วารสารยุติธรรมเล่ม 6 ปี พ.ศ.2559 / MOJ vol. 6

ยุติธรรม วารสาร

เพื่อเผยแพร่ข่าวสารและข้อมูลในกระบวนการยุติธรรม

ปีที่ 16 ฉบับที่ 6 ประจำ�ปี 2559 JUSTICE MAGAZINE

ยุติธรรม วารสาร

เพื่อเผยแพร่ข่าวสารและข้อมูลในกระบวนการยุติธรรม

ปีที่ 16 ฉบับที่ 6 ประจำ�ปี 2559 JUSTICE MAGAZINE

ที่ปรึกษา

นายชาญเชาวน์ ไชยานุกิจ นายธวัชชัย ไทยเขียว พันตำ�รวจเอก ดุษฎี อารยวุฒิ นายกอบเกียรติ กสิวิวัฒน์ นายวิทยา สุริยะวงค์

ปลัดกระทรวงยุติธรรม รองปลัดกระทรวงยุติธรรม รองปลัดกระทรวงยุติธรรม รองปลัดกระทรวงยุติธรรม รองปลัดกระทรวงยุติธรรม

บรรณาธิการบริหาร

นายอุทัย ทะริยะ ผู้อำ�นวยการกองกลาง

บรรณาธิการ

นางสาวปทิตตา โฉมประดิษฐ์ หัวหน้ากลุ่มงานประชาสัมพันธ์

กองบรรณาธิการ

นางสาวอัญญรัตน์ กัมปนานนท์ นายกิตติพัทธ์ ศรีเจริญ นางสาวอรวิภา เกือกรัมย์ นางสาวชญาภา มงคลฉัตร นางสาวธิดาทิพย์ หอมมะลิ นายอรรถพล ปวัตน์รตั นภูมิ นางสาวเสาวลักษณ์ ตั้งจิตต์วัฒนา นางสาวพิมพ์สุภัค โลกานะวัตร นายปัญจกฤตย์ วารายานนท์ นางสาวฐิติพร ฉิมพลีวนาศรม นางสาวปัญญาวีร์ แป้นสุวรรณ

ฝ่ายภาพและศิลปกรรม

นายกฤษดา นายชัชวาล นายพิษณุ นายอรรถโกวิท นายปรัชญา

ฝ่ายบริหารจัดการ

กลุ่มงานประชาสัมพันธ์ กองกลาง สำ�นักงานปลัดกระทรวงยุติธรรม

ออกแบบ

adulplus@gmail.com

เจ้าของ

สำ�นักงานปลัดกระทรวงยุติธรรม

พิมพ์ที่

โรงพิมพ์สำ�นักงานพระพุทธศาสนา แห่งชาติ

สรวงศักดา ศิริสังข์ไชย มลแก้ว คงยิ่ง จ้างประเสริฐ

หมายเหตุ : วรรณกรรม บทความ หรือข้อคิดเห็นใดๆทีป่ รากฏในวารสาร ยุติธรรม เป็นผลงานของผู้เขียนโดยเฉพาะกองบรรณาธิการไม่จำ�เป็น ต้องเห็นด้วย

ปีที่ 16 ฉบับที่ 6 ประจำ�ปี 2559 สำ�นักงานปลัดกระทรวงยุติธรรม กองบรรณาธิการวารสารยุติธรรม โทรศัพท์ 0 2141 5149 โทรสาร 0 2143 8246 เว็บไซต์ www.moj.go.th E-mail : prmoj@hotmail.com

บทบรรณาธิการ

พบกันอีกครั้งกับวารสารยุติธรรมพร้อมด้วยเรื่องราวความเคลื่อนไหว ในแวดวงยุตธิ รรม เริม่ ต้นด้วยคอลัมน์เรือ่ งจากปก กับกิจกรรมของสำ�นักงาน คณะกรรมการป้องกันและปราบปรามยาเสพติด (ป.ป.ส.) เนือ่ งในวันต่อต้าน ยาเสพติดโลก (26 มิถนุ ายน) ประจำ�ปี 2559 ภายใต้กรอบแนวคิด “ประชารัฐ ร่วมใจ ปลอดภัย ยาเสพติด เฉลิมพระเกียรติ 70 ปี ทรงครองราชย์” ถวายแด่ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช เนื่องในโอกาสมหามงคล เสด็จเถลิงถวัลยราชสมบัตคิ รบ 70 ปี

โดยมีกิจกรรมสำ�คัญ คือ พิธีเผาทำ�ลายยาเสพติดให้โทษของกลาง ครัง้ ที่ 46 พิธมี อบโล่ประกาศเกียรติคณ ุ บุคคลและองค์กรทีม่ ผี ลงานยอดเยีย่ ม และดีเด่นในการป้องกันและแก้ไขปัญหายาเสพติด ประจำ�ปี 2559 และมหกรรม ต่อต้านยาเสพติดโลก ภายใต้โครงการ “สังคมฉัน ห่างไกลยาเสพติด”

ตามมาด้วยบทสัมภาษณ์ศาสตราจารย์พิเศษ วิศิษฏ์ วิศิษฏ์สรอรรถ อธิบดีกรมพินจิ และคุม้ ครองเด็กและเยาวชน กับภารกิจ “พลิกโฉมการฟืน้ ฟูเด็ก และเยาวชน” ติดตามอ่านได้ในคอลัมน์คนยุตธิ รรม

คอลัมน์ก�ำ ลังใจในพระดำ�ริฯ นำ�เสนอ“ทิศทางของนโยบายยาเสพติดโลก ภายหลังการประชุม UNGASS 2016 กับการพิจารณาทบทวนกฎหมาย และการตีความของไทยเกีย่ วกับยาเสพติด” รวมทัง้ การบูรณาการแก้ไขปัญหา ยาเสพติ ด ตามหลั ก สหประชาชาติ แ ละสอดคล้ อ งกั บ ทิ ศ ทางตามกลไก ของที่ประชุม UNGASS และแนวทางการควบคุมเมทแอมเฟตามีน (ยาบ้า) จากการประชุมคณะกรรมการอำ�นวยการศูนย์อ�ำ นวยการป้องกันและปราบปราม ยาเสพติดแห่งชาติ (ศอ.ปส.)

ส่วนคอลัมน์เรื่องเล่ายุติธรรม นำ�เสนอโครงการกำ�ลังใจในพระดำ�ริฯ ภายใต้กิจกรรมติดตามการปฏิบัติตามข้อกำ�หนดกรุงเทพฯ และข้อกำ�หนด แมนเดลล่า เพือ่ พัฒนาคุณภาพชีวติ ผูต้ อ้ งขังหญิงในทัณฑสถานหญิงขอนแก่น

คอลัมน์บนความเคลือ่ นไหว เริม่ ด้วยปลัดกระทรวงยุตธิ รรมนำ�คณะ เยื อ นนครเจนี ว า สมาพั น ธรั ฐ สวิ ส รายงานสถานการณ์ สิ ท ธิ ม นุ ษ ยชน ของประเทศไทย ตามกลไก Universal Periodic Review (UPR) เก็บตก บรรยากาศเวทีประชุมวิชาการระดับชาติวา่ ด้วยงานยุตธิ รรม ครัง้ ที่ 14 ภายใต้ หัวข้อ “การปฏิรูปกฎหมายและกระบวนการยุติธรรม” การประชุมสภา กระบวนการยุตธิ รรมเด็กและเยาวชนในภูมภิ าคอาเซียน ครัง้ ที่ 2 และการประชุม ล้ ม ละลายข้ า มชาติ และปิ ด ท้ า ยคอลั ม น์ ด้ว ยแนวทางและนโยบายจาก ปลัดกระทรวงยุตธิ รรม ในการสัมมนาเพือ่ พัฒนาศักยภาพบุคลากรของสำ�นักงาน กิจการยุตธิ รรม ประจำ�ปี 2559 เพือ่ มุง่ สูก่ ารบริหารงานงานยุตธิ รรมระดับชาติ

ส่วนคอลัมน์รู้จักไอที แนะนำ�บริการใหม่งานยุติธรรม “ทอล์คดีดี –TalkDD” ซึ่งถือเป็นมิติใหม่ของกระบวนการยุติธรรมทางเลือก เพื่อระงับ ข้อพิพาทออนไลน์ครัง้ แรกในประเทศไทย

คอลัมน์คยุ เฟือ่ งเรือ่ งยุตธิ รรม ประเทศไทยยํา้ จุดยืนต่อต้านการก่อการร้าย ในเวทีประชุมคณะกรรมาธิการว่าด้วยการป้องกันอาชญากรรมและความยุตธิ รรม ทางอาญา สมัยที่ 25 ณ ศูนย์ประชุมสหประชาชาติ กรุงเวียนนา สาธารณรัฐ ออสเตรีย แล้วพบกันใหม่ในวารสารยุตธิ รรมฉบับต่อไป

สารบัญ 3 8

12 14 26 29 32 34 38 42 44 47 50 54 57 59 62 64 68 70 72 74 78

เร�่องจากปก : มหกรรม "ประชารัฐรวมใจ ปลอดภัยยาเสพติด" เฉลิมพระเกียรติ 70 ปทรงครองราชย กำลังใจในพระดำร� กระทรวงยุติธรรมเปดเวทีมองมุมใหม แกไขปญหา ยาเสพติดอยางสรางสรรค เร�่องเลายุติธรรม : เปดบานอุนไอรัก ติดตามมาตรฐานเร�อนจำหญิงขอนแกน บนความเคลื่อนไหว คุยเฟองเร�่องยุติธรรม : ไทยยำ้จ�ดยืนหลักนิติธรรม ในเวทียุติธรรมโลก ยุติธรรมเพื่อประชาชน : นิติว�ทยาศาสตร ระดมความรวมมือ ติดตามคนหาย-นิรนาม-พิสูจนศพ ที่นี่แจงวัฒนะ คุมครองคน คุมครองสิทธ� : 12 เคล็ดลับสรางงานไดผล คนเปนสุข คนยุติธรรม อธ�บดีกรมพินิจเเละคุมครองเด็กและเยาวชนกับภารกิจ พลิกโฉมการฟนฟูเก็กเเละเยาวชน ที่นี่แจงวัฒนะ กำแพงมิอาจกั้น : สราง "คนดี​ี คนเกง และมีความสุข" ฝกว�ชาช�พเด็กและเยาวชนฉบับกรมพินิจฯ คน เง�น แผน : แผนการปฏิรูปประเทศดานกฎหมายและกระบวนการยุติธรรม ยุติธรรมชวยประชาชน : การแกไขปญหาหนี้นอกระบบ : ศึกษากรณีประเทศบังกลาเทศ พลังคุณธรรม ยับยั้งการทุจร�ต : พลังคุณธรรม ยั้บยั้งการทุจร�ต กับรางยุทธศาสตรฯ ปราบปรามทุจร�ตระยะที่ 3 (พ.ศ. 2561-2565) ถามมา ตอบไป : ละเมิดทำใหตาย ใครมีสิทธ�เร�ยกคาเสียหาย ภาษายุติธรรม : "หมาย" ในคดีอาญา ที่นี่แจงวัฒนะ กฎหมายสามัญประจำบาน : รางกฎหมายฉบับใหมชวย "เอสเอ็มอี" ฟนฟูกิจการกอนลมละลาย กาวสูอาเซ�ยน : การปรับปรุงกลไกการดำเนินงานในกรอบอาเซ�ยน รูจักไอที : เปดตัว Talk DD ระบบบร�การระงับขอพิพาทออนไลน เคล็ดลับเกร็ดสุขภาพ : 6 พฤติกรรมบั่นทอนสุขภาพหนุมสาววัยทำงาน ทุกทิศทั่วยุติธรรม เก็บมาเลา : การประชุมออกแบบและกอสรางอาคารสถานที่และสถานควบคุมแหงเอเซ�ย (ACCFA)

“ประชารัฐร่วมใจ ปลอดภัย ยาเสพติด”

เรื่องจากปก กองบรรณาธิการ

มหกรรม

เฉลิมพระเกียรติ 70 ปี ทรงครองราชย์

ส�ำนักงาน ป.ป.ส. ได้จัด กิ จ กรรมเนื่ อ งในวั น ต่ อ ต้ า น ยาเสพติดโลก (26 มิถุนายน) ประจ�ำปี 2559 โดยในปี นี้ ก�ำหนดแนวทางการจัดกิจกรรม ภายใต้กรอบแนวคิด “ประชารัฐ ร่วมใจ ปลอดภัย ยาเสพติด” เ ฉ ลิ ม พ ร ะ เ กี ย ร ติ 7 0 ป ี ทรงครองราชย์” เพื่อร่วมกัน แสดงความจงรักภักดีของคน ในชาติ ถวายแด่พระบาทสมเด็จ พระเจ้าอยูห่ วั ภูมพิ ลอดุลยเดช เนื่ อ งในโอกาสมหามงคล

เสด็ จ เถลิ ง ถวั ล ยราชสมบั ติ ครบ 70 ปี โดยในวั น ที่ 2 4 มิ ถุ น า ย น 2 5 5 9 มี 3 กิจกรรมหลัก คือ พิธีเผา ท�ำลายยาเสพติ ด ให้ โ ทษ ของกลาง ครั้งที่ 46 พิธีมอบโล่ ประกาศเกียรติคุณบุคคลและ องค์ ก รที่ มี ผ ลงานยอดเยี่ ย ม และดี เ ด่ น ในการป้ อ งกั น และแก้ ไ ขปั ญ หายาเสพติ ด ประจ�ำปี 2559 และมหกรรม ต่อต้านยาเสพติดโลก ภายใต้ โครงการ “สังคมฉัน ห่างไกล ยาเสพติด”

กิจกรรมที่ 1 พิธีเผาท�ำลายยาเสพติดให้โทษของกลาง ครั้งที่ 46 พลเรือเอก ณรงค์ พิพัฒนาศัย รองนายกรัฐมนตรี เป็นประธาน ในพิธีเผาท�ำลายยาเสพติดให้โทษของกลางครั้งที่ 46 ประจ�ำปี 2559 เนือ่ งในวันต่อต้านยาเสพติดโลก โดยมี ศ.คลินกิ เกียรติคณ ุ นพ.ปิยะสกล สกลสัตยาทร รัฐมนตรีวา่ การกระทรวงสาธารณสุข นายวิศษิ ฎ์ ตัง้ นภากร รองปลัดกระทรวงสาธารณสุข นายแพทย์บญ ุ ชัย สมบูรณ์สขุ เลขาธิการ คณะกรรมการอาหารและยา ทูตานุทูต ผู้บริหารจากทุกส่วนราชการ หน่วยงานทีเ่ กีย่ วข้องทัง้ ภาครัฐและเอกชน อาทิ ส�ำนักงานต�ำรวจแห่งชาติ กองทัพบก ส�ำนักงานป้องกันและปราบปรามยาเสพติด และสือ่ มวลชน ร่วมเป็นสักขีพยาน ณ ศูนย์บริหารสาธารณูปโภคและสิ่งแวดล้อม นิคมอุตสาหกรรมบางปะอิน จังหวัดพระนครศรีอยุธยา โดยมีปริมาณยาเสพติดให้โทษของกลางทีเ่ ผาท�ำลาย จ�ำนวนกว่า 5,136 กิโลกรัม จาก 231,100 คดี ได้แก่ เมทแอมเฟตามีน หรือยาบ้า นำ�้ หนักกว่า 4,240 กิโลกรัม หรือประมาณ 47 ล้านเม็ด มูลค่าประมาณ 9,423 ล้านบาท ยาไอซ์ น�้ำหนักกว่า 422 กิโลกรัม มูลค่าประมาณ 1,056 ล้านบาท เฮโรอีน น�้ำหนักกว่า 411 กิโลกรัม มูลค่าประมาณ

วารสารยุติธรรม กระทรวงยุติธรรม | 3

441 ล้านบาท โคคาอีน น�้ำหนักกว่า 9 กิโลกรัม มูลค่า ประมาณ 28 ล้านบาท เอ็กซ์ตาซี่ หรือยาอี น�้ำหนักกว่า 3 กิโลกรัม (ประมาณ 15,457 เม็ด) มูลค่าประมาณ 12 ล้ านบาท ฝิ ่ น น�้ำหนัก กว่า 38 กิโลกรัม มูลค่า ประมาณ 4 แสนบาท และอื่นๆ รวมมูลค่าทั้งสิ้นกว่า 10,961 ล้านบาท

กิจกรรมที่ 2 พิธีมอบโล่ประกาศเกียรติคุณบุคคลและองค์กร ที่มีผลงานยอดเยี่ยมและดีเด่นในการป้องกันและแก้ไข ปัญหายาเสพติด ประจ�ำปี 2559

ส�ำนั ก งาน ป.ป.ส. ร่ ว มกั บ มู ล นิ ธิ พลต�ำรวจเอก เภา สารสิน จัดพิธีมอบโล่ ประกาศเกี ย รติ คุ ณ บุ ค คลและองค์ ก รที่ มี ผลงานยอดเยีย่ มและดีเด่นในการป้องกัน และ แก้ไขปัญหายาเสพติด ประจ�ำปี 2559 ซึง่ จัด ขึน้ เป็นครัง้ ที่ 23 เพือ่ ร่วมเป็นส่วนหนึง่ ในการ ประกาศเจตนารมณ์ เ นื่ อ งในวั น ต่ อ ต้ า น ยาเสพติ ด โลก ตามมติของสหประชาชาติ ตลอดจนสร้ า งขวั ญ ก�ำลั ง ใจและยกย่ อ ง เชิดชูเกียรติแก่บุคคลและองค์กรที่อุทิศตน ท�ำงานด้ า นยาเสพติ ด จนมี ผ ลงานเป็ น ที่ ประจั ก ษ์ โ ดยมี พ ลเอกไพบู ล ย์ คุ ้ ม ฉายา รั ฐ มนตรี ว ่ า การกระทรวงยุ ติ ธ รรม เป็ น ประธานในพิ ธี พร้ อ มด้ว ย พลเอก นิวัต ร มีนะโยธิน ผู้ช่วยรัฐมนตรีประจ�ำกระทรวง 4 | Justice Magazine Ministry of Justice

ยุ ติ ธ รรม ว่ า ที่ ร ้ อ ยตรี เ ชิ ด ศั ก ดิ์ จ�ำปาเทศ ที่ปรึกษารัฐมนตรีว่าการกระทรวงยุติธรรม นายชาญเชาวน์ ไชยานุกิจ ปลัดกระทรวง ยุติธรรม นายณรงค์ รัตนานุกูล เลขาธิการ ป.ป.ส. และผูบ้ ริหารจากหน่วยงานทีเ่ กีย่ วข้อง บุ ค คลและองค์ ก รภาครั ฐ ภาคเอกชน และภาคประชาชน เข้าร่วมพิธี ณ สโมสรทหาร บก (ห้องมัฆวานรังสรรค์) ถนนวิภาวดีรังสิต กรุงเทพมหานคร ส�ำหรับในปี 2559 มีบคุ คลและองค์กร ทีไ่ ด้รบั โล่และใบประกาศเกียรติคณ ุ ทุกประเภท จ�ำนวน 209 ราย และการจัดงานครัง้ นีย้ งั นับ เป็นปีที่ 2 ทีม่ กี ารมอบโล่เชิดชูเกียรติผป้ ู ฏิบตั งิ าน ป้ อ งกั น และแก้ ไ ขปั ญ หายาเสพติ ด ให้ กั บ ทายาทผู้เสียชีวิต รวมทั้งมอบใบประกาศ

เกียรติคุณให้แก่ผู้บาดเจ็บในการปฏิบัติงาน ป้องกันและแก้ไขปัญหายาเสพติดอีกด้วย พลเอก ไพบูลย์ คุ้มฉายา รัฐมนตรี ว่าการกระทรวงยุติธรรม กล่าวว่า นับตั้งแต่ องค์ ก ารสหประชาชาติ ไ ด้ ก�ำหนดให้ วั น ที่ 26 มิ ถุ น ายนของทุ ก ปี เป็ น วั น ต่ อ ต้ า น ยาเสพติดโลก ประเทศไทยในฐานะประเทศ สมาชิ ก ได้ ยื น ยั น เจตนารมณ์ อั น แน่ ว แน่ ที่ จ ะร่ ว มกั บ ประชาคมโลกในการรณรงค์ ต่อต้านและปราบปรามยาเสพติดอย่างจริงจัง ตลอดมา เนือ่ งจากยาเสพติดเป็นปัญหาร้ายแรง ที่ท�ำลายการพัฒนาประเทศทั้งด้านสังคม และเศรษฐกิจ รัฐบาลจึงก�ำหนดนโยบาย การแก้ไขปัญหายาเสพติดเป็นวาระส�ำคัญ ของชาติ เพื่ อ ลดระดั บ ความรุ น แรง

ที่ส่งผลกระทบต่อการด�ำรงชีวิตประจ�ำวัน และคุ ณ ภาพชี วิ ต ของลู ก หลาน เยาวชน รวมถึงประชาชนชาวไทยให้ทุกคนมีความ ปลอดภัย สังคมมีความสงบสุข มั่นคง ทั้งนี้ รัฐบาลได้ก�ำหนดนโยบายในการ แก้ไขปัญหายาเสพติดโดยมุ่งเน้นการแก้ไข ปัญหาในระดับพื้นที่ บูรณาการการท�ำงาน ร่วมกันทุกภาคส่วนทั้งภาครัฐ ภาคเอกชน และภาคประชาชน ภายใต้แผน “ประชารัฐร่วมใจ สร้างหมูบ่ า้ นชุมชนมัน่ คง ปลอดภัยยาเสพติด” โดยก�ำหนดเป้าหมายเอาชนะปัญหายาเสพติด ในระดับหมู่บ้าน/ชุมชนทั่วประเทศ จ�ำนวน 81,905 คน ภายในปี 2560 ด้ ว ยกลไก ประชารัฐ ดูแลปัญหายาเสพติดในหมู่บ้าน

ชุ ม ชนให้ ป ลอดภั ย ยาเสพติ ด ด้ า นบ�ำบั ด เน้นไปที่สาธารณสุข เพราะผู้เสพ คือ ผู้ป่วย ให้ได้รับการเน้นบ�ำบัด ด้านการปราบปราม ยังด�ำเนินการอย่างเข้มข้น ด้านการป้องกัน เน้ น การดู แ ลและเฝ้ า ระวั ง ความเสี่ ย ง ในสถานศึกษา รวมทั้งขอความร่วมมือจากประชาชน ช่วยแจ้งข้อมูลเบาะแสให้กับเจ้าหน้าที่รัฐ เพื่ อ สร้ า งความเข้ ม แข็ ง ของชุ ม ชนในการ ป้องกันภัยร้ายจากยาเสพติด ทัง้ นี้ ปัญหายาเสพติดไม่สามารถแก้ไข ด้วยการท�ำงานภาครัฐเพียงอย่างเดียว แต่จ�ำเป็น ต้ อ งอาศั ย ความร่ ว มมื อ จากทุ ก ภาคส่ ว น เป็นส�ำคัญเพือ่ สร้างความมัน่ คงให้ประเทศชาติ อย่างยั่งยืนต่อไป

บุคคลที่มีผลงานยอดเยี่ยมในการป้องกันและแก้ไขปัญหายาเสพติด ประจ�ำปี 2559 1. นายกฤษฎา บุญราช ปลัดกระทรวงมหาดไทย เป็นบุคคลที่มีความมุ่งมั่นในการด�ำเนินงานตามนโยบายตามยุทธศาสตร์การป้องกัน และแก้ไขปัญหายาเสพติด โดยขับเคลื่อนกลไกในระดับหมู่บ้าน ต�ำบล อ�ำเภอ และจังหวัด ให้เกิดผล โดยสัง่ การให้มชี ดุ ปฏิบตั กิ ารต�ำบลให้เป็นกลไกหลัก บูรณาการก�ำลังจากส่วนราชการ ในอ�ำเภอ ต�ำบล หมูบ่ า้ น ครอบคลุมพืน้ ทีใ่ ห้ทกุ จังหวัด และเน้นให้มกี ารด�ำเนินการตามตัวชีว้ ดั ที่ก�ำหนดโดยโครงสร้างที่ชัดเจนอย่างจริงจัง ส่งผลให้มีผลงานที่ประสบผลส�ำเร็จ ส�ำหรับด้านการบ�ำบัดฟืน้ ฟู ด�ำเนินการโดยใช้การบูรณาการความร่วมมือของหน่วยงาน ภาครัฐและภาคประชาชนในระดับอ�ำเภอ และระดับจังหวัด โดยมีกองร้อยอาสาสมัคร รักษาดินแดน เป็นค่ายในการบ�ำบัดฟื้นฟู และเป็นศูนย์เฝ้าระวังในการปราบปรามยาเสพติด ตามนโยบายของรัฐบาลและส�ำนักงานคณะกรรมการป้องกันและปราบปรามยาเสพติด

2. ผศ.ดร.นพ. อภินันท์ อร่ามรัตน์ ผู้อ�ำนวยการศูนย์วิชาการสารเสพติดภาคเหนือ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ เป็นผูใ้ ห้การสนับสนุนการพัฒนาระบบคัดกรองผูม้ ปี ญ ั หายาเสพติด โดยให้แบบคัดกรอง ขององค์การอนามัยโลก (ASSIST) แก่หน่วยงานต่างๆ ในระบบยุติธรรม ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2555 จนถึงปัจจุบนั สนับสนุนการพัฒนาและเสริมสร้างภูมคิ มุ้ กันยาเสพติดในเด็กปฐมวัยในพืน้ ทีช่ มุ ชน ต�ำบลแม่เปา อ�ำเภอพญาเม็งราย ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2558 ถึงปัจจุบัน และท�ำการวิจัยเพื่อพัฒนา รูปแบบป้องกันแก้ไขปัญหายาเสพติด โดยใช้ระบบสุขภาพอ�ำเภอเป็นกลไกในการขับเคลื่อน ในพื้นที่ 10 อ�ำเภอทั่วประเทศ ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2558 จนถึงปัจจุบัน เเละยังด�ำรงต�ำแหน่งของส�ำนักงานคณะกรรมการป้องกันและปราบปรามยาเสพติด คณะอนุกรรมการขับเคลื่อนยุทธศาสตร์ป้องกันแก้ไขปัญหายาเสพติด พ.ศ. 2558-2563 รวมทั้งด�ำรงต�ำเเหน่งประธานที่ปรึกษาวิชาการด้านยาเสพติดที่ด�ำเนินการพัฒนาระบบ เฝ้ า ระวั ง ระดั บ อาเซี ย น ตั้ ง แต่ ป ี พ.ศ. 2558 ประธานที่ ป รึ ก ษาวิ ช าการด้ า นยาเสพติ ด โดยร่วมจัดการประชุมวิชาการสารเสพติดระดับชาติ ครั้งที่ 1-9 วารสารยุติธรรม กระทรวงยุติธรรม | 5

3. พลต�ำรวจตรี ภาณุเดช บุญเรือง ผู้บังคับการต�ำรวจภูธรจังหวัดแพร่ เป็นบุคคลผู้ด�ำเนินงานด้านการปราบปรามยาเสพติดอย่างจริงจังและต่อเนื่อง ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2540 จนถึงปัจจุบัน โดยมีผลงานเป็นที่ประจักษ์ต่อสังคม ให้ความส�ำคัญกับทุกภารกิจ ด้ า นการปราบปรามยาเสพติ ด มี ก ารสื บ สวนสอบสวนขยายผลการจั บ กุ ม โดยใช้ ห ลั ก นิตวิ ทิ ยาศาสตร์ การวิเคราะห์ขอ้ มูลทางการสือ่ สาร การวิเคราะห์และตรวจสอบข้อมูลธุรกรรม ทางการเงิน ซึ่งสามารถจับกุมกลุ่มผู้ล�ำเลียงยาเสพติด กลุ่มผู้ค้ายาเสพติดในพื้นที่ตอนใน อาทิ การจับกุมเครือข่ายตระกูลแซ่เติน การจับกุมเครือข่ายพลทหารวิชัย รักษ์คีรีเขตต์ ตลอดจน มี ก ารบู ร ณาการให้ อ งค์ ก รภาครั ฐ และภาคเอกชน เข้ า มามี ส ่ ว นร่ ว มในการด�ำเนิ น งาน ด้านการปราบปรามและแก้ไขปัญหายาเสพติดของจังหวัด รวมทั้งเป็นวิทยากรบรรยายพิเศษให้ความรู้เกี่ยวกับการสืบสวนสอบสวนขยายผล คดี ย าเสพติ ด และสกั ด กั้ น การลั ก ลอบล�ำเลี ย งยาเสพติ ด ให้ กั บ เจ้ า หน้ า ที่ ต�ำรวจ ทหาร และหน่วยงานของรัฐในด้านการปราบปรามยาเสพติดอย่างต่อเนื่อง 4. นางสาวนงนุช เบ็ญจมณี พยาบาลวิชาชีพช�ำนาญการ โรงพยาบาลกันทรวิชัย อ�ำเภอกันทรวิชัย จังหวัดมหาสารคาม เป็นบุคคลทีใ่ ห้ความส�ำคัญกับการบ�ำบัดรักษาและฟืน้ ฟูสมรรถภาพผูเ้ สพ/ผูต้ ดิ ยาเสพติด ในรูปแบบจิตสังคมบ�ำบัดในชุมชน โดยปรับเปลีย่ นรูปแบบการตัง้ รับแบบเดิม (ฟืน้ ฟูสมรรถภาพ ในโรงพยาบาล) เป็นการลงไปในหมูบ่ า้ นด้วยการฟืน้ ฟูสมรรถภาพในเชิงบูรณาการ โดยเฉพาะ ต่ อ ผู ้ ใ ช้ ย าเสพติ ด ในชุ ม ชน มี เ ป้ า หมายส�ำคั ญ เพื่ อ ให้ ผู ้ ป ่ ว ยเข้ า รั บ การฟื ้ น ฟู ส มรรถภาพ ครบตามเกณฑ์มาตรฐาน ตัง้ แต่กระบวนการเข้าถึง ค้นหา คัดกรองการฟืน้ ฟูสมรรถภาพ จนถึง การติดตามผลการรักษา โดยบูรณาการประสานงานร่วมกับหลายหน่วยงานที่ให้บริการ ทางด้านสุขภาพ สังคม และการบริการอื่นๆ เพื่อให้เข้าถึงความต้องการของผู้ป่วย ตลอดจน สนับสนุนครอบครัวและชุมชนของผู้ป่วยอย่างเข้มแข็งในการแก้ปัญหายาเสพติดให้เกิด ผลสัมฤทธิ์ในระยะยาว เพื่อคืนผู้ป่วยสู่สังคมและไม่หวนกลับไปพึ่งพายาเสพติด 5. พันจ่าเอก ปัญญา สุดศิลา ประธานเครือข่ายกองทุนแม่ของแผ่นดินภาค 1 เป็นแกนน�ำในการขับเคลือ่ นงานแก้ไขปัญหายาเสพติดในหมูบ่ า้ น ชุมชนมานานกว่า 10 ปี ได้รับโล่ประกาศเกียรติคุณหลายรางวัล ปัจจุบันด�ำรงต�ำแหน่งประธานเครือข่ายกองทุนแม่ ของแผ่นดินภาค 1 ประสานงานและผลักดันขับเคลื่อนงานกองทุนแม่ของแผ่นดิน เพื่อแก้ไข ปัญหายาเสพติด สนองพระราชปณิธานในเชิงคุณภาพ เป็นหัวหน้าทีมวิทยากรกระบวนการ ทีมงานสวรรค์บนดิน ด�ำเนินการสร้างชุมชนเข้มแข็งแก้ไขปัญหายาเสพติดอย่างยั่งยืน ทั้งหมู่บ้านกองทุนแม่ของแผ่นดิน และหมู่บ้านสมัครใจภายในพื้นที่ภาค 1 และพื้นที่ใกล้เคียง เช่น กรุงเทพมหานคร ภาค 2 และภาค 7 ด�ำเนินการสร้างชุมชนเข้มแข็ง 9 ขัน้ ตอนกับวิทยากร กระบวนการ โดยด�ำเนินการไปแล้วมากกว่า 50 หมูบ่ า้ น ชุมชน ส่งผลให้ผเู้ สพและผูค้ า้ ยาเสพติด กลับใจและเลิกยุ่งเกี่ยวกับยาเสพติดได้หลายราย รวมทัง้ เป็นวิทยากรถ่ายทอดองค์ความรูใ้ นการสร้างทีมผลิตวิทยากรรุน่ ใหม่เพือ่ ร่วมกัน สร้างกระบวนการแก้ไขปัญหายาเสพติดในพื้นที่หมู่บ้าน ชุมชน จ�ำนวน 5 ทีม ในพื้นที่จังหวัด ปทุมธานี นนทบุรี และสิงห์บุรี โดยมุ่งหวังพัฒนาคน สร้างงาน แก้ไขปัญหายาเสพติด อย่างยั่งยืน มีคุณภาพ และมั่งคง

6 | Justice Magazine Ministry of Justice

กิจกรรมที่ 3 มหกรรมต่อต้านยาเสพติดโลก ภายใต้โครงการ “สังคมฉัน ห่างไกลยาเสพติด” (Change the social, you can do it)

พลเอก ไพบูลย์ คุ้มฉายา รัฐมนตรี ว่าการกระทรวงยุตธิ รรม เป็นประธานในพิธี เปิดงานภายใต้กรอบแนวคิด “ประชารัฐร่วมใจ ปลอดภัยยาเสพติด” เฉลิมพระเกียรติ 70 ปี ทรงครองราชย์ โดยมีพลเอก นิวัตร มีนะโยธิน ผู ้ ช ่ ว ยรั ฐ มนตรี ป ระจ�ำกระทรวงยุ ติ ธ รรม พลเอก อภิชัย หงษ์ทอง เลขานุการรัฐมนตรี ว่าการกระทรวงยุตธิ รรม นายณรงค์ รัตนานุกลู เลขาธิการ ป.ป.ส. พร้อมด้วยคณะผู้บริหาร ส�ำนั ก งาน ป.ป.ส. ผู ้ แ ทนกระทรวง ศึกษาธิการ กระทรวงสาธารณสุข กระทรวง พั ฒ นาสั ง คมและความมั่ น คงของมนุ ษ ย์ กรมประชาสั ม พั น ธ์ ส�ำนั ก งานยาเสพติ ด และอาชญากรรมแห่งสหประชาชาติประจ�ำ ภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้และแปซิฟิก (UNODC) เข้ า ร่ ว มงานฯ ณ ศู น ย์ ก ารค้ า เจเจมอลล์ กรุงเทพฯ พลเอก ไพบูลย์ คุ้มฉายา รัฐมนตรี ว่าการกระทรวงยุตธิ รรม กล่าวในพิธเี ปิดงานว่า ปั ญ หายาเสพติ ด เป็ น วาระแห่ ง ชาติ ที่ ต ้ อ ง ด�ำเนิ น การอย่ า งเร่ ง ด่ ว นในทุ ก หน่ ว ยงาน ทั้งภาครัฐ ภาคเอกชน ตลอดจนประชาชน จะต้ อ งร่ ว มกั น ท�ำงานอย่ า งเป็ น ระบบ ตามนโยบายการแก้ ไ ขปั ญ หายาเสพติ ด

ภายใต้โครงการ “ประชารัฐร่วมใจ สร้างหมูบ่ า้ น ชุมชนมั่นคง ปลอดภัยยาเสพติด” โดยขั บ เคลื่ อ นแผนงาน 3 ด้ า น ได้ แ ก่ ด้ า นการป้ อ งกั น ด้ า นปราบปราม และด้านบ�ำบัดรักษา ซึ่งส�ำนักงาน ป.ป.ส. ได้จดั ตัง้ ศูนย์อ�ำนวยการประสานงานป้องกัน และแก้ ไ ขปั ญ หายาเสพติ ด ภาคเยาวชน (ศอ.ปส.ย.) โดยมีการฝึกและพัฒนาทักษะ การเป็ น ผู ้ น�ำ การถ่ า ยทอดองค์ ค วามรู ้ เกีย่ วกับโทษ พิษภัยของยาเสพติดแก่เยาวชน ศอ.ปส.ย. เพือ่ ให้สามารถน�ำความรูท้ ไี่ ด้รบั ไป ถ่ายทอดให้แก่เยาวชนไม่ให้เข้าไปยุง่ เกีย่ วกับ ยาเสพติด ทั้งนี้ ถือเป็นกลไกส�ำคัญอีกกลไกหนึ่ง ที่มีส่วนช่วยให้สถานการณ์ปัญหายาเสพติด ในกลุ่มเยาวชนลดน้อยลง และขอให้เยาวชน แกนน�ำ ศอ.ปส.ย. ร่วมเป็นพลังในการด�ำเนินงาน ด้านป้องกันยาเสพติด โดยช่วยคิด ช่วยท�ำ ช่ ว ยกั น สร้ า งและขยายเครื อ ข่ า ยเยาวชน เพิ่ ม จ�ำนวนสมาชิ ก ศอ.ปส.ย. ให้ ม ากขึ้ น ครอบคลุมทุกจังหวัด อีกทั้งสามารถขอรับ การสนับสนุนในด้านต่างๆ จากส�ำนักงาน ป.ป.ส. และหน่วยงานภาคีที่เกี่ยวข้อง

ด้านนายณรงค์ รัตนานุกูล เลขาธิการ ป.ป.ส. กล่าวว่า มหกรรมสัปดาห์ต่อต้าน ยาเสพติดโลก ภายใต้โครงการ “สังคมฉัน ห่างไกลยาเสพติด” (Change the social, you can do it) โดยส�ำนั ก งาน ป.ป.ส. ร่วมกับเยาวชน จาก ศอ.ปส.ย. ระดับภาค 10 ภาค จาก 77 จังหวัดทั่วประเทศ เพื่อให้ เยาวชน ศอ.ปส.ย. ที่ท�ำงานด้านการป้องกัน ยาเสพติดได้มีเวทีในการแสดงความสามารถ ทั้ ง ด้ า นความคิ ด และกิ จ กรรมสร้ า งสรรค์ ที่แสดงออกถึงการมีส่วนร่วมในการแก้ไข ปัญหายาเสพติด และมีสว่ นส�ำคัญในการช่วย ผูใ้ หญ่ สอดส่อง ดูแล ป้องกันและแก้ไขปัญหา ยาเสพติดได้อย่างมีประสิทธิภาพ ภายใต้ กรอบแนวคิด “เด็กคิด เด็กท�ำ เด็กน�ำ ผู้ใหญ่ หนุน”

วารสารยุติธรรม กระทรวงยุติธรรม | 7

ก�โครงการก� ำลังำลัใจในพระด� ำริ งใจในพระด�ำริ พระเจ้าหลานเธอ พระองค์เจ้าพัชรกิติยาภา

กระทรวง ยุติธรรม เปิดเวทีมองมุมใหม่ แก้ไขปัญหายาเสพติด อย่างสร้างสรรค์

8 | Justice Magazine Ministry of Justice

ช่วงระยะหลายปีที่ผ่านมา หน่วยงานยาเสพติด ระหว่างประเทศและหลายประเทศได้ทบทวนถึงผลการ ด�ำเนินนโยบายควบคุมยาเสพติด ภายใต้อุดมการณ์ “โลกที่ปลอดยาเสพติด” (Drug Free Word) ว่าไม่อาจ บรรลุผลได้ เนื่องจากเน้นการปราบปรามและพึ่งพา กระบวนการยุติธรรมทางอาญาจะส่งผลร้ายมากกว่า การป้องกันและการให้ความส�ำคัญต่อมิติด้านสุขภาพ พื้นฐาน ด้านสังคม ด้านเศรษฐกิจด้านทรัพยากรมนุษย์ ด้วยเหตุนี้ จึงเกิดกระแสของการปรับเปลีย่ นมุมมอง และแนวทางต่ อ การจั ด การแก้ ไ ขปั ญ หายาเสพติ ด ที่มุ่งสู่นโยบายยาเสพติดที่มีมนุษยธรรมมากขึ้น

ในส่วนของประเทศไทยได้น�ำมาตรการ ทางกฎหมายอาญามาใช้ ใ นการควบคุ ม การแพร่ ร ะบาดของสารกระตุ ้ น ในกลุ ่ ม แอมเฟตามีน (ATS) โดยการประกาศสงคราม กับยาเสพติด ซึ่งจะเห็นได้ว่าไม่สอดคล้องกับ เจตนารมณ์ของพลวัตรการควบคุมสารเสพติด ในบริบทสากล (Dynamics of Global Drug Control) และเมื่ อ เข้ า ไปดู ใ นเรื อ นจ�ำ จะพบว่าผู้ต้องขังทั้งหญิงและชายส่วนใหญ่ กระท�ำผิ ด เกี่ ย วกั บ สารกระตุ ้ น ในกลุ ่ ม แอมเฟตามีน ที่ส�ำคัญคนกลุ่มนี้จะเป็นผู้ที่ ด้อยโอกาสทั้งทางด้านสังคม และฐานะทาง เศรษฐกิจ ด้วยเหตุผลดังกล่าว กระทรวงยุตธิ รรม จึ ง มี แ นวคิ ด ในการยกร่ า งปรั บ ปรุ ง แก้ ไ ข กฎหมายยาเสพติ ด ทั้ ง ระบบเพื่ อ แก้ ไ ข ปัญหาดังกล่าว ประกอบกั บ ประเทศไทย ได้เข้าร่วมการประชุมสมัยพิเศษของสมัชชา แห่ ง สหประชาชาติ ว ่ า ด้ ว ยยาเสพติ ด ในปี 2016 ณ นครนิ ว ยอร์ ก ประเทศ สหรัฐอเมริกา ระหว่างวันที่ 19-21 เมษายน 2559 เพื่อทบทวนความก้ า วหน้ า ในการ

ด�ำเนินการตามแถลงการณ์ทางการเมืองและ แผนปฏิบัติการว่าด้วยความร่วมมือระหว่าง ประเทศอั น จะน�ำไปสู ่ ก ารด�ำเนิ น การ เชิ ง ยุ ท ธศาสตร์ อ ย่ า งบู ร ณาการและ อย่างสมดุล โดยมีพลเอก ไพบูลย์ คุ้มฉายา รัฐมนตรีวา่ การกระทรวงยุตธิ รรม เป็นหัวหน้า คณะผู้แทนไทยเข้าร่วมประชุมฯ โดยทีป่ ระชุมใหญ่สมัชชาแห่งสหประชาชาติ มี ม ติ รั บ รองผลการประชุ ม และใช้ ชื่ อ ว่ า “พั น ธสั ญ ญาร่ ว มของเราเพื่ อ จั ด การและ ตอบโต้ ป ั ญ หายาเสพติ ด โลกอย่ า งมี ประสิ ท ธิ ผ ล” นอกจากการประชุ ม หลั ก ดั ง กล่ า วแล้ ว ได้ มี ก ารจั ด ประชุ ม คู ่ ข นาน ในหัวข้อต่างๆ กระทรวงยุติธรรม โดยส�ำนัก กิจการในพระด�ำริพระเจ้าหลานเธอ พระองค์เจ้า พั ช รกิ ติ ย าภา ได้ จั ด การประชุ ม คู ่ ข นาน ในเรื่อง “Towards Humane ATS Control Policy : Thailand’s Solutions”

เพื่อสร้างความรู้ ความเข้าใจให้กับบุคคล ในแวดวงกระบวนการยุตธิ รรมและผูเ้ กีย่ วข้อง ในการปรั บ ปรุ ง กฎหมายด้ า นยาเสพติ ด ของประเทศไทย ให้สอดคล้องกับทิศทาง ของนโยบายยาเสพติดโลก ซึง่ มุง่ เน้นการแก้ไข ปัญหาเชิงมนุษยธรรมมากขึน้ นอกจากนี้ ส�ำนักกิจการในพระด�ำริ พระเจ้าหลานเธอ พระองค์เจ้าพัชรกิติยาภา ร่ ว มกั บ ศาลฎี ก า ส�ำนั ก งาน ป.ป.ส. และมหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ได้จดั ประชุมเรือ่ ง “ทิศทางของนโยบายยาเสพติดโลกภายหลัง การประชุ ม UNGASS (2016) กั บ การ พิจารณาทบทวนกฎหมายและการตีความ ของไทยเกีย่ วกับยาเสพติด” ขึน้ ระหว่างวันที่ 15- 16 มิ ถุ น ายน 2559 ณ โรงแรม เซ็นทารา แกรนด์ไฮแอท เซ็นทรัลพลาซา ลาดพร้ า ว กรุ ง เทพฯ โดยมี น ายวี ร ะพล ตั้ ง สุ ว ร ร ณ ป ร ะ ธ า น ศ า ล ฎี ก า และพลเอก ไพบูลย์ คุ้มฉายา รัฐมนตรีว่าการ กระทรวงยุติธรรม เป็นประธานในพิธีเปิด พร้ อ มด้ ว ยพลเอก นิ วั ต ร มี น ะโยธิ น ผู ้ ช ่ ว ยรั ฐ มนตรี ป ระจ�ำกระทรวงยุ ติ ธ รรม นายชาญเชาวน์ ไชยานุกิจ ปลัดกระทรวง วารสารยุติธรรม กระทรวงยุติธรรม | 9

พลเอก ไพบูลย์ คุ้มฉายา รัฐมนตรี ว่าการกระทรวงยุติธรรม กล่าวว่า ขณะนี้ ไทยควรยุติการใช้การปราบน�ำ ทิศทางนโยบายเกี่ยวกับยาเสพติดโลกก�ำลัง และให้ใช้ระบบป้องกันและฟื้นฟู เปลี่ ย นไป หลายประเทศพู ด ถึ ง การแก้ ไ ข เป็นหลัก โดยปรับปรุงกฎหมาย ปั ญ หายาเสพติ ด ในเรื่ อ งสิ ท ธิ เ สรี ภ าพ และการดูแลสุขภาพอนามัยของผูเ้ สพ ทิศทาง ให้เอื้อต่อการด�ำเนินงาน ของการใช้ยาเสพติดเพื่อรักษาอาการป่วย แต่กฎหมายฟื้นฟูกับกฎหมาย แต่ยเู อ็นยังไม่ยอมรับ ทัง้ ทีม่ ผี ลงานวิจยั ยืนยัน ยาเสพติดที่ใช้อยู่ในปัจจุบัน และมีทศิ ทางของการยอมรับมากกว่า 70% แล้ว มีความขัดแย้งกัน กระทรวง รั ฐ มนตรี ว ่ า การกระทรวงยุ ติ ธ รรม ยุติธรรมจึงได้มีการปรับปรุง กล่าวต่อว่า จากการทีป่ ระเทศไทยได้เข้าร่วม กฎหมายดังกล่าว ป ร ะ ชุ ม U N G A S S ข อ ง ส มั ช ช า แห่งสหประชาชาติ ณ นิวยอร์ก ประเทศ สหรัฐอเมริกา เมือ่ ช่วงเดือนเมษายนทีผ่ า่ นมา ถือเป็นวาระพิเศษเกี่ยวกับยาเสพติดที่ได้น�ำ เรือ่ งดังกล่าวมาด�ำเนินการโดยท�ำความเข้าใจ ยุติธรรม รวมถึงผู้แทนหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง กับประชาชนในประเทศไทย คือเมื่อ 30 ปี อาทิ ศาลฎี ก า ศาลอุ ท ธรณ์ ส�ำนั ก งาน ที่ แ ล้ ว ประเทศไทยประกาศสงครามกั บ อั ย การสู ง สุ ด ส�ำนั ก งานต�ำรวจแห่งชาติ ยาเสพติดอย่างชัดเจนว่าจะต้องไม่มยี าเสพติด ผูแ้ ทนจากสถานทูตประเทศต่างๆ ตลอดจน ในโลก แต่ ห ลั ง จากได้ เ ข้ า ร่ ว มการประชุม ดังกล่าว สถานการณ์เปลี่ยนแปลงไป ซึ่งถ้า ผู้ที่เกี่ยวข้อง เข้าร่วมการประชุมฯ นายวี ร ะพล ตั้ ง สุ ว รรณ ประธาน พูดเป็นภาษาชาวบ้าน คือ เราจะอยูก่ บั ยาเสพติด ศาลฎีกา กล่าวว่า คดียาเสพติดในปัจจุบัน ได้อย่างไรให้มีความสุขโดยทุกคนต้องเข้าใจ มีมากกว่าครึง่ หนึง่ ของคดีอาญาทีศ่ าลยุตธิ รรม และใช้ ป ระโยชน์ จ ากสิ่ ง ที่ เ กิ ด ขึ้ น ให้ ไ ด้ ต้องพิจารณา อีกทัง้ ยังมีแนวโน้มทีจ่ ะเพิม่ ขึน้ เพราะยาเสพติ ด บางประเภทใช้ เ ป็ น อีกด้วย ซึง่ ต้องใช้เวลาการทบทวนและระดม ยารักษาโรคได้ และวันนี้มีงานเชิงวิชาการ ความคิดเห็นในการทีจ่ ะเปลีย่ นแปลงนโยบาย อ้างอิง รวมถึงมีบางประเทศท�ำส�ำเร็จแล้ว และกฎหมายยาเสพติด เพือ่ ให้สอดคล้องกับ อาทิ ประเทศสวิตเซอร์แลนด์ เนเธอร์แลนด์ กฎหมายโลก เพราะที่ผ่านมาการใช้ความ ออสเตรเลีย และโปรตุเกส เป็นต้น รุนแรงในการปราบยาเสพติดมีความล้มเหลว “ในอดีตไทยใช้การปราบยาเสพติด และท�ำให้เกิดเหตุการณ์ยาเสพติดกระจาย โดยการจั บ มาติ ด คุ ก แต่ เ ห็ น ว่ า การใช้ วิ ธี มากขึ้ น ดั ง นั้ น ทุ ก หน่ ว ยงานต้ อ งร่ ว มกั น ดังกล่าวประมาณ 20 - 30 ปี ก็ยังไม่ประสบ แก้กฎหมายด้วยความเข้าใจและรอบคอบ ผลส�ำเร็จ ดังนั้นกระทรวงยุติธรรมจึงต้อง ซึ่งศาลยุติธรรมก็ถือว่ามีบทบาทอย่างมาก ด�ำเนินการเพื่อแก้ไขปัญหาในเรื่องดังกล่าว ต่อไป โดยปรับเปลีย่ นวิธกี ารใหม่ในการแก้ไข ในการก�ำหนดนโยบายดังกล่าว ปัญหายาเสพติด ทั้งนี้ จึงเห็นว่าไทยควรยุติ

