Primeur 1 - 2021 by AGF Vormgeving

Onafhankelijk vakblad voor de agf-handel

januari 2021 35ste jaargang

In dit nummer :

Wintergroenten - Automatisering

Werk slimmer met Freshng

Volledige ontzorging van uw ICT. Wij bieden AGF bedrijven gespecialiseerde software en alles wat daarbij komt kijken. Freshng automatiseert standaard alle commerciële, logistieke en financiële processen. Freshng, voorheen een product van RPO ICT Solutions, maakt vanaf 1 januari 2021 onderdeel uit van Pantheon Automatisering.

Voor meer informatie:

www.freshng.nl

078 681 86 88

Opkoop en verkoop gebruikte pallets

Nieuwe pallets, kisten en boxen

03 04 05

Vestigingen Helmond

Totaalpartner in Pallets

Moerdijk Noord-Holland

Betrouwbare levering met eigen transport

Rotterdam Sas van Gent

ISPM-15 gecertificeerd

Bel ons

WhatsApp ons

+31 168 357 010

+31 648 000 000

E-mail ons

Bezoek ons

info@palletcentrale.nl

www.palletcentrale.nl

Profix AGF software is de meest flexibele software oplossing

Wenst u meer info of een demo? Stuur een mailtje naar

demo@profix-it.nl

in de AGF sector die gebruiksvriendelijk en volledig aanpasbaar is. Profix biedt de oplossing op maat voor uw bedrijf en geeft ondersteuning met een snelle support en service.

Meer dan 30 jaar ervaring als expert in de AGF sector

Profix IT Solutions BV Nederland

België

Iabc 5184 – 4814 Breda RA Breda

Burchtstraat 190 9150 Kruibeke

E info@profix-it.nl T +31 76 201 14 02

E info@profix-it.be T +32 3 246 20 01

www.profix-it.nl

www.profix-it.be

IMPORT & EXPORT GROOTHANDELAARS VOLLEGRONDSGROENTEN FRUIT

6 Visie

“De hele keten mag zijn verantwoordelijkheid nemen” Luc Vanoirbeek, Copa-Cogeca

28 Puree van uien en spruitjes en Amsterdamse uitjes uit Poolse verwerkingsfabriek Derreck Bac 30 “2020 kenmerkte zich door hoge pieken en diepe dalen in de prei” Kees Jansen

84 Administratie voeren in Excel vs WeightManager

Special: Automatisering

Thema: Wintergroenten

26 “Kookprogramma’s stimuleren gebruik knolselderij” Paul Heemels

82 “Keuze software-systeem raakt alle aspecten van het bedrijf” Rens Muskens

86 “Door digitalisering kunnen AGF-bedrijven zich onderscheiden” Jan-Maarten Verweij

88 “Externe koppelingen van software helpen bedrijven met de Brexit” 90 “Software robots nemen repeterend werk uit handen van de AGF” Luc Meijs 92 “Uitrol van RPA bespaart bedrijven nog meer tijd” Rick Rebergen 94 Invoering douane managementsysteem heeft grote impact 96 Freshng verder onder de vleugels van Pantheon

32 “We bieden jaarrond prei, desnoods laten we het invliegen” Kees van den Bosch

rteur

Impo

34 “Vorst en corona bepalende factoren voor de knolselderij-afzet!” Gerard Breed 36 “De Poolse preiconsumptie is erg streekafhankelijk” Andy De Clercq

mer

40 Wintergroenten voelen zich goed in WestVlaanderen 44 Hoe oogstvoorspellingen voordelen kunnen opleveren voor telers en inkooporganisaties

Teler

is Zeere

g Opsla

rt nspo

Tra

atie

Inform

98 Partijmanagement is het hart van Zest Pro

ducten

99 “Snel van start en altijd up-to-date met lowcode voor cruciale bedrijfsprocessen” Mark van den Berg

Afne

Geld

35ste jaargang • januari 2021

Inhoudsopgave 4

“Prijs voor containers uit Azië gaat gerust vijf keer over de kop” Andre van der Horst

Grote bananenmerken spelen Europese retailreuzen in de kaart

Wortelgroenten maken beton duurzamer

Export Zimbabwaanse knoflook in de lift

Tomaten kunnen als nieuwe, betaalbare bron voor Parkinsonmedicijn dienen

10 Brexit: wennen aan de nieuwe situatie 12 Door vervanging van starre kratten door klapkratten 20.000 vrachtwagenritten minder nodig 15 Kilo matsutake-paddenstoelen voor € 2.000 15 Appel promotiekantoor maakt informatiekit voor diëtisten 16 “Digitale achterstand regiosupers” Erik Hemmes 18 “Omzet vorig jaar verdubbeld dankzij integratie van transport groenten en fruit” Robin Desoete 19 Avocado’s ‘rijpen’ met behulp van een airfryer 19 Je elektrische auto opladen met durian? 20 “Niet de omzet maar het team zorgde voor een boost in 2020” Roelofsen Horecagroothandel 21 Pittig snijwerk 22 Supermarkten dienstverleners in gezondheid? 24 Bananenbrood van verspilde bananen 52 “Eerlijke appelen en peren verdienen een unieke, duurzame verpakking” Xavier Laduron

56 Nederland: Import en export groenten en fruit in 2020 gegroeid 59 Belgische import en export verse groenten en fruit in 2020: op totaal niveau weinig verandering 61 Appelexport in Georgië met factor 14 toegenomen 61 Oezbekistan exporteerde meer dan 88.000 ton kaki’s 62 “Groot potentieel voor steenfruit en zachtfruit uit de Balkan-landen” Anevo GmbH 64 Kan ozon het kiemen van aardappelen remmen? 66 “Met biologische pastinaak gaat er een heel nieuwe markt voor ons open” 67 Ruim twee derde van de uien weg in eerste helft 68 Amsterdamse bio-supermarkt rekent eerlijke prijzen 70 “Egypte profiteert als het stormt in Spanje” Andrea Candiano 72 Experts delen tuinbouwkennis in ontwikkelingslanden 74 Binnen 2-3 jaar meer Spaanse en Turkse kiwi’s op de markt? Jan Vermeiren 76 De Boomgaard AGF vernieuwt winkel en bedrijfsprocessen 78 Nieuwe speler biedt fijnmazig koelvervoer Nl en Be aan 81 IJzertekort komt meer voor populariteit plantaardige voeding

54 Gember bestrijdt auto-immuunziekten bij muizen

Vaste rubrieken 47 Hobby van Willie van den Bergh

77 Column Rob Baan

54 Geswitcht: Geke van der Ven

79 Nevenactiviteit: Mark van den Oever

55 Vers in de sector: Menno Bakker

100 Dick Pijpers: Bloemkool

65 AGF-er: Danitsja de Graaff

101 Inventaris: Lilia Trutnyeva

PietPraat Low-code, APS, RPA; het zijn niet de standaardtermen waar een AGFhandelaar dagelijks mee bezig is. Voor de AGF-automatiseerders is het echter dagelijkse kost. Ook deze markt is volop in beweging. Waar eind vorig jaar Schouw werd overgenomen, volgden begin dit jaar Profix en het Freshng-pakket van RPO. Ondertussen staan er ook weer nieuwe partijen op. Je leest de ontwikkelingen in onze special Automatisering. Ook in deze Primeur veel aandacht voor wintergroenten. Onder meer de teelt van knolselderij, spruiten, kool en prei in Nederland, België en Polen nemen we met verschillende spelers uit de groentehandel onder de loep. Een combinatie van beide specials vinden we in het interview met Kaz Vermeer van het bedrijf Van Boven. Hij voorspelt dankzij inzet van drones de broccoli-oogst voor telers en inkooporganisaties. Verder geven we je een update over de Brexit, krijg je een inkijkje in de ontwikkelingen van de Hollandse paprikamarkt en blikt Hans Jas terug op zijn actieve jaren in de sector. Normaal zou ik jullie in deze Primeur welkom heten op onze stand in de Fruit Logistica, maar in deze tijden is er niet zoveel normaal. Daarom een hartelijke groet uit Tholen, Pieter Boekhout

71 Hoe is het met Hans Jas 73 Column Juglen Zwaan

AGF Primeur 1 • 2021

ECxi ot rt ue sn

Andre van der Horst, Exotimex Europe:

“Prijs voor containers uit Azië gaat gerust vijf keer over de kop” Met hoofdproducten als bakbananen, cassave, knoflook, gember, kokosnoten en zoete aardappelen richt Exotimex Europe zich al jarenlang op de etnische markten binnen Europa. Hoewel het Coronajaar forse impact had op de aanvoer en prijzen van de producten, mag het bedrijf volgens Andre van der Horst over de totale linie niet klagen.

“W

at in ons voordeel was, is dat veel bedrijven in maart vol op de rem moesten trappen, terwijl wij heel ‘steady’ door konden importeren. Het verschil in afzet tussen de verschillende producten was erg groot. Zo verliep de afzet van knoflook, gember en flespompoenen extra hard, maar met producten als limes en jonge kokosnoten zat je aan de andere kant van de streep.” De belangrijkste aanvoerlanden van Exotimex Europe zijn China, Ecuador, Thailand,

AGF Primeur 1 • 2021

Costa Rica, Brazilië, Ghana en Zuid-Afrika. “Onze afzet zit door heel Europa met Duitsland en Frankrijk als belangrijke markten. Eigenlijk kwamen we erachter dat onze afhankelijkheid van de horeca niet zo groot was. Producten als kokosnoten en limes zijn wel erg horeca-gerelateerd, maar de overige producten zijn bij ons goed door blijven lopen.” “Wel hadden we natuurlijk te maken met de beperkte vrachtcapaciteit en de daarbij horende hoge kosten. Die konden we maar

tot op zekere hoogte doorberekenen. Dat geldt natuurlijk voor luchtvracht, maar ook zeevracht is momenteel vanuit verschillende werelddelen gigantisch duur. Als je ziet wat er voor een container uit Azië wordt gevraagd, dan is zo’n prijs gerust vijf of zes keer over de kop gegaan.” “Zeker in aanloop naar Kerst nam de stijging van de transportprijzen gigantische proporties aan. Dat maakt het wel een dure start van het nieuwe jaar. Het risicovolle hiervan is dat je hele dure handel onderweg hebt en iedereen weet dat er een keer een tijd gaat komen, dat de markt ook weer omslaat. Maar goed, dat is ook wel weer de charme van onze verse handel.” (IH)  Andre@exotimex.nl

Grote bananenmerken spelen Europese retailreuzen in de kaart "De recente aankondiging van Fresh Del Monte en Dole Food dat zij ten gevolge van overmacht met ingang van volgende week een toeslag zullen heffen op alle bananencontracten in Noord-Amerika, is op zichzelf niet onredelijk gezien de grote verliezen die beide producenten hebben geleden in Guatemala en Honduras als gevolg van de orkanen Eta en Iota. Del Monte zal een toeslag van €1,65 per doos rekenen en Dole één van €1,45."

lijk gebruikt om de miserabele situatie van degenen wier broodwinning afhangt van deze bananenmerken in stand te houden, evenals die van telers die proberen hun fruit tegen lonende prijzen aan grote retailketens in Europa te verkopen."

"Wanneer zullen bedrijven en multinationals inzien dat zonder onderlinge solidariteit Europese retailers niet zullen begrijpen dat er een einde dient te komen aan hun tegenstrijdige houding, waarbij zij willen beantwoorden aan ethische standaarden, terwijl ze tegelijk de prijzen verder omlaag drijven?"

ndanks het verhogen van de prijzen op hun grootste afzetmarkt voor bananen, zijn de bedrijven echter ook bereid om contracten aan te gaan tegen onhoudbaar lage prijzen die hen worden afgedwongen door grote Europese retailketens, zoals Aldi."

"In de praktijk subsidiëren deze fruitmultinationals de verliesgevende prijzen die sommige Europese retailers blijven hanteren door het rekenen van een toeslag op hun voornaamste markt. Wat voor signaal wordt hiermee afgegeven aan Aldi en andere Europese retailreuzen? Zouden deze de Europese afnemers niet moeten vertellen dat bananen niet kunnen worden geteeld

en verhandeld voor de prijzen die nu voor 2021 zijn onderhandeld? En al helemaal niet als retailers ook nog eens verwachten dat fruittelers, waaronder deze twee topmerken, leefbare lonen uitbetalen, de toepassing van gewasbeschermingsmiddelen inperken en de voor certificering noodzakelijk investeringen in maatschappelijke en milieuprojecten doen."

"De Europese contracten die worden getekend gaan ten koste van de lonen en werkomstandigheden van de arbeiders en ook waardvolle maatschappelijke en milieuverbeteringen kunnen niet worden gefinancierd. "De 'force majeure'-clausule in de Amerikaanse contracten wordt dus feite-

"Wat te denken van een toeslag voor alle afnemers op het noordelijk halfrond? Ze kunnen het zich veroorloven en hun klanten zullen er begrip voor hebben. Zoals het Morrisons 'Milk for Farmers'-initiatief een aantal jaar geleden heeft laten zien, zijn retailers niet ongevoelig voor het expliciet steunen van producenten die het moeilijk hebben. Een dergelijke toeslag zou Britse retailers, die blijven geloven in een bananenprijzenoorlog, dwingen om het juiste te doen en de retailprijzen terug te brengen op een niveau waarbij iedereen in de toeleveringsketen er een leefbaar loon aan overhoudt." "Wie zal de eerste zijn die deze waanzin en hypocrisie een halt toeroept? De retailer die bereid is om dit publiekelijk te doen zal geschiedenis schrijven en als bananenmerken slim zijn, dan zullen ze minstens één van de Europese retailreuzen helpen om de daad bij het woord te voegen." 

Q U O T E S “Als een keurmeester een container druiven keurt, heeft hij een directe impact op 50.000 consumenten” Jelger de Vriend van Normec Foodcare over het belang van kwaliteit in de AGF-keten

“In Engeland wordt uitgebreid gedebatteerd over schoollunches. In Nederland proppen de kinderen een meegebrachte roze koek en een blikje suikerwater in 15 minuten naar binnen. Maar hebben we wel een #preventiebeleid” Rob Baan van Koppert Cress is kritisch op het beleid van de Nederlandse overheid.

“We willen mensen duidelijk maken dat je niet per se bij een teler of boer op het erf hoeft te komen om lokaal te kunnen kopen” Hans Vanderhallen (Coöperatie Hoogstraten) heeft wel een mening over lokaal product.

AGF Primeur 1 • 2021

Visie

Luc Vanoirbeek, Copa-Cogeca:

“De hele keten mag zijn verantwoordelijkheid nemen” Als voorzitter van de Europese werkgroep voor de groenten- en fruitsector van Copa-Cogeca, de stem van telers en agrocoöperaties in de EU, geeft Luc Vanoirbeek leiding aan de werkgroep die momenteel te maken heeft met een paar grote uitdagingen in de AGF-sector. Luc, die ook algemeen secretaris is van het Verbond van Belgische Tuinbouwcoöperaties, laat in dit interview zijn licht schijnen over de toestand van de Europese groenten- en fruitsector, de ambities van de Farm to Fork strategy van de Europese Unie en spreekt over duurzaamheid en handel. Hoe staat de groenten- en fruitsector ervoor in Europa? “In deze Covid-tijden zijn wij in Europa als groenten- en fruitsector overeind gebleven. Het is uitzonderlijk dat we dat hebben kunnen doen. De prijzen waren hoger, daar moeten we eerlijk over zijn. Vooral in de periode rondom maart waren de prijzen beter, waardoor we als sector een hogere omzet hebben gedraaid. In Europa zien we dat we 9 tot 10% hoger uitkomen wat omzet van groenten en fruit betreft. Fruit heeft van de stijgingen meer geprofiteerd 6

AGF Primeur 1 • 2021

dan groenten. Maar daar staat tegenover dat fruit de afgelopen jaren te kampen had met heel slechte cijfers. Dat is eerder een correctie ten opzichte van het verleden. Er waren aan de andere kant ook extra uitgaven door de maatregelen, zoals social distancing, en collega’s in Spanje en Italië hebben meer kosten gemaakt om voldoende personeel te krijgen.”

“Het valt op hoe snel we back to normal gaan. We hebben ons in heel Europa zorgen gemaakt om de horeca en de foodservice en

we hebben gezien dat er thuis meer groenten en fruit zijn geconsumeerd, maar als die maatregelen wegvallen, dan vallen we snel terug naar een normale omzet. Een aantal dingen uit deze periode zullen wel blijven hangen, maar ik verwacht geen trendbreuk in de consumptie van groenten en fruit. We hebben het bijna uitsluitend over Covid, maar we moeten niet vergeten dat de tuinbouwsector haar corebusiness heeft in het klimaat en slecht weer en zaken, zoals bijvoorbeeld de bruin gemarmerde stinkwants in Italië, hebben ook gespeeld in 2020.” Hoe kijkt de AGF-sector aan tegen de Farm to Fork (boer tot bord) strategy, die de Europese Commissie heeft gepresenteerd als een hoeksteen van de Green Deal en waarin duurzaamheid de hoofdrol speelt? “Farm to Fork is een – terecht – ambitieus programma. Vanuit de groenten- en fruitsector vinden wij het fantastisch dat men een programma neerlegt, wij zullen een boost krijgen van een focus op gezonde

voeding. We zetten er wel een heel duidelijke ‘maar’ bij; het moet betaalbaar, fair en realistisch zijn. Duurzaamheid is altijd één van de elementen geweest waar de producentenorganisaties bij uitstek de leiding hebben genomen. Zij zijn al sinds decennia bezig met herbruikbare verpakking. Belgische, Duitse en Nederlandse veilingen hebben jaren geleden het initiatief genomen voor Euro Pool System. Wij zitten al in die mindset van duurzaamheid. Producentenorganisaties investeren in onderzoek en dan zien we dat de proeftuinen worden meegetrokken als er een sterk weefsel is van producentenorganisaties. Innovatie zit al in onze aanpak en dat gaan we in de toekomst verder uitbouwen.” “Als we het hebben over duurzaamheid moeten we waken voor ecological leakage. Ik pleit niet voor een muur rond Europa, maar we moeten ons ook niet bezondigen aan naïviteit. De ontwikkelingen rond vruchtgroenten speelt zich voornamelijk buiten Europa af in landen als Marokko en in bijvoorbeeld Wit-Rusland vindt een ongebreidelde groei van fruit plaats. Duurzaamheid: ja, maar we moeten goed opletten dat de normen overal gelijk zijn. Farm to Fork is heel ambitieus en het is goed om ambitie te hebben, anders gebeurt er ook niets. Maar het moet wel fair zijn. Het moet betaalbaar zijn en realistisch en het moet eerlijk zijn. Wij als primaire sector willen onze rol spelen. Tuinbouw is een deel van de oplossing, niet het probleem. We moeten ook zien dat we in Europa onze focus zowel leggen op farm maar ook op fork. De hele keten mag zijn verantwoordelijkheid nemen. Het kan niet de bedoeling zijn dat de inspanningen en lasten allemaal gelegd worden bij de teler en dat de rest van de keten zegt: weet je wat, jullie moeten er nu maar voor zorgen dat het allemaal ok is, maar we gaan er niet voor betalen.”

Hoe staat Copa Cogeca in de discussie over de beloning van de primaire producent, die veelal als ontoereikend wordt ervaren? “Wij stellen samen met de hele maatschappij vast dat de duurzaamheidsinspanningen niet vergoed worden. We zien in elk Europees land initiatieven, zoals zero-residu in Frankrijk, Responsibly fresh Goodness By nature in België of PlanetProof in Nederland, maar ook Spaanse en Italiaanse collega’s zijn bezig met duurzaamheid. Als dat vertaald moet worden naar een betere vergoeding, dan speelt de markt. In de Farm to Fork strategy zit een stukje inzicht bij de consument. Dat vind ik enorm belangrijk. In elke enquête geven mensen aan bekommerd te zijn over duurzaamheid en faire prijzen, en die mindset verdwijnt volledig op het moment dat men de winkel

binnengaat, want dan gaat het om de prijs. Copa-Cogeca kaart dat aan, maar het is in essentie een marktgegeven. Zoals we alle dagen leren: de markt kan je niet verslaan. De consument speelt een cruciale rol. Enkel indien de consument bereid is om daadwerkelijk mee te betalen voor duurzamere producten, kunnen we effectief spreken van verduurzaming van de agrofoodchain. Dus zal er een verandering in de mindset van de consument nodig zijn om dit te bereiken. Het zijn immers zowel de supermarkten als consumenten die verantwoordelijk zijn voor het aankoopgedrag.”

“Toch is het te kort door de bocht om de supermarkten de schuld te geven, want ook daar zijn de marges niet gigantisch. Het is een maatschappelijke keuze om voor bepaalde duurzaamheidsaspecten te betalen. Dat is een langetermijndoelstelling en daarvoor vind ik Farm to Fork de juiste insteek, want men zegt: we moeten consumenten inzicht geven in hetgeen ze kopen. Wat zit daar achter, wat is de kwaliteit, op welke manier werd dit geproduceerd? Dat zal niet morgen resultaat hebben, maar misschien heeft het in 2025 of 2030 wel resultaat. We hebben een keerpunt nodig en dat kun je niet realiseren door alleen naar die Farm te kijken. Dat gaat niet alleen de oplossing zijn.” “Ik geloof ook niet dat subsidies en belastingen met de verschillende nationale aanpakken de oplossing zijn. Op een bepaald moment wordt dan misschien besloten om een vet-belasting in te voeren in bijvoorbeeld Nederland. En bijvoorbeeld niet in België en ook niet in Duitsland. Dat is alsof wij terug zouden gaan naar de tijd van Lodewijk XIV met allemaal een regionale aanpak en ieder zijn eigen tijdrekening en eigen maten. Dat gaan we toch niet meer doen, dat is toch waanzin? Van het moment dat we in Europa zeggen: we gaan naar een Europese aanpak, is iedereen het daarmee eens, maar wil ook ieder land dat er rekening wordt gehouden met specifieke uitzonderingen. We zullen de Europese lidstaten toch moeten overtuigen nog wat meer bevoegdheden af te staan aan Europa. Hoewel de tijd daar nu niet rijp voor lijkt, zullen we daar toch naartoe moeten.” In het verleden heb je je zorgen uitgesproken over de maatschappelijke druk op gewasbeschermingsmiddelen. Tegen welke problemen loopt de sector hier aan? “De Farm to Fork strategy stelt dat het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen met 50% moet worden teruggebracht; dan moet je oppassen dat door minder producten toe te staan, zich resistenties kunnen ontwikkelen. Ons klimaat verandert, de

wereld verandert en de ziektedruk verandert. We krijgen nieuwe ziekten en plagen. Als je dan je toolbox verkleint, moet je wel oppassen dat je niet de strijd verliest. Dat is een punt waar we in Italië mee geconfronteerd worden, waar de bruin gemarmerde stinkwants eigenlijk niet meer met de bestaande middelen kan worden bestreden. Dat is een kanttekening bij het verminderen van de gewasbeschermingsmiddelen.” “Je moet altijd rekening houden met het feit dat de telers de gewasbeschermingsmiddelen gebruiken op de meest oordeelkundige manier. Want het kost enorm veel geld; te veel gebruiken is niet slim. Het heeft ook met hun eigen gezondheid te maken. Je kunt je 100% focussen op het verminderen van het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen, maar het gaat om de impact. Daar volg ik wel in. Ik denk dat op dit vlak nog heel wat mogelijk is door de toepassing van precision farming, maar dat is een heel traag proces. Mensen beschouwen het verminderen als een doel op zich en dat klopt niet. De impact verminderen is prima. Dat zou kunnen door in te grijpen in de veredeling om resistentere variëteiten te kweken.”

“Dat is een super interessante discussie waar iedereen op dit moment van wegloopt. Je ziet dat zelfs van het toestaan van cisgene technieken wordt weggelopen, terwijl dat een mogelijkheid is om planten resistenter te maken en om de veredeling te versnellen waardoor men zich echt kan versterken. De vaccins die nu worden ontwikkeld maken gebruik van dezelfde technologie. Maar als het aankomt op de primaire sector, dan steken we ons weg achter de publieke opinie. Maar daar zit een opportuniteit. Wat ik ook zie is dat gewasbeschermingsmiddelenproducenten inzetten op biociden en andere typen producten. Dat is fantastisch, maar let op: die middelen zijn niet goedkoper. Ik weiger overigens om te doemdenken, wij gaan dingen kunnen. Maar men moet wel fair blijven en ons de mogelijkheden geven.” De Europese Commissie stimuleert de biologische landbouw in de EU met als doel: biologische landbouw op 25% van alle landbouwgrond in 2030. Hoe kijk je aan tegen deze doelstelling? “Waar ik moeite mee heb, is door dit te doen men de indruk geeft dat bio de enige vorm van duurzame teelt is. Dat denk ik niet; geïntegreerde teelt kan ook behoorlijk duurzaam zijn. Kan het beter? Ja, maar ook bio heeft zijn beperkingen. We moeten elkaar niet aanspreken als beter of slechter, het is anders. Bio is een andere manier van telen met bepaalde voor- en nadelen. Net als geïntegreerde teelt. Farm to Fork stelt verschillende doelen en dat geeft de AGF Primeur 1 • 2021

Visie

indruk dat als we die niet halen, we niet goed bezig zijn. Daar ben ik het niet mee eens. Het is mooi om te zeggen dat biologisch moet groeien en ik denk dat dit ook economisch mogelijkheden heeft. Maar als we nu zouden doorgroeien naar de doelstelling van Farm to Fork, dan vrees ik dat die markt instort en dat daarmee ook het economische model op de helling gaat. Het heeft economisch ook zijn grenzen. Ik zou ook graag eens de discussie aangaan over wat bio is. Ik ben er niet van overtuigd dat bedekte teelt in de grond duurzamer is dan teelt op gerecycleerde kokosmatten. Dan vraag ik mij af wat het milieuvoordeel is van in de grond telen.”

Wat zie je als belangrijke aspecten bij het streven naar een meer duurzame teelt in Europa? “Waar wij als Copa-Cogeca de klemtoon op willen leggen is circulaire economie. Moesten we allemaal naar herbruikbare verpakkingen gaan, dan zouden we daar gigantische stappen in vooruit kunnen zetten. Laten we eens nadenken hoe we hergebruik terug onder de aandacht kunnen brengen. Daar zou Europa een rol kunnen spelen. Producentenorganisaties krijgen geld in het kader van de Gemeenschappelijke Marktordening en daar zou men het gebruik van herbruikbare verpakkingen kunnen ondersteunen. Dat zou een concrete stap vooruit betekenen. Maar ook promotie en educatie vinden we belangrijk. Mensen uitleggen wat voeding is. Het begrip ‘seizoensgebonden’ is niet meer uit te leggen aan consumenten. Wij hebben alles voortdurend in voldoende hoeveelheden. Educatie is ontzettend belangrijk en wij hebben daar ook middelen voor nodig. Wij hebben niet de opportuniteiten van Coca Cola of Unilever. Dus we zullen daar Europese ondersteuning nodig hebben en die is er. Daar zullen we echt op moeten inzetten.”

Wat zijn momenteel de grootste uitdagingen voor de AGF-handel? “Voor de korte termijn is het van belang dat de eenheidsmarkt openblijft in relatie tot uitbraken van het Covid-virus. Europa heeft dat goed gedaan in de eerste periode; markten opengehouden en vrij verkeer van personen gegarandeerd. Maar neem het niet als een vanzelfsprekendheid aan, want

dat is het niet. Het zal in de komende periode heel belangrijk zijn om het vrij verkeer van seizoensarbeiders overeind te houden. De uitdaging bij uitstek voor de komende periode in de handel is Brexit. Niemand weet precies hoe dat verder gaat verlopen en dergelijke transities struikelen altijd over de details. Dat struikelt over manieren van verpakking of douaneformaliteiten.”

“Maar ook de sluiting van de Russische markt in 2014 heeft een gigantische invloed gehad op de fruithandel in Europa. Ik vrees dat dit stilaan een bevroren conflict aan het worden is en dat we daar nog een x-aantal decennia mee geplaagd gaan worden. Dat is natuurlijk geen goede ontwikkeling, want Rusland wordt meer en meer zelfvoorzienend, dus je krijgt daar echte verschuivingen die het ons moeilijk maken. In België en Nederland hebben we een heel actieve exportpolitiek voor onze groenten en fruit, omdat we zo intensief zijn dat we veel moeten exporteren en het lukt ons wel om naar Mexico, China, Brazilië, Thailand, Indonesië of Vietnam te gaan. Dat is fantastisch, maar dat gaat over kleine hoeveelheden. Dat is nice to have, maar dat is niet cruciaal. Vroeger hadden we 30% op Rusland en dat compenseer je daar niet mee.”

Je hebt de wederkerigheid van handelsrelaties in de EU benoemd als een uitdaging. Daarbij ging het ook over het elimineren van handelsbarrières tussen de EU en derde landen. Nu is er altijd veel te doen over handelsakkoorden. Wat is de waarde van dergelijke akkoorden voor de sector? “Je hebt handelsakkoorden nodig en wat mij ergert is de selectiviteit daarvan in de publieke opinie. Op een bepaald moment is er een rel geweest over het handelsakkoord met Canada, CETA, waar Wallonië als dorpje van Asterix zich ging weren in Europa tegen dat handelsakkoord. Wij hebben dat nooit begrepen. Een handelsakkoord biedt regels over hoe er in de toekomst handel gedreven wordt tussen landen. Is dat altijd in evenwicht? Ik denk dat het nooit in evenwicht zal zijn. Dat kan gewoon niet. Zo is Mercosur zeer nadelig voor de dierlijke sector in Europa maar voor de automobiel- en de farmaceutische sector is dat voordelig. Dat zijn altijd pakketten en daar zal altijd gesteggel over zijn.”

GEBR. TROOST www.troostpallethandel.nl ABC Westland 622, 2685 DH Poeldijk | M. 06 - 43 00 03 15 ∙ E. aram-troost@live.nl

AGF Primeur 1 • 2021

“Wat wij proberen is zo concreet mogelijk te werken met landen en te vragen wat gewenst is en hoe en dan proberen wij dat in te vullen. Het akkoord met Canada lijkt een opportuniteit, daar zijn we ondertussen toegelaten. Maar dan komen we in het conflict tussen droom en realiteit. We hebben toegang, maar Canada is een gigantisch land met 36 miljoen inwoners verspreid over het land. Dan moet je daar als exporteur wel een business willen opbouwen. De Verenigde Staten heb ik bij wijze van spreken gearchiveerd. Ik zal het wel zien wat ze gaan doen. Ik verwacht er niet zo veel van. Hoewel ik blij ben met de nieuwe president, mogen we niet vergeten dat zelfs in de periode van Obama het niet evident was om appelen naar de VS te exporteren. Ondanks dat ze de grote promotoren van de vrije wereldhandel pretenderen te zijn, zijn de VS erg protectionistisch. Er zijn gesprekken gaande, maar we verwachten daar niet veel van. Vietnam begint nu te lopen. China importeert toch een vijf miljoen kilo Europese peren per jaar. Het blijft voortdurend een uitdaging. Toch zie ik handelsakkoorden niet als iets negatiefs. Je moet handelsakkoorden aangaan, maar je moet natuurlijk wel fair blijven. Het kan niet zijn dat we handelsakkoorden hebben die unilateraal producten toelaten, die onze markt verstoren en die aan andere regels moeten beantwoorden. Dan stopt het.” (MW)  luc.vanoirbeek@vbt.eu

Het thema volgende maand :

Uien

Reserveer nu uw advertentie:

Andries Gunter T. +31 (0)166 69 82 32

Diversen

Wortelgroenten maken beton duurzamer Beton, het universele bouwmateriaal bij uitstek voor talloze bouwwerken, heeft ook een enorme ecologische voetafdruk, vooral door de uitstoot van koolstofdioxide bij de productie van cement. Daarom experimenteren onderzoekers nu met wortelgroenten en gerecycled plastic in beton om te zien of het hierdoor sterker en duurzamer kan worden en zelfs straatverlichting kan voorzien van stroom.

ement sterker maken zodat er minder van nodig is, is één strategie om de impact op het milieu te verminderen. Professor Mohamed Saafi van Lancaster University in het VK en zijn collega's proberen dit doel te bereiken.

HYDRATATIE Ze onderzochten of afvalmateriaal van wortelen aan cement kon worden toegevoegd om het te versterken. Met behulp van computersimulaties konden ze zien hoe superdunne vellen die van deze groenten werden gemaakt en in de cementpasta werden gegooid, waarbij ze keken naar hun effect op zowel de hydratatie van cement als de daaruit voortvloeiende

mechanische eigenschappen. De onderzoekers ontdekten dat het verwerken van platen gemaakt van plantaardig afval de hydratatie van cement kon verbeteren. De platen fungeerden als reservoirs die het water in staat stelden om meer cementsluier te bereiken en zo het bindingsvermogen te verbeteren.

OPWEKKEN ENERGIE Het toevoegen van wortelgroenten aan cement bleek ook extra voordelen te hebben. Toen er wortel-nanosheets aan cement werden toegevoegd, ontdekten de onderzoekers dat ze beton konden maken dat elektriciteit produceert. Als het gebruikt wordt om bijvoorbeeld een brug te bouwen, kan er elektriciteit worden opgewekt wanneer auto's eroverheen rijden of door trillingen of beweging veroorzaakt door voetgangers. Als alles goed gaat, verwacht het team dat hun plantaardig cement de hoeveelheid cement die nodig is om een structuur te bouwen met 10 kg per kubieke meter beton kan verminderen. 

Tomaten kunnen als nieuwe, betaalbare bron voor Parkinsonmedicijn dienen

etenschappers hebben een met het Parkinsonmedicijn L-DOPA verrijkte tomaat ontwikkeld, die als nieuwe, betaalbare bron van één van 's werelds meest essentiële medicijnen zou kunnen dienen. De ontwikkeling van de genetisch gemodificeerde (GM) tomaat heeft met name gevolgen voor ontwikkelingslanden, die slechts beperkt toegang hebben tot geneesmiddelen. Daarnaast is het innovatieve gebruik van tomatenplanten als natuurlijke bron van L-DOPA een oplossing voor patiënten die last hebben van nare bijwerkingen van chemisch gesynthetiseerde L-DOPA. TOMATEN Er werd gekozen voor de tomaat, omdat dit gewas overal wordt geteeld en omdat de teelt ervan makkelijk opgeschaald kan worden, waardoor het gewas een gestandaardiseerde en gecontroleerde natuurlijke bron van L-DOPA zou kunnen vormen. Een team van het John Innes Centre modificeerde een tomaat door het gen in te brengen dat verantwoordelijk is

voor de synthese van L-DOPA in bieten, waar het bijdraagt aan de productie van de pigmenten betalaïnen. L-DOPA wordt gevormd uit tyrosine, een aminozuur dat in veel voedselproducten voorkomt. Het onderzoeksteam bracht een gen in dat codeert voor tyrosinase, een enzym dat tyrosine gebruikt voor de opbouw van moleculen zoals L-DOPA. Dit zorgde met name in de vruchten van de plant voor een hoger gehalte aan L-DOPA. Het gehalte aan L-DOPA, 150 mg per kilo, was vergelijkbaar met dat in andere planten die L-DOPA aanmaken, maar dan zonder de bekende nadelen die de metabolische productie van het medicijn eerder in de weg stonden. De ziekte van Parkinson is een groeiend probleem in ontwikkelingslanden, waar veel mensen zich de kosten van een dagelijkse dosis synthetische L-DOPA (€1,65) niet kunnen veroorloven. L-DOPA is de precursor van dopamine en wordt toegepast om het tekort aan dopamine bij Parkinsonpatiënten aan te vullen. 

Export Zimbabwaanse knoflook in de lift

e Zimbabwaanse knoflooktelers zijn aangespoord om de export te verhogen door mee te liften op de groei van de wereldmarkt, die de afgelopen twee decennia is gegroeid van 410 miljoen euro naar 2,03 miljard euro. De totale wereldwijde import van knoflook steeg in 2019 met 301 miljoen euro. Volgens de nationale organisatie voor handelsontwikkeling en -bevordering is het aantal lokale kleine telers met exportpotentieel de afgelopen jaren enorm gegroeid. Knoflook is gemakkelijk te telen en kan in

Volgens de Trade Map waren de belangrijkste importeurs van Zimbabwaanse knoflook vorig jaar (in miljoen euro):

de meeste delen van het land worden verbouwd. Het is minder complex als het gaat om gewasbeheer in vergelijking met andere hoogwaardige gewassen, volgens ZimTrade. Er moet rekening worden gehou-

den met de capaciteitsontwikkeling, aangezien de tuinbouwsector een van de prioriteiten is die in de Nationale Exportstrategie, die in 2019 door president Mnangagwa is gelanceerd, zijn vastgesteld.

