Աստուածս եւ թագաւորս, կեանքս եւ ապաւէնս, յոյսս եւ վստահութիւնս, Յիսուս Քրիստոս, ամենուն Աստուածը, ով սուրբերուն հոգիին մէջ հանգչող Սուրբ, վիշտերու մխիթարութիւն եւ մեղաւորներուն քաւարան» (Մատեան Ողբերգութեան, Բան ՂԳ)։ Այս բառերով յայտնենք մեր փարումը Բեթղեհէմի Մանկան՝ որ է «Ճանապարհը, ճշմարտութիւնը եւ կեանքը» եւ «Առաջնորդը՝ Երկնաւոր Հօր քովը երթալու» (Յովհաննէս, 14.6). Անոր՝ որ «Մարմնացեալ Բանն է, բնակած՝ մեր մէջ» (Յովհաննէս, 1.13)։ Շարունակենք մնալ նոյն հաւատքին մէջ, թէ «մենք ամէնքս Անոր լիութենէն ստացանք շնորհ՝ շնորհի փոխարէն. որովհետեւ Օրէնքը Մովսէսի միջոցով, իսկ շնորհն ու ճշմարտութիւնը Յիսուս Քրիստոսի միջոցաւ եղան» (Յովհաննէս, 1.16)։ Աստուածայայտնութեան այս տաղաւարին եւս հաւատքով, յոյսով եւ սիրով կը շարունակենք աղօթել հանգստեան կոչուած՝ Ն. Ա. Տ. Մեսրոպ Ս. Պատրիարքին համար։ Վստահ ենք, որ հաւատացեալներ ինչպէս միշտ, այս առիթով եւս պիտի աղօթակցին մեզի։ Աստուածայայտնութեան տաղաւարը, առիթ մը ըլլայ խոնարհելու Աստուծոյ հզօր կամքին առջեւ եւ անդրադառնալու՝ Աստուծոյ անսահման սիրոյն մէջ առատանալու կարեւորութեան։ Հաւատքով, յոյսով եւ սիրով լցուած ողջունենք զիրար ըսելով.

ՔՐԻՍՏՈՍ ԾՆԱՒ ԵՒ ՅԱՅՏՆԵՑԱՒ ՕՐՀՆԵԱԼ Է ՅԱՅՏՆՈՒԹԻՒՆՆ ՔՐԻՍՏՈՍԻ. Նմա փառք, յաւիտեանս յաւիտենից. Ամէն։ Աստուածայայտնութեան Տաղաւարին առիթով կը շնորհաւորենք Առաքելական Մայր Եկեղեցւոյ բոլոր զաւակներն անխտիր, եւ քրիստոսաւանդ ջերմագին սիրով կ՚ողջունենք մեր Հոգեւորական Դասու անդամները, Սրբազան Եպիսկոպոսները ու Միաբան Հայրերը, Քահանայից Դասը, Գալֆայեան Ուխտի Քոյրը, Սարկաւագաց եւ Դպրաց Դասերը, Պատրիարքական Աթոռի Տնտեսական Խորհուրդի, Տիկնանց եւ Երիտասարդաց կազմերու անդամները, Սուրբ Փրկիչ Ազգային Հիւանդանոցի Հոգաբարձութիւնը, Բժշկապետութիւնը, Բժշկաց Դասն ու Բոյժ քոյրերը, Համայնքային Հաստատութեանց Խնամակալութիւնները, Թաղային Խորհուրդները, Տիկնանց Յանձնախումբերը, մեր համայնքային վարժարաններու Հիմնադիրները, Տնօրէնները, Հոգաբարձութիւնները, Ուսուցչաց Դասը, Աղքատախնամ Մարմինները, Սանուց Միութիւնները եւ բոլոր մարդասիրական եւ մշակութային մարմինները, Հայ Մամլոյ Խմբագիրները եւ ողջ Անձնակազմը, բարեսիրական եւ կրթական հաստատութեանց

սատարող ազնիւ բարերարները, համայն հաւատացեալ եւ սիրեցեալ մեր ժողովուրդը մաղթելով բոլորին երջանիկ Ս. Ծննդեան տօնակատարութիւն, ինչպէս նաեւ եկեղեցաշէն, կրթանուէր եւ բարեսէր գործունէութեանց լիակատար յաջողութիւն։ Յատուկ օրհնութեամբ կ՚ողջունենք եւ կը շնորհաւորենք Կրետէի Հայ համայնքի անդամները։ Աստուածայայտնութեան տաղաւարին առիթով կը շարունակենք աղօթել վասն բարօրութեան եւ անսասանութեան Մայր Աթոռ Ս. Էջմիածնի։ Մեր որդիական ակնածանքը կը յղենք Նորին Սրբութիւն Տ. Տ. Գարեգին Բ Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսին։ Կը հայցենք Նորին Սրբութեան եւ Մայր Աթոռի ողջ միաբանութեան աղօթքները վասն Պոլսոյ Պատրիարքական Աթոռին։ Ի Քրիստոս սիրով կը շնորհաւորենք Մեծի Տանն Կիլիկիոյ Նորին Սրբութիւն Տ. Տ. Արամ Ա Կաթողիկոսը եւ Երուսաղէմի Նորին Ամենապատուութիւն Տ. Նուրհան Պատրիարքը, հանդերձ իրենց միաբանակից վանական հայրերով, նաեւ Հայ Առաքելական Եկեղեցւոյ բոլոր առաքելագործ վիճակաւորները, հանդերձ իրենց հոգեւորական դասերով վստահ ըլլալով, թէ բոլորը աղօթակից են մեզի։ Այս առթիւ ի Քրիստոս սիրով ողջունելով, Աստուածայայտնութեան Տաղաւարի մեր շնորհաւորութիւնները կը յղենք նաեւ բոլոր քոյր Քրիստոնեայ եկեղեցիներու առաջնորդներուն, հովիւներուն եւ հաւատացեալներուն, գլխաւորաբար Հայ Կաթողիկէ եւ Հայ Աւետարանական համայնքներուն։ Սիրոյ ջերմագին ողջոյններ կ՚առաքենք Սփիւռքի տարածքին գտնուող Պոլսահայ, Սուրբ Խաչ Դպրեվանք, Կեդրոնական, Էսայեան, Մխիթարեան վարժարաններու Միութիւններուն եւ արտասահմանի բարեպաշտ եւ եկեղեցանուէր մեր ժողովուրդին, որոնք սփիւռքեան պայմաններուն ներքեւ կը փորձեն պահել մեր աւանդութիւնները, միանգամայն հոգեւոր եւ տոհմիկ կապ պահելով իրենց ծննդավայրին հետ։ Շնորհք, սէր եւ աստուածային սրբարար զօրութիւնն Հօր եւ Որդւոյ եւ Հոգւոյն Սրբոյ եղիցի ընդ մեզ. Ամէն։ ՔՐԻՍՏՈՍ ԾՆԱՒ ԵՒ ՅԱՅՏՆԵՑԱՒ ՕՐՀՆԵԱԼ Է ՅԱՅՏՆՈՒԹԻՒՆՆ ՔՐԻՍՏՈՍԻ։ Գարեգին Արքեպիսկոպոս Պէքճեան Պատրիարքական Տեղապահ

PATRİKLİK KAYMAKAMI’NIN DOĞUŞ VE BELİRİŞ YORTUSU MESAJI “Çünkü Tanrı bütün doluluğunun O’nda bulunmasını uygun gördü.” (Koloseliler; 1:19) Her şeye gücü yeten Tanrı’mıza hamdolsun! Yeni bir yıla girmenin hemen ertesinde Rab İsa Mesih’in Kutsal Doğuş ve Beliriş Yortusu’nu ruhani bir coşkuyla kutlamanın sevincini yaşıyoruz. Bu yortuyu kutlarken özellikle insan yaşamı için çok önemli ve tekrarı olmayan tarihsel bir olayın gerçekleşmiş olduğunu hatırlıyor ve bunun yanı sıra düşünüyoruz: “Bu olayın gerçekleşmemiş olması durumunda günahkar insan günah karanlığındaki yaşamını sürdürecekti”. MESİH DOĞDU VE BELİRDİ! Tanrı’ya yücelik olsun! Mesih doğdu ve belirdi. İmanlılar, iki bin yılı aşkın bir süredir meleklerin “En yücelerde Tanrı’ya yücelik olsun, yeryüzünde O’nun hoşnut kaldığı insanlara esenlik olsun!” (Luka; 2:14) övgüsünü yüreklerinden gelen coşkuyla seslendiriyor ve bu sayede yenileniyorlar. Rabbin Belirişi’nin mükemmel sırrının anlamını gerçekten kavramak, karanlıktan ve ümitsizlikten çıkmka anlamını taşır. Rabbin Belirişi, Tanrı’nın sınırsız merhametinin ürünüdür. İnsan, kötülükten kaynaklanan göz kamaştırıcı manzaraya kapılarak Tanrı iradesine karşı isyan etti ve kutsiyetle yaşam bağını kopardı. Bu kopmanın sonucunda Tanrı’nın azarlayıcı sözleri duyuldu ve ardından da huzurdan kovulma ve ölüm laneti geldi.

İlk ebeveynlerimizden başlayarak, insanoğlu dünyada karşılaştığı sıkıntılar, acılar ve yaşantısındaki dalgalanmalar karşısında doğal olarak güçsüzlüğünün, çaresizliğinin farkına vardı. Bu farkına varma ise uğramış olduğu mutsuzluğun nedenleri hakkında düşünme fırsatını doğurdu. Yeryüzündeki bu duruma karşın gökyüzünde bir kurtuluş planı hazırlanıyordu. Yerin ve göğün yaratıcısı, insanoğlunun her bir adımını takip eden Göksel Babamız sınırsız merhametiyle, acınacak durumdaki insanoğlunu düşkün durumdan kurtarmaya ve kendisine mükemmel bir kurtuluş fırsatı sunmaya karar verdi. Kutsal Kitap’ta, başlangıcı ve sonu olmayan Tanrı, mükemmel yaratıcılık vasfıyla tanınır. O her şeyi iyi yarattı. Tanrı yaratmakla yetinmedi. Yarattıklarını gözetti. Unutmayalım! Tanrı yarattıklarını gözetmeye devam ediyor. O halde Kendi suretinde yarattığı insanı kurtarmak için mükemmel bir planı uygulamaya koymuş olması tuhaf olmasa gerek. İşte Tanrı’nın sınırsız merhameti bu noktada belirir. Göksel Baba’nın uygulamaya koymuş olduğu kurtuluş planının zirve noktasında Biricik Oğul, Mesih bulunur. O beden almış Tanrı’nın Sözü’dür. Asırlar boyunca Tanrı’nın kurtuluş planına dahil olmuş, kendilerine güvenilen görevleri tamamlayarak insan yaşamından gelip geçmiş aziz kişilerden farklılığı vardır. Resul Pavlus’un, kalemiyle bize ulaştırdığı kutsal sözlerin öğretisine kulak verelim: “Görünmez Tanrı’nın görünümü, bütün yaratılışın ilk doğanı O’dur. Nitekim yerde ve gökte, görünen ve görünmeyen her şey O’nun aracılığıyla ve O’nun için yaratıldı. Çünkü Tanrı bütün doluluğunun O’nda bulunmasını uygun gördü. yerdeki ve gökteki her şeyi O’nun aracılığıyla kendisiyle barıştırmaya razı oldu” (Koloseliler; 1:15-20). Bu kurtuluş müjdesini değerlendirerek, günaha olan bağlarından kurtulan ve insanı yutan karanlıktan çıkanlara ne mutlu! Barışma kavramının Kutsal Kitap’tan gelen hoş sesi kulaklarımızda yankılanıyor. Tanrı, Kendisi ile insan arasındaki bağın kopmasından rahatsız olmuştu. Tanrı’nın büyüklüğü bu noktada belirir: Düşmüş insanın kurtuluşunu isteyen ve bu isteği doğrultusunda barışmanın yolunu açan Tanrı’nın Kendisidir. Tanrı’nın Biricik Oğlu’nun belirişi büyük ve mükemmel bir sırdır. Tanrı’nın barışma yolunu açma girişiminde bulunması da aynı derecede mükemmel bir sırdır. Düşünelim ve özellikle de günlük yaşamımızda suçlu taraftan gelen barışma dileklerinin cevapsız bırakıldığı dünyamızda, Göksel Baba’nın büyük merhametini imanla kavramaya gayret edelim. Tanrı’nın bu gözeten ve sevgi dolu duruşunun cevapsız kalmaması için kilisemizin ilahilerinin sözleriyle itirafta bulunalım: “ Bu yaşam denizinde dalgalanıyoruz. Düşman karşımıza fırtınalar ve dalgalar çıkartıyor. Bizler yaşamlarımıza destek olacak iyi kaptana muhtacız”. İyi Kaptan Mesih’dir. Kilisemiz azizlerinden Narek’li Krikor’un dua kitabının kelimeleriyle Mesih’in huzurunda dua ediyoruz. İmanımız doğrultusunda “yüreklerimizin derinlerinden Tanrı ile konuşma” niteliğindeki bu sözlerle Mesih’e sesleniyoruz: “Rabbim ve Kralım, yaşamım ve desteğim, ümidim ve güvencem, İsa Mesih, herkesin Rabbi, kutsalların ruhlarında yaşayan Kutsal, kederlilere teselli ve günahkarların bağışlanma yeri”. Bu dualarla, Beytlehem’de dünyaya gelen Bebek’e sarılalım. O, “Yol, gerçek ve yaşam” ve “Baba’ya ulaşmadaki önderimiz”dir. O, insan olup aramızda yaşayan Söz’dür. (Yuhanna, 1: 13). Kutsal İncil’in “Hepimiz O’nun doluluğundan lütuf üzerine lütuf aldık. Kutsal Yasa Musa aracılığıyla verildi, ama lütuf ve gerçek İsa Mesih aracılığıyla geldi” (Yuhanna, 1:16) ayetleriyle imanımızı koruyalım. Kutsal Doğuş Yortu’sunda iman, ümit ve sevgi ile Emekli Patrik Mesrob II. Hazretleri için dua 11

etmeye devam ediyoruz. İman birliği içersinde olduğumuz tüm imanlıların da bizlerle birlikte dua ettiğine eminiz. Bu yortuda da, dünya barışı, ülkemiz yöneticileri ve ayrım gözetmeksizin tüm vatandaşlarımız için dua ediyoruz. Suriye’deki, Irak’taki ve tüm dünyada sıkıntı, zorluk, yokluk ve savaş tehdidi altında olan kardeş ve kız kardeşlerimiz, aynı zamanda, hiçbir ırk, din, dil ayrımı gözetmeden bu ülkelerdeki herkes için dua ediyoruz. Kutsal Doğuş ve Beliriş Yortusu vesilesiyle, Mesih’ten bizlere miras kalan sevgiyle, Resuli kilisemizin tüm evlatlarını, episkoposları, rahipleri, pederleri, sargavakları, tıbirleri, Kalfayan Topluluğu rahibesini, Patrikliğimiz Mali komisyonu’nu, kadın ve gençlik kollarımızı, Kullanılmış Giysi ve Eşya Değerlendirme Komisyonu’nu, Surp Pırgiç Hastanesi Vakfı yöneticilerini, Başhekimi’ni, tabip ve hemşirelerini, cemaat ve kilise vakıflarımızın yöneticilerini, kadın kollarını, cemaat okullarımızın kurucu temsilcilerini, müdürlerini ve öğretmenlerini, yoksullara ve engellilere yardım kollarını, İstanbul’daki okullarımızın derneklerini, insanî yardım kuruluşlarını, basınımızın yazarlarını ve çalışanlarını, kiliselerimize, hayır ve eğitim kurumlarımıza madden ve manen destek olan hayırseverlerimizi, İstanbul, Anadolu ve Girit Adası’ndaki tüm imanlıları kutluyor ve hepsine mutlu bir Doğuş ve Beliriş Yortusu dilerken, ruhanî, sosyal ve hayrî çalışmalarında başarılar diliyoruz. Kutsal Doğuş ve Beliriş Yortusu vesilesiyle Surp Eçmiyadzin, Kilikya ve Kudüs’teki tarihî Patriklik makamlarımız için de dua etmeyi sürdürüyoruz. Bayram coşkusu içersinde Tüm Ermeniler Katolikosu Kadasetli Karekin II. Hazretleri’ne derin saygılarımızı sunuyoruz. Kadasetli Katolikosumuz’dan ve Eçmiyadzin Rahipler topluluğundan Patrik Mesrob II. Hazretleri için dualarını sürdürmelerini rica ediyoruz. Kadasetli Kilikya Katolikosu Aram I. Hazretleri’ni ve Saadetli Kudüs Patriği Nurhan I. Hazretleri’ni ve onlara bağlı tüm rahipleri, ayrıca tüm Kilise Önderleri’ni ve onlara bağlı din görevlilerini Mesih’teki sevgi ile selamlıyor, Kutsal Doğuş ve Beliriş Yortusu’nu kutluyoruz. Ermeni Kilisesi’nin dünyadaki bölgesel Ruhani Önderlerini biraderane sevgiyle ve Kutsal Doğuş’un ümit dolu müjdesiyle selamlıyoruz. Tüm kardeş kiliselerin, özellikle de Ermeni Katolik ve Ermeni İncili Kiliseleri’nin önderlerini, din adamlarını ve cemaatlerini, Doğuş ve Beliriş Yortusu vesilesiyle Mesih’teki sevgiyle kutluyoruz. Pederane sıcak bir sevgiyle diyasporada, gurbet ortamında gelenek ve göreneklerimizi korumaya çalışan ve doğdukları topraklarla ruhsal ve kültürel bağı koparmayan tüm İstanbul Ermenileri, Surp Haç Tıbrevank, Getronagan, Esayan, Mıhitaryan okullarından yetişenler derneklerini ve yurt dışındaki tüm dindar ve kilisesever cemaat üyelerini selamlıyoruz. Tanrı’nın lütuf, sevgi ve kutsayan gücü hepimizle birlikte olsun. Amen. MESİH DOĞDU VE BELİRDİ! MESİH’İN BELİRİŞİ KUTLUDUR! Başepiskopos Karekin Bekçiyan Patriklik Kaymakamı

Unutmamak İçin... 13

KADASETLİ PATRİK HAZRETLERİ MESROP MUTAFYAN VAKFIMIZDA SONSUZA KADAR YAŞAYACAK... YEDİKULE SURP PIRGİÇ ERMENİ HASTANESİ VAKFI

KADASETLİ PATRİK HAZRETLERİ MESROP MUTAFYAN VAKFIMIZDA SONSUZA KADAR YAŞAYACAK...