10 | Justice Magazine Ministry of Justice

การใช้การปราบน�ำ และให้ใช้ระบบป้องกัน และฟื้นฟูเป็นหลัก โดยปรับปรุงกฎหมาย ให้เอื้อต่อการด�ำเนินงาน แต่กฎหมายฟื้นฟู กั บ กฎหมายยาเสพติ ด ที่ ใ ช้ อ ยู ่ ใ นปั จ จุ บั น มีความขัดแย้งกัน กระทรวงยุติธรรมจึงได้มี การปรั บ ปรุ ง แก้ ไ ขกฎหมายดั ง กล่ า ว แ ล ะ ข ณ ะ นี้ อ ยู ่ ใ น ชั้ น ก า ร พิ จ า ร ณ า ของส�ำนั ก งานคณะกรรมการกฤษฎี ก า ” รัฐมนตรีว่าการกระทรวงยุติธรรม กล่าว นอกจากนี้ ขอย�้ ำ ว่ า ในเชิ ง วิ ช าการ เชิงทฤษฎี และการปฏิบัติการของงานวิจัย ทั้งหมดเห็นว่า การปราบปรามไม่ใช่วิธีการ แก้ปัญหายาเสพติดอีกแล้ว หลายประเทศ ได้มกี ารยกเลิกไปแล้วกว่า 10 ปี และในแต่ละ ประเทศปัญหาก็หมดไป เนือ่ งจากมองแล้วว่า ผูต้ ดิ ยาเสพติด คือ ผูป้ ว่ ย ซึง่ ต้องได้รบั การดูแล ซึ่งต้องความเข้าใจกับประชาชนทุกคนว่า เราต้องยอมรับในเรือ่ งดังกล่าว ทั้งนี้ เห็นว่า ประเทศไทยพร้อมที่จะเปลี่ยนสารเมทเอม เฟตามี น กลั บ มาเป็ น ยาปกติ แ ล้ ว หรื อ ยั ง ประกอบกั บ อยู ่ ใ นช่ ว งก�ำลั ง ศึ ก ษาเพื่ อ แก้ ปั ญ หาในเรื่ อ งดั ง กล่ า ว แต่ เ ห็ น ว่ า จ�ำเป็ น ต้องมีหน่วยงานต่างๆ เข้ามาร่วมท�ำงานด้วย ซึ่ ง ต้ อ งหารื อ กั น ทั้ ง กระทรวงสาธารณสุ ข กระทรวงยุติธรรม ส�ำนักงาน ป.ป.ส. ต�ำรวจ อัยการ และศาล โดยส่วนใหญ่มีแนวโน้ม เห็นพ้องกันว่า สารเมทเอมเฟตามีน มีโทษ ในการท�ำร้ายสมองน้อยกว่าบุหรี่ และสุรา แ ต ่ สั ง ค ม ก ลั บ ม อ ง ว ่ า เ อ ม เ ฟ ต า มี น เป็นอาชญากรรม สุราไม่ใช่อาชญากรรม

นับเป็นการเปิดมุมมองใหม่ต่อการ แก้ไขกับปัญหายาเสพติดของประเทศไทย ที่ได้แสดงจุดยืนให้ประชาคมโลกรับทราบ โดยทั่วกันว่า ไทยพร้อมที่จะจัดการปัญหา ด้ า นยาเสพติ ด อย่ า งสร้ า งสรรค์ แ ละมี มนุษยธรรม

ยธ. เปิดเวทีหารือแนวทาง แก้ไขปัญหายาเสพติดตามหลักสหประชาชาติ ในการประชุมคณะกรรมการอ�ำนวยการ ศู น ย์ อ�ำนวยการป้ อ งกั น และปราบปราม ยาเสพติดแห่งชาติ (ศอ.ปส.) ครั้งที่ 2/2559 เมื่ อ วั น พุ ธ ที่ 22 มิ ถุ น ายน 2559 โดยมี พลเอก ไพบูลย์ คุ้มฉายา รัฐมนตรีว่าการ กระทรวงยุตธิ รรม เป็นประธาน ณ ห้องประชุม กระทรวงยุติธรรม 2 ชั้น 8 อาคารราชบุรี ดิเรกฤทธิ์ ศู น ย์ ร าชการเฉลิ ม พระเกี ย รติ ฯ ได้ พิ จ ารณาหารื อ แนวทางการป้ อ งกั น และปราบปรามยาเสพติดของประเทศไทย ให้สอดคล้องกับทิศทางตามกลไกที่ประชุม สมัยพิเศษของสมัชชาสหประชาชาติว่าด้วย ปั ญ หายาเสพติ ด โลก (UNGASS 2016) รวมถึงหาแนวทางการควบคุมเมทแอมเฟตามีน (ยาบ้า) ทางด้านสาธารณสุข ด้านกฎหมาย และการให้ ข ้ อ มู ล ต่ อ สาธารณชนร่ ว มกั บ หน่ ว ยงานที่ เ กี่ ย วข้ อ ง อาทิ กระทรวง สาธารณสุข กระทรวงแรงงาน กระทรวง การต่างประเทศ

มติที่ประชุม ศอ.ปส. มีความเห็นว่า ในด้านนโยบายการป้องกันและปราบปราม ยาเสพติดนัน้ จะต้องประกอบด้วย การป้องกัน การปราบปราม การบ�ำบัด และการฟื้นฟู ร ว ม ถึ ง ยื น ยั น ว ่ า ย า เ ส พ ติ ด เ ป ็ น สิ่ ง ที่ ผิดกฎหมาย ส่วนในเรื่องของการเสพจะเน้น ในเรื่องการบ�ำบัดและฟื้นฟู โดยมีแนวคิด ทีจ่ ะให้กระทรวงสาธารณสุขเป็นหน่วยงานหลัก ในการดูแล โดยกระทรวงยุติธรรมจะเป็น หน่วยงานสนับสนุน ทั้งนี้เพื่อให้การบ�ำบัด และฟื ้ น ฟู ไ ด้ ผ ลอย่ า งแท้ จ ริ ง ที่ ส�ำคั ญ การปราบปรามจะต้องกระท�ำอย่างจริงจัง ทั้งในประเทศและนอกประเทศ บทลงโทษ จะต้องรุนแรงขึ้น อย่ า งไรก็ ต ามประเทศไทยต้ อ งจั ด ระบบการยอมรั บ แนวทางของ UNGASS ทั้ ง ในส่ ว นการท�ำงานของเจ้ า หน้ า ที่ ใ ห้ มี ความพร้อมด้านสาธารณสุข ด้านงบประมาณ และครอบคลุ ม ทุ ก ด้ า น เพื่ อ ก้ า วสู ่ ทิ ศ ทาง การแก้ไขปัญหาตามหลักสากลต่อไป วารสารยุติธรรม กระทรวงยุติธรรม | 11

เรื ่องเล่ายุติธรรม กองบรรณาธิการ

เปิดบ้าน

อุ่นไอรัก

ติดตามมาตรฐาน

เรือนจ�ำหญิงขอนแก่น ด้ ว ยพระบารมี แ ละพระวิ สั ย ทั ศ น์ ของพระเจ้าหลานเธอ พระองค์เจ้าพัชรกิตยิ าภา ที่ ท รงผลั ก ดั น เรื่ อ งข้ อ ก�ำหนดกรุ ง เทพฯ มาตั้งแต่ปี พ.ศ. 2553 กรมราชทัณฑ์จึ ง ได้ พยายามน�ำแนวทางตามข้อก�ำหนดกรุงเทพฯ ไปสู่การปฏิบัติอย่างจริงจัง ซึ่งเรือนจ�ำกลาง ขอนแก่ น เป็ น อี ก ตั ว อย่ า งหนึ่ ง ของความ พยายามของกรมราชทัณฑ์ที่ได้น�ำแนวทาง ดังกล่าวมาสูก่ ารปฏิบตั ไิ ม่วา่ จะเป็นสภาพทาง กายภาพ หรือในส่วนของการพัฒนากิจกรรม เพื่ อ ให้ คุ ณ ภาพชี วิ ต ของผู ้ ต ้ อ งขั ง หญิ ง ดีขึ้น และเป็นก�ำลังใจแก่คณะข้าราชการ รวมถึงผู้ต้องขังหญิงและชาย ในวันเสาร์ที่ 18 มิ ถุ น ายน 2559 พระเจ้ า หลานเธอ

12 | Justice Magazine Ministry of Justice

พระองค์ เ จ้ า พั ช รกิ ติ ย าภา ทรงโปรดให้ พลเอก ไพบูลย์ คุ้มฉายา รัฐมนตรีว่าการ กระทรวงยุตธิ รรม เป็นผูแ้ ทนพระองค์ไปเปิด โครงการก�ำลังใจในพระด�ำริฯ ภายใต้กจิ กรรม ติดตามการปฏิบัติตามข้อก�ำหนดกรุงเทพฯ และข้อก�ำหนดแมนเดลล่า โดยมีนายวีระพล ตั้งสุวรรณ ประธาน ศาลฎีก า นายศิ ริ ชั ย วั ฒ นโยธิ น ประธาน ศาลอุ ท ธรณ์ นายชาญเชาวน์ ไชยานุ กิ จ ปลัดกระทรวงยุติธรรม นายก�ำธร ถาวรสถิต ผู ้ ว ่ า ราชการจั ง หวั ด ขอนแก่ น นายนิ ติ เอื้ อ จรั ส พั น ธุ ์ อธิ บ ดี ผู ้ พิ พ ากษาภาค 4 พลตรี ชาญชัย ว่านเครือ ผูบ้ ญ ั ชาการมณฑล ทหารบกที่ 23 พลต�ำรวจตรี จิตรจรูญ ศรีวนิชย์

ผู้บังคับการต�ำรวจภู ธ รจั ง หวั ด ขอนแก่ น นายกอบเกียรติ กสิววิ ฒ ั น์ รองปลัดกระทรวง ยุติธรรม นายกฤษณ์ วงษ์เวช ผู้บัญชาการ เรือนจ�ำกลางขอนแก่น นายพิทยา จินาวัฒน์ ทีป่ รึกษาส�ำนักกิจการในพระด�ำริฯ นายก�ำจัด พ่วงสวัสดิ์ ผู้พิพากษาศาลอุทธรณ์ ทีป่ รึกษา ส�ำนักกิจการในพระด�ำริฯ พร้อมข้าราชการ และเจ้าหน้าที่เรือนจ�ำกลางขอนแก่น ให้การ ต้อนรับ ณ เรือนจ�ำกลางขอนแก่น อ�ำเภอ เมือง จังหวัดขอนแก่น ส�ำหรับกิจกรรมดังกล่าวเป็นกิจกรรม ในพระวิ สั ย ทั ศ น์ ที่ มี พ ระประสงค์ ใ ห้ มี ก าร ปฏิรปู เรือนจ�ำ โดยยึดถือข้อก�ำหนดกรุงเทพฯ มาตั้งแต่ปี 2553 เพื่อยกระดับมาตรฐาน การปฏิบตั ติ อ่ ผูต้ อ้ งขังหญิง รวมถึงการเตรียม ความพร้อมก่อนปล่อยจากเรือนจ�ำ และไม่หวน กลั บ มากระท�ำผิ ด ซ�้ ำ โดยด�ำเนิ น การตาม ข้อก�ำหนดแมนเดลาในการปฏิบตั ติ อ่ ผูต้ อ้ งขัง ที่องค์การสหประชาติได้ปรับปรุงและพัฒนา ให้ มี ค วามทั น สมั ย เน้ น ความเท่ า เที ย ม ของมนุษย์ เรือนจ�ำกลางขอนแก่นเป็นเรือนจ�ำ ที่ควบคุมผู้ต้องขังชายและหญิง ปัจจุบันมี ผู้ต้องขังหญิง จ�ำนวน 525 คน ทั้งนี้เรือนจ�ำฯ ได้ มี ก ารจั ด และปรั บ ปรุ ง พื้ น ที่ ใ ห้ มี ค วาม เหมาะสมเริ่มจากแดนหญิง พื้นที่ประมาณ 1 ไร่ 2 งาน ให้ปลอดโปร่ง สะอาด และสวยงาม สร้ า งบรรยากาศให้ ผู้ ต้องขังรู้สึก ไม่อึด อัด และเปลี่ยนชื่อเป็น “แดนอุ่นไอรัก” นอกจากนี้ ยั ง ส่ ง เสริ ม อาชี พ อาทิ การนวดแผนไทย ท�ำบายศรี งานฝีมือ ซักรีด เสื้ อ ผ้ า การท�ำอาหารและเบเกอรี่ น�ำไป จ�ำหน่ า ยที่ ร ้ า น “ชวนชม” ซึ่ ง จ�ำหน่ า ย สิ น ค้ า และอาหารส�ำหรั บ บุ ค คลทั่ ว ไป รวมถึ ง กิ จ กรรมธรรมะ การนั่ ง สมาธิ แ ละ สวดมนต์ เพื่ อ กล่ อ มเกลาจิ ต ใจผู ้ ต ้ อ งขั ง และมหาวิทยาลัยศิลปากรได้เข้ามาสอนปั้น พระพุ ท ธรู ป ด้ ว ยดิ น น�้ ำ มั น ขนาดหน้ า ตั ก 7 นิ้ ว โดยคั ด เลื อ กจากผู ้ ต ้ อ งขั ง มี พื้ น ฐาน ด้านศิลปะ จ�ำนวน 30 คน โอกาสนี้ พลเอก ไพบู ล ย์ คุ ้ ม ฉายา รัฐมนตรีว่าการกระทรวงยุติธรรม ท�ำการตัด ริบบิน้ เปิดกิจกรรมเวลคัม ทู สวีส เลิฟ เชลเตอร์ (อุ ่ น ไอรั ก ) ชมการแสดงจิ น ตลี ล าชุ ด “ฟ้ า อุ ้ ม ดิ น ” จากผู ้ ต ้ อ งขั ง หญิ ง จากนั้ น นายกฤษณ์ วงษ์เวช ผูบ้ ญ ั ชาการเรือนจ�ำกลาง ขอนแก่ น น�ำคณะเยี่ ย มชมซุ ้ ม จั ด แสดง การฝึกอาชีพ เช่น เบเกอรี่ ร้านเสริมสวย การประกอบอาหาร งานประดิษฐ์สร้อยจากไม้

โดยการสนับสนุนของศูนย์ส่งเสริมศิลปาชีพ ระหว่ า งประเทศ จากนั้ น เยี่ ย มชมสถาน พยาบาลเรือนจ�ำกลางขอนแก่น นอกจากนี้ ยังมีนิทรรศการ “จากมือ เปื้อนบาปสู่ดินที่ปั้นบุญ” ซึ่งนับเป็นอีกหนึ่ง ไฮไลท์ของกิจกรรมครัง้ นี้ เนือ่ งจากเป็นเรือนจ�ำ แห่ ง แรกที่ เ ปิ ด ให้ ผู ้ ต ้ อ งขั ง หญิ ง ได้ เ รี ย นรู ้ การปั้นพระพุทธรูปแห่งแรกในประเทศไทย จากนั้นได้มีการสาธิตงานฝีมือของผู้ต้องขัง ในการท�ำเรื อ จ�ำลอง การท�ำไม้ ต ะพด การเพ้นท์เสื้อ รวมไปถึงการแสดงพื้นบ้าน อี ส านโปงลางโดยผู ้ ต ้ อ งขั ง ชายในชื่ อ วง “ฟ้างามขามแก่น” และการร้องเพลงประสาน เสี ย งของผู ้ ต ้ อ งขั ง ชายกลุ ่ ม จิ ต เวช ชื่ อ วง “ฟ้ า ใส” รวมไปถึ ง การเปิ ด แพรคลุ ม ป้ า ย “ร้านชวนชม” ซึง่ ประกอบด้วย ร้านซักอบรีด ชื่ อ “ชวนสะอาด” ร้ า นนวดแผนไทย ชื่อ “ชวนสบาย”

นางอรอิ น ทร์ สุ ก าญจนาเศรษฐ์ ผู้บังคับแดนหญิง เรือนจ�ำกลางขอนแก่น กล่ า วว่ า เรื อ นจ�ำกลางขอนแก่ น ได้ ศึ ก ษา แนวทางตามข้อก�ำหนดกรุงเทพ และเริม่ สร้าง ห้องแม่และลูก ห้องพยาบาล และพยายาม ปรับความพร้อมด้านสถานที่อย่างต่อเนื่อง ภายใต้แนวคิดสะอาด โปร่งโล่ง และสดใส และมีกิจกรรมสร้างโอกาส เช่น กิจกรรม เต้นแอโรบิกในตอนเช้า การจัดแข่งขันกีฬา ส่ ว นกิ จ กรรมทางใจ เช่น สวดมนต์วันละ 4 เวลา ดนตรีบ�ำบัด ปั้นพระพุทธรูป และ การฝึกอาชีพ เช่น ท�ำอาหาร ขนม เครือ่ งดืม่ ช่างเสริมสวย งานฝีมอื ซึง่ ผูต้ อ้ งขังทีม่ กี �ำหนด พ้ น โทษอี ก ไม่ เ กิ น 2 ปี จะได้ รั บ โอกาส

ไปฝึกประกอบอาชีพในร้านชวนชมบริเวณ ด้ า นหน้ า เรื อ นจ�ำ ซึ่ ง จะได้ รั บ เงิ น ปั น ผล กลับมา “ทั้งนี้ในเรื่องการฝึกอาชีพ เช่น อาชีพ เสริมสวย พระเจ้าหลานเธอ พระองค์เจ้า พัชรกิติยาภา ทรงติดต่อช่างจากบริษัทชื่อดัง มาสอนผู้ต้องขังในเรือนจ�ำ และในเรื่องของ การท�ำอาหาร ได้ติดต่อร้านผัดไทยชื่ อ ดั ง ย่ า นซอยอารี ย ์ ม าสอน อี ก ทั้ ง ยั ง ทรง ส่ ง ทนายความมาให้ ค วามรู ้ ด ้ า นกฎหมาย แก่ผู้ต้องขัง ส่วนตัวเห็นว่าผูต้ อ้ งขังทีพ่ น้ โทษ กระท�ำผิดซ�้ำน้อยลง เพราะเขาเหล่ า นั้ น มี ท างเลื อ กและมี ทั ก ษะในการประกอบ อาชีพ” นางอรอินทร์ กล่าว ในส่วนของ 2 ผู้ต้องขังหญิง อรจิรารักชนก ซึ่งได้รับคัดเลือกให้ปั้นพระพุทธรูป ซึ่งถือเป็นเรือนจ�ำแรกที่สอนให้ผู้ต้องขังหญิง ปั้นพระ กล่าวว่า ตนไม่มีทักษะด้านศิลปะ มาก่อน ก็ได้มาเรียนรู้จากอาจารย์ที่ใช้เวลา สอน 9 วัน จนสามารถปั้นพระพุทธรูปได้ รู้สึกภูมิใจมากและมีสมาธิมากขึ้น มีความคิด รอบคอบขึ้น ถือเป็นกิจกรรมที่ดีมาก ขอให้ จั ด ในรุ ่ น ต่ อ ๆไป ได้ ทั้ ง ทั ก ษะการปั ้ น พระ ความรู้ทางพุทธศาสนา และได้ความสงบ ในจิตใจ ทั้งหมดคือความคืบหน้าในการฟื้นฟู คุณภาพชีวิตและจิตใจพร้อมสร้างอาชีพ ให้ แ ก่ ผู ้ ต ้ อ งขั ง หญิ ง ให้ ก ลั บ ตนเป็ น คนดี ก่อนคืนกลับสู่สังคม วารสารยุติธรรม กระทรวงยุติธรรม | 13

บนความเคลื่อนไหว กองบรรณาธิการ

รายงานสถานการณ์ สิทธิมนุษยชน ของประเทศไทย ตามกลไก Universal Periodic Review (UPR) ณ นครเจนีวา สมาพันธรัฐสวิส

ระหว่างวันที่ 9– 13 พฤษภาคม 2559 ทีผ่ า่ นมาคณะผูแ้ ทนไทย น�ำโดย นายชาญเชาวน์ ไชยานุกจิ ปลัดกระทรวงยุตธิ รรม และผูแ้ ทน จากหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง อาทิ กระทรวง การต่างประเทศ กระทรวงยุตธิ รรม ส�ำนักงาน อั ย การสู ง สุ ด กระทรวงการพั ฒ นาสั ง คม และความมัน่ คงของมนุษย์ กระทรวงแรงงาน กระทรวงศึกษาธิการ กระทรวงเทคโนโลยี สารสนเทศและการสือ่ สาร กระทรวงกลาโหม 14 | Justice Magazine Ministry of Justice

(Constructive Dialogue) โดยเปิดโอกาส ให้แต่ละประเทศสามารถให้ข้อเสนอแนะ แก่ ป ระเทศเพื่ อ นสมาชิ ก สหประชาชาติ เพื่ อ พั ฒ นาสถานการณ์ สิ ท ธิ ม นุ ษ ยชน ในประเทศนั้นๆ ได้ ในลักษณะของเพื่อน แนะน�ำเพื่ อ น (Peer Review) ซึ่ ง เป็ น กระบวนการที่ใช้บังคับกับประเทศสมาชิก สหประชาชาติทั้ง 193 ประเทศในรูปแบบ เดียวกัน การรายงานสถานการณ์สทิ ธิมนุษยชน ของประเทศไทยด้ ว ยวาจาต่ อ ที่ ป ระชุ ม คณะท�ำงาน UPR เมื่ อ วั น พุ ธ ที่ 11 พฤษภาคม 2559 ปลัดกระทรวงยุติธรรม ได้ ก ล่ า วถ้ อ ยแถลงมี ใ จความส�ำคั ญ ว่ า ส�ำนักงานต�ำรวจแห่งชาติ และศูนย์อ�ำนวย ป ร ะ เ ท ศ ไ ท ย ยึ ด มั่ น ใ น ก า ร ส ่ ง เ ส ริ ม การบริหารจังหวัดชายแดนภาคใต้ ได้เดินทาง และคุม้ ครองสิทธิมนุษยชน โดยได้น�ำข้อเสนอ ไปน�ำเสนอรายงานการทบทวนสถานการณ์ ของประเทศต่างๆ จากการน�ำเสนอรายงาน สิทธิมนุษยชนของประเทศไทยภายใต้กลไก UPR รอบแรก เมื่อปี 2554 ไปปฏิบัติจนเกิด Universal Periodic Review (UPR) รอบที่ 2 ผลส�ำเร็จและมีความคืบหน้าที่เป็นรูปธรรม ต่อที่ประชุมคณะท�ำงาน UPR สมัยที่ 25 ณ หลายด้ า น ซึ่ ง รวมถึ ง การเข้ า เป็ น ภาคี และการถอนข้ อ สงวนในตราสารระหว่ า ง นครเจนีวา สมาพันธรัฐสวิส กลไก UPR ดังกล่าวเป็นกลไกภายใต้ ประเทศด้ า นสิ ท ธิ ม นุ ษ ยชนที่ ส�ำคั ญ เช่ น คณะมนตรีสิทธิมนุษยชนแห่งสหประชาชาติ การต่ อ ต้ า นอาชญากรรมข้ า มชาติ ที่ จั ด ตั้ ง (Human Rights Council : HRC) ในลั ก ษณะองค์ ก ร สิ ท ธิ เ ด็ ก การขจัดการ ที่ เ น้ น กระบวนการหารื อ เชิ ง สร้ า งสรรค์ เลือกปฏิบัติต่อสตรี สิทธิคนพิการ

นอกจากนี้ รั ฐ บาลยั ง ได้ ต ราและ ปรับปรุงกฎหมายเพื่อส่งเสริมสิทธิมนุษยชน หลายฉบับที่เกี่ยวกับการให้ความช่วยเหลือ ทางกฎหมายกองทุนยุติธรรม การต่อต้าน การทุ จ ริ ต และการค้ า มนุ ษ ย์ ตลอดจน การปฏิ รู ป ระบบราชทั ณ ฑ์ อี ก ทั้ ง ยั ง อยู ่ ระหว่ า งการผลั ก ดั น กฎหมายเกี่ ย วกั บ การป้ อ งกั น และปราบปรามการกระท�ำ ทรมานและการบั ง คั บ บุ ค คลให้ สู ญ หาย เพื่ อ ให้ ส อดคล้ อ งกั บ พั น ธกรณี ร ะหว่ า ง ประเทศที่ไทยเป็นภาคี ผ ล จ า ก ก า ร น�ำ เ ส น อ ร า ย ง า น ฯ ประเทศไทยได้รับการชื่นชมถึงพัฒนาการ ด้านสิทธิมนุษยชนหลายด้าน เช่น สิทธิทาง เศรษฐกิ จ สั ง คม วั ฒ นธรรม แผนสิ ท ธิ มนุษยชนแห่งชาติ ฉบับที่ 3 การป้องกันและ ปราบปรามการค้ามนุษย์ การรับรองสิทธิ ในการรักษาพยาบาลแก่ประชาชน การปฏิรปู กฎหมาย การเข้าเป็นภาคีสนธิสญ ั ญาระหว่าง ประเทศด้านสิทธิมนุษยชน รวมถึงพิธีสาร ต่างๆ และการผลักดันเรื่องความเสมอภาค ทางเพศ เป็นต้น อย่างไรก็ตาม ต่างชาติยังมีความห่วง กังวลในหลายประเด็น เช่น การจ�ำกัดเสรีภาพ ในการแสดงออกและการแสดง ความคิดเห็น สิทธิในการชุมนุม กฎหมาย หมิ่นพระบรมเดชานุภาพ การน�ำพลเรือน ขึน้ ศาลทหาร การจับกุมและคุมขังตามอ�ำเภอใจ การคุ้มครองนักปกป้องสิทธิมนุษยชน การมี ส่ ว นร่ ว มในกระบวนการร่ า งรั ฐ ธรรมนู ญ การยกเลิกโทษประหารชีวติ ทั้ ง นี้ คณะผู ้ แ ทนไทยได้ ชี้ แ จงและ ให้ค�ำตอบต่อที่ประชุมในหลายประเด็น เช่น พัฒนาการในกระบวนการยุตธิ รรม การส่งเสริม และคุ ้ ม ครองสิ ท ธิ ม นุ ษ ยชน การต่ อ ต้ า น การค้ า มนุ ษ ย์ การคุ ้ ม ครองสิ ท ธิ แ รงงาน สิ ท ธิ ใ นที่ ดิ น ท�ำกิ น สถานการณ์ จั ง หวั ด ชายแดนภาคใต้ การเคารพเสรีภาพในการ แสดงออกและการแสดงความคิดเห็น รวมทัง้ เหตุผลและความจ�ำเป็นในการจ�ำกัดเสรีภาพ กระบวนการร่างรัฐธรรมนูญ การบังคับใช้ กฎหมายหมิ่น การดูแลผู้แสวงหาที่พักพิง

การใช้ ศ าลทหาร สิ ท ธิ ใ นการศึ ก ษา การป้ อ งกั น การทรมาน การด�ำเนิ น การ เพื่อยกเลิกการประหารชีวิต การคุ้มครอง นักปกป้องสิทธิมนุษยชน สถานการณ์เด็ก ทีม่ สี ว่ นร่วมในการค้าบริการทางเพศ เป็นต้น ซึ่งภายหลังจากที่ประเทศไทยรายงานเสร็จ ได้มีผู้แทนจากประเทศต่างๆ เข้ามาแสดง ความยินดีและให้ความชื่นชมจ�ำนวนมาก การเดิน ทางไปรายงานสถานการณ์ สิทธิมนุษยชนของประเทศไทยบนเวทีโลก ครั้งนี้ ในภาพรวมประเทศไทยได้รับข้อเสนอ แนะจากประเทศสมาชิก จ�ำนวน 249 ข้อ พร้ อ มตอบรั บ ทั น ที จ�ำนวน 181 ข้ อ และขอน�ำข้ อ เสนอแนะกลั บ มาพิ จ ารณา รวมทั้งขอความเห็นชอบต่อคณะรัฐมนตรี จ�ำนวน 68 ข้อเพื่อจะได้แจ้งต่อที่ประชุม คณะมนตรีสิทธิมนุษยชนแห่งสหประชาชาติ สมัยที่ 33 ทราบต่อไปในเดือนกันยายน 2559 ทั้ ง นี้ มี ข ้ อ เสนอ จ�ำนวน 7 ข้ อ ที่ ป ระเทศไทยสามารถให้ ค�ำมั่ น สั ญ ญา โดยสมั ค รใจได้ ทั น ที เนื่ อ งจากกระทรวง การต่างประเทศเตรียมข้อเสนอ 7 ข้อ น�ำเข้า คณะรัฐมนตรีพิจารณาเรียบร้อยแล้ว เช่น การเข้าเป็นภาคีสนธิสัญญาระหว่างประเทศ ด้านสิทธิมนุษยชน การปฏิรปู กฎหมายเพือ่ ให้ สอดคล้องกับพันธะของประเทศด้านสิทธิ มนุษยชนทั้งหมด การส่งเสริมสิทธิมนุษยชน ศึกษาให้แพร่หลายกว้างขวางในทุกระดับ สิทธิมนุษยชนกับการด�ำเนินการทางธุรกิจ การสร้างความร่วมมือกับภาคประชาสังคม ในการติ ด ตามผลการขั บ เคลื่ อ นแผนสิ ท ธิ มนุษยชนแห่งชาติ ฉบับที่ 3 รวมทัง้ การยืนยัน ที่จะเปิดกว้างส�ำหรับกลไกต่างๆ ของสิทธิ มนุ ษ ยชนสหประชาชาติ ที่ จ ะเข้ า มาเยื อ น

ประเทศไทยซึ่งจะพิจารณาเป็นรายกรณีไป ส�ำหรับแนวโน้มด้านสถานการณ์สทิ ธิมนุษยชน ของไทยภายหลั ง กระบวนการรายงาน สถานการณ์สิทธิมนุษยชนฯ คาดการณ์ว่า ประเทศไทยจะปฏิ บั ติ ต ามพั น ธกรณี สิ ท ธิ มนุ ษ ยชนครบตามมาตรฐานโลกทั้ ง หมด 9 ฉบับ และมีพัฒนาการด้านสิทธิเศรษฐกิจ สั ง คม และวั ฒ นธรรม โดยที่ ม องเห็ น ชั ด เป็ น รู ป ธรรมจะเป็ น ภารกิ จ ของกระทรวง การพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ ซึ่งจะมีสิทธิด้านต่างๆ ชัดเจนมากขึ้น รวมทั้ง พัฒนาการด้านการปราบปรามการค้ามนุษย์ ที่ เ กี่ ย วข้ อ งกั บ สิ ท ธิ ม นุ ษ ยชนจะมี ทิ ศ ทาง ทีด่ ขี นึ้ ตลอดจนมีการกล่าวถึงแผนสิทธิมนุษย ชนแห่ ง ชาติ ฉบั บที่ 3 มากขึ้ น เนื่องจาก เป็นโครงสร้างทีส่ �ำคัญทีจ่ ะท�ำให้สทิ ธิมนุษยชน ในประเทศมี ค วามชั ด เจนเป็ น รู ป ธรรม มากยิง่ ขึน้ นอกจากนี้ ยังจ�ำเป็นอย่างยิ่งที่จะ ต้องเผยแพร่การรายงานสถานการณ์สทิ ธิมนุษย ชนของประเทศไทย ตามกลไก Universal Periodic Review (UPR) ให้คนไทยได้รับรู้ และเข้าใจอย่างถูกต้อง

วารสารยุติธรรม กระทรวงยุติธรรม | 15

“ยุติธรรม” สร้างมิติใหม่ของกฎหมาย และกระบวนการยุติธรรมของประเทศ

ที่ผ่านมารัฐบาลให้ความสําคัญกับการ ขับเคลื่อนและพัฒนาการใช้กฎหมายให้เป็น เครื่องมือในการควบคุม ป้องกัน ปราบปราม อาชญากรรม และการกระทําผิด อันจะส่งผล ให้กระบวนการยุติธรรมสามารถสร้างความ เป็นธรรมให้แก่สังคมได้อย่างแท้จริง ทั้งนี้ พลเอก ไพบูลย์ คุ้มฉายา รัฐมนตรีว่าการ กระทรวงยุ ติ ธ รรม ได้ มี น โยบายหลั ก เน้ น การส่ ง เสริ ม และพั ฒ นากฎหมายและ กระบวนการยุตธิ รรมซึง่ เป็นโครงสร้างพืน้ ฐาน ที่ จ ะสร้ า งความสงบเรี ย บร้ อ ยให้ เ กิ ด ขึ้ น ในสังคมและการทีร่ ฐั จะบังคับใช้กฎหมายและ อาํ นวยความยุตธิ รรมให้แก่ประชาชนได้อย่าง มีประสิทธิภาพ จะต้องมาจากความร่วมมือ และการบริหารงานยุตธิ รรมทีบ่ รู ณาการและ เป็ น ระบบตลอดจนมี ก ารพั ฒ นากฎหมาย ให้ เ ป็ น ปั จ จุ บั น มากที่ สุ ด เพื่ อ รองรั บ การ เปลี่ยนแปลงและความเป็นพลวัตของสังคม 16 | Justice Magazine Ministry of Justice

ล่าสุดกระทรวงยุตธิ รรม โดยส�ำนักงาน กิจการยุตธิ รรม เปิดเวทีประชุมวิชาการระดับ ชาติว่าด้วยงานยุติธรรม ครั้งที่ 14 ภายใต้ หัวข้อ “การปฏิรปู กฎหมายและกระบวนการ ยุติธรรม” เพื่อระดมพลังสมองในการร่วม ขับเคลือ่ นการปฏิรปู กฎหมายและกระบวนการ ยุตธิ รรมอย่างเป็นรูปธรรมเมือ่ วันพฤหัสบดี ที่ 2 6 พ ฤ ษ ภ า ค ม 2 5 5 9 โดยมี พลเอก ไพบู ล ย์ คุ้มฉายา รั ฐ มนตรี ว ่ า การกระทรวง ยุติธรรม เป็นประธานเปิดการ ประชุมทางวิชาการระดับชาติ ว่าด้วยงานยุติธรรม ครั้งที่ 14 “การปฏิ รู ป กฎหมายและ กระบวนการยุติธรรม” The 14th National Symposium on Justice Administration “The New Era Of Justice” พร้อมทั้งปาฐกถาพิเศษเรื่อง “แนวทางปฏิรูปกฎหมายและกระบวนการ ยุ ติ ธ รรมตามนโยบายรั ฐ บาล” โดยมี พลเอก อภิชัย หงษ์ทอง เลขานุการรัฐมนตรี ว่ า การกระทรวงยุ ติ ธ รรม พร้ อ มด้ ว ย นายชาญเชาวน์ ไชยานุกิจ ปลัดกระทรวง ยุติธรรม นายธวัชชัย ไทยเขียว รองปลัด กระทรวงยุติธรรม นายพสิษฐ์ อัศววัฒนาพร เพือ่ ให้เป็นกลไกทีส่ ามารถอาํ นวยความยุตธิ รรม ผู ้ อ�ำนวยการส�ำนั ก งานกิ จ การยุ ติ ธ รรม ผู ้ บ ริ ห ารและผู ้ แ ทนหน่ ว ยงานในสั ง กั ด ให้เกิดแก่สังคมได้อย่างแท้จริง สํานักงานกิจการยุติธรรม ซึ่งมีภารกิจ กระทรวงยุ ติ ธ รรม ผู ้ แ ทนหน่ ว ยงาน หลักที่สําคัญประการหนึ่งคือ การส่งเสริม ด้ า นกระบวนการยุ ติ ธ รรม ตลอดจน บูรณาการความร่วมมือระหว่างหน่วยงาน ผู้ทรงคุณวุฒิด้านกฎหมายและกระบวนการ และองค์กรต่างๆ ในกระบวนการยุติธรรม ยุ ติ ธ รรม เข้ า ร่ ว มฯ ณ ห้ อ งประชุ ม รวมทัง้ เป็นหน่วยงานทีม่ บี ทบาทสําคัญในการ แกรนด์ ไดมอนด์ บอลรูม อาคารอิมแพ็ค เสนอความเห็นด้านกฎหมายที่เกี่ยวข้องกับ ฟอรั่ม เมืองทองธานี กระทรวงยุติธรรมและกระบวนการยุติธรรม รั ฐ มนตรี ว ่ า การกระทรวงยุ ติ ธ รรม เพื่อผลักดั น ให้ เ กิ ด การขั บเคลื่ อ นนโยบาย กล่าวว่า ตลอดเวลา 2 ปีที่ด�ำรงต�ำแหน่ง ระดั บ ชาติ ด ้ า นการอํ า นวยความยุ ติ ธ รรม รั ฐ ม น ต รี ว ่ า ก า ร ก ร ะ ท ร ว ง ยุ ติ ธ ร ร ม ในสังคม ส่งเสริมความรู้ความเข้าใจให้แก่ และหัวหน้าฝ่ายกฎหมายและกระบวนการ สาธารณชน ตลอดจนเผยแพร่ผลการศึกษา ยุ ติ ธ รรม คณะรั ก ษาความสงบแห่ ง ชาติ วิจยั เพือ่ แสวงหาแนวทางในการปรับปรุงและ ได้ ท�ำหน้ า ที่ แ ก้ ไ ขปั ญ หาด้ า นกฎหมาย พั ฒ นากระบวนการยุ ติ ธ รรมในด้ า นต่ า งๆ ให้มีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น จึงได้จัดประชุม เชิงวิชาการอย่างต่อเนื่องเป็นประจําทุกปี ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2546 เป็นต้นมา

และกระบวนการยุติธรรม อาทิ กฎหมาย เหลื่อมล�้ำไม่เป็นธรรม กฎหมายที่ขัดแย้ง กั บ รั ฐ ธรรมนู ญ และเดิ น หน้ า การปฏิ รู ป โดยรั ฐ บาลชุ ด ปั จ จุ บั น พยายามควบคุ ม งานเกีย่ วกับกฎหมายให้มากทีส่ ดุ ประกอบกับ นายวิษณุ เครืองาม รองนายกรัฐมนตรี ได้เคย ระบุว่า มีกฎหมายจ�ำนวนมากถึง 465 ฉบับ ซึ่งในการขับเคลื่อนด้านกฎหมายที่ผ่านมา พบว่า มีกฎหมายที่มีผลบังคับใช้แล้ว จ�ำนวน 151 ฉบับ แต่ในขณะเดียวกันก็พบปัญหาว่า มี ก ฎหมายเกิ น ครึ่ ง ที่ ยั ง ไม่ ส ามารถบั ง คั บ ใช้ได้จริง เพราะกฎหมายลูกหรือกฎกระทรวง ไม่สามารถออกมาบังคับใช้ได้ อย่ า งไรก็ ต าม ข้ อ กั ง วลที่ สุ ด คื อ ขาดการบูรณาการด้านกฎหมาย ซึง่ คาดหวังว่า กระทรวงยุติธรรมจะเป็นผู้แทนฝ่ายบริหาร ในการบูรณาการร่วมกับหน่วยงานทีเ่ กีย่ วข้อง กับระบบงานยุติธรรม อาทิ อัยการ ต�ำรวจ องค์กรอิสระ ร่วมขับเคลื่อนการด�ำเนินงาน เพื่อน�ำไปสู่การพัฒนาและบูรณาการด้าน กฎหมายและกระบวนการยุติธรรม ดังนั้น คาดหวั ง ว่ า ผลสรุ ป ที่ ไ ด้ จ ากการประชุ ม จะสามารถน�ำไปปรับใช้จดั ระบบกระบวนการ ยุติธรรม เพื่อให้การท�ำงานในกระบวนการ ยุติธรรมของไทยมีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น และเกิดประโยชน์สูงสุดกับประชาชน ปลั ด กระทรวงยุ ติ ธ รรม กล่ า วว่ า ส�ำนั ก งานกิ จ การยุ ติ ธ รรม ได้ จั ด ประชุ ม เชิงวิชาการระดับชาติว่าด้วยงานยุติธรรมขึ้น เป็นประจ�ำทุกปี ตัง้ แต่ปี พ.ศ. 2546 เป็นต้นมา เพื่ อ ระดมความคิ ด เห็ น และงานวิ ช าการ ด้ า นกฎหมายและกระบวนการยุ ติ ธ รรม เพื่อแสวงหาแนวทางร่วมกันในการพัฒนา กฎหมายและกระบวนการยุ ติ ธ รรมให้ มี ประสิทธิภาพ และสอดคล้องกับทิศทางการ พัฒนาของประเทศ ซึง่ การจัดประชุมในครัง้ นี้ ได้ น�ำกรอบแนวทางของสภาขั บ เคลื่ อ น การปฏิ รู ป ประเทศด้ า นกฎหมายและ กระบวนการยุติธรรมมาเป็นหัวข้อในการ ประชุม เพื่อให้สอดรับกับวาระการปฏิรูป ของประเทศไทยตามนโยบายรัฐบาล

โดยก�ำหนดเป็ น หั ว ข้ อ “การปฏิ รู ป กฎหมายและกระบวนการยุติธรรม” อีกทั้ง ข้ อ สรุ ป จากการประชุ ม ในครั้ ง นี้ จะน�ำไป ประกอบการพั ฒ นาน�ำเสนอแนวทาง เพื่อก�ำหนดเป็นนโยบายด้านกระบวนการ ยุตธิ รรมให้เหมาะสม ทันสมัย และสอดคล้อง กับความเป็นไปของสังคม การประชุมครั้งนี้ จัดขึ้นระหว่างวันที่ 26 - 27 พฤษภาคม 2559 ณ ห้องประชุม แกรนด์ ไดมอนด์ บอลรูม อาคารอิมแพ็ค ฟอรัม่ เมืองทองธานี โดยภายในงานประกอบ ด้วย 2 กิจกรรม คือ กิจกรรมที่ 1 เวทีเสวนา จากผูท้ รงคุณวุฒดิ า้ นกฎหมายและกระบวนการ ยุติธรรมของประเทศไทยร่วมเสวนาในหัวข้อ ต่างๆ ได้แก่ 1. รัฐธรรมนูญกับการปฏิรูปกฎหมาย และกระบวนการยุติธรรม โดย นายปกรณ์ นิ ล ประพั น ธ์ ได้ เ สนอแนวทางให้ ก�ำหนด นโยบายในการออกกฎหมาย ออกกฎหมาย ให้ ทั น กั บ สถานการณ์ โ ลกปรั บ ปรุ ง ตั ว บทกฎหมายให้สอดคล้องปัจจุบัน ผู้บังคับใช้ ต้องเรียนรู้กฎหมายและมีจริยธรรม 2 . ก า ร ป ฏิ รู ป กิ จ ก า ร ต�ำ ร ว จ โดย ดร.อมร วาณิชวิวัฒน์ ได้เสนอแนวคิด สถาบันครอบครัวและการศึกษาเป็นจุดเริ่ม ต้น “ปฏิรูปกฎหมายไม่ส�ำเร็จ แต่หากปฏิรูป การศึ ก ษาส�ำเร็ จ แน่ น อน ต�ำรวจยั ง ขาด ความเป็ น “สหวิ ช าชี พ ”ควรมี ส ายอาชี พ เฉพาะทางด้านต่างๆ พล.ต.อ.วัชพล ประสาร ราชกิจ ขอให้กองบัญชาการเป็นนิติบุคคล แบ่งแยกออกจากส่วนกลาง และให้ส�ำนักงาน ต�ำรวจแห่งชาติเป็นกระทรวง 3. การปฏิรูปการด�ำเนินงานในองค์กร กระบวนการยุตธิ รรม พล.ต.ท.อ�ำนวย นิม่ มะโน เสนอให้ ย กระดั บ ทนายอาสา เพื่ อ เพิ่ ม ศักยภาพทนายอาสา ให้ประชาชนเข้าถึงมากขึน้ ปฏิ รู ป คุ ณ ภาพของกระบวนการยุ ติ ธ รรม โดยสร้างตัวชี้วัด ให้ต�ำรวจ ศาล อัยการ ฯลฯ 4. การปฏิรูปการเพิ่มประสิทธิภาพ การอ�ำนวยความยุ ติ ธ รรมเพื่ อ ประชาชน ศาสตราจารย์ พิ เ ศษ จรั ญ ภั ก ดี ธ นากุ ล

ได้วเิ คราะห์ปญั หา 5 ประการของกระบวนการ ยุติธรรม 1.ความยุ ติ ธ รรมความล่ า ช้า และ มีราคา แพง 2.ความซับซ้อนของกระบวนการ และระบบพิจารณาความ 3.กระบวนการ ยุตธิ รรมถูกบิดเบือน 4. การตีความกฎหมาย/ ตัวบท 5.ความอ่อนล้าในด้านการป้องกัน 5. การปฏิรปู กฎหมายและกระบวนการ ยุ ติ ธ รรมเพื่ อ รองรั บ พั น ธสั ญ ญาระหว่ า ง ประเทศ โดย ศ.ดร.สุรศักดิ์ ลิขสิทธิ์วัฒนกุล กล่ า วว่ า สิ่ ง ที่ ส�ำคั ญ ที่ สุ ด คื อ ต้ อ งสร้ า ง การรับรู้แก่ประชาชน กระบวนการยุติธรรม ต้องปรับปรุงตลอดเวลา โดยจะน�ำข้อเสนอแนะทีเ่ ป็นประโยชน์ จากการประชุ ม ในครั้ ง นี้ น�ำเสนอต่ อ คณะ กรรมการพัฒนาการบริหารงานยุตธิ รรมแห่งชาติ เพื่อกลั่นกรองข้อเสนอต่างๆ และก�ำหนด เป็นนโยบายขับเคลือ่ นงานยุตธิ รรมให้ปรากฏ ผลในทางปฏิบัติได้อย่างแท้จริง กิจกรรมที่ 2 การจัดแสดงนิทรรศการ ผลการด�ำเนิ น งานของคณะกรรมการ พั ฒ นาการบริ ห ารงานยุ ติ ธ รรมแห่ ง ชาติ ผลงานการบู ร ณาการด้ า นกระบวนการ ยุ ติ ธ รรมระหว่ า งหน่ ว ยงานที่ เ กี่ ย วข้ อ ง ตลอดจนนวัตกรรมและการเผยแพร่องค์ความรู้ ด้านกฎหมายและกระบวนการยุตธิ รรม อันจะ น�ำไปสู่การปฏิรูปกฎหมายและกระบวนการ ยุตธิ รรมอย่างเป็นรูปธรรม เพือ่ ให้ตอบสนอง ความต้องการของประชาชนได้อย่างถูกต้อง ตรงจุ ด และเป็ น กระบวนการยุ ติ ธ รรม ของประชาชนอย่างแท้จริง

วารสารยุติธรรม กระทรวงยุติธรรม | 17

ติวเข้มบุคคลากร

ส�ำนักกิจการยุติธรรม

พัฒนาศักยภาพสู่งานบริหาร

ระดับชาติ

ส�ำนักงานกิจการยุติธรรมเป็นฟันเฟืองส�ำคัญ ในการขับเคลื่อนยุทธศาสตร์และแนวทางการบริหาร งานยุตธิ รรมเพือ่ น�ำไปสูภ่ าคปฏิบตั ิ โดยมีเป้าหมายสูงสุด คือการอ�ำนวยความยุตธิ รรมให้แก่พนี่ อ้ งประชาชน ด้วยเหตุนี้ กระทรวงยุติธรรมจึงได้จัดให้มีการ สัมมนาเพื่อพัฒนาศักยภาพบุคลากรของส�ำนักงาน กิ จ การยุ ติ ธ รรม ประจ�ำปี 2559 เมื่ อ วั น ที่ 17 มิถนุ ายน 2559 ณ จังหวัดชลบุรี มุ่งเน้นการพัฒนา ศักยภาพการปฏิบัติงานของบุคลากร เพื่อสนับสนุน การบริหารงานของคณะกรรมการพัฒนาการบริหาร งานยุติธรรมแห่งชาติ โดยนายชาญเชาวน์ ไชยานุกิจ ปลั ด กระทรวงยุ ติ ธ รรม ได้ ป าฐกถาพิ เ ศษเกี่ ย วกั บ แนวทางการท�ำงานหลังจากนี้ ปลัดกระทรวงยุติธรรม กล่าวว่า วันนี้จะมาคุย 2 เรื่องส�ำคัญ ประการแรก ต�ำแหน่ง (position) ของส�ำนั ก งานกิ จ การยุ ติ ธ รรมคื อ อะไร อยู ่ จุ ด ไหน ในกระทรวงยุตธิ รรม และอยูต่ รงจุดไหนของระบบใหญ่ ของประเทศไทย และท�ำไมส�ำนักงานกิจการยุติธรรม ถึงจะต้อง rebrand ประการที่สอง จะขับเคลื่อน ส�ำนักงานกิจการยุตธิ รรมไปในทิศทางใด เพือ่ เดินหน้า ไปพร้อมๆ กับผู้บริหารกระทรวงยุติธรรม กับรัฐมนตรี ว่ า การกระทรวงยุ ติ ธ รรม ที่ ส�ำคั ญ จะเดิ น ไปกั บ ประชาชนคนไทยอย่างไร

18 | Justice Magazine Ministry of Justice

ปลัดกระทรวงยุตธิ รรม อธิบายว่าจุดเริม่ ต้น ของส�ำนักงานกิจการยุติธรรม ต้องย้อนไป เมือ่ 30 ปีกอ่ น มีแนวคิดทีจ่ ะตัง้ คณะกรรมการ ขึ้ น มา เพื่ อ ท�ำงานร่ ว มกั บ ศาลยุ ติ ธ รรม แต่เนือ่ งจากว่าศาลเป็นอ�ำนาจตุลาการจึงต้อง แต่งตัง้ เป็นคณะท�ำงานชือ่ ว่า “คณะกรรมการ ประสานงานด้ า นกระบวนการยุ ติ ธ รรม” มีคณะกรรมการ ประกอบด้วย ศาล อัยการ และข้าราชการพลเรือน มีหน้าทีเ่ กีย่ วข้องกับ กระบวนการยุติธรรม มีวัตถุประสงค์ให้เกิด การพั ฒ นาระบบบริ ห ารงานยุ ติ ธ รรม อย่างบูรณาการ เป็นตัวกลางในการประสาน ค ว า ม ร ่ ว ม มื อ ร ะ ห ว ่ า ง ห น ่ ว ย ง า น ในกระบวนการยุติธรรม ซึ่งก�ำหนดให้มีการ ประชุมพูดคุยหารือเดือนละครัง้ เพราะฉะนัน้ จุดเริ่มต้นจึงอยู่ที่ค�ำว่า “ประสานงาน” จนกระทั่งมีการประกาศใช้รัฐธรรมนูญ ฉบับปี 2540 ศาลยุตธิ รรมได้แยกตัวออกจาก กระทรวงยุ ติ ธ รรมและเปลี่ ย นจากค�ำว่ า ประสานงาน มาเป็น “ระบบ” เพราะฉะนั้น ค�ำว่าระบบงานยุตธิ รรมจึงเกิดขึน้ และเปลีย่ น จากคณะกรรมการประสานงานฯ ที่ประชุม หารือเดือนละครั้ง เพื่อท�ำงานประสานขอ ความร่วมมือ ก็ยกระดับเป็น “กรม” ขึ้น เพือ่ ท�ำงานระบบยุตธิ รรมในระดับชาติให้เกิดขึน้ เพราะฉะนั้นจุดแรกที่จ�ำเป็นที่จะต้องมี ก ฎ ห ม า ย ใ น ร ะ ดั บ พ ร ะ ร า ช บั ญ ญั ติ ของกระทรวงเพื่ อ รองรั บ การด�ำเนิ น งาน ส�ำนักงานกิจการยุติธรรม จึงเป็นกรมแรกๆ ในกระทรวงยุติธรรมที่เกิดขึ้นมาพร้อมกับ มี ก ฎหมายรองรั บ คื อ พระราชบั ญ ญั ติ พั ฒ นาการบริ ห ารงานยุ ติ ธ รรมแห่ ง ชาติ ซึ่ ง ก�ำหนดหน้ า ที่ ที่ ส�ำคั ญ ของส�ำนั ก งาน กิจการยุติธรรมไว้ ให้ท�ำงานในเชิงระบบของ ประเทศ ระบบงานยุติธรรมของประเทศ โดยเริ่มต้นจากค�ำว่า ส�ำนักงานกิจการ ยุติธรรม มีอ�ำนาจหน้าที่ในการบริหารงาน ยุติธรรมแห่งชาติ เพราะฉะนั้นเมื่อถามว่า

กระทรวงยุติธรรมคืออะไร ก็ต้องตอบว่าเป็น กระทรวงที่ ท�ำหน้ า ที่ ใ นการบริ ห ารงาน ยุตธิ รรมแห่งชาติ ค�ำถามต่อมา คือ อยูต่ รงไหน และสามารถจับต้องได้ ฉะนัน้ เจ้าหน้าทีท่ กุ คน จะต้องรู้ ขอบเขต branding ของส�ำนักงาน กิ จ การยุ ติ ธ รรม โดยในพระราชบั ญ ญั ติ มาตรา 3 ได้ก�ำหนดนิยามไว้ ดังนี้ “การบริหาร งานยุตธิ รรม” หมายความว่า การดาํ เนินการ ที่เกี่ยวกับการบริหารจัดการในการอํ า นวย ความยุติธรรม การป้องกันและแก้ไขปัญหา อาชญากรรม การคุ้มครองความปลอดภัย ในชี วิ ต และทรั พ ย์ สิ น การคุ ้ ม ครอง สิทธิเสรีภาพให้กับประชาชน การบังคับการ ตามกฎหมายและการอํานวยความสะดวก แก่ประชาชนแต่ไม่รวมถึงอํานาจอิสระในการ พิ จ ารณาพิ พ ากษาอรรถคดี ข องศาล และ การดํ า เนิ น การของหน่ ว ยงานอิ ส ระ ตามรัฐธรรมนูญ ดั ง นั้ น Keyword ส�ำคั ญ คื อ ค�ำว่ า “การบริหารจัดการ” เพราะฉะนัน้ skill หรือ ทักษะทีจ่ �ำเป็นคือทักษะในการบริหารจัดการ ที่พวกเราต้องเรียนรู้และฝึกฝนในทุกเรื่อง อย่างเช่นเรือ่ งของสิทธิมนุษยชนก็ตอ้ งเรียนรู้ เราต้องท�ำระบบการคุ้มครองสิทธิ หรือการ บังคับใช้กฎหมาย คืออะไร มีประเด็นอะไร เราก็ จ ะต้ อ งเรี ย นรู ้ แต่ เ ราไม่ ใ ช่ ต�ำรวจ ไม่ ใ ช่ พ นั ก งานคุ ม ประพฤติ แต่ เ ราต้ อ ง ออกแบบระบบให้หน่วยงานอืน่ น�ำไปบังคับใช้ กฎหมาย การป้องกันอาชญากรรมคืออะไร ต้องท�ำอย่างไร ยกตัวอย่างเช่นเมื่อไม่นานนี้ ส�ำนักงาน กิจการยุติธรรม บรรจุระเบียบวาระเรื่องการ ป ้ อ ง กั น อ า ช ญ า ก ร ร ม เ ข ้ า ที่ ป ร ะ ชุ ม คณะกรรมการพัฒนาการบริหารงานยุตธิ รรม แห่งชาติ (กพยช) เพื่อพิจารณาถือเป็นเรื่อง ส�ำคัญมากและเป็นที่คาดหวังของคณะรักษา ความสงบแห่งชาติ (คสช.)