Indonesië (435) Brazilië (185) VS (164) Maleisië (67,6) Rusland (62,3) Bangladesh (61,5) Duitsland (57,4) Nederland (41,8) 

AGF Primeur 1 • 2021

Brexit

Brexit: wennen aan de nieuwe situatie Jarenlang is het een heet hangijzer geweest: Brexit. Tot op het laatste moment van de overbruggingsperiode bleef het spannend of de exit van het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie geregeld of chaotisch zou verlopen. Het werd het eerste en op de valreep, 24 december 2020, is er eindelijk een akkoord bereikt over een nieuw handelspartnerschap. Aan beide zijden van het Kanaal werd opgelucht gereageerd. Er is een akkoord bereikt over handel in goederen en diensten waarbij het opleggen van invoerrechten en quota is vermeden. Toch is er met het afsluiten van het akkoord een volledig nieuwe situatie ontstaan waarvan de uitvoering nog grotendeels moet beginnen.

o geeft Bart van Pagée van Transport en Logistiek Nederland begin januari aan dat het wennen is aan de nieuwe situatie. Daarbij was het een positief gegeven dat de eerste week van januari qua transportvolumes een rustige week was. “Er doemen wat problemen op, maar dat heeft in grote lijnen nog niet tot massaal oponthoud of vertraging geleid.” Wat in de eerste week van januari vooral op logistiek gebied speelt, zijn de fytosanitaire keurafspraken, die met de NVWA gemaakt moeten worden voordat de reis naar Nederland wordt gemaakt. “Als dit niet is gebeurd of als dit niet aantoonbaar is, wordt de trailer, als deze is aangekomen in Nederland, door de douane teruggestuurd,” laat Bart weten. Een ander aspect is de communicatie rondom het MRN nummer, een uniek nummer voor iedere export- of importaangifte. “Op het moment dat je een verkeerd nummer opgeeft bij de exportaangifte, kom je niet door de douane heen. Dan wordt de vrachtwagen naar de parkeerplaats gestuurd en mag de reis pas hervat worden op het moment dat de douane een juist MRN nummer heeft.“ Hoe dan ook leveren deze problemen vertragingen op in het logistieke proces en daarmee stijgen de kosten. Het

AGF Primeur 1 • 2021

zijn de kinderziektes waarmee alle partijen in de keten in de komende tijd moeten leren omgaan. “Het is allemaal wennen nu. Het is een nieuwe manier van zaken doen en een nieuwe manier van transporteren. Iedereen zal de komende tijd aan deze kinderziektes moeten wennen. Met zijn allen – Portbase, ferrymaatschappijen en brancheorganisaties - doen we ons best om te zorgen dat deze problemen zo snel mogelijk verholpen zijn.” HET MOET ZIJN WEG VINDEN Ook Daco Sol van het GroentenFruit Huis geeft aan dat het een goede bijkomstigheid is dat de Nederlandse groenten- en fruitexporteurs momenteel niet in de top van het teeltseizoen zitten. “Alles draait nog niet op volle toeren en daardoor staan we nog niet gelijk voor het blok. We hebben even wat meer kans om te kijken of we de dingen goed doen.” Maar of de rustige toestand van de eerste week van januari een juist beeld geeft, is nog maar de vraag. Wel is al duidelijk dat de handel tussen het VK en de EU veel arbeidsintensiever is geworden. “Douanehandelingen aan beide kanten zorgen voor een hoop extra werk voor bedrijven. Bedrijven moeten gaan zien hoe

Daco Sol van het GroentenFruit Huis geeft aan dat douanehandelingen voor veel extra werk zorgen

het allemaal loopt en hoe ze hun werk gaan indelen. Het moet zijn weg gaan vinden qua organisatie en verantwoordelijkheden.” Het extra werkt zorgt voor extra kosten die volgens Daco afhankelijk zijn van de complexiteit van de lading en al snel honderden euro’s per trailer bedragen.

REGELEN Daco observeert dat er vooral nog heel veel overlegd en geregeld moet worden tussen de landen. Zo noemt hij de fytosanitaire certificaten voor AGF. Deze worden voor veel producten verplicht vanaf 1 april 2021. Zowel in het VK als in Nederland zijn daarvoor systemen. Koppelen van deze systemen voor digitale data-overdracht zou helpen, maar zover is het nog niet. Een ander

punt waar het GroentenFruit Huis de aandacht op richt, is het keuringstraject van AGF voor kwaliteit en per 1 april ook voor plantgezondheid. “Daar zijn we vooral met NVWA en KCB actief om te zien hoe we dat proces werkbaarder kunnen maken in zowel tijd als capaciteit.” Daco noemt voorraadkeuringen als voorbeeld. “Daarbij wordt een grotere partij gekeurd die vervolgens wordt opgedeeld in deel-exportpartijen die niet meer apart gekeurd hoeven te worden. Het zou veel kunnen schelen of je pas een controle net voor vertrek kan laten uitvoeren of dat je in het verzameltraject vooraf al dingen hebt kunnen regelen.” DIGITALISERING Bij het regelen van processen pleit het GroentenFruit Huis voor digitalisering. “Wij willen de documentenstroom zo veel mogelijk digitaal doen.” Het tijdig beschikbaar hebben van informatie en vooraf delen daarvan zijn daarbij belangrijke aspecten. “Dan kan het vlotter worden behandeld, ook aan de overkant, waardoor de ladingstromen makkelijker door kunnen lopen. Snelheid is geboden, trailers moeten net als voor 1 januari ongestoord de ferry op, de ferry af en naar de klant toe,” besluit Daco. AANZIENLIJKE INSPANNINGEN Hoewel Nigel Jenney, CEO van het Britse Fresh Produce Consortium, positief is over het akkoord maakt hij zich ook zorgen. "Al is het positief dat we voor veel goederen van EU-oorsprong een non-tarifaire positie hebben verworven, maak ik me grote zorgen over de aanzienlijke extra administratie en officiële inspecties die de sector zal moeten uitvoeren," zei Nigel tegen FreshPlaza. Dit zorgt voor extra kosten en Nigel liet weten dat hij hoopt dat de afnemers de aanzienlijke inspanningen die hun toeleveringsketens gaan leveren om dit niveau van administratie te ondersteunen, ten volle zullen waarderen. Deze kosten kunnen eenvoudigweg niet door de toeleveringsketen worden geabsorbeerd.

VOLLEDIG EFFECT Momenteel is het nog niet verplicht om voor Europese groenten en fruit alsook Europese snijbloemen fytosanitaire certificaten te overleggen. Na 1 april zullen vrijwel alle zendingen wel een fytosanitair certificaat nodig hebben. "Het effect tot nu toe is weliswaar aanzienlijk, maar het is slechts een deel ervan. Het volledige effect moet nog worden gevoeld door de sector. Eén ding wat de Britse regering zou kunnen doen, wat zij nog niet heeft gedaan, is het gebruik van elektronische fytosanitaire certificaten te accepteren en toe te passen, waardoor de administratieve last voor de sector met miljoenen ponden per jaar zou worden verlicht. Op dit moment lijkt het erop dat de Britse regering geen plannen heeft om dat binnen afzienbare tijd te doen." EFFECTIEF PLANNEN Dan zijn er nog de goederen die uit derde landen via de EU naar het Verenigd Koninkrijk gaan. Hierop zijn waarschijnlijk wel invoerrechten van toepassing, maar de situatie rondom dit onderwerp is complex en vaak over het hoofd gezien. "De eens zo naadloze en zeer effectieve toeleveringsketen zal verwikkeld raken in officiële administratie om de handel op een permanente basis te ondersteunen. De sector werkt heel hard: ten eerste om te proberen de natie te voeden gedurende Covid en om uit te zoeken wat de eerste implicaties van Brexit zijn. Hoewel we als branche al een tijdje op de hoogte zijn van een aantal aspecten, is het voor bedrijven erg moeilijk om hun toekomst effectief te plannen, totdat we een volledig beeld hebben van de overeenkomst en het advies van de Britse regering,” besluit Nigel. (MW/NM)  bvpagee@tln.nl Communicatie@groentenfruithuis.nl nigel@freshproduce.org.uk

AGF Primeur 1 • 2021

Verpakkingen

Retailers schakelen over van starre kratten naar klapkratten

Transport van groenten en fruit verduurzaamd

Door vervanging van starre kratten door klapkratten 20.000 vrachtwagenritten minder nodig Er is een ontwikkeling gaande in de wereld van verpakkingen: Euro Pool System (EPS), dat zich richt op herbruikbare verpakkingen in de Europese versketen, vervangt de starre kratten door klapkratten. “De statte krat is eigenlijk de historische starre krat waarmee Euro Pool System destijds in de jaren ’90 begonnen is,” zegt Dirk Vercammen, Regional Director bij EPS.

anaf 1992 waren de blauwe kratten de standaard voor het transport van groenten en fruit. Ze worden gebruikt voor het vervoer van groenten en fruit van de telers naar de verkopers. Daarna worden de kratten gewassen en gaan ze terug naar de telers. “De afgelopen jaren was het vervangen van kartonnen of houten kratten al een verbetering voor het verduurzamen van de keten. Nu wordt de volgende stap gezet op het gebied van duurzaamheid. In totaal zijn er miljoenen blauwe, starre kratten in omloop, die allemaal worden ingenomen en gerecycled. Vanuit de toeleveringsketen gezien is een inklapbare krat 12

AGF Primeur 1 • 2021

veel duurzamer dan een starre krat. Zeker als je die kratten leeg moet vervoeren, heb je veel minder transport nodig.” Het is de reden dat de verhuur van starre kratten wordt uitgefaseerd en vervangen door de klapkrat. “We gaan hierdoor letterlijk minder lucht verplaatsen. Daardoor is dit een belangrijke stap om het transport van groeten en fruit te verduurzamen.” Een deel van de supermarkten gebruikt al klapkratten en de overige retailers zullen nu volgen. “Bij groothandels en andere kanalen in België en Nederland worden de starre kratten uit de circulatie gehaald

De blauwe kratten waarmee Euro Pool System in 1992 begon

en vervangen door klapkratten.” De corona-perikelen hebben de plannen van de omschakeling wat in de war gegooid. Maar vanaf 1 februari wordt de hoge starre krat uit de circulatie gehaald. De overige starre kratten staan voorlopig gepland voor het najaar. CIRCULAIR Circulaire economie is een kernbegrip bij EPS. Het komt onder andere tot uiting in

Euro Pool richt zich op herbruikbare verpakkingen

KUNSTSTOF KRATTEN voor de AGF-sector

de vervanging van de starre kratten. Ook is er geïnvesteerd in nieuwe wasmachines voor de klapkratten waardoor minder energie en water wordt verbruikt en er een beter droogproces is. Maar ook bij de klanten ziet Dirk steeds meer vraag naar circulariteit en duurzaamheid. De transitie naar de klapkratten noemt hij een combinatie van duurzaamheid bij EPS zelf, bij de klant en vooral op het gebied van transport. Aan het einde van de transitie scheelt dat zo’n 20.000 tot 30.000 vrachtwagenritten. Dirk meldt dat er in totaal ruim 1 miljard rotaties van EPS kratten in Europa plaatsvinden waarvan enkele tientallen miljoenen starre kratten. Naast de mogelijkheid om groene kratten in te klappen, zijn ze ook allemaal voorzien van een unieke barcode. De krat wordt op die manier bij binnenkomst én vertrek gescand, waardoor de transportstromen gevolgd en geoptimaliseerd kunnen worden. Tevens maakt de barcode het mogelijk om tijdens het wasproces automatisch te tellen en te sorteren. “Dat betekent dat we veel tijd en kosten besparen bij onze eindgebruikers, want zij hoeven de klapkratten niet meer te sorteren. Starre kratten moesten ze voorheen zelf sorteren.” Daarnaast gaan de barcodes het frauduleus gebruik van de kratten tegen.

UITKLAPPEN Bij het uitklappen van de kratten voorziet Dirk geen probleem. Bij veel klanten is dit een onderdeel van het proces. “Het openklappen van de kratten, mits de processen licht aangepast worden, kan manueel blijven gebeuren tijdens het proces.” De Regional Director geeft aan dat ook tijd wordt gewonnen omdat er minder pallets met kratten moeten worden aangevoerd dan bij de starre variant. “Een starre krat moet je oppakken en op zijn plaats zetten. Een klapkrat kun je tijdens het vastpakken ook openklappen.” Anderen hebben ervoor gekozen om dit onderdeel te automatiseren. “De meeste van onze klanten beseffen dat het totaalplaatje van inklapbaar fust een goede ecologische waarde heeft en zij zoeken naar oplossingen om het openen dichtklappen te automatiseren.” EPS begeleidt de klanten hoe ze om moeten gaan met klapbare kratten. Overigens is de krat als hij eenmaal is opengeklapt, gelijk aan de starre krat in het gebruik. VERSCHILLENDE ASPECTEN “Elke verandering biedt een kans,” zegt Hans van Noesel, Manager Sales & Marketing Benelux bij Schiphorst Transport & Opslagtechniek, producent en distributeur van logistieke oplossingen in kunststof, naar aanleiding van het verdwijnen van de starre kratten uit de

Logistiek draait om efficiëntie. Nu en in de toekomst. Met goed geoliede werkprocessen en betrouwbaar materiaal. Schiphorst Transport- en Opslagtechniek B.V. ondersteunt u daarbij met de ontwikkeling, productie en distributie van kunststof kratten, dolly's, pallets en palletboxen.

Producent & distributeur

EIGEN FUST NODIG? Kijk op www.schiphorstbv.nl voor ons complete aanbod of bel +31(0)570 622 944 voor direct advies!

AGF Primeur 1 • 2021

Verpakkingen

Schiphorst geeft aan dat aspecten als een eigen kleur of hygiene een rol kunnen spelen bij de keuze voor eigen kratten

advies op dit gebied benadrukt. “Het juiste advies speelt in deze een heel belangrijke rol. De kracht van onze organisatie is o.a. het meedenken met de klanten over specifieke logistieke oplossingen in kunststof.”

Schiphorst ziet dat zowel starre kratten als klapkratten hun voor- en nadelen hebben

huurpool. Hij ziet dat doordat er een wijziging is, er meer aanvragen zijn en klanten ook meer nadenken over hun eigen situatie. “De keuze voor een bepaald type krat en of dat in eigen beheer moet zijn of gehuurd, is afhankelijk van vele factoren,” geeft Hans aan. Zo ziet hij vaak dat klanten beginnen in een pool. “Dat heeft zijn nut, maar het kan ook zijn dat bijvoorbeeld een telersvereniging een eigen gesloten pool heeft en dan kan het interessant zijn om zelf kratten aan te schaffen. Naar verloop van tijd verdien je de aanschafkosten terug.” Een andere factor bij de keuze voor kratten is hoe het logistieke systeem van een bedrijf is ingericht. Als dat berekend is op een specifiek soort kratten, beïnvloedt dat uiteraard de voorkeur. Daarnaast kan ook personalisering van de kratten middels bedrijfslogo, inmould barcode of eigen kratkleur, een rol spelen. Hygiëne is een ander aspect. In tijden van een virusuitbraak kan het geruststellend zijn fusten in eigen hand te hebben en precies te weten 14

AGF Primeur 1 • 2021

waarvoor de kratten zijn gebruikt. Hoewel de kratten grondig via gestandaardiseerde schoonmaakprocessen- en middelen worden gereinigd, kan besmetting via de kratten niet altijd worden voorkomen. Maar ook het product is van belang. Zo kan bij verwerking van bijvoorbeeld tomaten worden gekozen voor een krat die niet te hoog is, zodat de onderste tomaten niet beschadigd raken. VOOR- EN NADELEN Hans ziet dat zowel starre kratten als klapkratten hun voor- en nadelen hebben. “Een starre krat kun je meteen beladen maar vraagt meer ruimte tijdens het retourtransport en opslag. Dit is bij een klapkrat dan weer voordeliger met een ruimtebesparing tot wel 84%, maar die kratten moeten inen uitgeklapt worden. Als je heel veel handelingen doet per dag, kan het een aardig verschil maken. Er is geen goed of slecht.” Kortom de keuze voor een krat is afhankelijk van veel verschillende aspecten. Het is de reden dat Hans het belang van een goed

TWEEDE LEVEN Voor welke krat ook wordt gekozen, Hans is blij dat voor kunststof wordt gekozen, omdat het gebruik van kunststof niet altijd als positief wordt ervaren. Hij geeft aan dat de kunststofbranche dit onterecht vindt, omdat niet de kunststof, maar hoe de gebruiker ermee omgaat voor problemen zorgt. “Als kunststof toegepast en verwerkt wordt op de manier zoals het moet gebeuren dan is er niets aan de hand. Het kan juist een positieve bijdrage leveren.” Hans geeft aan dat de kratten een hele lange levenscyclus hebben en aan het einde van die cyclus wordt met klanten gekeken naar de bestemming van de kratten. “We willen meedenken om de kratten een tweede leven te geven. We kunnen de kratten tweedehands verkopen of we nemen ze in en recyclen het en dan komt het terug in nieuwe producten. Er hoeft niets verloren te gaan.” Een voordeel daarbij is dat de Schiphorst klapkratten volledig uit kunststof bestaan. Want hoewel de starre krat van oudsher het meest werd gebruikt in de groenten- en fruitbranche, ziet Hans steeds meer de beweging richting klapkratten. (MW)  Dirk.vercammen@europoolsystem.com sales@schiphorstbv.nl

Diversen

Kilo matsutake-paddenstoelen voor € 2.000

en van de versproducten waar in Japan grof geld voor wordt neergeteld, en eentje dat ook steeds meer fijnproevers in Spanje weet te bekoren, is de matsutake-paddenstoel. In Japan kan een kilo van deze paddenstoelen wel €2.000 kosten. Hoe rijker het aroma, hoe duurder. Maar wat is de precieze reden waarom aan deze paddenstoelen dergelijke waarde wordt toegekend? Sinds jaar en dag worden matsutake-paddenstoelen in

Japan geassocieerd met een lang leven. Deze paddenstoelen groeien aan de voet van dennen en voeden zich met de gevallen naalden en ander plantaardig materiaal dat zich op de bodem bevindt. Zo ontstaat er een symbiotische relatie tussen de paddenstoelen en de wortels van de bomen. De matsutake-paddenstoelen gedijen het best aan de voet van de Japanse rode den. In de jaren zeventig begonnen de bomen die het voedsel voor deze schimmel produceren last te krijgen van nematoden waar-

door de productie van de matsutake-paddenstoelen afnam. De schaarste van het product maakte het meteen ook duurder.

Een andere reden voor de hoge prijs zijn de uitzonderlijke transportvereisten door de extreme kwetsbaarheid van de paddenstoel. Matsutake-paddenstoelen hebben een pittige en kruidige smaak die aan kaneel en peper doet denken. Ze kunnen worden gegeten in soepen of gegrild en passen

goed bij zowel vlees als vis. Dit delicate ingrediënt vind je in de betere Japanse restaurants over de hele wereld. 

Appel promotiekantoor maakt informatiekit voor diëtisten

et Michigan Apple Committee heeft twee nieuwe delen voor haar Retail Dietitian Kit gepubliceerd om retailers te helpen bij de voorlichting over de gezondheidsvoordelen van het regelmatig eten van appelen aan hun klan-

ten. De drie aanvullende delen van de kit voor retaildiëtisten zijn gericht op het aantrekkelijk maken van gezonde voeding voor kinderen, het bevorderen van plantaardige voedingspatronen en duurzame teelt en consumptiepatronen. De kit

omvat nu in totaal 11 delen, met informatie voor retaildiëtisten over de appelsector in Michigan, de verschillende rassen, tips voor de bereiding en bewaring en materiaal voor berichten op sociale media, televisie-uitzendingen en blogberichten. 

+31 (0) 6 43 08 35 25 | info@reintjessystems.nl | www.reintjessystems.nl

Uw groente en fruit duurzamer verwerken?

Dat kan met de Automatische Kratten Uitvouwmachine van Reintjes Systems! Voordelen Voedsel sneller verwerkt en verser op de markt. Geschikt voor verschillende soorten klapkratten. Super snelle openvouwtijd van minder dan 3 seconden. Met één druk op de knop omschakelen van krattype. Met één druk op de knop verschillende pallets ontladen. Modulair ontwikkeld en geheel op wens af te stemmen.

Modules

Automatiseer uw groenteverwerkingsproces volledig met onze universele depalletiseerder en aanverwante modules.

4 3

1 Universele depalletiseerder (LPR, Euro en Euro Pool)

2 Europallets depalletiseerder 3 Klapkratten ontstapelaar en uitvouwer 4

Automatische stapelaar

5 Universele palletiseerder

AGF Primeur 1 • 2021

Retail

Retaildeskundige Erik Hemmes:

“Digitale achterstand regiosupers” Alle supermarktketens beleefden in 2020 een topjaar en de omzetvooruitzichten voor 2021 zijn zeer gunstig. Bij regionalen is er op allerlei fronten een digitale achterstand ontstaan. Die situatie kan aanleiding zijn om te gaan samenwerken of te worden overgenomen, zegt retaildeskundige Erik Hemmes.

“M

ijn inschatting is dat diverse formules het verschil met de snelle ontwikkelaars gaan merken. Vergeet niet dat groeien met meer winkels steeds moeilijker wordt. In de eerste jaren na 2000 namen regionalen nog talloze winkels over van collega formules die liever verkochten. Dat lukt nu niet meer zomaar. Professionalisering leidt tot hogere overheadkosten. Het tempo van vernieuwing neemt toe en schaalvergroting is noodzaak.” Volgens Hemmes zullen diverse formules het verschil met de snelle ontwikkelaars gaan merken. Juist regionalen kunnen niet met alle ontwikkelingen even snel meekomen. “Denk aan investeringsachterstand in

Consolidatieslag in 2022? Hoewel het citywinkels en universitywinkels van Spar en grenswinkels afgelopen jaar bepaald niet voor de wind ging, was 2020 een topjaar voor de meeste supermarkten. Hemmes rekent voor: “Ruim 8% méér omzet levert wel 2% brutomarge op en netto komt dat al gauw uit op 0,7% oftewel € 91.000,- voor een gemiddelde supermarkt met € 250K pwk.” Ook in 2021 zijn de omzetvooruitzichten voor supermarkten gunstig meent Hemmes. “Horeca kan misschien eerst in maart weer deels open. Buitenlandse reizen worden vooruit geschoven. 3,5% erbij in 2021 zou mij 16

AGF Primeur 1 • 2021

bestaande winkels, ontbreken of beperkt aanwezig met online-leveranties, al of niet bewust.”

In digitalisering zijn op allerlei fronten grote verschillen aan het ontstaan. De ontwikkeling in zelfscan gaat hard. De consumentengids van januari 2021 publiceerde een staatje: AH scoort het hoogst met 77%, Plus 66%, Poiesz 55%, Deen 54%, Coop en Hoogvliet 31%, Dekamarkt 15%, Lidl 12%, Dirk en Spar 8%, Jumbo 4%. Aldi en Jan Linders zouden totaal geen zelfscan hebben. “Op termijn moet dat uitgaan maken in klantbeleving en klantvoorkeur. Er zijn klanten die niet anders willen dan zelfscan en er zelfs voor naar een andere superniet verbazen. Daarna zouden supermarkten weleens tikken kunnen krijgen.” Tussen formules ontstaan grote verschillen in ontwikkelingen. Volgens Hemmes zijn onderstaande combinaties van formules het meest logisch: • Jumbo – Plus of Plus/Coop • Deen – Jumbo/ AH • Boni – alsnog met Nettorama of met Dirk • Spar met van Tol/Dagmarkt of met Coop • Vomar/Hoogvliet/Deen • Coop – Boon

markt gaan. En dan te bedenken dat dit de voorbode is van Amazon Go – zie m’n publicatie in Food Personality dec. 2019 op m’n website. Met de daarop volgende variant op 3500 m2 Amazon Fresh in Los Angeles. In- en uitlopen met automatische betaling, al of niet met een automatische scan winkelwagen.”

Ook elektronische schaplabels (ESL) is sinds kort stevig in ontwikkeling. “Hoogvliet werkt er al 20 jaar mee. Ik zag ze in 1989 al in Canadese supermarkten. AH is actief, Plus idem dito, Jumbo een beetje en zo nog een paar, maar veel supermarktformules nog niet. Achter de schermen wordt wel actief geïnvesteerd in DC’s: AH, Plus (in de maak), Jumbo, Hoogvliet, Lidl en noem maar op. Bij sommige formules loopt de (assistent) supermarktmanager nog met het bestelboek door de winkel.” In de mate van service zijn ook volop ontwikkelingen. “Kijk eens naar het tempo van ontwikkeling van Lidl. Niet alleen in Nederland. Winkels en assortiment worden in hoog tempo vernieuwd. In Hilversum werd onlangs een 4 jaar oude Lidl in een week tijd weer vernieuwd, routing veranderd, nieuwe, grotere koelingen erin. Alsof het niets kost. Aldi investeert fors nu – om de achterstand in te halen en gaat aan de slag met schappenplannen. Verstandig met een groeiend assortiment.” Aan de andere kant zien we ook meer belangstelling voor upgraded winkels.

foto: Albert Heijn

Met bediening, met exclusief assortiment. Groei van speciaalzaken, zoals Landwaart Culinair, is daar een voorbeeld van, maar denk ook aan de ontwikkeling van de La Place afdeling in Jumbo’s. AH schrapt juist de bediening, alleen brood en sushi daily blijven over. Misschien accepteert de klant dat, of geeft het ruimte voor de bovenkant. Horecagroothandels voeren onderscheidend assortiment, vooral in vers. Laat ze toegangskaarten verkopen voor direct consumerenden – wat maakt het uit of je nu een bedrijf hebt of niet. Online supermarkt Crisp zou met hun exclusieve assortiment ook in fysieke winkels kunnen stappen.

De ontwikkeling van thuisbezorgbedrijven is indrukwekkend. Vooral door het betreden van nieuwe wegen. Het voorbeeld van Amazon en Uber kennen we. Maar al die horecathuisleveranciers, zoals Thuisbezorgd en Deliveroo, leveren straks en soms nu al vanuit eigen keukens. Supermarkten zouden zich ook specifiek met maaltijdbezorging kunnen bezighouden of in combinatie met de huidige horeca-thuisbezorgers.”

jarenplannen. Waar willen zij staan in de supermarkt of andere kanalen? Voedselproducenten zoeken naar herkenning al of niet via blokpresentaties, of verspreiding van merken over meer assortimentsgroepen. De grote bedrijven zijn daar al jaren mee bezig. Dat is ook zichtbaar in het schap. Voor heel wat bedrijven ligt daar nog een uitnodiging om die visie aan te scherpen.” Hemmes besluit met een aantal tips specifiek voor de AGF-sector: “Verzorging, verzorging, verzorging”, benadrukt hij op de eerste plaats. “Daarnaast aandacht voor panklaar/maaltijden- en soeppakketten en bijvoorbeeld combinatiepakketten voor op de fruitschaal, dat heb ik niet eerder gezien. Combinatieverkoop met sauzen/mixen/ jus, kortom allerlei producten die bij de maaltijd horen kunnen AGF-verkoop versterken. Zet Bancarella meubels neer met menu’s en alle ingrediënten daarvoor, dan hoeft de klant niet te zoeken. Destijds uitgevonden door Bilder & Leclercq.”  info@erikhemmes.nl

Hoe kunnen producenten op deze ontwikkelingen inspelen? “Hierin zien we steeds meer de noodzaak voor strategische 10

Lekker, krokante dunne appelschijfjes. 1 DOOSJE = 1 APPEL

RIJK AAN VEZELS

Natuurlijk gedroogd, zonder toevoegingen, 100% Belgische appel. VOOR MEER INFO : +32 478952503 OF MAIL NAAR TOMMY.DEBECKER@FRUITLAYER.COM

AGF Primeur 1 • 2021

Logistiek

Robin Desoete, DSR Logistics:

“Omzet vorig jaar verdubbeld dankzij integratie van transport groenten en fruit”

Het begon met bakkerijproducten, werd uitgebreid met diepvries, vlees en vis en sinds medio 2020 vervoert DSR Logistics, een familiebedrijf uit het Belgische Lokeren, ook groenten en fruit. Dat werd mogelijk door de overname van het bedrijf Eurosun waarmee DSR de eerste stappen kon zetten in deze nieuwe tak van sport.

“H

et was een opportuniteit voor ons om dit bedrijf over te nemen,” vertelt mede-eigenaar Robin Desoete van DSR Logistics. “Wij zijn vanuit DSR verder gaan inspelen op deze branche en zijn daar ook in het afgelopen half jaar in gegroeid. Groenten en fruit sluiten goed aan bij onze andere specialiteiten in het geconditioneerd transport. Zoals just-in-time leveringen naar onze klanten toe en het samenstellen van groupages. Wel anders bij groenten en fruit is de invloed van de seizoenen, maar met de klanten die we nu hebben kunnen we de continuïteit van onze ritten garanderen. We rijden daarbij vooral op het Duitse Ruhrgebied, Nederland, België, Luxemburg en we hebben een lijn richting de groothandelsmarkt van Rungis in Parijs.”

Robin geeft aan dat de omzet van DSR, mede dankzij de overname van Eurosun, is verdubbeld in 2020. “Hoewel we in de transportsector een zwaar jaar hadden met het coronavirus hebben wij eigenlijk niets te klagen. We zagen minder volumes voor de horeca voorbij komen, zoals bijvoorbeeld op onze route naar Rungis bij Parijs, maar voor de rest liep het allemaal goed door. Eind december zagen we ook nog een stijgende lijn in het aantal ritten dat we konden uitvoeren en dat niveau houdt nu stand in januari. Met onze stap in groenten en fruit hebben we ook nieuwe klanten aan ons weten te binden en contracten kunnen afsluiten.” De extra omzet besloot Robin aan het eind van het jaar te verzilveren met de aanschaf van een viertal nieuwe trucks. “Met een mooi pakket aan afgesloten contracten hebben we nieuwe vrachtwagens aan ons wagenpark Bezoek ons op kunnen toevoegen. www.palletcentrale.nl Allemaal uitgerust met de nieuwste d i e s e l m o t o r e n .” Veel transporteurs

Wij hanteren De Hoogste opkoopprijzen!

AGF Primeur 1 • 2021

kijken nu vooral naar voertuigen op LNG of elektrische motoren, maar Robin houdt nog even de boot af. “We hebben er een pilot mee gereden, maar ik ben nog niet compleet overtuigd van de trekkracht. Daarnaast moet je er ook rekening mee houden dat het netwerk van pompstations voor LNG in België nog onvoldoende is. En de fiscale voordelen als de Maut in Duitsland, omdat wij veel op het Ruhrgebied rijden, haal je er ook nog niet direct uit. Maar naar de toekomst toe is het zeker interessant om in de gaten te houden.”

Naast de investering in nieuwe trucks voor de vloot kijkt Robin ook naar een verdere uitbreiding van de locatie in Lokeren. “We kijken vooral naar de mogelijkheden van het crossdocken op onze hoofdlocatie in Lokeren. De ligging, vlakbij Gent en tussen de snelwegen E17 en E34, is ideaal voor de verdere distributie van groenten en fruit door de rest van Europa. Zo kunnen Spaanse en Franse transporteurs bijvoorbeeld hun ladingen bij ons afleveren voor het crossdocken. Dat is voor hen gunstiger, omdat wij meer naar het zuiden liggen. Daar kunnen we een verschil maken. We gaan onder andere meer groenten en fruit op deze locatie overslaan naast onze andere producten.” Naast de locatie in Lokeren wijst Robin ook nog op andere onderscheidende eigenschappen die DSR logistics biedt aan de AGF-sector. “We zijn flexibel ingesteld. Dag

en nacht bereikbaar en expresleveringen behoren tot de mogelijkheden.”

De verwachtingen voor dit jaar zijn een verdere lichte groei van DSR Logistics. “Het zal niet meer zo spectaculair groeien als in 2020 met een verdubbeling van de omzet, maar een groei van 15-20% moet er wel inzitten. Daarnaast verwacht ik ook een wat lichte prijsstijging in de transportsector voor het komende jaar. Verder zouden we in 2021 onze IFS-certificaten binnen moeten krijgen voor het crossdocken van groenten en fruit. Onze hygiëneprocedures zijn al behoorlijk streng, omdat we ook met bijvoorbeeld chocolade en vlees rij-

den. Hiervoor zijn we goed uitgerust met BI temperatuur trailers. Het uitstomen en vegen van de trailers behoort bij ons dan ook tot de dagtaken om kruisbesmetting te voorkomen.”

Met de brexit verwacht Robin geen al te grote problemen. “We hadden ons voorbereid op een harde brexit en dat werpt nu zijn vruchten af. Met de juiste documenten verloopt het tot nu toe vlotjes. We doen echter nog vrij weinig AGF richting het Verenigd Koninkrijk en zitten vooral op het transport van vlees die kant op. Wel hebben we een paar ritten naar het VK gereden met Nederlands zachtfruit.”

Gevraagd naar de verdere uitdagingen voor de transportsector in de toekomst vertelt Robin dat hij het vooral van belang vindt dat de transporteurs in België meer moeten samenwerken met elkaar. “Als dat niet gebeurt dan gaat de sector straks kapot aan bodemprijzen. Daarom zijn er grotere groepen nodig die het MKB overstijgt. De fusie van Simon Loos en Peter Appel eind 2020 is daar een goed voorbeeld van. Transportbedrijven die de handen ineenslaan zouden we ook in België moeten hebben.” (TD)  robin.desoete@dsrlogistics.be

Avocado’s ‘rijpen’ met behulp van een airfryer

en Australische vrouw heeft bewezen hoe veelzijdig een airfryer kan zijn, door het te gebruiken om een harde avocado in een rijpe te helpen veranderen. Op de Facebookpagina Air Fryer Recipes Australia legde ze uit hoe de truc slechts 10 minuten duurde. "Airfryers, is er iets wat ze niet kunnen doen?!"

schreef ze in de post. "Vanavond hadden we taco's voor het avondeten en ik had geen rijpe avocado voor de guacamole. Ik had gehoord dat je ze in de oven kan rijpen, dus ik googelde het, maar in plaats van in de oven deed ik hem in de airfryer." Ze zei dat de avocado weliswaar niet super hard was, maar dat

deze nog steeds te hard was om te pureren, voordat ze hem in de airfryer had gestopt. Ze zei wel dat de smaak en textuur een beetje was veranderd, toen de avocado in de airfreyer was geweest. De vrouw bevestigde wel dat het vruchtvlees van de avocado zijn normale groene kleur had behouden nadat het

in de airfryer was gegaard en dat hij van binnen niet bruin was geworden. 

WWW.STAPELBED.COM

Metalen stapelbare bedden, als enkel of als dubbel bed

v.a.

Je elektrische auto opladen met durian?

eze tropische vrucht heeft meer in petto dan alleen een smaakmaker te zijn, het fruit zou namelijk ingezet kunnen worden als energietransmitter voor het opladen van mobiele telefoons en elektrische auto's. In een studie die in het Journal of Energy Storage is gepubliceerd, hebben wetenschappers beschreven hoe ze extreem lichte en poreuze materialen uit de durian hebben gemaakt die aerogels worden genoemd. "Aerogels zijn grote supercondensatoren, die lijken op energiereservoirs die

E 59,-

Kwaliteit: Hufter- en Hooligan proof!!

de energie soepel laten stromen," aldus co-auteur Vincent

Metalen nieuwe lockerkasten • hang-leg • SNF norm Een-deurs kast 45x50x185

E 89,-

Twee-deurs kast 60x50x185

Stapelbed com pr4 NL VS2 geel.indd 1

E 119,-

Kantinetafels & Stoelen Matrassen & Kussens

Industrieweg 30B 2382 NW Zoeterwoude Tel: 071-5230184 info@stapelbed.com WWW.STAPELBED.COM

20-4-2020 12:51:08

AGF Primeur 1 • 2021

Horeca

Roelofsen Horecagroothandel kijkt terug op afgelopen coronajaar

“Niet de omzet maar het team zorgde voor een boost in 2020” Voor horecaleveranciers was het vorig jaar maart plotseling afschakelen, in juni volle kracht naar de hoogste versnelling en wederom afschakelen in oktober. Wat van het jaar 2020 onder de streep overblijft is niet om over te juichen. Buiten dat heeft het jaar wel een boost gegeven aan de AGF-specialist Roelofsen Horecagroothandel in Elst Alle hectiek zorgde voor creativiteit en hecht teamgevoel, vertelt directeur Ria van Donkelaar.

n maart 2020, na de persconferentie waarin president Rutte de eerste lockdown aankondigde, ontstond even een paniekgevoel. “Ineens stond het bijna helemaal stil. Hoe moet je verder? We hebben toen geprobeerd om met een drive thru de particuliere markt te bedienen”, vertelt Ria. Roelofsen had als voordeel dat het begin van de aspergetijd voor de deur stond. De krapte aan seizoenarbeiders door het sluiten van de grenzen, zorgde voor tekorten op de markt. Als specialist in Hollandse en seizoensproducten bouwde Roelofsen een goede relaties op met aspergetelers. “Toen er in de wijde omgeving geen asperge te krijgen was ging het al snel rond dat wij ze wél hadden. ’s Ochtends ging ik persoonlijk met een bus naar de teler toe om die 20

AGF Primeur 1 • 2021

asperges los te peuteren. Het zijn dingen waar je in maart, vlak voor Pasen, echt geen tijd voor hebt. Normaal gezien ben je dan gigantisch druk om alle restaurants optimaal te kunnen bedienen.”