KADASETLİ PATRİK HAZRETLERİ MESROP MUTAFYAN VAKFIMIZDA SONSUZA KADAR YAŞAYACAK... RÖPORTAJ ve FOTOĞRAFLAR: SARKİS GÜREH

zun süredir Surp Pırgiç Hastanesi’nde tedavisine devam edilen Türkiye Ermenileri 84. Patrik’i Mesrop Mutafyan II’nin heykeli, hastane bünyesindeki Bedros Şirinoğlu Müzesi’ne yerleştirildi. Kaya Kalaycı imzasını taşıyan heykelde Patrik Mutafyan, daha önce müzede sergilenen eski bir platformun üzerine yerleştirilen Patriklik koltuğunda elinde asasıyla otururken, güleç ve ufka bakarken betimlenmiş. Türkiye Ermenileri tarihine damga vuran önemli kişilerin heykellerini yaptırarak insanların, özellikle de gençlerin tarihe ve kültüre olan bağlarını güçlendirmeyi hedeflediğini söyleyen Hastane Vakfı Başkanı Bedros Şirinoğlu, Patrik Mutafyan’ın da çok özel ve önemli bir kişi olduğunu belirtti. 2004 yılında dönemin Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından açılan Bedros Şirinoğlu Müzesi, geçen zaman dilimi içerisinde oldukça değişti ve gelişti. Geçen süre içerisinde toplanan yeni objelerle müze, Surp Pırgiç Hastanesi’nin 185 yıllık tarihine adeta ışık tutuyor. El işi günlük kullanım eşyaları, dini materyaller, padişahlar ve üst rütbeli din adamları tarafından verilen fermanlar, salnameler, vakfiye defterleri, tıbbi malzemeler, çiniler ve göz kamaştıran tablolar bu alanda sergileniyor. Eserler incelediğinde, Ermeni toplumunun Osmanlı döneminden günümüze kadar gelişim aşamaları da takip edilebiliyor. Şirinoğlu Müzesi, Ermeni kültürünü ve toplumsal yaşayışını görsel olarak tanıtıyor. Bu coğrafyanın kadim halklarından

biri olan Ermenileri anlatan böylesi mekânların sayısının oldukça az olması, müzeyi daha da anlamlı kılıyor. Müze beş bölümden oluşuyor: Birinci kısımda hastane kurucularının ve hayırseverlerin karakalem portreleri sergileniyor. İkinci kısımda ise resmi belge ve objeler ile hastane içerisindeki kilisede ayinlerde kullanılan ve Ermeni sanatını yansıtan çeşitli materyaller bulunuyor. 19 ve 20. yüzyıllarda hastane ve eczane bölümünde kullanılan çeşitli tıbbi ilaçlar ve aletler ile İznik ve Kütahya çinileri müzenin 3 ve 4. bölümlerinde görülebiliyor. Beşinci bölümde ise farklı sanatçıların yağlıboya eserleri yer alıyor. MODERNİZASYON ÇALIŞMALARI SÜRÜYOR Hastanedeki ve müzedeki yenilikler hakkında bilgi veren Bedros Şirinoğlu, yönetim olarak amaçlarının “Hastaneyi, eski konumunu ve yapısını koruyarak modernize etmek” olduğunu söyledi. Son yapılan çalışmalar kapsamında hastanenin tüm polikliniklerinin yenilendiğini, Vrtanes Saatçı Huzurevi’nin açıldığını ve Bilek Huzurevi yanında olan ve önceki yıllarda Hastane’nin yaş günü kutlamalarının yapıldığı alanın yeşillendirilerek bir havuz yerleştirildiğini kaydeden Şirinoğlu, “Altıparmak, Hintliyan-Taş kısmında kalanlar Saatçi huzurevine taşındı. Artık orası yataklı servise dönüştürülüyor. Aletler de son teknoloji takip edilerek değiştiriliyor” bilgisini verdi.

ORMANYAN, MAĞAKYA (Patrik, Başpiskopos) (1841-1918) 1896-1908 yıllarında İstanbul Ermeni patriği: tarihçi, yazar. İlk öğrenimini İstanbul’da gördükten sonra Ermenilerin Roma’daki Andonyan Manastırı’nda eğitim gördü. 1858’de Vatikan’da Katolik mezhebine geçti. Pekçok dil öğrendi. Fransızca, İtalyanca, Ermenice eserler verdi. 1868’de Roma İlahiyat Akademisi’ne üye seçildi. 1870’te İstanbul’a döndü ve 1879’da Ermeni Apostolik Kilise’sine geçti. Kendini Ermeni halkının eğitimine adadı. 1896’da patrik seçildi ve Osmanlı Ermenileri için çalkantılı bir dönemde görev yaptı. 1906’da Sultan II. Abdülhamid’e istifasını sunduysa da kabul edilmedi. Görevi bıraktıktan sonra Kudüs’e gitti ve tarih konusundaki çalışmalarını sürdürdü. Ermeni tarihiyle ilgili Azkabadum (Milli Tarih, 3. cilt, 1912-1927) adlı mufassal bir kitabı vardır. Mayıs 1918’de İstanbul’a döndü. Şişli Ermeni Mezarlığı’nda medfundur. Kaynak: Biyografileriyle Ermeniler, Kevork Pamukciyan, Aras Yayınları 21

ê© ÌÝÝ¹»³Ý Ö³ß äÇÉ¿ù Ð³Ý·ëï³ï³Ý êñ³ÑÇÝ Ø¿ç

BİLEK HUZUREVİ SALONUNDA NOEL ETKİNLİKLERİ 9 Ocak 2018

ê© ÌÝÝ¹»³Ý Ö³ß äÇÉ¿ù Ð³Ý·ëï³ï³Ý êñ³ÑÇÝ Ø¿ç

BİLEK HUZUREVİ SALONUNDA NOEL ETKİNLİKLERİ 9 Ocak 2018

ê© ÌÝÝ¹»³Ý Ö³ß äÇÉ¿ù Ð³Ý·ëï³ï³Ý êñ³ÑÇÝ Ø¿ç

BİLEK HUZUREVİ SALONUNDA NOEL ETKİNLİKLERİ 9 Ocak 2018

GASTROENTEROLOJİ ve HEPATOLOJİ

GASTROENTEROLOJİ ve HEPATOLOJİ UZMANI

Prof. Dr. Çetin KARACA 28

HASTA BİLGİLENDİRME KILAVUZU

GASTROENTEROLOJİ ve HEPATOLOJİ

Gastroenteroloji; sindirim sistemi, hepatoloji ise karaciğer hastalıklarının tanı ve tedavisi ile ilgilenen bilim dalıdır. Sindirim sistemi tüp şeklinde olup ağızdan başlar ve anüste biter. Tüp şeklindeki bu sisteme karaciğer ve pankreas bezi de birer kanal ile bağlanırlar. Gastroenteroloji uzmanları sindirim sistemi ve karaciğer hastalıklarının tanısını koyar ve tedavi ederler. Tedavide ilaçlar ve endoskopi ile uygulanabilen girişimsel işlemler kullanılmaktadır. Yıllar önce cerrahi olarak tedavi edilen bir çok hastalık günümüzde endoskopik olarak tedavi edilebilmektedir. Hastanemizde günümüzün en ileri teknolojik endoskopi cihazları ile aşağıda belirtilen hastalıklar kolaylıkla tedavi edilebilmektedir.

Yedikule Surp Pırgiç Ermeni Hastanesi Gastroenteroloji ve Hepatoloji Kliniği

GASTROENTEROLOJİYİ İLGİLENDİREN HASTALIKLAR • Gastroözofageal Reflü Hastalığı • Yemek Borusundaki Varislerin Tedavisi (Endoskopik Skleroterapi veya Bantlama Yöntemi ile) • Yemek Borusunun Selim ve Habis Darlıkları (Endoskopi Eşliğinde Buji veya Balon İle Genişletme, Stent Uygulanması) • Barrett Özofagus Denilen ve Uzun Süreli Reflü Hastalığı Seyrinde Gelişebilen, Habisleşme Potansiyeli Olabilen Tablonun Radyofrekans Yöntemi veya Mukozektomi Yöntemi ile Tedavisi • Mide ve Oniki Parmak Barsağı Ülseri Tanı, Tedavisi ve Bu Seyirde Gelişen Kanama, Daralma Gibi Ciddi Klinik Durumların İlaç ve Endoskopi ile Tedavisi • Helicobacter Pylori Tanı ve Tedavisi • Mide Kanseri Tanısı ve Erken Evre Mide Kanserlerinin Mukozektomi Denilen Yöntem ile Tedavisi • Kronik İshal • Çölyak (Gluten Enteropatisi) Hastalığının Tanı, Tedavi ve Takibi • Besin Allerjileri • İltihabi Barsak Hastalıkları: Crohn Hastalığı ve Ülseratif Kolitin Tanı ve Tedavisi • Hassas Bağırsak Sendromu (İrritabl Barsak Sendromu) • Nedeni Bilinmeyen, Gizli Sindirim Sistemi Kanamalarının Tanısı ve Tedavisi • Sindirim Sistemi Poliplerinin Tanısı ve Endoskopik Olarak Çıkartılması • Anal Fissür, Anal Fistül ve Hemoroid (Basur) Tanı ve Tedavisi • Akut ve Kronik Pankreas İltihabı (Pankreatit) • Pankreas Kanalındaki Darlıkların ve Taşların Tedavisi • Pankreas Kistlerinin Tanı ve Tedavisi • Pankreas Kanserinin Tanısı ve Biyopsi Uygulanması • Pankreas Kanserine Bağlı Ciddi Ağrıların Endoskopik Olarak Kontrol Altına Alınması (Çölyak Nörolizis Ve Blokaj) 31

HEPATOLOJİYİ İLGİLENDİREN HASTALIKLAR

• Akut Ve Kronik Viral Hepatitler (Hepatit A Virusu, Hepatit B Virusu, Hepatit C Virusu, Hepatit D Virusu) • Karaciğer Yağlanması • İlaca Bağlı Karaciğer Hastalıkları • Alkole Bağlı Karaciğer Hastalıkları • Demir ve Bakır Birikimi ile Giden Karaciğer Hastalığı (Wilson Hastalığı, Hemokromatoz) • Otoimmün Karaciğer Hastalıkları (Otoimmün Hepatit, Primer Biliyer Kolanjit, Primer Sklerozan Kolanjit) • Siroz ve Seyrinde Oluşan Tablolar (Karaciğer Koması, Karında Sıvı Birikimi, Böbrek Yetersizliği…) • Karaciğer Kanseri • Karaciğer Nakilli Hastanın Takibi • Safra Kesesi ve Safra Yolu Taş ve Tümörleri

ENDOSKOPİK İŞLEMLER Günümüzde üst sindirim sistemi endoskopisi (gastroskopi) ve alt sindirim endoskopisi (kolonoskopi) gastroenterologların günlük pratiğinin bir parçası olmuştur. Endoskopi için gastroenterologların steteskopu denilebilir. Teknolojideki gelişmeler endoskopileri sadece tanıda değil, tedavide de kullanmaya olanak sağlamıştır. Daha önceden ciddi ameliyat ve sonrasında yoğun bakım gerektiren bir çok cerrahi işlem yerini endoskopik tedavilere bırakmıştır. Günümüzde hastalar düşük risk oranları ile, hastanede kalmayı gerektirmeden endoskopik olarak tedavi edilebilmektedir. Sindirim sistemindeki darlıkların genişletilmesi, stent uygulanması polip çıkartılması, kanama durdurulması gastroenterologlar için günlük sıradan işlemlerdir.

KAPSÜL ENDOSKOPİ Gastroskopi ve kolonoskopi ile erişkin insandaki ortalama sekiz metre uzunluğundaki ince bağkırsaklar tetkik edilemez. Gizli ve nedeni bilinmeyen, ince bağırsaktan kaynaklandığı düşünülen durumlarda, yutulabilir, kapsül şeklindeki endoskoplar ile tüm sindirim kanalı incelenir.

hekimi kaydedilen bu görüntüleri bilgisayar ortamında inceleyerek hastalıkları tespit etmeye çalışır. Bu yöntem ile ince bağırsaktaki bir çok hastalığın tanısı kolaylıkla konulabilmektedir.

Kapsül şeklindeki endoskop sindirim sistemi kanalından ilerler iken görüntüleri hastanın taşıdığı kayıt cihazına gönderir. Gastroenteroloji

ERCP

(Endoscopic Retrograde Cholangio Pancreatograpy) Bu işlem için özel oluşturulmuş endoskoplar ile ağızdan girilerek oniki parmak bağırsağındaki safra ve pankreas kanalının açıklığından girilerek bu kanallardaki taşların çıkartılması, cerrahi olarak tedavi şansı olmayan darlıkların varlığında stent denilen plastik veya metal tüplerin yerleştirilmesi işlemidir. Bu işlem özellikle safra kanalı taşlarına veya tümörlerine bağlı safra yolu iltihaplarında hayat kurtarıcıdır.

İnce Bağırsak Safra Kanalı Ağzı Safra Yolları ve Pankreas Kanalının Radyolojik Görüntüsü 38

ENDOSONOGRAFİ (Endoultrasonografi) Endoskopların uç kısmına ultrasonografi cihazının eklenmesi ile oluşturulan ileri teknolojik cihazlardır. Sindirim kanalının (yemek borusu, mide, oniki parmak barsağı, kalın barsağın son kısmı, anüs) tümörlenin evrelerinin tespiti, radyolojik yöntemler ile tespit edilemeyen safra yolu taşlarının tanısında, pankreas kanserinin evresinin belirlenmesi ve biyopsi uygulanması, pankreas kistlerinden

Pankreas Kanserinden Örnek Alınması

tiplerinin ve risklerinin belirlenmesi için sıvı alınması, pankreas kistlerinin boşaltılması, pankreas kistlerinin mide veya oniki parmak barsağına stentleme yöntemi ile ağızlaştırılması, böbrek üstü bezlerine biyopsi uygulanmasında, göğüs kafesi veya karında büyümüş lenf bezlerinden örnek alınmasında, pankreas kanserli hastaların ağrısının kontrolünde kullanılır.

Midede Örtü Altında Tümörel Oluşum

MUKOZEKTOMİ Sindirim sistemi yapısal olarak farklı beş katmandan oluşmaktadır. Sindirim sisteminin iç kısmını kaplayan ve endoskopik olarak görülebilen katmanına mukoza denilmektedir. Bu katmana sınırlı kanserler erken evre kanser olarak tanımlanmaktadır. Bu kanserlerin tanısında kromoendoskopi dediğimiz dokuları farklı dalga boyunda tetkik edebilen endoskoplar ve endosonografi kullanılmaktadır. Biyopsi ile mukoza katmanı ile sınırlı kanserler veya kanser öncesi evredeki tümörler bu katman adeta soyularak çıkartılabilir. Bu yönteme mukozektomi adı verilmektedir. Tümörel Gelişme Olan Alan

Mukozektomi (Soyulma)

PERKÜTAN ENDOSKOPİK GASTROSTOMİ Perkütan endoskopik gastrostomi (PEG); ağız yoluyla beslenemeyen hastaların beslenmesinin idamesi için karın duvarından endoskopik yöntemle mideye tüp yerleştirilmesidir. PEG uzun süre yoğun bakım servislerinde yatan, herhangi bir sebepten dolayı yutma refleksi kaybolmuş (ALS, Alzheimer, demans, beyin kanaması, vb.) veya ağız içi, yutak ve yemek borusunda tümöre bağlı olarak tıkanıklığı olan hastaların beslenmesi için uygulanır. Bu işlem anestezi gerektirmeden endoskopi laboratuvarında ya da hasta odasında uygulanabilir. PEG uygulanan hastalar genellikle bakım hastalarıdır. Bu uygulama sayesinde hastanın beslenmesi düzeldiği gibi bakımını sağlayan kişilere de kolaylık sağlar. PEG tüpünün ömrü ortalama altı aydır ve uygulandıktan sonraki bir kaç saat içinde beslenmeye başlanabilir.

ŞİŞMANLIK TEDAVİSİNDE MİDEYE BALON YERLEŞTİRİLMESİ Şişmanlık bir çok hastalığa zemin hazırlamaktadır ve günümüzün ciddi sağlık problemlerindendir. Şişman bireyler hayatlarında bir çok kez diyet tedavisi denemiştir ancak başarılı olabilen sayısı oldukça azdır. Günümüzde cerrahi olarak uygulanabilen, kilo verdiren ancak geri dönüşümsüz ve bir çok metabolik bozukluğa neden olabilen yöntemler söz konusudur. Endoskopik mide balonu uygulaması geri dönüşümlü, operasyon ve hastane yatışı gerektirmeyen, belirli bir süre uygulanan, ciddi anlamda kilo kaybettiren bir yöntemdir.