ปลั ด กระทรวงยุ ติ ธ รรม กล่ า วต่ อ ว่ า เมื่อประมาณ 4-5 ปีที่แล้วมีข่าวว่าส�ำนักงาน กิจการยุตธิ รรมจะถูกย้ายไปสังกัดส�ำนักนายก รั ฐ มนตรี เพราะเห็ น ว่ า ท�ำงานเชิ ง ระบบ ต้ อ งไปอยู ่ ใ นก�ำกั บ ของนายกรั ฐ มนตรี แต่ ใ นที่ สุ ด แล้ ว ก็ ไ ม่ ไ ด้ โ ยกย้ า ยไปไหน เพราะภารกิ จ ในการบริ ห ารงานยุ ติ ธ รรม ระบบงานยุติธรรมนั้น ต้องอยู่กับรัฐมนตรี ว่ า การกระทรวงยุ ติธ รรม ผ่านการท�ำงาน ของคณะกรรมการพั ฒ นาการบริ ห ารงาน ยุตธิ รรมแห่งชาติ เมือ่ พูดถึงส�ำนักงานกิจการ ยุ ติ ธ รรม ท�ำไมถึ ง ใช้ ค�ำว่ า ถ้ า ไม่ มี ว าระ การประชุ ม คณะกรรมการฯ (กพยช) นายกรัฐมนตรีหรือรองนายกรัฐมนตรีทไี่ ด้รบั มอบหมายไม่ ไ ด้ ป ระชุ ม และส�ำนั ก งาน กิ จ การยุ ติ ธ รรมหาวาระการประชุ ม ไม่ ไ ด้ กรมนี้ก็จบหมดบทบาท เพราะความเป็นจริง วาระการประชุ ม คณะกรรมการฯ กพยช. ไม่ ไ ด้ ม าง่ า ยๆ ต้ อ งมาจากการท�ำงาน ของพวกเราทั้งกรม “ฉะนั้นผมขอพูดต่อได้เลยว่าหัวใจส�ำคัญ ข อ ง ส�ำ นั ก ง า น กิ จ ก า ร ยุ ติ ธ ร ร ม คื อ การออกแบบระบบการบริหารงานยุติธรรม ของชาติ จะต้องท�ำอะไรบ้าง ก็ต้องกลับไป เปิดนิยามที่ได้เกริ่นไว้แล้ว และกลไกของ ส�ำนั ก งานกิ จ การยุ ติ ธ รรมที่ ส�ำคั ญ ที่ สุ ด

วารสารยุติธรรม กระทรวงยุติธรรม | 19

คื อ การประชุ ม กพยช. ซึ่ ง คณะกรรมการ ชุ ด นี้ มี ห น ้ า ที่ ใ นการก�ำหนดนโยบาย กระบวนการยุ ติ ธ รรมของชาติ ทั้ ง หมด และข้อมูล ระเบียบวาระ ทัง้ หมดนีต้ อ้ งมาจาก ส�ำนักงานกิจการยุตธิ รรม ถามว่าจะเอาข้อมูล เหล่านี้มาจากไหน ก็มาจากงานวิจัย และ ในเวลานี้เราวิจัยอะไรบ้าง ซึ่งจะต้องมีการ ก�ำหนดทิ ศ ทาง ในส่ ว นของกองงาน คณะกรรมการฯ (กยธ) ก็มีหน้าที่ก�ำหนด วาระการประชุม เพราะฉะนั้นคุณก็ต้องรู้ว่า งานของคุ ณ แต่ ล ะเรื่ อ งจะมาอย่ า งไร ซึง่ ไม่ธรรมดาและไม่ใช่เรือ่ งง่าย” ปลัดกระทรวงยุติธรรม กล่าวต่อว่า อี ก เรื่ อ งที่ ส�ำคั ญ ที่ จ ะมี ก ารปรั บ โครงสร้ า ง คือการติดตามประเมินผล คณะกรรมการฯ ประชุ ม ไปแล้ ว จะต้ อ งมี ห น่ ว ยงานที่ ค อย ติดตามประเมินผล และหน่วยงานส�ำคัญทีจ่ ะ น�ำเสนอผลงานของคณะกรรมการออกไป เปรียบเสมือนเวทีแถลงนโยบาย เราจึงคิด กลยุทธ์เพื่อคัดเลือกบุคลากรในกระบวนการ ยุติธรรมเข้ามาฝึกอบรม พร้อมกับคัดเลือก วิทยากรมาบรรยายให้ความรู้ ให้แก่ผู้เข้ารับ การฝึ ก อบรมได้ รั บ รู ้ น โยบาย ทิศทางการ ขั บ เ ค ลื่ อ น ก า ร บ ริ ห า ร ง า น ยุ ติ ธ ร ร ม ของประเทศ และของคณะกรรมการฯ ว่าจะเดินหน้าไปในทิศทางไหน เราเรียกว่า

20 | Justice Magazine Ministry of Justice

“หลักสูตร” โดยผ่านการ “อบรม” ดังนั้น เราจึงสามารถออกแบบหรือก�ำหนดหลักสูตร ที่ เ ราต้ อ งการได้ และยั ง เป็ น โอกาสที่ ดี ให้เราได้คัดเลือกบุคลากร กลุ่มเป้าหมาย ที่เราต้องการมาเข้าฝึกอบรม ดังนั้น ภารกิจของส�ำนักงานกิจการ ยุตธิ รรมทัง้ หมดจะมารวมกันทีส่ ถาบันพัฒนา บุคลากรในกระบวนการยุตธิ รรม จึงเห็นได้วา่ ผลผลิตของส�ำนักงานฯ ล้วนแล้วแต่เป็นงาน ระดับชาติทั้งสิ้น หัวใจอีกอันหนึ่งคืองานของ กลุม่ กฎหมายทีจ่ ะต้องขับเคลือ่ นไปพร้อมกัน ทัง้ หมด คือ ครึง่ วงกลมแรกและอีกครึง่ วงกลม ต่อมาก็คือปลัดกระทรวงยุติธรรม ที่จะต้อง ท�ำงานร่ ว มกั บ ส�ำนั ก งานกิ จ การยุ ติ ธ รรม และขับเคลื่อนไปพร้อมๆกับพวกเราทั้งหมด เพราะฉะนัน้ วันนีเ้ ราทราบแล้วว่าภารกิจของ ส�ำนักงานกิจการยุติธรรมเป็นอย่างไร เราจะ ขับเคลือ่ นกันอย่างไร ผมจะยกตัวอย่างให้เห็น ภาพก่อนว่าสถานะของกรมนี้ในกระทรวง ยุติธรรมเป็นอย่างไร เวลาที่คณะรัฐมนตรี หรือรัฐมนตรีวา่ การกระทรวงยุตธิ รรมสัง่ การ ลงมาที่ ป ลั ด กระทรวงยุ ติ ธ รรม ซึ่ ง เป็ น เลขานุการไม่ใช่ผู้ก�ำหนดนโยบายขับเคลื่อน ในเชิงปฎิบัติ ฉะนั้ น หน้ า ที่ ข องผม คื อ การแปลง นโยบายไปสู่การปฏิบัติ คนที่จะต้องนั่งข้างๆ ผมตลอด คื อ ผู ้ อ�ำนวยการส�ำนั ก งาน

กิจการยุตธิ รรม และผมต้องท�ำงานใกล้ชดิ กับ ส�ำนักงานกิจการยุตธิ รรม เพราะฉะนัน้ จะเห็น ได้ว่าท�ำไมถึงไม่มีรองปลัดกระทรวงยุติธรรม ในยุคการบริหารงานของผม เพราะ ผูอ้ �ำนวยการ ส�ำนักงานกิจการยุติธรรมก็คือ secretary (เลขานุการ) ของผมเหมือนกัน เพราะผม ก็เป็น secretary ของชาติในเรือ่ งงานยุตธิ รรม (justice) “ดั ง นั้ น งานของเราคื อ การปฏิ บั ติ ต้องขับเคลื่อนให้ได้ผล ค�ำว่าขับเคลื่อนให้ได้ ผลก็ต้องจับต้องให้ได้ เรียกว่ามีประสิทธิผล (Effective) ซึ่งถ้านั่งประชุมกันทั้งวันทั้งคืน เสร็จแล้วไม่ได้อะไรเลย อย่างนีถ้ อื ว่าเป็นงาน หนั ก ของส�ำนั ก งานกิ จ การยุ ติ ธ รรมเพราะ งานของส�ำนักงานกิจการยุติธรรมส่วนใหญ่ คืองานประชุมเกือบร้อยเปอร์เซ็นต์ ฉะนั้น จะบริ ห ารการประชุ ม อย่ า งไรให้ ไ ด้ ผ ล จึงส�ำคัญมาก จัดประชุมแบบไหน วาระการ ประชุมจะเป็นอย่างไร ฉะนั้นในกระทรวงยุติธรรม แต่ละกรม คืออะไร ท�ำงานอย่างไร เช่น กรมคุ้มครอง สิทธิและเสรีภาพ ก็มีระเบียบส�ำนักนายก รัฐมนตรีว่าด้วยการจัดการเรื่องราวร้องทุกข์ ของชาติ กรมสอบสวนคดี พิ เ ศษมี แ ผน เกี่ยวกับเรื่องชาติ ปัญหาจังหวัดชายแดน ภาคใต้ มี แ ผนระดั บ ชาติ กรมราชทั ณ ฑ์ ก็มี พ.ร.บ.ราชทัณฑ์ กรมคุมประพฤติก็มี

พ.ร.บ.คุมประพฤติ กรมพินิจและคุ้มครอง เด็ ก และเยาวชน ก�ำลั ง จะสร้ า งกฎหมาย ข อ ง ต น เ อ ง ขึ้ น ม า ใ ห ม ่ ว ่ า ด ้ ว ย ร ะ บ บ กระบวนการเยาวชนของชาติ สถาบั น นิติวิทยาศาสตร์ก็ก�ำลังจะมีกฎหมายระดับ ชาติ 2 ฉบั บ ว่ า ด้ ว ยการส่ ง เสริ ม งาน นิติวิทยาศาสตร์ของชาติ ซึ่งต้องท�ำหน้าที่ บริ ห ารงานยุ ติ ธ รรมด้ า นนิ ติ วิ ท ยาศาสตร์ ของชาติและมีระเบียบส�ำนักนายกรัฐมนตรี ว่าด้วยการสนับสนุนการปฎิบัติงานติดตาม คนหายและพิสูจน์ศพนิรนาม ผมจะบริหารกระทรวงยุติธรรมอย่างไร ใ น เ มื่ อ ทุ ก ก ร ม มี ก ฎ ห ม า ย ร ะ ดั บ ช า ติ พวกคุณเดาได้ไม่ยากในเมื่อทั้งหมด 8 กรม ในกระทรวงยุติธรรมเป็นหน่วยงานที่ท�ำงาน ระดับชาติทั้งหมด ในเบื้องต้นผมบอกแล้วว่า ผู้อ�ำนวยส�ำนักงานกิจการยุติธรรมต้องนั่ง ข้างๆ ผมตลอด เพราะฉะนั้นกรมที่ผมหวัง ในการบริ ห ารต้ อ งมารวมกั น ภายใต้ แผนแม่บทการบริหารงานยุติธรรมแห่งชาติ ให้ได้ เพราะผมต้องบริหารจัดการให้ทุก ๆ แผนมารวมอยู่ภายใต้แผนนี้ ซึ่งมีส�ำนักงาน กิ จ การยุ ติ ธ รรมเป็ น ฝ่ า ยเลขานุ ก าร ที่ มี หน่ ว ยงานด้ า นวิ จั ย สถาบั น ฝึ ก อบรม และหน่วยงานประประเมินผลนโยบาย เพราะฉะนัน้ เราจะมองเห็นแล้วว่า position หรือ branding ของส�ำนักงานกิจการยุตธิ รรม เป็ น แบบนี้ ฉะนั้ น ทิ ศ ทางของส�ำนั ก งาน เป็ น อย่ า งนี้ ชั ด เจนแล้ ว ว่ า กรมนี้ ต ้ อ งเป็ น “ศูนย์กลางของกระทรวงในเชิงการบริหาร งานยุ ติ ธ รรม” เพราะผมก็ จ ะต้ อ งบริ ห าร ให้ แ ผนทุ ก แผนที่ มี อ ยู ่ เข้ า มาอยู ่ ภ ายใต้ แผนแม่บทการบริหารงานยุติธรรมแห่งชาติ ดังนั้นในการประชุมคณะกรรมการพัฒนา การบริหารงานยุติธรรมแห่งชาติ (กพยช.) ระเบียบวาระการประชุม มติของที่ประชุม จึงเป็นเรือ่ งทีม่ คี วามส�ำคัญอย่างยิง่ เพราะทุก มติ การประชุ ม คื อ นโยบายส�ำคั ญ ของชาติ เรื่ อ งการบริ ห ารงานยุ ติ ธ รรมทั้ ง หมด แล้วจะท�ำให้นโยบายของชาติเรือ่ งการบริหาร งานยุติธรรมส�ำเร็จ เราจ�ำเป็นต้องวางแผน และออกแบบโครงสร้างของส�ำนักงานกิจการ

ยุ ติ ธ รรมทั้ ง หมด แต่ อ ย่ า งไรก็ ต ามก็ ไ ม่ ไ ด้ หมายความว่าจะต้องให้คุณขับเคลื่อนเอง เพียงแต่คณ ุ ต้องท�ำงานให้คนอืน่ ท�ำงานให้คณ ุ อันนี้เป็นความหมายของค�ำที่ผมจะ ขยายความของค�ำว่ า “การบริ ห ารงาน ยุติธรรม” คือ คุณจะต้องออกแบบและมี ความช�ำนาญในการท�ำงานเชิ ง โครงสร้ า ง เชิ ง ระบบ ให้ ค นอื่ น ท�ำงานให้ คุ ณ ดั ง นั้ น keyword ที่ท�ำคัญคือ “ออกแบบ” ให้ท�ำ อย่างไรหลักสูตร ถึงจะมีคนอยากมาเรียน แต่ก่อนจะถึงตรงนั้น กลุ่มกฎหมาย ต้องมี ข้อเสนอทีช่ ดั เจนในการน�ำรายงานความเห็น หรือข้อเสนอ (Paper) เพราะฉะนัน้ ผูอ้ �ำนวย การส�ำนักงานกิจการยุตธิ รรม ก็ตอ้ งก�ำกับดูแล ให้ภารกิจทั้งหมดนี้ท�ำงานสอดคล้องกันเป็น “วงกลม” นีค้ อื keyword ทีส่ �ำคัญอีกอย่างหนึง่ การท�ำงานเป็นวงกลม คืออะไร ไม่ใช่ การวิ่ ง วนกั น อยู ่ แ ต่ ใ นกรมตั ว เองเเต่ ต ้ อ ง เชื่อมโยงทุกจุดเข้าด้วยกัน โดยรู้เป้าหมาย เดียวกัน คนที่เป็นผู้น�ำเวลายืนอยู่ตรงกลาง ก็ จ ะมองเห็ น ภาพรวมของการท�ำงาน มองเห็นสายพานการไหลของงานแต่ละงาน เพราะการท�ำงานเป็ น วงกลมจะมองเห็ น ความเชื่อมโยง ดังนัน้ ก็ตอ้ งกลับมาส�ำรวจตัวเองว่างาน ของกรมเราเชื่อมโยงกันภายในได้จริงหรือไม่ หรื อ เป็ น แค่ ร ะบบสายพานที่ ต ่ า งคนต่ า ง แยกกันท�ำ ถ้าคุณแยกกันท�ำกับคนทั้งกรม แค่ 100 คน ก็ จ ะท�ำงานไม่ ทั น ไม่ ส�ำเร็ จ ซึ่งหมายความว่าไปกันคนละทิศคนละทาง แล้วก็ท�ำงานไม่เสร็จ ท�ำไม่ทัน เพราะฉะนั้น การท�ำงานแบบวงกลมก็คอื คิดแบบเชือ่ มโยง และผู้บ ริห ารก็ ต ้ อ งมี ค วามเชื่ อ มโยงกั น ได้ แต่ ถ ้ า ผู ้ บ ริ ห ารท�ำงานแบบแยกส่ ว น หมายความว่า ต่างคนต่างท�ำ ต่างคนต่าง มอบหมาย สัง่ การ รูง้ านแต่เฉพาะในกลุม่ งาน ตัวเอง แต่ไม่รู้ว่างานส่วนอื่นๆ เขาท�ำงานกัน อย่ า งไร เพราะฉะนั้ น คุ ณ ไม่ รู ้ เ ลยว่ า งาน ที่คุณท�ำขณะนั้น เป็นงานชิ้นเดียวกันหรือไม่ ดังนั้นจะบริหารอย่างไรให้เป็นวงกลม และ การติดตามจึงส�ำคัญมากเช่นกัน

และค�ำถามต่ อ มาคื อ การท�ำงาน เป็ น วงกลมกั บ ท�ำงานแบบบู ร ณาการ มี ค วามหมายเหมื อ นกั น หรื อ ไม่ ค�ำตอบ คือไม่เหมือน เพราะถ้าการท�ำงานแบบวงกลม แสดงว่าจะต้องเชื่อมโยง แสดงว่าคุณเริ่มคิด เป็ น วงกลม เห็ น ความเชื่ อ มโยงของงาน แต่ละงาน แต่ถา้ ผมบูรณาการได้ หมายความว่า เราเริ่มจะท�ำงานไปด้วยกันเป็นเนื้อเดียวกัน in other word หน้าที่ของส�ำนักงานกิจการยุติธรรมที่ เปรียบเป็นศูนย์กลางบริหารงานของกระทรวง ไปสูร่ ะดับชาติ หากสามารถขับเคลือ่ นท�ำงาน เป็นวงกลมได้ มั่นใจได้ว่าผลลัพธ์สุดท้าย จะอ�ำนวยความยุ ติ ธ รรมให้ แ ก่ พี่ น ้ อ ง ประชาชนได้อย่างมีประสิทธิภาพ

วารสารยุติธรรม กระทรวงยุติธรรม | 21

ประชุมสภากระบวนการยุติธรรมเด็กและเยาวชน ในภูมิภาคอาเซียน ครั้งที่ 2

กรมพินจิ และคุม้ ครองเด็กและเยาวชน ถือเป็น หน่วยงานสําคัญที่ทําหน้าที่ดูแล บําบัด แก้ไขฟื้นฟู และพิทักษ์คุ้มครองสิทธิเด็กและเยาวชนซึ่งครั้งหนึ่ง เคยก้าวพลาดเข้าสู่กระบวนการยุติธรรมให้กลับตน เป็นคนดีและเป็นอนาคตของชาติพร้อมทั้งขับเคลื่อน การดําเนินงานเพื่อป้องกันการก่ออาชญากรรมในเด็กและเยาวชน รวมทั้งส่งเสริมให้เด็ก และเยาวชนที่ไม่มีความจําเป็นที่จะต้องอยู่กับกรมพินิจฯ ได้มีอนาคตที่ดี สามารถกลับไป ใช้ชีวิตอยู่ร่วมกับครอบครัว และสังคมได้อย่างปกติสุข รวมทั้งไม่หวนกลับไปทําผิดซ�้ำอีก ตลอดจนดู แ ลสิ ท ธิ เ ด็ ก และสวั ส ดิ ภ าพของเยาวชนในกระบวนการยุ ติ ธ รรมให้ เ ป็ น ไป ตามมาตรฐานสากล โดยเฉพาะการขั บ เคลื่ อ นกระบวนการยุ ติ ธ รรมเด็ ก และเยาวชน ของประเทศสมาชิกในภูมิภาคอาเซียน ทั้งนี้ กรมพินิจฯ ได้ร่วมกับสถาบันกํากับดูแลกระบวนการยุติธรรมเด็กและเยาวชน ระหว่างประเทศ (International Juvenile Justice Observatory : IJJO) และสถาบัน เพื่อการยุติธรรมแห่งประเทศไทย (องค์การมหาชน) (Thailand Institution of Justice : TIJ) จัดการประชุมอนุกรรมการภูมภิ าคอาเซียนของสภากระบวนการยุตธิ รรมส�ำหรับเด็กและเยาวชน 22 | Justice Magazine Ministry of Justice

ภาคพื้นเอเชีย-แปซิฟิก ครั้งที่ 2 (Asia-Pacific Council for Juvenile Justice : Second Meeting of the Subcommittee for ASEAN) ระหว่างวันที่ 15-17 มิถุนายน 2559 เพื่อก�ำหนดยุทธศาสตร์ กระบวนการยุตธิ รรมเด็กและเยาวชนของประเทศสมาชิกในภูมภิ าคอาเซียนและคณะกรรมการอาเซียน ว่าด้วยการส่งเสริมและคุ้มครองสิทธิสตรีและสิทธิเด็ก ตลอดจนอภิปรายผลการศึกษาระดับโลก ของสหประชาชาติวา่ ด้วยเรือ่ งของเด็กทีถ่ กู ลิดรอนเสรีภาพ โดยด�ำเนินการตามแผนปฏิบตั กิ ารภูมภิ าค อาเซียนว่าด้วยการขจัดความรุนแรงต่อเด็ก และสนับสนุนยุทธศาสตร์ตน้ แบบและมาตรการทางปฏิบตั ิ ของสหประชาชาติ ว ่ าด้ว ยการขจัด ความรุน แรงต่อเด็ก ในสาขาการป้ อ งกั น อาชญากรรมและ ความยุติธรรมทางอาญา โดยมีนายกอบเกียรติ กสิวิวัฒน์ รองปลัดกระทรวงยุติธรรม เป็นประธาน การประชุมฯ พร้อมด้วยศาสตราจารย์พิเศษวิศิษฏ์ วิศิษฏ์สรอรรถ อธิบดีกรมพินิจและคุ้มครอง เด็กและเยาวชน และผูแ้ ทนจากหน่วยงานทีเ่ กีย่ วข้อง เข้าร่วมประชุมฯ ณ โรงแรมรามาดา พลาซ่า บางกอก แม่น�้ำ ริเวอร์ไซด์ กรุงเทพมหานคร การประชุมครั้งนี้มีหัวข้อในการประชุมที่น่าสนใจและส�ำคัญต่อการพัฒนา กระบวนการยุติธรรมของประเทศในสมาชิกอาเซียน ทั้งในส่วนของเรื่องการ คุ้มครองแบบข้ามพรมแดนส�ำหรับเด็กและเยาวชนที่เข้าสู่กระบวนการยุติธรรม (Crossborder safeguards for children in contact with the law in the ASEAN region) ประเด็นการข้ามพรมแดนของกัมพูชา เมียนมาร์ เวียดนาม บรูไนดารุสซาลาม อินโดนีเซีย มาเลเซีย ฟิลิปปินส์ และสิงคโปร์

การน�ำเสนอผลการศึกษาเรือ่ งเด็กทีถ่ กู ลิดรอนเสรีภาพ การขจัด ความรุนแรงต่อเด็กที่เข้าสู่กระบวนการยุติธรรม (Elimination on Violence Against Children in contact with the law) และ ยุทธศาสตร์ตน้ แบบและมาตรการเชิงปฏิบตั วิ า่ ด้วยการยุตคิ วามรุนแรง ต่อเด็กในสาขาการป้องกันอาชญากรรม และกระบวนการยุตธิ รรมทาง อาญา “Model Strategies and Practical Measures on the Elimination of Violence against Children in the Field of Crime Prevention and Criminal Justice” ที่ประเทศไทยภายใต้ การน�ำของพระเจ้าหลานเธอ พระองค์เจ้าพัชรกิติยาภา ได้มีบทบาท น�ำในการผลักดัน ส�ำหรับหัวข้อในการประชุมฯ จะเป็นเวทีในการแลกเปลี่ยน เรียนรู้ สภาพปัญหา ก�ำหนดทิศทางและแนวทางปฏิบตั ทิ ดี่ ที เี่ กีย่ วข้อง กับการดูแลเด็กและเยาวชนที่เข้าสู่กระบวนการยุติธรรม เพื่อร่วมกัน

ส�ำรวจปัญหา ร่วมกันก�ำหนดภารกิจและหาแนวทางและมาตรการ ในการปฏิบัติต่อเด็กและเยาวชนที่เข้าสู่กระบวนการยุติธรรมในกลุ่ม ประเทศอาเซียน ทั้ ง นี้ คาดหวั ง ว่ า การประชุ ม ดั ง กล่ า วจะเป็ น เวที ใ นการ แลกเปลี่ยนประสบการณ์และองค์ความรู้ระหว่างผู้เข้าร่วมประชุม เพือ่ ปฏิรปู กระบวนการยุตธิ รรมเด็กและเยาวชนในระดับภูมภิ าคเพือ่ ให้ สอดคล้องกับบรรทัดฐานและมาตรการสากล อันจะนําไปสูก่ ารกําหนด ทิศทางและแนวทางปฏิบตั ทิ ดี่ ี เหมาะสมและมีประสิทธิภาพในการดูแล เด็กและเยาวชนทีเ่ ข้าสูก่ ระบวนการยุตธิ รรมในกลุม่ ประเทศอาเซียน อีกทัง้ เป็นการยกระดับมาตรฐานการปฏิบตั ติ อ่ เด็กและเยาวชน ในกระบวนการยุติธรรมของไทยและประเทศต่างๆ ตลอดจนสร้าง เครือข่ายความร่วมมือในการดูแลเด็กและเยาวชนทีเ่ ข้าสูก่ ระบวนการ ยุตธิ รรมระหว่างประเทศในระดับนานาชาติและประเทศในเขตภูมภิ าค อาเซียนต่อไป วารสารยุติธรรม กระทรวงยุติธรรม | 23

กรมบังคับคดี

จับมือนานาชาติ เปิดเวทีเสริมสร้างความร่วมมือ ด้านกฎหมายล้มละลายข้ามชาติ

การแข่ ง ขั น ทางเศรษฐกิ จ ของโลก ในกระแสปัจจุบนั ได้เปลีย่ นแปลงมาสูย่ คุ ของ การลงทุนข้ามชาติ โดยประเทศไทยภายใต้ การน�ำของพลเอก ประยุ ท ธ์ จั น ทร์ โ อชา นายกรั ฐ มนตรี เล็ ง เห็ น ความส�ำคั ญ ของ การดึงนักลงทุนต่างชาติให้เข้ามาลงทุนธุรกิจ ภายในประเทศ เพื่ อ ให้ เ กิ ด ความมั่ น คง ทางเศรษฐกิจและสังคม โดยเฉพาะการสร้าง อาชีพให้กับประชาชน ซึ่งจะช่วยเพิ่มเม็ดเงิน ในประเทศและเพิ่มขีดความสามารถในการ แข่ ง ขั น ทางเศรษฐกิ จ กั บ ประเทศอื่ น ในภูมิภาคอีกด้วย อย่างไรก็ตาม การดึงดูดความสนใจ จากนักลงทุนต่างชาติให้เข้ามาในประเทศนัน้ จ�ำเป็นต้องมีการพัฒนากฎหมายที่เกี่ยวข้อง ให้ดที สี่ ดุ เพือ่ สร้างความเชือ่ มัน่ ให้แก่นกั ลงทุน ว่าจะไม่เป็นการลงทุนแบบสูญเปล่า 24 | Justice Magazine Ministry of Justice

กระทรวงยุติธรรม โดยกรมบังคับคดี ในฐานะหน่วยงานภาครัฐที่มีภารกิจเกี่ยวกับ การบังคับคดีแพ่ง คดีลม้ ละลาย และการฟืน้ ฟู กิจการของลูกหนี้ตามคําสั่งศาล รวมถึงการ ดําเนินการยึด อายัด การจําหน่ายทรัพย์สิน และรวบรวมทรั พ ย์ สิ น ของลู ก หนี้ ใ นคดี ล้ ม ละลาย เพื่ อ ให้ เ จ้ า หนี้ แ ละผู ้ มี ส ่ ว นได้ ส่ ว นเสี ย ได้ รั บ การชดใช้ จ ากลู ก หนี้ อ ย่ า ง เป็นธรรม จึงถือเป็นหน่วยงานโดยตรงที่ต้อง เร่งแก้ไขและพัฒนากฎหมายที่เกี่ยวข้อง ที่ ผ ่ า นมา กรมบั ง คั บ คดี ไ ด้ ผ ลั ก ดั น ก ฎ ห ม า ย พ ร ะ ร า ช บั ญ ญั ติ ล ้ ม ล ะ ล า ย พ.ศ. 2559 (ฉบับที่ 9) ว่าด้วยการฟืน้ ฟูกจิ การ ธุรกิจ (เอสเอ็มอี) กระทัง่ มีผลบังคับใช้เมือ่ วันที่ 25 พฤษภาคม 2559 เพื่ อ เป็ น มาตรการ ในการช่วยเหลือลูกหนี้ SMEs ให้มโี อกาสกลับ มาประกอบธุรกิจต่อไป นอกจากนี้ กรมบังคับคดีบูรณาการ ความร่วมมือจากนานาชาติเพื่อพัฒนาระบบ การบริ ห ารงานบั ง คั บ คดี อั น จะช่ ว ยวาง รากฐานทางเศรษฐกิจของประเทศที่มั่นคง ยั่ ง ยื น และทั ด เที ย มกั บ ประเทศอื่ น ๆ โดยร่วมมือกับ UNCITRAL จัดประชุมระหว่าง ประเทศว่ า ด้ ว ยการล้ ม ละลายข้ า มชาติ (International Conference on Cross-

Border Insolvency : Bangkok 2016) เพื่ อ หารื อ กรอบความร่ ว มมื อ ระหว่ า งกั น ในการเสริ ม สร้ า งเพิ่ ม ความมั่ น ใจด้ า น การลงทุนภายในประเทศ การหารือดังกล่าวจัดขึ้น ระหว่างวันที่ 22– 25 มิถนุ ายน 2559 โดยมี พลเอก ไพบูลย์ คุ้มฉายา รัฐมนตรีว่าการกระทรวงยุติธรรม เป็นประธานในพิธเี ปิดการประชุม พร้อมด้วย พลเอก นิวตั ร มีนะโยธิน ผูช้ ว่ ยรัฐมนตรีประจ�ำ กระทรวงยุตธิ รรม นางสาวรืน่ วดี สุวรรณมงคล อธิบดีกรมบังคับคดี และผู้บริหารระดับสูง ของหน่ ว ยงานในสั ง กั ด กระทรวงยุ ติ ธ รรม ผูแ้ ทนจากภาคเศรษฐกิจ ภาคเอกชน รวมถึง ผูแ้ ทนระดับสูงและผูเ้ ชีย่ วชาญของหน่วยงาน ผู ้ รั บ ผิ ด ชอบจากประเทศในกลุ ่ ม สมาชิ ก อาเซียนและประเทศคู่เจรจา ประกอบด้วย สาธารณรัฐเกาหลี สาธารณรัฐประชาชนจีน และประเทศญีป่ นุ่ รวมทัง้ ผูแ้ ทนองค์กรระหว่าง ประเทศ อาทิ คณะกรรมาธิการสหประชาชาติ ว่ า ด้ ว ยกฎหมายการค้ า ระหว่ า งประเทศ ธนาคารโลก สภาเจ้าพนักงานบังคับคดีระหว่าง ประเทศ และธนาคารพัฒนาเอเชีย ตลอดจน ผูท้ เี่ กีย่ วข้อง เข้าร่วมการประชุมฯ ณ โรงแรม เดอะเบอร์เคลีย์ ประตูนำ �้ กรุงเทพฯ

พลเอก ไพบูลย์ คุ้มฉายา รัฐมนตรี ว่ า การกระทรวงยุ ติ ธ รรม กล่ า วว่ า ความสามารถในการแก้ ไ ขปั ญ หาโดยใช้ พระราชบั ญ ญั ติ ล ้ ม ละลายจะช่ ว ยให้ เ กิ ด การลงทุนภายในประเทศไทยและสร้างอาชีพ ให้กับแรงงานที่จะมีงานท�ำจากการลงทุน ที่เกิดขึ้น รวมถึงการแก้ไขกฎหมายว่าด้วย การล้ ม ละลายข้ า มชาติ เ พื่ อ มารองรั บ นั ก ล ง ทุ น ต ่ า ง ช า ติ ที่ เ ข ้ า ม า ล ง ทุ น ใ น ประเทศไทยหรือลูกหนีม้ บี ริษทั อยูใ่ นต่างชาติ หรื อ คนไทยที่ ไ ปลงทุ น ในต่ า งประเทศที่ มี ปัญหาการล้มละลาย ก็จะมีความมั่นใจว่า จะสามารถฟื้นฟูกิจการได้อย่างรวดเร็ว นอกจากนี้ กฎหมายดังกล่าวรัฐบาล เห็นว่าเป็นกฎหมายพันธกรณีระหว่างประเทศ ที่มีความส�ำคัญต่อการค้า การลงทุนระหว่าง ประเทศที่ ต ้ อ งด�ำเนิ น การแก้ ไ ขให้ ดี ที่ สุ ด ซึ่ ง ที่ ผ่านมารัฐบาลได้แก้ไขไปแล้ว จ�ำนวน 10 - 20 ฉบับ และในส่วนของกระทรวงยุตธิ รรม ได้ มี ก ารแก้ ไ ขกฎหมายให้ ส อดคล้ อ งกับ นโยบายของนายกรัฐมนตรีในเรือ่ งดังกล่าวแล้ว ส�ำหรับการจัดประชุมดังกล่าว เป็นเวที ส่ ง เสริ ม การเรี ย นรู ้ แ ละแลกเปลี่ ย น ประสบการณ์ในเรื่องแนวโน้มหรือกระแส ปัจจุบันของคดีล้มละลายข้ามชาติ รวมถึง ความเชื่อมโยงระหว่างกฎหมายล้มละลาย และกฎหมายหลักประกันทางธุรกิจ ตลอดจน เพือ่ สร้างความร่วมมือระหว่างกันในด้านการ บังคับคดีล้มละลายภายใต้ภูมิทัศน์เศรษฐกิจ และเทคโนโลยีที่เปลี่ยนแปลงไป ทั้งนี้ ในการประชุมจะมีการปาฐกถา พิ เ ศษในหั ว ข้ อ “การล้ ม ละลายข้ า มชาติ ในประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน (Cross-Border Insolvency in the ASEAN Economic Community) โดยศาสตราจารย์ ชาร์ลส์ ดี บูธ ผู้อ�ำนวยการศูนย์กฎหมายธุรกิจเอเชีย แปซิฟกิ คณะนิตศิ าสตร์ มหาวิทยาลัยฮาวาย วิทยาเขตมาโนอา รวมถึงการเสวนาในหัวข้อ

“แนวโน้ ม ในปั จ จุ บั น ของการล้ ม ละลาย ข้ามชาติ (Recent Trend in Cross-Border Insolvency)” และหัวข้อ “ความเชื่อมโยง ระหว่างกฎหมายล้มละลายและกฎหมาย หลั ก ประกั น ทางธุ ร กิ จ (Relationship between Insolvency and Secured Transactions Regimes)” โดยได้รับเกียรติจากผู้เชี่ยวชาญจาก ต่างประเทศและในประเทศมาร่วมการเสวนา อาทิ นายเคทลันนัน แผนกกฎหมายการค้า ระหว่ า งประเทศ ส�ำนั ก คณะกรรมาธิ ก าร กฎหมายการค้าระหว่างประเทศ แห่ ง สหประชาชาติ นายคั น นั น ราเมซ ผู้พิพากษาศาลสูงของสาธารณรัฐสิงคโปร์ นายมาเฮซอัททัมจันตานี ผู้เชี่ยวชาญภาค การเงินระดับโลก ฝ่ายโครงสร้างพืน้ ฐานด้าน การให้สินเชื่อ ธนาคารโลก นายเอื้อ ขุนแก้ว ผูช้ ว่ ยผูพ้ พิ ากษาศาลฎีกา หัวหน้าคณะผูแ้ ทน ไทยในการประชุมคณะท�ำงานงานที่ 5 ว่าด้วย กฎหมายล้ ม ละลายของคณะกรรมาธิ ก าร กฎหมายการค้ า ระหว่ า งประเทศแห่ ง สหประชาชาติ สมัยที่ 48 ดร.กนก จุลมนต์ ผู ้ พิ พ ากษาศาลชั้ น ต้ น ประจ�ำกองผู ้ ช ่ ว ย

ผู ้ พิ พ ากษาศาลฎี ก า และนายวี ร ะวงค์ จิตต์มิตรภาพ ทนายความอาวุโส เป็นต้น ทั้งนี้ การเสวนาจะมีการแสดงความคิดเห็น และแลกเปลี่ยนประสบการณ์ทั้งจากมุมมอง ระดับภายในประเทศ ภูมภิ าค และระดับสากล พร้ อ มทั้ ง อภิ ป รายรายละเอี ย ดเกี่ ย วกั บ ความท้าทายและแนวทางแก้ไขในเรื่องต่างๆ และแสดงความคิ ด เห็ น เกี่ ย วกั บ ความ เชื่ อ มโยงระหว่ า งกฎหมายล้ ม ละลาย และกฎหมายหลักประกันทางธุรกิจ และผล กระทบของความเชือ่ มโยงต่อสิทธิของเจ้าหนี้ และลูกหนี้ในระบบเศรษฐกิจของประเทศ รวมทั้งประเด็นความท้าทายภายใต้ภูมิทัศน์ เศรษฐกิจและเทคโนโลยีสารสนเทศที่พัฒนา ขึ้ น อย่ า งต่ อ เนื่ อ ง และเมื่ อ วั น ศุ ก ร์ ที่ 25 มิถุนายน 2559 ได้จัดให้มีการประชุมระดับ ผู ้ บ ริ ห ารระดั บ สู ง ของหน่ ว ยงานด้ า น การบังคับคดีล้มละลายของประเทศสมาชิก เซี ย นและประเทศคู ่ เ จรจา ประกอบด้ ว ย สาธารณรัฐเกาหลี สาธารณรัฐประชาชนจีน และประเทศญี่ ปุ ่ น รวมทั้ ง ผู ้ แ ทนองค์ ก ร ระหว่ า งประเทศ เพื่ อ หารื อ กรอบความ ร่วมมือระหว่างกัน และรายงานความคืบหน้า การพัฒนากฎหมายล้มละลายของแต่ละประเทศ วารสารยุติธรรม กระทรวงยุติธรรม | 25

คุกองบรรณาธิ ยเฟื่อการงเรื่องยุติธรรม

ไทย ย�้ำจุดยืน หลักนิติธรรม

ในเวทียุติธรรมโลก

แม้ว่าสถานการณ์บ้านเมืองของประเทศไทย

ยังอยู่ในยุคปฏิรูปภายในประเทศ โดยได้ด�ำเนินการ ตามข้ อ เรี ย กร้ อ งของสั ง คมในเวลานี้ คื อ ปฏิ รู ป กระบวนการยุ ติ ธ รรม ซึ่ ง รั ฐ บาลได้ สั่ ง การ ให้ผเู้ กีย่ วข้องเร่งแก้ไขปัญหาต่างๆ เพือ่ ลดความเหลือ่ มล�ำ้ และสร้างความเท่าเทียมให้เกิดขึ้นในสังคม เพราะเชื่อว่า จะเป็นกุญแจส�ำคัญที่จะสร้างความปรองดอง และสันติสุข ให้เกิดขึ้นในสังคมไทย

26 | Justice Magazine Ministry of Justice

ส่ ว นในเวที ร ะหว่ า งประเทศรั ฐ บาล ได้ ม อบให้ ก ระทรวงยุ ติ ธ รรม เข้ า ร่ ว ม การประชุมร่วมกับนานาชาติที่เกี่ยวข้องกับ การปฏิ รู ป กระบวนการยุ ติ ธ รรมดั ง เช่ น การประชุ ม คณะกรรมาธิ ก ารว่ า ด้ ว ย การป้องกันอาชญากรรมและความยุติธรรม ทางอาญา สมัยที่ 25 (Twenty - fif Session of the Commission on Crime Prevention and Criminal Justice CCPCJ) โดย นายชาญเชาวน์ ไชยานุกิจ ปลั ด กระทรวงยุ ติ ธ รรม ในฐานะหั ว หน้ า คณะผู้แทนไทย ได้เข้าร่วมประชุมในหัวข้อ “กระบวนการยุตธิ รรมทางอาญาทีต่ อบสนอง ต่อการป้องกันและต่อต้านการก่อการร้าย ในทุ ก รู ป แบบ ซึ่ ง รวมถึ ง การระดมทุ น เพือ่ ต่อต้านก่อการร้าย และให้ความช่วยเหลือ ทางวิ ช าการ เพื่ อ สนั บ สนุ น การอนุ วั ติ ตามอนุ สั ญ ญาและพิ ธี ส ารที่ เ กี่ ย วข้ อ ง”

ระหว่ า งวั น ที่ 23-27 พฤษภาคม 2559 ณ ศูนย์ประชุมสหประชาชาติ กรุงเวียนนา สาธารณรัฐออสเตรีย โดยมี ค ณะผู ้ แ ทนกระทรวงยุ ติ ธ รรม ประกอบด้ ว ย นายกิ ต ติ พ งษ์ กิ ต ยารั ก ษ์ ผู ้ อ�ำนวยการสถาบั น เพื่ อ การยุ ติ ธ รรม แห่ ง ประเทศไทย พั น ต�ำรวจเอกทรงศั ก ดิ์ รักศักดิส์ กุล รองอธิบดีกรมสอบสวนคดีพเิ ศษ นายอุ ก ฤษฎ์ มู สิ ก พั น ธุ ์ ผู ้ อ�ำนวยการ กองการต่างประเทศ ส�ำนักงานปลัดกระทรวง ยุตธิ รรม และร้อยต�ำรวจเอกทินวุฒิ สีละพัฒน์ ผู้อ�ำนวยการส่วนคดีอาชญากรรมระหว่าง ประเทศ 1 กรมสอบสวนคดีพิเศษ รวมทั้ง ผู ้ บ ริ ห ารจากหน่ ว ยงานในกระบวนการ ยุ ติ ธ รรม อาทิ ส�ำนั ก งานศาลยุ ติ ธ รรม ส�ำนั ก งานอั ย การสู ง สุ ด กระทรวงการ ต่างประเทศ ส�ำนักงาน ป.ป.ช. ส�ำนักงาน ต�ำรวจแห่งชาติ และสถาบันเพือ่ การยุตธิ รรม แห่งประเทศไทย (องค์การมหาชน) เข้าร่วม ส�ำหรับการประชุมคณะกรรมาธิการว่าด้วย การป้องกันอาชญากรรมและความยุติธรรม ทางอาญา (United Nations Congress on Crime Prevention and Criminal Justice) เป็ น การประชุ ม ระหว่ า งประเทศในระบบ สหประชาชาติที่เก่าแก่ที่สุด ซึ่งมีความส�ำคัญ ในการก�ำหนดทิ ศ ทางและนโยบายในการ แก้ไขปัญหาอาชญากรรมของโลก และอ�ำนวย ความยุติธรรม ตลอดจนการสร้างเครือข่าย ความร่วมมือระหว่างประเทศสมาชิกองค์การ ระหว่างประเทศ ภาควิชาการและภาคเอกชน ที่เกี่ยวข้อง โดยก�ำหนดจัดขึ้นทุก 5 ปี

โดยการประชุมครั้งนี้เป็นเวทีระหว่าง ประเทศที่ประเทศไทยจะได้แสดงบทบาท และเจตนารมณ์อันแน่วแน่ในการป้องกัน และปราบปรามอาชญากรรมและแสดง ความมุ่งมั่นที่จะร่วมมือกับนานาประเทศ ในการแก้ไขปัญหาอาชญากรรม รวมถึงร่วมกัน พิจารณาแนวทางการแก้ไขปัญหาอาชญากรรม และส่ ง เสริ ม ความยุ ติ ธ รรมทางอาญา ในหลากหลายมิติ นอกจากนี้ ประเทศไทยได้มีบทบาท สร้ า งสรรค์ ในการผลั ก ดั น ร่ า งข้ อ มติ ในประเด็นต่างๆ ที่ส�ำคัญมาโดยตลอด อาทิ การต่อต้านความรุนแรงต่อเด็ก การปรับปรุง มาตรฐานการปฏิบัติต่อผู้ต้องขัง และการ ยกระดับวาระงานของ CCPCJ ในการส่งเสริม ความเชื่ อ มโยงระหว่ า งหลั ก นิ ติ ธ รรม การป้องกันอาชญากรรมและความยุติธรรม

ทางอาญาในวาระการพั ฒ นาที่ ยั่ ง ยื น ค.ศ. 2030 ของสหประชาชาติ เป็นต้น โอกาสนี้ นายชาญเชาวน์ฯ ได้กล่าว ถ้อยแถลงต่อทีป่ ระชุมฯ โดยแสดงเจตนารมณ์ และท่ า ที ข องประเทศไทยในการให้ ก าร สนับสนุนส�ำนักงานยาเสพติดและอาชญากรรม แห่งสหประชาชาติ (UNODC) ต่อการด�ำเนิน ยุทธศาสตร์และแนวทางการพัฒนา โดยมุง่ ไปสู่ เป้ า หมายการพั ฒ นาที่ ยั่ ง ยื น ค.ศ. 2030 ของสหประชาชาติ ซึ่ ง ประเทศไทยให้ ความส�ำคั ญ กั บ กระบวนการยุ ติ ธ รรม ทางอาญาในฐานะเครื่ อ งมื อ ส�ำหรั บ การป้องกันและปราบปรามการก่อการร้าย และภัยคุกคามทีเ่ กีย่ วข้อง อาทิ อาชญากรรม ข ้ า ม ช า ติ ที่ จั ด ตั้ ง ใ น ลั ก ษ ณ ะ อ ง ค ์ ก ร การลักลอบค้ายาเสพติด การสนับสนุนทาง การเงินแก่การก่อการร้าย และการปราบปราม การคอร์รปั ชัน เป็นต้น

วารสารยุติธรรม กระทรวงยุติธรรม | 27

รวมทั้ ง แสดงจุ ด ยื น ในการให้ ก าร สนับสนุนอย่างเต็มทีต่ อ่ ปฏิญญาโดฮา (Doha Declaration) ตลอดจนเผยแพร่ บ ทบาท และความพยายามของประเทศไทย การส่งเสริมและขับเคลื่อนการน�ำข้อก�ำหนด กรุงเทพว่าด้วยการปฏิบัติต่อผู้ต้องขังหญิง (UN Bangkok Rules) ไปใช้ปฏิบัติ ปลัดกระทรวงยุตธิ รรม กล่าวเพิม่ เติมว่า การประชุมดังกล่าวเป็นเวทีระหว่างประเทศ ที่กระทรวงยุติธรรมและประเทศไทยจะได้ แสดงบทบาทเจตนารมณ์อันแน่วแน่ในการ ป้ อ งกั น และปราบปรามอาชญากรรม และแสดงความมุ่งมั่นที่จะร่วมมือกับนานา ประเทศในการแก้ ไ ขปั ญ หาอาชญากรรม รวมถึ ง จะได้ ร ่ ว มกั น พิ จ ารณาแนวทาง การแก้ไขปัญหาอาชญากรรมและส่งเสริม ความยุติธรรมทางอาญาในหลากหลายมิติ อี ก ทั้ ง ประเทศไทยยั ง มี บ ทบาท สร้ า งสรรค์ ใ นการผลั ก ดั น ร่ า งข้ อ มติ ในประเด็นต่างๆ ที่ส�ำคัญมาโดยตลอด อาทิ การต่อต้านความรุนแรงต่อเด็ก การปรับปรุง มาตรฐานการปฏิบัติต่อผู้ต้องขัง และการ ยกระดั บ วาระงานของที่ ป ระชุ ม ในการ ส่งเสริมความเชื่อมโยงระหว่างหลักนิติธรรม การป้องกันอาชญากรรมและความยุติธรรม ท า ง อ า ญ า ใ น ว า ร ก า ร พั ฒ น า ที่ ยั่ ง ยื น ค.ศ. 2030 ของสหประชาชาติ เป็นต้น 28 | Justice Magazine Ministry of Justice

โดยมี ก ารประชุ ม ดั ง กล่ า ว มี หั ว ข้ อ อภิปรายหลัก (Thematic discussion) คือ “กระบวนการยุตธิ รรมทางอาญาทีต่ อบสนอง ต่อการป้องกันและต่อต้านการก่อการร้าย ในทุกรูปแบบ ซึง่ รวมถึงการระดมทุนเพือ่ การ ต่อต้านก่อการร้าย และการให้ความช่วยเหลือ ทางวิ ช าการเพื่ อ สนั บ สนุ น การอนุ วั ติ ตามอนุสญ ั ญาและพิธสี ารทีเ่ กีย่ วข้อง” ซึง่ การ เข้าร่วมการประชุมดังกล่าวจะเป็นประโยชน์ อย่ า งยิ่ ง ต่ อ ภารกิ จ ของกระทรวงยุ ติ ธ รรม และด�ำเนิ น การตามนโยบายในด้ า น การต่อต้านก่อการร้ายของรัฐบาลไทย นอกจากนีใ้ นวันที่ 24 พฤษภาคม 2559 นายชาญเชาวน์ฯ ยังได้ร่วมเป็นสักขีพยาน ในการลงนามบั น ทึ ก ความเข้ า ใจระหว่ า ง สถาบัน เพื่ อ การยุ ติธ รรมแห่ ง ประเทศไทย (TIJ) กับ UNODC ในการเข้าเป็นสถาบัน เครือข่ายแผนงานสหประชาชาติด้านการ ป้ อ งกั น อาชญากรรมและความยุ ติ ธ รรม ทางอาญา (United Nations Programme Network Institute on Crime Prevention and Criminal Justice-PNI) โดยมี น ายกิ ต ติ พ งษ์ กิ ต ยารั ก ษ์ ผู ้ อ�ำนวยการสถาบั น เพื่ อ การยุ ติ ธ รรม แห่งประเทศไทย ลงนามในบันทึกข้อตกลง กับนายยูริ เฟโดทอฟ ผู้อ�ำนวยการบริหาร ส�ำนักงานว่าด้วยยาเสพติดและอาชญากรรม