Drie maanden later mochten de restaurants weer open. Dat zorgde voor onverwachte drukte bij Roelofsen. “Vooraf rekenden we erop dat we ongeveer 60 procent van de omzet konden halen. Wij leveren in het hoogseizoen aan Lowlands, Zwarte Cross en vele kleine festivals in de omgeving en de evenementenbranche kon nog niet aan de slag. Tot onze verbazing was de restaurantomzet onverwacht booming. We behaalden zelfs tien procent méér dan in 2019. Hoe dan? Van restauranthouders

hoorden we dat gasten soms wel drie keer per week kwamen. Mensen gingen niet op vakantie en lieten zich lekker verwennen op het terras.” Tijdens de tweede lockdown die half oktober inging en nog altijd voortduurt, werden er andere oplossingen gezocht om het bedrijf draaiende te houden. “De particuliere verkoop bleek uiteindelijk niet interessant genoeg om mee verder te gaan. De omzet daarvan was te vergelijken met één restaurant en we hebben er ruim driehonderd, die bijna allemaal dagelijks bestellen.

Bovendien zijn we logistiek heel sterk en niet ingericht op particuliere verkoop. Je krijgt daar wel routine in, maar het blijft erg arbeidsintensief en uiteindelijk levert het onvoldoende op. In deze tweede lockdown zijn we een detacheringsovereenkomst aangegaan voor onze chauffeurs met een lokale pakketdienst. Die hebben het heel erg druk. Twee eigen bussen lenen wij 6 dagen per week uit en we hebben een poel gemaakt van onze chauffeurs die om en om diensten

draaien. De chauffeurs blijven zo betrokken bij Roelofsen. Ik denk echt dat het tot half maart gaat duren voor de horeca weer open kan. Zou je nu gaan snijden in het team, dan brengt dat veel onzekerheid mee. Vervolgens hebben we in maart waarschijnlijk weer mensen te kort en kun je je kwaliteit en service niet borgen wanneer je nieuwe medewerkers moet opleiden in alle drukte.”

Roelofsen is in 30 jaar uitgegroeid tot een regionale speler in Gelderland. Oprichter John Roelofsen begon met een groentewinkel nabij de centraal gelegen korenmarkt in Arnhem. Hij merkte al snel dat de horeca behoefte had aan een AGF-leverancier en verhuisde naar Elst, strategisch gelegen tussen Arnhem en Nijmegen en begon aan een groeispurt. Eerst vanuit een eenvoudige garagebox die hij ombouwde tot koelcel, later in een 6 maal zo groot, in eigen beheer gebouwd bedrijfspand. Een gok die achteraf snel succesvol bleek. Succesfactoren van Roelofsen: 6 dagen per week bestellen, geen bestelminimum, geen bezorgkosten, service en kwaliteit door korte lijnen met telers en importeurs. Ria constateert: “Door ons zeer uitgebreide assortiment met bijhorende verpakkings- snij- mogelijkheden kunnen wij een totaal product leveren naar wens van de klant. Zowel verkoop en distributie hebben we in eigen beheer, waardoor we snel en efficiënt kunnen schakelen. Dat alles is voor de horecaondernemer zó belangrijk, dat we nog altijd groeien.” Per-

dat de klant het helemaal zo krijgt zoals hij dat wil. Tip top in orde en op tijd. Bij afleveren proberen we het gesprek aan te knopen en erachter te komen waar behoeftes liggen, zo proberen we mee te denken.”

Huib en Daan in de snijkeuken

soonlijk contact met de restaurant houder en chef-kok, meedenken met de menukaart, inzetten op seizoen producten met een korte keten zijn punten waarin wij ons onderscheiden.

Het is nog altijd onduidelijk wanneer de horeca weer open mag, dat maakt vooruit kijken lastig. “Voor hardlopers in groenten en fruit kunnen we de prijzen in het zomer en winterseizoen vastzetten. Om daarover nu met restaurant houders en chef kok om tafel te gaan zitten, is niet conform de richtlijnen van de RIVM.

Ook al ligt de omzet het afgelopen jaar een stuk lager dan andere jaren, de winst van 2020 ligt in het teamgevoel en de warme betrokkenheid van alle medewerkers bij het bedrijf. We zijn echt naar elkaar toegegroeid, merkt Ria. “Iedereen komt uit zijn comfortzone waardoor je als team nog meer waardering voor elkaar krijgt. Medewerkers vinden het leuk dat het kantoor ook bestellingen laad en rijdt. Chauffeurs die bij de pakketdienst meedraaien komen soms met wildwestverhalen terug. Voor hen is het niet altijd leuk maar doordat zij zich zo inzetten voor ons, kunnen we het team heel houden. Werknemers komen ook zelf met ideeën, met elkaar proberen we zo goed mogelijk de winter door te komen. Wanneer je echt een fijn team bent, dan kun je straks de drukke periode weer aan. Afgelopen juni moesten we keihard aan de bak om alle bestellingen op tijd bij de klant te krijgen, als de horeca in maart/april weer open gaat zijn wij er klaar voor”, besluit Ria. (ML)  ria@roelofsenbv.nl

“John de oprichter van Roelofsen, onze junior accountmanager en ik rijden op dit moment bestellingen en we zorgen ervoor

Pittig snijwerk New Yorker Thomas Brown houdt van pittig snijwerk. Met een kettingzaag gaat hij ijsblokken te lijf om dat door fijngevoeliger snijwerk te transformeren tot een ijssculptuur. Door de coronapandemie vervielen veel opdrachten. Thuiszittend, zonder ijsblokken, probeerde hij zijn creativiteit uit op avocadopitten. Voor ongeveer 200 dollar kun je een sculptuur van je huisdier bij hem bestellen.

AGF Primeur 1 • 2021

Retail

Aardappelen

Fruit

Groenten

Aantal punten

100

Aanbod schijf van vijf

50%

36%

37%

42%

60%

39%

55%

37%

Aantal punten

100

Aanbod schijf van vijf

69%

72%

59%

60%

69%

61%

80%

61%

Aantal punten

100

Aanbod schijf van vijf

65%

66%

49%

58%

75%

57%

Aanbod Schijf van Vijf is het percentage producten die in de Schijf van Vijf vallen binnen de categorie aardappelen, groente of fruit. De supermarkt met de meeste producten in de Schijf van Vijf (hoogste percentage) binnen de categorie krijgt de hoogste score (100 punten) in Superlijst Gezondheid.

Supermarkten dienstverleners in gezondheid? De roep om een gezonder eetpatroon is het afgelopen jaar steeds luider gaan klinken. Consumenten kopen zo’n 70% van hun dagelijkse calorieën in de supermarkten. Daar is het aandeel vers flink toegenomen met als visitekaartje de AGF-afdeling.

upermarkten ondertekenden mede het Nationaal Preventieakkoord waarin is afgesproken dat Rijksoverheid, supermarkten en horecabedrijven samen gaan zorgen voor consumptiegroei van producten uit de Schijf van Vijf, zodat mensen zelf nog beter voor gezonde voeding kunnen kiezen. In hoeverre verlenen supermarkten de consument een dienst op het gebied van gezondheid? LEEFSTIJLADVISEURS Supermarkten geven in eigen beheer magazines uit, met daarin allerlei huishoudelijke, maar ook lifestyle tips over gezond leven en gezonde voeding. Online biedt Albert Heijn al de keus om te zoeken in gezonde recepten die voldoen aan de Schijf van Vijf. Dit jaar trapte de marktleider af met de campagne ‘Beter eten, Albert Heijn wenst je een gezond nieuw jaar’. Daarbij verspreidde Albert Heijn een 8 pagina’s tellende bijlage bij landelijke en regionale dagbladen met een voorproefje uit het blad ‘Beter Eten’ 22

AGF Primeur 1 • 2021

dat gratis in AH-winkels verkrijgbaar is. Beter Eten bevat onder andere lifestyle en gezondheidstips, informatie over de Schijf van Vijf, en bevat inspiratie in de vorm van een weekmenu: Coop verspreidt alleen recepten die voldoen aan de Schijf van Vijf ontbijt, lunch en avondeten. Deze dagmenu’s bevatten de aanbevolen sinds 2018 via de campagne Dr. Goodfood hoeveelheden van 250 gram groenten en en het merk Nature & More het belang van 200 gram fruit en kosten minder dan 5 gezonde voeding en preventieve gezondeuro p.p. per dag. Eind januari brengt AH heidszorg onder de aandacht. Sinds 2020 een app op de markt die is ontwikkeld in doet Eosta dit in nauwe samenwerking samenwerking met lifestyleadviesnetwerk met supermarkt EkoPlaza. Begin dit jaar FoodFirst. lanceerden ze een nieuw hulpmiddel om gezondheid en weerstand te optimaliseren Jumbo heeft al een app, deze is echter spe- met nudges in de winkels van Ekoplaza en cifiek gericht op sporters. De Jumbo Food- de VitaPlate: Klanten worden door middel coach helpt sporters om spieren op te bou- van handige tips, weetjes en promoties op wen, sneller te herstellen na een training, de winkelvloer gestimuleerd om vooral de weerstand op peil te houden en de kans verse en onbewerkte producten te kieop blessures te verlagen. zen en weer eens wat nieuws te proberen. Voor iedere dag in de week is er online een Vanuit de biologische sector brengt Eosta gezond dagmenu beschikbaar waarvan je

tels en appelen op plaatjes van Disney Cars en Princess om deze extra aantrekkelijk voor kinderen te maken. Over het effect van deze maatregel heeft Aldi nog niet gecommuniceerd.

Albert Heijn trapte het jaar af met het Beter Eten magazine

met een klik de ingrediënten kunt toevoegen aan je winkelmandje. Ekoplaza gaat meten of de campagne haar klanten aanzet tot nog gezondere keuzes in de gezondste supermarkt van Nederland. De resultaten zullen in maart worden bekendgemaakt.

GEZOND KIEZEN OP DE WINKELVLOER Bovenstaande initiatieven stimuleren een gezonde leefstijl. De gezonde keuze maken in de supermarkt zelf is door de overvloed aan ongezonde en verleidelijke producten nog altijd lastig voor de gemiddelde consument. Onderzoeksbureau Questionmark stelde onlangs de Superlijst Gezondheid op waarbij ze supermarkten Albert Heijn, Jumbo, Lidl, Aldi, Plus, Dirk, Coop en Ekoplaza langs de gezonde meetlat leggen. “Geen van hen heeft adequate doelstellingen voor verkoop van gezonde producten en in de wekelijkse folders domineren ongezonde producten,” aldus Charlotte Linnebank, directeur van Questionmark. Lidl, Dirk, Coop en Ekoplaza zijn voorlopers en maken de consument het iets gemakkelijker om de gezonde keuze te maken op de winkelvloer. Supermarkt Coop maakte een radicale keuze in recepten, degene die ze in de winkel aanbieden voldoen allemaal aan de Schijf van Vijf. “Daarmee beperkt het bereik van deze maatregel zich niet tot mensen die actief op zoek zijn naar een gezond maaltijd-idee,” aldus Linnebank. Ook deed Coop mee aan 'Supreme Nudge' een onderzoek dat het effect meet van placemats met gezondheidsinformatie in winkelmandjes en van beeldschermen bij de afdeling groenten en fruit.

Aldi geeft het goede voorbeeld op het gebied van kindermarketing. Ze voorzien een aantal gezonde producten, zoals wor-

Buiten de scope van het onderzoek van Questionmark valt het initiatief van de Belgische supermarkt Delhaize die in oktober 2020 de SuperPlus kaart lanceerde. De loyaliteitskaart met bijbehorende app geeft extra korting bij aankoop van gezonde producten aan de hand van de bijbehorende Nutri-Score. De promoties gaan van 5% tot 15% op 5.000 producten met een Nutri-Score van A of B. Op jaarbasis kan een gezin 360 euro besparen op gezonde voeding. Volgens Delhaize bevestigen interne studies dat, als het prijsmechanisme ten volle wordt benut, gezonde aankopen leiden tot meer koopkracht. Eind 2020 hadden 1,4 miljoen klanten de kaart in gebruik genomen, wat de gestelde doelstelling van 1 miljoen overtrof.

Het aanbod aan AGF als productgroep in Nederlandse supermarkten is door Questionmark nader bekeken. Hierin worden zowel de bewerkte AGF als de verse AGF meegenomen. Groenten en fruit scoren als groep gemiddeld hoog, over het algemeen is (ruim) meer dan de helft gezond aanbod. De categorie aardappelen staat qua gezondheid meer onder druk, daar zijn producten beschikbaar waar ongezonde stoffen aan zijn toegevoegd, zoals kruidenmelanges, zout of suiker. In de vergelijking komt Lidl het beste uit de bus voor groenten en fruit en Ekoplaza voor aardappelen met een 100% score, wat betekent dat zij daarop het hoogst aantal producten uit de Schijf van Vijf in het assortiment hebben. Opvallend is dat bij discounters Aldi en Lidl de meeste AGF-producten in de Schijf van Vijf vallen.

GEZONDE VERKOPEN Uit beleidsdocumenten, websites en jaarverslagen van supermarkten rijst het beeld dat ze tot op hoog niveau in de organisatie verantwoordelijkheid voelen om bij te dragen aan een gezonde leefstijl. Er is echter geen inzicht in hoeverre dat ook lukt. “Geen enkele supermarkt heeft verkoopdoelstellingen over de producten binnen de Schijf van Vijf of geven daar inzicht in. Zeggen dat je gezonde recepten verspreidt, zegt nog helemaal niets. Want wat is het effect daarvan en hoeveel ongezonde recepten zitten daar nog naast? Als je naast al die gezonde voorlichting je reclamefolders vol blijft stoppen met ongezonde producten, je winkelinrichting niet gezond maakt en commerciële doelstellingen in marketing prioriteit hebben, dan kun je je afvragen wat het effect is. Met alle respect voor de

SuperPlus kaart van Delhaize geeft korting bij aankoop van een gezond product

inspanningen die ze leveren, het is allemaal niet meetbaar,” aldus Charlotte Linnebank.

Ook Beter Eten magazine van marktleider AH schaart Linnebank onder de noemer marketing. Over de koppeling gezond en goedkoop is ze kritisch. “De prijzenoorlog waar Nederland koploper in is en Albert Heijn zo in stand houdt, is niet iets waar we trots op moeten zijn. Het heeft allemaal negatieve bijeffecten voor de consument, duurzaamheid en de keten die hierdoor onder druk staat. Bovendien, wanneer je kijkt naar discounters als Aldi, Dirk en Lidl, zij laten minstens dezelfde zo niet betere resultaten zien om mensen te helpen een gezonde keuze te laten maken dan Albert Heijn. Albert Heijn zou er beter aan doen om niet met hen op prijs te concurreren, maar op gezondheid,” besluit Linnebank. Komend jaar brengt Questionmark rapporten uit die inzicht geven in de inspanningen van supermarkten op het gebied van Duurzaamheid, Mensenrechten en Dierenwelzijn. In 2022 volgt opnieuw een Superlijst Gezondheid. (ML)  www.thequestionmark.org

Vitaplate van Ekoplaza

AGF Primeur 1 • 2021

Bewerkte AGF

Bananenbrood van verspilde bananen Impact startup Sunt heeft een succesvol jaar achter de rug. Het door hen ontwikkelde bananenbrood, gebakken van anders verspilde bananen, vliegt letterlijk over de toonbank. Per brood wordt er één banaan van de prullenbak gered. Die anders verspilde bananen komen nu nog direct bij de teler in Ecuador vandaan, maar eind 2021 zal Sunt de bananenverspilling verderop in de keten, maar dichterbij huis aanpakken met The Banana Factory.

een makkelijk project, maar Sunt wil de voedingsindustrie en met name de bananenketen en bakkarijwereld laten zien dat verduurzaming moet én mogelijk is. “Als voedingsproducent heb je gewoon een verantwoordelijkheid om niet alleen te kijken naar hoe je het produceert, maar ook welke impact je hebt op het klimaat, de natuur en de gezondheid van mensen. Afgelopen jaar heeft nóg duidelijker gemaakt dat je goed moet omgaan met je resources en je goed voor jezelf moet zorgen. Plastic is de laatste jaren wél al een thema binnen de voedselindustrie, hoewel voedselverspilling qua milieu-impact een veel groter probleem is. Volgens het project Drawdown is het verminderen van voedselverspilling heeft 15,7 keer impactvoller als het gaat om het reduceren van onze CO2 voetafdruk dan recycling. Jaarlijks wordt er zo’n 1,3 miljard ton aan business weggegooid doordat het het stempel ‘waste’ heeft gekregen. Door daar nieuwe producten van te maken valt er veel meer economische waarde aan toe te voegen, zoals gebeurt met de bananen die we gebruiken in ons bananenbrood. Als wij kunnen laten zien dat je hiermee een business kan bouwen, dan gaan de grote jongens vast overstag en dat is ons doel”, vertelt oprichtster Laura Hoogland. 24

AGF Primeur 1 • 2021

Per brood wordt één banaan gered

Laura Hoogland van Sunt elleboogt zich een weg door de bananenketen

Bij de zoektocht naar een product waarmee ze het verschil kon maken, kwam Laura al snel uit bij de banaan. “Het is een heel herkenbaar iconisch product dat het verhaal van die verspilling duidelijk maakt. Iedereen kent die langzaam stervende, bruinwordende banaan op de fruitschaal of die geplette banaan onder in de schooltas. Om te laten zien dat je ze een tweede kans kunt geven, hebben we tijdens de lancering een pop-upstore ingericht waar consumenten een bruine banaan inleveren en er plakje bananenbrood voor terugkrijgen.”

iets groters en het feit dat je direct impact maakt op positieve veranderingen binnen de voedingsindustrie.”

Naast het verduurzamen van de bananenketen wil Sunt verantwoorde producten bieden en hiermee tevens de bakkerijwereld wakker schudden. Zo bestaat het bananenbrood van Sunt voor 45% uit fruit, bevat het 51% minder suiker, 33% minder koolhydraten en 31% minder vet. Laura: “We gebruiken in plaats van suiker en bloem meer kwalitatieve ingrediënten zoals amandelmeel, havermeel en medjoul dadels. Dat, plus het feit dat wij over zandweggetjes in plaats van snelwegen moeten, maakt ons product niet goedkoper, maar wel een stuk lekkerder, gezond én uiteraard duurzaam. En daar is vraag naar. Een belangrijke reden waarom mensen kiezen voor onze producten is de bijdrage aan

Laura verbaast zich over de weinig innovatieve opstelling van bedrijven binnen zowel de bananen- als bakkerijsector. “Er worden al heel lang bananen geïmporteerd, maar qua productontwikkeling gebeurt er eigenlijk niets. Ik heb veel moeite gehad om een partij te vinden die ons bananenbrood wilde produceren. Het recept was te vernieuwend, daar zagen ze helemaal geen brood in, maar ik juist wél.” Sinds de lancering is het hard gegaan. Begin 2020 is Sunt opgeschaald naar zo’n 500 Albert Heijn filialen in België en Nederland, sinds september 2020 is het bananenbrood te koop via Picnic en lopen er pilots bij Plus. Ook kan de Oostenrijkse consument het bananenbrood van Sunt sinds afgelopen zomer in de ruim 130 Merkur winkels vinden. De bananen waar Sunt bananenbrood van bakt, komen nu als puree uit Ecuador, gemaakt van bananen die anders weggegooid zouden worden omdat ze te recht, te krom, te klein of juist te groot zijn voor de verkoop. Om hun brood nóg duurzamer te maken, wil Sunt de verspilling van bananen dichter bij huis aanpakken en gaat bananen

redden die worden afgekeurd na aankomst in de Nederlandse en Belgische havens. Bananen die tijdens de overtocht al rijpen worden nu bij aankomst in Nederland als ‘waste’ bestempeld en vergist of verbrand. Vaak is slechts één of een paar bananen in een doos te geel, maar regelmatig wordt dan zelfs de hele pallet afgekeurd. Het gaat om slechts een klein percentage van het geheel, maar bij elkaar gaat het om miljoenen kilo’s bananen. Laura: “Van geïmporteerde bananen wordt 1 tot 3 procent afgekeurd. Dat lijkt niet veel, maar als je weet dat het om 75 miljard kilo bananen gaat, die jaarlijks worden verscheept, dan is dat bij elkaar een gigantische hoeveelheid. Zo groot dat je daar een heel groot deel van de Europese bananenpureemarkt mee kunt bedienen.”

gingen in logistiek en narijpen en daarbij komt er een heel administratief proces om de hoek kijken om de “met waste bestempelde” bananen terug in de voedselketen te krijgen. Het plan is om The Banana Factory eind 2021 in bedrijf te hebben. Medewerking van spelers in de bananenketen is dus nodig om het tot een succes te maken. Sunt heeft twee van de vijf grote importeurs aan tafel gekregen om de mogelijkheden te bekijken. “Het opzetten van een geheel nieuw proces, zoals we doen met The Banana Factory, is een stuk lastiger dan de afkeuringen in de vergister of verbrandingsoven te blijven kiepen. Grote bedrijven kunnen niet zo makkelijk schakelen, maar wij zijn aan het pionieren en ellebogen onze weg er wel doorheen”, besluit Laura. (ML)  info@suntfood.com

Het omzetten van deze waste bananen in een smakelijk businessmodel, is makkelijker gezegd dan gedaan. Er zijn vele uitda-

GROENTENTEELT TUINBOUW VOLLE GROND Wie het Nederlandse wintergroentenareaal bekijkt ziet in de afgelopen 20 jaar een forse afname van het areaal spruiten (van 4.713 naar

2.730 hectare) en andijvie (van 800 naar 309 hectare). Het areaal asperges liet met name de laatste 10 jaar een grote stijging zien tot bijna

3.000 hectare. Het areaal bloemkool en broccoli is het afgelopen decennium redelijk stabiel. Groene kool wordt er slechts nog op 67

hectare geteeld. Klik hier voor de CBS-cijfers van de oogst en teeltoppervlakte.

OOGST PER GROENTENSOORT (in mln kg.) Andijvie

Asperges

Knolvenkel

Prei

Selderij

Bloemkool

Broccoli

Chinese kool

Groene kool

Rode kool

Spits kool

Spruit kool

Witte kool

2001

100

9,5

114

2005

5,5

10,5

9,5

128

2010

24,6

14,3

3,2

100

5,4

41,7

10,9

3,4

39,9

14,5

132

2015

17,1

3,4

86,3

7,7

44,7

20,8

9,9

1,3

35,8

14,3

142,3

2020

9,4

18,1

3,5

92,4

4,5

19,7

9,1

42,1

40,4

16,9

54,4

114,5

TEELTOPPERVLAKTE PER GROENTENSOORT (in hectare) Andijvie

Asperges

Knolvenkel

Prei

Selderij

Bloemkool

Broccoli

Chinese kool

Groene kool

Rode kool

Spits kool

Spruit kool

Witte kool

2001

800

2158

188

3129

165

2276

1047

252

180

606

250

4713

1565

2005

810

2060

140

2725

140

2450

1500

280

130

608

320

3219

1505

2010

775

2253

183

2950

136

2575

2100

350

136

644

500

3020

1607

2015

515

2944

210

2397

204

2365

1996

290

512

418

2676

1636

2020

309

2946

195

2542

170

2577

2081

302

599

542

2730

1471 Bron: CBS

AGF Primeur 1 • 2021

Thema

Wintergroenten

Paul Heemels, Heemels Agro:

“Kookprogramma’s stimuleren gebruik knolselderij”

300 hectare in totaal waarvan het grootste deel in Duitsland ligt

Inmiddels is het jaarrond in de verkoop: Knolselderij, een groente waarvan men de eerste knollen weliswaar al in de zomermaanden kan oogsten, maar welke vooral in de winter goed verkocht wordt. “Voor de knolselderij is het wel belangrijk dat het buiten wat kouder is. Het blijft toch een echte wintergroenten als het gaat om de consumptie,” aldus Paul Heemels van Heemels Agro.

eemels Agro heeft naast de knolselderij ook een groot areaal aan sperziebonen staan. “Ongeveer 300 hectare in totaal, huurland en contractteelt bij elkaar opgeteld van beide producten,” vertelt Paul. Hoewel het bedrijf gevestigd is in het Limburgse Herkenbosch, onder de rook van Roermond, wordt een groot deel van de sperziebonen en knolselderij net over de grens in Noordrijn-Westfalen geteeld. “Ongeveer 80 procent van het areaal bevindt zich in Duitsland,” vertelt Paul. “Hoe dat zo komt? Dat was niet direct een bewuste strategie, dertig jaar geleden begonnen we over de grens met het pachten van stukken grond en dat is in de laatste jaren gunstig uitgepakt, aangezien de Duitsers veel waarde hechten aan lokale producten. Onze sperziebonen en knolselderij van Duitse bodem voldoen aan die eisen van lokaliteit en daar hebben we een voordeel mee op de markt.” 26

AGF Primeur 1 • Wintergroenten • 2021

GROEIENDE VERKOOP In de eerste week van het nieuwe jaar verloopt de verkoop van de knolselderij stroef. “De afzet verloopt redelijk, maar we zien tot nu toe dat de prijs wat achterblijft. Waarschijnlijk door een te groot aanbod op het moment, maar ook het uitblijven van echt winterse temperaturen kan een reden zijn.” Toch is Paul optimistisch als het gaat om de consumptie van knolselderij. “Ik heb toch het idee dat de laatste jaren steeds meer mensen knolselderij op waarde weten te schatten. Dat komt vooral dankzij kookprogramma’s waarin je de groente regelmatig voorbij ziet komen. Dan kom je er al snel achter dat je knolselderij niet alleen voor in de soep kunt gebruiken, maar ook voor in de aardappelpuree met een verhouding van 50/50. Daarnaast past het uitstekend in een koolhydraatarm dieet dat tegenwoordig een hype is. Maar misschien het aller-

De consumptie van knolselderij neemt toe dankzij bijvoorbeeld kookprogramma’s op tv

belangrijkste is dat knolselderij gewoon overheerlijk is.”

VERSCHIL PER LAND Paul blijft wel verschillen zien in de consumptie van knolselderij als het gaat in

de verschillen per land. “Je ziet dat men in Duitsland, en verder naar het oosten in Polen, meer knollen consumeert per hoofd van de bevolking dan in Nederland. Dat kan deels te maken hebben met het feit dat in veel van deze huishoudens nog altijd meer aandacht wordt besteed aan uitgebreid koken. In Nederland is dat toch minder het geval. In de maatsortering van knollen per bestemming zien we ook verschillen. De kleinere maten zijn vooral bedoeld voor de Duitse markt. De grotere maten zijn bedoeld voor de Nederlandse klanten en de grootste maten die we hebben worden vooral op de Belgische markt gevraagd. We kunnen onze knolselderij en sperziebonen voor onze klanten zelf wassen, polijsten (bij knolselderij) en verpakken. Voor sperziebonen zelfs tot een kleinverpakking.” SPERZIEBONEN De teelt van de knolselderij had

dit jaar te lijden onder het weer. “Ze hebben vooral last gehad van de droogte in de zomermaanden,” vertelt Paul. “Als het niet regent groeien ze immers niet, dus moesten we overgaan op beregening. Het ging dus moeizaam. De sperziebonen, die we altijd vers oogsten op bestelling, hadden daar in de zomermaanden ook last van. We konden dit jaar ook vroeger beginnen met de oogst, maar we hadden minder opbrengst. Toch waren de prijs en afzet dit jaar goed te noemen. Er was op den duur zoveel vraag dat we steeds jongere sperziebonen moesten gaan oogsten. Op een gegeven moment ging dat niet meer en was er een gat van twee weken deze zomer in de sperziebonen. We moesten wachten tot de scheuten voldoende gegroeid waren voor de oogst, dat was in de hele sector terug te zien, wat zijn effect had op de prijzen. Wat verder opviel dit jaar als het gaat om sperziebonen, was vooral een grotere

vraag vanuit de industrie. Dat heeft opnieuw veel te maken met de droogte, maar ook door een verbod op bepaalde gewasbeschermingsmiddelen in de teelt van sperziebonen. Door die combinatie van droogte en minder mogelijkheden in de gewasbescherming was er veel uitval. Zo ook in West-Vlaanderen waar vooral de droogte een probleem is. Dit jaar gingen dan

ook veel van onze sperziebonen niet alleen naar de versmarkt in Duitsland en Nederland, maar ook richting de industrie in West-Vlaanderen. Ook gaat elk jaar een klein deel naar Italië op het moment dat daar zo rond augustus een gat in de markt zit.” (TD)  heemagro@planet.nl

Jaarrond vers gewassen en gepolijste knolselderij

We zaaien wat we oogsten Muytertweg 27 6075 AM Herkenbosch T. 0475 - 531803 M. 06 - 53810895 F. 0475 - 532791 E. heemagro@planet.nl

www.heemelsagro.nl

! s r e v g a d in r e n t r a p t s in Uw w

HANDELSONDERNEMING

Kruiningen - Tel. +31( 0 )113-383320 - info@vanden-berge.nl - www.vanden-berge.nl

AGF Primeur 1 • Wintergroenten • 2021

Thema

Wintergroenten

Derreck Bac:

Puree van uien en spruitjes en Amsterdamse uitjes uit Poolse verwerkingsfabriek In het Poolse Sulecin richt de Nederlander Derreck Bac zich met het bedrijf Springfresh op het snijden en schonen van groenten zoals uien, sjalotten, radijs, koolraap en spruiten. Maar de ontwikkelmolen staat niet stil en inmiddels levert het bedrijf ook puree van uien en spruiten en Amsterdamse uitjes.

Het geschilde en gesneden uienassortiment van Springfresh

Derreck Bac (midden achteraan) tussen zijn Poolse collega’s

“V

ijftien jaar geleden kwam ik in Polen terecht. Mijn neef had hier een graanbedrijf en schoonde daarnaast ook wat spruiten. Ik kwam van school en hij vroeg me de groententeelt op te pakken, overigens voor de afzet richting de Nederlandse markt. We hebben jarenlang eigen teelt gehad, maar we kregen niet van alle gewassen de teelt goed op de rit. Toen heb-

ben we gekozen om ons volledig toe te leggen op de verwerking. Die staat inmiddels als een huis en vandaar dat we vandaag de dag toch weer plannen aan het maken zijn om de teelt zelf weer op te pakken.” “Vandaag de dag betrekken we onze spruiten bijvoorbeeld nog grotendeels uit Nederland, aangevuld met Duitse spruiten

en voor de jaarrondkalender uit het Verenigd Koninkrijk en Marokko. In Polen is er wel spruitenteelt, maar door het vorstrisico is het seizoen hier korter en zijn de meesten met de jaarwisseling wel klaar met oogsten”, vertelt Derreck. “We rijden dus de meeste spruiten uit Nederland en zetten ze ook weer grotendeels in Nederland af. Maar omdat er toch nog redelijk wat

TEELT - EXPORT - IMPORT INDUSTRIE / VERSE MARKT WITTE- EN RODE KOOL - KNOLSELDERIJ - WORTELEN RODE BIETEN - BONEN - PASTINAAK - UIEN - AARDAPPELEN OOK BIOLOGISCHE TEELT BESCHIKBAAR Handelsweg 2, 1619 BJ ANDIJK - HOLLAND T. 0031 228591222 | E. info@hortica.nl | www.hortica.nl

AGF Primeur 1 • Wintergroenten • 2021

handwerk bij komt kijken, is het een groot voordeel dat we onze verwerkingsfabriek in Polen hebben. Overigens leveren we ook in Duitsland, indirect aan het Verenigd Koninkrijk en aan de Poolse markt, waar we een behoorlijke stijging zien in de afzet van bewerkte groenten.”

“Overigens hebben veel Nederlanders, die horen dat ik in Polen zit, het idee dat het een wereldreis is, maar dat valt ook wel weer mee. We zitten maar 750 kilometer van Amsterdam af. Sulecin is pal over de Duitse grens en 100 kilometer ten oosten van Berlijn. Al de auto’s die we vandaag laden, zijn morgen bij de klant. Overdag produceren we en ’s nachts vindt de logistiek plaats. Tot vorig jaar hadden we twee verwerkingslocaties in Polen, maar de locatie waar we gestart zijn, hebben we in 2019 gesloten, waardoor we alleen nog werken vanuit het bedrijf dat in 2012 nieuw is gebouwd.” Het gezin van Derreck woont nog altijd in Nederland en in het weekend gaat hij dan ook altijd naar huis. “Voor de Coronatijd was ik wekelijks in Polen. Tijdens corona om de week. Als corona voorbij is ben ik

niet van plan om weer wekelijks naar Polen te gaan. Maar dat hoeft ook niet, want ik heb hier goede mensen zitten die ik voor 100% vertrouw en die inmiddels ook zeker zoveel verstand van zaken hebben. Vandaag de dag hebben we zo’n 150 medewerkers in de fabriek werken, dat waren er voorheen 300, maar we zetten fors in op automatisering. Ook in Polen wordt de beschikbaarheid van goede mensen steeds meer een uitdaging. Dat is eigenlijk een groter probleem dan de loonkosten. Om die redenen pakken we, samen met machinebouwers, in eigen beheer de nodige automatiseringsprojecten op.” Met de zelfontwikkelde puree van uien en spruiten hoopt Springfresh ook nieuwe markten aan te boren. “De ontwikkelfase is achter de rug en we gaan er nu klandizie voor zoeken. Waar we tot op heden met name groentensnijders en horeca beleveren, zit je met deze verwerkte producten veel meer in de hoek van de verse maaltijdproducenten, sausproducenten, vleesverwerkers en salademakers. Ook met de Amsterdamse uitjes die we sinds kort maken, hebben we een product ontwikkeld

voor een hele nieuwe klantengroep. We zijn enthousiast om nieuwe markten te betreden.”

Springfresh is Skal-gecertificeerd voor zowel de verwerkings- als handelsactiviteiten. “Er is wel vraag naar biologische producten, maar het is wel een uitdaging om vraag en handel passend te maken”, zegt Derreck. De verwerker behaalde in 2019 als eerste bedrijf in Polen het Planet Proof-certificaat. “Voor bepaalde klanten is dit een vereiste. Wij staan volledig achter de intentie van PlanetProof, maar vinden wel dat de intentie om duurzamer te werken uit jezelf moet komen en niet uit een certificaat. Daar zijn wij continu mee bezig. Zo winnen wij warmte uit onze koeling om het gebouw te verwarmen, passen we bij het pureerproces onze eigen restwarmte toe, verwaarden we onze reststromen en ik verwacht dat binnen een paar jaar onze vrachtwagens rijden op alternatieve energie.” (IH)  d.bac@springfresh.eu

Handel in agrarische producten

Rode en witte kool, spitskool, Savooie kool, Turkse kool, Chinese kool, spruiten, knolselderij, kroten (rood, geel, wit, Chioggia), koolraap, peen (oranje, geel, paars), ijsbergsla, bloemkool, broccoli, prei, uien (consumptie, plantuien), aardappelen, witlof, aardperen, pastinaak, wortelpeterselie

A.N.Boekel B.V. Berrie 1 1724 BB Oudkarspel

Tel: +31-(0)226 700 500 post@boekelwaarland.nl www.boekelwaarland.nl

SpringFresh Group Lipowo 27 69-200 Sulecin POLEN Telefoon +48 607 041 611 GSM +31 (0)651 297 310 E-mail info@springfresh.eu

www.springfresh.eu

AGF Primeur 1 • Wintergroenten • 2021

Thema

Wintergroenten

Kees Jansen, Teelt- en verpakkingsbedrijf Gebr. Jansen:

“2020 kenmerkte zich door hoge pieken en diepe dalen in de prei” Telde Nederland in 2000 nog een prei-areaal van bijna 4.000 hectare, inmiddels is de oppervlakte bijna gehalveerd. “Veel oudere telers hebben geen opvolging en zijn gestopt. In die zin ben ik met mijn 30 jaar een jonkie”, lacht Kees Jansen van Teelt- en verpakkingsbedrijf Gebr. Jansen uit Etten-Leur. Aangevuld met de prei van enkele telers uit de regio verwerkt het bedrijf jaarlijks zo’n 7 miljoen kilo prei. “Die schaalgrootte is belangrijk, als een klant een actie wil doen, heb je volume achter je staan.”

ls we Kees begin januari bellen, is het een drukte van belang in de preihandel. “Dat is jaarlijks een terugkerend fenomeen vanaf half december tot half januari. In onze omliggende landen zijn veel medewerkers dan nog niet terug van vakantie, waardoor de productie achterloopt en wij de gaten

Preirooier

AGF Primeur 1 • Wintergroenten • 2021

moeten opvullen. Dan zie je de prijs ook altijd oplopen.”