Basında 50. yılını dolduran Marmara Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Rober Haddeciyan,

“Basını ve edebiyatı birbiriyle evlendirdim” RÖPORTAJ: ARTUN ATMACA

armara Gazetesindeki 50. yılını dolduran Genel Yayın Yönetmeni Rober Haddeciyan, Ermeni dili ve edebiyatını koruyup geliştirmek gibi önemli bir misyonu yıllardır sevgiyle ve büyük emekle sürdürüyor. Bu vesileyle kendisini kutlamak için ofisinde ziyaret ettiğimiz Haddeciyan, bizlere bir edebiyatçı olarak aklında hiç yokken nasıl basın dünyasına adım attığını anlattı. Ermenice dilinde günlük bir gazete yapmanın zorluklarına değinerek, daha az kişinin okuyacağını bilse bile eserlerini Ermenice olarak yayımlamaya kararlı olduğunu vurguladı ve okurlarının da gazeteyi bir okul gibi gördüklerinin altını çizdi. Basın mensubu olmasının edebiyatçı kimliğini öldürmesine izin vermeyen Haddeciyan’ın Ermenice dilinde yayımlanan kitapları, tüm dünyada ilgiyle karşılanıyor. Bugün ne yazacağım diye bir derdi olmadığını, duraksamadan sürekli yazmanın üretkenliğini artırdığını söylüyor. Yalnızca bir edebiyatçı değil aynı zamanda bir felsefeci olan üstat: “Tek sorunum zihnimdekileri aktarmak için vaktin kısıtlı kalmasıdır” diyor. Rober Haddeciyan’a, üretkenliğiyle çevresine yaydığı ışığın ve meslek hayatındaki başarılarının devamlı olmasını diliyoruz. Marmara Gazetesiyle yolunuz nasıl kesişti? Marmara Gazetesine bir yazar olarak önceden de katkıda bulunuyordum. 1951 yıllarından itibaren arkadaşlarla beraber yeni bir Ermeni edebiyatı yaratmak için Mıhitaryan Derneği tarafından yayımlanan “San” mecmuasında bir edebi hareket başlatmıştık. Gazetenin sahiplerinden de teşvik görerek 15 günde bir yayımlanan bir edebiyat sayfası kurduk. Bu sayfada yeni bir edebiyat meydana getirdik. Bu vesiley-

Ermeni Edebiyatını geliştirme kararlılığındayız. Bu edebiyatı biz yaşatmalıyız. Devam ettirecek yeni bir nesil hazırlamak mecburiyetindeyiz.

le Marmara Gazetesiyle yakın ilişkiler içine girmiştim. Gazetenin o zamanki sahipleri Bedros ve Seta Zobyan ile ailevi bir dostluğumuz da vardı. Sık sık görüşür, edebiyat ve sanattan bahsederdik. Bir gün Kanada’ya gitme mecburiyetinde olduklarını söylediler. Sürekli olarak orada kalacakları kesin değildi. Bu süreçte benden gazeteyi kontrol etmemi ve sahip çıkmamı istediler. Başlangıçta kabul edemedim çünkü ben bir edebiyat adamıydım, basın insanı değildim. Bu işi belki de beceremem diye düşünüyordum. Kaldı ki Türkiye’de Ermenice dilinde bir gazeteyi yayımlamanın da bildiğimiz ya da bilmediğimiz pek çok güçlükleri olduğunu düşünüyordum. Bunlardan dolayı pek istekli değildim ancak arkadaş hatırı ağır bastı. Bedros o kadar ısrar etti ki kendisini bu çıkmazdan kurtarmak için ister istemez kabul ettim. Bu görevi üstlenirken çekinceleriniz oldu mu? Aslında tekstil işindeydim, Çarşı’da işim vardı. İzmir pamuk mensucatının, İstanbul ve bütün Anadolu bayiiydim. Yüzlerce manifaturacı gelip benden mal alırdı. Kısacası güzel bir işim vardı. Arkadaşım Bedros beni kandırdı, ikisini birden yürütebilirsin dedi. Başlangıçta bunu becerdim, ancak bir süre sonra gazete işi tamamen üstüme kaldı. Öteki işimde de zaten emekliye ayrılmak üzereydim. Bu şekilde Marmara Gazetesi’nin sorumluluğunu tam 50 yıl önce kabul ettim. Tabii ki arada geçen zaman zarfında bu konu üzerinde düşünmek için çok fırsatım oldu ve her zaman bunun muhasebesini yaptım. Netice itibariyle her defasında bu görevi kabul ettiğimden dolayı kendimde büyük bir mutluluk hissettim. Bunu hayatımın bir dönüm noktası olarak görüyorum, iyi ki bu görevi kabul etmişim diyorum ve şunu da ekliyorum ki zor ve tehlikeli bir görev değilmiş. Bir basın mensubu, herhangi bir şeyin söyleme şeklini biliyorsa, her şey söylenip yazılabilir. Aynı zamanda bir edebiyat adamı olduğum için edebiyatçı kimliğimi kaybetmedim. Bu, en çok övündüğüm noktalardan biridir çünkü Ermeni Edebiyatına biraz bakarsınız görürsünüz ki pek çok yazar, herhangi bir gazetenin sorumluluğunu aldıktan sonra sadece basın hayatının gerektirdiği şekilde kalem kullanır. Her zaman söylediğim gibi basını ve edebiyatı birbiriyle evlendirdim. Benim edebiyatımda habercilik var, haberciliğimde de edebiyat var. Marmara Gazetesi, bir gazeteden beklenen politik ve sosyal hizmetleri yapmakla

beraber Ermeni Edebiyatına da hizmet etmeyi gözetmektedir. Bizim Ermenice gazetelerin, belki de dünyadaki Ermenice gazetelerin içinde birinci sayfasında edebiyat yapan tek yayın Marmara Gazetesi’dir. Kitaplarınızı ve yazılarınızı Ermenice yazmaktaki kararlılığınızın sebepleri nelerdir? Aşağı yukarı 100 kitap yazdım ve bir o kadarı da kitap şeklinde yayınlanmayı bekliyor. Bu kitapların hepsini yayınlamak hiçbir zaman benim başaracağım bir iş değil. Her gün makale yazan bir insanım. Bunun hesabı senede dört buçuk kitaptır. Her sene dört kitap yayınlarsam bütün kitaplarımı yayınlamış olurum, aksi takdirde böyle birikir kalır. Zararı yok, ben her zaman yazmaktan zevk alan birisiyim. Ermenice yazayım, az kişi de okusa olur demişimdir hep. Bugün kabul etmemiz gerekir ki okurlar Türkçeyi daha rahat okuyorlar ve Türkçe okumayı tercih ediyorlar. Biz buna rağmen Ermeni Edebiyatını geliştirme kararlılığındayız. Bu edebiyatı biz yaşatmalıyız, bu edebiyatı devam ettirecek yeni bir nesil hazırlamak mecburiyetindeyiz. İki kişi de okusa, üç kişi de okusa Ermenice yazmaya devam edeceğim. İftihar ettiğim şey, bu kadar çok kitap yazmam değil yahut bu kadar iyi kitaplar yazmış olmam da değil. İftihar ettiğim nokta eserlerimi Ermeni dilinde yazmış olmamdır. Hiç kimse okumazsa kendim için yazacağım. Edebiyat hiçbir zaman kaybolmaz. İnsanlar bazen yazdıklarının denize düştüğünü, kaybolduğunu zannederler ama öyle değil. Bizim gazetenin büyük hizmetlerinden biri edebiyatın yanında Batı Ermenicesini kullanarak zenginleştirilmesine vesile olmasıdır. Bu konularda birçok eserim bulunuyor, örneğin “Ermeni Lügatlarında Bir Gezinti” isimli 10 ciltlik bir çalışmam var. Ermenice dilinde yazan bütün edebiyatçılarımızın görevi yavaş yavaş zayıflamakta olan Batı Ermenicesini kalkındırmak ve yaşatmaktır. Çok zengin bir dilimiz var. 50 yıldır gazetenin başındayım, 70 yıldır edebiyatımıza hizmet ediyorum ve de Ermeniceye oldukça hakimim fakat lügatı açtığım zaman bakıyorum ki hiçbir şey bilmiyoruz. O kadar zengin bir dil ki öğrenecek çok şeyimiz var. İçimizden bazılarının bunları yaşatması lazım. Bu görevi üstlenenlerden biri de benim. Bunu yapan diğer meslektaşlarıma da minnettarım. Bizi destekleyen ve Paros Dergisi gibi başka dillerde yayın yapanlara da teşekkür ediyorum. Tavan romanının Ermenicede yaptığı süksenin, dergide Türkçe çevirisiyle devam etmesi beni çok mutlu ediyor.

Bir edebiyatçı ne kadar kendi kabukları içinde sığınmaktan mutlu olsa da dışarı açılmaktan, çevresinin kendisini takdir etmesinden büyük bir mutluluk duyar. Bu sene Marmara Gazetesi’nde 50. yılınızı doldurdunuz. Bu süreç nasıl geçti? Marmara Gazetesi hayatımda öyle geniş bir alanı kapladı ki, başka bir şeye yer kalmadı diyebilirim. Mutlu bir ailem var, candan desteklerini hiçbir zaman esirgemiyorlar. Ne kadar edebiyatla ya da basın hayatıyla meşgul olsam da hayatımda aileme önemli bir yer ayırmayı ihmal etmedim. Kendi mesleğimde rahat hareket etmemi sağlayan en önemli unsur aile mutluluğumdur. Bir edebiyatçının rahat bir şekilde kendini sanatına vermesi için diğer konularda huzurlu olması, endişelerden kurtulmuş olması gerekir. Hayat şartları bana yardım etti, belki de çok şanslıydım. Tanıdığım pek çok yazar, pek çok gazeteci benim gibi çalışmak kolaylığını ve mutluluğunu bulamadı. Günlük gazete çıkarmanın zorlukları nelerdir? Bizim zorluğumuz en başta dilden geliyor, lisanı kullanma zorluğundan geliyor. Bunun iki tarafı var; başlıca zorluklar yazı konusunda yaşanıyor çünkü Ermenice dilinde yayım yapan bir gazeteyiz. Bize yazı ve haber gönderenlerin Ermenice bilmeleri ve Ermenice olarak göndermeleri gerekir. Bu durum birçok defa mümkün olmayabilir. Biz birçok haberi Türkçeden, İngilizceden, Fransızcadan Ermeniceye tercüme etme mecburiyetinde kalıyoruz. Karşılaştığımız güçlük demek ki basına hizmet edenlerin Ermenice bilmemelerinden kaynaklanıyor fakat bir de bunun karşı tarafı var. Okurlarımızın da Ermenicesi zayıf. Pek çok okur gazeteyi bir okul olarak kabul ediyor. Bizim gazetemizden, bizim edebiyatımızdan Ermeniceyi öğrendiklerini dile getiriyorlar. Basın bir okuldur, çok şey öğretir. Ermenice basının görevlerinden biri de Batı Ermenicesini sevdirmektir. Batı Ermenicesini himaye edecek bir otorite yok ve bu dili koruyacak, kullanacak, yayacak olan da yine bizim edebiyatçılarımızdır. Yayımlanan Ermenice kitaplara olan ilgi ne durumda? Dünyada şaşılacak derecede çok sayıda Ermenice kitap yayımlanıyor. Tabii bu kitaplar kendi yazarlarının şahsi masrafları ve gayretleriyle hayat buluyor. Masam her gün kendi kitabını yayımlayan insanların gönderdiği kitaplarla dolu. Bu çalışmaların hep-

sini takdirle karşılıyoruz. Ermenice kitaplar, Türkçe, İngilizce, Fransızca dilinde yazılanlar gibi fazla satılmıyor, birbirimize hediye ederek kitaplarımızı yayıyoruz. Biz buna da razıyız. Kitaplarımın bir tanesi bile herhangi bir kitabevinde satılmış değil. Buna rağmen 100 kitap yayımladıysam 50 kitabımın baskısı bitmiştir. Birçok kitaba üçüncü baskı yaptığım oldu. Bundan mutluluk duyuyorum. Dünyanın her tarafından kitaplarımın istendiğini biliyorum. Mümkün mertebe de kitaplarımızı onlara yetiştiriyoruz. Her ne kadar Batı Ermenicesinin gerilediğini, konuşulmadığını söylesek de madalyonun öteki tarafı da var. Dünyanın her tarafında inanılmayacak kadar çok insan Ermenice okumak istiyor, bütün Ermenice gazete ve kitapları edinmek istiyor. Okurlarımızdan takdir mektupları alıyoruz. Bütün bunlar 200’üncü, 300’üncü kitapları yayınlamak için kuvvet veriyor. Her gün yazacak mevzu bulmakta zorlanmıyor musunuz? Çevremdekiler de hep bunu merak ediyor. Buna verdiğim cevap ise her gün yazacak mevzu buluyorum çünkü her gün yazıyorum. Seyrek yazarsanız yazacak konu da bulamazsınız. Her yazı yazdığımda, o yazı bana yeni bir yazının ilhamını veriyor. Onun için her gün ne yazacağım diye düşünmek bir yana, aklıma gelenleri yazmaya nasıl yetişeceğim diye kendi kendime sorarım. Bir odaya kapanırsanız, dış dünyayla ilişkinizi keserseniz bir yerde yalnız kalırsınız, söyleyecek söz de bulamazsınız. Bu 50 yıl zarfında, cemaatimle hep beraber oldum. Her Pazar nerede bir etkinlik varsa mutlaka giderdim. Zaten etkinliği tertip edenler de mutlaka gelmemi isterlerdi. Netice itibariyle ben bu işleri seven ve inceliklerini bilen birisiyim. Bir odada oturup da dış dünyayla bütün ilişkilerimi kesseydim hiçbir zaman bu neticeyi alamazdım. Yazar ve edebiyatçı olan biri toplumla çok sıkı ilişki içerisinde olmalıdır. Tabii bu ilişkiler sağlam ve sağlıklı olmalı. Edebiyatçı kimliğinizi her geçen gün daha da zenginleştirebilmenizi neye bağlıyorsunuz? Tanrı bana yardım etmiş; felsefeyi sevmişim, psikolojiyi sevmişim, bütün bunlar sayesinde edebiyatımı zenginleştirebilmişim. Ben yalnızca edebiyatçı değil aynı zamanda felsefeciyim. Bütün kitaplarımı okuyan bir felsefeci, eserlerimdeki felsefe sisteminin varlığını hissedebilir. Bunu okura zorluk vermemek için sade bir dille yazarım

İki kişi de okusa, üç kişi de okusa Ermenice yazmaya devam edeceğim. İftihar ettiğim şey, bu kadar çok kitap yazmam değil yahut bu kadar iyi kitaplar yazmış olmam da değil. İftihar ettiğim nokta eserlerimi Ermeni dilinde yazmış olmamdır. Hiç kimse okumazsa da ben kendim için yazacağım.

Rober Haddeciyan, Paros’un Yazı İşleri Müdürü Talin Etyemez ve muhabiri Artun Atmaca ile

fakat konularım o kadar sade değil. Pek çok felsefî derinliği ve ağırlığı olan konular işleyebiliyorum ve bunları hiç hissettirmeden okurlarıma bir ilaç gibi veriyorum. Okurlarımın altını çizerek söyledikleri bir nokta var; en zor konuları bile en kolay anlaşılır şekilde anlatıyor olmam. Bir edebiyatçı olarak yazdığım zaman okurun beni kolaylıkla anlamasını isterim. Her gün gazetede “Huşadedr” sütununu doldururum ve yayımlamadan evvel başyardımcım Bayan Makruhi Büyükhagopyan ile büyük bir zevkle okuruz. Bayan Makruhi; şu kısmı bir daha oku dediği vakit o cümleyi değiştiririm, anlarım ki orada bir aksaklık vardır. Yazın dünyası dışında ilgi duyduğunuz alanlar ve hobileriniz var mı? Her zaman için müzik hayatımda önemli bir rol oynamıştır. Gençken caz müziğini severdim, ileriki dönemlerde ise klasik müziğin keşfini yaptım. İnanılmayacak kadar hızlı bir tempoyla bütün dünya klasik edebiyatını

yuttum, çok enteresan bir çalışma hayatının içine girdim. Mesela Beethoven’ın dokuz senfonisi vardır, hepsinin plaklarını alıp ayrı ayrı etüt ederdim. Bu şekilde müzik sevgimi zenginleştirme fırsatı buldum. Yalnız müzik değil tiyatroyu da çok severdim. Sahneye çıkar, oyunlar sahnelerdik. Pangaltı Lisesinden Yetişenler Derneği’ndeki tiyatro komisyonunun en bağlı üyelerinden biriydim. Piyes bulmazsam oturup piyes yazardım ya da tercüme ederdim. Aşağı yukarı tercüme ettiğim 15-20 piyes var. Ayrıca resim sanatına büyük bir ilgim vardı. Yağlı boya yapamazdım ama karakalemle çok güzel resimler çizerdim. Rahmetli dostumuz Kristin Saleri’nin verdiği derslerden istifade ederek çalışmalar yaptım. Resim sanatından bahsederken sadece ressam olarak bakmamak lazım, resmi seyreden insan olarak da bakmak lazım. Resim sanatını çok yakından takip ettim. Evimde bütün dünya ressamlarının eserlerinin koleksiyonları vardır. Güzel sanatların bütün

alanlarına ilgim vardı. Bu merakımı değerlendirebildiğimi düşünüyorum. Fotoğraf çekmeye ise Ara Güler ile başladım dersem şaşıracaksınız. Çok enteresan bir insandı. Ara Güler’in ilerde bu kadar şöhretli olacağını söyleseler inanmazdım. İkimiz de fotoğraf meraklısıydık. Fakat ben, dünya gezgini olamadığım ve aile ortamında kalmak istediğim için sadece etrafımdakilerin portrelerini çekiyordum. Çok güzel çocuk portresi çalışmalarım vardı. Sayıları 60’ı bulan porte çalışmalarımla sergi bile açılabilir. O zamanlarda fotoğrafçılık bugünkü kadar kolay değildi. Kurtuluş’taki evimin en üst katında karanlık bir odam vardı. Resmi kendim çekerdim, filmi kendim yıkardım. Bu işi büyük bir zevkle renkli fotoğraf yaratılıncaya kadar devam ettirdim. Renkli fotoğraflar çıktıktan sonra bizim işimiz bitti. Bugün akıllı telefonların yaptığı işe bakıyorum da gözlerime inanamıyorum. Fotoğrafçılığın bu kadar kolaylaştığına inanamıyorum.