แห่งสหประชาชาติ ณ ส�ำนักงานสหประชาชาติ กรุงเวียนนา ประเทศออสเตรีย ส�ำหรับบทบาทของ “PNI” หรือสถาบัน ในเครือข่ายสหประชาชาติ เป็นเครือข่าย องค์กรในการสนับสนุนข้อมูลเชิงวิชาการ แก่คณะกรรมาธิการสหประชาชาติว่าด้วย การป้องกันอาชญากรรมและความยุติธรรม ทางอาญา (CCPCJ) โดยจะท�ำหน้าที่ศึกษา วิจั ย สร้ า งองค์ค วามรู ้ใ หม่ๆ การฝึกอบรม การรณรงค์ เ ผยแพร่ ค วามรู ้ แ ละสนั บ สนุ น ประเทศสมาชิกสหประชาชาติในประเด็น การป้ อ งกั น อาชญากรรมและพั ฒ นา กระบวนการยุตธิ รรมทางอาญารวมถึงด�ำเนิน กิจกรรมอื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง ปัจจุบันมีจ�ำนวน สมาชิกรวม 18 องค์กร กระจายอยู่ทั่วทุก ภูมิภาคของโลก รวมทั้งประเทศไทยด้วย ทั้งนี้ การที่ประเทศไทยได้เข้าร่วมเป็น เครื อ ข่ า ยของ PNI นั้ น จะเป็ น ประโยชน์ ต่อภาพลักษณ์ของประเทศไทยอย่างมาก เพราะจะท�ำให้สามารถสนับสนุนการด�ำเนินงาน ของรัฐบาลไทยในการเสริมสร้างความเข้มแข็ง ของประชาคมอาเซียน โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ในเสาหลั ก ด้ า นการเมื อ งและความมั่ น คง ได้เป็นอย่างดีและที่ส�ำคัญยิ่งไปกว่านั้นคือ การเข้าร่วมเป็นเครือข่าย PNI จะท�ำให้ไทยได้รบั ประโยชน์จากความร่วมมือทางวิชาการกับ สถาบั น PNI อื่ น ๆ อี ก 17 แห่ ง ทั่ ว โลก ซึง่ ล้วนเป็นสถาบันวิชาการทีม่ คี วามเชีย่ วชาญ ดั ง นั้ น ถื อ เป็ น โอกาสในการเพิ่ ม ช่ อ งทาง การพัฒนาศักยภาพของบุคลากรและระบบ งานกระบวนการยุ ติ ธ รรมภายในประเทศ ให้มปี ระสิทธิภาพสอดรับกับมาตรฐานสากล นั บ เป็ น อี ก ก้ า วหนึ่ ง การท�ำงานของ ตัวแทนรัฐบาลไทย ที่ได้รับการยอมรับจาก เวที โ ลกและยกระดั บ สู ่ ค วามเป็ น สากล ภายใต้ ก รอบใหญ่ ก ารปฏิ รู ป กระบวนการ ยุติธรรมของไทย

ยุกองบรรณาธิ ติธรรมเพื ่อประชาชน การ

นิติวิทยาศาสตร์ ระดมความร่วมมือ ติดตามคนหาย-นิรนาม-พิสูจน์ศพ

จากกรณีที่บุคคลถูกประกาศให้เป็น บุ ค คลสู ญ หาย เนื่ อ งจากญาติ ห รื อ บุ ค คล ใกล้ชดิ ไม่สามารถติดตาม สืบเสาะหรือค้นหา บุ ค คลที่ สู ญ หายได้ โดยมี ส าเหตุ ส ่ ว นหนึ่ ง มาจากการขาดก�ำลังทรัพย์ทจี่ ะเข้ามาท�ำเรือ่ ง ติดตามและขาดความรู้ ความเข้าใจในเรื่อง ของกระบวนตรวจสอบ ขณะเดียวกันยังมี บุคคลทีเ่ สียชีวติ อีกจ�ำนวนมากต้องกลายเป็นศพ นิรนามเพราะเจ้าหน้าทีไ่ ม่สามารถติดต่อญาติ หรื อ คนรู ้ จั ก เพื่ อ ให้ ม าพิ สู จ น์ เ อกลั ก ษณ์ และระบุ ตั ว ตนให้ กั บ ศพเหล่ า นั้ น รวมทั้ ง ในกรณีทบี่ างศพเป็นบุคคลไร้สญ ั ชาติ แม้ ว ่ า ปั จ จุ บั น จะมี ห ลายหน่ ว ยงาน ในประเทศไทยทั้ ง ภาครัฐ และภาคเอกชน ไม่ว่าจะเป็นกระทรวงยุติธรรม โดยสถาบัน นิ ติ วิ ท ยาศาสตร์ ส�ำนักงานต�ำรวจแห่งชาติ

โดยสถาบันนิตเิ วชวิทยา โรงพยาบาลต�ำรวจ ศูนย์คนหายไทยพีบเี อส และมูลนิธกิ ระจกเงา เข้ า มาช่ ว ยเหลื อ ติ ด ตามบุ ค คลสู ญ หาย แต่กย็ งั พบปัญหาบางอย่างทีท่ �ำให้การติดตาม และตรวจสอบคนหายและพิสูจน์ศพนิรนาม ท�ำได้ยาก ด ้ ว ย ค ว า ม ต ร ะ ห นั ก ถึ ง ป ั ญ ห า ทีป่ ระชาชนต้องได้รบั การช่วยเหลืออย่างเร่งด่วน และต้องได้รบั ความร่วมมือจากหลายหน่วยงาน

กระทรวงยุตธิ รรมโดยสถาบันนิตวิ ทิ ยาศาสตร์ จึงได้ผลักดันระเบียบส�ำนักนายกรัฐมนตรี ว่าด้วยการสนับสนุนการปฏิบตั งิ านติดตาม คนหายและพิสูจน์ศพนิรนาม พ.ศ. 2558 กระทั่งผ่านความเห็นชอบจากคณะรัฐมนตรี และมีผลบังคับใช้เมือ่ วันที่ 29 เมษายน 2558 ทีผ่ า่ นมา ระเบี ย บดั ง กล่ า วมี ส าระส�ำคั ญ ที่ ก�ำหนดให้ มี ค ณะกรรมการพั ฒ นาระบบ

วารสารยุติธรรม กระทรวงยุติธรรม | 29

การติดตามคนหายและการพิสจู น์ศพนิรนาม ( ค . พ . ศ . ) โ ด ย มี ร อ ง น า ย ก รั ฐ ม น ต รี ซึ่ ง นายกรั ฐ มนตรี ม อบหมายเป็ น ประธาน กรรมการ และสถาบันนิตวิ ทิ ยาศาสตร์ กระทรวง ยุตธิ รรม ท�ำหน้าทีเ่ ป็นหน่วยงานรับแจ้ง จัดเก็บ รวบรวม และประสานข้อมูลเกีย่ วกับคนหาย และศพนิรนามจากหน่วยงานที่ เ กี่ ย วข้ อ ง พร้ อ มทั้ ง สนั บ สนุ น และประสานงาน การติดตามคนหายและศพนิรนามร่วมกับ หน่ ว ยงานของรั ฐ ต่ า งๆ อาทิ กระทรวง มหาดไทย กระทรวงสาธารณสุข กระทรวง พั ฒ นาสั ง คมและความมั่ น คงของมนุ ษ ย์ ส�ำนักงานต�ำรวจแห่งชาติ อีกทั้งรับหน้าที่ ในการเผยแพร่ ป ระชาสั ม พั น ธ์ ข ่ า วสาร และข้อมูลที่จะช่วยให้กระบวนการติดตาม ตรวจสอบส�ำเร็จลุล่วงอย่างมีประสิทธิภาพ ในปี 2559 สถาบันนิติวิทยาศาสตร์ ได้ พั ฒ นาระบบการติ ด ต่ อ สื่ อ สารกั บ ประชาชน โดยน�ำเทคโนโลยีการสือ่ สารมาใช้ ให้เกิดประโยชน์ ด้วยการจัดท�ำแอพพลิเคชัน่ บนโทรศั พ ท์ มื อ ถื อ ชื่ อ ว่ า “SPOND” เพื่ อ ให้ ป ระชาชนสามารถเข้ า มาขอ ความช่วยเหลือ หรื อ แจ้ ง เบาะแสเกี่ ย วกั บ คนหายผ่ า นแอพพลิ เ คชั่ น ที่ จ ะส่ ง ข้ อ มู ล มาสู่หน่วยงานที่รับผิดชอบโดยตรง

30 | Justice Magazine Ministry of Justice

โดยมีนายวิษณุ เครืองาม รองนายกรัฐมนตรี เป็ น ประธาน พร้ อ มด้ ว ยคุ ณ หญิ ง พรทิ พ ย์ โรจนสุ นั น ท์ กรรมการผู ้ ท รงคุ ณ วุ ฒิ ด้ า นนิ ติ เ วชศาสตร์ พั น ต�ำรวจโท สุ พ จน์ นาคเงินทอง ผูอ้ �ำนวยการสถาบันนิตวิ ทิ ยาศาสตร์ นายไตรยฤทธิ์ เตมหิวงศ์ รองผูอ้ �ำนวยการสถาบัน นิติวิทยาศาสตร์ นายสุรณรงค์ ศรีสุวรรณ ผู้อ�ำนวยการ กองนิติวิทยาศาสตร์บริการ นอกจากนี้ สถาบันนิติวิทยาศาสตร์ ร้ อ ยต�ำรวจเอกหญิ ง รั ช ดาภรณ์ มรม่ ว ง ยังใช้ช่องทางโซเชียลมีเดีย อย่างเช่น เฟสบุ๊ค หัวหน้ากลุ่มพิสูจน์บุคคลสูญหาย ตลอดจน ในการเผยแพร่ข้อมูลเกี่ยวกับคนหาย เพื่อให้ หน่วยงานเกี่ยวข้องเข้าร่วมการประชุม สังคมออนไลน์ช่วยกันกระจายข้อมูลออกไป รวมถึงช่วยแจ้งเบาะแสหากพบเห็นคนที่มี ลักษณะใกล้เคียงบุคคลสูญหายดังกล่าว อย่างไรก็ตาม คณะกรรมการ ค.พ.ศ. ยังมีกระบวนการหลักในการท�ำงานขับเคลือ่ น ผ่านคณะอนุกรรมการ 5 ชุด ประกอบด้วย 1.คณะอนุ ก รรมการจั ด ท�ำนโยบาย ยุทธศาสตร์ และแผนระดับชาติ 2.คณะอนุกรรมการก�ำหนดหลักเกณฑ์ วิ ธี ก าร และแบบในการแจ้ ง การจั ด เก็ บ การรวบรวมและการประสานข้อมูลเกี่ยวกับ คนหายและศพนิรนาม 3 . ค ณ ะ อ นุ ก ร ร ม ก า ร ส นั บ ส นุ น และส่งเสริมภาคประชาสังคม 4.คณะอนุกรรมการศึกษา วิเคราะห์ ปั ญ หาและอุ ป สรรค การด�ำเนิ น งาน ด้านติดตามคนหายและการพิสจู น์ศพนิรนาม 5.คณะอนุ ก รรมการจั ด ท�ำระบบ มาตรฐานและฐานข้ อ มู ล การตรวจพิ สู จ น์ บุคคลสูญหายและศพนิรนาม ส�ำหรั บ การติ ด ตามความคื บ หน้ า ของการด�ำเนินงานติดตามคนหายและพิสจู น์ ศพนิรนาม เมื่อวันที่ 24 มิถุนายน 2559 ณ ตึ ก บั ญ ชาการ 1 ท�ำเนี ย บรั ฐ บาล ได้มีการประชุมคณะกรรมการพัฒนาระบบ ก า ร ติ ด ต า ม ค น ห า ย แ ล ะ ก า ร พิ สู จ น ์ ศพนิ ร นาม (ค.พ.ศ.) ครั้ ง ที่ 1/2559

ทั้งนี้ ที่ประชุมได้มีการพิจารณาสรุปผล การด�ำเนินงานในภาพรวมของคณะอนุกรรมการ ทัง้ 5 คณะ ได้แก่ ข้อ1 ระบุปญ ั หาอุปสรรคด้าน คนหาย คนนิรนาม และศพนิรนาม ข้อ2 (ร่าง) ระเบียบวิธีปฏิบัติและแบบฟอร์มกลางคนหาย คนนิรนาม และศพนิรนาม และ ข้อ3 (ร่าง) ระบบนิ เ วศทางธุ ร กิ จ ของระบบเทคโนโลยี สารสนเทศการติ ด ตามคนหาย คนนิ ร นาม และศพนิรนาม อันจะน�ำไปสูร่ ปู แบบและแนวทาง การปฏิ บั ติ ง านของหน่ ว ยงานที่ เ กี่ ย วข้ อ ง ที่สอดคล้องกัน ข้อ 5 ขอความเห็นชอบในหลักการแนวทาง ที่จ�ำเป็นเร่งด่วนเพื่อการพัฒนาแก้ปัญหา และขับเคลือ่ นการปฏิบตั งิ านด้านติดตามคนหาย และพิ สู จ น์ ศ พนิ ร นามให้ เ ป็ น ไปอย่ า งมี ประสิทธิภาพและประสิทธิผล ข้อ6 ขอความ เห็ น ชอบโครงการเพื่ อ น�ำไปประกอบการ ขอรั บ การจั ด สรรงบประมาณจ�ำนวน 2 โครงการ ได้แก่ 1.โครงการจัดท�ำนโยบาย ยุทธศาสตร์และแผนระดับชาติด้านคนหาย คนนิรนามและศพนิรนามและ 2.โครงการ ศึ ก ษาวิ จั ย วิ เ คราะห์ ป ั ญ หาคนหายและ ศพนิรนามภาคประชาสังคม

นอกจากนี้ ที่ ป ระชุ ม ยั ง ได้ พิ จ ารณา โครงการจัดท�ำระบบเทคโนโลยีสารสนเทศ การติดตามคนหาย คนนิรนาม และศพนิรนาม เพื่ อ พั ฒ นา กร ะ บวนกา ร ท�ำ ง า นใ ห้ มี ประสิทธิภาพยิ่งขึ้น นอกจากนี้ ที่ประชุมได้มี การพิจารณาเพื่อขอความเห็นชอบ จ�ำนวน 6 เรื่อง ประกอบด้วย ข้อ1 ขอปรับระเบียบ ส�ำนักนายกฯ ได้แก่ ปรับชื่อระเบียบส�ำนัก นายกฯ เพิ่มค�ำนิยามค�ำว่า “คนนิรนาม” และแก้ไขค�ำนิยามค�ำว่า “คนหาย” ข้อ2 ขอความเห็ น ชอบต า ม ข ้ อ เ ส น อ ข อ ง คณะอนุกรรมการฯ เพื่อแต่งตั้งอนุกรรมการ จากการคัดเลือกจากอนุกรรมการทุกคณะ ข้ อ 3 ขอเพิ่ ม อนุ ก รรมการตามข้ อ เสนอ ของคณะอนุกรรมการ ข้อ4 ขอเพิ่มผู้แทน คณะท�ำงานรั ฐ มนตรี ว ่ า การกระทรวง ยุ ติ ธ รรมเป็ น ที่ ป รึ ก ษาหรื อ อนุ ก รรมการ ข อ ง ค ณ ะ อ นุ ก ร ร ม ก า ร ทุ ก ค ณ ะ

กระทรวงยุตธิ รรม พร้อมเป็นศูนย์กลาง ในการให้ความช่วยเหลือประชาชน ติดตาม บุคคลสูญหายและพิสจู น์ศพนิรนามทุกกรณี ด้วยความตระหนักถึงคุณค่าความเป็นมนุษย์ ที่ เ ท่ า เที ย มกั น ถื อ เป็ น การยกระดั บ ก า ร ท�ำ ง า น ที่ ยึ ด ค ว า ม ร ่ ว ม มื อ จากทุกภาคส่วนเป็นหลักทีท่ �ำให้ระบบค้นหา มีประสิทธิภาพสอดคล้องกับมาตรฐานสากล วารสารยุติธรรม กระทรวงยุติธรรม | 31

ทีกองบรรณาธิ ่นี่แจ้งการวัฒนะ ประชุมคณะกรรมการกองทุนยุติธรรม ช่วยเหลือผู้ยากไร้ ให้เข้าถึงความยุติธรรม พลเอก ไพบู ล ย์ คุ ้ ม ฉายา รั ฐ มนตรี ว ่ า การกระทรวงยุ ติ ธ รรม เป็นประธานการประชุมคณะกรรมการกองทุนยุติธรรม ครั้งที่ 1/2559 เพือ่ รับทราบแนวทางการเตรียมความพร้อมส�ำหรับรองรับการด�ำเนินงาน ที่ เ กี่ ย วข้ อ งกั บ พระราชบั ญ ญั ติ ก องทุ น ยุ ติ ธ รรม พ.ศ. 2558 ซึ่ ง มี ผลบังคับใช้เมื่อวันที่ 24 เมษายน 2559 รวมทั้งสรุปผลการถอดบทเรียน ปัญหา อุปสรรคและข้อเสนอแนะต่างๆ จากประธานอนุกรรมการฯ ทั้งจากส่วนกลางและระดับจังหวัด โดยมี ว่าที่ร้อยตรี เชิดศักดิ์ จ�ำปาเทศ ที่ปรึกษารัฐมนตรีว่าการกระทรวงยุติธรรม พลเอก อภิชัย หงษ์ทอง เลขานุการรัฐมนตรีว่าการกระทรวงยุติธรรม นายชาญเชาวน์ ไชยานุกิจ ปลัดกระทรวงยุตธิ รรม นายธวัชชัย ไทยเขียว รองปลัดกระทรวงยุตธิ รรม พร้อมด้วยผู้บริหารกระทรวงยุติธรรม คณะกรรมการกองทุนยุติธรรม และประธานคณะอนุกรรมการประจ�ำจังหวัด 76 จังหวัด เข้าร่วมประชุมฯ ณ ห้องสุพรรณิการ์ ชั้น 3 โรงแรมที.เค.พาเลซ กรุงเทพมหานคร

ร่วมหารือด้านสิทธิพลเมือง ผู้หญิง และกลุ่มเฉพาะ นายชาญเชาวน์ ไชยานุกิจ ปลัดกระทรวงยุติธรรม เป็นประธาน การประชุมเพื่อหารือเรื่องสิทธิพลเมืองผู้หญิงและกลุ่มเฉพาะ ร่วมกับ นางอังคณา นีละไพจิตร กรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ ส�ำนักงาน คณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ ในประเด็นการปฏิบัติต่อผู้ต้องหา หรือนักโทษหญิงในกระบวนการยุติธรรม และการเข้าถึงความยุติธรรม ของหญิงมุสลิม รวมถึงการให้ผู้หญิงมีส่วนในกรรมการอิสลาม โดยมี นายกอบเกียรติ กสิววิ ฒ ั น์ รองปลัดกระทรวงยุตธิ รรม และนางกรรณิการ์ แสงทอง อธิบดีกรมคุม้ ครองสิทธิและเสรีภาพ พร้อมด้วยคณะอนุกรรมการ ด้านสิทธิสตรี และคณะอนุกรรมการด้านสิทธิพลเมือง ตลอดจนเจ้าหน้าที่ ผู้เกี่ยวข้องเข้าร่วมฯ ณ ห้องประชุมกระทรวงยุติธรรม 2 ชั้น 8 อาคาร ราชบุรีดิเรกฤทธิ์ ศูนย์ราชการเฉลิมพระเกียรติฯ

ต้อนรับปลัดกระทรวงยุติธรรมฮังการี นายชาญเชาวน์ ไชยานุ กิ จ ปลั ด กระทรวง ยุติธรรม ให้การต้อนรับนายบาร์นา เบิร์ค ปลัดกระทรวง ยุติธรรมฮังการี พร้อมคณะ ในโอกาสเข้าเยี่ยมคารวะ พร้อมหารือข้อราชการเกีย่ วกับการจัดท�ำสนธิสญ ั ญาว่าด้วย การส่ ง ผู ้ ร ้ า ยข้ า มแดนระหว่ า งราชอาณาจั ก รไทย และฮั ง การี ครั้ ง ที่ 2 พร้อมทั้งแลกเปลี่ยนข้อคิด เห็น ด้ า นงานยุ ติ ธ รรม และส่ ง เสริ ม ความร่ ว มมื อ ทวิ ภ าคี ด้านกฎหมายและกระบวนการยุติธรรม ณ ห้องรับรอง กระทรวงยุ ติ ธ รรม ชั้ น 8 อาคารราชบุ รี ดิ เ รกฤทธิ์ ศูนย์ราชการเฉลิมพระเกียรติฯ 32 | Justice Magazine Ministry of Justice

มอบนโยบายการบริหารงานสู่การปฏิบัติเชิงป้องกันด้านทุจริตในหน่วยงาน นายชาญเชาวน์ ไชยานุกิจ ปลัดกระทรวงยุติธรรม เป็นประธานการประชุม มอบนโยบายความโปร่ ง ใสและแนวทางการป้ อ งกั น และปราบปรามการทุ จ ริ ต และประพฤติมชิ อบของส�ำนักงานปลัดกระทรวงยุตธิ รรม เพือ่ เป็นแนวทางในการบริหารงาน และการปฏิ บั ติ ง านให้ แ ก่ บุ ค ลากร ในส�ำนั ก งานปลั ด กระทรวงยุ ติ ธ รรม พร้อมทั้งแลกเปลี่ยนเรียนรู้ประสบการณ์ ในการป้ อ งกั น การทุ จ ริ ต อั น จะเป็ น มาตรฐานและแนวทางการปฏิ บั ติ ง าน ในทิศทางเดียวกัน ณ ห้องรับรองกระทรวง ยุติธรรม ชั้น 2 อาคารราชบุรีดิเรกฤทธิ์ ศูนย์ราชการเฉลิมพระเกียรติฯ

โครงการส่งเสริมความเป็นอยู่ระดับต�ำบล เมืองสกล คนไม่โกง พลเอก ไพบูลย์ คุ้มฉายา รัฐมนตรีว่าการกระทรวงยุติธรรม เป็นประธานเปิดโครงการส่งเสริมความเป็นอยู่ระดับต�ำบล เมืองสกล คนไม่โกง พร้อมทัง้ ปาฐกถาพิเศษในหัวข้อ “การป้องกันและปราบปราม การทุจริตตามนโยบายของรัฐบาล” โดยมีนายประยงค์ ปรียาจิตต์ เลขาธิการคณะกรรมการ ป.ป.ท. พร้อมด้วยผู้แทนหน่วยงานภาครัฐ ภาคเอกชน และภาคประชาชน เข้ า ร่ ว มฯ ณ ห้ อ งประชุ ม วิ โ รจ อิ่ ม พิ ทั ก ษ์ มหาวิ ท ยาลั ย เกษตรศาสตร์ วิทยาเขตเฉลิมพระเกียรติ จังหวัดสกลนคร โอกาสนี้ รัฐมนตรีว่าการ กระทรวงยุติธรรมมอบรางวัลชนะเลิศการประกวดโครงการต�ำบลละ 5 ล้านบาท จังหวัดสกลนคร พร้อมทัง้ มอบโล่เกียรติคณ ุ ให้แก่นายอดิศกั ดิ์ เทพอาสน์ ผูว้ า่ ราชการ จั ง หวั ด สกลนคร ในฐานะผู ้ ขั บ เคลื่ อ นการยกระดั บ ธรรมาภิ บ าลภายในจั ง หวั ด และเป็นแบบอย่างทีด่ แี ก่การด�ำเนินโครงการต่าง ๆ ของรัฐด้วยความสุจริต และโปร่งใส

ช่วยเหลือด้านกระบวนการยุติธรรม แก่ประชาชน พันต�ำรวจเอก ดุษฎี อารยวุฒิ รองปลัดกระทรวง ยุ ติ ธ รรม ให้ ก ารต้ อ นรั บ นายรั ต นโชติ ประเสริ ฐ ผล และครอบครัว ในโอกาสแสดงความขอบคุณที่ กระทรวง ยุ ติ ธ รรมให้ ค วามช่ ว ยเหลื อ ด้ า นกระบวนการยุ ติ ธ รรม ณ ห้องท�ำงานกระทรวงยุติธรรม ชั้น 8 อาคารราชบุ รี ดิเรกฤทธิ์ ศูนย์ราชการเฉลิมพระเกียรติฯ

วารสารยุติธรรม กระทรวงยุติธรรม | 33

คุนางมยุ้มครองคน คุ้มครองสิทธิ รา สนส่ง นักทรัพยากรบุคคลช�ำนาญการพิเศษ หัวหน้ากลุ่มงานบริหารและพัฒนาทรัพยากรบุคคล กรมคุ้มครองสิทธิและเสรีภาพ

12

เคล็ดลับสร้างงานได้ผล คนเป็นสุข

34 | Justice Magazine Ministry of Justice

กรมคุ ้ ม ครองสิ ท ธิ แ ละเสรี ภ าพ เป็ น หน่ ว ยงานในสั ง กั ด กระทรวงยุ ติ ธ รรม ซึง่ มีภารกิจคุม้ ครองเกีย่ วกับสิทธิและเสรีภาพ ของประชาชนทั้งประเทศ ขณะที่องค์กรมี อัตราก�ำลังเจ้าหน้าทีอ่ ย่างจ�ำกัด และปริมาณงาน ทีเ่ พิม่ ขึน้ อย่างรวดเร็ว ส่งผลให้บคุ ลากรต่างๆ ต้องปฏิบัติงานภายใต้ภาวะความตึงเครียด เพื่อให้บรรลุเป้าหมายขององค์กร อย่างไร ก็ตาม การปฏิบัติงานตามภารกิจดังกล่าว ของกรมฯ มุ่งเน้นการให้บริการแก่ประชาชน ผูท้ ถี่ กู ละเมิดสิทธิและเสรีภาพ การปฏิบตั งิ าน ในแต่ละวันบุคลากรต้องพบเจอกับประชาชน ที่ ถู ก ละเมิ ด สิ ท ธิ แ ละเสรี ภ าพ ในลั ก ษณะ ที่แตกต่างกันไปมาติดต่อขอรับบริการเป็น จ�ำนวนมาก บางครั้งประชาชนผู้ถูกละเมิด สิทธิฯ มาติดต่อขอรับบริการเกิดความเข้าใจ ไม่ตรงกันในการให้บริการ บุคลากรจึงมักจะ ถูกต่อว่าและถูกฟ้องร้อง ดังนัน้ จากภาวะการ ปฏิบตั งิ านดังกล่าวจึงส่งผลกระทบต่อสุขภาพ จิ ต ของบุ ค ลากร ท�ำให้ บุ ค ลากรเกิ ด ภาวะ ความตึงเครียด และความกดดันในการปฏิบตั ิ งานอยู่เป็นประจ�ำทุก ๆ วัน นอกจากนี้ ในระยะอีก 3-5 ปีข้างหน้า จะต้องพบกับปัญหาใหญ่ เพราะกรมคุม้ ครอง สิทธิและเสรีภาพก�ำลังย่างเข้าสูภ่ าวะเกษียณ อายุ ร าชการของบุ ค ลากรประเภทบริ ห าร ประเภทอ�ำนวยการ และประเภทวิชาการ ระดับเชี่ยวชาญ ประกอบกับบุคลากรต่างๆ มีการโอนย้าย และลาออกไปท�ำงานเอกชน ที่ได้รับค่าตอบแทนและสวัสดิการที่สูงกว่า รวมทั้งปัญหาภายในกรมฯ สิ่งเหล่านี้ย่อม กระทบต่ อ ประสิ ท ธิ ภ าพและประสิ ท ธิ ผ ล ในการปฏิบัติงาน ผูบ้ ริหารกรมคุม้ ครองสิทธิและเสรีภาพ จึงให้ความส�ำคัญในการแก้ปัญหาดังกล่าว โดยด�ำเนิ น การบนหลั ก การง่ า ยๆ คื อ ต้ อ งสนั บ สนุ น ให้ บุ ค ลากรมี ใ จรั ก ในงาน ตลอดจนมีความสนใจในภารกิจ รู้จักปรับตัว ปรับใจยอมรับลักษณะขององค์กร การเปิดใจ ในการสร้างสรรค์งาน การใส่ใจเข้าใจสภาพ ขององค์กร ความเชื่อ ความศรัทธา และ ความภาคภู มิ ใ จต่ อ ผู ้ บ ริ ห ารขององค์ ก ร ซึ่งปัจจัยเหล่านี้ ล้วนแล้วแต่ช่วยให้บุคลากร เกิดความผูกพันต่อองค์กรทั้งสิ้น

แนวทางในการสร้างความผูกพันต่อองค์กร และการพัฒนาคุณภาพชีวิตที่ดี ในการท�ำงาน ประกอบด้วย 12 แนวทาง ดังนี้

1

ผู้บริหาร และผู้บังคับบัญชา ทุกระดับต้องเป็นแบบอย่างทีด่ ี ( r o l e m o d e l ) ใ ห ้ กั บ ผู้ใต้บังคับบัญชา

2

จัดให้บคุ ลากรมีกจิ กรรมร่วมกัน เช่น การจัดฝึก อบรม การประชุมการสัมมนา กิจกรรมสาธารณประโยชน์ การท�ำบุญร่วมกัน การจัดแข่งกีฬา ฯลฯ ซึ่งสิ่งต่างๆ เหล่ า นี้ มี ส ่ ว นช่ ว ยให้ เ กิ ด ความผู ก พั น ในระหว่ า ง คนในองค์กรได้เป็นอย่างดี

3

โดยมีความเป็นผูน้ �ำน่าเลือ่ มใส น่าเคารพ ศรัทธา มีคุณธรรม จริยธรรม

4

ได้รับการยอมรับและชื่นชม เมื่ อ บุ ค ลากรคนใดท�ำงานส�ำคั ญ ๆ จนประสบความส�ำเร็จ องค์กรควรจะต้องหา วิ ธี ก ารในการให้ ก ารยอมรั บ และชื่ น ชม พร้ อ มทั้ ง มี ก ารแลกเปลี่ ย นประสบการณ์ ความคิดเห็นเพือ่ ต่อยอดของความรูจ้ ากภายใน จากบุ ค ลากรคนนั้ น ตรงนี้ ถื อ เป็ น การท�ำ knowledge sharing ในองค์กรได้เป็นอย่างดี

มีสัมพันธภาพ ในการท� ำ งานที่ ดี กับคนรอบข้าง

ได้ท�ำงานที่ส�ำคัญ และมีความหมาย

มี ก ารมอบหมายงานที่ ท ้ า ทายและมี ความส�ำคัญเพือ่ ผูกใจบุคลากรไว้กบั งาน คงไม่มใี คร ที่อยากท�ำงานที่ใคร ๆ ไม่เห็นคุณค่า หรือมอง ไม่เห็นความส�ำคัญ บุคลากรส่วนใหญ่ยงั ไม่โอนย้าย หรื อ ลาออกจากองค์ ก รก็ เ พราะยั ง ได้ ท�ำงาน ที่เขามีส่วนร่วมในงานส�ำคัญ

5

สามารถสร้าง ความสมดุล ในตัวเองได้ดี

เป็นการสร้างความร่วมมือกันระหว่างตัวบุคลากร และองค์ ก ร บุ ค ลากรเองก็ จ ะต้ อ งมี ก ารจั ด สมดุ ล ระหว่างชีวิตการท�ำงาน (working life) กับชีวิตส่วนตัว (home life) ให้ดีอย่าให้ล�้ำกันมากเกินไป

วารสารยุติธรรม กระทรวงยุติธรรม | 35

6

ได้รับการสอนงาน และสนับสนุน

ผูท้ จี่ ะเป็นครูสอนงานได้ดที สี่ ดุ ก็คอื “หัวหน้างาน” ในทุกระดับ หากบุคลากรได้ท�ำงานแล้ว และได้รับการ สอนงาน ได้เรียนรู้จากหัวหน้างานอย่างต่อเนื่องแล้ว ย่อมจะเกิดความผูกพันในองค์กรและตัวบุคคล

8 9

7

เปิดโอกาสให้บุคลากร มีส่วนร่วมในการ ท�ำกิจกรรม หรือ แสดงความคิดเห็นต่าง ๆ

การเปิดโอกาสให้บุคลากรมีส่วนร่วมในการเสนอแนะรูปแบบ การท�ำงาน ร่วมเป็นคณะกรรมการ คณะท�ำงาน เพื่อที่จะได้สร้าง ความผูกพันไว้กับงานที่เขามีส่วนร่วมในกิจกรรมต่าง ๆ เหล่านี้

มีทิศทางที่ชัดเจนในการท�ำงาน

บุคลากรต้องการความชัดเจนเพือ่ สามารถท�ำงานไปในทิศทางทีถ่ กู ต้องตามเป้าหมายขององค์กรได้ ผู้บังคับบัญชาจึงควรชี้แจงถึงเป้าหมายของงาน และความคาดหวังที่มีต่อบุคลากรให้ชัดเจน รวมถึงมีการ ติดตามและประเมินผลงานอย่างใกล้ชิด โดยไม่ปล่อยให้บุคลากรท�ำงานอย่างเคว้งคว้างไม่รู้ว่าเดินมา ถูกทางหรือไม่ มารูต้ วั อีกทีกต็ อนประเมินผลงานแล้ว ซึง่ ส่งผลต่อความศรัทธาทีบ่ คุ ลากรมีให้กบั ผูบ้ งั คับบัญชา

มีระบบการประเมินผล การปฏิบัติงานที่เป็นธรรม

มีบุคลากรหลายคนที่ตัดสินใจลาออก หรือขอโอนย้ายตัวเองหลังจากพบว่าเขาไม่ได้รับ ความเป็นธรรมจากหัวหน้าในการประเมินผลงาน ท�ำให้องค์กรต้องเสียคนดีคนเก่งไปอย่างน่าเสียดาย ซึง่ ระบบการประเมินผลการปฏิบตั งิ านในปัจจุบนั ได้มกี ารน�ำระบบดัชนีชวี้ ดั หลัก (Key Performance Indicators-KPIs) เข้ามาใช้กบั องค์กรโดยวิธกี ารวัดผลการปฏิบตั งิ านดังกล่าว ก็จะมีสว่ นช่วยลดปัญหา การประเมินผลการปฏิบัติงานที่มีอคติจากหัวหน้างานลงได้ ดังนั้น จึงควรจะให้ความส�ำคัญในการ ก�ำหนดมาตรฐานของงาน ตลอดจนดัชนีหรือตัวชีว้ ดั เป้าหมายในการท�ำงานของบุคลากรในต�ำแหน่งงาน ต่าง ๆ ให้ชัดเจน เป็นที่เข้าใจตรงกันทั้งผู้ประเมินและผู้ถูกประเมิน เพื่อสร้างความเข้าใจที่ตรงกัน 36 | Justice Magazine Ministry of Justice

10

11

ได้รับโอกาสให้มีการพัฒนา และก้าวหน้าในองค์กร บุคลากรทุกคนย่อมมีความต้องการทีจ่ ะเจริญเติบโตก้าวหน้า ไปในสายอาชีพการงาน ดังนัน้ ส่วนราชการควรจะมีการก�ำหนดสาย ความก้าวหน้าให้กบั บุคลากรในต�ำแหน่งงานต่าง ๆ พร้อมทัง้ ก�ำหนด วิธกี ารพัฒนาบุคลากรอย่างชัดเจน และเป็นรูปธรรม เพือ่ สร้างโอกาส ความก้าวหน้าให้กับบุคลากร โดยไม่ทิ้งองค์กรไปด้วยเหตุผลว่า “ขาดความก้าวหน้า”

12

แจ้งขอบเขตหน้าที่ และความคาดหวังในงานอย่างชัดเจน โดยน�ำระบบ competency มาใช้ ซึ่ ง จะสามารถแจ้ ง ถึ ง คุณสมบัติ หรือ competency ในต�ำแหน่งงานต่าง ๆ ให้กบั ผูป้ ฏิบตั งิ าน ได้ ท ราบ ตลอดจนมี ก ารประเมิ น เพื่ อ หาแนวทางในการพั ฒ นา สมรรถนะความสามารถของบุคลากรแต่ละรายได้อย่างเป็นระบบ ชัดเจน เมื่อมีการแจ้งขอบเขตหน้าที่ หรือ competency ของงาน ให้ผู้ปฏิบัติได้รับทราบชัดเจนแล้ว ก็จะท�ำให้ผู้ปฏิบัติงาน เข้าใจ ความคาดหวังจากองค์กรหรือหัวหน้างาน และท�ำงานได้ถกู ทิศทางดียงิ่ ขึน้

สวัสดิการดี คุณภาพชีวิตดี

หากส่วนราชการมีสวัสดิการดี ดูแลบุคลากรดี บุคลากรรักและเลือกที่จะอยู่กับองค์กรนั้นแม้เงินเดือน จะน้อยกว่าที่อื่นก็ตาม นั่นหมายความว่า ค่าตอบแทนไม่ใช่เหตุผลที่ส�ำคัญสุด แต่บุคลากรต้องการการดูแลที่ดี และคุณภาพชีวิตที่ดีควบคู่กันไป

ด้วยปัจจัยข้างต้นกรมคุม้ ครองสิทธิและเสรีภาพจึงได้น�ำแนวทาง ทั้ง 12 ข้อมาแก้ปัญหาในองค์กรผ่านการก�ำหนดวิสัยทัศน์ พันธกิจ ยุทธศาสตร์ นโยบาย แผนงาน ตลอดจนการลงมือปฏิบัติ โดยเฉพาะ อย่างยิ่ง ได้ด�ำเนินการจัดท�ำแผนกลยุทธ์การบริหารทรัพยากรบุคคล และแผนเสริมสร้างการพัฒนาคุณภาพชีวติ และความผาสุก ความพึงพอใจ และแรงจูงใจในการปฏิบัติงาน ซึ่งได้จัดกิจกรรมต่าง ๆ ที่ส่งเสริมให้ บุคลากรได้รับการเสริมสร้างองค์ความรู้ การพัฒนาคุณภาพชีวิตที่ดี อาทิ การให้สิทธิสวัสดิการต่าง ๆ การจัดสัมมนาเชิงวิชาการเกี่ยวกับ “การเสริ ม สร้ า งความรู ้ ความเข้ า ใจในการดู แ ลรั ก ษาสุ ข ภาพ

การบริหารความเครียด และทักษะการด�ำเนินชีวิตอย่างเหมาะสม” การประชาสัมพันธ์เกร็ดความรูเ้ รือ่ งการดูแลสุขภาพกายและใจ อาหาร เพื่ อ สุ ข ภาพ การเสริ ม สร้ า งองค์ ค วามรู ้ ก ารพั ฒ นาคุ ณ ภาพชี วิ ต การตรวจสุขภาพประจ�ำปี ตลอดจนส่งเสริมให้บคุ ลากรออกก�ำลังกาย เป็นต้น ส่งผลให้ขณะนีก้ รมคุม้ ครองสิทธิและเสรีภาพมีสถิตกิ ารโอนย้าย การลาออกจากราชการของบุคลากรลดน้อยลง บุคลากรมีความรัก ความผูกพันต่อองค์กร มีคุณภาพชีวิตที่ดีในการท�ำงาน น�ำไปสู่การ ให้บริการประชาชนได้อย่างทั่วถึงและเท่าเทียมกัน

เมือ่ บุคลากรได้รบั การคุม้ ครองอย่างถูกต้อง ท�ำให้มจี ติ ใจรักและผูกพันต่อองค์กร และมีความสุข จะส่งผลให้การปฏิบัติงานรับใช้พี่น้องประชาชนได้เต็มศักยภาพมากยิ่งขึ้น

วารสารยุติธรรม กระทรวงยุติธรรม | 37

คนยุ ติธรรม กองบรรณาธิการ

ศาสตราจารย์พิเศษ

“วิศิษฏ์ วิศิษฏ์สรอรรถ” อธิ บ ดี ก รมพิ นิ จ และคุ ้ ม ครอง เด็ ก และเยาวชน กับภารกิจ พลิกโฉมการฟื้นฟูเด็กและเยาวชน

ก

ารสร้างโอกาสให้แก่เด็กและเยาวชนให้ได้รับโอกาสทางสังคมอย่างเท่าเทียมกัน ถือเป็นกลไกส�ำคัญในการพัฒนาประเทศในอนาคต โดยเฉพาะการสร้างโอกาสและเพิม่ คุณภาพ ชีวติ ให้แก่เด็กและเยาวชนทีก่ า้ วพลาดต้องเข้าสูก่ ระบวนการยุตธิ รรมให้มที ศั นคติทดี่ ี สามารถ ปรับตัวอยู่ร่วมกับสังคมได้หลังจากพ้นโทษ และเริ่มต้นชีวิตใหม่ได้อย่างมั่นคงและสวยงาม กรมพิ นิ จ และคุ ้ ม ครองเด็ ก และเยาวชน กระทรวงยุ ติ ธ รรม ซึ่ ง เป็ น หน่ ว ยงาน ในกระบวนการยุติธรรมที่มีภารกิจส�ำคัญในการพิทักษ์คุ้มครองสิทธิและสวัสดิภาพเด็ก และเยาวชนที่เข้าสู่กระบวนการยุติธรรม ตลอดจนป้องกัน บ�ำบัด แก้ไข ฟื้นฟู สงเคราะห์ และติ ด ตามเด็ ก และเยาวชน ได้ เ ปิ ด โอกาสให้ ค อลั ม น์ ค นยุ ติ ธ รรมฉบั บ นี้ มี โ อกาส พูดคุยกับศาสตราจารย์พิเศษวิศิษฏ์ วิศิษฏ์สรอรรถ อธิบดีกรมพินิจและคุ้มครองเด็ก และเยาวชน เกี่ยวกับนโยบายและทิศทางการด�ำเนินงานด้านการบ�ำบัด แก้ไข ฟื้นฟูเด็ก และเยาวชนที่เข้าสู่กระบวนการยุติธรรมเพื่อคืนเด็กดีสู่สังคมอย่างยั่งยืน ศาสตราจารย์ พิ เ ศษวิ ศิ ษ ฏ์ อธิ บ ายว่ า กรมพิ นิ จ และคุ ้ ม ครองเด็ ก และเยาวชน มียทุ ธศาสตร์ทเ่ี น้นสร้างการเปลีย่ นแปลงทีด่ ใี ห้แก่เด็กและเยาวชนภายใต้กระบวนการยุตธิ รรม (Change for Better) ซึ่งได้ก�ำหนดเป็นประเด็นยุทธศาสตร์ส�ำคัญของกรม คือ ยุทธศาสตร์ พัฒนาการบ�ำบัด แก้ไข ฟืน้ ฟูให้เด็กและเยาวชนกลับคืนสูส่ งั คม โดยมุง่ เน้นใน 3 ประเด็น ได้แก่ 1. สร้างความมั่นคงปลอดภัยและป้องกันความรุนแรงต่อเด็กและเยาวชนในสถานควบคุม ซึ่งจ�ำเป็นต้องจัดระเบียบสถานควบคุมให้มีความมั่นคงปลอดภัย ปราศจากสิ่งของต้องห้าม รวมถึงการใช้ความรุนแรงทุกรูปแบบ 38 | Justice Magazine Ministry of Justice

2. พั ฒ นาการบ�ำบั ด แก้ ไ ข ฟื ้ น ฟู ใ ห้ มี ประสิทธิภาพตอบรับกับปัญหาและสาเหตุ การกระท�ำผิด โดยเริ่มตั้งแต่การแสวงหา สาเหตุที่แท้จริงของการกระท�ำความผิดของ เด็ ก และเยาวชนเพื่ อ ให้ ส ามารถวางแผน การบ�ำบัด แก้ไข ฟื้นฟูได้อย่างถูกต้องและ เหมาะสม ตลอดจนพั ฒ นาโปรแกรม การบ�ำบั ด แก้ ไ ข ฟื ้ น ฟู ที่ ค รอบคลุ ม และ สอดคล้องกับบริบทของสภาพปัญหาและ สถานการณ์สังคมไทยที่เปลี่ยนแปลงไป 3. ส่งเสริมให้บุคลากรและเครือข่ายได้รับ การพัฒนาศักยภาพและมีกระบวนการบ�ำบัด แก้ไข ฟื้นฟู เด็กและเยาวชน อย่างถูกต้อง ตามมาตรฐาน นอกจากนี้ ได้ ใ ห้ ค วามส�ำคั ญ กั บ การ แก้ไขปัญหาการกระท�ำความผิดซ�้ำของเด็ก และเยาวชนที่ส่วนใหญ่เข้ามาเพราะต้องคดี เกี่ยวกับยาเสพติดให้โทษ คดีเกี่ยวกับทรัพย์ และคดีเกี่ยวกับชีวิตและร่างกายตามล�ำดับ

การดูแลเด็กและเยาวชนเฉพาะราย แบบไร้รอยต่อ กรมพินจิ ฯ ได้น�ำระบบ IRC (Individual Routing Counselor) ซึ่ ง เป็ น การดู แ ล เด็กและเยาวชนเฉพาะรายแบบไร้รอยต่อ เพือ่ ตอบโจทก์การแก้ปญั หาการกระท�ำความผิด โดยมุง่ เน้นการลดระยะเวลาทีเ่ ด็กและเยาวชน ต้ อ งใช้ ชี วิ ต อยู ่ ใ นศู น ย์ ฝ ึ ก ฯ ให้ น ้ อ ยที่ สุ ด พร้อมสนับสนุนให้ครอบครัว ชุมชนและสังคม เข้ า มามี ส ่ ว นร่ ว มในการบ�ำบั ด ดู แ ลเด็ ก และเยาวชนเพื่อให้มีความพร้อมทั้งด้านชีวิต ความเป็นอยู่ ทีอ่ ยูอ่ าศัย การศึกษา และอาชีพ โดยน�ำร่องระบบการดูแลแบบไร้รอยต่อที่ ศูนย์ฝกึ ฯ เขต 1 จังหวัดระยอง ซึง่ มีระบบและ บุ ค ลากรผู ้ ที่ ท�ำหน้ า ที่ IRC ดู แ ลเด็ ก และ เยาวชนอย่ า งใกล้ ชิ ด และต่ อ เนื่ อ ง โดย นักสังคมสงเคราะห์ 1 คน ดูแลเด็กประมาณ 15 – 16 คน โดยใช้แนวคิด “ใช้แม่เหล็ก ท�ำเหล็ ก ให้ เ ป็ น แม่ เ หล็ ก ” โดยนั ก สั ง คม สงเคราะห์จะดูแลตัง้ แต่เริม่ ต้น และประเมินว่า เด็กมีพฒ ั นาการทีด่ ขี นึ้ หรือไม่ และเริม่ เข้าถึงเด็ก เหมือนแม่เหล็กกับเหล็กโดยดูวา่ เด็กแต่ละคน มีความต้องการอะไร มีจดุ อ่อนอะไร ซึง่ ดีกว่า การประเมินตามระบบธรรมดา ถ้าเด็กมีวิวัฒนาการที่ดี ก็จะเสนอให้ เด็กไปอยู่ข้างนอก และเตรียมความพร้อม ก่อนปล่อย ตลอดจนติดตามผลให้ค�ำปรึกษา และพูดคุยกับครอบครัวเพราะปัญหาส่วนใหญ่ เกิ ด จากสภาพครอบครั ว ของเด็ ก เพื่ อ หา ทางออกว่าเด็กคนนีจ้ ะเป็นอย่างไรในอนาคต อธิบดีกรมพินิจฯ กล่าวว่า จากการ ด�ำเนินการใน 2 ปีทผี่ า่ นมาพบว่า ระบบดังกล่าว สามารถแก้ไขปัญหาการกระท�ำผิดซ�ำ้ ของเด็ก และเยาวชนได้อย่างมีประสิทธิภาพ กล่าวคือ ในช่วงหนึ่งปีแรก มีเด็กที่กระท�ำความผิดซ�้ำ เพียงแค่คนเดียว และในปีที่ 2 มีกระท�ำผิดซ�ำ ้ เพียง 2 คนเท่านั้น จึงได้มีการขยายผลระบบ การดู แ ลแบบไร้ ร อยต่ อ และมี ก ารเพิ่ ม บุ ค ลากรเพื่ อ ท�ำหน้ า ที่ IRC ในศู น ย์ ฝ ึ ก ฯ ทั่วประเทศ

การส่งเสริมอาชีพให้แก่เด็ก และเยาวชนผ่าน DJOP Center

นอกจากนี้ ไ ด้ ใ ห้ ค วามส�ำคั ญ กั บ การศึ ก ษาสายสามั ญ และสายวิ ช าชี พ ส�ำหรับการจัดการศึกษาสายสามัญให้แก่เด็ก และเยาวชนได้ ใ ช้ ห ลั ก สู ต รการศึ ก ษา นอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย (กศน.) ซึง่ ได้ศกึ ษาความเป็นไปได้และแนวทางในการ เทียบโอนกิจกรรมต่าง ๆ ทีส่ ถานพินจิ ฯ หรือ ศูนย์ฝกึ ฯ จัดให้เด็กและเยาวชน เช่น กิจกรรม วิชาลูกเสือ กิจกรรมบ�ำบัดยาเสพติดฯลฯ เข้ า ในหลั ก สู ต ร กศน. และหลั ก สู ต ร ประกาศนียบัตรวิชาชีพ (ปวช.) เพือ่ เป็นการ สร้างมูลค่าเพิม่ และก่อให้เกิดประโยชน์ทางการ ศึกษาแก่เด็กและเยาวชนทีเ่ ข้าร่วมกิจกรรม ด้ า นการฝึ ก วิ ช าชี พ ได้ ก�ำหนดให้ มี การฝึกวิชาชีพใหม่ๆ ที่เป็นที่ต้องการของ ตลาดแรงงาน หรือเป็นอาชีพทีเ่ ด็กและเยาวชน สามารถเป็นเจ้าของกิจการได้ เช่น บาริสต้า (นักชงกาแฟ) นักออกแบบคอมพิวเตอร์กราฟิก ท�ำอาหารและเบเกอรี่ หรือแม้แต่อาชีพทีเ่ ป็น งานบริการ เช่น สปา ช่างตัดผม นักแสดง เป็นต้น อีกสิง่ หนึง่ ทีก่ รมพินจิ ฯ จะต้องต่อยอด การพัฒนาอาชีพ คือ การท�ำให้เด็กมีทักษะ ด้านอุตสาหการการบริหารจัดการธุรกิจ อีกส่วนหนึ่งที่ก�ำลังเริ่มด�ำเนินการ คือ การน�ำแนวความคิดในเชิงสากลมาปรับใช้ ในการปรั บ รู ป แบบหรื อ โครงสร้ า งทาง กายภาพของสถานพิ นิ จ ฯ และศู น ย์ ฝ ึ ก ฯ เพือ่ ให้เด็กไม่ได้รบั อิทธิพลหรือถูกวัฒนธรรมกลุม่ ชั ก จู ง ให้ ก ระท�ำความผิ ด ในระยะต่ อ ไป กรมพิ นิ จ ฯ อาจจ�ำแนกเด็ ก และเยาวชน ออกเป็นกลุ่ม ตามระบบ IRC ซึ่ ง เด็ ก อาจ แยกห้องนอนกัน แต่เข้าสูก่ ระบวนการบ�ำบัด ร่วมกัน ซึ่งขณะนี้อยู่ในขั้นตอนการวางแผน และด�ำเนินการ