JAARROND NEDERLANDS PRODUCT Gebr. Jansen werkt jaarrond met Nederlands product uit de zomer-, herfsten winterteelt. De eerste zomerprei wordt in

Nederland ongeveer vanaf 10 juni geoogst en loopt door tot 15 september. Deze prei wordt opgevolgd door de herfstprei tot half november. Hierna begint de winterteelt die doorloopt tot ongeveer 5 mei. Om jaarrond te leveren wordt de prei vanaf 15 april direct van het land gerooid en in de koelcel opgeslagen. Deze prei wordt dan verwerkt op het moment dat de buitenteelt is afgelopen. Jansen laat de nieuwe prei door een Nederlandse plantenkweker opkweken in Marokko. Deze worden eind februari geplant en kunnen dus rond 10 juni geoogst worden, zodat de teelt uit de koelcel gelijk weer opgevolgd wordt door de nieuwe oogst. Prijstechnisch verliep het prei-jaar 2020 volgens Kees met de nodige pieken en

Oplegger van Lens Transport in stijl met promotie Gebr. Jansen

dalen. “Het jaar startte met matige prijzen tot in maart Corona uitbrak en de mensen ook prei gingen hamsteren. Toen schoot de prijs omhoog, waarna het in april weer fors afnam. De afzet van de ‘koelcelprei’ in mei en de eerste twee weken van juni is weer goed geweest en die tekorten hielden ook met de nieuwe oogst in juni en juli aan. Augustus was vervolgens weer slecht, in september en oktober herstelde de markt, en van november tot begin december was het weer matig. Zo zie je dat de markt in een jaar behoorlijk fluctueert.”

VEEL AFVALLERS Waar veel telers de prei aan de wilgen hebben gehangen, ziet Kees de toekomst van het bedrijf nog positief in. “Wij behoren tot de grotere preibedrijven in Nederland. Als je kijkt naar de leeftijd van die groep, dan voorzie ik de komende jaren

door de vergrijzing opnieuw de nodige afvallers. Die overgebleven gespecialiseerde bedrijven zullen naar verwachting hun areaal lichtjes uitbreiden als dat financieel haalbaar is en als ze genoeg arbeiders kunnen vinden om het werk te doen. Maar over het algemeen zal er toch beter betaald moeten worden, willen we in Nederland een vitale prei-sector overhouden”, zegt Kees. Innovaties als preiteelt op water ziet hij niet voor zijn bedrijf weggelegd. “Wij zitten op een kostprijs rond de 50 cent. Als je met pijpjes op goten water moet gaan telen, kan dat financieel gezien bij ons in ieder geval niet.”

Gebr. Jansen richt zich bij de export volledig op de Nederlandse exporteurs, die de prei weer verkopen aan afnemers binnen en buiten Europa. De laatste jaren hebben we het transport steeds meer in eigen

hand genomen. We hebben veel klanten in het Westland en die krijgen de prei voor een aangeleverde prijs. Daarmee voorzien we wel in een behoefte. Ze hebben een vaste plaats in hun hal voor onze prei ingeruimd. We leveren de prei in netzakken, houten kratten, dozen, flowpack en op iedere gewens-

te lengte. “In Engeland was er het afgelopen jaar bijvoorbeeld veel vraag naar de stammetjes. Het blad van de prei leveren we dan weer aan de snijderijen, die het weer gebruiken in bijvoorbeeld soepgroenten.” (IH)  info@jansenprei.nl

GESPECIALISEERD IN ALLE SOORTEN VERPAKKINGEN VAN PREI Naaldstraat 1 | 4873 LZ Etten-Leur Tel. +31 (0)76 526 43 97 Fax +31 (0)76 526 43 98 info@jansenprei.nl www.jansenprei.nl

8240-000197 OCTOBER PRINT ADS_AGF Handbook_125x90_NL.indd 1

20/09/19 10:47 AGF Primeur 1 • Wintergroenten • 2021

Thema

Wintergroenten

Kees van den Bosch, Freeland:

“We bieden jaarrond prei, desnoods laten we het invliegen” De feestdagen zijn voorbij en het nieuwe jaar is begonnen. Mensen gaan weer aan de slag met hun goede voornemens, die vaak bestaan uit sporten en gezond eten. Traditioneel een maand waarin veel groenten gegeten worden. Prei is van oudsher een echte wintergroenten, maar ook de typische herfstgroenten pompoen wordt steeds populairder in de wintermaanden. Hokkaido-pompoenen

De exporteur biedt jaarrond prei aan

Duitsland en Zweden zijn de grootste afzetmarkten

rei is een echte wintergroenten, maar vooral dit seizoen wordt er meer verkocht dan andere jaren. Volgens Kees van den Bosch van Freeland – één van de grootste preiexporteurs van Nederland – heeft dit deels te maken met Covid-19. “De huidige situatie helpt zeker mee in de verkoop. In veel Europese landen zijn de restaurants gesloten, waardoor mensen zelf thuis aan de slag gaan in de keuken. Er wordt veel met verse groenten gekookt en ook prei valt daar onder. Over het algemeen hebben we een beter seizoen dan andere jaren, door de goede prijsvorming. Dit is naast de goede vraag ook deels een gevolg van de hoeveelheid partijen op de markt die dunner zijn dan andere jaren. Dit jaar is de prei wat minder uitbundig gegroeid, waardoor er minder kilo’s zijn. Vorig seizoen was de situatie compleet tegenovergesteld en hadden we lage prijzen. Dit jaar maakt gelukkig heel wat goed.”

de markt groter is geworden. De consumptie van prei is over het algemeen gezien redelijk stabiel”, zegt Kees.

STIJGING IN AFZET De exporteur biedt jaarrond prei aan, hoofdzakelijk van Nederlandse en Belgische bodem, maar als er tekorten zijn wordt het product desnoods ingevlogen. “We hebben jaarrond prei in het assortiment en daar doen we geen concessies aan. Voor prei moet je bij ons zijn. Duitsland en Zweden zijn onze grootste afzetmarkten. Deze landen hebben zelf niet genoeg product om aan de vraag te voldoen. Over de afgelopen jaren zien we een stijging in afzet, maar dit komt hoofdzakelijk doordat ons aandeel in 32

AGF Primeur 1 • Wintergroenten • 2021

“AFZET POLEN WORDT STEEDS MOEILIJKER” “Eén van de landen waar het steeds moeilijker wordt om prei af te zetten, is Polen. Dit land heeft in de afgelopen jaren veel Europees geld gekregen en heeft dit geïnvesteerd in de teelt van groenten, waaronder prei. Polen is langzamerhand zelfvoorzienend aan het worden, waardoor het voor ons als exporteur steeds moeilijker wordt om prei af te zetten. Desondanks is het Europese prei-areaal in de laatste jaren iets gekrompen, wat voor ons als exporteur natuurlijk gunstig is”, zegt Kees. Als de exporteur vooruitkijkt naar het einde van het seizoen, is hij positief gestemd. “We verwachten niet dat de aanvoer flink gaat toenemen, waardoor de mooie prijzen hopelijk zullen aanhouden. Tevens is er nog een grote kans dat het wat kouder gaat worden, kouder weer stimuleert van oudsher de vraag naar prei.”

“POMPOENEN MEER EN MEER EEN WINTERGROENTEN” Naast prei heeft Freeland sinds enkele jaren pompoenen in het assortiment. “Hoewel pompoenen traditioneel worden gezien als herfstproduct en niet als wintergroenten, neemt de populariteit ook tijdens de wintermaanden toe. Er was al een trend van hoge pompoenconsumptie, maar het

Hokkaido is populair vanwege zijn mooie uiterlijk

Pompoenen klaar voor vertrek

Pompoenen worden meer en meer een wintergroenten

virus heeft deze alleen maar verder doen toenemen”, constateert van den Bosch. “Een pompoen is gemaksvoedsel, is rijk aan vitaminen en past perfect in het populaire yuppendieet. Daarnaast zijn pompoenen biologisch en jaarrond beschikbaar, waardoor wij het steeds meer beschouwen als een groenten voor in de winter en het voorjaar.” HOKKAIDO “De pompoenen die wij in het assortiment hebben zijn van de hokkaido-variëteit. In de maanden juni tot januari komen de pompoenen uit Nederland en van februari

tot mei importeren we ze uit verschillende landen. Er zijn veel landen met een eigen pompoenteelt, waardoor er best wat concurrentie op de markt is. Naast Egypte zijn Nieuw-Zeeland en Zuid-Afrika grote teeltlanden. Het mooie uiterlijk van de hokkaido verkoopt zichzelf. De smaak is vergelijkbaar met die van een flespompoen, maar qua uiterlijk zijn hokkaido’s een stuk aantrekkelijker. We merken dat bij pompoenen het uiterlijk een grote rol speelt, waardoor wij ervoor gekozen hebben enkel de mooie

pompoenen aan ons assortiment toe te voegen. Flespompoenen zijn vaak bestemd voor de verwerkende bedrijven”, zegt Kees.

De markt voor pompoenen is al heel de winter goed. Volgens Kees koken de mensen graag een potje soep of doen ze de groenten in een ovenschotel. Het grootste deel zet Freeland af in eigen land, Duitsland en Oostenrijk. “De teelt van pompoenen is biologisch en redelijk makkelijk, waardoor er voorheen weleens overproductie was.

Inmiddels is de vraag zo goed dat we daar niet meer van kunnen spreken. De vraag en het aanbod zijn goed in evenwicht de laatste jaren. Voor de komende jaren verwacht ik dat pompoenen op het menu blijven staan. Het is niet slechts een hype. Door corona hebben nog meer mensen kennisgemaakt met deze voedzame groenten, waardoor de consumptie de komende jaren nog verder kan gaan groeien”, besluit Kees. (SR)  kees@freeland.nl

Agro trade - peeled onions

Jakova B.V. | De Langeweg 9A 4762 RA Zevenbergen Nederland Hans van Kemenade - Mob. +31 653 975 307 Erik Mooij - Mob. +31 621 275 728 info@jakova.nl

A. & P. Sweep bv | www.sweep.nl De Langeweg 9a, 4762 RA Zevenbergen, E info@sweep.nl, M +31(0)6 53 155 323

www.jakova.nl

Export, commissie, handel en verpakkingsbedrijf

Katwijk Waspeen

Tel.: 071 - 401 45 86 • Fax: 071 - 401 64 45 E-mail: info@katwijkwaspeen.nl Internet: www.katwijkwaspeen.nl

AGF Primeur 1 • Wintergroenten • 2021

Thema

Wintergroenten

Gerard Breed, JH Wagenaar:

“Vorst en corona bepalende factoren voor de knolselderij-afzet!” Het knolselderijseizoen 2020/21 kende zijn start middenin het coronajaar 2020. Directeur Gerard Breed van J.H. Wagenaar maakt de balans op: “Heel optimistisch is het vorige seizoen niet geëindigd door de coronaperikelen en dit liep door de nog aanwezige voorraden nog lang door in september. De overgang naar het nieuwe seizoen verliep daardoor niet echt zoals gewenst en drukte de prijs van de nieuwe oogst.”

“I

n het begin van de coronatijd werd er nog goed geprofiteerd van het relatief korte hamstergedrag van Oost-Europa. Veel werd er binnengehaald in Oost-Europa om de eigen bevolking te kunnen voorzien van voedsel. Daarna volgde een periode van Europese coronaproblemen waardoor bepaalde groothandel en vooral de gastronomie achterbleven in afzet. Scholen, kantines, restaurants etc. moesten soms tijdelijk sluiten, waardoor de afzet verschoof naar de retail. Die situatie is op dit moment nog steeds gaande”, vertelt Gerard. J.H. Wagenaar brengt alle knolselderij op de markt van ‘Boer Ted’ Vaalburg uit de Zuidschermer. “Kijkend naar de teelt zien we dat vanaf half mei de laatste lichting planten wel te lijden heeft gehad van de droogte in de maanden erna en deze daardoor minder opbrengst brachten. Landelijk zien we een lichte stijging van het totale knolselderij-areaal. Opvallend is dat er in

Knolselderij van Boer Ted

AGF Primeur 1 • Wintergroenten • 2021

het zuiden van Nederland, vooral in Zeeland, nog steeds knolselderij in de grond zit, door de zachte weersomstandigheden, waardoor er ook een stuk nagroei zal plaatsvinden.”

“Op dit moment lijkt er koud weer te komen in Oost-Europa. Dat biedt kansen voor de afzet. Wanneer de grote vraag naar ons product op gang komt, weet je maar nooit. Tot op heden is de vraag vrij mager geweest vanuit die hoek en zijn veel landen voor een groot deel zelfvoorzienend en is er Europees gezien, voldoende groei geweest. Deze situatie gaf de afgelopen maanden dan ook een druk op de prijzen”, aldus Gerard. “De vraag naar knolselderij is op dit moment stabiel, maar zoals elk jaar wordt de echte volumevraag bepaald door de afzet naar Oost-Europa.” “We zijn positief gezind over de komende maanden en we staan hier goed voor

Knollen in Everest-verpakking

gesteld. De kwaliteit is zeer goed en we hebben naast de conventionele knolselderij ook voldoende biologische knolselderij beschikbaar. Het is goed om te zien dat knolselderij aan populariteit wint in de keukens en ook binnen de vegetarische keuken doet de knolselderij het goed. De vraag naar nieuwe kwaliteitsstandaarden is ook iets wat continu bij ons onder de aandacht is. De markt vraagt, wij anticiperen. Zo is bijvoorbeeld het label PlanetProof bij ons al jaren standaard”, besluit Gerard. “Naar ons idee zullen vorst en corona de bepalende factoren zijn voor het komende afzetseizoen!” (IH)  G.Breed@jhwagenaar.nl

Knolselderij gereed voor export

Vollegrondspecialist

T: +31 (0)228 565 500 / 566 400 F: +31 (0)228 565 548 / 566 410 E: jhwagenaar@thegreenery.com

partner voor industrie en versmarkt

www.jhwagenaar.nl

5377_Optimum_Pub_Primeur_NL_w185h132mm_jan2021_v1.indd 1

SPECIALIST IN: Winterpeen Rode Bieten Wassen van groenten Handel in groenten Gangbaar en BIO

Verwerking van wortelen en rode bieten. Het rooien van wortelen, rode bieten en pioenstekken behoort ook tot de mogelijkheden. Met ons zelfontwikkelt spoelsysteem kunnen wij diverse gewassen spoelen. Neem contact op voor de mogelijkheden.

Oudijk 26 - 1617 KR Westwoud - Holland - Tel. 06-12438991 info@deboerwestwoud.nl - www.deboerwestwoud.nl

17/12/20 16:50

AGF Primeur 1 • 2021

Thema

Wintergroenten

Andy De Clercq, Groenten Declercq:

“De Poolse preiconsumptie is erg streekafhankelijk” Het beregenen van de prei

België is groot in de teelt van prei, die voornamelijk in het westen van het land gevestigd is. Een groot gedeelte is bestemd voor de export en Belgische prei wordt in veel Europese landen afgezet. Het bedrijf Groenten Declercq is gespecialiseerd in prei en heeft naast haar Belgische vestiging ook een Pools zusterbedrijf voor de teelt en afzet van prei in Polen. Een land waarin de populariteit van prei een vogelvlucht heeft genomen.

inds het jaar 2000 is het bedrijf Groenten Declercq gespecialiseerd in de teelt en de handel in prei. “Van oudsher zijn we een witloofbedrijf, maar na enkele jaren zijn we voor een deel overstapt op prei,” vertelt

zaakvoerder Andy De Clercq. “We zijn in de jaren daarna redelijk snel gegroeid en hebben daarna besloten om ons enkel op prei te focussen. In 2004 zijn we ook prei gaan verpakken in lange-, korte- en flow-

De specialist voor al uw vollegrondsgroenten! 24/7 bereikbaar op: 085 30 32 630

www.agfdirect.nl

AGF Primeur 1 • Wintergroenten • 2021

pack-verpakkingen. Door deze stap zijn onze afzetmogelijkheden vergroot en zijn we gaan leveren aan grote winkelketens. In 2009 waren onze verpakkingsactiviteiten zo gegroeid dat we een nieuwe verpakkingsloods hebben gebouwd voor grote en kleine folieverpakkingen. In de jaren daarna hebben we onze markt uitgebreid tot de hedendaagse omvang.”

POLEN “Naast ons bedrijf in België hebben we ook een vestiging in Polen. Dit bedrijf teelt prei voor de Poolse markt en in de maanden waar de Poolse productie stilvalt, springen

wij in het gat met Belgische prei. Die export start normaalgesproken half november en loopt tot eind april/begin mei, ” legt Andy uit. “Het Poolse preiareaal is in vergelijking met België aan de kleine kant, maar is in de laatste jaren wel wat toegenomen. De Poolse preiconsumptie is daarentegen erg afhankelijk van de streek. Opvallend is dat in de kuststreek, nabij Gdansk, weinig prei wordt gegeten, terwijl in de streek bij Warschau prei wel op het menu staat.”

KWALITEITSEISEN De afzet van prei in Polen is de laatste jaren toegenomen, constateert de exporteur. “Zeker in de afgelopen 4 à 5 jaar is de interesse in prei flink gegroeid. Vorig jaar is de vraag redelijk stabiel gebleven, of dat aan de coronacrisis ligt weet ik niet, maar het is wel opvallend. De vraag naar Belgische prei is wel toegenomen, omdat de kwaliteitseisen in Polen steeds hoger worden. In de beginjaren van de Poolse preiteelt werd er weinig aandacht besteed aan de lengte van het preiwit. In België en Nederland

“CORONACRISIS BOOST PREICONSUMPTIE” “In België is de preiconsumptie hoog, maar ik verwacht niet dat er nog een stijgende lijn in zit. Ik denk dat de consumptie redelijk stabiel zal blijven. België staat wel bekend om zijn grote preiproductie, het grootste gedeelte daarvan staat in het westen van het land. Echter het grootste deel van deze productie is bestemd voor export. Ondanks de stabiele consumptie heeft prei in het afgelopen jaar een boost gekregen door de coronacrisis. Er is veel prei verkocht bij de kleinere buurtsupers en buurtwinkels, De prei wordt geplant omdat het natuurlijk een gezond product is. Door corona durfden heeft men het liefst een groot stuk preiwit. de mensen niet van huis en naar de grote Inmiddels stellen de Poolse winkelketens winkels met veel mensen, waardoor de hogere kwaliteitseisen en willen ze dat de verkoopcijfers van de kleinere winkels een kwaliteit van de Poolse prei evenwaardig stijgende lijn hebben laten zien,” zegt Andy. is aan de Belgische prei. Daarnaast geven de Polen de voorkeur aan dikke prei. Voor LOCKDOWN de dunnere partijen hebben ze geen markt, Als De Clercq het huidige seizoen bekijkt, is zijnvorig jaar. “Vorig seizoen dat is iets waar je bij export goedOnze op moetproducten hij positiever dan letten.” hadden we vrij lage prijzen en was de kwain alle maten en liteit ook een stuk minder. Dit seizoen is de

verpakkingen leverbaar

Onze producten zijn in alle maten en verpakkingen leverbaar

Jos Ruiter Aardappelen Groenten B.V. Groothandelsmarkt 1 1681 NN ZWAAGDIJK info@josruiteragf.nl Jos: 0610-922 750 | Marcel: 0653-254 107 Jos Ruiter Aardappelen Groenten B.V. Groothandelsmarkt 1 1681 NN ZWAAGDIJK info@josruiteragf.nl Jos: 0610-922 750 | Marcel: 0653-254 107

AGF Primeur 1 • Wintergroenten • 2021

Thema

Wintergroenten

Het rooien van de prei

kwaliteit van de prei goed, mede omdat we redelijk wat water hebben gegeven tijdens de droge zomer. Toch kunnen we nog niet juichen, omdat januari en februari gevaarlijke maanden kunnen zijn door koude weersomstandigheden. Daarnaast moeten we ook de afzet aan de horeca missen door de lockdown. Hoewel dat afzetkanaal niet heel groot is, telt het toch wel mee en is het een markt die je moet missen.” MAP6 “Prei is een ontzettend mooi en gezond product, maar toch ziet de toekomst er niet rooskleurig uit. We ervaren meer en meer problemen door de strenge MAP6-wetgeving. Hierdoor kunnen we onze prei niet genoeg voedingsstoffen geven, omdat alle bemesting aan banden wordt gelegd.

De prei nadat ze zijn geschoond

Samen met collega-telers kijken we wat we hiertegen kunnen doen, maar niemand ziet een oplossing als de politiek niet meewerkt. Veel mensen leven van de preiteelt en andere vollegrondsteelt en zien de toekomst somber in en maken zich druk,” zucht Andy. “Daarbij komt nog dat het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen steeds moeilijker en schaarser wordt. Weinig mensen beseffen hoe producten worden geteeld en dat ze niet zomaar in het schap belanden. We hopen dat de overheid snel met een oplossing komt.”

was het helemaal niet moeilijk om goed buitenlands personeel te vinden. De laatste jaren is dat een stuk lastiger en zeker in coronatijden is het niet gemakkelijk. Nu het in veel landen economisch beter gaat, besluiten veel arbeidsmigranten in eigen land te blijven. Op termijn kan dit weleens voor grote problemen gaan zorgen. Voorlopig komen we er wel uit, maar dat is iets wat voor problemen kan gaan zorgen in de toekomst,” besluit Andy. (SR)  info@groenten-declercq.be

PERSONEEL Naast de uitdagingen die de nieuwe weten regelgeving met zich meebrengt, is ook het vinden van goed personeel de laatste jaren steeds moeilijker geworden. “Jaren geleden

BVBA De Clercq Andy is het enige bedrijf in België die teelt van prei uitbouwt van preizaadje tot levering aan de groothandel. Alle stappen in het proces die de prei doorgaat worden door ons verzorgd. Na het rooien is onze prei binnen de 24 uren geleverd bij de klant.

BVBA Andy De Clercq | Leihoekstraat 64, Machelen(Zulte) Tel: +32(0) 476/42.38.80 | www.groenten-declercq.be

AGF Primeur 1 • Wintergroenten • 2021

Frjentsjerterdyk 12 8855 XC Sexbierum, NL info@frysk-witlof.nl www.frysk-witlof.nl t. +31 (0)517 592 772

Jaarrond witlof Commissiegroothandel gespecialiseerd in Noord-Hollandse produkten voor de binnenlandse groothandel. (Aardappelen in alle verpakkingen, alle koolsoorten, ijsbergsla, broccoli, bloemkool e.d.) Schuit 22, 1724 BD Oudkarspel Tel. 0226 426 465 - Fax 0226 426 528 Felix Molenaar, Tel. 06-51560128 • Rocky Molenaar, Tel: 06-15313567 Groothandel (bezorgen en afhaal) Jan van Krimpenweg 1 (hal 23), 2031 CE Haarlem Tel: 023 5322173 | Fax: 023 5340473 | E-mail: info@molenaardappelen.nl Internet: www.molenaardappelen.nl

Frysk-Witlof B.V. is een bedrijf gelegen in Sexbierum (Fr) wat een jaar rond witlof produceert op zeer grote schaal. Het behoort dan ook tot één van de grootste en modernste witlof producenten van Europa. Door deze grootte kunnen we onze

klanten op maat bedienen en is product beschikbaarheid nooit een probleem. Daarnaast beschikken wij over een verpakkingshal, die BRC gecertificeerd is, waar we ons product in elk gewenste verpakking kunnen verpakken.

vanRijsingencarrotconcepts is al meer dan 50 jaar een van de grootste spelers in Europa actief als teler, verwerker en toeleverancier van wortels en wortelproducten aan de industrie- en versmarkt. We werken samen met de natuur aan gezonde groenteproducten. Onze groenteproducten worden verwerkt op een duurzame manier, waarin we geen verspilling accepteren en alle delen van onze groenten gebruikt worden. Zero waste. vanRijsingencarrotconcepts is dé specialist in de verwerking van Imperator, Waspeen en Winterpeen, zowel heel, gesneden en geschrapt. Na verwerking hebben we een ruim aanbod van verpakkingen, variërend van bulk tot diverse consumentenverpakkingen. vanrijsingencarrotconcepts.com

Gerstdijk 18 | 5704 RG Helmond | T. +31 (0)492 53 04 12 | M. +31 (0)6 2952 4989 | info@vr-carrotconcepts.com

AGF Primeur 1 • 2021

Thema

Wintergroenten

Spruitkoolteler Alexander Dejonghe Preiteler Davy Cool

Prei, sluitkool, spuiten en witloof uitgelicht

“Wintergroenten voelen zich goed in West-Vlaanderen” West-Vlaanderen in België is een belangrijke leverancier van wintergroenten voor de Europese versmarkt. “De REO Veiling in het hart van West-Vlaanderen onderschrijft die reputatie met haar aanbod van een veelzijdig productassortiment en interessante volumes. Prei is het belangrijkste product in het brede palet van REO-wintergroenten. Ongeveer 325 aangesloten preitelers realiseerden vorig jaar op de REO Veiling een gezamenlijke omzet van net geen 31 miljoen euro, en dit voor circa 77% op de nabijgelegen exportmarkten waar Flandria-prei een referentie is voor kwaliteitsvolle prei. Deze cijfers bevestigen dat prei ondanks enkele specifieke uitdagingen een teelt met toekomst blijft in West-Vlaanderen”, zegt de REO Veiling.

intergroenten voelen zich goed in West-Vlaanderen. Ze houden van zowel het gematigd zeeklimaat als de vruchtbare bodem in de Belgische kustprovincie. “Dit is zeker het geval voor prei,” stelt Davy Cool. De teler uit Lichtervelde brengt al meer dan tien jaar prei naar de REO Veiling. “Door het koudere weer is er meer vraag naar prei. En zoals elk jaar, zijn er in het begin van het nieuwe jaar heel wat promoties rond prei in de winkels. In de winterperiode wordt elke veilingdag bijna 500.000 kg prei aangevoerd op de REO Veiling, goed voor zo’n 2 miljoen kg per week. Maar door het vakmanschap van de lokale preitelers en duurzame innovaties in het moderne teeltproces is West-Vlaamse prei het jaar rond beschikbaar op de REO Veiling.” 40

AGF Primeur 1 • Wintergroenten • 2021

In 2020 werd op jaarbasis ruim 54 miljoen kg prei aangevoerd op de REO Veiling. Dit licht gestegen volume in vergelijking met 2019 werd in het binnen- en buitenland vermarkt onder de kwaliteitslabels Flandria en Fine Fleur. “Ik bied mijn prei onder Fine Fleur op de REO Veiling aan,” gaat Davy Cool verder. “Fine Fleur staat voor dagverse prei die mooi recht is, uiteraard zonder productbeschadiging en aantrekkelijk gepresenteerd in haar verpakking. De REO Veiling verkoopt haar groenten en fruit in het belang van haar leden-producenten tegen de best mogelijke marktprijs. Dat doet de coöperatie door een concentratie van het productaanbod en de organisatie van verschillende verkoopsystemen. Fine Fleur prei wordt altijd via de veilingklok verhandeld. Pas om 9 uur 's morgens weet

je als producent hoeveel je krijgt voor de prei die je de dag ervoor hebt afgeleverd. Die prei is dan reeds op transport richting de groothandel en retail, en ligt de dag zelf of de dag erna in het winkelrek."

Na een prei-winterstop waarin Davy serresla en knolselder teelde, is hij onlangs terug begonnen met prei oogsten. “Vanaf 8 februari beginnen we prei te planten onder glas, tot pakweg 20 maart. Daarna planten we in volle grond,” legt Davy Cool uit. “De eerste serreprei oogsten we goed 12 weken later, dat is de jonge prei die in busseltjes van 5 staaltjes op de markt komen. Begin juli is alle serreprei weg en vanaf 15 juli kunnen we in open lucht oogsten. Tot 1 september wordt deze prei nog steeds vermarkt als 'jonge' prei, daarna gewoon als prei. Jonge prei, zomerprei, winterprei, eigenlijk zijn het verschillende stadia van groei.”

“De preiplantjes komen vanuit Spanje toe in super seadings van 500 in een doos. In de serre is de grond vlak en planten we met een machine waar je met drie personen op kan zitten. In open lucht planten we de prei op ruggen, verhoogde bermen zodat we mooie rechte prei hebben. De ruggen laat ik maken door een loonwerker. Zijn machine maakt ook meteen de gaatjes, wij steken de plantjes er dan met de hand in. Na het planten krijgen de preiplantjes natuurlijk onmiddellijk water. Prei is een dorstige plant. Water is de laatste jaren een

grote bezorgdheid van de West-Vlaamse groentetelers. Op mijn bedrijf staan grote waterreservoirs waarin al het regenwater van daken en serres wordt opgevangen. Dat is goed voor ca. 4 miljoen liter, maar daar kom ik niet mee toe. Ik heb ook nog twee boorputten en daar staan tellers op. Tot pakweg tien jaar terug kon je daar nog vrij over beschikken, maar als je vandaag water uit putten, vijvers of grachten zuigt, moet je het tellen en betalen. Enkel het water uit mijn bassins moet ik niet tellen, omdat daar een zeil in ligt en er geen grondwater in kan komen. Vorige zomer heb ik bijna niets anders moeten doen dan water geven en dat in samenspraak met mijn buren-telers. Het was elk om beurt water geven,” aldus Davy. “In 2020 werden we gedurende de zomer inderdaad opnieuw geconfronteerd met tijdelijke droge periodes waarbij vrij snel vanuit de overheid werd ingegrepen met een oppompen irrigatieverbod,” pikt REO-voorzitter Rita Demaré in. “Dat hierdoor de nodige productie achterwege bleef en zo onnodige hoeveelheden reststikstof in de bodem blijven, is dan blijkbaar weer het probleem van de landbouwer. Stilaan dienen we ons als openluchtgroentesector af te vragen of we in Vlaanderen niet versneld dienen te evolueren naar de hydroteelt van een aantal typische openluchtgroenten, inclusief prei. Dit belangrijk Vlaams exportproduct blijft ons als REO Veiling voor nog een tweede reden zorgen baren. Immers, de tussentijdse evaluatie van Mestactieplan (MAP 6) blijft bijzonder nefast voor nagenoeg alle openluchtgroenten. Een regelgeving die absoluut geen rekening houdt met de specifieke teelttechnische noden van de meeste openluchtgroenten voelt stilaan aan als het bewust nekken van een belangrijke economische sector in Vlaanderen.”

SLUITKOLEN De REO Veiling staat ook bekend om zijn

commercialisering van nog een andere belangrijke wintergroente: sluitkolen. Vorig jaar brachten 182 REO-telers van sluitkolen ongeveer 10,8 miljoen stuks naar de REO Veiling. Dit ruime aanbod vermarkt de REO Veiling niet alleen in meermalige standaardverpakkingen maar ook, als de koper dit wenst, in specifieke eenmalige verpakkingen en kleinverpakkingen. Dankzij haar uitgebreide dienstverlening op maat en de flexibiliteit van haar kolentelers is de REO Veiling in staat een pasklaar ant-

en grotere exemplaren vallen er tussenuit. De kleinere worden bewaard en later in netzakken van 10 kg verkocht. De grotere gaan meestal naar de snijderijen of naar Frankrijk. De volledige verkoop van onze sluitkolen gebeurt onder het kwaliteitslabel Flandria en via de REO Veiling die voor ons de bestellingen regelt, een heel fijne samenwerking trouwens. We leveren op dinsdag, donderdag en zaterdag in de veiling en ik krijg de dag voordien in de namiddag de bestellingen door. Mijn sluitkolen

Rodekoolteler Olivier Maertens

woord te geven op de vragen en noden van haar kopers. Zo werkt de REO Veiling elke dag aan een vaste langetermijnrelatie met haar afnemers.

“We hebben 30 verschillende verpakkingen ter beschikking en leveren soepel de sluitkolen in de verpakking die de klant wil,” illustreert REO-producent Olivier Maertens uit Werken. “We richten ons voor de versmarkt op de 7 stuks per kist, dat zijn kolen die rond de 2 kg wegen. De kleinere

worden niet rechtstreeks via de veilingklok verkocht, maar mijn prijsvorming gaat wel mee met de klok. De prijsvorming kan sterk fluctueren. De REO Veiling probeert de sterke schommelingen in de prijsvorming op te vangen via een actieve en gerichte bemiddeling van de verschillende kalibers en kwaliteitsklassen in diverse verpakkingen voor meerdere types van afnemers op onze afzetmarkten. Je kan stellen dat we 11 maanden van het jaar sluitkolen kunnen leveren. Kolen houden van zware grond die

van zaadje tot distributie Kimco volgt het volledige productieproces van wortelen en uien zorgvuldig op: van de keuze van het perceel en het zaadgoed, de opslag en verwerking tot de distributie en verkoop.

Voor meer info zie: www.kimco.be

AGF Primeur 1 • Wintergroenten • 2021

Thema

Wintergroenten

goed water vast kan houden. Die grond zorgt voor betere kwaliteitskolen. Wittekool planten we vanaf half april, wel heel beperkt in aantal en heel gericht als primeur begin juli. Vanaf mei worden dan witte en rode kolen geplant. Afhankelijk van het ras kan er na 90 à 150 dagen geoogst worden. Rodekool wordt het laatst aangeplant en pas geoogst vanaf eind augustus. De consument associeert deze kool nog steeds spontaan met winter en koude dagen, alhoewel hij ook heel lekker is in een frisse lentesalade samen met zijn witte broertje."

SPRUITJES De laatste jaren hadden bepaalde wintergroenten zoals witte- en rodekool, maar ook spruitkool, last van het stofferige imago van een ouderwetse groenten. “Helemaal onterecht. Want spruitkool is erg voedzaam en een veelzijdige groenten in de hedendaagse keuken,” reageert Alexander Dejonghe uit Passendale. Hij teelt sprui�tjes op 13 ha voor de versmarkt. “Ik kweek zowel voor de verwerkende industrie als de versmarkt, de REO Veiling dus. De spruitjes voor de verwerkende industrie zijn klein, groeien op een heel andere stam en worden dikker geplant per hectare. Per stam staan er ca. 120 spruitjes op. Voor de versmarkt telen we specifieke veilingrassen en daar staan maar 80 tot 85 spruitjes op een stam, ze zijn ook groter. De variëteiten zijn doorheen de jaren ook bewust aangepast aan de smaak van de hedendaagse consument, spruitjes zijn tegenwoordig zoeter geworden. En vooraleer ze naar de REO Veiling worden gebracht, snijden we het voetje van de spruitjes bij en verwijderen we hun buitenste blaadjes. Deze geschoonde sprui�-

Door in te zetten op dergelijke actuele marktvragen helpt de REO Veiling niet alleen de verkoop vooruit, maar geeft ze ook in eigen land een modern en hip imago aan haar spruitjes,” vervolgt Alexander.

tjes hoef je enkel thuis nog eens te wassen, daar is verder geen werk meer aan. Op die manier beantwoorden de REO-spruitjes op nog een andere actuele consumententrend: convenience.” “We starten halfweg september met plukken voor de versmarkt en doen de hele winter door. We voeren onze spruitjes op de REO Veiling aan onder het kwaliteitslabel Flandria. Ze worden via de veilingklok verkocht. Ik heb ook spruitjes die ik markt klaar maak op bestelling en waarvan de prijs vooraf is afgesproken door de commerciële afdeling van de REO Veiling. Ik lever af in bakjes van 5 kg of in kisten van 15 kg. Sinds kort verpakken we hele kleine spruitjes in doosjes van 500 gr, heel specifiek voor de groentewinkels/speciaalzaken.