BU iki sayfaya ROB 10 - 20 adet kitap

BER HADDELER’İN p kapağı konulacak

YENİ KİTAP / ALBÜM

MIGIRDİÇ SERTŞİMŞEK HAYATI ve HİZMETLERİ

ØÎðîÆâ ê¾ðÂÞÆØÞ¾ø© Æð Îº²ÜøÜ àô ºÎºÔºò²Üàô¾ð ì²êî²ÎÀ

Albümün hazırlanmasında, Rahip Harutyun

êáÛÝ Ûáõß³Ù³ï»³ÝÇ å³ïñ³ëïáõÃ»³Ý Ñ³Ù³ñ Çñ»Ýó Ý»ñ¹ñáõÙÁ áõÝ»ó³Ý Ðá·ß© î© Ú³ñáõÃÇõÝ ²µ»Õ³Û î³Ù³ï»³Ý« ²ñÅ© î© ¶ñÇ·áñ ²õ³· ø³Ñ³Ý³Û î³Ù³ï»³Ý«

Damadyan, Kıdemli Peder Krikor Damadyan, Diakon Vağarşak Seropyan ve Teoman Mat’a kıymetli destekleri ve emeklerinden dolayı

´ñß© ì³Õ³ñß³Ï ê³ñÏ³õ³· ê»ñáµ»³Ý »õ Â¿áÙ³Ý Ø³Ã£

sonsuz teşekkürlerimi sunarım.

ÞÝáñÑ³Ï³ÉáõÃÇõÝÝ»ñ Çñ»Ýó£ Nacizane hizmetlerimin gelecek kuşaklarda

Üáõ³ëïÇë ï³ñ³Í Í³é³ÛáõÃ»³Ýó Ñ»ï³·³Û ë»ñáõÝ¹Ý»ñáõ ÙÇçáó³õ ï»õ³Ï³Ý³óÙ³Ý Ù³ÕÃ³ÝùÝ»ñáí®

devam etmesi dileklerimle...

Mıgırdiç Sertşimşek

ØÏñïÇã ê¿ñÃßÇÙß¿ù

YENİ KİTAP / ALBÜM ²Û¹ µáÉáñÇÝ ³éÁÝÃ»ñ ³é³çÇ ²ëïáõÍáÛ ÝáõÇñ³µ»ñ³Í ¿ Çñ »Ï»Õ»ó³Ýáõ¿ñ á·ÇÇÝ åïáõÕÝ»ñÁ£ ²Ù¿Ý ³éÇÃáí ³Ù»Ý³ÛÝ å³ïñ³ëï³Ï³ÙáõÃ»³Ùμ Çñ ·ÇïáõÃÇõÝÁ áõ ÷áñÓ³éáõÃÇõÝÁ Ç ëå³ë ÏÁ ¹Ý¿ »Ï»Õ»óõáÛ ç³Ñ»ñáõÝ »õ ³ñÍ³Ã»³Û ³ÝûÃÝ»ñáõ »õ ëå³ëÝ»ñáõ Ù³ùñ³½³ñ¹Ù³Ý ·áñÍÇÝ£ Æñ ëÇñ³ÛûÅ³ñ Í³é³ÛáõÃ»Ý¿Ý μ³ÅÇÝ ÏÁ Ñ³Ý¿ Ý³»õ Ø³Ûñ ²Ãáé ê© ¾çÙÇ³ÍÝÇ« ºñáõë³Õ¿ÙÇ ä³ïñÇ³ñù³Ï³Ý ²ÃáéÇÝ« Ð³Û³ëï³ÝÇ« äáõÉÏ³ñÇáÛ« ÚáõÝ³ëï³ÝÇ« èáõÙ³ÝÇáÛ« ¶»ñÙ³ÝÇáÛ« ²Ù»ñÇÏ³ÛÇ« ¶³Ý³ï³ÛÇ« ²õëïñ³ÉÇáÛ« êáõï³ÝÇ »Ï»Õ»óÇÝ»ñáõÝ£ ÎÁ Ñ»ï»õÇÝù Çñ Ï»³ÝùÇ Çõñ³ù³ÝãÇõñ ù³ÛÉ³÷áËÇÝ« Ñ³Õáñ¹ ¹³éÝ³Éáõ Ñ³Ù³ñ ³Ýáñ ½³ñ·³óÙ³Ý ÷áõÉ»ñáõÝ£

ÆëÃ³ÝåáõÉ³Ñ³Û Ñ³Ù³ÛÝùÁ Çñ ÍáóÇÝ Ù¿ç Ñ³ëóáõó³Í ¿ »Ï»Õ»ó³Ýáõ¿ñ ³ÝÓ»ñ« áñáÝù ²ëïáõÍáÛ î³Ý ÝÏ³ïÙ³Ùµ Çñ»Ýó áñ¹»·ñ³Í Ý³Ë³ÝÓ³ËÝ¹Çñ Ï»óáõ³Íùáí ÏÁ ç³Ý³Ý ß¿Ý áõ å³ÛÍ³é å³Ñ»É ³ÕûÃùÇ ïáõÝ»ñÁ£ ²Ûë ÝáõÇñ»³É Ï»óáõ³ÍùÁ Ý³»õ ÙËÇÃ³ñáõÃ»³Ý ³éÇÃ ¿ Ñ³õ³ï³ó»³É ÅáÕáíáõñ¹ÇÝ Ñ³Ù³ñ£ ²Ûë ÝáõÇñ»³ÉÝ»ñáõ ÷³Õ³ÝùÇÝ Ù³ë ÏÁ Ï³½Ù¿ ¶³ïÁ·ÇõÕ³μÝ³Ï »õ Ñ³Ù³ÛÝù³Ýáõ¿ñ Í³é³ÛáõÃ»³Ùμ Í³ÝûÃª ØÏñïÇã ê¿ñÃßÇÙß¿ù« áñáõÝ µ»ñ³Í Í³é³ÛáõÃÇõÝÁ ó³ÛïáõÝ ûñÇÝ³ÏÝ ¿« Ã¿ §Ï³Ûë»ñ å³ïÏ³Ý³ÍÁ Ï³Ûë»ñ »õ ²ëïáõÍáÛ å³ïÏ³Ý³ÍÁ ²ëïáõÍáÛ¦ ï³Éáõ øñÇëïáë³õ³Ý¹ å³ï·³ÙÁ Ï³ñ»ÉÇ ¿ Ï»³ÝùÇ í»ñ³Í»É£ ²Ý« Çñ Ó»éÝ»ñ¿ó áõ áõëáõÙÝ³ë¿ñ á·ÇÇÝ áõ ¹Çõñ³Ñ³Õáñ¹ μÝ³õáñáõÃ»³Ùμ« ÁÝ¹·ñÏ³Í ³ëå³ñ¿½ÇÝ Ù¿ç Ïÿ³ñÓ³Ý³·ñ¿ Û³çáÕáõÃÇõÝÝ»ñ£ 56

İstanbul’daki Ermeni cemaati, bağrından kendini kilisesine hizmete adamış birçok evlat çıkarmıştır. Onlar, Tanrı’nın evine olan duyarlılıklarıyla, ibadethanelerimizi daima açık tutmaya çalışmışlardır. Bu adanmışlık ruhu inançlı halkımız için de teselli kaynağı olmuştur. İşte bu adanmışlar zincirinin halkalarından biri de Mıgırdiç Sertşimşek’tir. Onun, kiliselerimize yaptığı hizmetle, Kutsal Kitap’taki “Sezara ait olanı sezara, Tanrı’ya ait olanı Tanrı’ya” verme emri hayata geçmiştir. Mesleğindeki ustalığı ve kolay iletişim kurma özelliği ile Sertşimşek, işinde de başarı sağlamaya devam ediyor. Tüm bunların yanında, yaşamında kiliseye adanmış bir kişilik gözlemleniyor. Her vesileyle, bilgi ve ustalığıyla kiliselerimizdeki avizelerin ve tüm metal gereçlerin temizlenmesi konusunda zevkle yardımcı olmaktadır. Gönüllü hizmetleri Surp Eçmiadzin, Kudüs Patrikliği, Ermenistan, Bulgaristan, Yunanistan, Romanya, Almanya, Amerika, Kanada, Avusturalya ve Sudan sınırlarına ulaşmıştır. Gelin onun hayatını adım adım izleyelim... 57

YENİ KİTAP / ALBÜM

¶³ñÃ³ÉÇ ê© Üß³Ý ºÏ»Õ»óõáÛ Ù¿ç 58

èáõë³ó êáõñµ ²Ý¹ñ¿³ë ºÏ»Õ»óõáÛ Ù¿ç

äáõñÏ³½Ç ê© ê³ñ·Çë ºÏ»Õ»óõáÛ Ù¿ç (äáõÉÏ³ñÇ³)

ØÏñïÇã ê¿ñÃßÇÙß¿ù Çñ ³ßË³ï³ë»Ý»³ÏÇÝ Ù¿ç 59

ՄԿՐՏԻՉ ՍԷՐԹՇԻՄՇԷՔ ԳԱՏԸԳԻՒՂԻ ՄԷՋ ՄԵԾԱՐՈՒԵՑԱՒ ԳԻՐՔԻ ՇՆՈՐԱՀԱՆԴԷՍՈՎ Եկեղեցական կեանքի հանրածանօթ դեմքերէն Մկրտիչ Մէրթշիմշէք, Պատրիարքական Տեղապահ Բարձր. Տ. Գարեգին Արքեպս. Պէքճեանի հովանաւորութեամբ եւ Ս. Թագաւոր Եկեղեցւոյ կազմակերպութեամբ, 1 Դեկտեմբեր 2017, Ուրբաթ, ժամը 20.30-ին, Արամեան Սանուց Միութեան Սրահին մէջ մեծարուեցաւ գիրքի շնորահանդէսով։ Հանդիսութեան ներկայ էր Պատկառելի Կրօնական Ժողովոյ Ատենապետ Գերշ. Տ. Սահակ Եպս. Մաշալեան, Հոգշ. Տ. Շնորհք Աբղ. Տօնիկեան, Հոգշ. Տ. Յարութիւն Աբղ. Տամատեան, Արժ. Տ. Գրիգոր Աւ. Քհնյ. Տամատեան, Արժ. Տ. Սարգիս Աւ. Քհնյ. Գույումճեան, Արժ. Տ. Շահէն Քհնյ Օհանեան, Ս. Փրկիչ Ազգ. Հիւանդանոցի Հոգաբարձութիւնը, Ս. Թագաւոր Եկեղեցւոյ Թաղային Խորհուրդը եւ բազմաթիւ համայնքային դէմքեր ու թաղեցիներ։ Մեծարեալին 55 տարուան աշխատանքը արդէն իսկ անմահացած էր «Ծառայութեան 55 Տարիներ» գիրքով եւ սոյն հանդիսութեամբ առիթ կը ստեղծուէր, որ աւելի շատ ծանօթութիւններ տրուին յիշեալ հրատարակութենէն։

Հանդիսութեան բացումը կատարեց Թաղային Խուրհուրդի Ատենապետ Արման Պիւքիւճեան եւ ուրախութիւն յայտնեց նման սրտակից բարեկամ մը ունենալով Գատըգիւղի մէջ։ Վեր առնելով մեծարեալի նուիրումը, առեւշատութիւն մաղթեց իրեն։ Ապա, հանդիսավար Մարիամ Տրամէրեան, ընդարձակօրէն ներկայացուց մեծարեալի կենսագրականը։ Յայտագրի ընթացքին Էտվին Կալիպօղլուի երգեհոնով, Սիրուն Սիրունեան տուտուկով հանդէս եկան, մինչ այդ Արթիւր Պաղտասարեան ալ երգեր հրամցուց ներկաներուն։ Բացի երաժշտութենէ, ներկաներու ներկայացուեցան նաեւ ժապաւէններ։ Այսպէս տեսանելի դարձաւ Երջանկայիշատակ Տիրայր Արքեպս. Մարտիկեանի պատգամը, Մայր Աթոռ Ս. Էջմիածնի «Շողակաթ» Հեռուստաընկերութեան Մկրտիչ Սէրթշիմշէք անուանեալ ֆիլմը եւ Մեծարեալի նկարներէ բաղկացեալ տեսաերիզը։ Այնուտետեւ անգամ մը եւս յստակօրէն յայտնուեցաւ գլխաւորութեամբ Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գարեգին Բ. Ամենայն Հայոց Կաթաղիկոսի, բազմաթիւ բարձրաստիճան եկեղեցականներէ եւ վարչային մարմիններէ հասած գնահատանքը։

Իրենց սրտի խօսքերը արտայայտեցին նաեւ Մարմարա Օրաթերթի Խմբագրապետ Ռոպէր Հատտէճեան, Եկեղեցւոյ Հոգեւոր Հովիւ՝ Արժ. Տ. Գրիգոր Աւ. Քհնյ. Տամատեան։ Հատտէճեան մասնաւորապէս շեշտեց թէ իրեն համար ինչ կը նշանակէ եկեղեցական իրեղենները, որմէ յետոյ յիշեց Սէրթշիմշէքի յանձն առած զոհողութիւնները։ Իսկ, Տէր Հայրը յիշելով Դաւիթ Մարգարէն սաղմոսներէն մին, ընդգծեց ծառայութեան եւ բարերարութեան կարեւորութիւնը։ Ողջունեց մեծարեալի գնահատելի վաստակը ու ըսաւ. «Ձեր գործերը կը գովեն Ձեզ։ Մենք պարզապէս թարգման կը հանդիսանանք այդ գովեստներուն մեր տկար բառերով։ Վստահ ենք, թէ Դուք Ձեր վարձքը ակնկալեցիք ու միշտ կ՚ակնկալէք Աստուծմէ։ Մեր աղօթքն է, որ Աստուած վարձահատոյց ըլլայ Ձեզի եւ օրհնելով օրհնէ Ձեր անհատական նաեւ ընտանեկան յարկը»։ Յանուն Գատըգիւղի ընտանիքի, վերջին ելոյթը ունեցաւ, Եկեղեցւոյ Քարոզիչ Հոգշ. Տ. Յարութիւն Աբղ. Տամատեան։ Առ ի գնահատութիւն Սէրթշիմշէքի եկեղեցանուէր 60

գործունէութեանց եւ նկատի ունենալով իր Գատըգիւղաբնակ ըլլալու հանգամանքը, մեծարեալին շնորհեց ՍՈՒՐԲ ԹԱԳԱՒՈՐ ԵԿԵՂԵՑՒՈՅ պատուոյ նշանը, ըսելով. «Դուք արդէն իսկ Հայ Եկեղեցւոյ բարձրաբերդ՝ Մայր Աթոռ Ս. Էջմիածնի, Քրիստոսախոս Ս. Երուսաղէմի եւ անշուշտ Պոլսոյ դարաւոր Պատրիարքական Աթոռին բարձր գնահատութեանց արժանացած էք։ Այս բոլորին միացած են տակաւին բազմաթիւ Թեմակալ Առաջնորդներու ու հոգեւոր հովիւներու անհամար գնահատութիւններն ու օրհնութիւնները։ Այնուհետեւ, գնահատութիւններու հսկայ ծառերով զեղուն ձեր վաստակի անտառին մէջ ընդունեցէք Ս. Թագաւոր Եկեղեցւոյ հոգեւորականաց դասուն արտայայտութիւնները, որպէս նորածիլ ծառ։ Վասն զի «Ձեզի նման մշակ մը, արժանի է իր վարձքին»։ Այնուհետեւ Սահակ Սրբազան Հօր ձեռամբ մեծարեալին յանձնուեցաւ օրհնութեան գիրը, իսկ Արման Պիւքիւճեան՝ նշանը եւ Ս. Թագաւոր Եկեղեցւոյ յուշապնակը։