ศาสตราจารย์ พิ เ ศษวิ ศิ ษ ฏ์ เล่ า ถึ ง การส่ ง เสริ ม อาชี พ ให้ แ ก่ เ ด็ ก และเยาวชน ผ่าน DJOP Center หรือ ศูนย์จ�ำหน่ายผลิตภัณฑ์ ฝีมือเด็กและเยาวชน ว่า เป็นแนวความคิด ในการส่งเสริมอาชีพให้เด็กและเยาวชนสามารถ ประกอบอาชีพหรือสร้างรายได้ในช่องทางและ รูปแบบที่สอดคล้องกับความต้องการของ ตลาดแรงงาน และแนวโน้มทิศทางการเติบโต ทางธุรกิจในสังคมยุคปัจจุบนั โดยน�ำทักษะ ความรู้ ประสบการณ์ ที่ได้รับจากการเรียนการสอนและฝึกวิชาชีพ ในสถานพินิจฯ และศูนย์ฝึกฯ เป็นต้นทุน โดย DJOP Center จะเป็นศูนย์จ�ำหน่าย ผลิตภัณฑ์และบริการภายใต้แบรนด์ DJOP ซึ่งเป็นฝีมือของเด็กและเยาวชนในระหว่าง ที่ถูกควบคุมในสถานพินิจฯ หรือศูนย์ฝึกฯ รวมถึงเด็กและเยาวชนทีไ่ ด้รบั การปล่อยตัวแล้ว ก็ยงั สามารถส่งผลิตภัณฑ์มาจ�ำหน่ายทีศ่ นู ย์ฯ ได้อกี ด้วย

“นีค่ อื สิง่ หนึง่ ทีเ่ ราจะท�ำให้ยงั่ ยืน แม้วา่ เด็ ก จะอยู ่ ข ้ า งนอก ก็ ยั ง มี ก ลไกส่ ง เสริ ม การตลาดและสามารถซื้อสินค้าจากเด็กมา เพือ่ น�ำไปขายต่อได้ อีกทัง้ ยังท�ำให้เราสามารถ ติดตามเขาได้ง่ายขึ้นอีกด้วย โดยคาดหวังว่า การจั ด ตั้ ง DJOP Center จะส่ ง เสริ ม ความภาคภูมิใจ และสร้างคุณค่าให้กับเด็ก และเยาวชนของกรมพิ นิ จ ฯ จากการน� ำ ความรู ้ ใ นการฝึ ก วิ ช าชี พ และสนั บ สนุ น การเป็นเจ้าของกิจการเพือ่ ตอบโจทก์ในเรือ่ ง ข้ อ จ� ำ กั ด ของการหางานท� ำ และท้ า ยสุ ด จะเป็นนวัตกรรมทีช่ ว่ ยลดสถิตกิ ารกระท�ำผิดซ�ำ้ ของเด็กและเยาวชนได้อีกทางหนึ่ง” นอกจากนี้ DJOP Center ยั ง เป็ น ตัวเชื่อมส�ำหรับภาคอุตสาหกรรมโดยการ กระจายสินค้าไปยังช่องทางการจ�ำหน่ายอื่น เช่ น ห้ า งสรรพสิ น ค้ า ร้ า นสะดวกซื้ อ ร้านจ�ำหน่ายสินค้าชุมชน เป็นต้น พร้อมทัง้ ได้ วารสารยุติธรรม กระทรวงยุติธรรม | 39

พั ฒ นาเว็ บ ไซต์ จ�ำหน่ า ยสิ น ค้ า เพื่ อ ขยาย ช่องทางการจ�ำหน่ายในรูปแบบ E -commerce ซึ่งกรมพินิจฯ ได้เตรียมความพร้อมโดยการ ลงนามในบันทึกข้อตกลงความร่วมมือ (MOU) กับสถาบันอนุญาโตตุลาการ เพื่อน�ำระบบ การระงับข้อพิพาททางด้านธุรกรรมพาณิชย์ อิเล็กทรอนิกส์ (Online Dispute Resolution : ODR) หรือ “Talk DD” ซึ่งให้บริการโดย สถาบันอนุญาโตตุลาการ มาใช้กับเว็บไซต์ จ�ำหน่ า ยผลิ ต ภั ณ ฑ์ ฝ ี มื อ เด็ ก และเยาวชน (DJOP Shop) ด้วย เพื่อสร้างความเชื่อมั่น ให้ แ ก่ ผู ้ ซื้ อ สิ น ค้ าของกรมพินิจฯ ผ่านทาง ออนไลน์ โดยคาดว่ า จะเปิ ด ตั ว ในช่ ว ง เดือนสิงหาคม-กันยายน 2559 นอกจากนี้ ไ ด้ เ ปิ ด โอกาสให้เด็ก และ เยาวชนของกรมพิ นิ จ ฯ ได้ ใ ช้ ค วามรู ้ ความสามารถจากการฝึกอบรมมาใช้ให้เกิด ประโยชน์ ตลอดจนพั ฒ นาคุ ณ ภาพ และ มาตรฐานด้านการฝึกวิชาชีพส�ำหรับเด็กและ เยาวชนให้มปี ระสิทธิภาพ โดยจัดการแข่งขัน ทั ก ษะวิ ช าชี พ เด็ ก และเยาวชนฯ (DJOP Vocational Skill Competition) ครั้งที่ 1 ประจ�ำปี 2559 ขึน้ เมือ่ ระหว่างวันที่ 14 – 15 กรกฎาคม 2559 โดยเปิดให้มีการแข่งขัน ด้านช่างไฟฟ้า ช่างปูกระเบือ้ ง ช่างไม้กอ่ สร้าง ช่างเชื่อมโลหะ การท�ำอาหาร การออกแบบ ด้ ว ยโปรแกรมคอมพิ ว เตอร์ ซึ่ ง เป็ น เวที ที่ เปิ ด โอกาสให้ ภ าคอุ ต สาหกรรมได้ ม าดู ความสามารถของเด็ ก และเยาวชนของ กรมพินจิ ฯ “หากภาคอุตสาหกรรมรูส้ กึ ว่าเด็ก กลุ ่ ม นี้ ส ามารถน� ำ ไปพั ฒ นาต่ อ ยอดได้ กรมพิ นิ จ ฯ จะสร้ า งกลไกที่ จ ะลดปั ญ หา ของภาคอุตสาหกรรม เช่น ให้การรับรองว่าเด็ก เหล่านี้เป็นบุคคลที่ได้รับการปรับปรุงตัวแล้ว รวมทั้ ง กรมพิ นิ จ ฯ ยิ น ยอมรั บ ความเสี่ ย ง ในการค�ำ้ ประกันให้กบั ภาคอุตสาหกรรมทีร่ บั เด็กและเยาวชนของกรมพินิจฯ เข้าท�ำงาน ในวงเงินไม่เกิน 30,000 บาท เป็นระยะเวลา 1 ปี หากเด็กท�ำความเสียหายในระยะเวลานี้ เราจะรับผิดชอบ เพื่ อ สร้ า งความมั่ น ให้ แ ก่ ภาคอุ ต สาหกรรม และสร้ า งโอกาสให้ กั บ เด็ ก และเยาวชนในการสร้ า งอาชี พ ” อธิบดีกรมพินิจฯ กล่าว 40 | Justice Magazine Ministry of Justice

การส่งเสริมทักษะด้านกีฬา และสร้างแรงบันดาลใจด้วย Idol เมื่ อ ถามถึ ง การส่ ง เสริ ม และพั ฒ นา ทั ก ษะการกี ฬ าให้ แ ก่ เ ด็ ก และเยาวชน ศาสตราจารย์ พิ เ ศษวิ ศิ ษ ฏ์ กล่ า วว่ า ในปี 2559 ได้เลือกกีฬา 3 ประเภทมาน�ำร่อง ในการด�ำเนินกิจกรรมส่งเสริมกีฬาเยาวชนไทย เสริมสร้างแรงบันดาลใจด้วย Idol ได้แก่ ฟุตบอล ฟุตซอล และเทเบิลเทนนิส โดยเชิญบุคคลต้นแบบ (Idol) นักกีฬา ในท้องถิ่น นักกีฬาและผู้ฝึกสอนในสโมสร อาชี พ ในระดั บ จั ง หวั ด และระดั บ ประเทศ เพือ่ สร้างแรงบันดาลใจให้แก่เด็กและเยาวชน ในการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมพัฒนาตนเอง และเข้ า มามี ส ่ ว นร่ ว มในการส่ ง เสริ ม และ พัฒนาทักษะด้านกีฬาอย่างถูกต้องและเหมาะสม ให้แก่เด็กและเยาวชนในสถานพินิจฯ และ ศูนย์ฝึกฯ ตลอดจนเปิดโอกาสให้แก่เด็กและ เยาวชนที่ มี ทั ก ษะพิ เ ศษด้ า นกี ฬ าได้ เ ข้ า สู ่ การเป็ น นั ก กี ฬ าอาชี พ ในอนาคต โดยใน ส่ ว นกลางได้ ป ระสานความร่ ว มมื อ และ ได้รบั การช่วยเหลือเป็นอย่างดีจากคณะกรรมการ บริหารกีฬาต�ำรวจประเภทฟุตบอล ส�ำนักงาน ต�ำรวจแห่ ง ชาติ สมาคมกี ฬ าฟุ ต บอล แห่งประเทศไทยในพระบรมราชูปถัมภ์ และ สโมสรเอสซีจี เมืองทอง ยูไนเต็ด ในการให้ ความอนุเคราะห์นักกีฬาฟุตบอลทีมชาติไทย อาทิ เมสซี่เจ และ ตั้ม ธนบูรณ์ฯ มาเป็น บุคคลต้นแบบ (Idol) ร่วมเป็นผู้ฝึกสอน และ ให้ค�ำแนะน�ำเทคนิคการเล่นฟุตบอลอย่าง มืออาชีพ ในส่วนของกีฬาเทเบิลเทนนิสได้รับ ความร่ ว มมื อ เป็ น อย่ า งดี จ ากส�ำนั ก งาน โครงการส่ ว นพระองค์ พ ระเจ้ า หลานเธอ พระองค์เจ้าพัชรกิติยาภา ศาลเยาวชนและ ครอบครัว บริษัทในกลุ่มเซ็นทรัลมาร์เก็ตติ้ง และสมาคมกีฬาเทเบิลเทนนิสแห่งประเทศไทย ที่ ใ ห้ ค วามอนุ เ คราะห์ ส นั บ สนุ น ในการ จัดกิจกรรมและให้โอกาสแก่เด็กและเยาวชน ทั้งนี้ กรมพินิจฯ จะจัดให้มีการแข่งขัน กีฬาทั้ง 3 ประเภทในรอบคัดเลือกระดับเขต และระดับภูมิภาค เพื่อมาชิงแชมป์ในระดับ ประเทศต่อไป

นอกจากนีจ้ ะขยายโครงการกีฬาฯ โดย ประสานความร่วมมือกับสมาคมแบดมินตันแห่ง ประเทศไทยในพระบรมราชูปถัมภ์ โดยอาจจะ เชิญน้องเมย์ รัชนก อินทนนท์ มาเป็น Idol ให้ กั บ เยาวชนของกรมพิ นิ จ ฯ รวมทั้ ง สมาคมวอลเลย์บอล ซึ่งขณะนี้อยู่ระหว่าง การประสานงาน ทั้งนี้ กรณีที่มีการจัดการแข่งขันกีฬา กรมพินิจฯ ได้จัดให้มีการถ่ายทอดสดไปยัง ศูนย์ฝึกต่างๆ เพื่อให้เด็กและเยาวชนทุกคน ได้มีโอกาสดูการแข่งขัน เพื่อเป็นการเปิด โลกทัศน์ และสร้างความผูกพัน เพื่อให้เกิด การท�ำตามแบบอย่าง การแก้ไขปัญหาเด็กแว้น และการทะเลาะ วิวาทของกลุ่มนักเรียน นักศึกษา ศาสตราจารย์พิเศษวิศิษฏ์ กล่าวว่า นอกจากนี้ รัฐมนตรีวา่ การกระทรวงยุตธิ รรม ได้มอบหมายภารกิจให้กรมพินจิ ฯ ด�ำเนินการ เป็นพิเศษ คือ การป้องกันอาชญากรรมที่จะ เกิดขึ้นในเยาวชน ซึ่งด�ำเนินการผ่านกลไก ค�ำสัง่ หัวหน้า คสช.ที่ 22/2558 และ 30/2559 กรมพินจิ ฯ ในฐานะเลขานุการฯ ได้ประสานงาน ร่ ว มกั บ หน่ ว ยงานที่ เ กี่ ย วข้ อ งป้ อ งกั น และแก้ ไ ขปั ญ หาการแข่ ง รถยนต์ แ ละ รถจักรยานยนต์ในทาง รวมทั้งป้องกันและ แก้ไขปัญหาสถานบริการ สถานประกอบการ ร้านจ�ำหน่ายสุราบริเวณใกล้เคียงสถานศึกษา และในส่ ว นของกรมพิ นิ จ ฯ ได้ สั่ ง การให้ สถานพิ นิ จ และคุ ้ ม ครองเด็ ก และเยาวชน ทุ ก จั ง หวั ด ประสานงานกั บ หน่ ว ยงาน ที่ เ กี่ ย วข้ อ งเพื่ อ บู ร ณาการการจั ด ระเบี ย บ สั ง คมภายในพื้ น ที่ จั ง หวั ด ของตน และ สอดส่องสถานบริการ สถานประกอบการและ ร้ า นขายสุ ร าบริ เ วณใกล้ เ คี ย งสถานศึ ก ษา เพื่อจะชี้เป้าว่ามีผู้ประกอบการรายใดฝ่าฝืน ค�ำสั่ง รวมถึงเรื่องของการแข่งรถในทางด้วย

ควรเป็ น วิ ช าชี พ ที่ เ ป็ น ความต้ อ งการของ ตลาดแรงงาน เพื่ อ ให้ ส ามารถต่ อ ยอด เป็นอาชีพและสร้างรายได้ในอนาคต ทิศทางการด�ำเนินงานในอนาคต

การจัดตัง้ DJOP Center จะส่งเสริมความภาคภูมิใจ และสร้างคุณค่า ให้กับเด็กและเยาวชนของกรมพินิจฯ จากการน�ำความรู้ ในการฝึก วิ ช าชี พ และสนั บ สนุ น การเป็ น เจ้ า ของกิ จ การเพื่ อ ตอบโจทก์ ในเรื่องข้อจ�ำกัดของการหางานท�ำ และท้ายที่สุดจะเป็นนวัตกรรม ที่ช่วยลดสถิติการกระท�ำผิดซ�้ำของเด็กและเยาวชนได้อีกทางหนึ่ง การบูรณาการกับทุกภาคส่วน ในการคืนเด็กดีสู่สังคม เช่ น กั น เพื่ อ ให้ เ กิ ด การขั บ เคลื่ อ นด้ า นการ ป้ อ งกั น และแก้ ไ ขปั ญ หาดั ง กล่ า วในพื้ น ที่ อย่างเป็นรูปธรรม ขณะเดียวกัน กรมพินิจฯ ได้ แ ก้ ไ ขปรั บ เปลี่ ย นพฤติ ก รรมกลุ ่ ม เด็ ก และเยาวชนที่ ถู ก แจ้ ง ข้ อ กล่ า วหาในคดี แข่ ง รถยนต์ แ ละรถจั ก รยานยนต์ ใ นทาง โดยจั ด ท�ำโปรแกรมบ�ำบั ด เฉพาะทาง “ค่ า ยพั ฒ นาศั ก ยภาพเชิ ง บวกส�ำหรั บ เด็กแว้น” ซึ่งอยู่ระหว่างการพัฒนาโปรแกรม ให้มคี วามสมบูรณ์มากยิ่งขึ้นและยังขยายผล ไปถึงกรณีการทะเลาะวิวาทของกลุม่ นักเรียน นักศึกษาอีกด้วย นอกจากนี้ รัฐมนตรีว่าการกระทรวง ยุตธิ รรม ได้ให้ความส�ำคัญกับการจัดระเบียบ ภายในกรมพินิจฯ ซึ่งจะต้องมีความมั่นคง ปลอดภัย ไม่มีการหาประโยชน์โดยไม่ชอบ ภายใต้กระบวนการควบคุม ซึ่งปัจจุบันได้ ปรับเปลีย่ นไปมากขึน้ นอกเหนือจากการดูแล ในเชิ ง กายภาพ เรื่ อ งระบบการแต่ ง กาย การตรวจอาวุธ ทั้งนี้ หากด�ำเนินการอย่าง ถูกต้องปัญหาเหล่านี้จะลดลง ส่วนใหญ่แล้ว พบว่า ปัญหาเกิดขึน้ เพราะเจ้าหน้าทีย่ งั ละเลย ดั ง นั้ น รั ฐ มนตรี ว ่ า การกระทรวงยุ ติ ธ รรม จึงก�ำชับให้เจ้าหน้าทีม่ คี วามเคร่งครัดในเรือ่ ง ดังกล่าว

ส�ำหรั บ ความร่ ว มมื อ กั บ หน่ ว ยงาน ที่เกี่ยวข้องในการส่งเสริมและพัฒนาทักษะ ให้ แ ก่ เ ด็ ก และเยาวชนที่ อ ยู ่ ใ นความดู แ ล ของศู น ย์ ฝ ึ ก ฯ และสถานพิ นิ จ ฯ อธิ บ ดี กรมพินิจฯ กล่าวว่า กรมพินิจฯ ไม่สามารถ ขั บ เคลื่ อ นงานเพี ย งล�ำพั ง ได้ เช่ น กรณี การป้องกันอาชญากรรม รวมทั้งการพัฒนา ทักษะให้แก่เด็กและเยาวชนทีอ่ ยูใ่ นความดูแล ของศูนย์ฝึกฯ และสถานพินิจฯ ได้ใช้กลไก ร่ ว มกั บ หน่ ว ยงานที่ เ กี่ ย วข้ อ งหลายแห่ ง อาทิ การพัฒนาทักษะกีฬา ได้รว่ มกับสมาคม กีฬาฟุตบอลฯ และหน่วยงานอื่นที่เกี่ยวข้อง ดังที่กล่าวไปข้างต้น ส�ำหรั บ การพั ฒ นาทั ก ษะวิ ช าการ ได้ประสานงานอย่างใกล้ชิดกับหน่วยงาน ในสั ง กั ด กระทรวงศึ ก ษาธิ ก ารทั้ ง ในระดั บ กระทรวง ระดับกรม และระดับพืน้ ที่ ตลอดจน สถาบั น การศึ ก ษาต่ า ง ๆ เพื่ อ ให้ เ ด็ ก และ เ ย า ว ช น ไ ด ้ รั บ โ อ ก า ส ท า ง ก า ร ศึ ก ษ า เช่นเดียวกับเด็ก นักเรียน นักศึกษาคนอื่น และสามารถน�ำวุ ฒิ ก ารศึ ก ษาไปศึ ก ษาต่ อ ในสถาบันการศึกษาภายนอกหรือใช้ในการ หางานท�ำภายหลังได้รับการปล่อยตัว ส�ำหรับการพัฒนาทักษะฝีมือวิชาชีพ มุง่ เน้นการตอบสนองความต้องการ ความสนใจ พื้นฐานการศึกษา และองค์ประกอบอื่นๆ โดยได้มอบแนวทางการคัดเลือกวิชาชีพว่า

ท้ายนี้ อธิบดีกรมพินจิ ฯ กล่าวถึงทิศทาง การด�ำเนินงานในอนาคตว่า ปัจจุบันปัจจัย แวดล้ อ มทั้ ง ภายในและภายนอกมี บ ริ บ ท ทีเ่ ปลีย่ นแปลงไปทัง้ ในเรือ่ งกฎหมาย ระเบียบ ข้อบังคับทีเ่ กีย่ วข้องกับด�ำเนินงาน หรือแม้แต่ สภาพสังคม ตลอดจนปัญหาเด็กและเยาวชน ที่มีความซับซ้อนมากยิ่งขึ้นท�ำให้กรมพินิจฯ จ�ำเป็นต้องพิจารณาการปรับตัวและยกระดับ มาตรฐานการท�ำงานเพื่อให้เกิดผลสัมฤทธิ์ ในการคืนเด็กดีสู่สังคมโดยไม่หวนกลับมา กระท�ำความผิดซ�้ำ อีกทั้งยังผลักดันให้อยู่ในเวทีองค์กร ด้านกระบวนการยุติธรรมส�ำหรับเด็กและ เยาวชนในระดับสากลเพื่อสร้างความมั่นใจ และการยอมรับ โดยเฉพาะการปฏิบัติตาม มาตรฐาน Bangkok Rules หรือข้อก�ำหนด กรุ ง เทพฯ เพราะได้ ก�ำหนดวิ สั ย ทั ศ น์ ข อง กรมพิ นิ จ ฯ ว่ า เป็ น องค์ ก รที่ จ ะท�ำให้เกิด ความเปลีย่ นแปลงทีด่ แี ก่เด็กและเยาวชนภายใต้ กระบวนการยุ ติ ธ รรม จึ ง ต้ อ งไม่ ม องแค่ มาตรฐานขั้ น ต�่ ำ ที่ มี เ ท่ า นั้ น รวมทั้ ง หารื อ แนวทางการยกระดับมาตรฐานการปฏิบตั ติ อ่ เด็ ก และเยาวชนระหว่ า งประเทศสมาชิ ก อาเซียน และอีกหนึ่งความท้าทายต่อจากนี้ คื อ กรมพิ นิ จ ฯ จะต้ อ งเร่ ง จั ด ท�ำแนวทาง การปฏิบตั แิ ละกระบวนการบ�ำบัดแก้ไขฟืน้ ฟูเด็ก และเยาวชนต่ า งชาติ ที่ เ ข้ า สู ่ ก ระบวนการ ยุติธรรมของประเทศไทยร่วมกับหน่วยงาน ทีเ่ กีย่ วข้อง เพือ่ ให้เป็นไปในแนวทางเดียวกัน โดยจะได้ น�ำเสนอและสร้ า งความร่ ว มมื อ ระหว่ า งประเทศต่ อ ไป รวมทั้ ง การน�ำ เทคโนโลยี เ ข้ า มาใช้ ม ากขึ้ น เพราะหาก สามารถน�ำระบบเทคโนโลยีเข้ามาทดแทน ระบบเดิมได้ จะท�ำให้การปฏิบัติงานเป็นไป อย่างรวดเร็วซึง่ มาตรฐานเหล่านีอ้ ยูใ่ นระหว่าง การวางแผนโดยอิงตามมาตรฐานโลก เชือ่ ว่าแนวทางเหล่านี้ จะช่วยยกระดับ มาตรฐานการบ�ำบัด แก้ไข ฟืน้ ฟูเด็กและเยาวชน ทีก่ า้ วพลาดเข้าสูก่ ระบวนการยุตธิ รรม ได้อย่างมี ประสิทธิภาพ เพือ่ คืนเด็กดีสสู่ งั คมอย่างยัง่ ยืน โดยไม่หวนกลับมากระท�ำความผิดซำ�้ อีก วารสารยุติธรรม กระทรวงยุติธรรม | 41

ทีกองบรรณาธิ ่นี่แจ้งการวัฒนะ มอบรางวัล “ข้าราชการต้นแบบ” เชิดชูคนดี ประจ�ำปี พ.ศ. 2558 พลเอก ไพบูลย์ คุ้มฉายา รัฐมนตรีว่าการกระทรวงยุติธรรม ในฐานะประธานกรรมการศูนย์อ�ำนวยการต่อต้านการทุจริตแห่งชาติ เป็นประธานมอบโล่เกียรติคณ ุ “ข้าราชการต้นแบบคนดีของแผ่นดิน” ประจ�ำปี 2558 เพื่อยกย่องเชิดชูข้าราชการต้นแบบ จ�ำนวน 28 ราย ซึ่งคัดเลือกจากข้าราชการที่ปฏิบัติหน้าที่ด้วยความซื่อสัตย์สุจริต และอุ ทิศ ตนเพื่ อ ประโยชน์ ต ่ อ สั ง คมและประเทศชาติ ตลอดจน เป็นแบบอย่างให้สงั คมไทยเกิดความตระหนักและสร้างแนวร่วมในการ ต่อต้านการทุจริตประพฤติมชิ อบในภาครัฐ ณ ห้องออดิทอเรียม โรงแรม เซ็นทราศูนย์ราชการ และคอนเวนชันเซ็นเตอร์ ถนนแจ้งวัฒนะ กรุงเทพมหานคร

พัฒนาศักยภาพบุคลากรตามแผนสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ นายธวัชชัย ไทยเขียว รองปลัดกระทรวงยุติธรรม เป็นประธาน ในพิธีเปิดการประชุมเชิงปฏิบัติการ “การพัฒนางานแผนสิทธิมนุษยชน ของกระทรวงยุตธิ รรม” เพือ่ สร้างความร่วมมือระหว่างหน่วยงานในสังกัด กระทรวงยุติธรรมในการด�ำเนินงานตามแผนสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ พร้อมร่วมเสวนาในหัวข้อ “ทิศทางและเป้าหมายการท�ำงาน เพื่อมุ่งสู่ กระทรวงต้นแบบการพัฒนางานสิทธิมนุษยชนในกระบวนการยุติธรรม” อันจะน�ำไปสูก่ ารพัฒนาศักยภาพของข้าราชการและเจ้าหน้าทีผ่ ปู้ ฏิบตั งิ าน เพื่ อ ป้ อ งกั น จั ด การ และแก้ ไ ขปั ญ หาการละเมิ ด สิ ท ธิ ม นุ ษ ยชน ของประชาชน โดยมีนางสาวปิตกิ าญจน์ สิทธิเดช ผูต้ รวจราชการกระทรวง ยุติธรรม นางกรรณิการ์ แสงทอง อธิบดีกรมคุ้มครองสิทธิและเสรีภาพ นายชาติ ช าย สุ ท ธิ ก มล กรรมการสิ ท ธิ ม นุ ษ ยชนแห่ ง ชาติ ตลอดจน เจ้าหน้าที่ที่เกี่ยวข้อง เข้าร่วมประชุมฯ ณ ห้องรับรองกระทรวงยุติธรรม ชั้น 2 อาคารราชบุรีดิเรกฤทธิ์ ศูนย์ราชการเฉลิมพระเกียรติฯ

แถลงรายงานสถานการณ์สิทธิมนุษยชนของประเทศไทยภายใต้กลไก UPR นายชาญเชาวน์ ไชยานุกิจ ปลัดกระทรวงยุติธรรม แถลงข่าวเรื่อง “รายงานสถานการณ์ สิทธิมนุษยชนของประเทศไทยภายใต้กลไก Universal Periodic Review (UPR)” โดยเป็นกลไก ภายใต้คณะมนตรีสิทธิมนุษยชนแห่งสหประชาชาติ (Human Rights Council : HRC) ที่เน้น กระบวนการหารือเชิงสร้างสรรค์ รวมถึงเปิดโอกาสให้แต่ละประเทศสามารถให้ข้อเสนอแนะ แก่ ป ระเทศเพื่ อ นสมาชิ ก สหประชาชาติ เพื่ อ พั ฒ นาสถานการณ์ สิ ท ธิ ม นุ ษ ยชนในประเทศ ได้ในลักษณะของเพื่อนแนะน�ำเพื่อน (Peer Review) และเป็นกระบวนการที่ใช้บังคับกับประเทศ สมาชิกสหประชาชาติทั้ง 193 ประเทศในรูปแบบเดียวกัน ณ ห้องรับรองกระทรวงยุติธรรม ชั้น 2 อาคารราชบุรีดิเรกฤทธิ์ ศูนย์ราชการเฉลิมพระเกียรติฯ กรุงเทพฯ

42 | Justice Magazine Ministry of Justice

ลงนาม MOU 7 ฝ่ายแก้ปัญหายาเสพติดสามเหลี่ยมทองค�ำ พลเอก ไพบูลย์ คุ้มฉายา รัฐมนตรีว่าการกระทรวงยุติธรรม เป็นประธานในพิธีเปิด “การประชุมระดับเจ้าหน้าที่อาวุโส ภายใต้กรอบบันทึกความเข้าใจ (MOU) 7 ฝ่าย ว่าด้วยการ ควบคุมยาเสพติดในอนุภมู ภิ าค” ประกอบด้วย สาธารณรัฐประชาชนจีน สาธารณรัฐประชาธิปไตย ประชาชนลาว ประเทศไทย สาธารณรัฐสังคมนิยมเวียดนาม สาธารณรัฐประชาชนกัมพูชา และส�ำนักงานยาเสพติดและอาชญากรรมแห่งสหประชาชาติ (UNODC) เพื่อแสดงออกถึง ความร่วมมือและปณิธานอันแรงกล้าของประเทศภาคีสมาชิกในบันทึกความเข้าใจ 7 ฝ่าย ทีต่ อ้ งการขจัดภัยคุกคามจากยาเสพติดให้หมดไปจากอนุภมู ภิ าค ณ โรงแรมดุสติ ธานี กระบี่ บีช รีสอร์ท จังหวัดกระบี่

ต้อนรับเอกอัครราชทูตเครือรัฐออสเตรเลีย ประจ�ำประเทศไทย พลเอก ไพบูลย์ คุ้มฉายา รัฐมนตรีว่าการกระทรวงยุติธรรม ให้การต้อนรับ นายพอล โรบิลลียาร์ด เอกอัครราชทูตเครือรัฐออสเตรเลียประจ�ำ ประเทศไทย พร้อมคณะ ในโอกาสเข้าเยี่ยมคารวะพร้อมหารือข้อราชการร่วมกัน เพื่อเตรียมการส�ำหรับการลงนามในบันทึกความเข้าใจว่าด้วย ความร่วมมือในการต่อต้านอาชญากรรมข้ามชาติและการพัฒนาความร่วมมือระหว่างส�ำนักงาน ป.ป.ส. แห่งราชอาณาจักรไทย และส�ำนักงานต�ำรวจ สหพันธ์ออสเตรเลีย ณ ห้องรับรองกระทรวงยุติธรรม ชั้น 2 อาคารราชบุรีดิเรกฤทธิ์ ศูนย์ราชการเฉลิมพระเกียรติฯ

จับมือ 5 หน่วยงาน จัดตั้งหน่วยเฉพาะกิจปราบปรามยาเสพติดและต่อต้าน อาชญากรรมข้ามชาติ พลเอก ไพบูลย์ คุม้ ฉายา รัฐมนตรีวา่ การกระทรวงยุตธิ รรมและ H.E. Paul Robilliard เอกอัครราชทูตเครือรัฐออสเตรเลียประจ�ำประเทศไทย ร่วมกันเป็น ประธานและสักขีพยานในพิธีลงนามบันทึกความเข้าใจว่าด้วยความร่วมมือ ในการต่อต้านอาชญากรรมข้ามชาติและการพัฒนาความร่วมมือระหว่าง ส�ำนั ก งาน ป.ป.ส. แห่ ง ราชอาณาจั ก รไทยและส�ำนั ก งานต�ำรวจสหพั น ธ์ ออสเตรเลีย เพื่อเสริมสร้างความร่วมมือในด้านการปราบปรามยาเสพติด และสารตัง้ ต้น และการแลกเปลีย่ นข้อมูลข่าวสารด้านการต่อต้านอาชญากรรม ข้ามชาติ ณ ห้องประชุมชิดชัย วรรณสถิตย์ ชั้น 3 อาคาร 2 ส�ำนักงาน ป.ป.ส.

วารสารยุติธรรม กระทรวงยุติธรรม | 43

ก�อิสรานุำแพงมิ อาจกั้น ช หนุนตะคุ นักประชาสัมพันธ์ กรมพินิจและคุ้มครองเด็กและเยาวชน

สร้าง “คนดี คนเก่ง และมีความสุข” ฝึกวิชาชีพเด็กและเยาวชนฉบับกรมพินิจฯ

“พัฒนาการบ�ำบัด แก้ไข ฟืน้ ฟูให้เด็ก และเยาวชนกลับคืนสู่สังคม” คือ 1 ใน 4 นโยบายและยุทธศาสตร์ของกรมพินิจและ คุ้มครองเด็กและเยาวชนในการบ�ำบัด แก้ไข ฟื ้ น ฟู เด็ ก และเยาวชน การจั ด การศึ ก ษา สามัญและการฝึกอาชีพ ซึ่งเป็นการจัดการ 44 | Justice Magazine Ministry of Justice

ศึกษาพิเศษ เพื่อมิให้เด็กขาดโอกาสทางการ ศึกษา เมื่อออกไปจากศูนย์ฝึกและอบรมเด็ก และเยาวชน หรือสถานพินจิ และคุม้ ครองเด็ก และเยาวชน สามารถศึกษาต่อหรือมีวิชาชีพ ติดตัวได้ โดยปัจจุบันใช้หลักสูตรของส�ำนัก บริหารการศึกษานอกโรงเรียนและมีหลักสูตร ของสถาบันพัฒนาฝีมือแรงงาน

ส�ำ ห รั บ ก า ร ฝ ึ ก อ บ ร ม วิ ช า ชี พ ของกรมพินิจและคุ้มครองเด็กและเยาวชน เป็ น การฝึ ก วิ ช าชี พ ตามแผนการบ�ำบั ด ของระบบจ�ำแนกเด็กและเยาวชน มุ่งเน้น การตอบสนองความต้ อ งการ ความถนั ด และความสนใจของเด็กและเยาวชนในด้าน วิชาชีพสาขาต่างๆ ในการอบรมวิชาชีพให้เด็กและเยาวชน นอกจากจะสอนกระบวนการเรียนรู้ที่ท�ำให้ เด็ ก มี ทั ก ษะ ความรู ้ ความสามารถแล้ ว สิ่ ง ส�ำคั ญ คื อ ต้ อ งสอดแทรกคุ ณ ธรรม แ ล ะ จ ริ ย ธ ร ร ม โ ด ย พิ จ า ร ณ า ถึ ง ความสอดคล้องระหว่างระยะเวลาการเรียน กั บ ระยะเวลาที่ เ ด็ ก และเยาวชนฝึ ก อบรม

ต ล อ ด จนพื้ น ฐานทางการศึ ก ษาและ องค์ ป ระกอบอื่ น ๆ เช่ น ภาวะสุ ข ภาพ สุขภาพจิต และอื่นๆ เป็นต้น ตัวอย่างหนึง่ ทีแ่ สดงให้เห็นความมุง่ มัน่ ตั้ ง ใจการฝึ ก อบรมวิ ช าชี พ ให้ แ ก่ เ ด็ ก และ เยาวชนในความดูแลปรากฏอยู่บนป้ายชื่อ “กรมพินิจและคุ้มครองเด็กและเยาวชน” สี ท องสวยงามติ ด ตั้ ง อยู ่ ณ บริ เ วณชั้ น 5 ศูนย์ราชการเฉลิมพระเกียรติฯ อาคารราชบุรี ดิเรกฤทธิ์ ถนนแจ้งวัฒนะ แขวงทุ่งสองห้อง กรุงเทพฯ ตั้งแต่วันที่ 10 มีนาคม 2559

วารสารยุติธรรม กระทรวงยุติธรรม | 45

น้ อ งเอ ยั ง บอกด้ ว ยว่ า หลั ง จากที่ ไ ด้ เ ห็ น ผลงานที่ ตั ว เอง มี ส ่ ว นร่ ว มได้ รั บ การยอมรั บ รู ้ สึ ก ดี ใ จมากๆ ที่ ไ ด้ เ ป็ น ส่ ว นหนึ่ ง ของโครงการนี้ ถื อ เป็ น แรงผลั ก ดั น ในการท�ำกิ จ กรรมต่ อ ไป รู้สึกมีความภาคภูมิใจเป็นอย่างมากในความพยายามของตนเอง ผลงานดังกล่าวสถานพินจิ และคุม้ ครองเด็กและเยาวชนจังหวัด และอยากจะให้ทุกคนได้มีโอกาสได้รับความภาคภูมิใจเช่นเดียวกัน นครพนม ได้จัดโครงการฝึกทักษะอาชีพการฉลุตัวอักษรและการท�ำ จึงอยากจะบอกคนอื่นๆว่า ป้ า ยข้ อ ความ เพื่ อ ให้ เ ด็ ก และเยาวชนเกิ ด ความคิ ด สร้ า งสรรค์ “การตั้งใจท�ำอะไรให้ประสบผลส�ำเร็จนั้น ไม่ยากอย่างที่คิด เกิดทักษะในการใช้เครื่องมืองานช่าง อีกทั้งยังเพิ่มทักษะความรู้ ขอแค่มคี วามตัง้ ใจและความอดทน ไม่ยอ่ ท้อง่ายๆ และไม่วา่ คุณจะท�ำ อะไรจะมีคนเห็นอยู่เสมอ อย่าท้อในการท�ำสิ่งดีๆ สุดท้ายอยาก พื้นฐานในการประกอบอาชีพการแกะสลักท�ำป้ายข้อความ

นายพรฤทธิ์ ฐานวงศ์ นั ก วิ ช าการอบรมและฝึ ก วิ ช าชี พ ขอบคุ ณ ครู ที่ ค อยอบรมสั่ ง สอน และให้ ค�ำปรึ ก ษามาโดยตลอด” ช�ำนาญการ ครู ผู ้ ฝ ึ ก สอน กล่ า วว่ า เพื่ อ สนั บ สนุ น และส่ ง เสริ ม น้องเอ กล่าว ให้เด็กและเยาวชนได้มีพื้นฐานในการประกอบอาชีพ สถานพินิจ และคุ ้ ม ครองเด็ ก และเยาวชนจั ง หวั ด นครพนม ได้ จั ด โครงการ “ฝึ ก ทั ก ษะอาชี พ การฉลุ ตั ว อั ก ษรและการท�ำป้ า ยข้ อ ความ” ขึ้ น เนื่องจากใช้ระยะเวลาในการฝึกสั้น ใช้เครื่องมือน้อย อีกทั้งยังช่วยให้ เด็กและเยาวชนเกิดความคิดริเริ่มสร้างสรรค์ที่จะพัฒนางานของ ตนเอง โดยจัดให้กับกลุ่มเยาวชนที่มีความสนใจในตารางกิจกรรม บ�ำบัดแก้ไขฟืน้ ฟูและในชัว่ โมงการฝึกวิชาชีพ ได้ท�ำป้ายชือ่ “กรมพินจิ และคุ้มครองเด็กและเยาวชน” และได้น�ำมาติดตั้งให้ที่กรมพินิจ และคุ้มครองเด็กและเยาวชน ซึ่งเด็กและเยาวชนรู้สึกภาคภูมิใจมาก ที่ได้เป็นส่วนหนึ่งในการท�ำป้ายชื่อดังกล่าว น้องเอ (นามสมมติ) อายุ 17 ปี กล่าวว่า ตอนแรกที่เข้าร่วม จากผลงานและความภาคภูมิใจของเด็กและเยาวชน โครงการดังกล่าวมีเพื่อนๆ ชวน และอยากจะช่วยงานเจ้าหน้าที่ ในครั้งนี้ เป็นแรงผลักดันให้ชาวกรมพินิจฯ มุ่งมั่นที่จะ และใช้เวลาว่างให้เกิดประโยชน์ รูส้ กึ ว่าอยากมีสว่ นร่วมช่วยงานเท่าที่ พัฒนาการบ�ำบัด แก้ไข ฟืน้ ฟู เด็กและเยาวชน โดยมุง่ เน้น สามารถจะท�ำได้ เลยตัดสินใจที่จะท�ำงานนี้ ให้เด็กและเยาวชนพัฒนาตนเอง ให้เป็นคนดี คนเก่ง เมือ่ ได้ท�ำงานร่วมกับครู และเพือ่ นๆ รูส้ กึ สนุกและมีความสุขมากๆ รูส้ กึ ว่าชีวติ มีคณ ุ ค่าได้ท�ำอะไรเพือ่ คนอืน่ บ้าง และท�ำให้เราได้เข้าสังคม และมีความสุข ดังค�ำขวัญที่ว่า “พิ นิ จ ด้ ว ยรั ก พบปะเพื่อนฝูง ซึ่งสามารถคลายเครียดได้ดีทีเดียว พิทักษ์ด้วยใจ” 46 | Justice Magazine Ministry of Justice

คน เงิน แผน นายมนินธ์ สุทธิวัฒนานิติ นักวิเคราะห์นโยบายและแผนช�ำนาญการ ส�ำนักนโยบายและยุทธศาสตร์ ส�ำนักงานปลัดกระทรวงยุติธรรม

แผนการปฏิรูปประเทศด้านกฎหมาย และกระบวนการยุติธรรม

การขับเคลื่อนการปฏิรูปประเทศของรัฐบาลในปัจจุบัน มีกลไก ส�ำคัญประการหนึ่ง คือ คณะกรรมการขับเคลื่อนและปฏิรูปการบริหาร ราชการแผ่ น ดิ น ที่ แ ต่ ง ตั้ ง ขึ้ น ตามมติ ค ณะรั ฐ มนตรี เมื่ อ วั น ที่ 17 พฤศจิกายน 2558 ซึง่ มีอยูท่ งั้ สิน้ 6 คณะ ได้แก่ คณะกรรมการขับเคลือ่ น และปฏิ รู ป ด้ า นการพั ฒ นาทรั พ ยากรมนุ ษ ย์ แ ละระบบการศึ ก ษา คณะกรรมการขับเคลื่อนและปฏิรูปด้านเศรษฐกิจ การเงิน การคลัง การลงทุนภาครัฐ และโครงสร้างพืน้ ฐาน คณะกรรมการขับเคลือ่ นและปฏิรปู วารสารยุติธรรม กระทรวงยุติธรรม | 47

แผนการปฏิรปู ด้านกระบวนการ ยุติธรรมที่จัดท�ำขึ้นนั้น ประกอบ ด้ ว ยข้ อ เสนอใน 3 ด้ า นหลั ก ได้แก่ การปฏิรูปกิจการต�ำรวจ ก า ร ป ฏิ รู ป ก า ร ด� ำ เ นิ น ง า น ในองค์กรกระบวนการยุติธรรม แ ล ะ ก า ร ป ฏิ รู ป ก า ร เ พิ่ ม ป ร ะ สิ ท ธิ ภ า พ ก า ร อ� ำ น ว ย ความยุติธรรมเพื่อประชาชน

ระบบราชการ กฎหมาย กระบวนการยุตธิ รรม และสร้ า งความปรองดองสมานฉั น ท์ คณะกรรมการขั บ เคลื่ อ นและปฏิ รู ป ด้านสาธารณสุข คณะกรรมการขับเคลื่อน และปฏิรปู ด้านความมัน่ คง ลดความเหลือ่ มลำ �้ การเกษตร ทรั พ ยากรธรรมชาติ แ ละ สิง่ แวดล้อม และเรือ่ งทีเ่ ป็นวาระเร่งด่วนและ การแก้ไขปัญหาการด�ำเนินการตามพันธกรณี ระหว่างประเทศ และคณะกรรมการขับเคลือ่ น และปฏิ รู ป ด้ า นการท่ อ งเที่ ย ว วั ฒ นธรรม และการกีฬา โดยคณะกรรมการขับเคลื่อน ในแต่ละคณะ จะมีนายกรัฐมนตรีเป็นประธาน และมีรองนายกรัฐมนตรีเป็นรองประธาน รับผิดชอบการขับเคลือ่ นการปฏิรปู ในแต่ละด้าน ให้สอดคล้องกับยุทธศาสตร์ชาติ และแผนการ

48 | Justice Magazine Ministry of Justice

ปฏิรูปในด้านต่างๆ ของสภาขับเคลื่อนการ ปฏิรูปประเทศ คณะกรรมการขั บ เคลื่ อ นคณะที่ เกี่ ย วข้ อ งกั บ กระทรวงยุ ติ ธ รรม ก็ คื อ คณะกรรมการขั บ เคลื่ อ นและปฏิ รู ป ด้ า น ระบบราชการ กฎหมาย กระบวนการยุตธิ รรม และสร้างความปรองดองสมานฉันท์ ซึ่งมี รองนายกรั ฐ มนตรี (นายวิ ษ ณุ เครื อ งาม) เป็ น ผู ้ รั บ ผิ ด ชอบหลั ก ซึ่ ง ได้ มี ก ารประชุ ม กันไปแล้ว 2 ครั้ง และได้มีการจัดท�ำข้อเสนอ การปฏิ รู ป ไว้ 2 ด้ า น คื อ ด้ า นกฎหมาย มี ส�ำนั ก งานคณะกรรมการกฤษฎี ก า เป็ น ผู ้ รั บ ผิ ด ชอบและด้ า นกระบวนการ ยุตธิ รรม มีกระทรวงยุตธิ รรม เป็นผูร้ บั ผิดชอบ

การปฏิ รู ป กิ จ การต�ำรวจนั้ น จะเป็ น การเพิ่ ม ประสิ ท ธิ ภ าพในการ ตอบสนองต่อปัญหาและการให้บริการ ประชาชน โดยจะมี ทั้ ง การปฏิ รู ป ด้านโครงสร้างองค์กร การปฏิรูปด้าน อ�ำนาจหน้าที่ การปฏิรูปด้านบุคลากร และการปฏิรปู ด้านระเบียบและวิธปี ฏิบตั งิ าน และมี ก ารก�ำหนดวาระเร่ ง ด่ ว นไว้ คื อ การปฏิรูปการสืบสวนสอบสวนคดีอาญา ให้เป็นไปตามมาตรฐานสากล และสร้าง ความช�ำนาญเฉพาะด้ า นของพนั ก งาน สืบสวนและพนักงานสอบสวน ซึ่งในการ ประชุมคณะกรรมการพัฒนาการบริหาร งานยุ ติ ธ รรมแห่ ง ชาติ ครั้ ง ที่ 3/2559 เมื่อวันที่ 8 มิถุนายน 2559 รองนายก รั ฐ ม น ต รี ( น า ย วิ ษ ณุ เ ค รื อ ง า ม ) ได้มอบหมายให้กระทรวงยุติธรรมจัดตั้ง อนุ ก รรมการภายใต้ ค ณะกรรมการ พัฒนาการบริหารงานยุติธรรมแห่งชาติ ขึ้นมารับผิดชอบการด�ำเนินการ การปฏิรปู การด�ำเนินงานในองค์กร กระบวนการยุติธรรมยุติธรรม จะแบ่ง ออกเป็ น ๔ ประเด็ น ประกอบด้ ว ย การปฏิรูปองค์กรศาล การปฏิรูปองค์กร อั ย การ การปฏิ รู ป องค์ ก รทนายความ การปฏิ รู ป องค์ ก รอิ ส ระที่ เ กี่ ย วกั บ กระบวนการยุติธรรม ได้แก่ ส�ำนักงาน คณะกรรมการป้องกันและปราบปราม การทุจริตแห่งชาติ ส�ำนักงานการตรวจเงิน แผ่ น ดิ น ส�ำนั ก งานคณะกรรมการการ เลื อ กตั้ ง และส�ำนั ก งานผู ้ ต รวจการ แผ่นดิน ซึ่งจะต้องมีการน�ำไปเสนอต่อ คณะกรรมการพั ฒ นาการบริ ห าร งานยุตธิ รรมแห่งชาติ เพือ่ ก�ำหนดแนวทาง การด�ำเนินการร่วมกันต่อไป

ก า ร ป ฏิ รู ป ก า ร เ พิ่ ม ป ร ะ สิ ท ธิ ภ า พ การอ�ำนวยความยุติธรรมเพื่อประชาชน จะมีทั้ง การบังคับใช้กฎหมายการด�ำเนินงานตามภารกิจ กระบวนการจั ด ท�ำกฎหมาย การบู ร ณาการ งานภาครั ฐ กระบวนการยุ ติ ธ รรมทางเลื อ ก การอ�ำนวยความยุติธรรมส�ำหรับกลุ่มเปราะบาง กระบวนการยุติธรรมทางแพ่ง และการจัดท�ำ ตั ว ชี้ วั ด เพื่ อ เพิ่ ม ประสิ ท ธิ ภ าพการอ�ำนวย ความยุตธิ รรมเพือ่ ประชาชน ซึง่ การปฏิรปู ในด้านนี้ จะเป็นการด�ำเนินการตามภารกิจของกระทรวง

ยุติธรรมเป็นหลัก ซึ่งก็จะมีการจัดท�ำเป็นแผนปฏิบัติการเพื่อการปฏิรูปประเทศไทยในส่วนของกระทรวง ยุติธรรม เพื่อสนับสนุนการด�ำเนินการตาม Roadmap ในการปฏิรูปประเทศของรัฐบาลต่อไป ในการจัดท�ำแผนปฏิบตั กิ ารเพือ่ การปฏิรปู ประเทศไทยในส่วนของกระทรวงยุตธิ รรมนัน้ จะมุง่ เน้นการด�ำเนิน โครงการภายใต้ยทุ ธศาสตร์กระทรวงยุตธิ รรมทีส่ ง่ ผลต่อประชาชนโดยตรงหรือเป็นความคาดหวังจากประชาชน อาทิ การขับเคลือ่ นงานยุตธิ รรมชุมชน การเสริมสร้างความรูท้ างกฎหมาย การไกล่เกลีย่ ข้อพิพาท การบูรณาการระบบงาน ช่วยเหลือประชาชนที่ถูกละเมิดสิทธิอย่างครบวงจร การพัฒนาระบบการประมูลขายทอดตลาดทางออนไลน์ และการพัฒนาระบบการระงับข้อพิพาททางออนไลน์ ซึง่ ก็จะมีการรวบรวมแผนการด�ำเนินโครงการต่างๆ ในลักษณะ เดียวกันนี้ มาจัดท�ำแผนปฏิบัติการในห้วงเวลาการบริหารราชการแผ่นดินตั้งแต่เดือนมิถุนายน 2559 จนถึงช่วงการ เลือกตั้งในปี 2560 และน�ำไปเสนอต่อคณะรัฐมนตรีต่อไป

วารสารยุติธรรม กระทรวงยุติธรรม | 49

ยุพันตต�ำรวจโท ิธรรมช่ วยประชาชน วิชัย สุวรรณประเสริฐ ผู้เชี่ยวชาญเฉพาะด้านคดีพิเศษ เลขานุการศูนย์ช่วยเหลือลูกหนี้และประชาชนที่ ไม่ ได้รับความเป็นธรรม

การแก้ไขปัญหาหนี้นอกระบบ :

ศึกษากรณีประเทศบังกลาเทศ

Grameen Bank โดยผมได้สรุปเนื้อหาจากรายงานการศึกษา วิจัยนโยบายการยุติธรรมเพื่อแก้ไขปัญหา หนี้ น อกระบบ ซึ่ ง ศู น ย์ ช ่ ว ยหลื อ ลู ก หนี้ ฯ ได้ ร ่ ว มกั บ คณะรั ฐ ศาสตร์ จุ ฬ าลงกรณ์ มหาวิทยาลัย ท�ำการศึกษาวิจัย ดังนี้