Gespecialiseerd in teelt, snijden en verwerken

van waspeen

Doornweg 4, 2231 LJ Rijnsburg | T. 065 114 45 48 E. waspeenwck@gmail.com

AGF Primeur 1 • Wintergroenten • 2021

WITLOOF De consument denkt bij wintergroenten meestal aan groenten in open lucht of vollegrond. Maar ze worden ook in geconditioneerde ruimten geteeld, zoals bijvoorbeeld witloof. Met een jaaraanvoer van 16,6 miljoen kg in 2020 blijft witloof een vaste waarde in het royaal productassortiment van de REO Veiling. “De groter wordende diversificatie en toenemende segmentatie binnen het ruime aanbod van witloof op de REO Veiling zijn niet alleen het gevolg van een sterke groei van de teelt van bio-witloof, maar ook van een doorgedreven automatisering en robotisering in de witloofteelt. Deze modernisering laat toe het Vlaamse witloof veel homogener te verpakken, in karakteristieke (klein)verpakking markt klaar te maken (op schaaltjes, flowpack,…) en onder specifieke productmodaliteiten in de groenterayon aan te bieden: gekalibreerd op gewicht, op kropgrootte,… Maar de REO Veiling is nog altijd het meest normatief als het gaat om de commercialisering van witloof in vrac. Deze veelzijdigheid is uiteraard een troefkaart om de kieskeurige consument verder te bekoren met witloof,” besluit REO Veiling. (SR/HW/REO Veiling)  info@reo.be Fotografie: Marc-Pieter Devos

Het thema volgende maand :

Uien

Reserveer nu uw advertentie:

Andries Gunter T. +31 (0)166 69 82 32 Loggerstraat 80 1976 CX IJmuiden T: 0255-513598 F: 0255-513835 E: post@ppk.nl

www.ppk.nl

Zomerlandseweg 1, 3274 LX Heinenoord Tel.: 0186-600474 • Fax: 0186-600641 • E-mail: info@polderland.eu

Professionele automatisering van uw kisten logistiek wassen - vullen - legen Module links

Basis machine

Invoerbaan

Boxer wassen, legen

Module rechts

Opstapelaar

afstapelaar

BF 280 kistenvuller

uitvoerbaan

Stapelaars: hefkracht tot 3,5 t, recht op elkaar zetten van kisten, constante workflow basis machines Transportbanen: constante workflow van de basis machines Modules eenvoudig uitwisselbaar met de basis machine plug and work Meer informatie op www.MECHATEC.nl of bel rechtstreeks +31 (0) 527 760 106

Gespecialiseerd in wortelen voor versmarkt en industrie

AGF Primeur 1 • 2021

Thema

Wintergroenten

Oprichters Eric Verhoeff, Kaz Vermeer en Bas Nootebos

Hoe oogstvoorspellingen voordelen kunnen opleveren voor telers en inkooporganisaties Het verzamelen en implementeren van data is iets waarin de afgelopen jaren veel is geïnvesteerd. Zo ook door het bedrijf VanBoven van Kaz Vermeer. Samen met twee medeoprichters voorspelt hij met data de oogst van groenten zoals broccoli. Deze data is zowel voor telers als inkooporganisaties van groot belang.

“D

e teler weet pas zeker hoeveel broccoli hij heeft als hij aan het oogsten is. De werkelijke oogst wijkt eigenlijk altijd af van de verwachtingen, waardoor inkooporganisaties erg laat weten hoeveel product zij binnenkrijgen om aan hun klanten te leveren,” vertelt Kaz Vermeer. “Van veel producten kun je een voorraad opbouwen, maar dat geldt niet voor versproducten. Wanneer een teler te weinig broccoli aanlevert omdat zijn voorspelling niet klopt, moet de inkooporganisatie bijkopen. Wanneer een teler te veel broccoli levert moet deze snel verkocht worden. In beiden gevallen leidt het tot paniekvoetbal en flinke prijsschommelingen. Dit zorgt voor ver-

app.vanboven.io

Achter Kapelsestraat

USER

spilling in de versketen en daar willen wij verandering in brengen.”

FRIS GEZICHT Het bedrijf VanBoven is in 2019 opgericht door drie vrienden Kaz Vermeer, Bas Nootebos en Eric Verhoeff na hun afstuderen aan de Technische Universiteit Delft en de Wageningen Universiteit. “We zijn tegelijk afgestudeerd en we deelden een interesse in data, de agrarische sector en ondernemen. Vanuit die interesse zijn we de mogelijkheden gaan verkennen en hebben de handen ineengeslagen om de kracht van data te implementeren in de agrarische sector. In 2019 zijn we gestart met pilots

De teler krijgt toegang tot een webportaal

bij uiteenlopende soorten bedrijven, van bollen tot akkerbouw. Zo hebben we in de praktijk ontdekt hoe we met data een bijdrage kunnen leveren aan het teeltproces. Uit deze pilots is gebleken dat onze techniek met name in de groentensector een grote meerwaarde kan bieden. Dit jaar gaan we ons derde seizoen in, dus we zijn een fris gezicht in de sector,” lacht Kaz.

Agriport 109 1775 TA Middenmeer

Gangbaar

AGF Primeur 1 • Wintergroenten • 2021

Biologisch

Specialties

www.dutchcarrotgroup.nl info@dutchcarrotgroup.nl

Met een drone worden de groenten geïnspecteerd

VRAAG EN AANBOD “Met onze oogstvoorspellingen bieden we tot 2 weken aan voorspellend inzicht. Dit is precies de tijd die nodig is om in samenwerking tussen ketenpartners vraag en aanbod in balans te brengen. Wanneer de markt in balans is, blijven prijzen stabiel en daar profiteert iedereen van. We bieden onze service direct aan telers aan, soms in samenwerking met een inkooporganisatie, in de vorm van een abonnement. Voor dat bedrag voeren wij gedurende het seizoen een uitgebreide meetcampagne uit en krijgt de teler toegang tot ons webportaal. Daarin kun je exact zien hoeveel planten en groenten er op ieder perceel staan, in welke maatsortering, en waar je die in het perceel kunt vinden. En dat tot 2 weken vooruit,” legt Kaz uit. TOEPASSING IN BROCCOLI Op dit moment ligt de focus van VanBoven op broccoli, een lastig te voorspellen gewas in de vollegrond. “De data wordt verzameld met drones. Met deze moderne techniek kunnen wij in een halfuurtje een paar duizend individuele planten inspecteren; dat is vele malen meer dan we met de hand zouden kunnen. Onze algoritmen zijn speciaal getraind om in de dronefoto’s de individue-

le broccolischermen te detecteren en op te meten. Zo meten we per plant of er al een scherm is, en hoe groot deze is. In deze fase van de gewasontwikkeling, de zogenaamde generatieve fase, heeft het weer de grootste invloed op de groei. We gebruiken dan ook de weersverwachting om de schermontwikkeling te voorspellen. In de praktijk blijkt onze aanpak, met veel metingen in het veld, veel beter te werken dan pogingen om alles op afstand te voorspellen,” legt Kaz uit. “In de afgelopen jaren hebben we de eerste gevolgen van klimaatverandering meegemaakt. Onze modellen anticiperen op deze veranderingen door ieder seizoen bij te leren. Als het weer steeds grilliger wordt, neemt de noodzaak voor deze oplossingen in de agrarische sector alleen maar toe.” NIET ALTIJD EEN DRONE Voor het verzamelen van broccoli-data gebruikt VanBoven dronetechniek, maar dat geldt niet voor alle teelten. “De drone is voor broccoli een handig middel, maar uiteindelijk gaat het ons om de data en de toepassing. Voor andere teelten kan die data ook uit andere sensoren komen. Het verzamelen en toepassen van data om oogsten te voorspellen, dát is de kern van ons bedrijf.”

Foto van het perceel genomen vanuit een drone

SAMENWERKING IN DE KETEN “Naast een eerlijkere prijs voor de teler kan onze data er ook voor zorgen dat retailers hun actiebeleid beter kunnen afstemmen op de productieschommelingen. Zo zou bijvoorbeeld Albert Heijn haar acties precies kunnen laten samenvallen met grote oogsten. Het gebruik van data is hiervoor essentieel,” zegt Kaz. “Door echt goede voorspellingen aan te leveren kan een teler zich dan op een belangrijk punt onderscheiden van de concurrentie. En uiteindelijk is iedereen gebaat bij de beste balans tussen vraag en aanbod.”

“In de afgelopen jaren hebben we onze dienst stap voor stap uitgerold voor broccoli, maar in principe is het voorspellen van oogsten interessant voor alle vollegrondsgroenten. We zullen ons aanbod in de komende jaren zeker uitbreiden, bijvoorbeeld naar bloemkool. De producten die in aanmerking komen moeten bestemd zijn voor de versmarkt en niet voor de bewaring. Daarnaast zijn sommige producten moeilijker te meten, zoals producten die ondergronds groeien. Het is zeker niet onmogelijk om ook voor deze producten voorspellingen te maken, maar zover zijn we op dit moment nog niet,” aldus Ver-

DE SPECIALIST OP HET GEBIED VAN O.A VELDGEWAS EN GEBORSTELDE KNOLSELDERIJ

T. +31(0)6 531 90 100 | info@rodeno.nl | www.rodeno.nl AGF Primeur 1 • Wintergroenten • 2021

Thema

Wintergroenten

meer. “Naast vollegrondsgroenten is fruit een logische stap. Dit type producten heeft een interessante marktdynamiek waarin oogstvoorspellingen van belang zijn. Op dit moment kijken we ook serieus naar de mogelijkheden in aardbei. Kasgroenten zijn voor ons nu nog wat minder interessant, omdat de schommelingen van klimaat in een kas minder heftig zijn dan buiten.” INNOVATIE IN DE SECTOR Een innovatie lanceren in de sector was

uitdagend voor de startup. “Veel telers vonden onze oplossing interessant, maar waren nog wat afwachtend en keken liever bij de buren mee. Gelukkig zijn er toch een aantal bedrijven geweest die echt willen innoveren en de rol van koploper innemen, waar we heel dankbaar voor zijn. Inmiddels werken we met een aardige groep telers en merken we dat ook nieuwe telers daardoor steeds sneller bereid zijn om in te stappen. Dat is een mooie ontwikkeling,” zegt Kaz. Een vraag die VanBoven vaak krijgt is of ze

ook ziektes in de gewassen kunnen voorspellen. “Een heel begrijpelijke vraag. Op dit moment is het antwoord nog nee. We richten ons op één probleem tegelijk, waarbij de focus nu op de oogstvoorspellingen ligt, en minder op de agronomische kant. Het is uiteraard wel een zeer interessante richting voor de toekomst.” (SR)  kaz@vanboven.io

NEEM VRIJBLIJVEND CONTACT MET ONS OP VOOR EEN 2D EN/OF 3D TEKENING VAN UW NIEUWE PROJECT OF AANPASSING VAN EEN BESTAANDE LIJN

Washing Machine PD 500 Handelsweg 9, 1619 BJ, ANDIJK, The Netherlands

AGF Primeur 1 • Wintergroenten • 2021

Radial Grader R 150 info@allroundvp.nl

www.allroundvp.com

de Hobby van

Willie van den Bergh, verkoopadviseur AGF bij Gebrs van Aarle:

“Door hardlopen heb ik mezelf opnieuw leren ontdekken” Dat sporten positieve gezondheidseffecten heeft is bekend, maar Willie van den Bergh had nooit verwacht dat hij door het hardlopen van zijn chronische rugklachten af zou komen. Het afgelopen jaar was hij klachtenvrij en liep in het allerlaatste rondje van 2020 een duurloop van 50 kilometer. “Ik plan mijn lopen nooit en kijk wel waar ik uitkom. Tijdens het lopen kom ik in een soort diepe trance. Dan kan ik echt relaxed lopen en intens genieten van alles om me heen en ik word ook nog eens gezonder en sterker”, vertelt hij enthousiast. “Door het hardlopen heb ik mezelf opnieuw leren ontdekken.”

illie (53) is zijn hele leven al een sportieveling, maar loopt (pas) sinds 2016 hard. Dat jaar moest hij door rugklachten stoppen met squashen, een sport die hij al ruim 20 jaar fanatiek beoefende. Het hardlopen beviel hem al snel. “Ben gewoon begonnen met een paar goedkope schoenen van 15 euro om te kijken of het wat voor me was. Binnen een half jaar liep ik mijn eerste halve marathonwedstrijd en het jaar daarop mijn eerste hele marathon. Alles op eigen kracht”, vertelt Willie. De rugklachten die zijn ontstaan in de periode dat hij een eigen groentezaak had, verdwenen tijdens die hardloopsessies. “Het constante staan in de winkel en steeds dezelfde houding bij het snijwerk maakte dat ik erg veel last van mijn rug had gekregen. Bij het hardlopen merkte ik dat de pijn na enige tijd verdween en het hardlopen steeds beter ging. Op een wedstrijddag kwam het voor dat ik ’s ochtend nog krom liep van de pijn en toch nog een goede tijd neerzette. Blijkbaar kan ik versnellen naarmate ik langer loop, na 25 kilometer krijg ik ineens weer veel kracht en energie.” Inmiddels is Willie al een jaar vrij van rugklachten en kan het hardlopen niet meer missen. Jarenlang had hij een eigen groentenspeciaalzaak in Best en was in die tijd klant bij Gebrs van Aarle. Vervolgens werkte hij acht jaar als AGF-chef bij de toenmalige Emté supermarkt in Vught. Daarna kon hij met al zijn kennis en ervaring als verkoopadviseur terecht bij Gebrs van Aarle, waar hij nu ruim drie jaar werkt en zijn werkzaamheden daar prima kan

combineren met de relatief nieuwe hobby. “Duurlopen zou niet te combineren zijn met een groentezaak. Ik werkte toen wel 80 uur in de week, dan loop je vanzelf al een marathon.”

Willie verslijt jaarlijks 2 tot 3 paar loopschoenen. Twee keer in de week trekt hij ze aan voor een kortere afstand van 10 tot 15 kilometer, op zondag staat steevast een duurloop van 30 tot 35 kilometer op het programma. “Ik loop gemiddeld zo’n 60 km per week en heb afgelopen jaar bijna de 3000 km aangetikt, in 2019 was dat 1700 km. Helaas heb ik dit jaar maar 2 wedstrijden kunnen lopen. Voor corona liep ik 2 wedstrijden per maand en jaarlijks 2 marathons. Mijn persoonlijk record op de marathon was 3 uur en 23 minuten, maar dat haal ik niet meer, de leeftijd begint toch op te spelen.” Sinds vorig jaar kan Willie zich Ultrarunner noemen. “Het was mijn doel 50 kilometer te rennen, daar heb ik hard voor getraind. Het is nog een mooie tijd geworden, 4 uur en 39 minuten. Nooit gedacht dat ik het in me had.”

wereld. Ik ken ze niet persoonlijk, maar we stimuleren elkaar, dat is superleuk en zeker in deze coronatijd extra motiverend.” Naast alle uren die Willie in het hardlopen steekt, is er nog tijd om wekelijks te zwemmen, iets dat hij sinds de lagere school doet. Een andere hobby is de moestuin en dieren. “Ik ben niet iemand die graag op een stoel zit”, besluit Willie lachend. (ML)  williewortel@telfort.nl

Tijden en afstanden worden nauwkeurig bijgehouden en gedeeld op social media. “Ik heb veel hardloopvrienden over de hele

AGF AGFPrimeur Primeur111 • 2020 2021

Paprikamarkt bezig aan mooie inhaalslag Tuinbouw onder glas

Aantal bedrijven | Glasgroenten

GRONINGEN

Totaal 2000: 2 2010: 2 2020: 2

FRIESLAND 2000 2010 2020

1 -

2000 2010 2020

4 3

2000 2010 2020

4 3

2000 2010 2020

2 1

2000 2010 2020

6 5

2000 2010 2020

3 4

2000 2010 2020

1 2

2000 2010 2020

1 2

2000 2010 2020

4 1

2000 2010 2020

4 1

2000 2010 2020

4 3

2000 2010 2020

3 1

2000 2010 2020

DRENTHE

Totaal 2000: 10 2010: 4 2020: 3

2000: 4 2010: 4 2020: 6 Bron: CBS

2000: 6 2010: 9 2020: 7

OVERIJSSEL

FLEVOLAND

Totaal

Totaal 2000: 12 2010: 9 2020: 7

GELDERLAND 2000 2010 2020

2000 2010 2020

1 5

2000 2010 2020

2 1

2000 2010 2020

4 6

2000 2010 2020

1 4

2000 2010 2020

12 11

2000 2010 2020

2 4

2000 2010 2020

3 8

Totaal 2000: 29 2010: 18 2020: 12

De cijfers, in dit geval CBS-cijfers, laten een trend zien. Een groei, de laatste jaren in ieder geval. In de sector zet men bij die cijfers soms wel wat vraagtekens. Hebben de statistici bijvoorbeeld even goed zicht op omschakelaars en stoppers als op nieuwbouw?

UTRECHT

Totaal 2000: 12 2010: 10 2020: 9

NOORD-HOLLAND 2000 2010 2020

2 7

2000 2010 2020

3 4

2000 2010 2020

2 1

2000 2010 2020

4 3

2000 2010 2020

4 4

2000 2010 2020

4 9

2000 2010 2020

3 4

2000 2010 2020

2 6

2000 2010 45 2020 30

2000 2010 2020

3 3

2000 2010 26 2020 11

2000 2010 2020

3 2

2000 2010 92 2020 60

2000 2010 2020

5 7

2000 2010 2020

2 3

ZUID-HOLLAND

Totaal 2000: 451 2010: 171 2020: 115

2000: 103 2010: 49 2020: 39

Totaal 2000: 10 2010: 10 2020: 17

ZEELAND

2000 2010 29 2020 47

NOORD-BRABANT

Totaal

Ja, steeds beter, leert navraag bij de statistici. De laatste jaren weet men uit steeds completere cijfers zelfs nog nieuwe bedrijven te vinden. De groei zit daarbij in paprika vooral in blokpaprika, zo leert ook navraag bij paprikaveredelingsbedrijven. In de verhouding groenrood-geel-oranje verschuift niet zo gek veel. >>

Totaal 2000: 5 2010: 6 2020: 9

LIMBURG 2000 2010 2020

12 7

2000 2010 2020

2 5

2000 2010 2020

13 6

2000 2010 2020

15 4

2000 2010 32 2020 20

2000 2010 2020

16 12

2000 2010 2020

8 9

2000 2010 2020

1 11

Totaal 2000: 72 2010: 32 2020: 25

2005 544 P 119 146 268 67

Paprika's, totaal Gele paprika Groene paprika Rode paprika Overige paprika

2010

a p r 324 i 74 ka 77 182 53

2011 300 71 61 177 51

2012 288 66 66 164 50

2013 266 66 60 158 52

2014 248 68 43 150 58

2015 246 65 44 148 64

2016 253 72 39 151 59

2017 230 64 37 135 65

2018 231 64 41 122 80

de Koekoekspolder. Hij wist alweer enkele jaren geleden een stuk grond van bijna 14 hectare aan te kopen waarop momenteel ruim 6 hectare kas wordt gebouwd. “Dat plan is zeker niet op één goed jaar geënt,” geeft hij aan. “De laatste jaren hadden we qua vernieuwing en uitbreiding niet veel gedaan. Met het oog op de toekomst hebben we daarom dit perceel op de groei gekocht. We kunnen de kas straks mooi aan onze bestaande onderneming koppelen.”

Schaalvergroting in paprika = minder bedrijven 1400

1200

Bedrijven

1000

800

600

400

200

Onderwerp 0 Paprika's, totaal Gele paprika Groene paprika Rode paprika Overige paprika

2005

2005 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 12362836 14031157 12437358 116276382017 11630237 2010 2011 201213571240 2013 13131011 2014 2015 2016 2018 13172994 2019 13192615 2020 2969654 3144935 3268281 3374615 3033411 2858399 2570494 3226827 3013656 jaar 2199741 2042040 1676227 1700821 1650932 1495506 1334291 1292887 1326422 Paprika's, totaal 7417460 Gele paprika Groene paprika paprika Overige 7188415 paprika 6262441 7479248 6950950 6634907 Rode 6081445 6334624 7351970 931000 1426722 1147484 1104625 1118108 1192288 1390828 1464865 1500567

Areaalontwikkeling paprikateelt Nederland 18.000.000 16.000.000 14.000.000

De teler die in 2005 vanuit Moerkapelle naar de polder in IJsselmuiden trok vanwe2018 ge de groeiruimte die er was, ziet om zich 13118482 heen de kavels gretig van de hand gaan. 2999494 1364398 Schaalvergroting heet dat. Met een gro6970041 ter bedrijf kunnen telers schaalvoordelen 1784549 behalen en beter internationaal concurreren, ook op kostprijs. “Wel betekent een grotere kas dat je ook grotere aantallen mensen bij elkaar moet zien te krijgen. Dat is en blijft een uitdaging.”

Oppervlakte

12.000.000 10.000.000 8.000.000 6.000.000 4.000.000 2.000.000 0

2005

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020*

jaar Paprika's, totaal

Gele paprika

Groene paprika

n de Hollandse polders verrezen afgelopen tijd heel wat nieuwe paprikakassen. Foto’s van stralend wit gronddoek, nieuwe teeltgoten en daarna een kas vol verse, jonge paprikaplanten. Paprikatelers zitten niet stil, zoveel is duidelijk. En dan moet het seizoen 2021 eigenlijk nog beginnen. Tijd om de mooie ontwikkeling die de markt doormaakt eens te belichten met een aantal mensen ‘uit het veld’. Foto’s alleen en areaalcijfers zeggen namelijk niet alles.

Als er een moment is om te investeren, dan is het nu wel, zo lijkt menig paprikateler zich afgelopen jaren te hebben gerealiseerd. 2020 werd een goed paprikajaar en ook de twee seizoenen daarvoor wisten sommige telers een financiële buffer op te bouwen. Na jaren van relatieve stilstand op het gebied van vernieuwing en uitbreiding is daarmee momenteel een inhaalslag ingezet. “Ik schat dat de groei in areaal uitkomt op zo’n 40 à 50 hectare,” rekent Ton van Dalen, commercieel directeur bij telersvereniging Oxin Growers, voor. “Dat lijkt een grote stap, en dat is het ook, maar het gaat wel gecontroleerd en ook niet iedereen 50

AGF Primeur 1 • 2021

Rode paprika

2019 237 60 37 128 87

Overige paprika

bouwt bij. Er stoppen ook altijd weer telers. Feit blijft dat de inhaalslag van dit moment alleen maar goed is en dat het de sector levend houdt.”

Bij de bouwactiviteit die de markt momenteel laat zien is het belangrijk onderscheid te maken tussen nieuwbouw om uit te breiden én nieuwbouw om de kas te vernieuwen. Dat laatste deden ook de nodige telers de afgelopen tijd, ziet Marco Bergman, paprikaverkoper bij telersvereniging Harvest House. “De nodige oudere opstallen zijn in vernieuwing gegaan. En zo bezien klopt het denk ik wel dat relatief veel bouwactiviteit paprikatelers betrof. Het algemeen sentiment in de markt is momenteel namelijk goed. Tegelijkertijd weet iedereen dat het niet altijd goed blijft gaan. Er komen altijd ook weer moeilijkere momenten. Dit is dan wel een goed moment om te investeren.” INVESTEREN Investeren doet de bij Harvest House aangesloten paprikateler Wilbert van den Bosch van Peppers Unlimited momenteel in

Collegateler Arnaud van Dijk van VD Holland onderschrijft dat. Hij ondernam de laatste jaren met zijn bedrijf de nodige groeistappen en kocht eind 2020 met 12 hectare opnieuw een perceel op de groei. Met de nog te bouwen kas groeit de teler naar 45 hectare. Arnaud verkoopt zijn product onder de merknaam Paprico via telersvereniging Growers United. “Door met vaste contracten te werken heb je meer financiële zekerheid waarop je investeringsplannen kunt afstemmen.” KLIMAAT Dylan van Raaij van Growers United verzorgt de verkoop voor o.a. Van Dijk. Hij ziet dat telers die de ‘goede jaren’ achter de rug hebben, nu het geld dat verdiend is ‘terug in hun kas’ steken. Dat doen telers veelal nog steeds met kassen in Nederland, terwijl paprika, net als veel kasgroenten, juist ook geëxporteerd wordt. “Inderdaad, dat is zeker waar,” beaamt Dylan. “Je ziet nog niet, zoals in tomaat al wel meer het geval is, dat telers in het buitenland gaan telen. Op termijn zie ik daar ook in paprika zeker wel mogelijkheden, maar nu is dat klaarblijkelijk nog niet zo eenvoudig.” Op de vraag of telers Arnaud of Wilbert de stap naar het buitenland al eens hebben overwogen, is het antwoord in beide gevallen: “Niet echt.” Arnaud: “Ik verwacht wel dat het die kant ooit nog eens op gaat, net zoals adviesbureaus en banken die verwachting uitspreken. Zelf zijn wij bij VD Holland toch te veel controlfreaks en willen we alles dichtbij houden. In het buitenland is dat toch lastiger, tenzij je je er echt vestigt. Je begint er sowieso helemaal op 0.” Ook Wilbert overwoog de stap nog niet echt serieus. “We hebben er weleens over nage-

Staten blijven lopen. Er is continu bewust een gaatje opengehouden.”

Paprika is bij uitstek ook een product dat geschikt is voor verre export. Zo is de Verenigde Staten een belangrijke afzetmarkt, maar ook dichterbij, over het kanaal, weten Nederlandse paprikahandelaren een mooi afzetmarkt te vinden. Wel heeft brexit het spannend gemaakt. Begin januari zag het er goed uit en leek de Nederlandse paprika, ook door relatief beperkte importheffingen t.o.v. andere producten, er goed vanaf te komen. Toch blijft het afwachten of dat ook zo blijft. Foto-credits: Oxin Growers

dacht om bijvoorbeeld in Duitsland met een teelt te starten om daar dan je product ook makkelijker af te kunnen zetten, maar het is nooit echt concreet geworden. Vergeet ook niet dat Nederland een heel gunstig land is voor paprikateelt, met een klimaat dat beter is voor paprikateelt dan in het warmere zuiden of het koudere oosten. Zelfs ten opzichte van België en Duitsland is het klimaat hier soms al gematigder.” IMAGO Over klimaat gesproken, dat was, net als in corona in 2020, ‘uitdagend’. Zeker zomers met enorme hitte. Arnaud: “Tijdens de hele hete weken zagen zelfs wij met onze geavanceerde kassen de kwaliteit teruglopen. In het buitenland is het dan nog veel moeilijker. Een dikke pré is ook de beschikbaarheid van water. Dat is hier nog steeds vrij goed beschikbaar.” Net als aardwarmte dat steeds vaker is. Diverse paprikatelers profiteren ervan en telen op die manier hun product nog ‘groener’. “Het draagt bij aan het positieve imago dat ons product steeds meer heeft.” Ook collegateler Wilbert en handelaren Ton en Marco wijzen op het positieve imago van de paprika. Belangrijk is daarbij ook gezondheid, juist in het afgelopen coronajaar. “Vorig jaar zagen wij echt een toename in de verkoop, vooral in de verkoopmomenten bij de retail,” vertelt Marco. “De huistuin-en-keuken-kok lijkt zich goed raad te weten met de paprika, meer nog dan met andere kasgroenten. We kenden vorig jaar een constant goede vraag vanuit de retail. Er was altijd wel ergens een goede promo of actie die de afzet hielp. In andere jaren leek de vraag nog weleens compleet weg te zijn.” De volumes liepen met andere woorden goed weg. Zelfs naar de Verenigde Staten, een belangrijke verre exportbestemming. “Er is al snel na de eerste coronaschok altijd wel wat per luchtvracht naar de Verenigde

Ook vanuit landen als Duitsland, Frankrijk, Noorwegen, Zweden en het Verenigd Koninkrijk kwam extra vraag. “Ik begreep dat de export vorig jaar met zo’n 5% is gegroeid,” geeft Ton aan. “Het is dus niet zo dat er echt nieuwe markten zijn aangeboord, maar wel is de consumptie duidelijk toegenomen. Ook in Nederland. Het helpt ons ook dat wij vanuit hier, in een straal van grofweg 800 kilometer, altijd binnen één dag na de oogst kunnen leveren. Daarmee kan het voorkomen dat zelfs als een teler een kas in Duitsland heeft staan, product uit Nederland qua afstand van verder wegkomt, maar toch eerder op bestemming is.” ONTWIKKELING Januari is voor paprikatelers een maand van toewerken naar een nieuw seizoen. Voor de handel is het importseizoen. Paprika’s komen veel uit Spanje, waar het areaal ten koste van tomaat al een tijdje groeit. In Nederland wordt die groei nauwgezet gevolgd. “Elk jaar is er wel een stukje overlap bij de overgang van Spaans naar Nederlands en andersom. Dat botst dan wel, ja,” weet Marco. Het is onder andere vanwege groot buitenlands aanbod dat belichting in paprika nog niet écht voet aan de grond krijgt in Nederlandse kassen. Teler Wilbert heeft wél belichting, maar die staat niet volle bak aan om in januari te telen alsof het juni is. “Het probleem zijn de matige winterprijzen. Het is met belichting gewoon niet rendabel dan vol in productie te gaan in Nederland. Bovendien is het, anders

Dit soort foto’s van bouw zien we de laatste tijd in paprikaland weer steeds meer, al valt doorgaans nieuwbouw meer op dan een teler die stopt of overschakelt. Het maakt dat foto’s, maar zelfs de cijfers, niet alles zeggen

Voor oranje paprika werd 2020 een goed jaar. In de mix neemt de oranje de plek van groen stilaan steeds meer in

dan in bijvoorbeeld tomaat, nog niet zo dat belichting je écht serieuze meerproductie oplevert. Nu is het vooral een manier om je teelt te sturen en eventueel wat te vervroegen.”

Voor Peppers Unlimited betekent dat dat er rond week 5 voor het eerst voorzichtig geoogst kan worden. Dylan noemt week 8 als punt om naar toe te werken. Aan voorspellingen waagt hij zich niet. “Ik heb altijd geleerd dat er iets moet gebeuren wil het een goed seizoen worden. Vorig jaar kwam dat ook weer uit. Helaas is dat zo.” Wel kon ook hij in 2020 een goed jaar voor oranje aan zien komen. “Met een daling in areaal zat dat er wel aan te komen.” Voor 2021 ziet Ton ‘wel wat verschuiving in de kleurtjes’, o.a. tussen geel en rood, soms ook omdat telers op zoek zijn naar virusresistentere rassen. En groen dan? Hans Derks, commercieel directeur bij Harvest House, tijdens het interview samen op pad met verkoper Marco, weet dat dat areaal stukje bij beetje daalt. “De trend is dat groen heel langzaam elk jaar iets afneemt, ten koste van o.a. oranje. Die kleur zie je steeds meer in de mix. Wij doen inmiddels de helft groen in de mix en de helft oranje.” Alles voor de consument. Die laatste heeft niet direct een boodschap aan een groei in areaal of de bouw van een nieuwe kas, maar wil wel lekker paprika’s eten, want dat is gezond. Ton: “We staan met groenten in het algemeen en paprika’s in het bijzonder momenteel volop in de belangstelling. Daar profiteren we met z’n allen van. En met de inhaalslag van dit moment op het bouwfront ziet het er ook voor de komende jaren goed uit.” (TT)  ton@oxin-growers.nl m.bergman@harvesthouse.nl h.derks@harvesthouse.nl d.vanraaij@growersunited.nl info@vdholland.nl info@peppersunlimited.nl

AGF Primeur 1 • 2021

Hardfruit

Fruitteler Xavier Laduron

Xavier Laduron, Fairebel:

“Eerlijke appelen en peren verdienen een unieke, duurzame verpakking” 10 jaar geleden werd in België Fairebel – het label voor eerlijke melk – geïntroduceerd door boeren die streden voor een eerlijke beloning voor hun werk. Vanaf afgelopen november 2020 worden ook Belgische appelen en peren onder hetzelfde label verkocht. Volgens fruitteler Xavier Laduron moet iedereen in de fruitketen een goede boterham kunnen verdienen.

“H

et verhaal is ruim twee jaar geleden begonnen tijdens een bijeenkomst van mensen uit de agrarische sector en de politieke hoek. Daar raakten we in gesprek met de medewerkers van Fairebel en viel het ons op dat we met dezelfde problemen kampen als de zuivelsector. Ook de melkboer krijgt niet genoeg betaald om al zijn kosten te kunnen dekken,” vertelt Xavier Laduron. “Door de oprichting van Fairebel 10 jaar geleden is het de melkboer gelukt om een eerlijke prijs voor zijn melk te krijgen. Waarom zou dat ook ons als fruittelers niet lukken? Onze sector verkeert al 52

AGF Primeur 1 • 2021

jaren in zwaar weer door het wegvallen van de belangrijkste afzetmarkt Rusland en diverse klimatologische omstandigheden. Inmiddels liggen onze appelen en peren onder het Fairebel-label in de schappen en hebben al 25 fruittelers zich aangesloten bij de Coöperatie Faircoop, die het label in zijn beheer heeft.” HET VERHAAL BEGINT BIJ DE TELER De basisfilosofie van Fairebel is dat iedereen in de hele keten zijn geld goed kan verdienen. “En dat begint bij de teler,” zegt Xavier. “Die moet zijn kostprijs terug kun-

nen verdienen en dat gebeurt niet altijd. We zien vaak dat de producent te weinig krijgt en dat de tussenhandelaar iets te veel pakt. Maar dan moet het nog naar de supermarkt, die er ook nog op wil verdienen, maar ook veel kosten heeft. En dan hebben we het nog niet over kosten van transport en verpakking. Naast een eerlijke prijs staat de kwaliteit van de producten ook hoog in het vaandel. We willen niet alleen een mooie prijs krijgen, maar ook een kwaliteitsproduct leveren. Als de consument een meerprijs betaalt moet hij dat ook wel terug kunnen zien in de kwaliteit van het product en de verpakking.” RETAIL Op dit moment zijn de Fairebel-appelen en -peren te vinden bij de 900 Carrefour-supermarkten in België. “Daar zijn we ontzettend blij mee. Wij kunnen op deze manier veel consumenten bereiken met ons eerlijk fruit. Ook andere retailers waren enthou-

De telers van de Fairebel-appelen en -peren

siast over het merk, maar van een echte deal is het nog niet gekomen. Naast de grote retailers staan we ook open voor kleine buurtwinkels en groenteboeren. We werken met handelaren, dus iedereen mag ons fruit in zijn of haar winkel plaatsen,” legt Laduron uit. Voor de komende jaren zal Fairebel zich enkel richten op België als afzetmarkt. “Het is duurzamer om binnen de eigen landsgrenzen te blijven, maar als er een land is dat op zoek is naar eerlijk en heerlijk fruit, zullen we geen nee zeggen.”

“CONSUMENT KENT DE ECHTE WAARDE VAN FRUIT NIET MEER” “Het eerste seizoen van Fairebel-fruit is nog maar een kleine twee maanden bezig, maar we merken dat de bestellingen doorkomen en langzamerhand aan het groeien zijn. We moeten geduldig zijn, omdat de consument ons verhaal nog moet leren kennen. Nu kennen veel mensen de echte prijs van fruit niet en hebben ze geen idee van de echte waarde. Het begrijpen van het verhaal is het allerbelangrijkst om consumenten over de streep te trekken. We zijn ervan overtuigd dat als de consument ons verhaal begrijpt en de producten proeft, dat we een sterk merk in handen hebben met een mooie toekomst,” aldus Xavier. Voorlopig zullen enkel appelen en peren verkocht worden onder het Fairebel-label, maar de teler sluit niet uit dat op lange ter-

mijn ook andere groenten of fruit verkocht zullen worden onder het label.

LC PACKAGING Een mooie en duidelijke verpakking is de manier bij uitstek om een verhaal over te brengen en kracht bij te zetten. Daarom is Fairebel uitgekomen bij verpakkingsspecialist LC Packaging, een bekende naam in de AGF-wereld op het gebied van verpakkingen voor groenten, fruit en landbouwgewassen. “Samen met Kelly Indeherberge van LC Packaging zijn we om de tafel gaan zitten om onze ideeën en wensen te bespreken. Eén van onze grootste wensen was een duurzame verpakking. Je kan natuurlijk geen eerlijk fruit in een niet duurzame verpakking stoppen. Daarom hebben we gekozen voor twee verschillende verpakkingen van karton,” zegt Xavier. “We hebben een kartonnen kist van 2 kilo en een kartonnen schaal met een sleeve van 1 kilo voor zowel de appelen als de peren.”

“De verpakking is speciaal ontworpen voor Fairebel,” vertelt Kelly Indeherberge. “Onze bedoeling was om een mooie en originele verpakking te ontwikkelen, die de producten van Fairebel echt laat opvallen in het winkelschap. De sleeve heeft bijvoorbeeld een uniek design met handvaten, zodat de klant de appelen en peren gemakkelijk kan meenemen. Tevens is de verpakking stevig en van goede kwaliteit. Dit was ook één van

de wensen van Fairebel. We hebben gekozen voor kartonnen verpakkingen, die als voordeel hebben dat ze 100% recyclebaar zijn. Dit past erg goed in de duurzaamheidsboodschap, die zowel Fairebel als LC Packaging hoog in het vaandel dragen. Het design heeft Fairecoop voor zijn rekening genomen. Zij wilden een verpakking waar geen overvloed aan informatie op staat, maar op een korte en duidelijke manier het verhaal vertelt. Voor de kleur is gekozen voor wit, omdat geen enkele verpakking in het hardfruitschap deze kleur draagt, waardoor de verpakking echt opvalt in het schap.”