Իր սրտի խօսքը արտասանեց մեծարեալը եւ յայտնեց թէ չափազանց յուզուած ըլլալով, իր կեանքին երջանիկ պահերէն մին կ՚ապրէր։ Սէրթշիմշէք հանդիսութեան մասնակիցներուն եւ բարեկամներուն շնորհակալութիւն յայտնեց եւ ըսաւ. «Որդիական ակնածանքով կու գամ շնորհակալութիւններս յայտնել Ամենայն Հայոց Նորին Սուրբ Օծութիւն Տէր Տէր Գարեգին Սրբազնագոյն Կաթողիկոսին, որ իր հայրական գնահատանքով մեծապէս երջանկացուցած է նուաստս։ Շնորհակալութեամբ կը յիշեմ հանգստեան կոչուած Նորին Ամենապատուութիւն Մեսրոպ Սրբազան Պատրիարք Հայրը, որուն միջնորդութեամբը արժանացած եմ Մայր Աթոռի բարձր գնահատանքին։ Վեհափառ Հայրապետի բարձր գնահատականին հովանիին ներքեւ կը համախմբուին բոլոր գնահատական արտայայտութիւնները»։ Շնորհակալութիւն յայտնեց նաեւ «Ծառայութեան 55 Տարիներ» գիրքի պատրաստութեան օժանդակողներուն, մասնաւորապէս Եկեղեցւոյ Քարոիզիչ Հայր Սուրբին եւ Հոգեւոր Հովիւին։ Անգամ մը եւս հաստատեց թէ, եկեղեցիներ բարեզերարդելու պաշտօնը իր մեծագոյն ուխտն է եւ իր կարողութեան սահմաններով միշտ պիտի շարունակէ իր ծառայութեան ի փառս Աստուծոյ։

Հանդիսութիւնը իր աւարտին հասաւ Սրբազան Հօր հուսկ բանքով։ Սրբազան Հայրը գովեց Եկեղեցական կեանքի իւրայատուկ դէմքերէն մին եւ ըսաւ.« Հազուագիւտ պատահած դէպքով մը, համայնաքային դէմք մը իր ողջութեան օրերուն կը մեծարուի։ Մկրտիչ Սէրթշիմշէք անունը այնքան հանրածանօթ դարձած է որ, երբեմն նոյնինքն եպիսկոպոսէ, վարդապետէ աւելի լսելի կը դառնայ իր անունը։ Եթէ եկեղեցւոյ մը մէջ իրեղէն պէտք է զիս չեն փնտրէր, այլ Մկրտիչը։ Ինք հաւատքը, գործի ճամբով ի գործ գրած է եկեղեցւոյ մէջ»։ Սրբազան Հայրը մասնաւորապէս շեշտեց թէ սոյն հանդէսը անգամ մը եւս պէտք է կրկնուի, այս անգամ Մկրտիչի կեանքի օրինակը ցոյց տալու համար մանուկներու եւ երիտասարդներու։

Հանդէսի աւարտին, ընդունելութիւն մը սարքուեցաւ, մինչ այդ մեծարեալը մակագրեց իր գիրքերը։

MIGIRDİÇ SERTŞİMŞEK SURP TAKAVOR KİLİSESİ AİLESİ TARAFINDAN ONURLANDIRILDI Mütevazı kişiliğiyle tanıdığımız Mıgırdiç Sertşimşek’in 55 sene boyunca verdiği hizmetlerini yakından tanıklık etme şansı bulduğumuz kitabın tanıtım gecesi, 1 Aralık 2017, Cuma akşamı Aramyan Derneği’nde gerçekleşti. Tanıtım gününde Ruhani Kurul Başkanı Episkopos Sahak Maşalyan,Rahip Şınork Donikyan, Rahip Harutyun Damadyan, Kd. Peder Krikor Damadyan, Kd. Peder Sarkis Kuyumcuyan, Peder Şahen Ohanyan, Surp Pırgiç Ermeni Hastanesi yönetimi, Surp Takavor Kilisesi yönetim kurulu yer aldı. Kadıköy Ailesi, Tüm Dünya Ermenileri Başpatriği Kadasetli Karekin II. Hazretleri’nin yüksek takdirine mazhar olmuş semtinin ferdini onurlandırmak için benzer bir geceyi organize etti. Aile hayatından okul yıllarına, yurt içi ve yurt dışındaki ibadethanelerimizin yenileme çalışmalarına katkısına kadar geniş yelpazede bilgiler edindiğimiz kitapta; değerli din adamları, patrik makamları, İstanbul Ermeni Kiliseleri ve kardeş kiliselerinin Mıgırdiç Sertşimşek’in çalışmaları ve katkılarına hitafen ele aldıkları teşekkür yazıları da yer alıyor. Dünden bugüne başarılarını simgeleyen fotoğraflar ise cemaatimiz için yaptığı önemli hizmetleri belgeleme niteliği taşıyor. Nadir bir mineral koleksiyonuna sahip olan Galvano Şimşek’in kurucusu, mesleğinde de öncü olan ve Türkiye’de ilkleri gerçekleştiren Sertşimşek; kiliseler, sinagog ve camiler olmak

üzere ayrımcılık yapmadan tüm ibadethanelerden gelen istek ve taleplere karşılık beklemeden cevap vermeyi kutsal bir görev biliyor. Sertşimşeğin 55 yıllık hizmetine adanan bu kitap, Surp Takavor Kilisesi din görevlileri Rahip Harutyun ve Kd. Peder Krikor’un çalışmaları sonucu yayına hazırlandı. Kitap’ın hazırlığı ve basımı ise Teoman Mat tarafından gerçekleştirmişti. Gecenin sunuculuk görevini Maryam Dırameryan üslendi ve Mıgırdiç Sertşimşek’in biyografisini güzel bir şekilde tasvir ettikten sonra Sertşimşek’in cemaat içinde yapmış olduğu 55 yıllık hizmetleri, yurt içi ve yurt dışında bulunan kiliselerdeki çalışmalarını sundu. Tanıtım gecesi esnasında, Kilise yönetim kurulu başkanı Arman Bükücüyan, Marmara Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Rober Haddeciyan duygu ve düşüncelerini belirten konuşmalar yaptılar. Birçok ibadethane’nin metal araç-gereçlerini yenileyen ve bu çalışmalar sonucu birçoklarının saygısını kazanan Sertşimşek’i anlattılar. Gece esnasında; Plovdiv Surp Kevork kilisesi konulu bir barkovizyon sunumu da gerçekleşirken, kilisenin yenilenmesi hakkında Romanya ve Bulgaristan Ermenileri Dini Önderi Başepiskopos Dirayr Mardikyan’ın 2003 yılındaki bir vaazı ve Müteveffa Episkopos’un Sertşimşek hakkında canlı tanıklığı aktarıldı. Konuşmaların yanı sıra müziğe de ger verilen gecede, Sirun Sirunyan, Edvin Galipoğlu ve Artür Bağdasaryan müzikal performans sergilediler. Konuşmaların yanı sıra resimlerle zenginleştirilmiş video sunumları da yapıldı. En can alıcı sunum, Rahip Harutyun ve Sevan Ataoğlu tarafından hazırlanan, Sertşimşek’in kilise onarımları esnasında çalışmalarını, öğretmenlik faaliyetlerini, öğrencilik yıllarını ve aile yaşantısını sergileyen video sunumu oldu. Videoda, Tüm Dünya Ermenileri Başpatriği Karekin II. Hazretleri tarafından Sertşimşek’e verilen ve Patrik Mesrob II. Hazretleri eliyle tevdi edilen Surp Sahag Surp Mesrob Madalyası’nın, tevdi ediliş merasimi en özel karelerden bir tanesiydi. Gecenin en anlamlı bölümlerinden biri Surp Takavor Kilisesi adına Rahip Harutyun’un ve Kd. Peder Krikor’un konuşmaları oldu. Kd. Peder Krikor, “Sizin çalışmalarınız sizi övmektedir. Bizler zayıf kelimelerimizi kullanarak, sadece bu övünce tercüman oluyoruz” dedi. Sonrasında ise Rahip Harutyun “Tanrı’ya hamt ediyoruz ki, Ermeni Cemaati içinden Mıgırdiç isimli biri çıktı ve onun en büyük sıkıntısı Tanrı’ya adanmış eşyaları pas veya kir içinde görmek oldu. İsmi gibi o eşyaları aldı ve temizleyerek kiliseye kazandırdı” dedi. Rahip Harutyun, konuşmasının sonunda, Mıgır Sertşimşek’in çalışmalarını tebrik ettiğini belirterek, kendisine tebrik beratı ve SURP TAKAVOR ONUR ROZETİ’ni tevdi etti. Sonrasında, Mıgırdiç Sertşimşek yaptığı konuşmada törende yer alan ruhanilere, yoğun ilgi göstereren tüm konuklara bu gecede yanlarında oldukları için sevgilerini yolladı. Hayatını anlatan bu özel kitabın oluşmasına vesile olan herkese teşekkürlerini sundu. Gece, Episkopos Sahak’ın kapanış konuşmasıyla son buldu. Episkopos Sahak, şu ifadelere yer verdi: “Birisini yaşarken övmekten çok, övülen için çok büyük bir onurdur. Mıgırdiç Sertşimşek, hizmetleriyle fazlasıyla buna layıktır. Bizler kendi şahsında, hizmet etmeyi çok seven bir kilise mensubunu görüyoruz. Önemini şöyle anlatayım size. Yeni, bir kilise ibadete açıldığında orada episkopostan önce aranan kişi Mıgırdiç Sertşimşektir. Kendisine sağlık ve başarılar diliyoruz”.

Spektral Görüntüleme Yapabilen (256 Kesitli Dual Enerjili) Bilgisayarlı Tomografi • PROTEZLİ HASTALARA ÇEKİM İMKANI • YENİ NESİL KARDİYAK BT UYGULAMALARI • YÜKSEK UZAYSAL ÇÖZÜNÜRLÜK • SANAL ENDOSKOPİ • DÜŞÜK DOZ, HASTA GÜVENLİĞİ • KALP KRİZİ RİSK HESAPLAMA

ZAKİRBAŞI SOKAK NO: 32 34020 KAZLIÇEŞME - İSTANBUL (MARMARAY KAZLIÇEŞME İSTASYONUNA 100 METRE) TEL: 0212 582 50 50 RADYOLOJİ SERVİSİ DAHİLİ 1031-1032 FAKS 0212 547 11 21 www.surppirgic.com

N. Pake ve Şeriki Şirketi’nin Surp Pırgiç Ermeni Hastanesi salnamesinde yayımlanan ilanı ve Türkçe tercümesi. 78

HASTANENİN 1900-1910 TARİHLİ YILLIKLARINDAN BİR İLAN

Karadeniz ve Akdeniz’de Deniz Nakliyatı ve Pake Şirketi Hazırlayan: Arsen YARMAN

Surp Pırgiç Ermeni Hastanesi’nin 2013 yılında tıpkıbasımı yapılan 1900-1910 arasında yayımlanmış yıllıklarını sadece hastanenin tarihiyle ya da sağlık hizmetleri alanıyla sınırlı bir kaynak olarak görmek yanıltıcı olur. Bu salnâmelerde Ermeni toplumunun gündelik hayatına, onu devam ettirirken yaptığı işlere ve kuşkusuz iktisadi hayatın çeşitli yönlerine dair bilgiler edinmek mümkündür. Bu yüzden salnâmeleri yayımlarken güçlü bir şekilde hissettiğimiz bir inancı burada tekrar etmek istiyoruz. Bu salnâmeler Osmanlı İmparatorluğu’ndaki Ermenilerin sağlık, ticaret, inanç ve kültür alanındaki zenginlikler hakkında bilgi edinmenin en kolay ulaşılır kaynaklarından birini oluşturmaktadır, zira artık rahatça okunabilen bir yeni baskısı da mevuttur. Bu yazının konusu da sözünü ettiğimiz yıllıklarda bahsi geçen bir şirketin faaliyetleriyle ilgilidir. Surp Pırgiç Ermeni Hastanesi’nin 1900-1910 yıllıklarında “N. Paquet et Co. Armenien Marocaine Societe Generale de Transport Maritime” (Ermeni ve Fas Deniz Nakliyat Şirketi N. Pake ve Şeriki) adlı bir deniz nakliyat şirketinin ilanına rastlayınca konu ilgimi çekmiş ve küçük bir araştırma yapmıştım. Burada bu konudaki araştırmamın sonuçlarını dergimizin okurlarıyla paylaşmak istiyorum. “Ermeni ve Fas Deniz Nakliyat Şirketi, N. Pake ve Şeriki” adlı şirketin merkezi Marsilya’da bulunmaktaydı. İstanbul ve Karadeniz hattında deniz nakliyatı ve yolcu taşımacılığı yapan şirketin filosunda bir de “Armenie” (Ermenistan) isimli gemi bulunuyordu. Bugünkü şartlarda bir Fransız şirketinin 19. yüzyıl sonlarında gemisine “Armenie” ismini vermesi bize oldukça ilgi çekici gelmektedir. Marsilya merkezli olmakla birlikte isminin önüne “Ermeni ve Fas” eklentilerini de eklemiş olan bu şirketin deniz nakliyatı tarihindeki yeri hakkındaki bilgilerimizi özetlemeye çalışacağım.

Ermeniler Ermenistan adı verilen ve büyük bir bölümü Anadolu’da olan topraklarda yaşayan otokton bir halk olarak kabul edilmektedirler. Bulundukları bölge büyük imparatorluklarla sınır sahaları oluşturmaktaydı ve batıda önce Bizanslılar daha sonra da Osmanlı İmparatorluğu’yla, kuzeyde Kafkas dağlarıyla, güneyde ise İran’la çevriliydi. Bu imparatorluklar arasındaki nüfuz mücadelesi Ermenileri onlar arasındaki büyük savaşlara rağmen varlıklarını sürdürme mücadelesiyle baş başa bırakmıştı. Savaşlar, ablukalar, zorunlu göçler gibi zorlayıcı koşullar Ermenileri varlıklarını korumak ve geçimlerini sürdürebilmek için kendi topraklarından çok uzak diyarlara kadar sürüklemiştir. Önceleri Kilikya gibi nispeten daha yakın bölgelere göç eden Ermeniler daha sonra Hindistan, Bengal, Endonezya, Java, Burma, Singapur ve Çin’e kadar uzanan yabancı ülkelere gitmiş ve hayat mücadelelerini oralarda sürdürmek zorunda kalmışlardır. Bu kadar geniş bir coğrafyaya yayılan hayatta kalma mücadelesi gelişkin bir ticari faaliyet yaratmış ve Ermenileri sadece karadan değil denizden de ilerleyen ticaret ağının önemli bir parçası haline getirmiştir. Dolayısıyla Ermenilerin erken sayılabilecek tarihlerde deniz ticareti ve nakliyatıyla uğraşmaları bize pek şaşırtıcı gelmemektedir. Osmanlı İmparatorluğu döneminde de devşirme usulüyle Hıristiyan çocuklar arasından seçilerek İslamlaştırılan gençler Yeniçeri ocaklarına girmişlerdi. Venedik Elçisi Jan Francisco Morosini, din değiştiren Hıristiyanların Osmanlı ordusuna hizmet etmekle kalmadıklarını, bu arada yüksek rütbelere de ulaştıklarını ve hatta aralarından bazılarının Sadrazamlık görevlerine dahi gelebildiklerini anlatır. Bu nedenle o dönemde Ermeni çocukların ileride kaptan, reis vesaire olabilmeleri doğal karşılanırdı. Devşirilenler arasında bulunan Ermeni çocuklardan bazılarının gemi kaptanı ve hatta reis rütbelerine yükselmeyi başarmış olmaları da onların deniz ticaret ağı içerisinde etkili bir yer almalarını kolaylaştırmış olmalıdır. Ermenilerin deniz ticaret ağındaki rolünü belirginleştiren gelişmelerin başında onların İran’la Avrupa arasındaki ticarette merkezi rollerden birini oynamış olması gelir. Osmanlılarla İran arasında imzalanan 1639 Kasr-ı Şirin Antlaşması bu bölgede barış ortamının güçlenmesini ve İstanbul’la İsfahan arasındaki ticari mal nakliyatının güven içinde yapılmasını sağladı. Bu gelişme Ermenistan için önemli bir dönüm noktasıdır ve onun güçlü bir ticaret merkezine dönüşmesini sağlamıştır. Bu barış süreci Hindistan’dan İran aracılığıyla Avrupa’ya ulaşan güzergâhı son derece önemli bir ticari hat haline getirmiştir. İran’ın Avrupa ve Hindistan arasındaki güçlü bir bağlantı noktası haline gelmesi burada ve özellikle de Isfahan’daki Nor (Yeni) Culfa’da yerleşik Ermeni tüccarlara büyük bir ticari güç ve avantaj sağlamıştır. Yeni Culfa’dan Basra Körfezi ve Hint Okyanusu üzerinden yürüyen ticari faaliyet deniz taşımacılığını da güçlendirmiştir. Büyük çapta ticaret yapan tüccarların kendi özel gemileri ve bayrakları vardı. Sözgelimi bunlardan biri üzerinde kuzu ve haç bulunan bayraktır.