มาประมาณ 200 ปี โดยได้ รั บ เอกราช ในปี พ.ศ. 2490 ซึง่ ชาวมุสลิมได้แยกประเทศ ออกมาจากประเทศอิ น เดี ย เป็ น ประเทศ ปากี ส ถาน เรี ย กว่ า ปากี ส ถานตะวั น ออก มีรัฐบาลปกครองตนเองซึ่งอยู่ในปากีสถาน ตะวันตก ด้วยความไม่พอใจการด�ำเนินงาน ภาพรวมของประเทศบังกลาเทศ ของรัฐบาลและความแตกต่างทางด้านภาษา สาธารณรั ฐ ประชาชนบั ง กลาเทศ วัฒนธรรม และเชือ้ ชาติ ชาวเบงกาลีจงึ ก่อตัง้ (People’s Republic of Bangladesh) พรรค Awami League (AL) ในปี พ.ศ. 2492 ตั้ ง อยู ่ ใ นเอเชี ย ใต้ แ ละอยู ่ ท างด้ า นเหนื อ เพื่อแยกตัวจากประเทศปากีสถาน ใช้ชื่อว่า ของอ่าวเบงกอล มีพรมแดนติดกับประเทศ ส า ธ า ร ณ รั ฐ ป ร ะ ช า ช น บั ง ก ล า เ ท ศ อินเดียและพม่า บังกลาเทศเคยตกอยูภ่ ายใต้ ภายใต้ ค วามช่ ว ยเหลื อ ให้ ไ ด้ รั บ เอกราช การปกครองแบบอาณานิ ค มของอั ง กฤษ จากอินเดียเมื่อวันที่ 16 ธันวาคม พ.ศ. 2514 ในหลายฉบั บ ที่ ผ ่ า นมาผมได้ พู ด ถึ ง เฉพาะปั ญ หาหนี้ น อกระบบและแนวทาง การแก้ไขของประเทศไทย บางท่านอาจจะมี ค�ำถามในใจว่าแล้วต่างประเทศเขาประสบ ปัญหาเหมือนกับเราหรือไม่ แล้วประเทศ เหล่านั้นมีแนวทางแก้ไขอย่างไร ในฉบับนี้ ผมจึงได้เสนอแนวทางการแก้ไขของประเทศ บังกลาเทศ ซึง่ ใช้รปู แบบของธนาคารกรามีน 50 | Justice Magazine Ministry of Justice

GRAMEEN BANK จุดเริ่มต้นของธนาคารกรามีน

จุดเริม่ ต้นของการแก้ปญั หาความยากจน และการก่อตัง้ ธนาคารกรามีนเริม่ ต้นจากการ ที่ศาสตราจารย์ ดร. มูฮัมหมัด ยูนุส คณบดี คณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยจิตตะกอง พบว่าหมู่บ้านรอบๆ มหาวิทยาลัยมีคนจน จ�ำนวนมากประสบปั ญ หาความยากจน เนือ่ งจากไม่สามารถผลิตพืชผลทางการเกษตรได้ เพราะปัญหาต่างๆ ได้แก่ ปัญหาความแห้งแล้ง และการขาดระบบชลประทานทีด่ ี ปัญหาการ ไม่ ส ามารถเข้ า ถึ ง แหล่ ง เงิ น กู ้ ใ นระบบ ของคนจนประกอบกับปัญหาความรุนแรง ของหนี้นอกระบบ นอกจากนั้นยังมีปัญหา เกีย่ วกับหน่วยงานภาครัฐและเอกชนซึง่ ท�ำหน้าที่ ในการแก้ปัญหาความยากจนมองว่าปัญหา ความยากจนและปั ญ หาหนี้ น อกระบบ เป็นปัญหาที่ซับช้อน มีขนาดใหญ่ และยาก เกินกว่าทีจ่ ะแก้ไขได้ หน่วยงานเหล่านีจ้ งึ ไม่ได้ ตระหนักถึงศักยภาพและปฏิเสธการเข้ า มา มีส่วนร่วมในเศรษฐกิจและสังคมของคนจน จากปัญหาดังกล่าวท�ำให้ยูนุสสนใจศึกษา และท�ำความเข้ า ใจกั บ ปั จ จั ย และปั ญ หา ของความยากจนอย่ า งจริ ง จั ง ยู นุ ส พบว่ า คนจนเพราะไม่สามารถเข้าถึงเงินกู้ยืมเงิน ในระบบได้ เนื่ อ งจากคนจนไม่ มี เ ครดิ ต ไม่มปี ระวัตกิ ารกูเ้ งินและไม่มหี ลักประกันใดๆ คนจนส่ ว นใหญ่ ไ ม่ รู ้ ห นั ง สื อ จึ ง ไม่ ส ามารถ กรอกเอกสารการขอกู้จากธนาคารได้ ยูนุส จึงเริ่มต้นโครงการให้ความช่วยเหลือคนจน โดยการค�้ำประกันเงินกู้และน�ำไปปล่อยกู้ ให้กับคนจนอีกทีหนึ่ง ผลปรากฏว่าลูกหนี้ ส่งเงินคืนครบตรงเวลาทุกคน ยูนุสพบว่า ความผิดพลาดของธนาคารกระแสหลักต่างๆ คือการพยายามเรียกร้องให้ลูกหนี้ช�ำระคืน เป็ น เงิ น ก้ อ นเดี ย วนั้ น ลู ก หนี้ จ ะรู ้ สึ ก ว่ า เป็นภาระทีห่ นักส�ำหรับตน ลูกหนีจ้ งึ พยายาม เลือ่ นการช�ำระดอกเบีย้ เงินกูอ้ อกไปจนกลายเป็น ภาระหนี้ เพราะรู้สึกว่าต้องเสียเงินก้อนใหญ่

จากปัญหาดังกล่าวยูนุสได้ออกแบบสินเชื่อ เพื่อจัดการภาระทางจิตใจแก่ลูกหนี้ เน้นการ ผ่อนช�ำระเป็นรายสัปดาห์ท�ำให้เงินแต่ละก้อน ทีต่ อ้ งช�ำระคืนมีขนาดเล็กจนลูกหนีไ้ ม่รสู้ กึ ว่า เป็นภาระและออกแบบระบบการจ่ายดอกเบีย้ เงินกูใ้ ห้งา่ ยและสะดวกต่อประชาชนผ่านการ อ�ำนวยความสะดวกจากพนักงานของธนาคาร

ธนาคารกรามีน (Grameen Bank)

Banking for the Poor

บังกลาเทศเป็นประเทศที่มีความหนาแน่น ของประชากรทีส่ งู มาก มีคนจนถึงร้อยละ 88 โดยประชาชนส่วนใหญ่นับถือศาสนาอิสลาม ฮินดู คริสต์ และพุทธ บังกลาเทศอยู่ในกลุ่ม ประเทศที่ยากจนสูงและมีความเหลื่อมล�้ำ ระหว่างคนรวยกับคนจนที่สูงต่างกันมาก

การพัฒนาธุรกิจของธนาคารกรามีน กระท�ำอย่างต่อเนื่อง บางธุรกิจแสวงหาก�ำไร ยูนุสเริ่มโครงการธนาคารเพื่อคนจน บางธุรกิจไม่แสวงหาก�ำไร มีการพัฒนาระบบ ในเดื อ นมกราคม 2526 โดยเรี ย นรู ้ จ าก ข้อมูลข่าวสาร โทรทัศน์และอินเตอร์เน็ต รูปแบบของธนาคารทัว่ ไป สหกรณ์ออมทรัพย์ ในพืน้ ทีห่ า่ งไกล รวมถึงการให้ความช่วยเหลือ และข้ อ ผิ ด พลาดของตน การด�ำเนิ น งาน ด้านการวางแผนการตลาดสินค้าพื้นเมือง ของธนาคารเป็นไปในลักษณะการปล่อยกู้ เพื่อให้แนวคิดของกรามีนเข้าถึงประชาชน สินเชื่อขนาดย่อม (Microcredit) เพื่อช่วย มากขึ้นเรื่อยๆ โดยงานของธนาคารกรามีน คนจนโดยปราศจากหลักประกัน แต่ตงั้ อยูบ่ น และบริษัทในเครือช่วยให้คนหลายล้านคน ความไว้ ว างใจระหว่ า งลู ก หนี้ กั บ ธนาคาร เข้าสูร่ ะบบเศรษฐกิจระดับท้องถิน่ ระดับภูมภิ าค มีการปล่อยกู้บ่อยครั้งในขนาดย่อมประมาณ และระดั บ โลก โดยช่ ว ยให้ ป ระชาชน 30-40 เหรียญสหรัฐ ให้ประชาชนได้เริม่ ธุรกิจ ชาวบังกลาเทศ ได้มีส่วนร่วมในตลาด มีรายได้ ขนาดย่ อ มของตนเอง เมื่ อ เวลาผ่ า นไป สามารถเลีย้ งตนเองและครอบครัวได้ ธนาคาร จะสามารถท�ำก�ำไรจากธุ ร กิ จ ของตนได้ กรามีนมีแนวคิดว่า เมือ่ ธนาคารกรามีนมีลกู หนี้ ซึ่งจะช่วยให้ตนเองและครอบครัวหลุดพ้น ที่ ไ ม่ ส ามารถช�ำระเงิ น กู ้ คื น ได้ การค้ น หา จากความจน ธนาคารกรามีนแสดงให้เห็นว่า ปั ญ หาและแนวทางแก้ ไ ขนั้ น ทางธนาคาร แม้ ค นจนที่ สุ ด ก็ เ ป็ น “ลู ก หนี้ ที่ ดี ไ ด้ ” จะคิดว่าลูกหนี้ถูกเสมอ ทางธนาคารอาจจะ โดยธนาคารกรามี น มี ก�ำไรสม�่ ำ เสมอ ด�ำเนินการบางอย่างผิดพลาด ดังนั้นธนาคาร และสามารถพึ่งตัวเองได้ทางการเงิน ผลการ จึงต้องกลับมามองตนเองและแก้ไขกฎเกณฑ์ ด�ำเนินการพบว่า ลูกหนี้ร้อยละ 64 ที่เป็น โดยใช้การสังเกตและศึกษาพฤติกรรมจริง ลูกหนีม้ าไม่นอ้ ยกว่า 5 ปี สามารถข้ามพ้นเส้น ของลู ก หนี้ ออกแบบกระบวนการต่ า งๆ ความยากจน นอกจากนั้นธนาคารกรามีน ให้ยืดหยุ่นเพื่อปรับให้เข้ากับลูกหนี้มากที่สุด ยังมีส่วนส�ำคัญในการสร้างงานสร้างรายได้ ทัง้ นีธ้ นาคารจะปล่อยให้ลกู หนีต้ ดั สินใจเองว่า ท�ำให้ ค นในชุ ม ชนมี ค วามเป็ น อยู ่ ที่ ดี ขึ้ น จะน�ำเงิ น ไปใช้ ท�ำอะไร เพื่ อ ให้ ผู ้ กู้รู้สึกว่า ยู นุ ส เชื่ อ ว่ า การเป็ น ผู ้ ป ระกอบการนั้ น ตนมีคุณค่า ธนาคารจะเป็นเพียงผู้สนับสนุน มีความเป็นสากล ทุกคนมีสามารถมองเห็น และให้ แ รงบั น ดาลใจเท่ า นั้ น แต่ ธ นาคาร โอกาสรอบตั ว เมื่ อ ได้ รั บ เครื่ อ งมื อ ที่ จ ะ จะไม่คิดธุรกิจให้กับผู้กู้ ไขว่คว้าโอกาสทุกคนจะกระตือรือร้น ยูนุส ไม่ เ ห็ น ด้ ว ยกั บ การแจกฟรี ห รื อ ให้ เ ปล่ า รายละเอียดการด�ำเนินงาน โดยมองว่า “การแจกฟรีหรือให้เปล่าจะดึง จากการด�ำเนินงานของธนาคารกรามีน ความคิดริเริม่ สร้างสรรค์และความรับผิดชอบ ในปี พ.ศ. 2550 ผู้ถือหุ้นของธนาคารกรามีน ไปจากประชาชน การกุศลจึงเหมาะในภาวะ ประกอบไปด้วยสมาชิกผู้กู้ถือหุ้นร้อยละ 94 ฉุกเฉินและคนทีท่ พุ พลภาพจนช่วยเหลือตนเอง และรัฐบาลถือหุ้นร้อยละ 6 โดยจ�ำนวนผู้กู้ ไม่ได้เท่านั้น” ส�ำหรับธนาคารกรามีนแม้แต่ ทั้งหมดประมาณ 7.34 ล้านคน ร้อยละ 97 ในภาวะฉุกเฉิน ธนาคารจะสนับสนุนให้ลกู หนี้ ของจ�ำนวนผูก้ ทู้ งั้ หมดเป็นผูห้ ญิง ธนาคารมีสาขา ตั้งกองทุนฉุกเฉินของตนเองแทนการพึ่งพา จ�ำนวน 2,468 สาขา ครอบคลุม 80,257 หมูบ่ า้ น เงินบริจาค วารสารยุติธรรม กระทรวงยุติธรรม | 51

Republic of Bangladesh

คิดร้อยละ 5 ส่วนเงินกู้เพื่อสมาชิกที่ต้อง ดิ้นรนต่อสู้ (ขอทาน) ที่เป็นโครงการล่าสุด ที่ ใ ห้ สิ น เชื่ อ ขนาดย่ อ มโดยไม่ คิ ด ดอกเบี้ ย และธนาคารมี อั ต ราดอกเบี้ ย เงิ น ฝากอยู ่ ระหว่างร้อยละ 8.5 – 12 ต่อปี ธนาคาร มีโครงการให้กู้ ดังนี้ • โครงการให้ ข อทานกู ้ ธนาคาร กรามีนมีโครงการพิเศษเรียกว่า Struggling และมีพนักงานธนาคาร จ�ำนวน 24,703 คน Member Program (โครงการเพื่อสมาชิก ธนาคารปล่ อ ยเงิ น กู ้ ไ ปแล้ ว กว่ า 347.75 ทีด่ นิ้ รนต่อสู)้ ส�ำหรับให้ขอทานทีเ่ ป็นสมาชิก พันล้านตากา (6.5 พันล้านดอลลาร์สหรัฐ) กูเ้ งิน เพือ่ น�ำไปซือ้ อาหาร ของใช้จ�ำเป็น และเพือ่ ได้รับช�ำระหนี้คืนแล้ว 313.11 พันล้านตากา ซื้ อ ของไปขายหรื อ ท�ำอาชี พ อื่ น ที่ ท�ำได้ (5.87 พันล้านดอลลาร์สหรัฐ) หนี้ที่ปล่อยกู้ โดยธนาคารไม่คิดดอกเบี้ย โครงการนี้ เ ป็ น ปั จ จุ บั น 34.64 พั น ล้ า นตากา (524.26 ความพยายามที่จะช่วยให้คนยากจนมีอาชีพ ล้านดอลลาร์สหรัฐ) ส�ำหรับทีม่ าของเงินกูน้ นั้ ทีม่ ศี กั ดิศ์ รี ปัจจุบนั โครงการนีม้ สี มาชิก 98,500 คน ในช่วงปี 2523 – 2537 ธนาคารกรามีนได้รบั ปล่ อ ยกู ้ ไ ปแล้ ว กว่ า 102.27 ล้ า นตากา เงิ น อุ ด หนุ น เงิ น กู ้ ด อกเบี้ ย ต�่ำ และเงิ น กู ้ ที่ และมี ก ารช�ำระคื น แล้ ว 69.7 ล้ า นตากา รัฐบาลช่วยประกันจากธนาคารชาติบงั คลาเทศ ทั้ ง นี้ ท างโครงการไม่ ไ ด้ ก�ำหนดเงื่ อ นไข และรัฐบาลในประเทศอื่น มูลนิธิ องค์การ ให้ผู้กู้เลิกอาชีพขอทาน หากแต่สนับสนุน ระหว่างประเทศร่วมกันมากกว่า 125 ล้าน ให้ ห าอาชี พ เสริ ม เช่ น ขายสิ น ค้ า จ�ำเป็ น ดอลลาร์สหรัฐ หรือของที่ระลึก โดยติดป้ายว่าเป็นสมาชิก ในปี 2538 ธนาคารกรามี น ตั ด สิ น ใจ ธนาคารกรามีน หยุดรับเงินช่วยเหลืออุดหนุนดังกล่าว (ยกเว้น • โครงการบ้ า นคนจน ธนาคาร กรณีเกิดภาวะฉุกเฉินเช่น ภัยพิบตั ธิ รรมชาติ) เริ่มให้สินเชื่อเพื่อบ้าน ตั้งแต่ปี 2527 โดยให้ โดยใช้ เ งิ น ฝากและเงิ น ทุ น ของธนาคาร ผู้กู้ได้รายละไม่เกิน 15,000 ตากา (218 ปล่อยกู้ซึ่งเงินฝากของธนาคารร้อยละ 58 ดอลลาร์สหรัฐ) โดยคิดดอกเบี้ยร้อยละ 8 มาจากสมาชิ ก ผู ้ กู ้ และยอดเงิ น ฝากบวก ตั้ ง แต่ เ ริ่ ม โครงการจนถึ ง ปั จ จุ บั น ธนาคาร เงินทุนของธนาคารปัจจุบันเท่ากับร้อยละ ปล่อยกู้ไปแล้ว 649,774 หลัง 152 ของยอดเงินปล่อยกู้ ผลการด�ำเนินงาน • โครงการเงินกูเ้ พือ่ ธุรกิจขนาดย่อย ของธนาคารนั้ น มี อั ต ราการใช้ ห นี้ คื น ราว สมาชิกบางรายประสบความส�ำเร็จในการ ร้อยละ 98 ของผู้กู้ ท�ำให้ธนาคารกรามีน ท�ำธุ ร กิ จ ขนาดย่ อ มและต้ อ งการเงิ น กู ้ ได้ ก�ำไรจากการด�ำเนิ น งานทุ ก ปี ยกเว้ น ก้อนใหญ่ขึ้นเพื่อขยายการลงทุน ธนาคาร ในปีก่อตั้ง (2526) ที่มีการโอนกิจการมาจาก กรามี น จะมี โ ครงการเงิ น กู ้ เ พื่ อ ธุ ร กิ จ โครงการร่ ว มมื อ ธนาคารพาณิ ช ย์ ข องรั ฐ ขนาดย่อมโดยไม่ก�ำหนดวงเงินแต่ใช้หลัก และปี 2534 -2535 ซึ่งประเทศบังกลาเทศ พิจารณาเป็นรายๆ ปัจจุบันมีสมาชิกขอกู้ ได้รบั ผลกระทบจากภัยพิบตั ธิ รรมชาติครัง้ ใหญ่ ราว 1.2 ล้านคน ยอดเฉลีย่ รายละ 13,174 ตากา ภายหลังในปี 2549 ธนาคารท�ำก�ำไรได้ 1.398 (192 ดอลลาร์สหรัฐ) ล้านตากา (20 ล้านดอลลาร์สหรัฐ) ซึง่ ถูกโอน • โครงการทุนและโครงการเงินกู้ เข้ากองทุนเพื่อการฟื้นฟูในยามเกิดภัยพิบัติ เพื่ อ การศึ ก ษา มี ทุ น ให้ เ ปล่ า ทุ ก ปี ส�ำหรั บ ตามเงื่อนไขที่ก�ำหนดโดยรัฐบาลเพื่อแลกกับ ลูกของสมาชิกทีเ่ รียนดีในทุกระดับการศึกษา การยกเว้นการเก็บภาษีนิติบุคคล โดยเฉพาะเด็กผู้หญิง ในปี 2550 ธนาคาร อัตราดอกเบีย้ เงินกูข้ องธนาคารกรามีนนัน้ ให้ทุนการศึกษาไปแล้วจ�ำนวน 50,503 คน คิดดอกเบีย้ เงินกูท้ วั่ ไปแบบลดต้น ร้อยละ 20 คิ ด เป็ น 760,000 ล้ า นดอลลาร์ ส หรั ฐ ต่ อ ปี (Flat Rate ร้ อ ยละ 10) เงิ น กู ้ ส่ ว นโครงการเงิ น กู ้ เ น้ น ระดั บ อุ ด มศึ ก ษา เพือ่ ปลูกบ้านคิดร้อยละ 8 เงินกูเ้ พือ่ การศึกษา ส�ำหรับลูกสมาชิกคิดดอกเบี้ยร้อยละ 5 ต่อปี 52 | Justice Magazine Ministry of Justice

ในปี 2550 ปล่อยกูไ้ ปแล้ว 19,631 คน ธนาคาร กรามีนมีรปู แบบเครือข่าย 2 ลักษณะ คือ 4.1 บริ ษั ท ที่ ตั้ ง อิ ส ระ มี ก ารถื อ หุ ้ น ต่ า งหาก ธนาคารกรามี น ไม่ ไ ด้ ถื อ หุ ้ น ไม่ ไ ด้ ใ ห้ กู ้ หรื อ รั บ เงิ น กู ้ จ ากบริ ษั ท เหล่ า นี้ ซึ่ ง เป็ น บริ ษั ท เพื่ อ ผลก�ำไรจดทะเบี ย น และเสียภาษีเช่นเดียวกับบริษทั อืน่ ๆ มี 17 บริษทั ท�ำกิจการด้านโทรศัพท์ คอมพิวเตอร์ สิ่งทอ การศึกษา การส่งเสริมธุรกิจและการลงทุน เป็นต้น 4.2 บริษัทที่ธนาคารกรามีนจัดตั้งขึ้น เพื่อท�ำโครงการบางโครงการ เช่น มูลนิธิ พัฒนาการประมงกองทุนกรามีน การพัฒนา การศึกษา สาธารณสุขเทคโนโลยี ซึง่ ได้รบั เงิน ช่ ว ยเหลื อ หรื อ เงิ น กู ้ ด อกเบี้ ย ต�่ ำ เพื่ อ การ พัฒนาสังคมแบบไม่มุ่งผลก�ำไร โดยธนาคาร กรามีนรับประกันหรือเป็นผู้ให้กู้สนับสนุน ด้ ว ยกองทุ น กรามี น ในการตั้ ง ธนาคาร หรือสินเชื่อรายย่อยในประเทศก�ำลังพัฒนา อื่นๆ ทั้งทางด้านการฝึกอบรม ดูงานและ สนับสนุนเงินทุนช่วยเหลือและเงินทุนดอกเบีย้ ตำ �่

รูปแบบการให้กู้เงินของธนาคาร กรามีน

ส�ำหรับผูป้ ระสงค์จะกูเ้ งินสามารถท�ำได้ โดยการรวมกลุ่มกัน 5 คน โดยต้องไม่เป็น ญาติ กั น เมื่ อ สมาชิ ก คนใดจะกู ้ ต ้ อ งได้ รั บ อนุญาตจากสมาชิกคนอื่นๆ ก่อน กลุ่มจะ ท�ำงานเป็ น เครื อ ข่ า ยสั ง คมขนาดเล็ ก คอยสนับสนุน ให้ก�ำลังใจ และให้ความช่วยเหลือ ให้ ผู ้ กู ้ ส ามารถส่ ง คื น เงิ น กู ้ ไ ด้ ต ามก�ำหนด ทุ ก สั ป ดาห์ กลุ ่ ม สมาชิ ก ที่ เ ป็ น กลุ ่ ม เพื่ อ น ประมาณ 10-15 กลุ ่ ม จะมาประชุ ม กั น ทีศ่ นู ย์ เจ้าหน้าทีส่ าขาจะมาเก็บหนีเ้ ก่า สมาชิก ยืน่ ขอกูใ้ หม่มกี ารจัดกิจกรรมสร้างแรงบันดาลใจ การฝึกอบรม และกิจกรรมอื่นๆ ร่วมด้วย การรวมกลุม่ เพือ่ กูเ้ งินนั้นถือเป็นกุญแจส�ำคัญ ของความส�ำเร็จอันเกิดจาก “กลุม่ สนับสนุน” โดยแต่ละกลุม่ นัน้ ลูกหนีจ้ ะมีลกั ษณะคล้ายกัน และอยูส่ ถานภาพทางเศรษฐกิจทีค่ ล้ายคลึงกัน ธนาคารจะสร้างแรงจูงใจให้พวกเขาช่วยเหลือ ซึง่ กันและกันในกิจการของแต่ละคน การเป็น สมาชิ ก กลุ ่ ม เป็ น กลไกช่ ว ยเหลื อ คุ ้ ม ครอง ช่วยลดการผันผวนของลักษณะตามพฤติกรรม ทีไ่ ม่แน่นอนของลูกหนีแ้ ต่ละคน ท�ำให้ศกั ยภาพ ในการช�ำระหนี้ของแต่ละคนสูงขึ้น สมาชิก

ปฏิบัติตนตามเป้าหมายของโครงการเงินกู ้ ทุ ก คนรู ้ สึ ก ได้ แ ข่ ง ขั้ น ทั้ ง ในและนอกกลุ ่ ม ก่อให้เกิดความรับผิดชอบต่อเงินกู้ของกลุ่ม เมือ่ สมาชิกรวมตัวกันได้ 5 คน ธนาคาร จะปล่อยกูใ้ ห้กบั สมาชิก 2 คนแรก ถ้า 2 คนนี้ ช�ำระเงินกู้ตรงตามเวลาติดต่อกัน 6 สัปดาห์ สมาชิกในกลุ่มอีก 3 คน ก็จะมีสิทธิกู้เงินปกติ แล้ ว ประธานกลุ ่ ม จะเป็ น คนสุ ด ท้ า ยที่ กู ้ สมาชิกทัง้ 5 จะไปทีธ่ นาคาร ธนาคารจะมีการ ฝึกอบรมเกีย่ วกับนโยบายของธนาคารเป็นเวลา ประมาณ 7 วัน และมีการทดสอบว่าผูก้ ู้เข้าใจ แนวทางการด�ำเนินงานของธนาคาร เพื่อให้ มั่นใจว่าผู้กู้เป็นผู้ที่ต้องการเงินกู้จริงๆ และ จริ ง จั ง ต่ อ การเป็ น สมาชิ ก ของกรามี น มีการทดสอบฐานะ (Means Test) เพื่อดูว่า ลูกหนี้ยากจนจริงหรือไม่ เป็นเกณฑ์ที่ใช้ใน การรั บ สมาชิ ก กรามี น มี ก ารอนุ มั ติ ว งเงิ น ประมาณ 25 เหรี ย ญสหรัฐ และธนาคาร จะให้ลกู หนีท้ กุ คนฝากเงินกับธนาคารร้อยละ 5 ของเงิ น กู ้ ใ นกองทุ น กลุ ่ ม (group fund) โดยลูกหนี้ทุกคนมีสิทธิยืมเงินในกองทุนกลุ่ม โดยไม่ เ สี ย ดอกเบี้ ย ภายใต้ เ งื่ อ นไขที่ ว ่ า ยอดเงินทีจ่ ะยืมต้องได้รบั การอนุมตั จิ ากกลุม่ และเงินยืมของสมาชิกทัง้ หมดต้องมียอดรวม ไม่ เ กิ น ครึ่ ง หนึ่ ง ของเงิ น กองทุ น มี ก าร ช่ ว ยเหลื อ กั น ของสมาชิ ก ระหว่ า งกลุ ่ ม ใน ศูนย์ลูกหนี้ ซึ่งเกิดจากการรวมตัวกันไม่เกิน 8 กลุม่ มีการประชุมร่วมกับเจ้าหน้าทีธ่ นาคาร ทุกสัปดาห์ การประชุมนีจ้ ะช่วยลดความเสีย่ ง ในการเกิ ด คอรั ป ชั่ น การบริ ห ารจั ด การ ผิดพลาด สร้างความเข้าใจร่วมกัน ลดความ ขัดแย้ง นอกจากนั้นยังสามารถช่วยให้ผู้น�ำ และเจ้าหน้าที่ธนาคารมีรับผิดชอบโดยตรง ต่อลูกหนี้มากขึ้น

ธุรกรรมการจ่ายเงินกูค้ นื ของลูกหนีน้ นั้ ธ น า ค า ร ก ร า มี น ถู ก อ อ ก แ บ บ ใ ห ้ ง ่ า ย และสะดวกโดยการให้เจ้าหน้าทีธ่ นาคารไปที่ หมูบ่ า้ นทุกสัปดาห์ เพือ่ เก็บเงินกูแ้ ละดอกเบีย้ ท�ำให้มอี ตั ราการคืนเงินกูส้ งู มาก นอกจากนัน้ ธนาคารยังมีแนวทางในการแก้ปญ ั หาหนีเ้ สีย ของธนาคารกรามีนโดยเฉพาะในกรณีที่เกิด หนี้ เ สี ย จากภั ย พิ บั ติ ธนาคารจะพยายาม คิดผลิตภัณฑ์ที่สอดคล้องกับความต้องการ ของสมาชิกและมีความยืดหยุ่นในการรับมือ กับสถานการณ์ต่างๆ รวมถึงความต้องการ ทีเ่ ปลีย่ นแปลงไปของประชาชน โดยประการแรก ธนาคารพยายามเพิ่มเงินออม เพราะจะช่วย ป รั บ โ ค ร ง ส ร ้ า ง ทุ น ข อ ง ธ น า ค า ร ไ ด ้ และประการทีส่ องธนาคารสร้างความยืดหยุน่ ให้กบั ผลิตภัณฑ์สนิ เชือ่ มากขึน้ และมีการเพิม่ ทางเลือกให้ลกู ค้าในการช�ำระเงินคืนช�ำระคืน ตามความสะดวกของลูกค้า

ก ร า มี น โ ม เ ด ล กั บ ก า ร ข จั ด ความยากจนในระดับสากล

กรามีนโมเดลอยู่ในการดูแลโครงการ เผยแพร่แนวคิดกรามีนแก่ประเทศที่สนใจ โดยปั จ จุ บั น กรามี น ทรั ส ต์ ซึ่ ง เป็ น บริ ษั ท ในเครื อ ของธนาคารกรามี น มี เ งิ น อุ ด หนุ น กว่า 19.8 ล้านเหรียญสหรัฐ ท�ำหน้าที่น�ำเงิน อุดหนุนทีไ่ ด้รบั ไปใช้ในการสนับสนุนโครงการ เรี ย นรู ้ แ ละปรั บ ใช้ ต ้ น แบบกรามี น กว่ า

65 โครงการใน 27 ประเทศทั่วโลก โครงการ ปล่อยเงินกู้แล้วกว่า 444 ล้านเหรียญสหรัฐ ให้กบั คนจนกว่า 1.14 ล้านคนทัว่ โลก ซึง่ จาก การด�ำเนินงานของกรามีนทรัสต์นั้นพบว่า กรามีนโมเดลสามารถใช้ได้ในระดับสากล แนวคิดของกรามีนสามารถปรับปรุงคุณภาพ ชีวิตผู้ยากไร้ทั่วโลกได้จริง ซึ่งมีการน�ำร่อง ใช้ในประเทศมาเลเซียและประเทศฟิลปิ ปินส์ จากผลงานดังกล่าว มูฮัมหมัด ยูนูส ได้รับ รางวัลโนเบลสาขาสันติภาพร่วมกับธนาคาร กรามีนในปีพ.ศ. 2549 ส�ำหรับ “ความพยายาม ในการสร้างพัฒนาการทางสังคมและเศรษฐกิจ จากเบื้องล่าง” ดังค�ำประกาศดังนี้

“คณะกรรมการรางวั ล โนเบล แห่งนอร์เวย์ได้ตดั สินใจมอบรางวัลโนเบล สาขาสันติภาพ โดยแบ่งออกเป็นสองส่วน เท่าๆกันแก่มูฮัมหมัด ยูนูส และธนาคาร กรามี น ส� ำ หรั บ ความพยายามในการ สร้างพัฒนาการทางสังคมและเศรษฐกิจ จากเบือ้ งล่าง สันติภาพอันยัง่ ยืนจะมิอาจ บรรลุ ไ ด้ เว้ น แต่ เ พี ย งว่ า ประชากร กลุม่ ใหญ่จะสามารถหาหนทางทีจ่ ะเอาชนะ ความยากไร้ ไ ด้ ไมโครเครดิ ต เป็ น หนึ่ ง ในวิ ธี ก ารนั้ น นอกจากนั้ น การพั ฒ นา จากเบื้ อ งล่ า งยั ง ท� ำ ให้ ป ระชาธิ ป ไตย และสิทธิมนุษยชนก้าวหน้าขึ้นอีกด้วย”

กลไกการช�ำระเงินกู้ของกรามีน

การกู้เงินนั้นธนาคารกรามีนมีรูปแบบ สิ น เชื่ อ ที่ มี เ งื่ อ นไขการช�ำระที่ ห ลากหลาย ให้ลกู หนีเ้ ลือก ได้แก่ 1) สินเชือ่ มีระยะเวลา 1 ปี 2) ช�ำระเงินต้นรายสัปดาห์ 3) ช�ำระเงินต้น งวดแรกหนึ่งสัปดาห์หลังเบิกเงินกู้ 4) อัตรา ดอกเบี้ ย ร้ อ ยละ 20 ยอดเงิ น ที่ ต ้ อ งช�ำระ ทุกสัปดาห์ คือ ร้อยละ 2 ของเงินต้นติดต่อกัน 50 สัปดาห์ เป็นต้น

GRAMEEN BANK

Banking for the Poor วารสารยุติธรรม กระทรวงยุติธรรม | 53

พลั งคุณธรรม ยับยั้งการทุจริต ศูนย์ปฏิบัติการต่อต้านการทุจริต กระทรวงยุติธรรม

“พลังคุณธรรม ยับยั้งการทุจริต” กับร่างยุทธศาสตร์ชาติว่าด้วยการป้องกัน และปราบปรามการทุจริต ระยะที่ 3 (พ.ศ. 2561 - 2565) สวั ส ดี ช าวยุ ติ ธ รรม เล่ ม นี้ ศู น ย์ ปฏิ บั ติ ก ารต่ อ ต้ า นการทุ จ ริ ต กระทรวง ยุติธรรม ขอน�ำเสนอ ร่างยุทธศาสตร์ชาติ ว่าด้วยการป้องกันและปราบปรามการทุจริต ระยะที่ 3 (พ.ศ. 2561-2565) ของส�ำนักงาน ป.ป.ช.

54 | Justice Magazine Ministry of Justice

ตามที่ ส�ำนั ก งาน ป.ป.ช. ได้ จั ด ท�ำ ยุ ท ธศาสตร์ ช าติ ว ่ า ด้ ว ยการป้ อ งกั น และ ปราบปรามการทุจริต ระยะที่ 2 (พ.ศ. 2556 - 2560) โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อมุ่งเน้นการ สร้ า งจิ ต สํ า นึ ก ของประชาชนให้ มี ทั ศ นคติ และค่านิยมในการต่อต้านการทุจริต เน้นการ ประสานความร่วมมือกับเครือข่ายภาคี ทัง้ ใน ประเทศและต่างประเทศ รวมถึงการพัฒนา กลไกการดํ า เนิ น งานทั้ ง ในด้ า นการสร้ า ง บุคลากรที่มีประสิทธิภาพ รวมถึงการสร้าง กลไกทางกฎหมายที่ มี ค วามเข้ ม แข็ ง โดยกําหนดวิสยั ทัศน์ ได้แก่ “สังคมไทยมีวนิ ยั โปร่งใส ยึดมัน่ ในคุณธรรม จริยธรรม และร่วม ป้ อ งกั น และปราบปรามการทุ จ ริ ต เป็ น ที่ ยอมรับในระดับสากล” สาํ หรับการขับเคลือ่ น ยุ ท ธศาสตร์ ช าติ ว ่ า ด้ ว ยการป้ อ งกั น และ ปราบปรามการทุจริต ระยะที่ 2 (พ.ศ. 2556 - 2560) มียุทธศาสตร์ทั้งสิ้น 5 ยุทธศาสตร์ ได้แก่ ยุทธศาสตร์ที่ 1 ปลุกและปลูกจิตส�ำนึก การต่ อ ต้ า นทุ จ ริ ต เน้ น ปรั บ ฐานความคิ ด ของคนในทุกภาคส่วนในการรักษาประโยชน์ สาธารณะ, ยุ ท ธศาสตร์ ที่ 2 บู ร ณาการ การท�ำงานของหน่วยงานในการต่อต้านทุจริต และพัฒนาเครือข่ายประเทศ, ยุทธศาสตร์ที่ 3 พัฒนาความร่วมมือกับองค์กรต่อต้านทุจริต และเครือข่ายระหว่างประเทศ, ยุทธศาสตร์ที่ 4 พัฒนาระบบบริหารและเครื่องมือในการ ป้ อ งกั น และปราบปรามการทุ จ ริ ต และ ยุทธศาสตร์ที่ 5 เสริมสร้างองค์ความรู้ด้าน การต่ อ ต้ า นการทุ จ ริ ต ให้ กั บ บุ ค ลากร

ทุ ก ภาคส่ ว น โดยได้ มี ก ารด�ำเนิ น งาน ตามยุ ท ธศาสตร์ ดั ง กล่ า วมาจนถึ ง ใกล้ ถึ ง ปี ง บประมาณ 2560 แล้ ว นั้ น ส�ำนั ก งาน ป.ป.ช. จึงได้เริ่มมีการจัดท�ำร่างยุทธศาสตร์ ชาติ ว ่ า ด้ ว ยการป้ อ งกั น และปราบปราม การทุจริต ระยะที่ 3 (พ.ศ. 2561 - 2565) ขึ้น เพื่อรองรับการด�ำเนินงานด้านการป้องกัน และปราบปรามการทุจริต ในปีงบประมาณ 2561 ที่ก�ำลังจะมาถึง การจัดท�ำร่างยุทธศาสตร์ ช าติ ว ่ า ด้ ว ยการป้ อ งกั น และ ปราบปรามการทุจริต ระยะที่ 3 (พ.ศ. 2561 - 2565) ปัจจุบันอยู่ในขั้นตอนของการเก็บ ข้ อ มู ล เพิ่ ม เติ ม จากกลุ ่ ม องค์ ก รตาม รัฐธรรมนูญ กลุม่ ผูท้ รงคุณวุฒดิ า้ นการต่อต้าน การทุจริต กลุ่มองค์กรบังคับใช้กฎหมายและ ศาล กลุ่มองค์กรภาครัฐ กลุ่มองค์กรภาค เอกชน กลุ่มองค์กรภาคประชาสังคม กลุม่ นักวิชาการ กลุม่ นักการเมืองและพรรคการเมือง กลุม่ องค์กรวิชาชีพ กลุม่ สื่อมวลชน กลุ่มเด็ก และเยาวชน และกลุ่มสมาคมที่เกี่ยวข้อง ร่างยุทธศาสตร์ชาติวา่ ด้วยการป้องกัน และปราบปรามการทุจริต ระยะที่ 3 (พ.ศ.

2561 - 2565) มีเนื้อหาโดยสรุป ดังต่อไปนี้ วิ สั ย ทั ศ น์ “ประเทศไทยใสสะอาด ไทยทั้งชาติต้านทุจริต” พันธกิจ “สร้างวัฒนธรรมการต่อต้าน การทุจริต เสริมความสุจริตในภาคการเมือง ยกระดับธรรมาภิบาลในการบริหารจัดการ ทุกภาคส่วน และปฏิรูปกระบวนการป้องกัน และปราบปรามการทุ จ ริ ต ทั้ ง ระบบ ให้ มี มาตรฐานระดับเทียบเท่าสากล”

เป้าประสงค์ “ดัชนีชี้วัดภาพลักษณ์ คอร์รัปชัน (CPI) ของประเทศไทย มีระดับ ไม่น้อยกว่า 50” ก�ำหนดยุ ท ธศาสตร์ ไ ว้ ทั้ ง สิ้ น 6 ยุทธศาสตร์ ดังนี้ ยุทธศาสตร์ที่ 1 สร้างสังคมทีไ่ ม่อดทน ต่อการทุจริต โดยมีกลยุทธ์ 1. ส ่ ง เ ส ริ ม ใ ห ้ มี ร ะ บ บ แ ล ะ กระบวนการขัดเกลาทางสังคมเพื่อต่อต้าน ทุจริต 2. ประยุ ก ต์ ห ลั ก ปรั ช ญาของ เศรษฐกิ จ พอเพี ย งเป็ น เครื่ อ งมื อ ขั ด เกลา ทางสังคม

3. ปรั บ ฐานความคิ ด ทุ ก ช่ ว งวั ย ให้สามารถแยกแยะระหว่างผลประโยชน์ ส่วนตัวและผลประโยชน์ส่วนรวม 4. เสริ ม พลั ง การมี ส ่ ว นร่ ว ม ของมวลชนเพื่อต่อต้านการทุจริต ยุทธศาสตร์ที่ 2 ยกระดับเจตนารมณ์ ทางการเมืองในการต่อต้านการทุจริต โดยมี กลยุทธ์ 1. ก�ำหนดให้ นั ก การเมื อ งต้ อ ง แสดงเจตนารมณ์ทางการเมืองในการต่อต้าน การทุจริตต่อสาธารณชน 2. เ ร ่ ง รั ด ติ ด ต า ม ก า ร ก�ำ กั บ มาตรฐานทางจริยธรรมของนักการเมืองและ เจ้าหน้าที่ของรัฐในทุกระดับ 3. สนั บ สนุ น ให้ ทุ ก ภาคส่ ว น ก�ำหนดกลยุทธ์และมาตรการในการต่อต้าน การทุจริต 4. พั ฒ น า ร ะ บ บ ก า ร บ ริ ห า ร งบประมาณด้านการป้องกันและปราบปราม การทุ จ ริ ต เพื่ อ ให้ ไ ด้ รั บ การจั ด สรรงบ ประมาณรายจ่ายประจ�ำปีเพิ่มขึ้น 5. ส่ ง เสริ ม การจั ด ตั้ ง กองทุ น ต่ อ ต้ า นการทุ จ ริ ต ในภาคเอกชนและภาค ประชาชน 6. ประยุกต์นวัตกรรมในการก�ำกับ ดู แ ลและควบคุ ม การด�ำเนิ น งานตาม เจตนารมณ์ทางการเมืองของพรรคการเมือง ที่ได้แสดงไว้ต่อสาธารณะ ยุทธศาสตร์ที่ 3 สกัดกั้นการทุจริต เชิงนโยบาย โดยมีกลยุทธ์ 1. วางมาตรการเสริ ม ในการ ป้ อ งกั น การทุ จ ริ ต เชิ ง นโยบายตามหลั ก ธรรมาภิบาล

วารสารยุติธรรม กระทรวงยุติธรรม | 55

2. พั ฒ น า น วั ต ก ร ร ม ส�ำ ห รั บ การส่ ง เสริ ม ภาคธุ ร กิ จ เอกชน และภาค ประชาชนเข้ามามีส่วนร่วมในการตรวจสอบ 3. จัดท�ำระบบการรายงานและ ตรวจสอบผลกระทบจากการน�ำนโยบาย ไปปฏิบัติ ยุทธศาสตร์ที่ 4 พัฒนาระบบป้องกัน การทุ จ ริ ต และเสริ ม สร้ า งธรรมาภิ บ าล เน้นมาตรการเชิงรุก โดยมีกลยุทธ์ 1. พั ฒ นาระบบงานป้ อ งกั น การทุจริต เน้นเชิงรุก 2. ส ร ้ า ง ก ล ไ ก ก า ร ป ้ อ ง กั น เพื่อยับยั้งความเสียหายที่เกิดจากการทุจริต 3. พัฒนานวัตกรรมและเทคโนโลยี สารสนเทศส�ำหรับพัฒนาระบบงานบริการ สาธารณะ เพือ่ ลดโอกาสการทุจริตจากการใช้ ดุลยพินิจของเจ้าหน้าที่รัฐ 4. พั ฒ นารู ป แบบการสื่ อ สาร สาธารณะเชิ ง สร้ า งสรรค์ เ พื่ อ ปรั บ เปลี่ ย น พฤติกรรม 5. พัฒนาเทคโนโลยีสารสนเทศ และการสื่อสาร เพื่อเปิดโอกาสให้ประชาชน ได้เข้ามามีส่วนร่วมในการป้องกันการทุจริต 6. สนั บ สนุ น ให้ ภ าคประชาชน ด�ำเนินการตามหลักบรรษัทภิบาล 7. พัฒนาสมรรถนะและองค์ความรู้ เชิงสร้างสรรค์ของบุคลากรด้านการป้องกัน การทุจริต 8. เร่งรัดและติดตามการด�ำเนินงาน ตามอนุ สั ญ ญาสหประชาชาติ ว ่ า ด้ ว ยการ ต่อต้านการทุจริต ค.ศ. 2003 ยุทธศาสตร์ที่ 5 ปฏิรูปกลไก และ กระบวนการการปราบปรามการทุจริต โดยมีกลยุทธ์ 1. ปรับปรุงกฎหมายและพัฒนา กระบวนงานปราบปรามการทุ จ ริ ต ให้ มี ประสิทธิภาพ รวดเร็ว ตามกรอบระยะเวลา 2. ปราบปรามการทุ จ ริ ต ด้ ว ย กลยุทธ์ 3 ประสาน (ท้องถิ่น/เจ้าหน้าที่รัฐ/ ประเภทคดี) 4. พั ฒ นากลไกการปราบปราม การทุจริตรูปแบบพิเศษ 5. พัฒนาระบบ MIS ส�ำหรับการ ปราบปรามการทุจริต 56 | Justice Magazine Ministry of Justice

5. เปิดโปงผู้กระท�ำผิดเพื่อให้สาธารณะ ชนทราบและตระหนักถึงโทษของการกระ ท�ำการทุจริต 6. เพิม่ ประสิทธิภาพในการคุม้ ครองพยานและผูแ้ จ้งเบาะแสและสร้างความเข้มแข็ง ให้กับภาคประชาชนในการให้ข้อมูล 7. พั ฒ นาสมรรถนะและองค์ ค วามรู ้ เ ชิ ง สหวิ ท ยาการของบุ ค ลากรด้ า นการ ปราบปรามการทุจริต 8. เร่งรัดและติดตามการด�ำเนินงานตามอนุสญ ั ญาสหประชาชาติวา่ ด้วยการต่อต้าน การทุจริต ค.ศ. 2003 ยุทธศาสตร์ที่ 6 ยกระดับภาพลักษณ์ประเทศไทย โดยมีกลยุทธ์ 1. ศึกษาวิเคราะห์ระเบียบวิธีวิจัย แหล่งข้อมูลส�ำรวจ และออกแบบแนวทาง การจัดการยกระดับดัชนีชี้วัดภาพลักษณ์คอร์รัปชัน (CPI) ของประเทศไทย 2. ก�ำกับ ติดตาม ประมวลผลดัชนีชี้วัดภาพลักษณ์คอร์รัปชัน (CPI) เพื่อปรับปรุง ประสิทธิภาพการปฏิบัติงานของภาคส่วนที่เกี่ยวข้อง 3. พัฒนาแนวทางการจัดการการรับรู้ 4. พั ฒ นาเครื่ อ งมื อ ประเมิ น คุ ณ ธรรมและความโปร่ ง ใสในการด�ำเนิ น งาน ของหน่วยงานภาครัฐ (ITA) เพื่อรองรับแนวทางยกระดับดัชนีชี้วัดภาพลักษณ์คอร์รัปชัน (CPI) ของประเทศไทย

ดัชนีชี้วัดภาพลักษณ์คอร์รัปชัน (CPI) ปี พ.ศ.2558 อย่างไรก็ดี ร่างยุทธศาสตร์ชาติว่าด้วยการป้องกันและปราบปรามการทุจริต ระยะที่ 3 (พ.ศ. 2561 -2565) ดังกล่าว ยังคงเป็นเพียงแนวทางในการจัดท�ำร่างยุทธศาสตร์ชาติว่าด้วย การป้องกันและปราบปรามการทุจริต ระยะที่ 3 (พ.ศ. 2561 - 2565) ของส�ำนักงาน ป.ป.ช. เพื่อจะใช้เป็นยุทธศาสตร์หลักในการด�ำเนินงานด้านการป้องกันและปราบปรามการทุจริต ของภาครัฐ ภาคเอกชน และภาคประชาสังคม ในปีงบประมาณ พ.ศ. 2561-2565 ต่อไป ศูนย์ปฏิบัติการต่อต้านการทุจริต กระทรวงยุติธรรม เป็นอีกหน่วยงานหนึ่ง ที่ได้มีการด�ำเนิน งานด้านการป้องกันและปราบปรามการทุจริตมาโดยตลอด และยังขอย�้ำปณิธานเดิมอยู่ว่า เพื่อรักษาไว้ซึ่งประโยชน์ของรัฐและประชาราษฎร์ จักด�ำเนินการป้องกันและปราบปรามการ ทุจริตอย่างจริงจัง และจะร่วมสนับสนุนขับเคลื่อนการแก้ไขปัญหาการทุจริตกับทุกภาคส่วน เพื่อร่วมขจัดปัญหาการทุจริตให้หมดสิ้นจากผืนแผ่นดินไทย

ถามมากองบรรณาธิ ตอบไปการ

ละเมิดท�ำให้ตาย...