Over de samenwerking zijn beide partijen erg tevreden. “We hebben een mooi en kwalitatief goed product neer kunnen zetten, dat aan de eisen van de klant voldoet en dat is tof,” zegt Kelly. Xavier voegt eraan toe dat ook voor de verpakking een eerlijke prijs is betaald. “We willen dat iedereen zijn centen kan verdienen. Je verhaal moet kloppen en dat moet je doortrekken in de samenwerking met je partners. Onze filosofie over duurzaam en maatschappelijk verantwoord ondernemen wordt ook door LC Packaging gedeeld en daarom is er zo’n mooie samenwerking uitgerold.” (SR)  Laduron.Xavier@faircoop.be kindeherberge@lcpackaging.com

De verpakking is ontwikkeld door LC Packaging AGF Primeur 1 • 2021

Geswitcht

Geke van der Ven:

“Bij DSI zit ik nóg dichter op de handel, dat maakt het echt tastbaar” Was: Trade Marketing Specialist - Is: Customer Developer Manager DSI

In de snelle daghandel en vrijwel merkloze AGF-branche komen er naast sales- en inkoopfuncties ook steeds meer marketingfuncties. Niet om een merk te ontwikkelen, maar om retailers te helpen zich te onderscheiden in de markt. Afgelopen juli haalde Direct Source International (DSI) een Customer Developer Manager in huis in de persoon van Geke van der Ven. “DSI zet zich met passie in om toegevoegde waarde te genereren als partner/serviceprovider voor zowel retailer als teler. Afgelopen 10 jaar is er heel hard gewerkt om DSI neer te zetten als bedrijf met kennis van de markt en inzicht in externe factoren”, vertelt Geke. “Er is al heel veel kennis en ervaring aanwezig binnen het bedrijf. De next step is hierop doorpakken en met eenzelfde passie en teamgeest nog meer toegevoegde waarde brengen. Door samen met het retailteam een stuk verdieping en analyse te geven van de retailmarkt ondersteund door theorie en cijfers.” Geke beweegt zich graag op het scheidsvlak tussen marketing en sales en kan dat in deze nieuwe rol goed waarmaken. “Marketing denkt lange termijn en heeft vaak heel mooie plannen, doordat ze inzicht hebben in trends en ontwikkelingen en in wat de markt kan doen. Commercie heeft de klant dagelijks aan de telefoon, weet heel goed wat daar speelt en pikt snel signalen op die van belang kunnen zijn. Het zijn twee verschillende werelden die elkaar niet meteen aanvoelen. Ik vind het heerlijk om me daartussen te begeven. Op zoek te gaan naar methodes die binnen het bedrijf passen. Onze kernwaarden en producten op zodanige wijze laten zien dat het commercieel aantrekkelijk is én dat de accountmanagers ermee op pad kunnen.”

DSI bestaat uit een hecht team van ongeveer 30 personen en dat maakt het gemakkelijker om verbindingen te leggen dan bij een bedrijf als The Greenery, waar Geke eerder in dienst was als Trade Marketing Specialist. “Omdat we met zijn allen op één afdeling zitten, zijn de lijnen kort. De interactie is veel directer en actiever. Bij The Greenery zijn er aparte afdelingen en kantoren verdeeld over verschillende verdiepingen. Hoeveel energie je ook steekt in de samenwerking, er is en blijft een fysieke drempel die interactie met andere teams gewoon lastiger maakt.” Als Customer Development Manager kruipt Geke zoveel mogelijk in de huid van de retail. “De retail vraagt naar nieuwe rassen en soorten en verwacht meer dan alleen het product tegen de juiste prijs. Het hele plaa tje moet kloppen: het product, de variëteit, de verpakking, de timing en de smaak. Voor retailers is AGF een heel belangrijke categorie. Daarbinnen wordt fruit meer en meer gezien als een product waarmee ze zich kunnen onderscheiden in de markt. Als DSI helpen we onze klanten daarmee, bekijken we wat past binnen hun klantprofiel. Als de consument van de retailer tevreden is, is dat indirect goed voor ons en onze telers. Zo bouwen we aan een duurzame samenwerking. Vanaf de start van het bedrijf is daarop ingezet en DSI heeft daarin een mooie positie opgebouwd. DSI mag meedenken

en ideeën aandragen bij retail. Voor mij is de uitdaging om die samenwerking nóg sterker te maken.” Geke heeft binnen verschillende branches gewerkt: toerisme, kaas en al langere tijd in AGF. “Ik houd van actie en in de AGF moet je snel reageren en anticiperen. Bij DSI zit ik nóg dichter op de handel dan bij The Greenery, dat maakt het echt tastbaar. Je krijgt als vanzelf passie voor de producten. Ik vind het leuk om ’s ochtends de hal in te kijken en te zien wat er binnen is gekomen. Daarin merk ik dat ik nog lerend ben. Dat mandarijnen niet alleen in december maar ook in april heel lekker zijn, daar had ik nog geen idee van. Het is een mooie uitdaging om daar meer van te leren en ermee aan de slag te gaan. Doordat ik er nog als ‘consument’ in sta, brengt me dat op ideeën om die kennis verder over te brengen”, besluit Geke. (ML)  Geke@direct-source.nl

Gember bestrijdt auto-immuunziekten bij muizen

et is bekend dat gember een ontstekingsremmende en anti-oxidatieve werking heeft, waardoor het een populair kruidensupplement is voor de behandeling van ontstekingsziekten. Nu, volgens een door Michigan Medicine geleide studie gepubliceerd in JCI Insight, is de belangrijkste bioactieve verbinding van gemberwortel, 6-gingerol, therapeutisch in het tegengaan van 54

AGF Primeur 1 • 2021

het mechanisme dat bepaalde auto-immuunziekten bij muizen aanwakkert Onderzoekers

keken specifiek naar lupus, een ziekte die het lichaamseigen immuunsysteem aanvalt, en de vaak geassocieerde aandoening antifosfolipide-syndroom, dat bloedstolsels veroorzaakt, aangezien beide een wijdverspreide ontsteking veroorzaken en organen beschadigen door de extra inspanningen die ze moeten leveren. "Deze preklinische studie bij muizen biedt een verrassend 'ja'," vertelt de

onderzoeker. Hij ontdekte dat na het geven van 6-gingerol de muizen lagere niveaus van NET's hadden. Hun neiging om stolsels te maken werd ook drastisch verminderd en 6-gingerol leek neutrofiele enzymen te remmen, die op hun beurt de neutrofiele activering verminderden. 

Vers in de sector

levensstijl en fruit kan hierbij makkelijk een bijdrage leveren. Mijn klanten waarderen de kwaliteit. Dat is een van mijn onderscheidende factoren. Ik wil absoluut niet hebben dat ze mij aanspreken op melige peren of gebutste appelen. Perfecte kwaliteit is de beste reclame, een goede naam behaal je niet snel, maar kun je wel makkelijk weer kwijtraken. Wat dat betreft vertrouw ik blind op mijn leveranciers. Toch ga ik er elke week heen om te kijken en proeven. Smaken verschillen, de een wil iets zuurdere sinaasappelen, de ander juist zoet, dus je moet weten wat je koopt en wat je kan verkopen en dat maakt het verschil. De wisselingen van de seizoenen en teeltgebieden hou ik dus samen met mijn leveranciers goed in de gaten. Zij voorzien mij van prima advies!”, zegt Menno.

Menno Bakker:

“Leveranciers voorzien mij van prima advies” 12 jaar lang werkte hij in de logistiek, maar de liefde voor AGF bleef. Begin vorig jaar besloot Menno Bakker voor zichzelf te beginnen met de formule Werkfruitbox.

a zijn HBO-studie logistiek zette Menno de eerste schreden op de arbeidsmarkt bij het Amsterdamse Vroegop-Windig, destijds een toonaangevende AGF-groothandel in Nederland, maar inmiddels in handen van de Sligro Groep. Zijn mentor werd Ronald Poelstra die maar liefst 47 jaar werkzaam was in de AGF-branche. “Een aimabele slimme kerel, ik heb heel erg veel van hem geleerd en heb nog altijd contact”, vertelt Menno. “Van eigenaren Ben en Bram Vroegop heb ik ook zeer veel geleerd. Ik ben hen zeer dankbaar dat ik daar de nodige ervaring op heb mogen doen.”

Menno en zijn vrouw besloten echter Amsterdam te verruilen voor het Friese Lemmer. Menno kreeg werk als teamleider productie in het distributiecentrum van Albert Heijn in Zwolle. De AGF-handel bleef echter trekken. Zijn opa was tuinder in Heemskerk en vervoerde ook producten van andere tuinders naar de veiling.

Menno’s vader had een witlofkwekerij in het Friese Marrum. In zijn jeugd werkte hij altijd mee op het bedrijf en op naburige bedrijven. De AGF-handel leerde Menno echt kennen via Vroegop en eerdere stages bij onder meer veiling ZON, Daalimpex en groothandel Mos Hartman. “AGF trekt me meer aan dan puur logistiek. Een krat bier handelen is bijvoorbeeld vrij makkelijk. Bier dat blijft staan kun je na twee weken oppakken en nog steeds verkopen. Een krop sla of een doos kiwi ’s niet. Vooral dat snelle, dynamische en afwisselende dwingt je om scherp te blijven. Je moet blijven opletten. ” Afgelopen jaar, vlak voor de corona-uitbraak besloot Menno het roer om te gooien en startte Werkfruitbox. Het was geen gemakkelijke periode om te starten, maar Menno laat zich niet makkelijk uit het veld slaan. “Mensen en bedrijven worden zich bewuster van het belang van een gezonde

Service, flexibiliteit en transparantie en het juiste advies zijn essentieel in relatie met klanten. “Ik ben trots op de persoonlijke relatie met mijn klanten. Bijna alle klanten ken ik persoonlijk en ik weet min of meer wat er speelt bij hen, op persoonlijk en bedrijfsmatig vlak. Ik ga niet voor de quick wins… Ik hecht meer waarde aan hechte, langdurige relaties. Liever maak ik 1€ winst per maand dan 1 keer 10€.”

Werkfruitbox onderneemt daarom lokaal en duurzaam. “Om het MKB in de buurt te ondersteunen koop ik zoveel mogelijk lokaal in, ook al is dat soms iets duurder. Mijn houten displayboxen heb ik gekocht bij de 50-50 Wood afdeling van het Leger des Heils. Zij helpen mensen met een afstand tot de reguliere arbeidsmarkt en deze groep steun ik liever dan dat ik een houten kisten ondernemer aan een nieuwe Mercedes help. Fruit wat overblijft eten we zelf natuurlijk op, of gaat naar onze buren. De rest breng ik naar de Voedselbank in onze gemeente. Ook de afvalstromen wil ik zoveel mogelijk beperken en de routes natuurlijk zo efficiënt mogelijk indelen. Ook gaat mijn volledige administratie en facturatie digitaal.” Er zijn genoeg plannen voor de (nabije) toekomst. “Op korte termijn ga ik elektrische bestelbusjes aanschaffen en breid ik mijn assortiment verder uit met een Groente box, Kids box, Panklare box, Combimaaltijd box en BBQ box. In de verdere toekomst wil ik het aflevergebied van Werkfruitbox flink gaan uitbreiden naar Friesland, Groningen, Drenthe, Flevoland en Overijssel. Je moet durven dromen, ik wil de beste speler in Noord-Nederland worden”, besluit Menno. (ML)  info@werkfruitbox.nl

AGF Primeur 1 • 2021

Handel

Nederland: Import en export groenten en fruit in 2020 gegroeid Factsheet Netherlands; import export raming 2020; 08-012021

Ondanks (of dankzij?) de coronacrisis is de Nederlandse im- en export de fruitexport exclusief bananen groeide zelfs met 8%. Voor een belangrijk deel gaat (inclusief re-export) van groenten en fruit in 2020 verder gegroeid. In het hierbij om re-export. Nederland is in hoeveelheid gezien was zowel de import als de export 2% groter dan de EU ook of vooral in tijden van crisis een in 2019. Naar waarde gezien was het verschil groter; import +8% en Nederland: Import verse groenten en fruit belangrijke draaischijf voor de handel in 6.000 export +6%. groenten en vooral in fruit. In 2020 werden 5.000

2020 is de export met 0,8 miljoen ton of 9% gegroeid. De import nam4.000 in dezelfde periode met bijna een miljoen ton of 16% toe. 1000 TON

e totale waarde van de export nam toe tot bijna 13 miljard euro en de import had een waarde van 9 miljard euro. Qua hoeveelheid gezien had de export in 2020 een omvang van 9,74 miljoen ton. Dat was Factsheet Netherlands; raming 2020; 08-01-2019. 2% meer dan deimport 9,54export miljoen ton van 2021 Vergeleken met de 9,39 en 8,94 miljoen ton 2019 en 2018 is er dus sprake van een voortdurende groei. In de periode 2016-

3.000

De groei bij zowel de import 2.000 als de export kan vooral toegeschreven worden aan fruit. 1.000 De Nederlandse import en export van fruit groeiden in 2020 beide met- 5%. Exclusief De export van groenten exclusief uien nam 2016met 6% en2017daarentegen 2018 2020R bananen groeide de fruitimport met 3% af. 2019 Groenten

5.000

4.000

1000 TON

6.000

3.000

2.000

1.000

2016

2017

2018

Groenten

2019

Fruit

Nederland: Export verse groenten en fruit

6.000

AGF Primeur 1 • 2021 5.000

Fruit

Nederland: Export verse groenten en fruit

Nederland: Import verse groenten en fruit 6.000

er evenwel minder groenten ingevoerd dan in 2019. Toen was er wel sprake van een recordimport van groenten en dan vooral van uien. Exclusief uien bleef de Nederlandse import van groenten ongeveer op hetzelfde niveau als in 2019 na een gestage groei in de jaren ervoor.

2020R

2016

2017

2018

Groenten

2019

Fruit

2020R

Nederland: Import en export verse groenten en fruit 2017

2018

2019 2020R +/- in % IMPORT

2017

2018

1000 TON Totaal Groeten Fruit

6.058 1.486 4.572

6.652 1.607 5.045

6.894 1.733 5.161

7.030 1.610 5.420

2% -7% 5%

Groenten Intra EU Extra EU

1.486 1.062 423

1.607 1.126 481

1.733 1.148 585

1.610 1.070 540

Fruit Intra EU Extra EU

4.572 1.183 3.389

5.045 1.171 3.874

5.161 1.242 3.918

MILJOEN EURO Totaal Groenten Fruit

7.301 1.824 5.477

7.643 1.752 5.891

Groenten Intra EU Extra EU

1.824 1.276 549

Fruit Intra EU Extra EU

2019 2020R +/- in % EXPORT

1000 TON Totaal Groeten Fruit

8.941 5.134 3.807

9.298 5.189 4.109

9.541 5.313 4.228

9.740 5.320 4.420

2% 0% 5%

-7% -7% -8%

Groenten Intra EU Extra EU

5.134 3.272 1.863

5.189 3.495 1.694

5.313 3.710 1.603

5.320 3.520 1.800

0% -5% 12%

5.420 1.280 4.140

5% 3% 5%

Fruit Intra EU Extra EU

3.807 3.362 445

4.109 3.648 462

4.228 3.752 476

4.420 3.930 490

5% 5% 3%

8.335 1.936 6.399

9.006 1.911 7.083

8% -1% 11%

Totaal Groenten Fruit

11.040 5.517 5.523

11.556 5.642 5.914

12.191 6.060 6.131

12.904 5.983 6.960

6% -1% 14%

1.752 1.207 545

1.936 1.261 676

1.911 1.251 660

-1% -1% -2%

Groenten Intra EU Extra EU

5.517 3.939 1.578

5.642 4.002 1.640

6.060 4.424 1.636

5.983 4.369 1.615

-1% -1% -1%

5.477 1.405 4.072

5.891 1.459 4.432

6.399 1.567 4.831

7.083 1.721 5.364

11% 10% 11%

Fruit Intra EU Extra EU

5.523 4.690 833

5.914 5.082 831

6.131 5.256 875

6.960 6.000 960

14% 14% 10%

EURO PER TON Totaal Groeten Fruit

1.205 1.228 1.198

1.149 1.090 1.168

1.209 1.117 1.240

1.285 1.207 1.309

6% 6% 5%

Totaal Groeten Fruit

1.235 1.075 1.451

1.243 1.087 1.439

1.278 1.141 1.450

1.325 1.125 1.575

4% -1% 9%

Groenten Intra EU Extra EU

1.228 1.201 1.296

1.090 1.072 1.132

1.117 1.098 1.156

1.207 1.187 1.246

6% 7% 6%

Groenten Intra EU Extra EU

1.075 1.204 847

1.087 1.145 968

1.141 1.193 1.021

1.125 1.241 897

-1% 4% -12%

Fruit Intra EU Extra EU

1.198 1.187 1.202

1.168 1.246 1.144

1.240 1.262 1.233

1.309 1.345 1.298

5% 7% 5%

Fruit Intra EU Extra EU

1.451 1.395 1.873

1.439 1.393 1.801

1.450 1.401 1.836

1.575 1.527 1.958

9% 9% 7%

Nederlandse import en export verse groenten en fruit: Top-10 landen in 210 en 2020 IMPORT

2010

EXPORT 2020

WAARDE in miljoen euro

2010

2020

WAARDE in miljoen euro

Totaal

3.798 Totaal

9.006

Totaal

6.592 Totaal

Spanje

743 Spanje

1.129

Duitsland

2.395 Duitsland

4.823

Zuid-Afrika

513 Zuid-Afrika

1.074

Ver Kon

900 Ver Kon.

1.189

België

371 Peru

1.050

België

398 België

1.090

Chili

261 België

783

Frankrijk

341 France

909

Brazilië

196 Chile

537

Polen

203 Polen

655

Frankrijk

139 Costa Rica

405

Zweden

257 Zweden

408

Duitsland

138 Duitsland

433

Noorwegen

189 Italië

313

Argentinië

133 Brazil

368

Denemarken

187 Denemarken

337

Costa Rica

129 Columbia

262

Italië

158 Noorwegen

333

Peru

123 Panama

214

Spanje

121 Spanje

1.052 Overige

2.750

Overige

1.445 Overige

Overige

HOEVEELHEID in 1000 ton

12.904

345 2.502

HOEVEELHEID in 1000 ton

Totaal

4.019 Totaal

7.030

Totaal

6.785 Totaal

9.740

Spanje

806 Spanje

900

Duitsland

2.018 Duitsland

3.060

België

447 Zuid-Afrika

780

Ver Kon.

845 Ver Kon..

870

Zuid-Afrika

442 België

690

België

674 België

850

Brazil

213 Costa Rica

528

Frankrijk

376 Frankrijk

681

Chile

208 Peru

450

Rusland

320 Poland

635

Costa Rica

205 Brazil

366

Polen

288 Spanje

277

Duitsland

194 Duitsland

318

Zweden

223 Zweden

277

Frankrijk

179 Egypt

239

Tsjechië

192 Italië

266

Argentinië

155 Ecuador

265

Italië

170 Tsjechië

228

239

Denemarken

Peru Overige

103 Chile 1.066 Overige

2.255

Overige

146 Senegal

225

1.533 Overige

2.336

Verder groeide de waarde van de fruitexport ook flink, namelijk met maar liefst 14%. De waarde van de export van groenten bleef op hetzelfde niveau. MINDER UIT SPANJE, MEER UIT ZUID-AFRIKA EN PERU Nederland importeert groenten voor tweederde uit EU-landen, vooral vanuit Spanje. Fruit komt voor driekwart van buiten de EU. Vooral fruit is bestemd voor re-export.

Ook in 2020 was Spanje de belangrijkste leverancier, maar in het verlengde van de daling van de totale Spaanse export van groenten en fruit was ook de import van Spaans product in Nederland in het afgelopen jaar met -9% flink kleiner dan in 2019. De import vanuit Zuid-Afrika liet een heel ander beeld zien. Die nam in 2020 met maar liefst bijna 20% toe. In totaal is er in 2020 uit dat land bijna 0,8 miljoen ton groenten maar vooral fruit ingevoerd. Daarmee doet de import uit Zuid-Afrika niet heel veel onder voor die uit Spanje, die in het afgelopen jaar 0,9 miljoen groot was. Uit Zuid-Afrika komen vooral sinaasappelen (+19%), druiven (+6%), citroenen (+82%), mandarijnen, grapefruit en ook avocado’s en peren.

VEEL RE-EXPORT VANUIT BELGIË NAAR NEDERLAND Volgens cijfers van Eurostat is België de derde leverancier van Nederland. In het afgelopen jaar nam de import uit België fors toe naar bijna 0,7 miljoen ton. Ondanks de groei van de directe import van bananen was het nog wel het belangrijkste product dat Nederland uit België importeerde. Daarnaast gaan er ook veel appelen, peren, kiwi’s, uien en tomaten via België naar Nederland. Voor een deel gaat dit om re-export van Nieuw-Zeelands product, dat in België wordt aangevoerd. Verder zijn er een aantal landen die steeds meer aan Nederland leveren. Voorbeelden zijn: Peru met in 2020 een groei van 22% AGF Primeur 1 • 2021

Handel

(avocado’s +44% en mango’s +23%), Brazilië +8% (mango’s +4%, meloenen +9%, limes +7%), Ecuador +6% (bananen), Columbia +4% (bananen), China +1% (grapefruit, gember en knoflook), Frankrijk +6% (appelen en tomaten) en de Verenigde Staten +27% (zoete aardappelen +40%). EXPORT FRUIT BETREFT VOORAL RE-EXPORT

Bij de export gaat het bij fruit voor het overgrote deel om re-export. In 2020 is de (re-)export van fruit met 5% gegroeid ten opzichte van 2019. Exclusief bananen groeide de export van fruit zelfs met 8%. Er zijn vooral meer sinaasappelen (+23%) gere-exporteerd. Maar ook de (re-)export van peren (+16%), avocado’s (+18%), appelen (+31%), mango’s (+10%) en citroenen (+37%) groeide fors. Bij groenten springt natuurlijk de forse groei van de export van uien in het oog. De (re-)export van tomaten viel echter terug. De export van komkommers groeide wel iets en die van paprika’s maakte in 2020 pas op de plaats. Wat de afnemers betreft is er, behoudens uien, sprake van een redelijk consistent beeld. De export naar de belangrijkste afnemers vertoont weinig beweging. Er zijn natuurlijk wel verschillen, maar die zijn klein. Duitsland was in 2020 goed voor ruim 30% van het totaal.

Nederlandse import en export verse groenten en fruit: Top-10 producten in 2010 en 2020

I M P O R T 2010

2020

WAARDE in miljoen euro Totaal

3.798 Totaal

9.006

Druiven

513 Avocado's

Sinaasappelen

288 Bananen

900

Tomaten

242 Druiven

870

Appelen

211 Bleuberries

511

Mandarijnen

157 Sinaasappelen

510

Bananen

141 Mango’s

390

Grapefruit

131 Tomaten

286

Mango’s

120 Appelen

266

Ananas

116 Mandarijnen

235

Avocado’s

115 Grapefruits

207

1.124

1.764 Overige

3.707

HOEVEELHEID in 1000 ton Totaal

4.019 Totaal

505 Bananen/plant.

Druiven

321 Sinaasappelen

635

Appelen

284 Avocado's

410

Bananen

221 Druiven

405

Mandarijnen

216 Ananas

300

Ananas

184 Mango’s

270

Tomaten

181 Appelen

269

Grapefruit

176 Grapefruits

247

Meloenen

167 Tomaten

226

Peren

167 Uien

225

1.764 Overige

In 2020 kon er 2% meer naar Duitsland worden uitgevoerd. De export naar het Verenigd Koninkrijk als tweede afnemer liet een heel kleine plus zien.

België is de derde afnemer. Een drietal producten gaat veel naar België: uien, peen en bananen. Van alle drie deze producten werd in 2020 volgens Eurostat

7.030

Sinaasappelen

Overige

1.350

2.753

Totaal

6.592 Totaal

Tomaten

1.313 Tomaten

AGF Primeur 1 • 2021

12.904

1.673

Paprika’s

770 Avocado's

Uien

431 Paprika’s

939

Druiven

419 Druiven

812

Komkommers

361 Bananen

685

Peren

253 Uien

556

Appelen

217 Blueberries

518

Champignons

187 Komkommers

473

Aardbeien

183 Peren

429

Sinaasappelen

170 Mango’s

415

2.289 Overige

5.361

Overige

1.043

HOEVEELHEID in 1000 ton Totaal

6.785 Totaal

9.740

Uien

1.360 Uien

1.625

Tomaten

941 Tomaten

Paprika’s

409 Bananen/plant.

886

Komkommers

394 Komkommers

450

Peen

393 Paprika’s

437

Appelen

330 Sinaasappelen

415

Peren

327 Peren

400

Druiven

222 Avocado's

377

Sinaasappelen

210 Peen

375

Ananas

153 Druiven

355

Overige

2.047 Overige

3.390

minder naar België uitgevoerd.

Dan volgen nog als grote afnemers Frankrijk en Polen. Naar beide landen kon in 2020 meer worden uitgevoerd. Dan volgt na een flink gat Zweden. Ook naar dit land kon in het afgelopen jaar meer worden uitgevoerd. Spanje deed het ook redelijk, maar Italië weer min-

1.040

der. De export naar Tsjechië valt steeds verder terug.  Jan Kees Boon Fruit and Vegetable Facts www.fruitandvegetablefacts.com fruitvegfacts@gmail.com

Internationaler Pilzhandel

2020

WAARDE in miljoen euro

Overige

EXPORT 2010

Paris Direkt GmbH Lise-Meitner Straße 7b

02534 977540 02534 977541

48161 Münster Deutschland

rg@paris-direkt.net www.paris-direkt.net

Belgische import en export verse groenten en fruit in 2020: op totaal niveau weinig verandering

Op totaal niveau was er in 2020 ten opzichte van het jaar ervoor weinig beweging te zien in de Belgische import en export van groenten en fruit. De totale import is in 2020 met 3,34 miljoen ton vrijwel gelijk gebleven aan die in 2019. Vergeleken met de jaren ervoor was het wel minder.

e waarde van de import is in 2020 wel groter dan in 2019. Die waardestijging is overigens bij de hele internationale AGF-handel te zien. De totale waarde van de Belgische AGF-import is het afgelopen jaar uitgekomen op bijna 3,5 miljard euro. Dat is 5% meer dan in 2019.

Ook de Belgische (re-)export heeft in 2020 in hoeveelheid gezien pas op de plaats gemaakt. Omdat betrouwbare exportcijfers van België zelf ontbreken is in dit artikel gebruikgemaakt van importcijfers van andere landen. De export had in 2020

naar schatting een omvang van 3,06 miljoen ton. Dat is iets meer dan in 2019. De waarde zal uitgaande van een groei van 5% zijn uitgekomen op ca. 3 miljard euro. BANANEN VERUIT BELANGRIJKSTE IM- EN EXPORTPRODUCT In de Belgische import en export van groenten en fruit spelen bananen een grote rol. Het is veruit het grootste product. Aangezien de bananenhandel zich voor een deel verplaatst naar Nederland is de import van bananen in België in 2020 blijven steken op 1,14 mil-

Import verse groenten en fruit Bron: Eurostat 1000 TON Totaal Fruit Groenten

2016

2017

20108

2019

2020R

+/- in %

3.623 2.415 1.207

3.781 2.545 1.236

3.560 2.417 1.143

3.346 2.178 1.167

3.339 2.153 1.186

0% -1% 2%

MILJOEN EURO Totaal Fruit Groenten

3.452 2.520 932

3.653 2.723 930

3.429 2.598 831

3.208 2.328 880

3.363 2.494 871

5% 7% -1%

2020R 3.060 2.875 185

+/- in % 1% 1% -1%

2020R op basis van raming eerste 9 maanden

Export verse groenten en fruit (in 1000 ton) Bron: Eurostat Wereld EU27 landen EU27 extra

2016 3.060 2.868 192

2017 3.193 3.003 190

2018 2.836 2.659 177

2019 3.038 2.851 186

2020R op basis van importen uit België in andere landen

joen ton. Vergeleken met 2019 was dat maar weinig minder, maar in 2017 werd er nog 1,41 miljoen ton bananen ingevoerd. Op grote afstand is peen het tweede importproduct, waarvan in 2020 in België veel werd ingevoerd. Het overgrote deel

hiervan kwam uit Nederland en was bestemd voor de (diepvries)industrie. België voert ook veel andere grondstoffen voor de (diepvries)industrie in, o.a. erwten en bonen.

AGF Primeur 1 • 2021

Handel België: Import verse groenten en fruit (in tonnen) BELGIË GROOT IN OVERZEESE HANDEL IN NIEUW-ZEELANDSE KIWI’S; RECORD IN 2020 Daar waar veel overzeese handel in groenten en fruit via Nederland loopt, komen Nieuw-Zeelandse kiwi’s juist in België binnen. In 2020 was dat meer dan voorheen. In totaal is er in 2020 in België 170.000 ton kiwi’s ingevoerd waarvan 140.000 ton uit Nieuw-Zeeland. In de beide jaren ervoor werd 123.000 en 128.000 ton kiwi’s uit Nieuw-Zeeland ingevoerd.

Verder komen er van overzee ook veel ananas in België binnen. De import van dat product viel in 2020 terug naar 130.000 ton tegen nog 150.000 ton in de jaren ervoor. Er zijn wel een aantal kleinere producten waarvan in 2020 de import verder groeide, dit zijn: paprika’s, zoete aardappelen, mango’s, avocado’s, watermeloenen, koolrabi, champignons en pruimen.

MEESTE UIT NEDERLAND, VOORAL VEEL INDUSTRIEGRONDSTOF Nederland is voor België veruit de belangrijkste externe leverancier van groenten en fruit. Volgens de Belgische importstatistiek ging het in het afgelopen jaar om 0,98 miljoen ton. Peen was met 212.000 ton het belangrijkste product op afstand, gevolgd door uien met 77.000 ton, bananen 70.000 ton en komkommers 57.000 ton. Verder gaat er nog een groot aantal andere producten uit/ via Nederland naar België. Hierbij zitten er een aantal groeiers, zoals paprika’s, zoete aardappelen, sinaasappelen, aardbeien, champignons, knolselderij en avocado’s. MINDER UIT SPANJE Na Nederland zijn Frankrijk, Columbia, Spanje, Costa Rica, Ecuador en Nieuw-Zeeland middelgrote leveranciers. De import uit Spanje liep in 2020 in het verlengde van de totale daling van de handel van Spanje ook in België terug. Landen van waaruit de import in België groeit zijn naast Nieuw-Zeeland 60

AGF Primeur 1 • 2021

Bron: Eurostat Totaal Groenten Fruit

2016 3.622.657 1.207.471 2.415.186

2017 3.780.926 1.236.400 2.544.526

2018 3.560.053 1.143.228 2.416.825

2019 3.345.882 1.167.426 2.178.456

2020R 3.340.000 1.185.000 2.155.000

+/- in % 0% 2% -1%

Bananen Peen Kiwi Uien, ex. plant. Ananas Erwten/peulen Sinaasappelen Appelen ex. Ind Bonen snij/sprezie Komkommers Mandarijnen Tomaten Paprika's Zoete aardappelen Mango's Ov verse groenten Peren , ex. Ind. Meloenen Druiven Avocado's Spinazie Aardbeien Watermeloenen Citroenen Plantains Bloemkool/Brocc Koolrabi Nectarines Bieten/radijs ed Champignons Sla, niet krop Courgettes Knolselderij Grapefruits Sluitkool Pruimen Perziken Tamarinde ed. Overige vers fruit Witlof Aubergines Peulvruchten ov. Peren ind Overige

1.282.949 281.446 152.951 133.086 139.036 112.168 126.653 122.973 78.575 97.378 76.582 88.205 49.231 14.657 29.223 37.783 55.273 42.415 45.163 29.240 28.622 27.641 23.302 35.190 33.231 32.177 18.504 38.588 26.233 15.987 22.110 27.760 18.149 21.164 4.227 12.940 26.712 17.858 9.409 12.661 11.729 4.155 4.566 154.755

1.406.153 266.207 141.774 131.168 140.913 122.489 122.859 139.686 97.809 89.927 71.693 88.426 52.837 32.228 30.835 43.870 49.167 43.683 44.817 28.549 36.680 37.800 26.864 36.171 32.124 37.590 19.152 40.873 18.188 14.642 17.863 24.258 18.465 15.634 5.962 13.176 26.829 11.233 8.833 13.616 10.489 3.702 5.381 160.310

1.325.942 254.204 156.008 108.182 151.656 114.320 110.731 137.644 95.081 70.881 62.395 65.783 47.805 38.160 34.356 45.597 49.588 39.715 39.135 27.995 42.330 35.205 28.848 29.707 32.605 31.174 17.727 23.027 23.147 14.781 21.296 17.658 17.022 10.188 6.619 10.167 13.398 19.030 8.252 11.701 8.717 7.106 7.193 147.975

1.148.412 266.235 154.174 119.660 147.855 111.499 103.546 107.885 88.671 69.439 59.095 81.313 48.968 44.288 33.346 31.390 35.389 40.952 35.690 32.034 41.599 33.044 28.287 28.556 31.790 28.461 22.895 24.473 23.359 16.494 21.775 19.544 15.878 10.160 9.756 10.856 13.716 14.167 10.791 9.643 9.888 9.831 14.198 136.881

1.135.000 290.000 170.000 130.000 128.000 116.000 103.500 99.000 94.000 68.500 58.500 58.000 52.000 48.000 44.000 39.000 36.500 36.000 36.000 35.000 33.500 33.500 33.500 30.500 30.000 27.000 25.000 21.000 21.000 21.000 19.000 18.500 17.000 16.500 13.500 11.500 11.300 10.700 10.500 10.500 9.400 4.500 2.500 131.600

-1% 9% 10% 9% -13% 4% 0% -8% 6% -1% -1% -29% 6% 8% 32% 24% 3% -12% 1% 9% -19% 1% 18% 7% -6% -5% 9% -14% -10% 27% -13% -5% 7% 62% 38% 6% -18% -24% -3% 9% -5% -54% -82% -4%

verder ook Kameroen, Ghana, Zuid Afrika, Mexico en Marokko.

NEDERLAND OOK DE BELANGRIJKSTE AFNEMER Omdat op het moment van schrijven er geen beschikbare cijfers van de Belgische export beschikbaar zijn, wordt er voor dit artikel gebruikgemaakt van importcijfers in andere landen. De Belgische (re-)export van groenten is heel sterk gericht op EU-landen. In 2019 ging dat om 94% van het totaal, inclusief het Verenigd Koninkrijk was het zelfs 98%. In 2020 is de import van groenten en fruit uit België in de landen van de EU(27) heel lichtjes gegroeid naar 2,34 miljoen ton. De Britse import vanuit België

liet in het afgelopen jaar een heel kleine min zien ten opzichte van 2019.

Bananen is het belangrijkste product bij de EU27. Uit de importstatistieken van de EU landen komt in 2020 een stijging van 7% naar voren naar een totaal van 0,93 miljoen ton.

Tomaten is op afstand het tweede product met een hoeveelheid van bijna 200.00 ton. Dat is bijna 10% meer dan in 2019. Dan volgt peren met 160.000 ton, ofwel 2% meer dan in 2019. De EU27-import van Belgische appelen daalde in 2020 iets naar ruim 150.000 ton. In 2020 werd er in de EU-landen ruim 150.000 ton (Nieuw-Zeelandse) kiwi’s uit België ingevoerd. Opvallend is dat België naast

een grote import ook veel peen uitvoert; Frankrijk is de belangrijkste afnemer gevolgd door Nederland en Duitsland.