17. Yüzyılda Basra Körfezi ve Hint Okyanusu’nda deniz nakliyatı yapan ve bayrağında kuzu ve haç bulunan gemi

Böyle büyük çapta bir ticari faaliyet modern ticari teknik ve araçları, hesaplama yöntemlerini de zorunlu kılmıştır. Dolayısıyla Ermeni tüccarlar çek defteri, tahsilat makbuzları kullanmaya, yani modern muhasebenin kayıt tekniklerini uygulamaya o dönemlerde başlamışlardı. Ayrıca uğraştıkları işlere özgü madalyalar bastırırlardı ve Batı Avrupa’da yaşayan soylu ailelerle evlilik anlaşmaları yaparlardı. Hint Okyanusu’nda dolaşan Ermeni gemileri bu söylediğimiz hususları kanıtlamaktadır. Ticari faaliyetin gelişmişlik düzeyi modern kayıt biçimlerini, ölçü ve ağırlık düzenlerini ve uyuşmazlık durumunda uygulanacak kuralları belirlemeyi gerektirmektedir. Bu nedenle Ermeniler kendi ticari yeteneklerini geliştirmek amacıyla Yeni Culfa’da bir Yüksek Ticaret Okulu açmış, tüm dünyada kullanılan ölçü ve ağırlık cetvelleri bastırmışlardır. Amsterdam ve Java’da ticari anlaşmazlıkları çözmek amacıyla mahkemeler kurmuşlardır. 1710 yılında Amsterdam’da doğan ve bu şehirde yaşayan Ermeni bir tüccarın 1740 yılında bu şehirde bastırdığı ve günümüze kadar ulaşan bir madalya bunun çarpıcı bir örneğidir. Astrahan Kütüphanesi’nde bulunan ağırlık ve ölçü cetveli de o dönemin özelliklerini yansıtmak açısından son derece önemlidir.

Hagopcan oğlu Ohan, soyadı Khaltaryants, tüccar,1710 Culfa doğumlu, şimdi Amsterdam’da 1740 yazısı bulunan madalya Hint Okyanusu’ndaki deniz ticaretindeki Ermeni varlığının bir kanıtıdır.

Ermeniler deniz ticaretinin zorunlu kıldığı ölçü ve ağırlık cetvellerinin yanı sıra çıkabilecek ticari anlaşmazlıkların çözümü için hukuki kurallar da geliştirmişlerdir.

Bilindiği gibi Fransız ve Vatikan arşivlerinde, özellikle de Venedik Palazzo Ducale arşivlerinde, 12. yüzyıldan itibaren Ermeni gemi sahiplerinin veya Ermeni tüccarların ticari amaçlarla çeşitli gemiler çalıştırdıkları veya kiraladıkları anlatılır. Marco Polo seyahatnamesinde buna ilişkin tanıklığını aktarır: “Polo kardeşler Papa’nın elçisinden mektuplarını aldıktan sonra Büyük Han’a gitmek üzere Akra’dan ayrıldılar ve Layas’a geçtiler. Oraya vardıktan sonra Papa’nın elçisinin yeni Papa seçildiğini ve çok sevindiğini duydular. Papa Greguar De Pleasance ismini aldı. Yeni seçilen Papa, Polo kardeşlere bir mektup göndererek onların fazla uzaklaşmamalarını ve Akra’ya geri dönmelerini istedi. Ermenistan Kralı gemilerden birini silahlarla donattı ve iki haberci kardeşi o gemiyle Akra’ya gönderdi. 1200’lü yıllarda iki Ermenistan vardı: Büyük Ermenistan ve Küçük Ermenistan. Büyük Ermenistan Tatar Beylerine bağlıydı ve asil bir kralı vardı. Küçük Ermenistan ise Akdeniz kıyılarında, Kilikya olarak adlandırılan bölgede bulunuyor ve Toros Dağları eteklerine kadar uzanıyordu. Burada, deniz kıyısında Layas isimli bir ticaret merkezi bulunuyordu (günümüzün Ayaş’ı). Fırat’ın tüm baharatları, ipek kumaşlar ve akla gelebilecek her şey buraya gelirdi. Fırat’a gitmek isteyen herkes mecburen buraya gelir ve buradan yola çıkardı. Ermenistan Kralları Batı ile çok iyi ilişkiler içindeydi.”

Ermenice yazılmış bir deniz nakliyat anlaşması.

Bütün bunlar Ermeni tüccarların deniz ticaretindeki yerinin kaydadeğer bir geçmişe sahip olduğunu, dolayısıyla bu geçmiş göz önünde bulundurulduğunda 19. yüzyılda Ermeni bir deniz nakliyat şirketinin faaliyetinin bizi şaşırtmaması gerektiğini hatırlatıyor. 19. yüzyıl sonlarında Ermeniler ve Fransızlar tarafından Fransa’da kurulmuş olan deniz nakliyat şirketi N. PAQUET ET CO. ARMENİEN MAROCAİNE SOCİETE GENERALE DE TRANSPORT MARİTİME (ERMENİ ve FAS DENİZ NAKLİYE ŞİRKETİ N. PAKE ve ŞERİKİ) esas olarak Akdeniz ve Karadeniz’de deniz nakliyatı yapıyordu. 20. yüzyılın başlarında bu şirketin Anadolu ve Kafkasların çeşitli şehir isimlerini taşıyan pek çok gemisi bulunmaktaydı. Bu gemileri şöyle sıralayabiliriz: Anatolie – 3000 ton kapasite Armenie – 3000 ton kapasite Bithynie – 4500 ton kapasite Caramani – 3500 ton kapasite Cirkassi – 3500 ton kapasite İmereti – 4500 ton kapasite Mingkreşi – 3000 ton kapasite Oved-Sebu – 2000 ton kapasite La Gaule – 2000 ton kapasite Mkort – 1500 ton kapasite Morez – 300 ton kapasite Kiriji – 5000 ton kapasite (bu gemi tersanede imal aşamasındadır) Bu gemilerin başlıca temsilcileri ise şu isimlerdi. Tiflis’te Paregentanyan, Samsun’da Hekimyan ve oğlu Trabzon’da B. A. Mısır, Bakü’de V. Mutatof. 83

Pake Şirketi 1863’te kurulmuş ve kısa bir süre içinde Akdeniz ve Karadeniz’de yürütülen deniz nakliyatının önemli bir parçası haline gelmişti. Yirminci yüzyılın başında, 1901 yılında Karadeniz hattında Pake şirketiyle birlikte küçüklü büyüklü 4 Türk ve 26 yabancı şirket nakliyat işiyle uğraşmaktaydı. Pake şirketi Birinci Dünya Savaşı sırasında birkaç gemisini kaybetmekle birlikte çalışmaya devam etti, günümüzde de bu şirket halen faaliyettedir. Pake şirketinin kuruluşuna, şirket için önem arzeden tarihi olaylara ve dönüm noktalarına değinmeden önce, onun da faaliyet gösterdiği ve önemli bir kısmı İstanbul üzerinden gerçekleşen deniz nakliyatının seyrine dair kısa bir izahat getirmek yararlı olacaktır. *** Abdülmecit dönemine kadar Boğaz’da ikamet eden zenginlerin iletişim ve ulaşım aracının sandallar olduğu hatırlanmalıdır. Bu sandallar oldukça ayrıntılı ve resmi bürokratik yöntemlere tabi idiler. Üst tabakanın veya Ermeni ve Rum Patriklerinin sandalları özel kurallara tabi olup kendilerine özgü şekilleri, renkleri ve belirli kürek sayıları vardı. Boğazın iki yakası arasında gemi ile taşımacılığa 19. yüzyılın ortalarında karar verilmişti. 1851 yılında Fuat ve Cevdet Paşalar bu alanda faaliyet gösterecek ilk şirketi kurmaya karar vermişti. Şirketler anonim olacak ve isteyenler pay satın alarak ortak olabilecekti. Bu alandaki en önemli atılımlardan biri olduğu söylenebilecek olan “Şirket-i Hayriye” bu şekilde kurulmuş ve onaylanmıştı. Bu şirkete Sultan Abdülmecit 100, Valide Sultan 50, Reşit ve Fuat Paşalar ise 20’şer Osmanlı altını ile ortak oldular. Sarraf Mikayel Pişmiş Amira’nın oğlu olan banker Nışan da 10 Osmanlı altınıyla bu şirketin ortakları arasına katılmıştı. Hem teknolojik gelişmeler hem de buna paralel olarak gelişen deniz ticaret hacminin artışı, daha II. Mahmud zamanında bu alanda daha modern bir anlayışın benimsenmesine ve devletin İngiltere’den ilk buharlı vapuru satın almasına yol açmıştı. Kısa bir süre sonra, 1832 yılında Surp Pırgiç Ermeni Hastanesi’nin kurulmasını sağlayan Kazaz Artin Amira İstanbul’a gelen ilk buharlı gemi olan Swift’i bir grup tüccarla birlikte İngilizlerden satın alarak sultan II. Mahmud’a hediye etmişti. Makine gücünün kas gücünden üstün olduğunun somut bir kanıtı olan bu vapur halk arasında “Buğ” olarak adlandırılmaktaydı. Kaptanı bir İngiliz olan Buğ gemisi 1829 yılında sultan II. Mahmud’u Tekirdağ’a kadar götürmüş ve Sultan tarafından da takdir edilmişti.

II. Mahmud’a hediye edilen Swift gemisi. 84

Swift adlı vapurun kaptanı Kelly idi. Kazaz Artin Amira ve diğer amiralar tarafından II. Mahmud’a hediye edilmiştir. İstanbul halkı “Buğ” adını taktı. Vapur daha sonra “Sultaniye” adını almıştır. II. Mahmud bu vapurla Adalar’a ve Çekmece’ye giderdi. Gümüş ayna. 20x25 cm. Garo Kürkman arşivi.

Amerikalıların deniz nakliyatı konusunda devreye girmeleri ve imparatorlukta bazı faaliyetlere başlamaları da bu dönemde gerçekleşmiştir. Osmanlı tersanelerinde çalışmaya başlayan Amerikalı mühendislerin de katkılarıyla Osmanlı’nın ilk yerli yapım buharlı vapuru “Eser-i Hayır”ı üretildi. Bu tersanelerde üretilen vapurlar gerek insan gerekse yük taşımacılığında çok yararlı ve sahipleri için de hatırı sayılır ölçüde kârlı oldu. Deniz yoluyla ulaşım esasen yarattığı ticari fayda nedeniyle gelişmişti ancak bir başka faktör de yavaş yavaş ortaya çıkmaya başlamıştı. Servet ve imtiyazları artan Osmanlı paşaları ve üst düzey aileler daha yüksek bir hayat standardı sürdürme arzusuna kapılınca Boğaz’da ev ve arazi sahibi olmak bir itibar statüsü olarak görülmeye başlamıştı. Bunun doğal bir sonucu olarak Boğaz’da deniz yoluyla ulaşım artık kaçınılmaz olmuştu. “Şirket-i Hayriye”nin 1852 yılında resmen kuruluşunda bu faktörlerin payı da bulunuyordu. Boğaz’da yolculuk edenlere kolaylık ve güven sağlamak ihtiyacı şirketin doğuşunu ve hızlı sayılabilecek gelişimini teşvik etmişti. Bu gelişmeler neticesinde “Şirket-i Hayriye” vapurları yavaş yavaş Boğaz’la ve İstanbul’la özdeşleşmiş, buradaki kent hayatının ve kültürünün dikkate değer bir parçası olmaya başlamıştı. Şirketin kuruluş sürecinde ve faaliyete geçtiği ilk yıllarda yaşanan maddi sıkıntılar nedeniyle yaklaşık 30 ortak sermaye yardımında bulunmuşlardı. Şirketin sorumluluğu altı yıllığına Hoca Mıgırdiç Bilezikciyan’ın kefaletinde Andon Kalcıyan ve Agop Bilezikciyan’a teslim edilmişti. Bilezikciyan’ın Galata’daki yazıhanesi aynı zamanda “Şirket-i Hayriye”nin de idari merkezi olarak görülmekteydi. Bu çabalara rağmen şirketin kârı masrafları karşılamaya yeterli olmayınca kefil olan Bilezikciyan haklarını Resimci Mıgırdiç’e devretmiştir. Mıgırdiç Efendi de zorlukların üstesinden gelemeyip bu görevden ayrılınca şirket bu kez Ali Hilmi Efendi’ye devredildi. Ali Hilmi Efendi aynı zamanda şirketin müdürlüğünü de üstlendi. Onun döneminde şirket yönetiminde kefalet sistemi sona erdirilerek bir yönetim kurulu oluşturulmuştu. Dört kişilik yönetim kurulu Paul Ananyan, Sarraf Kevork, Hagop Yağubyan ve Hüseyin Hakkı’dan oluşmaktaydı. Hüseyin Hakkı’nın başında olduğu bu kurul on yıl boyunca şirketi başarıyla yönetmiş ve onun dönemi şirketin en parlak dönemi olarak kabul edilmişti.

Şirket-i Hayriye için İngiliz John Robert şirketine ısmarlanan altı vapurun yanı sıra yabancı şirketlere başka vapurlar da ısmarlanmıştı. Bunların arasında İstinye, Mirgün (Emirgan), Sarıyer, Anadolu, Kandilli, Beykoz, Bebek, Galata, Büyükdere ve Beyazıt adlı vapurlar da bulunmaktaydı. Hüseyin Hakkı döneminde ayrıca iki vinç vapuru da devreye girmişti: Suhulet ve Sahilbent. 1950 yılında Demokrat Parti iktidara geldiğinde Fransa’dan iki yeni vinç vapuru ithal edilmiş ve o zamana kadar kullanılan iki yandan çarklı vinç vapuru artık emekli edilmişti. Vapurların bu süratli gelişmesine paralel olarak deniz taşımacılığının başka yönleri ve ihtiyaçları da belirmeye başlamıştı. Hüseyin Hakkı döneminde bu çerçevede faaliyetlere de girişilmiş ve iskele inşaatına önem verilmişti. İlk yıllarda Boğaz’da iskele sayısı çok az olduğu için yolcular vapurlardan sandallarla alınır veya bindirilirdi. İskeleler inşa edilince onlara yolcu bekleme salonları da eklenmişti. Bu faaliyetlerin belirli bir seviyeye ulaşması neticesinde giderek yolcu sayısı artmaya ve yeni vapurlar hizmete girmeye başlamıştı. Kısa bir süre sonra “Şirket-i Hayriye”nin 1881’de kullanmaya başladığı gişelerin yetersiz kaldığı görülmüştü. Bu durumda matbu bilet ihtiyacı artmıştı. Biletler taş baskı ile hazırlandığı ve üzerlerinde tarih bulunmadığı için bir süre sonra piyasaya sahte biletlerin çıktığı anlaşılır. Bunu önlemek için ilk ciddi ve güvenli matbu biletler Galata’da Manukyan Matbaası’nda basılmaya başlanmıştır. Burada biraz da vapur hizmetlerinin tarifeleri üzerinde durmak istiyoruz. İlk vapur tarifesi, 1901 yılında Boğos Efendi adında bir okul öğretmeni tarafından hazırlanmıştı ve bu tarife tüm iskeleleri içeriyordu. Boğos Efendi ayrıca üzerinde tüm değişikliklerin kolayca yapılabildiği bir de taslak hazırlamıştı. “Şirket-i Hayriye”nin kapanışına kadar Boğos Efendi’nin taslağının kullanıldığı rivayet edilir. “Şirket-i Hayriye”nin deniz hizmetleri sayesinde Boğaz’da yerleşimin arttığını, kıyıların modernleşip geliştiğini ve kentin sosyalkültürel hayatına katıldığını belirtmek gerekir. 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren İstanbulluların yaşamına giren bir başka ulaşım aracı da Onnibüs adlı sandallardı. 1860 yılının Ocak ayında Osmanlı vatandaşı Hacı Manuk Efendi isimli bir Ermeni, Avrupa’dan onnibüs adlı sandalları getirmiş ve bunlar 25 yıl boyunca “dolmuş” olarak Üsküdar’a yolcu taşımışlardı. Deniz nakliyatından söz ettiğimize göre bu nakliyatın önemli bir parçası olan “Ankara” adlı vapur hakkında da bilgi vermek yerinde olur. İlk “Ankara” vapuru 1874 yılında İngiltere’de inşa edilmişti, fakat önce “Mörte” adıyla 47 yıl Marsilya’da “Armenien- Marocain” isimli şirkete ait olarak hizmet vermişti. Ancak 1921 yılında Cemal Bey ve ortağı Hristo bu vapuru satın almış ve ona “Ankara” adını vermişti. Bu isim giderek bir gelenek halini almaya başlamış ve daha sonra başka vapurlara da “Ankara” adı verilmişti. Deniz nakliyatı ve ulaşımının vapurlar dışında önemli bir başka unsuru da köprülerdi. Haliç kıyıları bu bakımdan son derece önem arzetmektedir. Haliç kıyıları 1600’lü yıllarda önemli yerleşim merkezleri haline gelmişlerdi. Bunum doğal sonucu olarak bir kıyıdan diğerine geçenlerin sayısı yükselmeye başlamış ve bunun için için sandallar kullanılmıştı. Bir süre sonra bu amaçla köprülerin de kurulduğuna tanık oluyoruz. Haliç’te ilk köprü imparator Justinien döneminde Ayvansaray ve Kasımpaşa arasında inşa edilen bir taş köprüydü. Fatih Sultan Mehmet de İstanbul’u fethederken ilginç bir yönteme başvurmuş, Haliç’e indirdiği gemileri yan yana dizerek üstlerine kalaslar yerleştirmiş ve bu sayede geçici bir köprü kurmuştu. 1502-1503 yıllarında Leonardo da Vinci’nin de Sultan İkinci Bayezit’e 350 m. uzunluğunda ve 25 m. genişliğinde bir köprü tasarımı sunduğu da bilinir. 86

Haliç’teki ilk Osmanlı köprüsü 1836 yılında 600 m. uzunluğunda ve 10 m. genişliğinde olan ve Unkapanı ile Azapkapı arasında kurulan köprüdür. 1845 yılında Eminönü ile Karaköy arasında yeni bir köprü hizmete girmişti. Bu köprünün orta kısmı altından büyük sandalların geçebilmesine izin vermesi için yüksek tutulmuştu. Sultan II. Mahmut’un annesi Valide Sultan tarafından hayırseverlik örneği olarak İstanbul halkına hediye edilen köprünün uzunluğu 500 m. idi ve 18 yıl boyunca hizmet vermişti. 1851-1852 yıllarında Hasköy ve Ayvansaray arasında bir köprü kurulmuştu. Köprü bir milyon kuruş bedel ile Ermeni tüccar Mıgırdiç Cezayirliyan tarafından bir tersanenin mühendislerine ısmarlanmıştı. Ancak köprü iki kıyı arasındaki ulaşımı sağlayan ve köprü kurulmasıyla gelirlerinden olan sandalcıların önce öfkesine sonra da saldırısına maruz kalmış ve açılışından on gün sonra sandalcılar tarafından ateşe verilerek yakılmıştı. 1869 yılında bir İngiliz firması tarafından Eminönü ve Galata arasında bir köprü inşa edilmeye başlamış, fakat köprü 1872 yılında daha uygun bir konumda olduğu gerekçesiyle Unkapanı ve Azapkapı arasına taşınmıştır. Kısa bir süre sonra, 1875 yılında Galata’da yapımına başlanan yeni köprü üç yıl içinde tamamlanmıştı. Ortasında açılır kapanır bir bölmesi olan köprünün uzunluğu 480 m. genişliği ise 14 m. idi. Her iki ucunda dükkânlar, kahveler ve lokantalar bulunan köprünün yapımı 105.000 altın liraya mal olmuştu. Bu köprü Haliç üzerindeki altıncı, Eminönü-Galata hattının ise üçüncü köprüsüydü. Yeni bir köprü 20. yüzyılın başında, 1912 yılında Alman M.A.N. firması tarafından inşa edilmişti. Uzunluğu 466 m. ve genişliği 25 m. olan bu köprü Haliç’in yedinci köprüsüydü. Uzun yıllar İstanbul halkına hizmet veren bu köprü 1936 yılında bir fırtınada yıkılmış ve yerine 1939 yılında Haliç üzerindeki sekizinci köprü, bugün de kullandığımız Atatürk köprüsü inşa edilmişti. 1973 yılında çevre yolu inşaatı çerçevesinde inşa edilen Haliç Köprüsü ise Haliç’in kıyısında inşa edilen dokuzuncu köprü oldu. Birkaç yıl sonra da onuncu köprü, Eminönü-Galata arasında inşa edildi.