ใครมีสิทธิเรียกค่าเสียหาย

การกระท�ำผิ ด กฎหมายที่ เ กิ ด ขึ้ น โดยเจตนาหรื อ ความไม่ ตั้ ง ใจ แต่ เ กิ ด ขึ้ น เพราะความประมาทเลิ น เล่ อ ส่ ง ผลให้ บุคคลอืน่ ๆ ได้รบั ความเดือดร้อนหรือสูญเสีย ถือเป็นการกระท�ำละเมิด ซึ่งบุคคลที่กระท�ำ ให้เกิดสิง่ เหล่านัน้ จะต้องเป็นผูช้ ดใช้คา่ เสียหาย ให้ แ ก่ บุ ค คลที่ ไ ด้ รั บ เคราะห์ ก รรม ได้ แ ก่ ผูเ้ สียหาย ทายาท และผูม้ สี ทิ ธิเ์ รียกร้องตามที่ กฎหมายก�ำหนดเอาไว้ แล้วแต่กรณี เป็นต้น คอลัมน์ “ถามมา ตอบไป” จึงถือ โอกาสอธิบายลักษณะความผิดเกี่ยวกับการ กระท�ำละเมิ ด ให้ ผู ้ อ ่ า นเข้ า ใจมากขึ้ น โดยเฉพาะสิ ท ธิ ที่ ผู ้ เ สี ย หายพึ ง จะไดั รั บ โดยเฉพาะในประเด็ น เรื่ อ งมี ก ารละเมิ ด ท�ำให้ตาย... ใครมีสทิ ธิเรียกค่าเสียหายได้บา้ ง ค�ำถาม : เมื่ อ บุ ค คลหนึ่ ง ถู ก ท�ำให้ ต าย ไม่ ว ่ า จะเป็ น การท�ำให้ ต ายด้ ว ยความจงใจหรื อ โดยประมาทเลินเล่อก็ตาม หลายคนทราบว่า

สามารถเรียกร้องความรับผิดชอบจากบุคคล ที่ เ ป็ น ผู ้ ก ระท�ำให้ ถึ ง แก่ ค วามตาย ทั้ ง ใน ทางอาญาและทางแพ่งได้ โดยในทางอาญา รัฐเป็นผู้ด�ำเนินการ ฟ้ อ งคดี อ าญาเพื่ อ น�ำตั ว ผู ้ ก ระท�ำความผิ ด มาลงโทษทางอาญา ส่ ว นการเรี ย กร้ อ ง ความรับผิดชอบในทางแพ่ง คือ การเรียก ค่าเสียหายจากผู้กระท�ำละเมิดนั้น อาจเกิด ปั ญ หา ข้ อ ข้ อ งใจในเบื้ อ งต้ น เกี่ ย วกั บ การเรียกร้องค่าเสียหายว่า ใครทีเ่ ป็นผูม้ สี ทิ ธิ หรื อ เรี ย กค่ า เสี ย หายกั บ ใคร และใครคื อ ผูเ้ สียหาย..ใช่ผตู้ ายหรือไม่ หรือจะเป็นบุคคล ทีม่ คี วามเกีย่ วข้องใกล้ชดิ กับผูต้ าย ไม่วา่ จะเป็น ผู ้ ที่ มี ค วามเกี่ ย วข้ อ งในทางกฎหมาย หรื อ โดยทางข้ อ เท็ จ จริ ง จึ ง เกิ ด ค�ำถามว่ า ค่าเสียหายที่เรียกได้ในกรณีที่บุคคลหนึ่งๆ ถูกท�ำละเมิดถึงแก่ความตายมีอะไรบ้าง แล้วใคร เป็นผูท้ มี่ สี ทิ ธิเรียกร้องค่าเสียหายดังกล่าวนัน้

ค�ำตอบ : กรณีบคุ คลถูกละเมิดจนถึงแก่ความตาย บุ ค คลที่ อ ยู ่ ใ นฐานะผู ้ เ สี ย หายมี ทั้ ง ทายาท ผู้มีสิทธิรับมรดก และบุคคลอื่นที่กฎหมาย รั บ รองสิ ท ธิ ใ นการเรี ย กค่ า เสี ย หายจาก ผู้กระท�ำละเมิดไว้โดยเฉพาะ แม้ว่าจะไม่ใช่ ทายาทผูม้ สี ทิ ธิรบั มรดกก็ตาม ทัง้ นีใ้ ครจะเป็น ผูม้ สี ทิ ธิเรียกค่าเสียหายในรายการค่าเสียหาย ใดบ้าง สามารถแยกได้ดังนี้

วารสารยุติธรรม กระทรวงยุติธรรม | 57

ข้อ1 เรียกค่าปลงศพ

หรือค่าเผาศพตามประเพณีทางศาสนาและค่าใช้จ่ายอันจ�ำเป็นอย่างอื่นที่เกี่ยวข้องกับงานศพ เช่น ค่าจ้าง รถบรรทุกศพ ค่าจัดพิมพ์หนังสือแจกในงานศพ เป็นต้น โดยมีสิทธิเรียกร้องเงินค่าเสียหายในรายการดังกล่าว ได้แก่ ทายาทโดยชอบด้วยกฎหมายหรือผู้จัดการมรดก ซึ่งเป็นผู้มีอ�ำนาจหน้าที่ในการจัดการท�ำศพของผู้ตาย ตามกฎหมาย

ข้อ2 ค่าขาดไร้อุปการะ หรือค่าขาดสิทธิที่จะได้รับการเลี้ยงดูจากผู้ตาย ซึ่งเป็นสิทธิตามกฎหมายของสามีภรรยาโดยชอบด้วยกฎหมาย บิดามารดา หรือบุตรซึง่ เป็นผูเ้ ยาว์ (อายุตำ�่ กว่า 20 ปี) เป็นต้น โดยไม่จ�ำต้องค�ำนึงว่าผูม้ สี ทิ ธินนั้ ได้รบั การอุปการะ เลี้ยงดูอยู่จริงหรือไม่ แน่นอนว่าผู้มีสิทธิเรียกร้องเงินค่าเสียหาย ย่อมจ�ำกัดเฉพาะแต่ผู้มีสิทธิได้รับอุปการะ เลีย้ งดูตามกฎหมายจากผูต้ าย ได้แก่ สามีภรรยาของผูต้ าย บุตรโดยชอบด้วยกฎหมายซึง่ เป็นผูเ้ ยาว์ รวมถึงบุตร ผู้บรรลุนิติภาวะแล้ว แต่เป็นทุพพลภาพ หาเลี้ยงตนเองไม่ได้

ข้อ3 ค่ารักษาพยาบาล เช่น ค่ารักษา ค่าห้องพัก ค่าอุปกรณ์ ค่ารถไปรับแพทย์มารักษา เป็นต้น ค่าเสียหายที่ว่านี้หมายรวมถึงค่าใช้จ่าย ที่จ่ายไปแล้ว และคาดว่าจะต้องจ่าย ค่าเสียหายเกิดขึ้นในกรณีที่ผู้ตายไม่ได้ถึงแก่ความตายทันที หากแต่มีการ รักษาพยาบาลก่อนตาย โดยผู้มีสิทธิเรียกร้องค่าเสียหาย ได้แก่ ทายาทผู้มีสิทธิรับมรดกของผู้ตายนั่นเอง

ข้อ4 ค่าเสียหายที่ต้องขาดประโยชน์ท�ำมาหาได้ เพราะไม่สามารถประกอบอาชีพท�ำงานได้ เช่น ค่าตอบแทนการท�ำงาน รายได้ตามปกติทไี่ ด้จากการประกอบอาชีพ ของผูต้ าย โดยค่าเสียหายเกิดขึน้ ในกรณีทผี่ ตู้ ายไม่ได้ถงึ แก่ความตายในทันที และเรียกได้เฉพาะค่าทีต่ อ้ งขาดประโยชน์ ก่อนตายเท่านัน้ โดยผูม้ สี ทิ ธิเรียกร้องค่าเสียหาย ได้แก่ ทายาทผูม้ สี ทิ ธิรบั มรดกของผูต้ าย

ข้อ5 ค่าขาดแรงงานกลุ่มบุคคลอื่น เหตุที่ผู้ท�ำละเมิดต้องจ่ายค่าเสียหายเป็นเพราะขณะผู้ตายยังมีชีวิตอยู่ ผู้ตายได้ท�ำงานในครอบครัวหรือท�ำงาน เป็นประโยชน์แก่ผู้อื่น เมื่อผู้ตายถึงแก่ความตาย บุคคลดังกล่าวจึงขาดแรงงานไป โดยผู้ที่จะมีสิทธิเรียก ค่าเสียหายแบ่งเป็นสองกรณี คือ - กรณีแรก หากผูต้ ายเคยช่วยบิดามารดาท�ำมาหากินในครัวเรือน หรือผูต้ ายเคยช่วยสามีหรือภริยาท�ำงาน ในบ้าน หรือช่วยท�ำธุรกิจในครอบครัวระหว่างมีชีวิต ผู้ที่มีสิทธิเรียกร้องค่าเสียหาย ได้แก่ บิดา มารดา สามี หรือภริยาที่ต้องขาดแรงงานไป - กรณีที่สอง หากผู้ตายเคยเป็นลูกจ้างหรือผู้ท�ำการงานในอุตสาหกรรมของบุคคลอื่น และการตาย ของผู ้ ต ายเป็ น เหตุ ใ ห้ บุ ค คลภายนอกต้ อ งขาดแรงงานไป บุ ค คลภายนอกดั ง กล่ า วย่ อ มเป็ น ผู ้ มี สิ ท ธิ เรียกค่าเสียหาย ตามความเสียหายที่ตนได้รับ

ข้อ6 ค่าความเสียหายในทางทรัพย์สินอย่างอื่น

หากกรณีที่บุคคลต้องถึงแก่ความตายเพราะถูกท�ำละเมิด และยังต้องสูญเสียทรัพย์สินอย่างอื่น เช่น บ้านไฟไหม้ รถยนต์เสียหาย อันเกิดจากการท�ำละเมิด สิทธิในการเรียกค่าเสียหายในทางทรัพย์สินที่เกิดขึ้น ย่อมตก แก่กองมรดก เป็นสิทธิของทายาทผู้มีสิทธิรับมรดกตามกฎหมาย ในการเรียกร้องค่าเสียหายดังกล่าว คอลัมน์ถามมา ตอบไป หวังว่าความรู้เหล่านี้ จะเป็นเกราะป้องกันให้ผู้เสียหาย หรือบุคคลอื่นๆ ในสังคมได้รับทราบสิทธิและหน้าที่ ของตัวเองที่กฎหมายสามารถให้ความช่วยเหลือเยียวยาเอาไว้ให้อย่างเป็นธรรม ที่มา : หนังสือถาม-ตอบกฎหมายส�ำหรับประชาชน โครงการเผยแพร่วิชานิติศาสตร์ ศูนย์นิติศาสตร์ คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ 58 | Justice Magazine Ministry of Justice

ภาษายุกองบรรณาธิ ติธรรมการ

“หมาย”

ในคดีอาญา

เชื่ อ ว่ า เวลาที่ มี ข ่ า วคราวเกี่ ย วกั บ “หมายเรียก” หรือ “หมายค้น” ผูฟ้ งั อาจจะ สั บ สนและอยากทราบว่ า หมายแต่ ล ะ ประเภทมีความแตกต่างกันอย่างไร หากดู ต าม “ประมวลกฎหมายวิ ธี พิ จ ารณาความอาญา” จะพบว่ า มี ก าร แบ่งประเภทของ “หมาย” แบบหลักๆ ไว้ 2 ชนิด คือ “หมายเรียก” และ “หมายอาญา” 1 “หมายเรียก” ในคดีอาญา หมายถึง หมายสัง่ ให้บคุ คลใดบุคคลหนึง่ มาทีพ่ นักงาน สอบสวน พนักงานฝ่ายปกครอง หรือมาทีศ่ าล เนื่ อ งในการสอบสวน การไต่ ส วนมู ล ฟ้ อ ง การพิ จ ารณาคดี ห รื อ การอย่ า งอื่ น 2 ซึ่ ง ใน มาตรา 52 ตามประมวลกฎหมายวิธพี จิ ารณา ความอาญา ระบุวา่ การทีจ่ ะให้บคุ คลใดมาที่ พนั ก งานสอบสวนหรื อ มาที่ พ นั ก งาน ฝ่ า ยปกครอง หรื อ ต�ำรวจชั้ น ผู ้ ใ หญ่ หรื อ มาศาล เนื่องในการสอบสวน การไต่สวน มูลฟ้องการพิจารณาคดี หรือการอย่างอื่น ตามบทบั ญ ญั ติ แ ห่ ง ประมวลกฎหมายนี้

จักต้องมีหมายเรียกของพนักงานสอบสวน หรื อ พนั ก งานฝ่ า ยปกครอง หรื อ ต�ำรวจ ชัน้ ผูใ้ หญ่ หรือของศาล แล้วแต่กรณี แต่ในกรณีที่พนักงานสอบสวน หรือ พนักงานฝ่ายปกครอง หรือต�ำรวจชั้นผู้ใหญ่ ไปท�ำการสอบสวนด้วยตนเอง ย่อมมีอ�ำนาจ ทีจ่ ะเรียกผูต้ อ้ งหาหรือพยานมาได้โดยไม่ตอ้ ง ออกหมายเรียก จึ ง เห็ น ได้ จ ากมาตราดั ง กล่ า วว่ า คดี อ าญาจะมี ก ระบวนการในเบื้ อ งต้ น แบ่งได้เป็น 3 ขัน้ ข้อ 1. การสอบสวนของต�ำรวจ ข้อ 2. การไต่สวนมูลฟ้องของศาล ข้อ 3. การพิ จ ารณาคดี ข องศาล ซึ่ ง กฎหมาย ให้อ�ำนาจในแต่ละชั้นไว้ว่าสามารถ ออกหมายเรียกบุคคลใด ๆ ได้ ทั้ ง นี้ มี ค�ำภาษาอั ง กฤษ สองค�ำที่ มี ค วามหมายว่ า เ ป ็ น ก า ร เ รี ย ก จ า ก ศ า ล คื อ ค�ำ ว ่ า “Summon” แ ล ะ “ S u b p o e n a ” 3

http://www.oknation.net/blog/print.php?id=557942 http://dict.longdo.com/search/%E0%B8%AB%E0%B8%A1%E0%B8%B2%E0%B8%A 2%E0%B9%80%E0%B8%A3%E0%B8%B5%E0%B8%A2%E0%B8%81 3 http://www.amornie.com/?p=summon-and-subpoena http://www.kodmhai.com/m2/m2-3/thailaw2-3.html

ซึ่งความแตกต่างมีดังนี้ Summon (verb) : การสั่งใคร บางคนอย่ า งเป็ น ทางการให้ ม าที่ ศ าล; กระดาษทีอ่ อกโดยศาลแจ้งให้บคุ คลทราบว่า ได้ ถู ก กล่ า วหา : “ถู ก หมายเรี ย ก” หรื อ ถูกหมายเรียกให้เป็นคณะลูกขุน Summon มีอกี ความหมายคือ การสัง่ ให้ใครบางคนมาที่สถานที่ Subpoena (verb) : การสั่ง

ใครบางคนมาศาลและเป็นพยาน, ให้การ เป็นพยาน, หรือ จัดหาเอกสารในคดีความ ที่ค้างอยู่

1 2

วารสารยุติธรรม กระทรวงยุติธรรม | 59

“หมายขัง”

(warrant of detention)

หมายถึง หมายอาญาที่ศาลสั่งให้ขังผู้ต้องหา หรือจ�ำเลยไว้ ระหว่างสอบสวน ไต่สวนมูลฟ้องหรือพิจารณา

“หมายจ�ำคุก”

(warrant of imprisonment) สามารถสรุปได้คือ Summon คือ การถูกเรียกมาขึ้นศาล หมายถึง หมายอาญาที่ศาลสั่งให้จ�ำคุกผู้ต้องค�ำพิพากษาให้

เพราะเราถูกกล่าวหา แต่ Subpoena คือการเรียกมาเป็นพยาน หรือ ต้องจัดหาเอกสารส�ำหรับคดีความตามหมายศาล หมายประเภทต่อมาคือ “หมายอาญา”(criminal warrant) ซึ่งแบ่งได้ดังนี้ 1. หมายจับ 2. หมายค้น 3. หมายขัง 4. หมายจ�ำคุก 5. หมายปล่อย

จ�ำคุกหรือประหารชีวิต

(warrant of release)

หมายถึง หมายอาญาที่ศาลสั่งให้ปล่อยตัวบุคคลที่ต้องขัง หรือจ�ำคุกตามหมายศาล

(arrest warrant /warrant of arrest)

อย่างไรก็ตาม ในมาตรา 60 ระบุไว้ว่า หมายจับ หมายค้น หรือหมายอาญาที่สั่งให้เจ้าหน้าที่จับกุมผู้ต้องหา หรือจ�ำเลย หมายขัง หมายจ�ำคุก หรือหมายปล่อย ต้องท�ำเป็นหนังสือและมี ซึง่ ในมาตรา 66 ระบุวา่ เหตุทจี่ ะออกหมายจับได้มดี งั ต่อไปนี้ 1) เมือ่ มี ข้อความดังต่อไปนี้ ได้แก่ สถานทีท่ อี่ อกหมาย วันเดือนปีทอี่ อกหมาย หลักฐานตามสมควรว่าบุคคลใดน่าจะได้กระท�ำความผิดอาญา ซึ่งมี เหตุที่ต้องออกหมาย อัตราโทษจ�ำคุกอย่างสูงเกินสามปี หรือ 2) เมื่อมีหลักฐานตามสมควร ในกรณีออกหมายจับ ต้องระบุชื่อหรือรูปพรรณของบุคคล ว่าบุคคลใดน่าจะได้กระท�ำความผิดอาญาและมีเหตุอันควรเชื่อว่า ที่จะถูกจับ จะหลบหนี หรือจะไปยุง่ เหยิงกับพยานหลักฐาน หรือก่อเหตุอนั ตราย ในกรณีออกหมายขัง หมายจ�ำคุก หรือหมายปล่อย ต้องระบุชอื่ ประการอื่น บุคคลที่จะถูกขัง จ�ำคุก หรือปล่อย และถ้ า บุ ค คลนั้ น ไม่ มี ที่ อ ยู ่ เ ป็ น หลั ก แหล่ ง หรื อ ไม่ ม าตาม ในกรณีออกหมายค้น ให้ระบุสถานที่ที่จะค้น และชื่อ หรือ หมายเรียกหรือตามนัดโดยไม่มีข้อแก้ตัวอันควร ให้สันนิษฐานว่า รูปพรรณบุคคล หรือลักษณะสิ่งของที่ต้องการค้น ก�ำหนดวันเวลา บุคคลนั้นจะหลบหนี ทีจ่ ะท�ำการค้น และชือ่ กับต�ำแหน่งของเจ้าพนักงานผูจ้ ะท�ำการค้นนัน้ ดังนัน้ การไม่มาตามหมายเรียกของต�ำรวจ จึงเป็นเหตุทใี่ ห้ศาล นอกจากนี้ ในกรณีออกหมายจับ หมายขัง หรือหมายค้น ให้ระบุ ออกหมายจับได้ แต่กฎหมายก็ไม่ได้ตายตัวขนาดนั้น จึงเขียนก�ำกับ ความผิด หรือวิธีการเพื่อความปลอดภัย ไว้ดว้ ยว่า การทีไ่ ม่มาตามหมายเรียกนัน้ ต้อง “ไม่มขี อ้ แก้ตวั อันควร” ด้วย ในกรณี อ อกหมายจ�ำคุ ก ให้ ร ะบุ ค วามผิ ด และก�ำหนดโทษ จึงจะถือว่าหลบหนีและออกหมายจับ ตามค�ำพิพากษา

ในกรณีออกหมายขังหรือหมายจ�ำคุก ให้ระบุสถานที่ที่จะให้ขัง

หรือจ�ำคุก (search warrant)

และในกรณีออกหมายปล่อย ให้ระบุเหตุที่ให้ปล่อย หรือหมายอาญาที่สั่งให้เจ้าหน้าที่ตรวจค้น เพื่อยึดสิ่งของหรือ ทั้งนี้ ต้องมีลายมือชื่อและประทับตราของศาล จับกุมบุคคลซึ่งมีหมายให้จับ หรือเพื่อช่วยบุคคลซึ่งถูกหน่วงเหนี่ยว ทั้งหมดนี้ เป็นเพียงส่วนหนึ่งในรายละเอียดของหมายเรียก หรือกักขังโดยมิชอบด้วยกฎหมาย ซึ่งในมาตรา 69 ระบุเหตุที่จะออก (ต�ำรวจออกหมายได้) ส่วนหมายค้น หมายจับ หมายขัง หมายจ�ำคุก หมายค้นได้มดี งั ต่อไปนี้ 1) เพือ่ พบและยึดสิง่ ของซึง่ จะเป็นพยานหลักฐาน และหมายปล่ อ ย (ต้ อ งขออนุ มั ติ จ ากศาล) แต่ ห ากผู ้ อ ่ า นท่ า นใด ประกอบการสอบสวนไต่สวนมูลฟ้องหรือพิจารณา 2) เพื่อพบและ มี ข ้ อ สงสั ย ในเรื่ อ งข้ อ กฎหมาย หรื อ ต้ อ งการติ ด ต่ อ ขอรั บ บริ ก าร ยึดสิ่งของซึ่งมีไว้เป็นความผิด หรือได้มาโดยผิดกฎหมาย หรือมีเหตุ ด้านงานยุตธิ รรม สามารถติดต่อได้ทศี่ นู ย์บริการร่วมกระทรวงยุตธิ รรม อันควรสงสัยว่าได้ใช้หรือตัง้ ใจจะใช้ในการกระท�ำความผิด 3) เพือ่ พบ โทรศัพท์ 0 2141 5100 หรือส�ำนักงานยุติธรรมจังหวัดทั่วประเทศ และช่วยบุคคลซึง่ ได้ถกู หน่วงเหนีย่ วหรือกักขัง โดยมิชอบด้วยกฎหมาย 4) เพื่อพบบุคคลซึ่งมีหมายให้จับ 5) เพื่อพบและยึดสิ่งของตาม ค�ำพิพากษาหรือตามค�ำสั่งศาล ในกรณีที่จะพบหรือจะยึดโดยวิธีอื่น ไม่ได้แล้ว

“หมายจับ”

“หมายค้น”

60 | Justice Magazine Ministry of Justice

“หมายปล่อย”

Infographic : เรียก จับ ค้น ต้องมี “หมาย” จากส�ำนักงานกิจการยุติธรรม วารสารยุติธรรม กระทรวงยุติธรรม | 61

ทีกองบรรณาธิ ่นี่แจ้งการวัฒนะ การประชุมคณะกรรมการผู้ช่วยรัฐมนตรี ครั้งที่ 5/2559 พลเอก ไพบูลย์ คุ้มฉายา รัฐมนตรีว่าการกระทรวงยุติธรรม ให้เกียรติกล่าวต้อนรับผู้เข้าร่วมการประชุมคณะกรรมการผู้ช่วย รัฐมนตรี ครัง้ ที่ 2/2559 โดยมี พลเอก นิวตั ร มีนะโยธิน ผูช้ ว่ ยรัฐมนตรี ประจ�ำกระทรวงยุตธิ รรม เป็นประธานการประชุม และนายชาญเชาวน์ ไชยานุ กิ จ ปลั ด กระทรวงยุ ติ ธ รรม ตลอดจนผู ้ ช ่ ว ยรั ฐ มนตรี ทุกกระทรวงและผู้บริหารกระทรวงยุติธรรม เข้าร่วมฯ เพื่อประสาน ความร่วมมือในการด�ำเนินงานระหว่างกระทรวงยุตธิ รรมและ กระทรวงต่าง ๆ ตลอดจนแลกเปลีย่ นความคิดเห็น ข้อเสนอแนะทีเ่ ป็นประโยชน์ตอ่ การ ด�ำเนินงานในด้านต่าง ๆ อันจะน�ำไปสู่การขับเคลื่อนงานตามนโยบาย รัฐบาลต่อไป ณ ห้องประชุมกระทรวงยุติธรรม 2 ชั้น 8 อาคารราชบุรี ดิเรกฤทธิ์ ศูนย์ราชการเฉลิมพระเกียรติฯ

ลงนามความร่วมมือด้านการปราบปรามยาเสพติด คู่ภาคีไทย- ยูนนาน พลเอก ไพบูลย์ คุม้ ฉายา รัฐมนตรีวา่ การกระทรวงยุตธิ รรม พร้อมด้วย MR.DONG JIALU รองอธิบดีกรมรักษาความสงบสาธารณะมณฑลยูนนาน กระทรวงรักษาความสงบสาธารณะ ให้เกียรติเป็นสักขีพยาน ในการลงนาม พิธสี ารความร่วมมือด้านการปราบปรามยาเสพติดระหว่างคูภ่ าคี ส�ำนักงาน คณะกรรมการควบคุมยาเสพติดแห่งมลฑลยูนนาน สาธารณรัฐประชาชนจีน และส�ำนักงานป้องกันและปราบปรามยาเสพติด ภาค 5 แห่งราชอาณาจักรไทย เพื่ อ ประสานความร่ ว มมื อ กั น ควบคุ ม ยาเสพติ ด วั ต ถุ อ อกฤทธิ์ ต ่ อ จิ ต และประสาท และสารตั้ ง ต้ น ซึ่ ง เป็ น วิ ธี ก ารหนึ่ ง ที่ จ ะสามารถควบคุ ม และลดปัญหายาเสพติดในพืน้ ทีอ่ นุภมู ภิ าคลุม่ น�ำ้ โขงได้อย่างมีประสิทธิภาพ โดยมี พลเอก นิวัตร มีนะโยธิน ผู้ช่วยรัฐมนตรีประจ�ำกระทรวงยุติธรรม นายณรงค์ รัตนานุกลู เลขาธิการ ป.ป.ส. พร้อมด้วยผูบ้ ริหารส�ำนักงาน ป.ป.ส. และคณะฝ่ายมณฑลยูนนาน สาธารณรัฐประชาชนจีน เข้าร่วม ณ โรงแรม แชงกรีลา อ�ำเภอเมือง จังหวัดเชียงใหม่

สร้างกลยุทธ์ด้านประชาสัมพันธ์ เพื่อส่งเสริมให้ประชาชนเข้าถึงความยุติธรรม นายธวัชชัย ไทยเขียว รองปลัดกระทรวงยุติธรรมและโฆษกกระทรวงยุติธรรม เป็นประธานในพิธี เปิดโครงการประชุมเชิงปฏิบัติการเพื่อก�ำหนดกลยุทธ์งานด้านการประชาสัมพันธ์ของกระทรวงยุติธรรม พร้อมทัง้ บรรยายพิเศษในหัวข้อ “นโยบายและทิศทางการประชาสัมพันธ์ของกระทรวงยุตธิ รรมเพือ่ พัฒนา ส่ ง เสริ ม ให้ ป ระชาชนเข้ า ถึ ง ความยุ ติ ธ รรม” โดยมี ผู ้ บ ริ ห าร โฆษกประจ�ำหน่ ว ยงาน ผู ้ ป ฏิ บั ติ ง าน ด้านประชาสัมพันธ์ และผู้ปฏิบัติงานด้านการวิเคราะห์นโยบายและแผนยุทธศาสตร์ของส่วนราชการ ในสังกัดกระทรวงยุติธรรม เข้าร่วมฯ ณ ห้องยุคลธร ชั้น 1 โรงแรมอมารี ดอนเมือง แอร์พอร์ต กรุงเทพฯ

62 | Justice Magazine Ministry of Justice

ยุติธรรมเกมส์ 2559 นายชาญเชาวน์ ไชยานุกิจ ปลัดกระทรวงยุติธรรม เป็นประธานในพิธีเปิดและปิดการ แข่งขันกีฬาภายในกระทรวงยุติธรรม ประจ�ำปี พ.ศ. 2559 เพื่อเสริมสร้างสุขภาพพลานามัยที่ดี ความสามัคคี ตลอดจนการสร้างความสัมพันธ์อนั ดีภายในองค์กร โดยมี พลเอก นิวตั ร มีนะโยธิน ผู้ช่วยรัฐมนตรีประจ�ำกระทรวงยุติธรรม นายธวัชชัย ไทยเขียว รองปลัดกระทรวงยุติธรรม พร้อมด้วยคณะผู้บริหารจากหน่วยงานในสังกัดกระทรวงยุติธรรม ข้าราชการ และเจ้าหน้าที่ ในสังกัดกระทรวงยุตธิ รรม เข้าร่วมกิจกรรมฯ ณ สนามอินดอร์สเตเดียม หัวหมาก กรุงเทพมหานคร

นายวิทยา สุรยิ ะวงค์ รองปลัดกระทรวง ร่วมประชุมโครงการ AAPTIP ยุติธรรม เข้าร่วมการประชุมคณะกรรมการ ขับเคลื่อนงานต่อต้านค้ามนุษย์ ขับเคลื่อนโครงการระดับภูมิภาค ครั้งที่ 3 ภายใต้โครงการออสเตรเลีย - เอเชีย เพือ่ ต่อต้านการค้ามนุษย์ The Australia - Asia Program to Combat Trafficking in Persons (AAPTIP) เพื่อรายงานผลการด�ำเนินงานและความคืบหน้าของโครงการฯ ในช่วง ปีทผี่ า่ นมา พร้อมน�ำเสนอแผนปฏิบตั งิ านในปี 2016-2017 ให้ทปี่ ระชุมรับทราบ เพือ่ พิจารณาและเสนอแนะแนวทางร่วมกัน อันจะน�ำไปสูก่ ารสร้าง ความร่วมมือระหว่างประเทศสมาชิกในการขับเคลือ่ นและพัฒนาแผนปฏิบตั งิ านให้มปี ระสิทธิภาพต่อไป โดยมีผบู้ ริหารและเจ้าหน้าทีจ่ ากหน่วยงาน ในสังกัดกระทรวงยุตธิ รรม พร้อมด้วยผูแ้ ทนจากหน่วยงานด้านการต่อต้านการค้ามนุษย์ของประเทศในภูมภิ าคอาเซียน อาทิ ฟิลปิ ปินส์ อินโดนีเซีย เวียดนาม กัมพูชา เมียนมา สาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว เข้าร่วมฯ ณ ห้องประชุมเกรทรูม โรงแรมดับเบิ้ลยู กรุงเทพ

จัดเสวนาถอดบทเรียน “ฝายมีชีวิต” สู่บทบาทศูนย์ยุติธรรมชุมชน นายธวัชชัย ไทยเขียว รองปลัดกระทรวงยุติธรรม เป็นประธาน ในพิธเี ปิดโครงการฝายมีชวี ติ เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยูห่ วั เนือ่ งในโอกาสมหามงคลเสด็จเถลิงถวัลยราชสมบัตคิ รบ 70 ปี 9 มิถุนายน 2559 และเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ เนือ่ งในโอกาสมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา 7 รอบ 12 สิงหาคม 2559 พร้อมทัง้ จัดกิจกรรมการเสวนาถอดบทเรียน “ฝายมีชวี ติ ” สูบ่ ทบาทศูนย์ ยุติธรรมชุมชน โดยมีนางสาวปิติกาญจน์ สิทธิเดช ผู้ตรวจราชการ กระทรวงยุตธิ รรม พร้อมด้วยหัวหน้าหน่วยงานในสังกัดกระทรวงยุตธิ รรม พื้นที่จังหวัดพังงา หัวหน้าส่วนราชการจังหวัดพังงา ศูนย์ยุติธรรมชุมชน ต�ำบลเหล เครือข่ายยุตธิ รรมชุมชน อาสาสมัครคุมประพฤติ เครือข่ายฝาย มีชีวิตแห่งประเทศไทย ผู้น�ำองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น และประชาชน ในพื้นที่เข้าร่วม ณ ต�ำบลเหล อ�ำเภอกะปง จังหวัดพังงา วารสารยุติธรรม กระทรวงยุติธรรม | 63

กฎหมายสามั ญประจ�ำบ้าน กองบรรณาธิการ

การขยายตัวของเศรษฐกิจโลกในระดับต�ำ ่ เป็ น แรงกดดั น ให้ ก ารขยายตั ว ทางธุ ร กิ จ อยู่ในสถานการณ์ชะลอตัว ธุรกิจขนาดต่างๆ โดยเฉพาะธุ ร กิ จ วิ ส าหกิ จ ขนาดกลางและ ขนาดย่อม ซึ่งมีอยู่เป็นจ�ำนวนมากในระบบ เศรษฐกิ จ ประสบปั ญ หาขาดสภาพคล่ อ ง ทางการเงินและการเข้าถึงแหล่งเงินทุนทีย่ าก ส่ ง ผลให้ ผู ้ ป ระกอบการตกอยู ่ ใ นสภาวะ ความเสี่ยงเป็นบุคคลล้มละลาย เนื่องจาก ไม่สามารถช�ำระหนี้เงินทุนได้ ภาวะดังกล่าวจะท�ำให้ความน่าเชื่อถือ ในการลงทุนภายในประเทศลดลง รัฐบาล จ�ำเป็ น ต้ อ งเร่ ง สร้ า งความเชื่ อ มั่ น ให้ แ ก่ นั ก ลงทุ น ทั้ ง ภายในและต่ า งประเทศ ผ่านมาตรการต่างๆ เพือ่ กระดับความน่าเชือ่ ถือ และขยายฐานการลงทุนให้สามารถขับเคลือ่ น ต่อไปได้ โดยเฉพาะมาตรการในการช่วยเหลือ ผู ้ ป ระกอบการขนาดกลางและขนาดย่ อ ม 64 | Justice Magazine Ministry of Justice

หรื อ SMEs ซึ่ ง เป็ น หน่ ว ยธุ ร กิ จ ขนาดเล็ ก ที่ มี บ ทบาทส�ำคั ญ ในการขยายตัวของระบบเศรษฐกิจ ให้สามารถเข้าถึงแหล่งเงินทุน เสริมสร้างสภาพคล่อง และสามารถยื่นขอฟื้นฟูกิจการก่อนที่ธุรกิจ นั้นจะถูกบังคับคดีให้ล้มละลาย กระทรวงยุติธรรม โดยกรมบังคับคดี เล็งเห็นความส�ำคัญ ของปั ญ หาดั ง กล่ า ว และเพื่ อ ขั บ เคลื่ อ นการท�ำงานที่ ส อดคล้ อ ง กับนโยบายของรัฐบาล จึงได้เสนอร่างพระราชบัญญัติล้มละลาย (ฉบับที่ ..) พ.ศ. .... (การฟื้นฟูกิจการ) เพื่อเปิดโอกาสให้ผู้ประกอบ ธุรกิจ SMEs ทีป่ ระสบปัญหาขาดสภาพคล่องทางการเงิน ไม่สามารถ ช�ำระหนี้ได้ สามารถยื่นขอฟื้นฟูกิจการได้โดยไม่ต้องถูกบังคับยึด ทรัพย์หรือต้องหยุดกิจการ ล่ า สุ ด พระราชบั ญ ญั ติ ล ้ ม ละลาย (ฉบั บ ที่ 9) พ.ศ. 2559 ถูกประกาศในราชกิจจานุเบกษา และมีผลบังคับใช้ เป็นกฎหมาย เมื่อวันที่ 25 พฤษภาคม 2559 มีสาระส�ำคัญ ของกฎหมาย คือ ก�ำหนดให้ลูกหนี้ที่เป็นวิสาหกิจขนาดกลาง และขนาดย่อม ซึง่ เป็นบุคคลธรรมดาทีม่ มี ลู หนี้ ไม่นอ้ ยกว่าสองล้านบาทนิตบิ คุ คล มีมลู หนี้ ไม่นอ้ ยกว่าสามล้านบาท และบริษทั จ�ำกัด มีมูลหนี้ไม่น้อยกว่าสามล้านบาท และไม่เกินสิบล้านบาท สามารถ ยื่นขอฟื้นฟูกิจการต่อศาล

พร้ อ มแผนฟื ้ น ฟู กิ จ การส�ำเร็ จ รู ป (Prepackage) ที่ ไ ด้ รั บ ความยินยอมจากเจ้าหนี้แล้ว ทั้งนี้ เป็นไปตามมาตรา 90/92 แห่งพระราชบัญญัติ ดังกล่าว ทีก่ �ำหนดไว้วา่ “เมือ่ ลูกหนีไ้ ม่อยูใ่ นสถานะทีจ่ ะช�ำระหนี้ ทีเ่ กิดจากการด�ำเนินกิจการซึง่ เป็นหนีเ้ จ้าหนีค้ นเดียวหรือหลายคน รวมกัน โดยลูกหนีท้ เี่ ป็นบุคคลธรรมดาต้องมีจ�ำนวนหนีแ้ น่นอน ไม่นอ้ ยกว่าสองล้านบาท ลูกหนีท้ เี่ ป็นคณะบุคคล ห้างหุน้ ส่วนสามัญ ไม่จดทะเบียน ห้างหุ้นส่วนสามัญนิติบุคคล ห้างหุ้นส่วนจ�ำกัด หรือนิติบุคคลอื่นตามที่ก�ำหนดในกฎกระทรวง ต้องมีจ�ำนวนหนี้ แน่นอนไม่น้อยกว่าสามล้านบาท และลูกหนี้ที่เป็นบริษัทจ�ำกัด ต้องมีจ�ำนวนหนี้ไม่น้อยกว่าสามล้านบาทแต่ไม่ถึงสิบล้านบาท ไม่ว่าหนี้นั้นจะถึงก�ำหนดช�ำระโดยพลันหรือในอนาคตก็ตาม ถ้ามีเหตุอนั ควรและมีชอ่ งทางทีจ่ ะฟืน้ ฟูกจิ การของลูกหนี้ บุคคล ตามมาตรา 90/93 อาจยืน่ ค�ำร้องขอต่อศาลให้มกี ารฟืน้ ฟูกจิ การ และเห็นชอบด้วยแผนได้”

วารสารยุติธรรม กระทรวงยุติธรรม | 65

โ ด ย ผู ้ ร ้ อ ง ข อ จ ะ ต ้ อ ง แ น บ แ ผ น พร้ อ มหลั ก ฐานแสดงว่ า เจ้ า หนี้ ไ ด้ ใ ห้ ความเห็นชอบในแผนไม่น้อยกว่าสองในสาม ของจ�ำนวนหนี้ทั้งหมด เพื่อให้ศาลมีค�ำสั่งให้ ฟื้นฟูกิจการและเห็นชอบด้วยแผนดังกล่าว ซึ่ ง หากตรวจสอบพบภายหลั ง ว่ า ผู ้ ใ ดยื่ น ค�ำร้องขอตามมาตรา 90/92 อันเป็นเท็จ ในสาระส�ำคัญ ซึ่งอาจท�ำให้ลูกหนี้ เจ้าหนี้ ผู้อื่น หรือประชาชนเสียหาย ต้องระวางโทษ ปรับไม่เกินสามแสนบาท หรือจ�ำคุกไม่เกินสามปี หรือทัง้ จ�ำทัง้ ปรับ นอกจากนี้ พระราชบัญญัติดังกล่าว ยังมีประเด็นส�ำคัญที่เกี่ยวเนื่องหลายมาตรา อาทิ การให้ นิ ย ามความหมายของค�ำว่ า “ลูกหนี้” ตามมาตรา 90/91 ที่มีความหมาย ครอบคลุ ม โดยให้ ค วามหมายว่ า ลู ก หนี้ คือ ลูกหนี้ที่เป็นบุคคลธรรมดา คณะบุคคล ห้างหุน้ ส่วนสามัญไม่จดทะเบียน ห้างหุน้ ส่วน สามัญนิติบุคคล ห้างหุ้นส่วนจ�ำกัด บริษัท จ�ำกั ด หรื อ นิ ติ บุ ค คลอื่ น ตามที่ ก�ำหนด ในกฎกระทรวง ซึง่ ประกอบธุรกิจทีม่ ลี กั ษณะ เป็ น วิ ส าหกิ จ ขนาดกลางหรื อ ขนาดย่ อ ม ตามกฎหมายว่าด้วยการส่งเสริมวิสาหกิจ ขนาดกลางและขนาดย่ อ มที่ ขึ้ น ทะเบี ย น กับส�ำนักงานส่งเสริมวิสาหกิจขนาดกลาง และขนาดย่ อ ม หรื อ ที่ จ ดทะเบี ย นกั บ หน่วยงานอื่นของรัฐ มาตรา 90/96 ทีไ่ ด้ก�ำหนดรายละเอียด ชั ด เจนในการจั ด ท�ำแผนประกอบค�ำร้ อ ง เพือ่ ขอฟืน้ ฟูกจิ การ โดยในแผนต้องมีรายการ ดังต่อไปนี้เป็นอย่างน้อย

66 | Justice Magazine Ministry of Justice

1) เหตุผลที่ท�ำให้มีการฟื้นฟูกิจการ 2) รายละเอียดแห่งสินทรัพย์ หนี้สิน และภาระผูกพันต่างๆ ของลูกหนี้ในขณะที่ ยื่นค�ำร้องขอ 3) หลักการและวิธีการฟื้นฟูกิจการ 4) การไถ่ถอนหลักประกัน ในกรณี เจ้ า หนี้ มี ป ระกั น และความรั บ ผิ ด ชอบ ของผู้ค�้ำประกัน 5) แนวทางแก้ ไ ขปั ญ หาในกรณี ขาดสภาพคล่องชั่วคราวระหว่างการปฏิบัติ ตามแผน 6) วิธีปฏิบัติในกรณีที่มีการโอนสิทธิ เรียกร้องหรือโอนหนี้ 7) ชื่ อ คุ ณ สมบั ติ หนั ง สื อ ยิ น ยอม ของผู้บริหารแผน และค่าตอบแทน 8) การแต่งตั้งและการพ้นต�ำแหน่ง ของผู้บริหารแผน 9) ระยะเวลาด�ำเนิ น การตามแผน ซึ่งไม่เกินสามปี 10) การไม่ยอมรับทรัพย์สนิ ของลูกหนี้ หรื อ สิ ท ธิ ต ามสั ญ ญา ในกรณี ที่ ท รั พ ย์ สิ น ของลูกหนี้ หรือสิทธิตามสัญญามีภาระเกิน ควรกว่าประโยชน์ที่จะพึงได้ ทัง้ นี้ ในการร้องขอฟืน้ ฟูกจิ การผูร้ อ้ งขอ ต้องช�ำระค่าขึ้นศาล จ�ำนวน 1,000 บาท และต้องวางเงินประกันค่าใช้จ่ายที่ผู้ร้องขอ ต้องรับผิดชอบในการขอฟื้นฟู กิ จ การไว้ ต ่ อ ศาลเป็ น จ�ำนวน 10,000 บาท ในขณะยืน่ ค�ำร้อง ขอ หรือตามจ�ำนวนทีศ่ าลจะเห็น สมควรก็ได้ ซึง่ เป็นไปตามมาตรา 90/97

ส�ำหรับพระราชบัญญัติดังกล่าวถือว่า เป็นกฎหมายใหม่ที่ผู้ประกอบการ SMEs ยังไม่ทราบและไม่มคี วามรู้ ความเข้าใจในการ ปฏิ บั ติ ต ามกฎหมาย จึ ง อาจจะท�ำให้ เสี ย โอกาสทางธุ ร กิ จ ได้ กรมบั ง คั บ คดี ในฐานะเป็นหน่วยงานส�ำคัญในการผลักดัน และขับเคลื่อนกฎหมายดังกล่าว จึงได้จัดท�ำ โครงการเสริ ม สร้ า งความรั บ รู ้ เ กี่ ย วกั บ พระราชบั ญ ญั ติ ล ้ ม ละลาย (ฉบั บ ที่ 9) พ.ศ. 2559 ขึ้ น เพื่ อ เสริ มสร้ า งการรับ รู้ เกี่ ย วกั บ พระราชบั ญ ญั ติ ดั ง กล่ า วให้ กั บ ผู ้ ที่ เ กี่ ย วข้ อ ง ประกอบด้ ว ย ส�ำนั ก งาน ศาลยุติธรรม ส�ำนักงานกฎหมาย ส�ำนักงาน ส่งเสริมวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดย่อม (สสว.) ผู้ประกอบการธุรกิจ SMEs สถาบัน การเงิ น หน่ ว ยงานราชการ และเอกชน ที่เกี่ยวข้องทั้งในส่วนกลางและส่วนภูมิภาค ทั่ ว ประเทศ ในช่ ว งเดื อ นพฤษภาคม – กรกฎาคม 2559 เมื่ อ วั น ที่ 29 พฤษภาคม 2559 นางสาวรืน่ วดี สุวรรณมงคล อธิบดีกรมบังคับคดี และนางสาวฉวีวรรณ จิรสิทธิ์ นิตกิ รเชีย่ วชาญ ที่ ป รึ ก ษาส�ำนั ก ฟื ้ น ฟู กิ จ การของลู ก หนี้ ได้ ร ่ ว มบรรยายถึ ง สาระส�ำคั ญ ต่ า งฯ ของกฎหมายฉบั บ ดั ง กล่ า วให้ ผู ้ ส นใจ จากทุกภาคส่วน รับฟัง ณ ห้องขายทอดตลาด อาคารอสีตพิ รรษ กรมบังคับคดี พระราชบั ญ ญั ติ ดั ง กล่ า ว ถื อ เป็ น อีกหนึ่งกลไกหนึ่งที่ส�ำคัญและเป็นทางเลือก ของลู ก หนี้ ผู ้ ป ระกอบกิ จ การที่ มี ลั ก ษณะ เป็ น วิ ส าหกิ จ ขนาดกลางและขนาดย่ อ ม ในการจัดการแก้ไขปัญหาหนี้สิน ป้องกัน ธุ ร กิ จ ต้ อ งปิ ด กิ จ การเพราะถู ก เจ้ า หนี้ ยึดทรัพย์สิน โดยมีขั้นตอนที่สะดวก รวดเร็ว และประหยัดค่าใช้จ่าย

วารสารยุติธรรม กระทรวงยุติธรรม | 67

ก้นายมนิาวสู ่อาเซียน นธ์ สุทธิวัฒนานิติ นักวิเคราะห์นโยบายและแผนช�ำนาญการ ส�ำนักนโยบายและยุทธศาสตร์ ส�ำนักงานปลัดกระทรวงยุติธรรม

การปรับปรุงกลไกการด�ำเนินงาน

ในกรอบอาเซียน นั บ ตั้ ง แต่ รั ฐ บาลพลเอก ประยุ ท ธ์ จันทร์โอชา เข้ามาบริหารราชการแผ่นดิน ก็ได้มกี ารปรับเปลีย่ นกลไกการบริหารจัดการ เกีย่ วกับการด�ำเนินงานในกรอบอาเซียนและ การเตรียมความพร้อมประเทศไทยเพื่อเข้าสู่ ประชาคมอาเซี ย น โดยการยกระดั บ คณะกรรมการอาเซียนแห่งชาติ ซึง่ มีรฐั มนตรี ว่าการกระทรวงการต่างประเทศเป็นประธาน ขึน้ เป็นคณะกรรมการศูนย์อ�ำนวยการเตรียม ความพร้ อ มประเทศไทยในการเข้ า สู ่ ประชาคมอาเซี ย น มี ร องนายกรั ฐ มนตรี ฝ่ายต่างประเทศเป็นประธาน และมีการแต่งตัง้ คณะท�ำงานด้านกฎหมายเพิม่ เติมขึน้ จากเดิม ที่ มี อ นุ ก รรมการใน 3 เสาหลั ก และ อนุกรรมการด้านประชาสัมพันธ์ 68 | Justice Magazine Ministry of Justice

เมือ่ ผ่านพ้นปี 2558 ไปแล้ว ประชาคม อาเซียนได้จัดตั้งขึ้นอย่างเป็นทางการ ดังนั้น ขณะนี้ จึ ง มาถึ ง ช่ ว งเวลาที่ จ ะต้ อ งมี ก าร ปรั บ ปรุ ง กลไกการด�ำเนิ น งานอี ก ครั้ ง หนึ่ ง เพื่อให้สอดคล้องกับบริบทที่เปลี่ยนแปลงไป ซึ่งในการบรรยายสรุปผลการเตรียมความ พร้อมของประเทศไทยให้แก่นายกรัฐมนตรี เมื่ อ วั น ที่ 27 มกราคม 2559 กระทรวง การต่างประเทศได้เสนอให้มกี ารทบทวนกลไก ดังกล่าว และนายกรัฐมนตรีได้สงั่ การให้มกี าร ทบทวนร่วมกับหน่วยงานทีเ่ กีย่ วข้องและเสนอ คณะรัฐมนตรีพจิ ารณาต่อไป ในการทบทวนดั ง กล่ า ว ได้ มี ก าร พิจารณาว่า คณะกรรมการศูนย์อ�ำนวยการฯ นัน้ เป็นกลไกขับเคลื่อนการเตรียมความพร้อม

ของหน่วยงานต่างๆ ตามแผนงาน/โครงการ ที่ก�ำหนด และตรวจสอบการด�ำเนินการตาม พั น ธกรณี ใ ห้ ถู ก ต้ อ งครบถ้ ว น ซึ่ ง พบว่ า ประเทศไทยได้ด�ำเนินการตามแผนการจัดตัง้ ประชาคมอาเซี ย นทั้ ง 3 เสา ส�ำเร็ จ แล้ ว ร้อยละ 97.96 (เสาการเมืองและความมั่นคง ร้อยละ 100 เสาเศรษฐกิจ ร้อยละ 93.9 และ เสาสังคมวัฒนธรรม ร้อยละ 100) และมีการ ตรวจสอบพันธกรณีดา้ นกฎหมายแล้ว พบว่า ประเทศไทยมีการด�ำเนินการที่ครบถ้วนแล้ว เช่นกัน อย่างไรก็ตาม ประเทศไทยยังคงมี ความตกลงที่ยังไม่ได้ให้สัตยาบันอีก 5 ฉบับ ซึ่ ง เมื่ อ ให้ สั ต ยาบั น แล้ ว ก็ อ าจมี พั น ธกรณี ที่จะต้องด�ำเนินการเพิ่มเติมได้ เมื่ อ พิ จ ารณาถึ ง ข้ อ เท็ จ จริ ง ดั ง กล่ า ว จะเห็นได้วา่ ความจ�ำเป็นในการใช้กลไกในเชิง ศูนย์อ�ำนวยการเพือ่ ขับเคลือ่ นการด�ำเนินงาน ในด้านต่างๆ นัน้ มีความจ�ำเป็นน้อยลงมากแล้ว กระทรวงการต่ า งประเทศจึ ง ได้ เ สนอ คณะรัฐมนตรีเพือ่ พิจารณาทบทวนกลไกในการ ขับเคลื่อนการด�ำเนินงานในกรอบอาเซียน โดยใช้คณะกรรมการอาเซียนแห่งชาติ กลับมา เป็นกลไกหลักในการขับเคลือ่ นและประสานงาน ระหว่างหน่วยงานภาครัฐและภาคเอกชน ในด้านนโยบายและท่าทีของประเทศไทย ต่ อ ประเด็ น ต่ า งๆ รวมถึ ง การด�ำเนิ น การ ตามแผนงานประชาคมอาเซี ย นฉบั บ ใหม่ (ค.ศ. 2016-2025) เพื่อให้บรรลุวิสัยทัศน์ ประชาคมอาเซียน ค.ศ. 2025 โดยเปลี่ยนชื่อ คณะกรรมการอาเซี ย นแห่ ง ชาติ เ ป็ น “คณะกรรมการประชาคมอาเซียนแห่งชาติ” เพื่อให้สอดคล้องกับสภาพการณ์ในปัจจุบัน โดยอาจมีการจัดการประชุมคณะรัฐมนตรี วาระพิเศษร่วมกับคณะกรรมการประชาคม อาเซียนแห่งชาติ เพือ่ พิจารณาประเด็นต่างๆ เป็นพิเศษ ภายหลังการประชุมคณะรัฐมนตรี ตามปกติดว้ ยก็ได้ ซึง่ นับได้วา่ เป็นการก�ำหนด

แนวทางการด�ำเนินการเพื่อแก้ไขข้อขัดข้อง ของคณะกรรมการอาเซี ย นแห่ ง ชาติ เ ดิ ม ที่มีบทบาทหลักในการประสานงานระหว่าง หน่วยงานต่างๆ เท่านั้น นอกจากนี้ จะมีการจัดตัง้ อนุกรรมการ ขึ้น 6 คณะ ได้แก่ อนุกรรมการใน 3 เสาหลัก อนุ ก รรมการกฎหมายรองรั บ ประชาคม อาเซียน อนุกรรมการประชาสัมพันธ์อาเซียน และอนุกรรมการประสานงาน กลั่นกรอง และขับเคลือ่ นประชาคมอาเซียน ซึง่ เป็นกลไกใหม่ ที่จะมีปลัดส�ำนักนายกรัฐมนตรีเป็นประธาน เพื่อท�ำหน้าที่ประสานงานกับคณะกรรมการ ขั บ เคลื่ อ นและปฏิ รู ป การบริ ห ารราชการ แผ่นดินทั้ง 6 คณะ และจะมีการก�ำหนดให้ หน่วยงานต่างๆ จัดท�ำแผนงานทีม่ กี ารประเมิน ความพร้ อ ม/ศั ก ยภาพของประเทศ และ เปรี ย บเที ย บกั บ ความพร้ อ ม/ศั ก ยภาพ ของประเทศอาเซี ย นอื่ น ๆ ด้ ว ย เพื่ อ ให้ ประเทศไทยมีบทบาทน�ำในลักษณะที่เป็น ผูร้ เิ ริม่ หรือเป็นแบบอย่างทีด่ ใี นประเด็นต่างๆ

ไม่ว่าจะเป็นการส่งเสริมปรัชญาเศรษฐกิจ พอเพียงเพื่อสนับสนุนการพัฒนาอย่างยั่งยืน หรือการส่งเสริมการท่องเที่ยวและการลงทุน ในลั ก ษณะ +1 (ประเทศไทย+ประเทศ อาเซียน) ทั้ ง นี้ ข้ อ เสนอการทบทวนกลไก การด�ำเนินงานในกรอบอาเซียนทีก่ ล่าวมานัน้ คณะรัฐมนตรีได้มีมติเห็นชอบแล้วเมื่อวันที่ 31 พฤษภาคม 2559 ที่ผ่านมา และได้แจ้ง เวียนให้หน่วยงานต่างๆ รับทราบแล้ว ดังนั้น ในระยะต่อไปก็คงจะเห็นการจัดท�ำแผนงาน/ โครงการ/กิ จ กรรม ที่ ส ่ ง เสริ ม บทบาทน�ำ ของประเทศไทยควบคู่ไปกับการด�ำเนินงาน ตามแผนงานประชาคมอาเซี ย นฉบั บ ใหม่ (ค.ศ. 2016-2025) ซึ่งจะต้องเป็นการจัดท�ำ แผนงานที่ มี แ นวทางการด�ำเนิ น การ (How to) ทีช่ ดั เจน และจะมีการประสานงาน อย่างใกล้ชดิ กับกลไกการขับเคลือ่ นการปฏิรปู ประเทศในด้านต่างๆ เพื่อให้การด�ำเนินงาน เป็นไปอย่างเป็นเอกภาพ