Bij de Britse import vanuit België is peren het belangrijkste product. In het afgelopen jaar was de import van dit product 4% gedaald ten opzichte van 2019. Tomaten is het tweede product. Hiervan importeerde het Verenigd Koninkrijk in het afgelopen jaar 11% meer uit België dan het jaar ervoor. Opmerkelijk is de steeds verdere daling van de Engelse import van appelen uit België.  Jan Kees Boon Fruit and Vegetable Facts www.fruitandvegetablefacts.com fruitvegfacts@gmail.com

België: Import verse groenten en fruit (in tonnen) Bron: Eurostat Wereld EU27 landen EU27 extra Nederland Frankrijk Columbia Spanje Costa Rica Ecuador Nieuw Zeeland Kameroen Duitsland Ivoorkust Italië Dom. Rep. Peru Ghana Polen Zuid Afrika Ver Kon Egypte Mexico Marokko Ver Staten Kenia Guatemala Chili Senegal Madagaskar Brazilië Australië Argentinië Suriname Overige

België: Import verse groenten en fruit uit Nederland (in tonnen)

2016 2017 2018 2019 2020R 3.622.657 3.780.926 3.560.053 3.345.882 3.340.000 2.019.727 2.054.808 1.885.147 1.836.761 1.825.000 1.602.930 1.726.118 1.674.905 1.509.121 1.515.000 947.990 477.383 453.665 328.386 246.580 212.920 148.290 123.084 159.755 113.325 69.606 51.783 52.221 23.587 19.895 12.321 12.641 10.289 7.043 6.580 7.714 3.972 5.917 5.210 6.410 14.264 2.486 9.602 4.327 47.990 37.421

951.467 499.633 507.081 348.348 345.335 193.329 144.140 125.114 159.799 96.491 64.329 65.040 45.109 28.642 16.361 14.138 23.768 11.898 5.665 9.386 13.152 2.930 1.311 4.889 8.559 7.155 2.093 557 3.829 44.265 37.112

987.345 368.797 428.935 330.520 362.406 229.661 159.441 102.532 84.340 95.441 65.207 41.377 47.908 24.135 35.323 16.092 11.898 13.349 5.882 11.145 11.963 4.253 7.519 6.276 8.321 14.825 3.580 908 4.361 32.125 44.186

955.748 378.459 401.253 307.641 256.461 197.393 150.631 131.197 103.976 72.168 64.111 40.778 49.454 43.546 18.157 13.837 14.433 13.856 9.455 10.731 11.464 9.901 7.249 6.260 6.631 9.677 5.520 3.340 3.021 9.116 40.419

975.000 355.000 352.000 279.000 244.000 202.000 167.000 133.000 112.000 96.000 69.000 52.500 51.000 46.000 24.000 17.500 15.500 14.500 14.500 14.000 11.000 9.500 8.750 6.600 5.900 5.100 3.500 2.900 2.600 50.650

+/- in % 0% -1% 0% 2% -6% -12% -10% -5% 2% 11% 1% 8% 33% 8% 29% 3% 6% 32% 26% 7% 5% 53% 30% -4% -4% 21% 5% -11% -47% -37% -13% -14% -100% 28%

Bron: Eurostat Totaal Groenten Fruit

2016 2017 2018 2019 2020R +/- in % 947.990 951.467 987.345 955.748 975.000 2% 631.071 630.485 647.228 639.905 665.000 4% 316.919 320.982 340.117 315.843 310.000 -2%

Peen Uien, ex. plant. Bananen Komkommers Bonen snij/sprezie Appelen ex. Ind Tomaten Paprika's Peren , ex. Ind. Zoete aardappelen Sinaasappelen Aardbeien Bieten/radijs ed Champignons Knolselderij Spinazie Ov verse groenten Avocado's Bloemkool/Brocc Plantains Erwten/peulen Ananas Druiven Koolrabi Witlof Mandarijnen Meloenen Sla, niet krop Mango's Citroenen Aubergines Kiwi Peren ind Overige

187.010 188.865 194.830 197.885 212.000 76.153 70.608 68.696 73.651 76.500 64.987 79.352 82.121 73.897 69.500 82.581 74.179 62.180 59.378 56.500 31.564 34.760 31.400 33.583 37.500 41.665 34.988 47.123 42.903 37.000 34.823 38.633 36.200 35.394 36.500 31.398 36.852 32.505 32.135 35.500 48.153 42.298 46.779 32.960 33.500 7.719 14.568 23.338 27.686 30.500 26.042 26.197 24.922 22.242 30.000 15.828 19.729 17.381 18.160 20.000 23.234 15.811 22.204 21.453 19.000 14.400 13.964 13.899 15.457 18.500 16.499 17.288 15.693 14.565 16.000 18.284 21.648 30.393 22.139 15.500 15.043 12.584 14.381 11.239 15.500 7.833 8.738 10.897 10.952 12.500 9.638 11.405 14.007 12.562 12.000 2.945 6.376 6.101 6.848 11.500 8.707 8.688 13.013 9.903 10.000 22.038 8.750 9.707 9.381 10.000 10.927 13.068 12.898 9.486 9.900 8.078 7.116 8.170 8.665 9.650 12.102 10.443 9.970 8.533 9.650 8.242 6.830 7.122 7.604 9.250 9.364 8.560 7.955 7.757 9.200 10.684 7.409 8.896 9.081 8.800 9.548 9.148 9.678 8.207 7.100 7.389 6.610 6.736 6.796 6.150 5.432 4.910 4.171 5.474 5.500 3.753 6.542 5.116 5.853 4.650 4.134 5.089 6.921 13.935 2.500 75.927 84.549 88.862 93.923 79.650

7% 4% -6% -5% 12% -14% 3% 10% 2% 10% 35% 10% -11% 20% 10% -30% 38% 14% -4% 68% 1% 7% 4% 11% 13% 22% 19% -3% -13% -10% 0% -21% -82% -15%

Appelexport in Georgië met factor 14 toegenomen

eorgië heeft van begin augustus tot eind december 2020 8.000 ton appelen geëxporteerd. Dat is 14 keer meer dan een jaar geleden. Volgens het ministerie van Milieubescherming en Landbouw van Georgië leverde het land 95% van de totale export (7.600 ton) aan Rusland. De exportmarkten voor Georgische appelen omvatten ook Kazachstan, Armenië, Turkmenistan, Hongarije, Singapore en Hong Kong.

In de laatste 5 maanden van 2020 bedroeg de appelexport ruim 2,7 miljoen euro, oftewel 11 keer meer dan in dezelfde periode in 2019. De omvang van de Georgische appeloogst van dit seizoen is nog niet berekend. Volgens de raming van het ministerie zal het ongeveer 120.000 ton zijn. Ter vergelijking: de appeloogst in 2017 bedroeg 20.000 ton, in 2018 was dat 83.000 ton en in 2019 44.000 ton. 

Oezbekistan exporteerde meer dan 88.000 ton kaki’s

n de eerste 11 maanden van 2020 exporteerde Oezbekistan 88.900 ton kaki voor in totaal 35,8 miljoen euro. In vergelijking met het voorgaande jaar is de export van deze fruitsoort met 48.900 ton ter waarde van 13,3 mln euro toegenomen.

Meer dan de helft van de export ging naar Kazachstan: 51.800 ton. Op de tweede plaats kwam Rusland, dat 29.000 ton kaki’s ontving. Andere importlanden waren Kirgizië, Turkmenistan, Oekraïne en Wit-Rusland. In

totaal werd de Oezbeekse kaki geïmporteerd door 17 landen.

Eerder had EastFruit al bericht dat Oezbekistan tot 1 december 2020 23.800 ton mandarijnen ter waarde van 3,2 miljoen euro had geïmporteerd uit 11 landen. In vergelijking met dezelfde periode in 2019 was dat 24.600 ton, een vermindering van de invoer van mandarijnen met 800 ton. Pakistan werd met 19.500 ton de onbetwiste leider in de export van mandarijnen.  AGF Primeur 1 • 2021

Fruit

Oost-Europees steenfruit voor de verwerkende industrie en het vers segment

Anevo GmbH zet in op groeiende activiteiten op de versfruitmarkt

"Groot potentieel voor steenfruit en zachtfruit uit de Balkan-landen" In de verwerkende industrie is Anevo Trading GmbH uit het Duitse Erlangen al sind jaar en dag een gevestigde naam. Parallel aan de geleidelijke generatiewisseling staat het bedrijf nu op het punt om ook de activiteiten op de versmarkt uit te breiden. Via de vestiging in Servië worden in toenemende mate steenfruit evenals zachtfruit uit de Balkan geïmporteerd. En met ziet ruimte voor verdere groei in deze bedrijfstak, meent directrice Anneliese Vollweiler.

et in 2005 opgerichte bedrijf houdt zich met meerdere segmenten van de levensmiddelenhandel bezig, bijvoorbeeld honing, diepgevroren fruit, puree en concentraten, evenals oliën. "Wat betreft het fruitsegment leveren we hoofdzakelijk aan grote bakkerijen en industriebedrijven (vruchtensap- en jamfabrieken, zuivelfabrieken en distilleerderijen). De voorbije vier jaar zijn echter ook de activiteiten in het versfruitsegment aanzienlijk gegroeid," stelt Anneliese vast. Het steenfruit en zachtfruit wordt via de vestiging in Belgrado vanuit talrijke teeltgebieden uit de Balkanregio afgenomen.

KWALITEITSVERLIES DOOR HET WEER "Vergeleken met het voorgaande jaar waren er in 2020 duidelijk grotere volumes in de levensmiddelenhandel nodig," stelt Anneliese vast. "Het heeft dit jaar veel gere62

AGF Primeur 1 • 2021

gend in onze herkomstlanden, waardoor de kwaliteit van de producten iets geleden heeft. In plaats van een rijpingsgraad van 70% moesten we de producten reeds bij 50 of 60% oogsten. Dit had tegelijkertijd ook weer voordelen: Industriekersen konden bij een lagere rijpingsgraad namelijk eenvoudiger ontpit worden." Ieder jaar organiseert Anevo seminars en nodigt daarbij ambtenaren van het ministerie van Landbouw, telers en koelhuisbeheerders uit de Balkan in Duitsland uit.

GROOT POTENTIEEL BIJ PRUIMEN Men ziet dat vooral de Balkan-pruimen goed worden ontvangen op de versmarkt. "Ondanks corona hebben we in het afgelopen jaar meer dan 1000 ton pruimen kunnen importeren. We zien groot potentieel in de Duitse handel, vooral omdat de

Balkan-pruimen vergeleken bij Poolse partijen duidelijk meer fruitsuiker bevatten. Inmiddels hebben we goede betrekkingen met afnemers in de regio's München, Berlijn, Heidelberg, Bodensee en Stuttgart. De eerste bestellingen voor het aankomende seizoen hebben we zelfs al ontvangen."

GROEIPOTENTIE VOOR BLAUWE BESSEN Naast de pruimen neemt Anevo Trading abrikozen, kersen, blauwe bessen, frambozen en aardbeien uit Zuidoost-Europese teelt af. "De frambozenimport zal nog slechts minimaal groeien, omdat het product te bederfelijk is voor het transport. Bij blauwe bessen zien we daarentegen goede afzetmogelijkheden, hiervoor proberen we nu in Nederland en Scandinavië een goede handelspartner te vinden. Voor abrikozen geldt min of meer hetzelfde. Ook daar zien we verdere groeipotentie," luidt het afsluitend. (HH)  info@anevo.de

Anevo beschikt over eigen contractteelt evenals sorteer- en verpakkingslijnen in Servië

Blauwe bessen zijn een van de voornaamste hardlopers

Pruimen vinden met name in Duitsland gretig aftrek

Industriekersen voor de export

AGF Primeur 1 • 2021

Bewaren

Eerste testen zijn hoopvol, maar uitgebreid onderzoek is nodig

Kan ozon het kiemen van aardappelen remmen? wegsturen met ozon.” Joyce geeft aan dat de kosten van toepassing van ozon tijdens het transport vooral zitten in de aanschaf van de ozonpanelen. “De bijkomende kosten voor het paneel is voor de huidige aardappelmarkt een extra uitgave.” Daarbij constateert de sales en marketing manager dat de toepassing van de huidige alternatieven voor CIPC ook leiden tot een toename van de kosten. De toepassing van ozon zelf brengt niet veel kosten met zich mee.

Purfresh doet onderzoek naar het gebruik van ozon als alternatief voor CIP in zeecontainers

“Als het gaat met fruit, waarom zou het dan eventueel niet kunnen met aardappelen, wat ook een levend product is?” zegt Joyce Boezaard– Klapwijk, sales en marketing manager Europe van Purfresh, over de toepassing van ozon om kiemvorming in aardappelen te voorkomen.

urfresh, van origine een Amerikaans bedrijf dat in 2019 zijn focus uitbreidde naar de Europese markt, testte in samenwerking met WUR en de Nederlandse Aardappel Organisatie (NAO) het effect van ozon bij drie verschillende aardappelrassen, ieder met een verschillende mate van kiemlust. “Ondanks dat we werkten met de laatste batch aardappelen van vorig jaar, die al langdurig waren bewaard en we relatief lage ozonwaarden gebruikten, boekten we bij twee van de drie rassen hele goede resultaten. Er was een gemiddelde verbetering van 13% zichtbaar. Dit is te weinig voor de aardappelindustrie, maar het heeft wel degelijk effect gehad. Maar voordat de toepassing van ozon een alternatief kan zijn voor de markt, moeten we de testen uitbreiden.”

Door het wegvallen van het gebruik van het kiemremmende middel CIPC is de aardappelmarkt op zoek naar alternatieven. Vier middelen worden momenteel ingezet ter vervanging van CIPC. Vooral voor de verre export van aardappelen is nog geen pas64

AGF Primeur 1 • 2021

send middel voorhanden. Het vinden van een alternatief voor CIPC is des te actueler nadat de Duitse overheid begin december het gebruik van twee van de vier nieuwe middelen (tijdelijk) verbood in aardappelbewaarplaatsen vanwege de kans op brandgevaar. Als de veilige toepassing van de middelen is bewezen mogen deze weer worden ingezet.

HOOPVOL De eerste hoopvolle testresultaten zijn voor Purfresh, dat zich bezighoudt met ozonatmosfeer voor transportcontainers voornamelijk bij fruit, aanleiding om meer en langduriger te testen. Vanaf eind december 2020 wordt zes maanden lang met verschillende ozonwaardes op verschillende aardappelrassen getest in Frankrijk. “We willen uitvoerig testen welke ozonwaarden veilig zijn voor aardappelen.” Eventueel gebruik van te hoge ozonwaarden geeft kans op verstikking en oxidatie bij aardappelen. “Daar willen we zeker niet naar toe gaan. Er is een kantelpunt en dat willen we uitvoerig testen voordat we goedbetaalde lading

AFGESLOTEN Het toevoegen van ozon is een continu proces dat moet plaatsvinden in een afgesloten ruimte, omdat ozon een vluchtige stof is. “Ozon laat de aardappel slapen, zodra je de ozon weghaalt dan gaat de aardappel weer zijn natuurlijke weg bewandelen.” Dat maakt de toepassing ervan vooral geschikt voor transport per container. Wel ziet Joyce dat er vraag is naar het plaatsen van containers met ozonatmosfeer als tijdelijke oplossing voor loodsen die dermate vervuild zijn met CIPC dat zij nu niet gebruikt kunnen worden voor aardappelopslag. Zij geeft aan dat ozon ook prima in bewaarloodsen kan worden toegepast maar omdat dit een afgesloten ruimte vereist die niet betreden kan worden, hindert dat de teler in het monitoren van de conditie van de aardappelen. “Wij merken dat de telers hun product dagelijks willen zien en dat is met ozon op dit moment niet mogelijk.” DESINFECTEREND “Het maximale effect van ozontoepassing is zichtbaar bij een minimale transit van zeven dagen,” geeft Joyce aan. Zij meldt dat ozon een natuurlijke, biologische stof is die geen restricties kent voor de toepassing ervan. Daarnaast zorgt blootstelling aan ozon voor afbraak van gewasbeschermingsmiddelen. Bijkomend voordeel is dat ozon desinfecterend is voor bacteriën en virussen. “Het werkt ook desinfecterend voor het coronavirus. Dat is belangrijk voor export richting China waar een bewijs wordt gevraagd dat voedingsmiddelen zonder corona binnenkomen. Daar is ozon een goede toevoeging voor.” (MW)  jboezaard@purfresh.com

AGF'ster

Danitsja de Graaff, VGI:

“Als het druk is in de loods, ga ik helpen pallets klaar maken”

Bijna 20 jaar werkt Danitsja de Graaff al in de AGF-branche. De meeste jaren ervaring liggen in de logistiek. Afgelopen jaar zette ze stappen in de commercie bij VGI. Dat bevalt heel goed, ondanks alle corona- en Brexitperikelen. Ondertussen pakt ze ook nog een cursus Spaans op.

anpakken, daar houdt Danitsja van. Het kan haast niet anders met een Westlandse achtergrond. “Ik houd echt van werken, een hele dag achter een computer is niets voor mij. Als het druk is in de loods, dan ga ik zo een middag helpen om pallets klaar te maken.”

De schoolbanken waren niet aan Danitsja besteed. Als vroege leerling had ze op haar 15e een mavodiploma op zak waarmee ze al snel een baan vond in de horeca. “Op mijn 19e kreeg ik behoefte aan wat meer regelmaat in mijn leven. Via via kon ik op gesprek bij Combilo, waar ze een telefoniste zochten,” vertelt Danitja. Al snel verruilde ze de receptiefunctie voor andere werkzaamheden en kwam ze terecht bij de inkoop en logistiek. “Doordat Combilo hard groeide werden dat op een gegeven moment twee aparte afdelingen. Op dat moment lag mijn passie net iets meer bij de logistiek en zodoende heb ik me daar verder ontwikkeld.” Na 16 jaar begon het te kriebelen en ging Danitsja op zoek naar een nieuwe uitdaging om verder door te kunnen groeien. “Combilo is een fantastisch leuk bedrijf. Ze heb-

ben me als het ware ‘opgevoed’ en ik heb me er altijd met heel veel plezier ingezet. Aan de andere kant roestte ik ook wat vast. Ik wilde graag weer meer de commerciële kant op, wat toen niet goed mogelijk was bij Combilo. Met pijn in mijn hart en met enige twijfels ben ik toen ergens anders aan de slag gegaan. Helaas bleek al snel dat dat niet de goede match was en ging ik weer terug de logistiek in, totdat Philip van Geest van VGI op mijn pad kwam, die vroeg of ik eens wilde komen praten.”

Danitsja besloot toen opnieuw om het commerciële pad op te gaan. Sinds april 2020 is ze bij VGI verantwoordelijk voor de inen verkoop van kruiden en champignons en de handel met Ierland en het Verenigd Koninkrijk. Een start in coronatijd en de Brexitperikelen maakten het niet gemakkelijk. “In het begin had ik weleens een slapeloze nacht, maar ik had er toch al snel vertrouwen in, omdat ik al zo lang in de AGF werkzaam ben. VGI is een heel leuk en warm bedrijf en dat helpt ook mee. Ik zit hier helemaal op mijn plek. Alle veiligheidsmaatregelen zijn genomen en ik kan zowel vanuit huis als op kantoor goed werken en zo toch het team en bedrijf leren kennen.”

Het leuke aan de nieuwe functie vindt Danitsja dat ze actiever bij de handel betrokken is. “In transport ben je de laatste schakel, je komt pas in actie als al het andere is gedaan en je regelt dat de producten op de bestemming komen. De uitdaging die in de inen verkoop zit, vind ik leuker en spannender. Kun je de producten leveren die de klant zoekt? Krijg je alles rond?” Danitsja heeft voornamelijk met mannen te maken in de sector, maar dat is geen punt, ook in de transportwereld voeren de mannen de boventoon. “Met een vleugje zelfspot is het heerlijk werken in zo’n mannenwereld. Het kan er weleens hard aan toe gaan, maar hoe dat aankomt hangt af van hoe je er zelf instaat. Qua karakter ben ik zelf haast net een vent. Als iemand een grote mond heeft, kan die het terugkrijgen, maar altijd wel met een lach.”

Het aantal vrouwen in de sector neemt toe, ook in commerciële functies. “Dat mannen liever geen zaken doen met een vrouw hoor je soms nog wel, maar ik heb die ervaring niet. Wat belangrijk is, is dat je de persoon waarmee je zaken doet goed moet aanvoelen. Bij de één kun je lang blijven morrelen aan de prijs, terwijl je bij een ander persoon precies moet weten hoe ver je kunt gaan. Vrouwen kunnen dat natuurlijk net zo goed als mannen, misschien krijgen ze wel meer voor elkaar,” besluit Danitsja. (ML)  Danitsja@vgibv.nl

AGF Primeur 1 • 2021

Bio

“Met biologische pastinaak gaat er een heel nieuwe markt voor ons open” Sinds 1 december 2020 heeft Mts. Teeuwen naast gangbare ook biologische pastinaak in het assortiment. Het stond al een tijdje op het verlanglijstje van het Limburgse bedrijf en sinds de biologische certificering binnen is, is het zover.

e biologische pastinaken worden door ervaren biologische telers geteeld, om vervolgens op de thuisbasis in het Limburgse Helden gesorteerd, gewassen en verpakt te worden. “We hebben de afgelopen jaren gekeken hoe we uit konden breiden met biologische teelt”, vertelt Geert Teeuwen. “In deze regio zijn weinig biologische telers en dus ook biologische gronden beschikbaar. Hierdoor zijn we verder gaan zoeken in Nederland naar serieuze en ervaren telers om voor ons de pastinaken te telen. We willen met deze telers graag een samenwerking aangaan om de biologische pastinakenteelt zo succesvol mogelijk te laten verlopen. Hierbij kunnen we hen ondersteunen doordat wij al meer dan twaalf jaar zelf pastinaken telen en in het gangbare een schat aan ervaring hebben opgedaan.” Behalve dat Mts. Teeuwen nu werkt met nieuwe telers, verwacht Geert ook nieuwe klanten. “In de markt kent men ons wel van onze pastinaken, die telen we al vanaf 2008. De inkopers die met ons werken, voeren niet allemaal een biologisch assortiment. Er 66

AGF Primeur 1 • 2021

gaat nu weer een heel nieuwe markt voor ons open. We zijn ook nog altijd op zoek naar nieuwe markten en uitdagingen voor onze biologische en gangbare pastinaak.” ZAND- EN KLEIGRONDEN De bio-pastinaken worden anders geteeld dan de gangbare variant en dat komt niet alleen doordat biologisch een andere teeltmethode vereist. “In Limburg telen we op hoge zandgronden. Daardoor kunnen we de hele winter door vers van het land oogsten. De kwaliteit van onze pastinaak is goed vergelijkbaar met het product uit het Verenigd Koninkrijk, het pastinakenland pur sang. Op de zwaardere kleigrond elders in Nederland is deze manier van oogsten niet mogelijk, omdat het daarvoor veel te nat is. Daar wordt vanaf oktober geoogst en in de koeling bewaard. Vanuit de koelcel worden deze pastinaken gewassen en verpakt tot er weer nieuwe oogst beschikbaar is.” VERPAKKINGEN VAN KLEIN TOT GROOT Het familiebedrijf teelt voornamelijk rettich, pastinaak en rammenas. De vraag

Pastinaken op het veld

naar pastinaak is de afgelopen jaren gestegen en het bedrijf groeide met de markt mee. Momenteel teelt Mts. Teeuwen op tientallen hectares zelf pastinaak om zelf te wassen en verpakken. Daarnaast wordt er buiten het Nederlandse seizoen ook samengewerkt met een Spaanse teler om toch jaarrond product beschikbaar te hebben. Het wassen, sorteren en verpakken van het biologische product wordt nauwkeurig gescheiden gehouden. “Dit gebeurt volledig volgens de Skal richtlijnen, die we

nauwkeurig en precies naleven.” Verpakken gebeurt in alle soorten en maten, van klein tot groot. “We verpakken 250, 300, 400 of 500 gram op een schaal, vijf kilo in een kist of een bulkverpakking van duizend kilo. In principe kunnen we bijna iedere verpakking en sortering leveren. We kunnen flowpacken en hebben sinds kort een nieuwe verpakking dat bestaat uit een schaaltje van papierpulp met stretchfolie eroverheen. Dat ziet er erg mooi uit.”

LASTIGER SEIZOEN Terugblikkend op 2020 noemt Geert het een lastiger seizoen dan andere jaren. De sluiting van de horeca nam de afzet naar dat kanaal met 75% af. Anderzijds deed de retail het wel goed. “Voor de rettich zijn

we erg afhankelijk van de horeca. Het wordt vooral versneden en verwerkt in bijvoorbeeld salades. Tijdens de lockdown konden we het nergens kwijt. We waren blij dat de horeca in de zomer weer open mocht.” De gangbare pastinaak is dit seizoen, ondanks een droge zomer, kwalitatief erg goed. In de biologische teelt is in het voorjaar wat later gezaaid omdat het te nat was. In april en mei was het droog, waardoor de grond hard was en redelijk moeilijk te bewerken. “De biologische teelt is lastiger, omdat je minder correctiemogelijkheden hebt. Toch gaat de gangbare teelt ook steeds meer die richting op. Waarom zouden we chemische middelen gebruiken als er ook groene middelen en niet chemische gewasbescher-

Gangbare Pastinaak Bio Pastinaak Rettich Rammenas Hazenakkerweg 6 | 5988NJ te Helden | T. 0773073493 M. 0627311025 | info@teeuwentelers.nl | www.teeuwentelers.nl

ming mogelijk is? We zullen als beheerders van het Nederlands landschap zuinig moeten zijn op onze gronden en omgeving, en ten alle tijden in goede symbiose moeten proberen te leven

met alles wat er groeit, bloeit en leeft”, besluit Geert. (JH)  info@teeuwentelers.nl

Ruim twee derde van de uien weg in eerste helft D e trend die zich die zich de laatste 15 jaar aftekent, trekt steeds verder door. Hoewel de officiële uienproductie van het afgelopen seizoen bij het schrijven van dit artikel nog niet bekend zijn (28 januari 2021, 14:00 uur publicatie door CBS), lijkt het erop dat 65% van de beschikbare hoeveelheid Hollandse uien in de eerste helft van het seizoen inmiddels weg is. Met een totaal beschikbaar volume van 1,25 miljoen ton betekent dat nog 17.500 ton per week in de tweede helft te gaan. Dat staat in schril contrast met de kleine 31.000 ton per week tot aan nieuwjaar. Toch zal het nog een flinke opgave worden, waarbij momenteel nog onduidelijk is welke markten de vraag overnemen.

In de eerste helft hadden vrijwel alle sorteerders volop werk en waren de kwaliteitsproblemen behapbaar. In sommige weken kraakte de sorteercapaciteit in haar voegen, maar tegelijkertijd werd wel duidelijk dat die inmiddels de 50.000 ton per week aantikt, waar dat voor enkele jaren geleden nog maximaal 35.000 ton was. Als Nederland volcontinu zou kunnen leveren is er momenteel dus capaciteit om maar liefst 2,5 miljoen ton uien per jaar in een baal te doen. Flexibiliteit en een gezonde balans in vaste en variabele kosten is daarmee een focuspunt in de sector. Nederland is in de eerste helft van het seizoen vrijwel monopolist op de wereldwijde uienexportmarkt, zeker nu India voor het

tweede jaar op rij kampte met fikse tekorten. Dichterbij huis nam de retail flink meer uien af vanwege de toenemende groep thuiskokers en het feit dat uien zo gezond zijn. Restaurants kochten daarentegen nauwelijks uien in vanwege de lockdownmaatregelen. Zowel de telers alsook de handel wisten een goede boterham te verdienen in de eerste helft, ondanks dat er ook uitdagingen waren. Met name wat de logistiek betreft was het puzzelen. Naast de Brexit-perikelen, die vooral rond de jaarwisseling flink opspeelden, was de beschikbaarheid van koelcontainers naar verre bestemmingen een probleem. Kortom, de logistieke kosten waren een stuk hoger dan normaal en leveringszekerheid kon niet altijd worden gegarandeerd zoals men dat van Nederland gewend is. Toch denken de meesten dat deze problemen zich op termijn weer oplossen. In de tweede helft van het seizoen is de piekvraag een stuk lager, maar vooral belangrijk is hoelang de export in de benen kan worden gehouden op een acceptabel niveau. Dat hangt niet alleen af van de vraag vanuit het buitenland an sich, maar ook van het prijs-kwaliteitsniveau dat Nederland

biedt. Nu al worden problemen geconstateerd met ziekten, maar ook het kaal vallen van uien en inwendig schot. De vraag is in hoeverre dat effect heeft op de beschikbare hoeveelheid, maar ook met mogelijke aanboddruk op de markt.

De komende weken moet duidelijk worden hoe de export zich herpakt en ook de definitieve oogstramingen zullen ongetwijfeld een rol spelen. Het blijft echter een enorme prestatie dat Nederland opnieuw een record heeft gevestigd door voor nieuwjaar 800.000 ton uien te exporteren, waarmee het vorige seizoen maar liefst 11% overtroffen werd.  AGF Primeur 1 • 2021

Bio

Amsterdamse bio-supermarkt rekent eerlijke prijzen

Effecten op mens en milieu, armoede, klimaatbelasting en gebruik van land en water. Kosten die gemaakt worden bij de productie van levensmiddelen. Kosten waar niemand voor betaalt. Behalve voor wie boodschappen doet bij biologische supermarkt De Aanzet in Amsterdam. Hier staan deze verborgen kosten sinds eind november op de schapkaarten en de kassabon vermeld. NIET DUURDER MAAR DUURZAMER De supermarkt in de Amsterdamse Pijp is de eerste supermarkt die het True Pricing-systeem toepast. Op de prijskaartjes van de aardappelen, groenten en fruit, maar ook bijvoorbeeld het brood, staan onder de 'normale' prijs ook kosten voor onderbetaling, klimaat en landen watergebruik per kilo opgesomd. Onder de streep staat dan de 'eerlijke prijs'. Een biologische bloemkool die eerst €2,50 kostte, is nu inclusief deze extra kosten €2,78. En de kiloprijs van Spaanse trostomaten gaat van €3,75 naar €3,97. De boodschappen worden dus per saldo duurder, maar voor ontevreden reacties van de klanten is Maarten Rijninks niet bang. De supermarkteigenaar wijst erop dat de artikelen met de True-Pricing niet zozeer duurder, maar duurzamer worden. Dat lijken zijn klanten te waarderen. "We krijgen er nauwelijks opmerkingen over, terwijl we toch echt wel een mondig publiek hebben." Aan de invoering van de nieuwe prijzen ging heel wat voorbereiding vooraf. "De 68

AGF Primeur 1 • 2021

organisatie True Price doet de berekeningen, dat is een heel ingewikkeld proces. De winkelimplementatie en de communicatie richting de klant waren onze taak. Bij het invoeren van de nieuwe prijzen en het aanpassen van de software ging niets fout, dat mag wel een klein wonder heten", blikt Maarten tevreden terug. Op Black Friday was het de eer aan Katja Schuurman om de eerste echte-prijs-boodschappen af te rekenen.

VERONTWAARDIGING True Price werd in 2011 opgericht door Michel Scholte en Adrian de Groot Ruiz. Michel: "We waren verbijsterd dat de waarheid zover afstaat van wat je om je heen ziet in de winkel. Onze verontwaardiging was ook deels vanwege de perversiteit dat het blijkbaar goedkoper is om te vervuilen dan schoon en eerlijk te produceren. Het is goedkoper om uit te buiten dan op een eerlijke wijze te handelen. We wisten dat de prijs op de kassabon niet klopte, maar wat is dan wel de echte prijs?" In de afgelopen negen jaar onderzochten Michel en Adrian

welke verborgen kosten er waren waarvoor niemand in de keten betaalt. Ze verzamelden een team van knappe koppen en ontwikkelden een systeem om de verborgen kosten van producten te berekenen.

Michel noemt enkele voorbeelden van kosten die bij productie gemaakt worden, maar die niet worden doorberekend in de consumentenprijs. "In Nederland is waterschaarste een van de problemen. Er is een tekort aan zowel grond- als oppervlaktewater en ook de bodem is een probleem. Monocultuur en het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen vormen een risico voor het leven in de bodem en dat heeft gevolgen voor de vruchtbaarheid van diezelfde bodem. De bodem houdt minder water vast, er treedt verzuring op en dat is schadelijk voor de ecosystemen. Denk ook aan de verschuiving van klimaatzones en welk effect dat heeft op de landen tuinbouw." Behalve de effecten op de natuur, brengt de landen tuinbouw zoals die nu is ook maatschappelijke kosten met zich mee. KOSTEN KOMEN VROEG OF LAAT Voor Maarten was het invoeren van eerlijke prijzen bij De Aanzet niet meer dan een logische volgende stap. "Ik ben altijd met duurzaamheid en eerlijke handel bezig. Toen ik Michel drie jaar geleden ontmoette en hij me vertelde dat het moeilijk is omdat supermarkten aan de voorkant niets veranderden, ben ik ermee aan de slag gegaan. Ik

vind het leuk om vernieuwende dingen te doen en om dit te realiseren had ik al mijn ervaring nodig." De mede-supermarkteigenaar heeft wel wat tips voor detaillisten en retailers die zijn voetsporen willen volgen. "Door het laten uitrekenen van je verborgen kosten heb je een goede managementtool om te werken aan het verlagen van die kosten. Alle grote concerns willen weten wat er in hun keten gebeurt. Vroeg of laat komen die kosten boven water en de inkoper die aan zijn keten heeft gewerkt, wordt dan beloond. Als je later het verwijt krijgt dat je ‘het had kunnen weten’, kan je dat duur komen te staan."

PREVENTIE, HERSTEL EN COMPENSATIE De verborgen kosten die de consument betaalt bij een product met een eerlijke prijs worden besteed aan projecten die deze verborgen kosten helpen voorkomen of herstellen. Michel: "In sommige situaties kunnen ecosystemen in oude staat worden hersteld. In andere situaties gaat dat niet meer en is compensatie het hoogst haalbare. Dat geldt bijvoorbeeld voor mensen die systematisch onder extreme omstandigheden hebben gewerkt. Dat kun je niet herstellen, hoogstens compenseren." Uitbuiting is een van de kosten op de nieuwe prijskaartjes. Hierbij gaat het niet alleen om seizoenswerkers, maar ook om een leef-

baar loon voor de teler. "Telers gaan gebukt onder een zware prijsdruk. Een teler die de grondwaterstand onder zijn land moet herstellen, kan niet zomaar een hogere prijs vragen voor zijn producten om dit te kunnen betalen. De teler pompt dus water op, terwijl een ander de rekening betaalt via bijvoorbeeld de waterschapsbelasting. De telers die geen grondwater mogen oppompen kunnen bijvoorbeeld een waterbassin aanleggen, maar zullen die kosten wel moeten verrekenen in de productprijs. Het zou dus veel beter zijn als elke teler het watergebruik zou moeten meerekenen in de kostprijs waardoor de consument de echte prijs gaat betalen en de consument een vermindering in zijn waterschapsbelasting tegemoet kan zien. Producten die veel water verbruiken zullen dan duurder worden ten opzichte van producten die beperkt water verbruiken.”

ANDERE AFWEGINGEN Het True Pricing-systeem zorgt volgens Maarten vooral voor bewustwording. "Inzicht in de prijs helpt makkelijker keuzes te maken. Sperzieboontjes per vliegtuig uit Kenia bijvoorbeeld. Wie die in de winter koopt is zich niet bewust van de werkelijke prijs. Als de sperziebonen voor de echte prijs werden verkocht, kocht je ze niet zo makkelijk vanwege de prijs. Als je weet wel-

ke kosten er gemaakt zijn om de boontjes in de winkel te krijgen, kan je een andere afweging maken." Maarten noemt ook de omschakeling van Nederlands product naar de producten uit het zuiden. "In het voorjaar hebben we nieuwe appelen uit Zuid-Amerika en bewaarappelen uit de Nederlandse koelcellen. Je denkt dat je met Nederlandse appelen een goede keuze maakt, maar het bewaren van fruit kost meer energie dan je denkt. Door het zien en/of betalen van de echte prijs zal je een bewuste keuze kunnen maken. True pricing past goed in ons huidige economische systeem. Ik denk dat het daarom snel een vlucht zal nemen." Ook Michel heeft goede hoop op een snelle uitrol. De invoering van eerlijke prijzen bij De Aanzet noemt hij een historisch moment. "Hier zullen we over tien jaar op terugkijken als een doorbraak voor duurzamere consumptie. Prijsinformatie is het middel voor het onderliggende doel: herinrichting van de economie. Met een beetje geluk is dit over tien jaar in de Europese wetgeving verankerd. Maar waarom zouden we wachten tot het moet, als de consument nu al bereid is om een eerlijke prijs te betalen? De gemiddelde consument weet steeds beter dat een prijskaartje, om de echte prijs te weten, ontrafeld moet worden.” (JH)  maarten.rijninks@gmail.com michel@impactinstitute.com

AGF Primeur 1 • 2021

Citrus

Andrea Candiano, Van der Lans International:

“Egypte profiteert als het stormt in Spanje” In 2019 werd Spanje als de grootste sinaasappelexporteur van de troon gestoten door Egypte. 1,8 miljoen ton werd toen geëxporteerd en dat was net iets meer dan Spanje met 1,75 miljoen ton. Hoe hangt de vlag er nu bij voor het Egyptische citrus op de Europese markt?

e laatste jaren is de teelt van sinaasappelen in Egypte flink uitgebreid dankzij overheidssteun. Ten opzichte van Spanje, en net als andere grote exportmarkten als Marokko en Turkije, zijn de teeltkosten voor de Egyptenaren ook een flink stuk lager. Vooral in de arbeid scheelt het. Tegelijkertijd moet men een kanttekening plaatsen bij de recordcijfers uit Egypte en dat is voornamelijk de exportwaarde. Deze was in Spanje goed voor 1 miljard euro (26,5% van de wereldmarkt). Egypte staat daarbij op een derde plek met 557 miljoen euro, net achter Zuid-Afrika. Dat was vooral te wijten aan de zwakke Egyptische pond. Toch blijft Egypte een geduchte concurrent voor de Spanjaarden. Veel van het Egyptische citrus komt immers terecht op de Europese en Chinese markt. In 2020 kregen de Egyptenaren ook groen licht voor de export van citrus naar Brazilië dankzij afspraken tussen het Noord-Afrikaanse land en Mercosur. Veel Egyptisch citrus gaat ook richting Nederland. Van der Lans International, een importeur met vestigingen in Baarn en Barendrecht, importeert o.a. sinaasappelen uit Egypte. “In week 52 kregen we de eerste Navels van het nieuwe seizoen weer binnen,” vertelt Andrea Candiano die bij Van der Lans o.a. verantwoordelijk is voor de import vanuit Egypte. “Iets later dan normaal, omdat de kleuring nog niet naar onze wens was. In februari verwachten we

dit aan te vullen met de eerste Valencia’s, maar gezien de schattingen wordt daar een schaarste verwacht aan grotere maten. We gaan dan ook wat langer door met grote maten Navels en vullen die aan met de kleinere maten Valencia’s. De Egyptische telers verwachten in het algemeen een hogere opbrengst dit jaar van sinaasappelen. Zo schat men de oogst van de Valencia’s 20-30% hoger in. De reden van de hogere volumes ligt vooral in meer plantages die in productie zijn gekomen.” De vraag op de markt is goed te noemen, vertelt Andrea. “Sinds de uitbraak van het coronavirus in Europa is die vraag eigenlijk stabiel gebleven. Hoewel de leveringen aan de horeca flinke klappen hebben moeten incasseren en daarmee ook de verkoop van de kleinere maten voor dit afzetkanaal, steeg de vraag bij de Europese retail. We verwachten dat we die lijn in de rest van het seizoen kunnen doortrekken.”