NİCOLA PAKE VE ORTAKLIK Deniz ticaretinin gelişmesi, belirli bir hacim kazanması orada yürütülen faaliyetlerin yoğunlaşmasını ve modernleşmesini de teşvik etmiştir. N. Paquet et Co. Arménien Marocaine Societe Generale de Transport Maritime (Ermeni ve Fas Deniz Nakliyat Şirketi N. Pake ve Şeriki) adlı şirketin faaliyeti de bu çerçevede önem kazanmaktadır. Günümüze kadar varlığını sürdüren Pake şirketinin adı ilk olarak 1860’lı yıllarda ortaya çıkmıştır. 4 Aralık 1862 tarihinde Nicola Pake adlı genç bir Marsilyalı tüccar 25.000 Frank’a “Languedoc” adlı yandan çarklı 445 ton kapasiteli bir gemi satın almış ve böylece Pake ismi Marsilya’nın ve tüm dünyanın deniz nakliyat tarihine ilk kez kaydedilmişti. Nicola Pake’nin bu girişimi büyük bir cesaret örneğidir, zira gemiyi satın aldığı tarihte deniz nakliyatında sadece üç yıllık deneyim sahibiydi. Languedoc 1863 yılından itibaren Fas kıyılarına sefer yapmaya başlar. 3 Temmuz 1863 tarihinde “Nicola Pake Fas Deniz Nakliyat Hizmetleri Şirketi” kurulur. Kırk yıllık bir faaliyet sürecinin ardından 1903 yılında “Nicola Pake - Fas ve Ermeni Deniz Nakliyat Hizmetleri Şirketi”, nihayet 1913 yılında, Birinci Dünya Savaşı’ndan hemen önce de “Pake Deniz Nakliyat Şirketi” kurulacaktır. 87

Şirketin yükselme dönemi ivmesini 1863-1869 yıllarında kazanmıştır. Seferlerine başlayan Languedoc kısa bir süre içinde ticari kapasitesini arttırır. Ortaklık üç yıl sonra ortaya çıkan ticari fırsattan istifade ederek 140.000 Frank’a “Astroloje” adlı bir gemi daha satın alır. Faaliyetleri hızla artan şirket 1861 yılında “Marok” ismini verdiği bir gemi yaptırır. Bu girişim Nicola Pake’nin uzak görüşlülüğünü ve ticari zekâsını gösterir, zira bölgedeki ticaret hacmini gören Pake Faslı işadamlarıyla ilişkiler kurduğu ilişkileri geliştirmeye karar verir. Pake ve Fas Deniz Şirketi’nin 1863 yılındaki kuruluşu bu kararın bir sonucudur. Yeni kurulan bu ortaklıkla her ayın 7 ve 22’sinde Marsilya ve Fas arasında düzenli deniz seferleri başlar. Şirket 1863-1869 yılları arasında Faslı ortaklarının katkısıyla filosuna sürekli yeni gemiler ekleyerek Marsilya ile Fas arasında güçlü bir deniz nakliyat sistemi kurmayı başarmıştır. Takip eden yıllarda şirket Karadeniz ticaretiyle de ilgilenmeye başlayacaktır. Bu konudaki ilk girişim 1878 yılında “Meoz” adlı geminin deneme amacıyla Karadeniz’e gönderilmesidir. Geminin kaptanı bu yolculuktan son derece ümitli ve heyecanlı bir ruh haliyle döner ve onun teşvikiyle “Meoz”a benzeyen üç gemi daha inşa edilir. Böylece şirket Karadeniz’de tüm Anadolu kıyısında, Gürcistan’ın Poti limanına kadar, oradan da Novorossyisk’e uzanan bir hatta deniz nakliyat hizmeti sunmaya başlar. Şirket bu dönemde gemilerden birinin adını değiştirir ve ona “Arménie” (Ermenistan) adını verir. Bu şirketin Anadolu’yla bağlarını daha da güçlendirme yaklaşımının bir ürünüdür. Arménie 1879’da sefere alındığı gün Marsilya limanının en büyük ve en hızlı gemisi olarak dikkati çekmiştir (2128 ton ağırlığında, 92 metre uzunluğundadır ve 13 deniz mili hız yapabilmektedir). Bir süre sonra şirketin bazı gemileri tankerlere dönüştürülür ve Gürcistan’ın Poti limanından, hatta Batum’dan petrol nakletmeye başlarlar. Gemiler yetersiz kalmaya başlayınca şirket “Arménie” gemisine “Mingreli” adlı bir gemi daha ekler. “Arménie” gemisi artık kendi türünün bir prototipine dönüşmüştür ve şirket iş hacmi arttıkça ona benzeyen yeni gemiler edinmeye başlar. Elbette bu süreçte bazı aksilikler, kesintiler de yaşanır. Sözgelimi “Mingreli” gemisi 1883 yılında, henüz seferlerine yeni başlamışken batar. Bir yıl sonra “Arménie” sınıfından bir başka gemi hizmete girer ve ona “Anatolie” (Anadolu) ismi verilir. 1883’ten sonra güçlenmeye başlayan sosyal hareketler ve grevler şirket için sorun oluşturmaya başlar ancak Nicola Pake sert mizacıyla bu konularda taviz vermeye yanaşmaz. 1888 yılında yine “Arménie” sınıfında filoya “Cirkassie” adlı yeni bir gemi eklenir. 1890 yılında Fransız Cumhurbaşkanı Marie François Sadi Carnot (1837-1894), Nicola Pake’yi şeref madalyasıyla onurlandırır. 1894 yılında kendi türünde gemilere öncülük eden “Arménie” gemisi hasar görmüş ve bir başka geminin yedeğinde Marsilya’ya çekilmiştir. 1899’da “Armenie” gemisi fiili ömrünü tamamlar ve sökülür. Onun yerine hizmete giren yeni gemiye yine “Arménie” ismi verilir. Birinci Dünya Savaşı başlayana kadar şirketin işleri son derece başarılı bir seyir izler. Ancak savaşın başlamasıyla birlikte gemilerine askeri amaçlarla el konur. Şirketin “Dukala” adlı gemisi de bir süre hastane olarak görev yapar. 1915 ve 1916 yıllarında Akdeniz’de çok güçlü bir trafik vardır ve Nicola Pake’nin şirketi de bundan payını alır. 21 Mart 1916’da “Arménie” gemisi bir madalyayla onurlandırılır. “Arménie” gemisi 1920 yılında onarım görür, ancak o tarihte Türk devletinin önerisiyle ismi değiştirilir ve “Ouolof ” ismini alır. Nicola Pake’nin, filosunda her zaman “Arménie” isminde bir geminin açık denizlerde seyrettiği, 1863 yılından beri hizmet veren ve günümüzde hâlâ itibarını koruyan şirketinin kısa öyküsü daha ayrıntılı bir araştırmayı hak ediyor.

Armenie gemisi modelinden gemiler.

1879 yılında sefere çıkan Armenie (2128 ton ağırlığında, 91,75 m. uzunluğunda ve 13 deniz mili hızda) Marsilya limanının en büyük ve en hızlı gemisi olarak dikkat çekiyordu.

Armenie olan adı 1924 yılında Ouolof olarak değiştirilen gemi.

Armenie modeli gemilerin en önemlilerinden biri Anatolie (Anadolu) idi.

Cirkassie (Çerkesya) gemisi

Georgie (Gürcistan) gemisi

Mingrelie gemisi

N. Pake ve Şeriki Ermeni ve Fas Deniz Nakliyat Şirketi’ne ait diğer gemiler. 90

N. Pake ve Şeriki Ermeni ve Fas Deniz Nakliyat Şirketi’ne ait diğer gemiler. 91

N. Pake ve Şeriki Ermeni ve Fas Deniz Nakliyat Şirketi’ne ait diğer gemiler.

1863 yılında kurulan şirket günümüzde hala hizmet vermektedir. 94

2011 yılında Google’dan alınmıştır.

Kaynakça 1. Arsen Yarman, Osmanlı Sağlık Hizmetlerinde Ermeniler ve Surp Pırgiç Ermeni Hastanesi Tarihi, Surp Pırgiç Ermeni Hasatanesi Vakfı Yay., 2001. 2. Arsen Yarman, Ermeni Yazılı Kültürü, Harf, Elyazması, Matbaa ve Salnameler Tarihine Kısa Bir Bakış, Türkiye Ermenileri Patrikliği Yay., 2012. 3. Arsen Yarman-Ara Aginyan, Sultan II. Mahmud ve Kazaz Artin Amira, Surp Pırgiç Ermeni Hastanesi Vakfı Yay., 2013. 4. Tombak Dergisi, S. 20, 1998. 5. Wolfgang Müller-Wiener, İstanbul Limanı: Bizans’tan Osmanlı’ya, çev. Erol Özbek, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 1998. 6. Ekrem Işın, İstanbul’da Gündelik Hayat, Yapı Kredi Yay., 1999. 7. R. H. Kévorkian- J. P. Mahé, Arménie: 3000 ans d’histoire, par la Maison Arménienne de la Jeunesse et de la Culture Marseille, 1988. 8. Marco Polo, Dünyanın Hikâye Edilişi, çev. Işık Ergüden, İthaki Yay., 2003.

LİLİT GASPARYAN lili.gasparyan@gmail.com

İz Bırakan Usta: Sevan Bıçakçı “Mücevherde moda yoktur, hikâye vardır. Kimse bana taktıklarımın modası geçti diyemez çünkü hepsinin bir hikâyesi var. Mücevher modasına inanmıyorum.” FOTOĞRAFLAR: SARKİS GÜREH

ünyada her türlü sanatın bedeli vardır. Hep parayla bir sınavı olmuştur insanların. Sanatçı-kuyumcu Sevan Bıçakçı’yı anlatmak için söylenebilecek ilk şey onun para sınavını başarıyla geçmiş olmasıdır. Maddi olan her şeye meydan okumakla başladı hikâye. Tek sermayesi sabır ve hayal gücü olan Bıçakçı, mucizeler üzerinde hayat kurmayan ama mucizelere inanan, onların peşinden gidendir. Kendini çıraklar arasında hâlâ bir çırak olarak gören Sevan Bıçakçı ile sahip olduğu mütevazılığın duvarlarını kırarak bugüne kadar kat ettiği yol hakkında hoş bir sohbet ettik. Kapalı Çarşı serüveniniz nasıl başladı? Yeteneğimi keşfeden ailem oldu. 9 yaşındasın, iptidai şartlarda Samatya’da doğmuş büyümüşsün, sevgi zenginisin, birbirine aşık bir mama babanın çocuğusun ama maddi anlamda hayat bize çok cömert davranmamış. Oyuncaklarım kırıldığı zaman çöpe atma lüksüm yoktu, onları hep tamir ederdim. Ebeveynlerim “Bu çocuk galiba hayatını elleriyle kazanacak” diye düşünmüş ve beni bir kuyumcunun yanına verme kararı almışlar. O zaman iyi bir ustanın yanına çırak olarak girebilmek bir ödül gibiydi, herkesin becerebileceği bir şey değildi. Bir usta tarafından kabul edilmek arkadaşların yanında hava atılacak durumdu. Günümüz dünyasında usta-çırak ilişkisi yok oldu ama o zamanlar kolumuza takılan altın bilezik gibiydi. Babam beni karşı komşumuzun yanına gönderdi. Ustanın gözüne girebilmek adına çok çalışkan olmak zorundaydık. En ufak bir tozu görmeyeceğiniz dükkânda çırak olarak yapılacak her şeyi yapıyor olmak ustanın gözüne girmek anlamına geliyordu. Geçen zaman içinde bana verdiği işlerde başarılı olduğum için “Aferin oğlum” dediği çıraklarından biri oldum. Bu serüvende ustanın rolü nedir? Usta sadece mücevherin, kuyumculu-

ğun, sadekârlığın nasıl yapıldığını öğretmiyor. 12 yaşındasınız, hayata dair birçok konuda cahilsiniz, yanlışlarınız var… İşte ustamız bize oturmayı, kalkmayı, kendi doğrularını öğretti. Karşınızdaki insanla nasıl konuşacağınızı da öğretiyor usta. Kapalı

Çarşı bu açıdan çok önemli bir üniversite. Hayatımın büyük öğretmeni olan Hovsep Ustamın bağırıp çağırmaları, kulağımı çekmeleri, kızıp sövdüğü zaman attığı kafa ve tokatların damıtılmasıyla ortaya gelmiş bir Sevan’ım ben.

LİLİT GASPARYAN lili.gasparyan@gmail.com

En büyük servetim olan sanatımı sonuna kadar kullanmayı tercih ettim. Herkes ilerlerken ben el isçiliğine geri gittim.

