productie
Flexibeler energieverbruik van huishoudens Politiek en maatschappij zijn zich in toenemende mate bewust van het belang van de verduurzaming van ons energiesysteem. Deze energietransitie leidt tot ingrijpende veranderingen. De complexiteit van ons energiesysteem neemt toe, omdat elektriciteit steeds meer wordt geproduceerd uit decentrale, duurzame bronnen, terwijl tegelijk productie en verbruik van elektriciteit met elkaar in evenwicht moeten worden gehouden. En als gevolg van de elektrificatie van het energiesysteem, die een gevolg is van de energietransitie, neemt de druk op de beschikbare netcapaciteit toe. Tekst Robin Smale, Nick Verkade, Daphne Geelen, Jaap Kohlmann, Enexis. Foto’s, Enexis
O
m ook in de toekomst een betrouwbaar en betaalbaar energienet te behouden doet Enexis Groep in verschillende pilotprojecten onderzoek naar het benutten van flexibiliteit in het elektriciteitsverbruik. Deze flexibiliteit kan worden ingezet om het elektriciteitsnet optimaal te benutten en investeringen in capaciteitsuitbreiding uit te stellen of zelfs helemaal af te stellen. Enexis heeft na afronding van eerdere pilotprojecten de pilot Jouw Energie Moment 2.0 (JEM 2.0) opgestart met een aantal partners en een subsidie vanuit TKI Urban Energy. Uit de resultaten van eerdere pilots bleek dat er nog uitdagingen liggen met betrekking tot het opschalen van intelligente netten, met name op het vlak van de haalbaarheid van businessmodellen die zijn gebaseerd op meer dynamische tarieven. Daarnaast is de verwachting dat opslag een grotere rol gaat spelen in ons energiesysteem. In JEM 2.0 is gewerkt aan een propositie voor huishoudens die opschaalbaar is. Denk hierbij aan het ontwikkelen van een verdienmodel en een verrekensysteem inclusief facturatie op basis van verbruiksgegevens per kwartier. Verder is binnen de pilot onderzoek gedaan naar opslag als onderdeel van de klantpropositie. In dit artikel wordt
inzicht gegeven in de lessen over het ontwikkelen van een propositie die bij de klant ansluit.
Klantpropositie In de waardeketen voor energie ontstaan nieuwe rollen en partijen die flexibiliteit in het energiesysteem mogelijk maken. In JEM 2.0 hebben we met deze rollen geëxperimenteerd en geprobeerd hier een gezamenlijk businessmodel voor te maken. Er was niet alleen sprake van de traditionele, bekende rollen van energieleverancier en netbeheerder, maar ook van de nieuwe rollen van de ‘aggregator’ die apparatuur aanstuurt en de ‘facilitator’ die de interface naar de consument verzorgt – het online platform in JEM 2.0. De basis van het businessmodel is een dynamisch energietarief dat een incentive vormt voor het in de tijd verschuiven van de vraag naar elektriciteit. Door met hun elektriciteitsverbruik in te spelen op de tarieven kunnen de deelnemers geld besparen en bijdragen aan de optimalisatie van het energiesysteem. Als deelnemer krijg je inzicht in de dynamische tarieven via een online platform en app. Daarin kon je ook zien hoeveel energie je verbruikt tegen welke kosten en wat teruglevering je opbrengt. Het inspelen op de dynamische tarieven kan op
twee manieren in deze pilot: (a) door zelf het gedrag aan te passen (handmatige flexibiliteit) en (b) door automatische aansturing van apparaten (geautomatiseerde flexibiliteit). Bij JEM 2.0 kregen alle 93 deelnemers toegang tot de app zodat ze handmatig konden inspelen op het variabele elektriciteitstarief. Bij 39 van de deelnemers werden een (vanuit het project beschikbaar gestelde) thuisbatterij en de eigen warmtepomp automatisch aan- en uitgezet. Dit regelde het systeem voor de huishoudens. De thuisbatterij werd overigens ook ingezet om extra opbrengsten te genereren via de onbalansmarkt.
Belangrijkste lessen Het daadwerkelijk testen in de praktijk van het businessmodel en de klantproposities leverden een aantal inzichten op over het ontwikkelen van een propositie voor flexibiliteit in huishoudens die bij de klant aansluit. Hier worden die lessen vanuit twee perspectieven besproken; dat van de deelnemers en dat van de ontwikkelende partijen. Door beide per-
4 Energie+ nr 4 december 2018
p04-07 smart grids en consumenten.indd 4
30-11-18 14:35