วารสารยุติธรรม กระทรวงยุติธรรม | 69

รูกองบรรณาธิ ้จักไอทีการ

รู้จัก “ทอล์คดีดี - TalkDD” บริการระงับข้อพิพาทออนไลน์ครั้งแรกในประเทศไทย

ที เอช เอ ซี สถาบันอนุญาโตตุลาการ เปิดมิติระบบยุติธรรมยุคใหม่รองรับธุรกรรม พาณิ ชย์ อิเ ล็ ก ทรอนิ กส์ โดยน�ำนวัต กรรม การระงั บ ข้ อ พิ พ าทออนไลน์ (Online Dispute Resolution : ODR) มาใช้ครั้งแรก ในประเทศไทย ด้วยการพัฒนา “ทอล์คดีดี (TalkDD)” ระบบบริการระงับข้อพิพาท พาณิชย์อิเล็กทรอนิกส์ครั้งแรกในเมืองไทย อย่างครบวงจร 70 | Justice Magazine Ministry of Justice

ระบบดังกล่าวครอบคลุมการรับเรื่อง ร้ อ งเรี ย นออนไลน์ การเจรจาออนไลน์ และหากผูซ้ อื้ ผูข้ ายเจรจาระหว่างกันไม่ส�ำเร็จ เรื่องจะเข้าสู่กระบวนการประนอมข้อพิพาท ออนไลน์ โ ดยอั ต โนมั ติ โดยมี ผู ้ เ ชี่ ย วชาญ และได้ ก ารรั บ รองเข้ า มาท�ำหน้ า ที่ เ ป็ น คนกลางหรือผูป้ ระนอมข้อพิพาทให้กบั คูก่ รณี ทอล์คดีดจี ะช่วยให้ผซู้ อื้ ผูข้ ายประหยัด ทั้งเวลาและค่าใช้จ่ายในการระงับข้อพิพาท ออนไลน์ ถือเป็นหนึ่งในกระบวนการระงับ ข้อพิพาททางเลือก (Alternative Dispute Resolution) สามารถรองรั บ การเติ บ โต ของตลาดออนไลน์ในประเทศไทยที่มีมูลค่า

มากกว่ า 2 ล้ า นล้ า นบาท และรองรั บ ผู ้ ป ระกอบออนไลน์ พร้ อ มเปิ ด ให้ บ ริ ก าร ตั้ ง แต่ วั น ที่ 14 มิ ถุ น ายน 2559 และเปิ ด ทดลองใช้ฟรี 6 เดือนในช่วงทดลองระบบ และเมื่อพร้อมเปิดใช้จริงมีค่าใช้จ่ายเริ่มต้น เพียง 499 บาทต่อปี ส�ำหรับร้านค้าที่สมัคร ร่วมโครงการภายในปีแรก นายพสิษฐ์ อัศววัฒนาพร ผู้อ�ำนวย การสถาบั น อนุ ญ าโตตุ ล าการ กล่ า วว่ า ที เอช เอ ซี สถาบั น อนุ ญ าโตตุ ล าการ เป็ น สถาบั น ที่ ตั้ ง ขึ้ น ตามพระราชบั ญ ญั ติ สถาบั น อนุ ญ าโตตุ ล าการ พ.ศ. 2557 เพื่อส่งเสริม พัฒนา และสร้างองค์ความรู้

ในกระบวนการระงั บ ข้ อ พิ พ าททางเลื อ ก ทุกรูปแบบ ซึ่งรวมถึงการอนุญาโตตุลาการ (Arbitration) ซึ่งเป็นการระงับข้อพิพาท ทางเลือกรูปแบบหนึง่ ทีไ่ ด้รบั การยอมรับและ ได้ รั บ ความนิ ย มในการระงั บ ข้ อ พิ พ าท จากทุกประเทศทั่วโลก โดยเฉพาะในการค้า ระหว่างประเทศ โดยการซือ้ สินค้าและบริการ ผ่านระบบออนไลน์ในประเทศไทย มีมูลค่า มากกว่า 2 ล้านล้านบาท และมีผปู้ ระกอบการ กว่า 5 แสนราย น�ำมาซึ่งข้อพิพาทในการซื้อ ขายระหว่ า งลู ก ค้ า และร้ า นค้ า ออนไลน์ ที่เพิ่มสูงขึ้นเช่นกัน กระบวนการระงับข้อพิพาทที่เกิดจาก ธุรกรรมทางพาณิชย์อิเล็กทรอนิกส์ของไทย ในปัจจุบนั ยังเป็นการด�ำเนินงานแบบตัวต่อตัว คือผู้ที่ร้องเรียนต้องติดต่อหน่วยงานต่างๆ ทีเ่ กีย่ วข้องด้วยตัวเอง แต่ยงั ไม่มหี น่วยงานใด ที่ ส ามารถให้ บ ริ ก ารระงั บ ข้ อ พิ พ าท ทีค่ รบวงจรและรวดเร็ว อีกทัง้ ยังขาดบุคลากร และเทคโนโลยีที่เหมาะสมในการด�ำเนินงาน ที่ เ พี ย งพอต่ อ ปริ ม าณข้ อ ร้ อ งเรี ย นที่ เพิ่มมากขึ้นตามจ�ำนวนธุรกรรมทางพาณิชย์ อิเล็กทรอนิกส์ที่เติบโตอย่างต่อเนื่อง ดังนั้น ที เอช เอ ซี สถาบั น อนุ ญ าโตตุ ล าการ จึงพร้อมเป็นผู้น�ำในการด�ำเนินการพัฒนา

เทคโนโลยี ร ะบบ “ทอล์ ค ดี ดี (TalkDD)” หรือระบบการให้บริการระงับพิพาทพาณิชย์ ออนไลน์ (Online Dispute Resolution : ODR) ซึ่งถือเป็นมิติใหม่ของกระบวนการยุติธรรม ทางเลือกในประเทศไทย ทางร้านออนไลน์สามารถลงทะเบียน เข้าร่วมเป็นสมาชิกโครงการ พร้อมทั้งจะได้ รับตราโลโก้ “ทอล์คดีดี (TalkDD)”ไปติดที่ เว็บไซต์เพื่อสร้างความน่าเชื่อถือ และสร้าง ความมั่ น ใจให้ แ ก่ ลู ก ค้ า ที่ เ ข้ า ใช้ บ ริ ก าร โดยหากเกิดข้อพิพาท อาทิ ได้รบั สินค้าไม่ถกู ต้อง ไม่ ไ ด้ รั บ สิ น ค้ า ฯลฯ ทางผู ้ ซื้ อ สามารถ ร้ อ งเรี ย นผ่ า นระบบ โดยกดที่ ต ราโลโก้ ทอล์คดีดีจากหน้าเว็บไซต์ของผู้ขายได้ทันที หรื อ สามารถร้ อ งเรี ย นผ่ า นทางเว็ บ ไซต์ www.talkDD.com เพือ่ เจรจากับทางร้านค้า ที่เข้าร่วมโครงการ เมื่อมีการประนีประนอม ส�ำ เ ร็ จ ท า ง ร ะ บ บ จ ะ จั ด ท�ำ สั ญ ญ า ประนี ป ระนอมยอมความ (Settlement Agreement) ส่งมอบให้ท้ังผู้ซื้อและผู้ขาย แต่หากการประนอมข้อพิพาทไม่ส�ำเร็จระบบ จะจัดท�ำข้อเสนอแนะ (Recommendation) จากผู้ประนอมให้ทั้ง 2 ฝ่าย หลังจากนั้น หากคู่กรณีประสงค์ที่จะเข้าสู่กระบวนการ ประนอมเต็มรูปแบบ (นอกระบบทอล์คดีดี)

โดยผ่าน ที เอช เอ ซี ก็สามารถท�ำได้เช่น เดียวกัน และทาง ที เอช เอ ซี จะรวบรวม ข้ อ มู ล รายชื่ อ ร้ า นค้ า ที่ เ ข้ า ร่ ว มโครงการ อย่ า งต่ อ เนื่ อ ง เพื่ อ เป็ น หลั ก ประกั น ความมีตวั ตนของร้านค้า เพือ่ รองรับข้อพิพาท ของผู ้ ป ระกอบการร้ า นค้ า ออนไลน์ ไ ทย จากผู้ซื้อทั่วโลก ผู้อ�ำนวยการสถาบันอนุญาโตตุลาการ กล่าวว่า ที เอช เอ ซีได้จบั มือกับพันธมิตรอืน่ ๆ ที่ผู้ซื้อ ผู้ขายบนระบบออนไลน์ หน่วยงาน ภาครั ฐ และเอกชนในการสร้ า ง ODR Ecosystem. ส�ำหรับระงับข้อพิพาทในการ ซื้อขายออนไลน์อย่างสร้างสรรค์ เน้นกลุ่ม ผู ้ ป ระกอบการออนไลน์ ร ายย่ อ ยมาใช้ ประโยชน์ ร ะบบอย่ า งเต็ ม ที่ โดยในช่ ว ง ทดสอบระบบผู ้ ป ระกอบการออนไลน์ สามารถสมัครเข้าร่วมโครงการเพื่อทดลอง ใช้งานฟรี 6 เดือน และสามารถสอบถาม ข้ อ มู ล และรายละเอี ย ดได้ ที่ ที เอช เอ ซี สถาบั น อนุ ญ าโตตุ ล าการ ฝ่ า ยการตลาด โทร.0 2018 1615 ต่อ 109-110 Email: info@talkDD.com หรื อ ที่ เ ว็ บ ไซต์ www.talkDD.com

วารสารยุติธรรม กระทรวงยุติธรรม | 71

เคล็ ดลับเกร็ดสุขภาพ กองบรรณาธิการ

พฤติกรรมบั่นทอนสุขภาพ

หนุ่มสาววัยท�ำงาน

1

อดอาหารเช้า หรือกินอาหารไม่ตรงเวลา

2

บริโภคอาหาร ไม่มีประโยชน์

ภารกิจของคนท�ำงานวัยหนุ่มสาวท�ำให้ มีเวลาพักผ่อนน้อยลง อาจน�ำไปสู่การละเลย ในการดูแลสุขภาพ ซึ่งอาจจะน�ำปัญหาใหญ่ ตามมาภายหลัง ทั้ ง นี้ จากการเปิ ด เผยของ ดร.นพ.วิ ช ช์ เกษมทรัพย์ ที่ปรึกษาแผนงานเครือข่ายควบคุมโรค ไม่ติดต่อ ให้ข้อมูลว่า โรคของคนวัยท�ำงานมีสาเหตุ หลายอย่าง แต่ทสี่ �ำคัญ คือ พฤติกรรมเสีย่ งทีม่ ากับวิถี ชีวติ สมัยใหม่ทมี่ กี ารบริโภคมากเกิน แต่ขาดกิจกรรม ทางกายที่เพียงพอจนก่อให้เกิดโรค เช่น โรคอ้วน และน�้ำหนักเกิน โรคหลอดเลือดหัวใจ โรคมะเร็ง เป็นต้น เพื่อให้หนุ่มสาววัยท�ำงานมีสุขภาพที่ดี รวมไป ถึ ง การปฏิ บั ติ ที่ ถู ก ต้ อ งเกี่ ย วกั บ การด�ำเนิ น ชี วิ ต ประจ�ำวันนั้น มีสาเหตุและค�ำแนะน�ำวิธีหลีกเลี่ยง ความเสี่ยงพฤติกรรมท�ำลายสุขภาพ ดังนี้

หากไม่รับประทานมื้อเช้า จะท�ำให้ระดับ น�้ำตาลในเลือดต�่ำ จึงเกิดสภาวะมีสารอาหาร ไปเลีย้ งสมองไม่เพียงพอ ท�ำให้เกิดสมองเสือ่ มได้ และการรั บ ประทานอาหารไม่ ต รงเวลานั้ น อาจเสี่ยงโรคกระเพาะอาหารอักเสบ ภาวะกรด ไหลย้อน ท้องอืดท้องเฟ้อ จุกเสียด หากยังไม่ ปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการรับประทานอาหาร ก็อาจจะเจ็บป่วยด้วยโรคเหล่านี้

การรับประทานแต่อาหารที่ไม่มีประโยชน์ เช่น อาหารส�ำเร็จรูป ถึงแม้ว่าจะสะดวกสบาย ใช้เวลาน้อยก็ตาม แต่ถา้ กินอาหารพวกนีเ้ ป็นประจ�ำ ย่อมเกิดผลเสียต่อร่างกายแน่นอน นอกจากจะท�ำให้อว้ นแล้ว ยังเป็นตัวการก่อโรค อีกหลายชนิดด้วย เช่น โรคเบาหวาน โรคหัวใจ โรคอ้วน และโรคตับ เป็นต้น ทีป่ รึกษาแผนงานเครือข่ายควบคุมโรคไม่ตดิ ต่อ บอกเสริมว่า ทุกวันนีค้ นไทยจ�ำนวนมาก กินอาหารรสหวานและรสเค็ม เกินมาตรฐานสุขภาพกว่า 2 เท่า โดยสาเหตุหลักมาจากการปรุงรสที่เกินพอดี ดังนั้นควรเริ่มต้นที่การลดปรุงหวาน มัน เค็ม ลงครึ่งหนึ่งตามการรณรงค์ของส�ำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุข (สสส.) ขณะเดียวกันไม่ควร รับประทานอาหารที่ไม่มีประโยชน์ติดต่อกันเป็นเวลานานๆ ควรทานสลับกับเมนูสุขภาพบ้าง จะได้ไม่เสี่ยงกับ โรคต่างๆ ในอนาคต 72 | Justice Magazine Ministry of Justice

3

อยู่หน้าจอคอมพิวเตอร์ หลายคนต้องท�ำงานหน้าคอมพิวเตอร์ทงั้ วัน ซึง่ จะท�ำให้เกิดอาการ นานเกินไป

4

นอนดึก

5

ดื่มเหล้า และสูบบุหรี่

6

ขาดการ ออกก�ำลังกาย

ดวงตาตึงเครียด มองภาพได้ไม่ชัดเจน และมักจะเกิดอาการปวดศีรษะ ตามมา ดังนัน้ หากจ�ำเป็นต้องใช้คอมพิวเตอร์เป็นเวลานาน ควรพักสายตา ทุกๆ 1 ชั่วโมง โดยการมองออกไปในระยะไกลบ้างสัก 3-5 นาที การท�ำ แบบนี้ทุกๆ ชั่วโมงก็จะช่วยลดอาการดังกล่าวได้ นอกจากปัญหาทางด้านสายตาแล้ว อีกปัญหาหนึ่งที่หนีไม่พ้นของ หนุ่มสาววัยท�ำงานก็คือ อาการปวดหลัง เมื่อยเอว หรือที่เรียกว่าโรค ออฟฟิศซินโดรม ซึ่งเกิดจากการนั่งท�ำงานนานๆ ท�ำให้มีอาการปวดหลัง ปวดคอ และปวดศีรษะด้วย ดังนั้นควรจะเปลี่ยนท่านั่ง และลุกออกไป เดินยืดเส้นยืดสายบ้าง ไม่ควรนั่งอยู่กับที่เป็นเวลานานๆ

การนอนดึกย่อมส่งผลเสียต่อร่างกายของเรา และยิ่งบางคน นอนดึกสะสมกันเป็นเวลานานก็เหมือนกับท�ำร้ายร่างกายของเรา ทุ ก ๆ วั น ท�ำให้ ท�ำงานได้ ไ ม่ เ ต็ ม ที่ ไม่ มี ส มาธิ ใ นกิ จ กรรมที่ ต้ อ งท�ำ ดั ง นั้ น ลองปรั บ เปลี่ ย นเวลาการนอน และนอนให้ ไ ด้ 7-8 ชั่วโมง ก็จะท�ำให้ร่างกายสดชื่นพร้อมท�ำงาน

ทุกคนทราบกันอยู่แล้วว่าการสูบบุหรี่ไม่มีผลดีต่อสุขภาพ และการสูบบุหรี่ยังก่อให้เกิดโรคอีกมากมาย เช่น โรคมะเร็งปอด โรคถุงลมโป่งพอง โรคหัวใจและหลอดเลือด ส่วนการดืม่ แอลกอฮอล์ ส่งผลเสียต่อร่างกาย ท�ำให้เป็นโรคตับแข็ง มะเร็งตับ หรือโรคหัวใจ ดังนั้นผู้ที่ติดเหล้าและบุหรี่ควรลดปริมาณลง และหันไปท�ำกิจกรรม อย่างอื่นแทนเพื่อสุขภาพที่ดี

การออกก�ำลังกายจะช่วยเสริมสร้างสุขภาพที่แข็งแรง ท�ำให้เราไม่เจ็บป่วยง่าย ช่วยลดความวิตกกังวล ผ่อนคลายความเครียดได้ ดังนั้นหนุ่มสาววัยท�ำงาน ควรหันมา ออกก�ำลังกายตามสโลแกนของ สสส.ว่า “แค่ขยับเท่ากับออกก�ำลังกาย” เพราะไม่ว่า จะเป็นการแกว่งแขน หรือลุกเดินอยู่ในที่ท�ำงาน ก็ช่วยให้เรามีกิจกรรมทางกายได้แล้ว ดังนั้นลองหันมาออกก�ำลังกายเพื่อสุขภาพที่ดีมากยิ่งขึ้น เมื่อรู้แบบนี้แล้วหนุ่มสาว วัยท�ำงานที่มีพฤติกรรมเสี่ยง ลองหันมาเรียนรู้วิธีดูแลสุขภาพ เพื่อสุขภาพและร่างกาย ที่แข็งแรงห่างไกลโรค วารสารยุติธรรม กระทรวงยุติธรรม | 73

ทุกองบรรณาธิ กทิศกทัาร่วยุติธรรม

รวมกิจกรรมต่างๆ สังกัดกระทรวงยุติธรรม จากหน่วยงาน ช่วงที่ผ่านมาหน่วยงานต่างๆ ในสังกัดกระทรวงยุติธรรม ได้ด�ำเนินกิจกรรมต่างๆ เพื่อเผยแพร่บทบาทภารกิจของหน่วยงาน รวมทั้งให้ความช่วยเหลือประชาชน เพื่ออ�ำนวยความเป็นธรรม ลดความเหลื่อมล�้ำให้แก่ประชาชนอย่างต่อเนื่อง ดังนี้

1

สถานพินิจฯ พังงา เสริมทักษะชีวิตให้เด็กและเยาวชน

สถานพินิจและคุ้มครองเด็กและเยาวชนจังหวัดพังงา จัดกิจกรรมให้ความรู้ และเสริมทักษะชีวติ ในการป้องกันการกระท�ำความผิดแก่เด็กและเยาวชน โครงการ 1 สถานพินจิ 6 สถานศึกษา เพือ่ ส่งเสริมให้เด็กและเยาวชนในสถานศึกษา มีความรู้ ทั ก ษะในการด�ำเนิ น ชี วิ ต และลดความเสี่ ย งต่ อ การเกิ ด ปั ญ หาพฤติ ก รรมและ การกระท�ำความผิด ณ โรงเรียนดีบุกพังงาวิทยายน โรงเรียนทับปุดวิทยา โรงเรียน เทศบาลบ้านท้ายช้าง โรงเรียนสตรีพังงา และโรงเรียนเมืองพังงา

2

คุ้มครองสิทธิ ภาค2 ลงพื้นที่แจ้งสิทธิฯ

พนั ก งานคุ ้ ม ครองสิ ท ธิ แ ละเสรี ภ าพประจ�ำจั ง หวั ด นครพนม เดินทางไปบ้านเลขที่ 26 บ้านแสนส�ำราญ หมู่ 10 ต�ำบลหนองซน อ�ำเภอนาทม จังหวัดนครพนม เพือ่ แจ้งสิทธิการยืน่ ขอรับค่าตอบแทน

74 | Justice Magazine Ministry of Justice

ผู ้ เ สี ย หายและค่ า ทดแทนและค่ า ใช้ จ ่ า ยแก่ จ�ำเลยในคดี อ าญา พ.ศ.2544 แก่ครอบครัวภรรยาที่ถูกสามียิงเสียชีวิต เนื่องจากโมโห ที่ภรรยาปากระเป๋าเงินใส่หน้า

3

ศึกษาดูงาน เรือนจ�ำกลางนครปฐม น า ย เ กี ย ร ติ ศั ก ดิ์ เ ว ช ว ง ศ ์ ว า น ผู้บัญชาการเรือนจ�ำกลางนครปฐม ให้การ ต้ อ นรั บ และบรรยายให้ ค วามรู ้ เ กี่ ย วกั บ บทบาทหน้าทีข่ องเรือนจ�ำในการดูแลผูต้ อ้ งขัง แก่ ค ณะเจ้ า หน้ า ที่ ส ถานี ต�ำรวจนครบาล หัวหมาก และคณะอาจารย์ นักเรียนนักศึกษา อาชีวะในโครงการโฮมการ์ดา ณ เรือนจ�ำ กลางนครปฐม อ�ำเภอเมือง จังหวัดนครปฐม

4

ภารกิจศูนย์ปฏิบัติการคดีพิเศษจังหวัดชายแดนภาคใต้

ศู น ย์ ป ฏิ บั ติ ก ารคดี พิ เ ศษจั ง หวั ด ชายแดนภาคใต้ ร่วมกับกองอ�ำนวยการรักษา ความมั่นคงภายในราชอาณาจักร ภาค 4 ส่วนหน้า พร้อมด้วยหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง น�ำก�ำลังเข้าปิดล้อมตรวจค้นภายในบ้านเช่า พื้นที่อ�ำเภอยะหริ่ง กรณีเปิดรับแทงพนัน ฟุ ต บอลผ่ า นสื่ อ ออนไลน์ ทั้ ง นี้ จ ากการ ตรวจสอบเบื้ อ งต้ น เจ้ า ของร้ า นให้ ก าร รับสารภาพว่ากระท�ำความผิด พบของกลาง เป็นอุปกรณ์ใช้เล่นการพนันต่างๆ และบัญชีสว่ ย หลายรายการ จึ ง ได้ ยึ ด ของกลางและ ส่งให้สถานีต�ำรวจภูธรอ�ำเภอยะหริ่ง จังหวัด ปัตตานี เพื่อด�ำเนินการตามกฎหมายต่อไป

วารสารยุติธรรม กระทรวงยุติธรรม | 75

5

บังคับคดีจังหวัดสุราษฎร์ฯ จัดมหกรรมไกล่เกลี่ยลูกหนี้

ส�ำนั ก งานบั ง คั บ คดี จั ง หวั ด สุ ร าษฎร์ ธ านี ร่ ว มกั บ ธนาคารไทยพาณิชย์ จ�ำกัด (มหาชน) จัดมหกรรมไกล่เกลี่ย ลูกหนี้ โดยมีผู้ให้ความสนใจเข้าร่วมการไกล่เกลี่ย จ�ำนวน 74 ราย ณ ส�ำนั ก งานบั ง คั บ คดี อ�ำเภอเมื อ ง จั ง หวั ด สุราษฎร์ธานี

6

คุมประพฤติสาขานาทวี จัดกิจกรรมปลูกความคิดฯ ด้วยหลักศาสนา นางดวงจันทร์ ทองขาว ผู้อ�ำนวยการ ส�ำนักงานคุมประพฤติ สาขานาทวี น�ำคณะ เจ้าหน้าที่จัดโครงการปลูกความคิด ปลูกจิต ส�ำนึก ด้วยหลักศาสนา (กิจกรรมออกดะวะห์) ร่วมกับศูนย์อาสาสมัครคุมประพฤติต�ำบล สะบ้าย้อย และศูนย์ยุติธรรมชุมชนต�ำบล บ้านโหนด ทงั้ นีไ้ ด้รบั ความร่วมมือจากกองร้อย เฉพาะกิจ ตชด.ที่ 432 และสถานีต�ำรวจภูธร บ้ า นโหนด เข้ า ร่ ว มในพิ ธี เ ปิ ด และดู แ ล ความปลอดภัยในการจัดโครงการ ณ มัสยิด นูรุลอิฮ์ซาน ต�ำบลเปียน อ�ำเภอสะบ้าย้อย จังหวัดสงขลา 76 | Justice Magazine Ministry of Justice

7

ยุติธรรมจังหวัดปัตตานี วางระบบเยี่ยมผู้ต้องขัง ส�ำนั ก งานยุ ติ ธ รรมจั ง หวั ด ปั ต ตานี จัดโครงการประชุมวางระบบการเยีย่ มผูต้ อ้ งขัง ผ่านจอภาพในพื้นที่จังหวัดชายแดนภาคใต้ ครั้งที่ 1/2559 เพื่ออ�ำนวยความสะดวกให้ แก่ ป ระชาชนในพื้ น ที่ โดยมี ผู ้ แ ทนจาก ส�ำนั ก งานยุ ติ ธ รรมจั ง หวั ด ผู ้ แ ทนศู น ย์ ยุตธิ รรมชุมชนต�ำบล และผูแ้ ทนจากเรือนจ�ำ ในพื้ น ที่ จั ง หวั ด ชายแดนภาคใต้ เข้ า ร่ ว ม ประชุมฯ ณ ห้องประชุมฟาฎอนี โรงแรม ซี.เอส. ปัตตานี อ�ำเภอเมือง จังหวัดปัตตานี

8

ป.ป.ส. ภาค ๑ อบรมการใช้สื่อสร้างภูมิคุ้มกันยาเสพติด

นายขจรศักดิ์ เจริญโสภา รองผู้ว่าราชการจังหวัด พระนครศรีอยุธยา เป็นประธานในพิธีเปิดโครงการพัฒนา ศักยภาพครูผสู้ อนและครูผดู้ แู ลเด็ก เพือ่ เสริมสร้างภูมคิ มุ้ กัน ยาเสพติดในเด็กปฐมวัยจังหวัดพระนครศรีอยุธยา รุ่นที่ 2 ประจ�ำปี 2559 โดยมีนายยุคนธ์ พงษ์ไพโรจน์ ผู้อ�ำนวยการ ส่วนประสานพื้นที่ ส�ำนักงาน ป.ป.ส.ภาค 1 พร้อมด้วย ผูแ้ ทนจากภาคส่วนในพืน้ ที่ ครูผดู้ แู ลเด็ก เข้าร่วม ณ โรงแรม วรบุรี อโยธยา คอนเวนชัน่ รีสอร์ท อ�ำเภอพระนครศรีอยุธยา จังหวัดพระนครศรีอยุธยา ฯ โดย โครงการดังกล่าวจัดขึ้นเพื่อเสริมสร้างทักษะ ความรู้ ความเข้าใจ และพัฒนาการใช้สื่อการเล่นชุด “อ่านอุ่นรัก” และสื่อการเล่นชุด “เล่นล้อมรัก” ของส�ำนักงาน ป.ป.ส. ตลอดจนส่งเสริมให้ครูผู้สอนและครูผู้ดูแลเด็กที่ผ่านการ อบรมจะได้น�ำความรู้ ทักษะ ประสบการณ์ และวิธีการ ใช้สื่อน�ำไปใช้กับเด็กปฐมวัย เพื่อให้เด็กๆ มีพัฒนาการคิด เชิงวิเคราะห์ หรือ Executive Function : EF ในการป้องกัน การมี พ ฤติ ก รรมที่ ไ ม่ เ หมาะสมและสร้ า งภู มิ คุ ้ ม กั น ทางความคิด ป้องกันการเข้าไปเกี่ยวข้องกับยาเสพติด ตั้งแต่ระดับปฐมวัย

วารสารยุติธรรม กระทรวงยุติธรรม | 77

เก็ บมาเล่า นางสาวนวรัตน์ นาควิจิตร นักวิเคราะห์นโยบายและแผนช�ำนาญการ ส�ำนักนโยบายและยุทธศาสตร์ ส�ำนักงานปลัดกระทรวงยุติธรรม

การประชุมการออกแบบและก่อสร้าง

อาคารสถานที่และสถานควบคุมแห่งเอเชีย

(Asian Conference of Correctional Facilities Architects and Planners : ACCFA) นั บ ตั้ ง แต่ พ ฤศจิ ก ายน พ.ศ. 2553 (ค.ศ. 2010) รั ฐ บาลญี่ ปุ ่ น ผ่ า นองค์ ก าร ความร่วมมือระหว่างประเทศญี่ปุ่น (JICA) มิได้ส่งผู้เชี่ยวชาญในด้านการออกแบบและ ก่อสร้างจากกระทรวงยุตธิ รรมประเทศญีป่ นุ่ ให้แก่หน่วยงานในสังกัดกระทรวงยุติธรรม แต่ด้วยความสัมพันธ์อันดีระหว่างกระทรวง ยุ ติ ธ รรมไทยและญี่ ปุ ่ น จึ ง ได้ มี ก ารพู ด คุ ย ระหว่างกองออกแบบและก่อสร้าง ส�ำนักงาน รัฐมนตรี กระทรวงยุติธรรม ประเทศญี่ปุ่น (Facilities Division, Minister’s Secretariat Ministry of Justice) และกองออกแบบและ ก่อสร้าง ส�ำนักงานปลัดกระทรวงยุติธรรม

78 | Justice Magazine Ministry of Justice

ในการศึกษาดูงานและการให้ความร่วมมือ ระหว่างหน่วยงานของทัง้ สองประเทศเกี่ยวกับ งานด้ า นการออกแบบและก่ อ สร้ า งต่ อ ไป เพราะทั้ ง สองฝ่ า ยได้ เ ล็ ง เห็ น แล้ ว ว่ า การมี ปฏิสมั พันธ์ในเรือ่ งการออกแบบและก่อสร้าง ยั ง มี ค วามจ�ำเป็ น ในด้ า นการพั ฒ นาองค์ ความรู้และเทคนิคใหม่ๆ จึงได้เห็นพ้องที่จะ จัดการประชุมระหว่างประเทศ ส�ำหรับหน่วย งานภาครัฐในด้านการออกแบบและก่อสร้าง โดยเรียกชื่อว่า “การประชุมการออกแบบ และก่อสร้างอาคาร สถานทีแ่ ละสถานควบคุม แห่งเอเชีย (Asian Conference of Correctional Facilities Architects and Planners (ACCFA)” หรือ อักฟ่า

ภ า ย ห ลั ง จ า ก ไ ด ้ มี ก า ร ป ร ะ ชุ ม เตรียมการสองครัง้ ระหว่างกระทรวงยุตธิ รรม ประเทศไทยและกระทรวงยุติธรรมประเทศ ญี่ ปุ ่ น เพื่ อ หารื อ และส�ำรวจสถานที่ จ ริ ง ก่ อ นที่ จ ะจั ด ท�ำสรุ ป ด้ า นวิ ศ วกรรมและ สถาปั ต ยกรรมได้ อ ย่ า งครบถ้ ว นสมบู ร ณ์ ในทีส่ ดุ การประชุม ACCFA ครัง้ ที่ 1 ก็ได้จดั ขึน้ ณ ประเทศญีป่ นุ่ ในปี พ.ศ. 2555 (ค.ศ. 2012) และเพื่ อ เป็ น การตอกย�้ ำ ถึ ง ความส�ำคั ญ ของการออกแบบและก่อสร้าง ประเทศญี่ปุ่น โดยกองออกแบบและก่อสร้าง ส�ำนักงาน รัฐมนตรี กระทรวงยุติธรรมได้น�ำผลส�ำเร็จ ของการประชุมเตรียมการทั้งสองครั้งและ ความส�ำคัญของการออกแบบสถานทีค่ วบคุม ในการสนั บ สนุ น ส่ ง เสริ ม การบ�ำบั ด ฟื ้ น ฟู ผูก้ ระท�ำความผิดทัง้ ทีเ่ ป็นเยาวชนและผูใ้ หญ่ เสนอต่อที่ประชุมผู้บริหารราชทัณฑ์ภาคพื้น เอเชี ย และแปซิ ฟ ิ ก (Asian and Pacific Conference of Correctional Administrators : APCCA) ครั้งที่ 31 ซึ่งประเทศ ญี่ปุ่นได้เป็นเจ้าภาพจัดขึ้นเมื่อเดือนตุลาคม

2554 (ค.ศ. 2011) ในช่วง Concurrent Breakout Group วาระ 2 Contemporary issues in Correctional Facilities Construction อาจกล่าวได้ในขณะนี้ว่าเวที ACCFA เป็นเวทีเฉพาะทางส�ำหรับหน่วยงานภาครัฐ และองค์กรที่ได้รับอนุญาตจาก Board of Management เท่านั้น ACCFA เป็นเวที ส�ำหรับสถาปนิก (architect), นักออกแบบ (designer), และนั ก วางแผน (planner) โดยจุดมุง่ หมายหลัก คือ การส่งเสริมกระบวนการ ยุ ติ ธ รรมทางอาญา (criminal justice) และป้องกันอาชญากรรม (crime prevention) โดยการคืนคนดีสสู่ งั คม มุง่ สร้างสังคมสงบสุข ส่ ง เสริ ม ความเจริ ญ ของชาติ แ ละภู มิ ภ าค ในทุ ก ระดั บ ตลอดจนเป็ น การลดปั ญ หา อาชญากรรมทั้ ง ในประเทศและระหว่ า ง ประเทศโดยการพัฒนาความรู้ด้านวิชาการ วิชาชีพ และการบ�ำบัดฟื้นฟูสภาพร่างกาย และจิตใจให้แก่ผกู้ ระท�ำความผิด นอกจากที่ ACCFA จะเป็นการเสริมสร้างความสัมพันธ์ทดี่ ี

ระหว่างประเทศที่เข้าร่วมการประชุมฯ แล้ว ผู ้ เ ข้ า ร่ ว มยั ง ได้ ห ารื อ ร่ ว มกั น เพื่ อ พั ฒ นา ประสิ ท ธิ ภ าพงานของตนให้ เ ป็ น ไปตาม มาตรฐานระหว่างประเทศ ความคาดหวัง จากการประชุมฯ คือ ในทุกๆครั้งของการ ประชุ ม ทุ ก คนจะได้ รั บ องค์ ค วามรู ้ ทั้ ง ด้ า น เทคโนโลยีและเทคนิคต่างๆ เพื่อจะได้น�ำไป ปรับประยุกต์ใช้ในประเทศของตนได้อย่างมี ประสิ ท ธิ ภ าพตามหลั ก สิ ท ธิ ม นุ ษ ยชน และมาตรฐานสากล โดยมุง่ เน้นหลักมนุษยธรรม ด้วยความเข็มแข็งของ ACCFA คือ มีกลไก การท�ำงานโดยคณะกรรมการ Board of Management ที่ประกอบไปด้วย Board of Coordinators (Coordinator) และหุ้นส่วน ยุทธศาสตร์ (Strategic Partners) Coordinators ประกอบไปด้ ว ยผู ้ แ ทนกระทรวง ยุติธรรมประเทศญี่ปุ่น, ผู้แทนกรมราชทัณฑ์ กระทรวงมหาดไทย ประเทศมาเลเซีย, ผูแ้ ทน

กองออกแบบและก่อสร้าง กระทรวงยุตธิ รรม สาธารณรัฐเกาหลี และกระทรวงยุตธิ รรมไทย (ส�ำนักงานปลัด กระทรวงยุติธรรม) ส�ำหรับ Strategic Partners คือ สถาบันเพือ่ การยุตธิ รรม แห่งประเทศไทย (TIJ) และคณะกรรมการชาด สากล (International Committee of the Red Cross : ICRC) กระบวนการท�ำงาน ของ ACCFA คือ จะมีการประชุมเตรียมการ (Preparatory Meeting) อย่างน้อย 4-5 เดือน ก่ อ นก�ำหนดการประชุ ม ประจ�ำปี ซึ่ ง จะมี Board of Coordinators และ Strategic Partners ร่วมกับเจ้าภาพทีจ่ ะจัดการประชุม ในปีนั้นร่วมก�ำหนดหัวข้อส�ำหรับการประชุม และให้การสนับสนุนให้ค�ำปรึกษาด้านพิธกี าร ให้แก่เจ้าภาพ ทัง้ นี้ ก็เพือ่ ให้ ACCFA สามารถ ด�ำเนิ น งานไปได้ อ ย่ า งต่ อ เนื่ อ งอย่ า งมี ประสิทธิภาพสูงสุด การประชุมของ ACCFA นัน้ นอกจากจะเป็นการประชุมเสนอแนวคิดและ น�ำเสนอผลงานต่างๆ ในห้องประชุมแล้วยัง ได้ก�ำหนดให้มีการศึกษาดูงานในอาคารหรือ สถานทีค่ วบคุมต่างๆ ตามแต่ความสะดวกของ ประเทศเจ้าภาพ เมื่อกล่าวถึงกลไกการท�ำงานของไทย ต่อ ACCFA นัน้ มีความร่วมมือด้านการออกแบบ อาคารสถานที่ และสถานควบคุมภูมภิ าคเอเชีย และแปซิ ฟ ิ ก ของกระทรวงยุ ติ ธ รรม ซึ่ ง มี ปลั ด กระทรวงยุ ติ ธ รรมเป็ น ผู ้ ก�ำกั บ ดู แ ล โดยกองออกแบบและก่อสร้าง ส�ำนักงาน ปลัดกระทรวงยุติธรรมเป็ น เลขานุ ก ารหลั ก และกองการต่างประเทศเป็นผูช้ ว่ ยเลขานุการ นอกจากนั้นยังมีหน่วยสนับสนุนทางวิชาการ ด้านการวางแผนงานยุทธศาสตร์และทิศทาง คื อ ส�ำนั ก นโยบายและยุ ท ธศาสตร์ แ ละ กรรมการผู้ทรงความรู้ความเชี่ยวชาญและ ที่ปรึกษา ที่ส�ำคัญมีกรมต่างๆ ในกลุ่มพัฒนา พฤตินิสัยร่วมในคณะกรรมการชุดนี้ เพราะมี อาคารสถานที่ ที่ ค วบคุ ม ต่ า งๆ ที่ อ ยู ่ ใ น ความควบคุมดูแล ACCFA ได้มีการประชุมไปแล้ว 5 ครั้ง มีรายละเอียด ดังนี้ ครั้ ง ที่ 1 จั ด ขึ้ น ณ ประเทศญี่ ปุ ่ น ปี พ.ศ. 2555 นอกจากประเทศญี่ปุ่นจะเป็น เจ้าภาพและประเทศไทยที่เข้าร่วมในการ ประชุ ม แล้ ว ยั ง มี ส าธารณรั ฐ เกาหลี , สาธารณรั ฐ อิ น โดนี เ ซี ย ประเทศมาเลเซี ย และสาธารณรั ฐ สิ ง คโปร์ โดยทุ ก ประเทศ ได้ น�ำเสนอประเด็ น พื้ น ฐานต่ า งๆ เช่ น

โครงสร้างองค์กร, จ�ำนวนบุคลากร, จ�ำนวน ผู้กระท�ำผิด (ผู้ใหญ่และเด็ก), สถานการณ์ ปัจจุบันและประเด็นเกี่ยวกับอาคารควบคุม ผู ้ ก ระท�ำความผิ ด ,งบประมาณประจ�ำปี ทีเ่ กีย่ วข้องกับอาคารควบคุมผูก้ ระท�ำความผิด ใน 10 ปีทผี่ า่ นมา รวมถึงการสร้าง การวางแผน การบ�ำรุ ง รั ก ษาและโครงการใหม่ ๆ ), และกระบวนการยุ ติ ธ รรมทางอาญาขั้ น พืน้ ฐาน เป็นต้น นอกจากนี้ ป ระเทศไทยนั้ น ยั ง ได้ น�ำ เสนอนวัตกรรม/แนวคิดใหม่เพื่อการป้องกัน การหลบหนี น�ำเสนอการป้องกันการหลบหนี กับโครงการใหม่ 3 โครงการ ได้เเก่ เรือนจ�ำ ความมั่นคงสูง (Super Max) ณ เรือนจ�ำ เขาบิน จังหวัดราชบุรี และศูนย์ฝึกอบรม เด็กหญิงบ้านปราณี ซึง่ ใช้ตวั อาคารเป็นรัว้ กัน้ และศูนย์ฟื้นผู้ติดยาเสพติด จังหวัดปัตตานี เพือ่ รองรับผูท้ มี่ ภี มู ลิ �ำเนาทางภาคใต้ ส�ำหรับ การศึกษาดูงานนั้นทางเจ้าภาพได้น�ำคณะ เยี่ยมชมศูนย์ฝึกอบรมเยาวชนหญิง AIKO และเรือนจ�ำฟูจู ครั้งที่ 2 จัดขึ้นที่จังหวัดเชียงใหม่ ประเทศไทย ในปี พ.ศ. 2556 ซึ่งกระทรวง ยุตธิ รรมเป็นเจ้าภาพ โดยมีผแู้ ทนจากประเทศ ญี่ ปุ ่ น , สาธารณรั ฐ เกาหลี , สาธารณรั ฐ อินโดนีเซีย, ประเทศมาเลเซีย, สาธารณรัฐ ประชาธิ ป ไตยประชาชนลาว, ประเทศ กั ม พู ช า, เนการาบรู ไ นดารุ ส ซาลาม และ สาธารณรัฐสิงคโปร์ เข้าร่วมการประชุม

วารสารยุติธรรม กระทรวงยุติธรรม | 79

นอกจากนี้ ยั ง เป็ น ครั้ ง แรกที่ ผู ้ แ ทน TIJ และ ICRC เข้ า ร่ ว มในการประชุ ม ฯ ด้ ว ย ในการประชุ ม ครั้ ง ที่ 2 นั้ น ประเทศไทย ได้น�ำเสนอโครงการอาคารบูรณาการ, เรือนจ�ำ ความมั่นคงสูง (เขาบิน) และศูนย์แรกรับ เด็ ก และเยาวชนชาย (บ้ า นเมตตา) และ TIJ โดยนายนัทธี จิตสว่าง รองผู้อ�ำนวยการ TIJ ได้น�ำเสนอแนวคิดการออกแบบสถานที่ ควบคุมส�ำหรับผู้หญิงตาม Bangkok Rules ในส่วนการศึกษาดูงานนั้น คณะได้ไปศึกษา ดูงานเรือนจ�ำชายเชียงใหม่ สถานพินิจและ คุ้มครองเด็กและเยาวชน จังหวัดเชียงใหม่ และเรือนธรรมรงค์ ครั้งที่ 3 จัดขึ้น ณ สถาบันฝึกอบรม ราชทัณฑ์ เกาะลังกาวี รัฐเกดะห์ ประเทศ มาเลเซีย ในห้วงเดือนมีนาคม 2557 โดยมี ผู ้ แ ทนจากประเทศญี่ ปุ ่ น , ประเทศไทย, สาธารณรัฐเกาหลี, สาธารณรัฐอินโดนีเซีย, ประเทศมาเลเซี ย , ประเทศกั ม พู ช า, เขตปกครองพิเศษฮ่องกง, TIJ และ ICRC ในการประชุ ม ครั้ ง ที่ 3 นี้ ประเทศไทย ได้น�ำเสนอการแก้ไขปัญหาคนล้นคุก (over crowding), การค้ายาเสพติดในเรือนจ�ำและ สถานที่ ค วบคุ ม ส�ำหรั บ ผู ้ ก ระท�ำความผิ ด เฉพาะรายทั้ ง ผู ้ ใ หญ่ แ ละเด็ ก และเยาวชน ทั้ ง นี้ ไ ด้ ย กตั ว อย่ า งเรื อ นจ�ำพิ ษ ณุ โ ลกและ จังหวัดภูเก็ต, ศูนย์ฝึกอบรมเยาวชนภาค 9 จังหวัดสงขลา, การออกแบบศูนย์บ�ำบัดและ ฟืน้ ฟูผตู้ ดิ ยาเสพติดในสามจังหวัดชายแดนใต้ (จั ง หวั ด ปั ต ตานี ) และคู ่ มื อ การออกแบบ สถานพินจิ และคุม้ ครองเด็กและเยาวชน (โดยที่ ปรึกษาโครงการจากมหาวิทยาลัยเทคโนโลยี พระจอมเกล้ า ธนบุ รี วิ ท ยาเขตบางมด เป็นผู้น�ำเสนอ), การฟื้นฟูดูแลผู้กระท�ำผิด ในเรือนจ�ำ ศูนย์การเรียนรูเ้ ศรษฐกิจพอเพียง เรื อ นจ�ำชั่ ว คราวเขากลิ้ ง จั ง หวั ด เพชรบุ รี และคณะทั้งหมดได้ไปศึกษาดูงานเรือนจ�ำ ชายปะลิส (Perlis Prison) ครั้ ง ที่ 4 ได้ จั ด ขึ้ น ณ นครย่ า งกุ ้ ง สาธารณรัฐสหภาพเมียนมาร์ ในห้วงเดือน 80 | Justice Magazine Ministry of Justice

- องค์การ/สถาบันระหว่างประเทศ ที่เข้าร่วมประกอบไปด้วย United Nations Asia and Far East Institute for the Prevention of Crime and the Treatment of Offenders (UNAFEI) และ United Nations Office for Project Services (UNOPS) กุมภาพันธ์ 2558 โดยมีผู้แทนจากประเทศ ในการประชุม 5th ACCFA ประเทศไทย ญี่ ปุ ่ น , ประเทศไทย, สาธารณรั ฐ เกาหลี , ได้น�ำเสนอใน 3 ประเด็น ดังนี้ 1. การน�ำเอา สาธารณรัฐฟิลิปปินส์, ประเทศมาเลเซีย, พื้นที่มาเป็นสาธารณประโยชน์ และได้น�ำ ประเทศกัมพูชา, และสาธารณรัฐประชาธิปไตย เสนอตั ว อย่ า ง สร้ า งเมรุ เ ผาศพให้ ชุ ม ชน ประชาชนลาว, ปาปั ว นิ ว กี นี ศรี ลั ง กา, จังหวัดนครพนมของกรมพินิจและคุ้มครอง บั ง คลาเทศ, TIJ และ ICRC ส�ำหรั บ การ เด็ ก และเยาวชน 2. เรื อ นจ�ำเฉพาะทาง ประชุมครั้งที่ 4 กรมราชทัณฑ์พม่าได้รับการ การศึ ก ษาซึ่ ง ได้ ย กตั ว อย่ า งเรื อ นจ�ำกลาง สนับสนุนทั้งด้านสารัตถะและงบประมาณ พระนครศรีอยุธยาโดยผู้แทนกรมราชทัณฑ์ การประชุมจาก ICRC และ 3. การสร้างศูนย์บ�ำบัดฟืน้ ฟูสมรรถภาพ ประเทศไทยได้ น�ำเสนอการสร้ า ง ผูต้ ดิ ยาเสพติดตามโครงการบ�ำบัดยาเสพติด สถานพินจิ ฯ ณ จังหวัดยะลา ตามแนวคิดของ Therapeutic Community (T.C.) ของ คู่มือการออกแบบสถานพินิจฯ โดยมุ่งเน้น กรมพิ นิ จ และคุ ้ ม ครองเด็ ก และเยาวชน ประเด็นการใช้ประโยชน์ของพื้นที่ทุกส่วน โดยผู ้ แ ทนกองออกแบบและก่ อ สร้ า ง แต่ค�ำนึงถึงความปลอดภัย, การออกแบบ ส�ำนั ก งานปลั ด กระทรวงยุ ติ ธ รรมเป็ น ศูนย์บ�ำบัดและฟืน้ ฟูผตู้ ดิ ยาเสพติด ณ อ�ำเภอ ผูน้ �ำเสนอ ในส่วนของ TIJ ได้น�ำเสนอ Justice ลาดหลุมแก้ว จังหวัดปทุมธานี การออกแบบ Museum ณ สวนรมนีนาถ และ Guidelines ศูนย์บ�ำบัดและฟืน้ ฟูผตู้ ดิ ยาเสพติด ในจังหวัด เกี่ยวกับ BKK Rules ต่อที่ประชุม ปัตตานี, และแนวคิดบ้านดิน จังหวัดเพชรบุรี นอกจากนั้นในการประชุม ครั้งที่ 5 นี้ ในส่ ว นของ TIJ นั้ น นายนั ท ธี จิ ต สว่ า ง ประเทศไทยยังได้ประกาศเปิดตัว website รองผู้อ�ำนวยการ TIJ ได้น�ำเสนอบทบาท ACCFA (www.accfa.moj.go.th) ของ TIJ ต่อการปฏิบตั ติ ามมาตรฐานระหว่าง ต่อทีป่ ระชุม โดยในระยะแรกทางประเทศไทย ประเทศ (BKK Rules) ในประเทศไทยและ ในฐานะ coordinator เป็นผู้ดูแลในชั้นต้น การให้ความรู้กับประเทศอาเซียนต่อ BKK และยั ง ได้ มี ก ารน�ำเสนอ “ข้ อ เสนอแนะ Rules และกรมราชทัณฑ์พม่าได้น�ำคณะ A C C FA ( A C C FA s u g g e s t i o n ) ” ผู ้ เ ข้ า ร่ ว มการประชุ ม ได้ ไ ปศึ ก ษาดู ง าน ซึ่ ง จะเปรี ย บเสมื อ นแนวทางที่ ส ถาปนิ ก ที่เรือนจ�ำ INSEIN นักออกแบบหรือนักวางแผนจะสามารถน�ำไป การประชุม ACCFA ครั้งที่ 5 จัดขึ้น อ้างอิงในการออกแบบอาคารหรือสถานที่ เมื่ อ ระหว่ า งวั น ที่ 12-19 มี น าคม 2559 ควบคุมได้ในอนาคต เพื่อให้ความคาดหวัง ณ กรุ ง โซล สาธารณรั ฐ เกาหลี โดยมี 13 ของข้ อ เสนอแนะ ACCFA เป็ น จริ ง ได้ ประเทศ, 4 องค์การ/สถาบัน ระหว่างประเทศ โดยในการประชุม 6th ACCFA ห้วงเดือน รวมทั้งสิ้น 90 ราย คือ พฤษภาคม 2560 ซึ่ ง ประเทศอิ น โดนี เ ซี ย - Coordinators ประกอบไปด้ ว ย ได้รบั เป็นเจ้าภาพในการจัดการประชุมฯ นัน้ ประเทศญี่ ปุ ่ น , ประเทศมาเลเซี ย และ จะมี ก ารน�ำเสนอ ACCFA suggestion ประเทศไทย ให้เป็นรูปธรรมมากขึ้นต่อไป - หุ ้ น ส่ ว นยุ ท ธศาสตร์ (Strategic partners) ประกอบไปด้วย TIJ และ ICRC - ประเทศผู้เข้าร่วมประกอบไปด้วย บังคลาเทศ, กัมพูชา, อินโดนีเซีย, เกาหลี, มั ล ดี ฟ ์ , พม่ า , ปาปั ว นิ ว กิ นี , ฟิ ลิ ป ปิ น ส์ , ศรีลังกา, เวียดนาม

กระทรวงยุติธรรม Ministry of Justice

สถาบั​ัน อนุญาโตตุลาการ

www.moj.go.th ศูนย์บริการร่วมกระทรวงยุติธรรม ให้บริการข้อมูลคำ�ปรึกษาด้านกฎหมาย การรับเรื่องร้องเรียน/ร้องทุกข์ รับแจ้งเบาะแส

โทรศัพท์ 0 2141 5100

facebook.com

/Ministry of Justice, Thailand