Bugünkü başarınızı bir kenara bırakırsak, Çarşı’da çıraklık yapmak size neler kattı? İki çocuğum var Sımpat’ım ve Yeraz’ım. Usta-çırak ilişkisinin çok daha sıkı ve öğretici olduğuna inandığım için bir yaz okulunun yanı sıra bir terzinin, marangozun yanında çalışıp para kazanmanın ne olduğunu öğrenmelerini arzu ederim. Çocukları yaz okullarına göndermeyin demiyorum ama çıraklık ustalık ilişkisinde emeklerinin bedelinin olduğunu ve alabileceklerini söylüyoruz. Ustanın hafta sonu “Gel aslanım al şu harçlığı” demesi, alın teriyle bir şey kazanmanın duygusunu yaşatıyor. Bu duygu ile küçük yaşta tanışmaksa önemli bir hayat dersidir. Hangi aşamada klasik Kapalı Çarşı size dar gelmeye başladı? Bir sistem vardır, onun içinde yorulursunuz ama bir de bu sisteme yetmezseniz. Çarşı büyük yeteneklerin olduğu bir yerdir ve Çarşı’nın en önemli taşı Ermenilerdir. Kuyumculuk kelimesinin karşılığı neredeyse “Ermeni”dir. Bu cemaatin üyesi olmaktan büyük gurur duyuyorum. Gece uyurken bütün takılarım çıksa, boynumdaki haçım çıkmaz. Bu bizim DNA’mızda var demek. Bu dünyaya tekrar gelecek olsam tekrar kuyumculuk yapmak isterim. Şu anda yaptığınız işler kuyumculuk dünyasının standart, bilinen şeyleri değil. İlk adım neydi? İnsanın kendini anlatması çok zor. Bu belki de benim arka cebimde duran bir şeydi ve sistemin bana dayattıklarını yapmak istemiyordum. Meslekteki başarı ciddi konsantrasyondan geçer. Derler ki sabah 9 akşam 6 mesai yaparsın… İşte biz öyle çalışmadık, 24 saat hep daha iyi neler yapabiliriz diye kafa yorduk. Sanatta saat mefhumu yoktur. O güne kadar kuyumculuk dünyasında pek yapılmamış bir şey yapmak istedim. Bunu bir karaktere oturtmak istedim. Kapalı Çarşı’da bazı şeyler kısır döngü içine girer, tekrarlanır, rutinleşir ve sıkılmaya başlar insan. Bütün hikâye o. Benim aklıma geldi, komşumun aklına gelmedi diyelim. Yaptıkça zevk almaya başladım. Herkes batıyordu, siz de o uçurumdaydınız ama başardınız? Bu nasıl oldu? Eskiden ustalarımız emek harcar ve ürettiği değerin karşılığını da alırdı. Nihai tüketici bedeli öderdi. Sonra teknoloji kapıyı araladı, içeriye baktı, boşluğu gördü ve fütursuzca yükselmeye başladı. Sonra kuyumculuk piyasasına girdi, insanlar farkına varamadılar. 4-5

metrekarelik dükkânda çalışan büyük sanatçı, elleri öpülecek ustalarımız yavaş yavaş yok olmaya başladılar çünkü onlar CEO’lar gibi yirmi yıl ötesini görebilecek nitelikte değillerdi. Tertemiz, özel kalpli insanlardı. Bu yeni çağı kavrayamazlardı. Meslekte makineleşmeye geçildiği zaman el emeğimizin yok olduğunu gördüm ve ilerde yaşanacak büyük problemi tahmin ettim. O zaman önümde bir kaç yol vardı. “Sevan ne yapabilirsin?” diye sordum kendime. Ya en ucuz ürünün daha ucuzunu tonlarca yapacaksın ama var mı böyle bir sermayen? Yoktu! Ya dünyanın en bulunmayan pırlantalarını toparlayacaksın, alternatifsiz olacaksın, pırlanta arayan herkes sana gelecek ama böyle bir sermayen yok, ya da bir yüzüğe on dakika değil, aylarını vereceksin. Var mı buna sabrın? Başka sermayem olmadığına göre en büyük servetim olan sanatımı sonuna kadar kullanmayı tercih ettim. Herkes ilerlerken ben geriye gittim. Teknoloji bizim dükkanımızda sadece telefondan ibaretti. Hala bu noktada, el işçiliğine eski tekniklerle devam ediyoruz. Günün sonunda herkes bu tarafa giderken ben tam tersine giderek bugünlere geldim. Başarımı el işçiliğine borçluyum. Taşıdığınız Ermeni kimliği işinizin neresinde? Antikacılık, mücevhercilik, kaportacılık, terzilik, marangozluk gibi ustalık gerektiren işlerde Ermeni kimliği Türkiye’de yıllardır güven teşkil eder. Paranın yönetimi nasıl Musevi toplumuna yakıştırılıyorsa, ustalık da bize yakıştırılır. “Ermeni usta ise iyi ustadır.” Pabuç yaparken, deri seçerken Ermeni usta seçmişse, Ermeni marangoz çiviyi çaktıysa bu güven verir ve bunun kaynağı ne ben ne de babam… Dedem ve onun dedeleridir. Genden gene geçmiş ve benim elimde hayat bulmuş bir özellik. Dedelerimin dedelerine teşekkür etmeliyim. Teknolojiye meydan okuyup tasarladığınız ilk ürün neydi? İlk başta Padişah ve Bizans koleksiyonumu yaptım - Teodora, Justinianus, Hazreti İsa, Meryem Ana ve 36 Padişahın portreleri ve heykelleri vardı. Onları yaparak bu işe başladım. O noktada mücevherde resim, heykel pek kullanılmıyordu, yani ezber bozdum. Çok radikal şeyler yaptığınız zaman insanlar başta biraz irkilirler. Sonra aradan birkaç kişi, grubun içinden sıyırılır ve bir dakika durun der, alır takar. Parmakta güzel durduğunu görür. Sen ne kadar güzel bir şey olduğunu, dünyada

LİLİT GASPARYAN lili.gasparyan@gmail.com

kimsede olmadığını anlatsan da birinin inanıp takması gerekiyor. O birisi de çok tanınmış iş kadını, popüler isim Güler Sabancı oldu. Ondan önce dostlarım gelip bir şeyler alırdı ama Güler Hanım’ın alıp takması benim için dönüm noktası oldu. O bize inandı ve bir yüzük aldı. Ondan görenler gelip almaya başladılar. Ben de boş durmadım, çok çalıştım ve daha güzel şeyler tasarladım. O günden bu yana asıl prensibimiz çok çalışmaktır. Ismarlama çalışıyor musunuz? Ismarlama çalışamıyorum. “Kurduğum hayallere bir devlet sürekli altın verse, yeter mi?” diye düşünürüm. O kadar çok hayalim var ki… Aslında dünyada en zor olanı biz en başta başardık. Şu anda 3076 yılına kadar çalışabileceğimiz mücevher çizmişiz. Hayaller bu noktada, o yüzden ısmarlama çalışmıyorum. İmzamı taşıyan şey hayalim olmalı, beğenen alır. İlk işlerinizi geri almışsınız, hikâye nedir, neden? Samatya çok zengin bir muhit değildi, ben de zengin bir ailenin çocuğu değildim. Dolayısıyla kendi şansımı kendim yaratmalıydım. Çalışıp bir şeyler yaratıp satmalıydım. Para kazanmaya başlayınca işimi büyüttüm, iki tane evlada sahip oldum ve o günden sonra geriye dönüp baktığımda onlara bir hikâye bırakmak istedim. İlk, yoksulluk dönemlerimde yaptığım bir numaralı parçayı çok sevdiğim bir dostuma satmıştım, dönüp ona dedim ki “Bu on lira olabilir ama benim için bir numaralı parça ve manevi önemi çok büyük, eğer bir gün bir müze kurma imkanım

olursa, bu parça müze kapısının girişinde yer almalı. Bana verirsen çok mutlu olurum.” Kırmadı, verdi! Tabii ben de misliyle fazlasını ödedim ona. Böyle böyle zor şartlarda yaptığım ilk parçaları geri topladım. Mesela ödül alan parçalarımdan hiçbirini satmıyorum. İnsanın kalbini bozacak derecede çok büyük bedel ödeyenler oluyor ama yine de satmıyorum. Paradan ziyade iz bırakmak lazım. Mesela babamdan bana bir çift kol düğmesi kaldı. Babam zamanında kazandığı üç buçuk kuruşun iki buçuğunu vermiş o düğmeyi almış, özel günlerde takmış gurur duymuş ve bana hediye etmiş. Ben buna başka gözle bakarım çünkü mücevherde moda yoktur, hikâye vardır. Kimse bana taktıklarımın modası geçti diyemez çünkü hepsinin hikayesi var. Mücevherin modasına inanan biri değilim. Bir gün bir müzem olursa dediniz, var mı öyle bir istek, hayal? “Bir gün müzem olursa”nın hayali çok yüksekte duran belki ütopik ama gerçekleşmesi çok da zor olmayan bir hayal. Ancak onu benim açmamdan ziyade, öyle eserler yapmalıyım ki biri benim için açsın. O zaman daha anlamlı olur. Hep ürünlerimiz müzelerde sergilensin hayaliyle yapmaya başlarız. Bir sanatçı için bu çok kıymetli bir ödül. Hayallerinizi mücevherlere sığdırıyorsunuz, peki sığdıramadıklarınız var mı? Hayaller bitmez, bittiği an sen bitersin. Hayaller yaş ilerledikçe kısalır ama yaratıcılık anlamında hayal hiç bitmez. Sanatçıyı ayakta tutan en büyük yakıttır hayal.

Tezgâh başına ilk geçtiğinizde ilk hayaliniz neydi? Uzaya bile çıkacağını düşünüyorsun. Çok tuhaf hisleri olan biri olduğum için bazı şeyleri gören bir adamdım. İnançlarım, umutlarım, çalışkanlığım ve heyecanım vardı. O zamanlar rakı balık sofralarında “Çok çalışacağım, bir şeyler olacak” dediğimde gülerlerdi bana ama inandığım her şeyi başardım diyebilirim. Daha da inandıklarım ve başaracaklarım var. Başarının en büyük sırrı davana inanmaktır başka hiçbir çıkışı yoktur. Yapacağım deyip hemen büyük para kazanıp işi bırakmak isteyen herkes kaybetmiştir. Gerçekten konsantre olup başarırsanız, işte o zaman ödül görmediğiniz bir noktadan başınıza düşecektir. Başarımız bir noktadan sonra ülkenin sınırlarını aştı. Los Angeles’ta uluslararası önemli bir kuyumculuk yarışmasında altı yıl arka arkaya birinci olmamız başlangıç noktamız oldu. İnsanların hayal ettiği önemli mücevher firmaları bizden ürün almaya başladı, çok iyi satmaya başlayınca işimiz de haliyle büyüdü. Tezgâhta zaman geçiriyor musunuz? Tezgâhta zaman geçirmek benim en büyük keyfim, orada dinlenirim, adeta rehabilitasyonumdur. Tabii gün içinde başka işlerden dolayı biraz kopuyorum. Eskiden tezgâh başına geçince 48 saat sonra kalkardım, şimdi ise dinlenme yerim oldu. Kıymetli ve güvendiğiniz bir ekibiniz var, yolunuzu onlarla devam ediyorsunuz ve birçok hayalinizi bir nevi onlar hayata geçiriyor. Siz eserlerin yapım aşamasında nerede müdahale ediyorsunuz? Neresinde varsınız? Hayal size ait ama başka eller hayata geçiriyor, bu süreç nasıl gerçekleşiyor? Dünyanın herhangi bir yerinde uçakta önümdeki koltukta oturan hanımefendi saçını düzeltmek için elini arkaya attığında parmağında bir yüzük görürüm. Hangi tarihte, hangi zamanda, hangi taşın, hangi pırlantanın vs. kullanıldığını ve bütün ayrıntılarını tek tek anlatabilirim. Benim yüzüğümün bir kopyasını anında anlarım, konuya bu kadar vakıfım. Dünyaya bu kadar açılıyor olabilmem, üretim yapıyor olmam, benim yetiştirdiğim çıraklarla alakalı. Kendimi hala o çıraklar arasında kıdemli çırak olarak görürüm. Çıraklarım, benim bugüne kadar öğrenip öğrettiklerimin damıtılmış hali. Bir de komple baştan sonuna kadar benim yaptığım eserler var, yıllar süren, bitmeyen senfoni gibiler. Kısacası her ürüne elim değiyor.

LİLİT GASPARYAN lili.gasparyan@gmail.com

bir halka. O halkayı alıp kendimi ifade ediyorum. Dünyanın en zor işi kendini ifade edebilmektir. Vizyonu olan, ezber bozacak herkese tezgâhımızda yer açarız. Bu bitmeyen hayallerin ilham kaynağı nedir? Öyle bir yerde yaşıyoruz ki… 600 yıllık Kapalı Çarşı, daha derinine inersek 8 bin yıllık kalıntılarla yan yanayız. Kafamı buradan dışarıya çıkarmama gerek yok, burada nefis bir tarih var. Bizans, Selçuk, Paganizm, Şamanizm… Bu topraklar beni dört yüz yıl idare edecek kadar ilham kaynağına sahiptir diyebilirim.

24 saat hep daha iyi neler yapabiliriz diye kafa yorduk. Sanatta saat mefhumu yoktur.

Ustanızdan miras alıp çıraklarınıza verdiğiniz en önemli şey nedir? Ustamız hep adam olmamızı söylerdi. “Ateş elini yaktığında bırakıyorsan senden bir şey olmaz ama o acıya dayanabiliyorsan ilerde bir noktaya gelebilirsin” derdi. Efendi, adam gibi, hırsızlık yapmayan… Dürüstlük önemli, mesela zor durumda borç istemek ayıp değil ama borcunu ödememek ayıptır. Mamanı babanı günde yarım saat görüyorsun, akşama kadar seni eğiten adam ustandır. Mamanın babanın öğrettiği bir ise, ustanın ondur. Yanımdaki çocuklara da ben öğretiyorum. Görüyorsa alabiliyorsa yetişir, sanat zorla olmaz, öğretilecek bir şey değil. Uğraşarak sanatkâr olunmaz, yeteneğin varsa olursun. Ben sahip olduğum yeteneği değerlendirdim. Esas öğretmek istediğim bu dünyada yaşamı boyunca kimseye zarar vermeden efendi gibi yaşayabilmek. Onlar da inşallah kendi çıraklarına öğretirler. Bugün vardığınız nokta marka olmaktır, dolayısıyla eserlerinizin el işçiliği ile sanatsal yanı en üst düzeyde olmalı. Bunun için yetenekli çocuklarla çalıştığınızı söylediniz. Yetenek kriteriniz nedir bu durumda? Yeteneğin bir kriteri yok. Beş yıl önceki Sevan ile bugünkü Sevan aynı değil, beş yıl sonra daha farklı olacak. Bir dönem yeteneksiz dediğim bir çocuk yıllar sonra karşıma en yetenekli adam olarak çıkabilir. O dönem taş koyamayan çocuk bugün taş yerinde oynayan ekran koyma konusunda benzersiz olabilir. Bir Sevan ürünü dediğimiz zaman kuyumculuğu baz alalım. Kuyumculuk nedir? Değerli bir maden ve değerli, renkli taşların birleşmesi sonucunda

Tematik mi çalışıyorsunuz? Nasıl çalıştığımı da bilemiyorum. Sabah işe gelince aklıma hamam böceği gelebilir. Dünyanın en iğrenç hayvanını düşünüp harika bir yüzük yapabilirim. Alın size ilham kaynağı, bir hamam böceğinden ilham kaynağı olur mu? Demek olabiliyor. Konu çok soyutlaşabilir, somutlaşabilir. O anki tezgâh duygularıma bağlı, standardım yok. Zincirlere bağlı bir duruşum yok. Kimseye hesap vermiyorum. Tek hesabı beynim kalbime, kalbim de beynime sorabiliyor. Çocuklarınız işinizin neresinde? Oğlum tekne kaptanı olmak istiyor. Kızım biraz daha modaya meraklı. “Baba ben senin yanında çalışabilirim” diyor. Ara sıra hafta sonları dükkâna getiriyorum, çıraklık yapıyorlar. Mesleğinize devam etmelerini ister misiniz? Harika olur. Ben bu işe hayatımı adadım, dolayısıyla benim inandığım davama inanacak evlatlarım olursa müthiş mutlu olurum. Ama o gün geldiğinde kızım ya da oğlum “Baba biz müzik ya da tiyatro grubu kuracağız ya da inşaat yapacağız” dedikleri anda gitarını, inşaat malzemesini alıp arkalarında dururum. Tabii işin ucundan tutmak istiyoruz derlerse elbette göğsüm kabarır, gurur duyarım. Kısa süre önce belgeseliniz çekildi, biraz ondan söz eder misiniz? Evet Ekim Medya Prodüksiyon ile bir yıl boyunca çalıştık. Farklı bir anlatım dilinde usta-çırak ilişkisine dayalı Sevan Bıçakçı’yı anlatıyorlar. Geleceğe ışık tutacak, yok olmakta olan bir mesleği “yok etmeyin çocuklar” mesajı veren hoş bir çalışma oldu.

100

Kaynak: HĂźrriyet Gazetesi Cumartesi eki, 4 KasÄąm 2017 101

102

103

104

105

106

107

108

109

110

111

112

113

114

115

116

117

118

119

120

121

122

Kaynak: Atlas Tarih Dergisi, Syf 46-53, AralÄąk, 2016

123

124

125

126

127

YENİ KİTAP

128

129

TARÄ°HTEN

130

131

132

133

134

135

136

137

138

139

140

141

142

143

144

145

146

147

148

149

150

151

152

153

154

155

156

157

158

159

160

161

162

163

164

165

166

167

168

SURP PIRGİÇ DERGİSİ

ÜCRETSİZ

ABONELİK FORMU Adı: ............................................................................................................................................................................................ Soyadı: ......................................................................................................................................................................................... Mesleği: ............................................................................................................................................................................. Doğum Tarihi: ...................................................................................................................................................................... Firma Adı: .......................................................................................................................................................................... Ev Adresi

İş Adresi

Adres: ................................................................................................................................................................................... .....................................................................................................................................................................................................

Semt: ...................................................................................................................................................................................... Şehir: ..................................................................................................................................................................................... Ülke: ...................................................................................................................................................................................... Ev Telefon: .......................................................................................................................................................................... İş Telefon: .......................................................................................................................................................................... Gsm Telefon: .......................................................................................................................................................................... E-Posta: ................................................................................................................................................................................ Ücretsiz abonelik için formu doldurarak lütfen bize ulaştırın. Adres: Surp Pırgiç Ermeni Hastanesi Zakirbaşı sokak no:32 - 34020 Kazlıçeşme - İstanbul / Türkiye Telefon: +90 212 582 50 50 - +90 212 510 80 52 Faks: +90 212 582 69 91 e-posta: markrid.arslan@surppirgic.com

169

Yedikule Surp Pırgiç Ermeni Hastanesi Vakfı

Hastanemizi Tercih Eden Değerli Hastalarımızdan,

Axess, World, Bonus ve Card Finans Kart Sahiplerine Tüm Hizmetlerde Vade Farkı Alınmadan

4 TAKSİT!

World Card sahiplerine +2 taksit toplamda

6 TAKSİT!

ZAKİRBAŞI SOKAK NO.32 34020 KAZLIÇEŞME - İSTANBUL TEL: 0212 582 50 50 PBX - FAKS 0212 547 11 21 www.surppirgic.com - info@surppirgic.com

MARMARAY

Yedikule

Surp Pırgiç Ermeni Hastanesi Vakfı

ZAKİRBAŞI SOKAK NO.32 34020 KAZLIÇEŞME - İSTANBUL TEL: 0212 582 50 50 PBX FAKS 0212 547 11 21 www.surppirgic.com

BU SÜRELİ (YAYGIN) YAYIN PARA İLE SATILMAZ