Op de wereldmarkt weet de export van het Egyptische citrus zijn weg te vinden richting het Midden-Oosten en verder richting China, maar op de Europese markt levert het elk jaar een pittige strijd met concurrent Spanje. “De Egyptenaren hebben het voornemen dit jaar voor 1,64 miljoen ton aan sinaasappelen te exporteren, vorig jaar was dat nog 1,4 miljoen ton. Met directe lijnen richting Rotterdam, Hamburg en Italië probeert men zich ook steeds meer toegang te verschaffen op de markt. Toch blijft Spanje een geduchte concurrent, want de handelaren in Europa geven altijd eerst de voorkeur aan het Spaanse product.” Toch ziet Andrea wel degelijk kansen voor het Noord-Afrikaanse land. “Zodra in Spanje de weersomstandigheden roet in het eten gooien voor de citrusteelt, profiteren de Egyptenaren

AGF Primeur 1 • 2021

Egyptische sinaasappelen

daarvan. Dat was dit jaar ook het geval, toen storm Filomena over het land raasde en de oogst van citroenen, mandarijnen en sinaasappelen schade toebracht. Het zorgt voor beperkte beschikbaarheid en doet ook de houdbaarheid van het Spaanse product geen goed. Ook bemerkten wij een klein gat in de markt tussen de Navelina en de Lane Late in Spanje en daar maakten de Egyptenaren graag gebruik van. Ook in april en mei profiteren de Egyptenaren vaak van beperkte beschikbaarheid vanuit Spanje.”

Andrea wijst erop dat het eigenlijk altijd zo gaat tijdens het Egyptische citrusseizoen. “Wat anders is dit jaar is dat er meer volume is bijgekomen en dat er een stabiele, hogere vraag is op de markt vanwege het coronavirus. Maar over het algemeen zien we altijd dat Spanje en Egypte de markt beheersen in deze periode en als één land problemen heeft door bijvoorbeeld weersomstandigheden, dan profiteert de ander daar automatisch van. Dit jaar is het Spanje die geraakt wordt door de winterstorm. In Egypte hebben we ook te maken gehad met flinke neerslag in december, maar dat kwam de sinaasappelen eigenlijk alleen maar ten goede.” Toch geeft Andrea aan dat, met de huidige toestand in Spanje, hij ook kansen ziet voor Egyptische mandarijnen in Europa. “Het is een product dat we nu nog niet importeren vanuit Egypte, aangezien Spanje en Marokko geduchte concurrenten zijn, maar we houden onze oren en ogen open, zodra de kans zich voordoet.” (TD)  andrea@vanderlans.com

Hoe is het met

Hans Jas:

“Goede relaties zijn altijd mijn drijfveer geweest” Door heel veel (verse) noten- en een beetje uienhandel, schiep Hans Jas, oprichter van Hans Jas Trading, een warme band met de AGF-sector. “Over en weer hebben we met bijna alle relaties heel goed samengewerkt, dat is altijd een plezier geweest. Het was altijd mijn grootste drijfveer,” kijkt Hans terug op zijn actieve jaren in de sector.

anwege gezondheidsredenen besloot Hans te stoppen met de handel en verkocht in 2017 zijn bedrijf aan de naaste medewerkers. Toen was hij al ruim 50 jaar actief in de internationale handel van voornamelijk verse en gebrande noten (in dop), gedroogde zuidvruchten, Medjoul dadels en Tasmaanse uien. De uienhandel viel eigenlijk wat buiten de scope, maar op weg geholpen door een goede Duitse handelsrelatie, bleken er goede zaken te doen door deze specialistische import. “Tasmaanse uien waren bijna twee keer zo duur, maar omdat ze in een periode kwamen dat er in Europa een gat ontstond, maakte de prijs eigenlijk niet zoveel uit. Vooral supermarkten wilden niet zonder zitten, gek genoeg was discounter Aldi één van onze belangrijkste afnemers in die tijd.” Handel in Tasmaanse uien was elk jaar weer spannend. “Het was vrij kostbaar om die uien uit Tasmanië te halen en dan moest de aankomst precies in het gat van 4 tot 6 weken vallen, anders kregen we die prijzen nooit betaald natuurlijk.”

Hans Jas Trading werd opgericht in 1985. Daarvoor werkte Hans bij De Schaap, destijds een belangrijke speler in noten- en zuidvruchten, waar hij het vak leerde. De Schaap heeft altijd flink aan de weg getimmerd. “Destijds noemden we onszelf ‘De grootste nootfiguur van Nederland’. Bijna alle supermarkten waren klant, die verkochten noten veelal onder private label. De Schaap was ook ‘geestelijk vader’ van Notenbar waar allerlei soorten losse noten werden verkocht. Hema en Albert Heijn waren grote spelers daarin, maar ook ontwikkelden zich zo de ambachtelijke en in noten gespecialiseerde eenmanszaken.” De AGF-sector is altijd een belangrijke partner geweest. Hans begon zijn loopbaan in de commercie en daardoor kwam hij op bijna alle groenten- en fruitmarkten in Neder-

land. “Daar zaten de grossiers, vooral in het seizoen deden we heel veel noten in dop, ook dadels waren een groot product.” Samenwerking met de AGF-sector verliep altijd soepel. “Er waren gemeenschappelijke belangen en de sectoren zijn natuurlijk aan elkaar verwant. We werken allebei met producten die ooit van het land afkwamen of van een boom of struik en er waren gemeenschappelijke belangen. De AGF heeft natuurlijk wel een andere dynamiek vanwege de daghandel, in onze sector was het toch allemaal wat meer gepland.”

In de handel draait het om relaties en contacten. Hans begon in een tijdperk waar de telex nog het belangrijkste middel was om te communiceren. Aan elk bericht hing een prijskaartje en de wijze van verzenden moest eerst uitgekiend worden. Hoe sneller je het bericht wilde versturen en hoe langer het bericht was, hoe duurder het werd, het moest dus wel uitkunnen. Door telescreen kwam er een voorloper van de handige chatfunctie beschikbaar. De forse investeringen die daarvoor werden gedaan moesten al snel worden afgeschreven, omdat de fax werd uitgevonden, die weer ingehaald werd door computers, smartphones en bijbehorende software. Betere en snellere communicatiemiddelen leiden echter niet tot betere contacten en relaties. “Hoe sneller de communicatie verloopt, hoe anoniemer het eigenlijk werd. Naar mijn gevoel zijn contacten daardoor minder diepgaand dan vroeger,” constateert Hans.

ben jarenlang een van de arbiters geweest. Het waren altijd zeer interessante zaken met een bindende uitkomst voor de partijen. Het vergt natuurlijk discipline om onafhankelijk te blijven. Je hebt immers ook een eigen bedrijf waarvan de belangen aanwezig waren. Maar ik heb het werk altijd graag gedaan en vond het een hele eer dat ik als arbiter werd gekozen.”

Tegenwoordig is, buiten de goede contacten die er nog altijd zijn, de business niet meer dominant aanwezig. “Ik moest vrij plots afscheid nemen eind 2016 en heb een traject gevolgd waarin ik hard aan mijn gezondheid heb gewerkt. Gelukkig gaat het nu heel goed. Mijn dagen zijn gevuld met allerlei leuke activiteiten en we mogen ons verheugen in de kleinkinderen. Zo blijven we druk en soms is er nog tijd te kort,” besluit Hans. (ML)  haloja@xs4all.nl

Tijdens het zaken doen vallen ook spaanders. “In de noten- en zuidvruchtenbranche hebben we onze eigen rechtspraak en ik

AGF Primeur 1 • 2021

Divers

Experts delen tuinbouwkennis in ontwikkelingslanden “Niet iedereen realiseert zich altijd dat voor export naar Europa strenge regels gelden,” zegt Henk Zwinderman, sectorcoördinator groenten en fruit en tropische producten bij PUM. PUM is een bundeling van 1.700 senior experts die hun ervaring delen met ondernemers in ontwikkelingslanden en opkomende markten. Het bedrijf is mede opgericht door werkgeversvereniging VNO-NCW en gefinancierd door het ministerie van Buitenlandse zaken.

enk is één van de vele vrijwilligers die zich inzetten om ondernemers in bijvoorbeeld Afrika, Azië of Latijns-Amerika te helpen met het betreden van nieuwe markten en het verbeteren van hun bedrijfsvoering. Het resultaat van het bedrijf en het aantal werknemers nemen allebei toe. “Export is daarbij een belangrijke focus,” geeft Henk aan. Hij signaleert dat de kwaliteit en de opslag na de oogst de grootste struikelblokken zijn. “Er gaat nogal wat van de oogst verloren. Dat heeft onder andere te maken met het ontbreken van koelcapa-

citeit, maar ook omdat om uiteenlopende redenen niet op het juiste moment geoogst kan worden.” Toch ziet Henk dat de export van mango’s, bananen en boontjes naar Europa in de lift zit. FOCUS OP DUURZAAM Bij het selecteren van projecten is maatschappelijk verantwoord ondernemen een andere belangrijke focus van PUM, dat overigens nog op zoek is naar specialisten op het gebied van tropische tuinbouw. “Ethisch telen is de belangrijkste pijler bij

het toekennen van een expert aan een aanvraag. Bij geen van de bedrijven waarbij wij betrokken zijn, is er sprake van kinderarbeid. Dit wordt gecontroleerd door lokale vertegenwoordigers. Als er inzet van kinderarbeid wordt geconstateerd, is het meteen afgelopen.” Voorts wordt ook veel aandacht besteed aan manieren waarop bedrijven duurzamer kunnen telen. Dat gaat bijvoorbeeld over het minder en meer doelgericht toepassen van gewasbeschermingsmiddelen, maar richt zich ook op het watergebruik. Henk constateert dat dit voor veel bedrijven een belangrijk aspect in de bedrijfsvoering is waar veel vragen over zijn. “Water is een probleem in sommige gebieden. Het gaat dan niet alleen om de kwantiteit, maar ook over de kwaliteit van het water.“ Aan het toenemende aantal aanvragen dat binnenkomt op het gebied van biologisch telen, concludeert Henk dat dit aspect in

PUM is een vrijwilligersorganisatie die boeren en aanverwante bedrijven in de groene sector koppelt aan Nederlandse experts zoals u. Uw deskundigheid is van grote waarde voor hen. U werkt op vrijwillige basis samen met boeren en agrarische bedrijven in Afrika, LatijnsAmerika en Azië, zodat zij met uw kennis hun bedrijfsvoering kunnen verbeteren.

HEEFT U VERSTAND VAN TROPISCHE VRUCHTEN, SPECERIJEN ETC. EN WILT U HET VERSCHIL MAKEN MET UW KENNIS EN ERVARING? DAN ZIJN WIJ OP ZOEK NAAR U! BELANGRIJK

Wij zoeken experts voor Tropische Producten PUM NETHERLANDS SENIOR EXPERTS ZOEKT NIEUWE COLLEGA-VRIJWILLIGERS (M/V) VOOR DE GEBIEDEN:

tropische vruchten/zaden, zoals avocado, mango, moringa specerijen (o.a. gember, peper) zoete aardappelen cacao, thee, coffee etherische oliën: o.a. ylang ylang, bergamot, rosé geranium marketing naar de EU (kennis van EU import voorschriften)

AGF Primeur 1 • 2021

WAT BRENGT DE IDEALE EXPERT MEE?

U spreekt en schrijft goed Engels, Frans of Spaans. U vindt het leuk, om met mensen uit onze doellanden samen te werken - en wilt ook van hun leren. U bent een topper in uw vak en u heeft een flexibele instelling.

Op dit moment vindt de ondersteuning plaats via Remote Coaching. We zetten verschillende digitale middelen in om op afstand te communiceren en te adviseren. Een expert heeft doorgaans één tot twee klanten. Zodra het weer mogelijk is om te reizen, zullen we u vragen om minstens 1 keer per jaar voor PUM op pad te gaan. Een reis duurt ongeveer 10 tot 14 dagen. PUM organiseert en betaalt uw reis én u ontvangt een onkostenvergoeding.

BENT U GEÏNTERESSEERD?

Wilt u meer weten over PUM, kijk dan op pum.nl. U kunt ook contact opnemen met Henk Zwinderman, henk.zwinderman@pum.nl / 06-15162503.

De vrijwilligers van PUM delen hun kennis en ervaring met ondernemers in ontwikkelingslanden en opkomende markten

de handel steeds belangrijker wordt. De sectorcoördinator geeft aan dat het voor de telers een hele omslag is om dat biologisch te gaan doen. Vooral ook omdat, afhankelijk van de teeltlocatie, soms maar weinig biologische gewasbeschermingsmiddelen beschikbaar zijn. “Sommige landen zijn veel verder op dit gebied dan anderen.” PROJECTEN Een voorbeeld van een project is een supermarktketen in de Filipijnen, die met hulp van PUM de kleine lokale uientelers wil helpen en voor gegarandeerde afzet wil zorgen. Twee experts met ervaring met het telen van uien in tropische streken hebben wekelijks contact, in coronatijden digitaal, anders ook op locatie, om te adviseren over praktische zaken die de uientelers tegenko-

men. Een ander project betreft een coöperatie van appeltelers in Tunesië, die 1.000 hectare appelbomen wil vervangen. Bij het laatste project is een adviseur betrokken die zelf appelteler is en zijn expertise deelt om vragen als welke rassen moeten worden aangeplant en wat de juiste plantafstand is, te beantwoorden. Projecten worden door lokale vertegenwoordigers van PUM, dat naast tuinbouw onder meer ook actief is op het gebied van administratie, supply chain en metaalindustrie, aangedragen. Criteria zijn onder andere dat het moet gaan om bestaande bedrijven met minimaal acht vaste medewerkers. Daarna wordt een expert bij het project gezocht en heeft de aanvrager van het project het laatste woord over deze match. Het delen van kennis staat bij de samenwerking centraal. “Wij geven

In Zimbabwe zet PUM zich in voor een project met peultjes

geen geld of materialen; wij delen kennis. Je helpt daarmee de ontwikkeling van bijvoorbeeld een coöperatie beter dan dat je daar een vracht geld naartoe stuurt. Dit was voor mij een belangrijke reden om me als expert bij PUM aan te melden.” Het mes kan overigens aan twee kanten snijden: Henk moedigt bedrijven aan om te kijken hoe PUM-klanten in de Nederlandse waardeketen ingepast kunnen worden. Een goed voorbeeld hiervan is een klant die peultjes vanuit Zimbabwe naar Europa exporteert, speciaal gedurende die perioden dat andere exportlanden niet kunnen leveren. (MW)  Henk.Zwinderman@PUM.nl

Avocado kan bloedglucosewaarde helpen verlagen

n een tijd waarin velen van ons niet alleen stilstaan bij de ziekte diabetes, maar meer dan ooit belang hechten aan een goede algehele gezondheid, komt een deskundige met interessant nieuws over de avocado. Dr. Paul Spanguolo, professor in de voedingswetenschappen en medeoprichter van SP Nutraceuticals, zegt dat avocado's ook een belangrijke rol kunnen

spelen bij zowel prediabetes als diabetes. "Alle zojuist opgesomde voordelen van de avocado bieden een gezonde basis," zo legt hij uit, "maar een recente ontdekking heeft uitgewezen dat de avocado ook veelbelovende eigenschappen lijkt te bezitten voor het reguleren van de bloedglucosewaarde." Avocatine B (AvoB), een bioactieve stof is van nature in

bepaalde avocado's aanwezig. Spanguolo: "Denk bij bioactieve bestanddelen aan voedingsstoffen die we ook uit andere voedingsmiddelen halen, zoals omega 3-vetzuren uit vis of vitamine C uit sinaasappelen. AvoB is een bioactief ingrediënt dat voorkomt in avocado's en een belangrijke voedingstof is voor mensen die lijden aan diabetes of prediabetes."  AGF Primeur 1 • 2021

Kiwi

Jan Vermeiren, Exofi Fresh Market:

Binnen 2-3 jaar meer Spaanse en Turkse kiwi’s op de markt? Kiwi’s op de Noord-Europese markt komen voornamelijk uit Nieuw-Zeeland, Chili, Griekenland en Italië. Daarnaast zijn er ook regelmatig Franse kiwi’s te vinden op de groothandelsmarkt. In de afgelopen tien jaar is het kiwiareaal in andere mediterrane landen, zoals Turkije, Portugal en Spanje, echter sterk gestegen. Deze kiwi’s zijn hoofdzakelijk bedoeld voor de binnenlandse markt, maar in de afgelopen jaren stijgt ook de export. Zijn er kansen voor nieuwe origines op de Noord-Europese markt?

e teelt van kiwi’s is sterk gestegen in de genoemde landen. Vooral Turkije springt er bovenuit. Daar groeide de kiwiteelt in de afgelopen 10 jaar met ruim 300%, wat fors hoger ligt dan de stijging van het wereldwijde areaal dat op 180% ligt. De omschakeling kwam er vooral omdat veel telers in Turkije rond de Zwarte Zeekust in het noorden op zoek waren naar producten met meer rendement dat de kiwi aanvankelijk bood. Dat rendement is echter door het snel uitbreidende areaal

Franse kiwi’s bij Exofi

afgenomen, aangezien het grootste deel van het fruit, zo’n 90%, bestemd is voor de binnenlandse markt. In de laatste jaren is de export van Turkse kiwi’s daarentegen ook gestegen. De kiwitelers profiteren daarbij van de lage koers van de Turkse lira, terwijl wereldwijd de prijs voor kiwi’s is gestegen door onder meer de gestegen consumentenvraag, blijft het prijsniveau van het Turkse product ongeveer gelijk. Het belangrijkste deel van de export van Turkse

kiwi’s is evenwel bedoeld voor de markten in Rusland en het Midden-Oosten.

Jan Vermeiren, van Exofi Fresh Market in Brussel, verhandelt zelf voornamelijk Franse kiwi’s. “Gekozen vanwege de kwaliteit van dit fruit,” vertelt Jan. “De BRIX-waarde is altijd zeer hoog vanwege het oogstmoment.” De Franse kiwi’s komen uit de regio van Dax in het zuiden van het land waar het klimaat zich leent voor de teelt van kiwi’s. Een vergelijkbaar klimaat is te vinden in de

kiwiproductie in Spanje, Portugal en Turkije

AGF Primeur 1 • 2021

Kiwi-export uit Spanje, Portugal en Turkije (Bron, FAOSTAT)

regio’s van Asturië en Galicië in Spanje en het noorden van Portugal waar het areaal in de afgelopen jaren ook is toegenomen. “Vijf jaar geleden gingen er normaal redelijke volumes Franse kiwi’s richting Spanje, maar in de laatste jaren zijn daar ook steeds meer kiwistruiken geplant voor eigen teelt,” licht Jan toe. “En alles wat men zelf teelt voor de eigen markt hoeft men niet meer te importeren. Die teelt van kiwi’s begon in het noorden in de regio van Asturië, maar in de laatste jaren zijn er ook arealen bijgekomen in de regio van Valencia.” Naast een toenemende eigen teelt van kiwi’s in Spanje, en ook in Portugal en Turkije, ziet Jan ook kansen voor de kiwi’s op de Nederlandse en Belgische markt. Hoewel dat meer komt door de huidige ontwikkelingen in Frankrijk. “In Frankrijk hebben de

grote kiwiteeltbedrijven maar weinig ruimte om verder uit te breiden. Bovendien zien we steeds meer een switch van de groene naar de gele kiwi, omdat daar nu eenmaal vraag naar is vanuit de markt. Maar wat ik nu zie op de markt zijn astronomisch hoge prijzen voor groene kiwi’s. Dat kan in mijn ogen leiden tot twee ontwikkelingen. Of we verkopen straks alleen nog maar gele kiwi’s waarvan de consumptie nog ieder jaar toeneemt ten opzichte van de groene kiwi, omdat er steeds meer van wordt geteeld. Of origines uit andere landen zoals Turkije en Spanje krijgen hier een goede kans op de markt. Hier en daar zie ik bijvoorbeeld wel kleine partijen Turkse kiwi’s in bijvoorbeeld Duitsland. Dat is vooral mogelijk door een grote Turkse gemeenschap in die landen die zich toch meer richten op de producten uit eigen land.” Om tijd te win-

nen hebben Franse en Italiaanse producenten, die onder licentie gele kiwi’s telen, de gele soorten geënt op de onderstam van de groene Hayward kiwi. Dit heeft als gevolg dat je sneller gele kiwi kunt oogsten, maar de teelt van de groene valt volledig weg na het enten. Als je gele kiwistruiken zelf gaat planten, duurt het 5 jaar vooraleer je fruit hebt. Dat is dus niet gebeurd en de Europese telers onder contract hebben gegokt op de gele kiwi die per kilogram meer opbrengt, zowel in rendement als in opbrengst per hectare. Maar zijn dus tienduizenden tonnen minder groene Hayward kiwi’s door het enten. Daarom zijn de Franse groene Hayward kiwi’s zo duur op het moment. De opbrengst van 80.000 ton Franse Hayward wordt nu niet meer gehaald, ook niet in Italië. Die laatste is een belangrijke origine voor het telen en verpakken van kiwi’s van december tot april voor de Europese markt.”

Een Nederlandse kiwi-importeur moet het nog allemaal even afwachten. “Er blijft toch voldoende aanbod van de landen die traditioneel groot zijn op de markt, zoals Italië en Griekenland. Toch acht ik het ook niet ondenkbaar, aangezien men in Zuid-Afrika al eens kiwi’s heeft proberen te exporteren naar Europa en we ook af en toe kiwi’s hebben uit landen welke normaal niet sterk vertegenwoordigd zijn op de markt.” Een belangrijke notitie in de kantlijn is wel dat de opbrengsten van kiwi’s in Spanje, Portugal en Turkije nog altijd flink achterblijven bij landen als Italië en Griekenland. In 2019 bedroeg de oogst van Turkse kiwi’s 63.800 ton, in Spanje 24.500 ton en in Portugal 32,350 ton. In Griekenland was dat ruim 285.850 ton en in Italië 524.500 ton. (TD)  info@exofi.be

Toch blijven volumes laag in vergelijking met de dominerende markten

AGF Primeur 1 • 2021

Detail

De Boomgaard AGF vernieuwt winkel en bedrijfsprocessen Joanne Budding showt de anderhalvemeterkoker

De Boomgaard AGF heeft een enerverend jaar achter de rug. Het komende jaar kent ook de nodige uitdagingen voor de speciaalzaak in het Veluwse Lunteren. De verbouwplannen voor een vernieuwde winkel liggen klaar. Daarnaast is het goede voornemen om de bedrijfsprocessen verder te automatiseren. “Dat levert tijd op”, is de ervaring van Anja Budding, die samen met haar man Jelis eigenaar is van de zaak.

angezien Anja per week ongeveer een week aan tijd tekortkomt is ze zeer gemotiveerd om de bedrijfsprocessen onder de loep te nemen en digitaler te gaan werken. Drie jaar geleden werd met het oog daarop al een digitaal kassasysteem aangeschaft en een licentie op het softwarepakket WeightManager. “We doen er al een hoop mee, maar we kunnen er nog veel meer uithalen. Op dit moment voeren we inen verkoopprijzen in, zodat je gemakkelijk inzicht krijgt in de omzetten, ook die uit het verleden. Verder is het heel gemakkelijk om je artikelenbestand aan te passen in het programma. Vanachter de computer kan ik bijvoorbeeld artikelen bijmaken die dan meteen in alle kassa’s te gebruiken zijn. Op dit moment zijn we bezig om de gegevens van alle horecaklanten en vaste verkoopprijzen in te voeren zodat alles wat je voor bestellingen pakt, je meteen in kunt voeren. Je kunt dan ook een pakbon uitdraaien, mooi met ons logo erop. Dat komt ook professioneler over dan een handgeschreven bon.” Het digitaliseren van de bedrijfsprocessen is wel een hele stap voor De Boomgaard. Ingesleten gewoonten moeten overboord gezet worden en ook moet tijd gevonden worden om alles opnieuw in te richten. Dat 76

AGF Primeur 1 • 2021

staat dit jaar te gebeuren, mede gestimuleerd door de inmiddels volwassen kinderen van Anja en haar man Jelis. “Jongeren hebben daar een heel andere kijk op. Ze werken beiden mee in de zaak en lachen vaak om de oude methodes die wij gebruiken. Nu we de winkel gaan vernieuwen vinden ze dat we meer moeten automatiseren. Het is ook prima te doen. Lenstra Automatisering kan ons stap voor stap begeleiden bij de implementering en helpen met alles uit te leggen. Uiteindelijk scheelt het veel tijd en tijd is geld.” De nieuwe generatie heeft ook flink meegedacht bij de inrichting en opzet van de nieuwe winkel. De Boomgaard AGF bestaat sinds 1997 en groeide uit van een traditionele groentewinkel tot een echte speciaalzaak die zich steeds meer is gaan richten op catering. In de vernieuwde winkel die Anja en haar man Jelis hopelijk in april kunnen openen, is daarom flink wat ruimte gemaakt voor een extra koeltoonbank. Dat zal ten koste gaan van ruimte voor de presentatie van losse AGF. “We zitten in een dorp en we verkopen echt nog wel kroppen andijvie, maar dat is veel minder dan de gesneden groenten. De verkoop van rauwkost, salades en kant-en-klaarmaaltijden neemt steeds meer toe. Daarin zit de groei

en daar zien we toekomst in. Afgelopen jaar zijn we bij diverse collega’s langs geweest die daar al verder mee zijn. Sommigen hebben wel 3 of 4 koks in dienst. Wij denken daar ook aan, want zelf kunnen wij het amper nog bijbenen.”

De Boomgaard heeft een grote vaste klantenkring en in het afgelopen jaar is die verder uitgebreid. “Corona heeft een boel nadelen, maar wij hebben niet te klagen, ondanks horeca-omzet die is weggevallen. We zien veel nieuwe mensen in de winkel, zowel jong als oud. Voor een aantal is het boodschappen doen een van de weinige uitjes en naar een drukke supermarkt gaan mensen niet zo graag. Ook ervaren ze het kwaliteitsverschil met de supermarkt, dat is zo leuk als klanten dat zeggen. We zien ook dat klanten meer en gemakkelijker geld uitgeven. Met Kerst bijvoorbeeld twijfelde een klant over aardbeien van bijna 7 euro voor een pond, maar nam ze toch mee en legde uit dat ze het makkelijk kon betalen vanwege al het geld dat ze de laatste tijd overhoudt. Daar moest ik wel even om lachen. Het contact met onze klanten is voor ons heel waardevol en mensen gunnen je de business. Ze willen echt wel moeite doen om naar de bakker, slager en groenteman te gaan, als het maar goed is”, besluit Anja. (ML)  deboomgaard@kpnmail.nl

Column

Je laat een leerling met een 8+ geen verplichte bijles volgen. De Systeemfout van ODE* heffing. Waar gaat het fout?

De staat wil verduurzamen, daar heeft het geld voor nodig

et systeem, Robin Hood, moet dan in werking. Haal het bij de vervuilers via ODE op en verdeel het onder de oplossers, via SDE+(+)**. Tot zover heel logisch.

Wat ik mezelf verwijt is dat toen de ODE werd ingevoerd, ik hetzelfde bedrag ook betaalde voor mijn heffing om groene stroom te mogen kopen. Ik had toen protest moeten aantekenen dat je niet twee keer kan belasten. Een keer op groene stroom en nog een keer met ODE. Want groene stroom is het doel wat de Staat via SDE onder andere beoogt. Duurzame elektrificatie. Je belast toch niet de oplosser om het onder de andere oplossers te verdelen. Je haalt dan de prikkel weg. Je laat een leerling met een 8+ ook geen verplichte bijles nemen.

In de beginjaren was de minimale heffing van ODE ook niet echt het protesteren waard. Als voorloper ben je blij met de duurzame resultaten en de kosten zijn ingecalculeerd.

Maar geleidelijk aan werd de ODE heftiger. Ook voor de consument. Dus besloot ons parlement om de verdeling ipv 50/50 consument/bedrijfsleven de verhouding 1/3:2/3 te maken. Op zich niets mis mee, pak de grootgebruikers aan, dat heeft meer effect dan op de consument.

Maar toen kwam de systeemfout. Daar waar de supergrootgebruikers Shell, Hoogovens, Exxon en noem ze maar op, slechts € 0,40 per GWatt betalen, betaalt het MKB, € 22,50. Voor de consument is dit € 30,- . Dit is los van de energiebelasting die voor de supergrote bedrijven € 0,56 is en voor het MKB € 13,75. En dat doet ongelofelijk zeer.

Want de Glastuinbouw haalt zijn klimaatdoeleinden met twee vingers in de neus, terwijl de grote jongens praten over oplossingen zoals kolencentrales stoken met omgewaaide bossen, mét miljarden SDE geld, wat door de ODE bij elkaar geschraapt is. Dit is dus geen Robin Hood gedachte, hier komt de Sheriff van Nottingham aan de deur kloppen.

Conclusie: als je het allemaal optelt, dan wordt de ODE verlaging voor de consument betaald door het MKB en niet door de massaslurpers.

De oplossing zit bij een eerlijke verdeling van de 2/3 pot, te betalen door het hele bedrijfsleven dus inclusief Shell en consorten. Stop met de lobby om de grote jongens te ontzien. En stimuleer groene stroom door het niet te belasten met ODE. Dat is ook een mogelijkheid. Dat stimuleert het gebruik van groene stroom wat wel beleid is. Rob Baan

*Opslag Duurzame Energie- en Klimaattransitie **Stimuleringsregeling Duurzame Energieproductie

En waarom ben ik nou zo boos? De tuinbouw heeft onder kabinetsbeleid massaal ingezet om te elektrificeren. Mijn bedrijf heeft hier, als medevoorloper, miljoenen in gestoken. Er zijn nu nieuwe moderne tuinbouwbedrijven waar niet eens meer een gasaansluiting is! En al deze bedrijven worden nu gestraft met rekeningen van honderdduizenden euro’s. Dus gaat de ondernemer weer terug op aardgas. Net als ik. En dat was nou net niet het kabinetsbeleid. Er staat in mijn bedrijf een mooie duurzaamheidsprijs te pronken, die niet meer terecht is.

AGF Primeur 9 • 2020

Logistiek

Nieuwe speler biedt fijnmazig koelvervoer NL en BE aan trisch vervoer en het streven is om in 2021 volledig elektrisch te rijden. Er wordt gekeken naar de mogelijkheid om restaurants die in Utrecht aan de kade liggen, per boot te beleveren.

Inge Gerrits van Vers en Fijn geeft aan dat door corona voor fijnmazige koeldistributie een nieuwe markt is ontstaan

“Er wordt steeds meer online gekocht en hoe meer er online wordt gekocht hoe meer busjes er in de stad komen,” verklaart Inge Gerrits de achtergrond van Vers en Fijn. Vers en Fijn is een logistieke dienstverlener gespecialiseerd in fijnmazige geconditioneerde distributie, zes dagen per week, in heel Nederland met uitzondering van de Waddeneilanden en in Vlaanderen op dinsdag en vrijdag. Doordat de logistieke dienstverlener werkt met Multi temp vervoer kunnen zowel gekoelde, diepgevroren als droge ingrediënten in verschillende compartimenten in de bus tegelijk vervoerd worden.

r wordt gewerkt met een A voor B schema. De goederen worden op dag A bij de producent opgehaald, in de nacht gesorteerd en vanaf 06:00 uur dag B uitgereden op verschillende routes. De producten die in dezelfde regio worden gedistribueerd als waar ze zijn opgehaald, blijven in die regio. Andere goederen gaan met pendels naar de hoofdlocatie in Utrecht om te worden gesorteerd. Daarna volgt een pendel naar het depot bij de eindbestemming en de volgende ochtend wordt uitgeleverd. “Het maakt eigenlijk niet uit of het naar Maastricht gaat of naar Enschede of naar Groningen.” 78

AGF Primeur 1 • 2021

BUNDELEN Vers en Fijn werkt met bussen van het formaat van de kleinste Post NL bussen, zodat ook gemakkelijk in het centrum van de steden kan worden geleverd. “Die busjes kunnen heel makkelijk overal komen. Dat is iets wat veel logistieke bedrijven niet kunnen.” Daarbij is duurzaamheid een belangrijke focus voor Vers en Fijn. “Duurzaam is wel de nieuwe wereld. We rijden allemaal achter elkaar aan met onze busjes: de visboer, de slager en de groenteboer. Daar is weinig duurzaam aan. Het bundelen van die orders en het allemaal tegelijk uitrijden is wel de oplossing.” Veelal wordt gewerkt met elek-

KOOKLESSEN Hoewel Inge aangeeft dat er door de coronacrisis omzet is weggevallen, is er ook een hele nieuwe markt voor fijnmazig koelvervoer ontstaan. Zo bieden verschillende restaurants bijvoorbeeld online-kooklessen aan. De bijbehorende boxen met ingrediënten worden door Vers en Fijn opgehaald en door heel Nederland bij de gasten gekoeld thuisbezorgd. Overigens zijn er veel meer spelers in de out-of-home markt, zoals delicatessenzaken, sportkantines, bars en restaurants die een beroep doen op fijnmazig koelvervoer. Een voorbeeld daarvan zijn de lunchboxen die door bijvoorbeeld een werkgever worden besteld en door Vers en Fijn worden geleverd, zodat alle werknemers tegelijkertijd – onder de huidige omstandigheden thuis – kunnen lunchen. Maar ook verzorgt Vers en Fijn het gekoelde vervoer voor consumenten-webshops en maaltijdboxen. PLATFORM Deze nieuwe markt brengt ook nieuwe kansen voor het VersTrade handelsplatform,dat is voortgekomen uit Vers en Fijn. Het b2b platform legt de verbinding tussen de out-of-home markt en de producenten zonder tussenkomst van een groothandel. “Wij brengen dat in directe verbinding met de wielen van Vers en Fijn. We halen de producten op bij de producenten of leveranciers en brengen ze direct naar de afnemers.” En op zijn beurt beïnvloedt het platform ook de distributie weer. “Hoe meer restaurants zich aansluiten bij VersTrade om duurzaam te kopen, hoe makkelijker de distributie wordt, omdat de stopeenheid dan veel dichter wordt.” (MW)  I.Gerrits@verstrade.nl

Nevenactiviteit

Mark van den Oever, voorzitter Farmers Defence Force, fruitteler, varkenshouder en kerstboomteler:

“Heel hard knokken en gigantisch veel uren draaien” Het grasveld van het Haagse Malieveld werd een beetje omgeploegd, forenzen verbeten zich in de file achter een stroom trekkers, vrachtwagens die het DC niet in en uit konden en consumenten die misgrepen door lege schappen…. Farmers Defence Force (FDF) heeft door de inzet van hun trekkers en onverzettelijke boerenkarakter het een en ander op de kaart gezet. De omstreden veevoermaatregel is van tafel, het beleid in Brabant jegens boerenbedrijven is aangepast en inmiddels is FDF in gesprek met supermarkten over een plan voor inkomensverbetering. “Dat is heel hard knokken en gigantisch veel uren draaien”, aldus FDF-voorzitter Mark van den Oever, tevens fruitteler, varkenshouder en kerstboomteler.

et zijn vaak stuurse blik was hij afgelopen jaar veelvuldig in het nieuws. Ondanks bovenstaande successen valt er niet veel te lachen. De voorman krijgt ook veel kritiek op zijn optredens en boute, soms omstreden uitspraken, ook vanuit agrarische hoek. “Harde acties en taal zijn nodig om problemen van telers en boeren op de kaart te zetten”, zegt Mark. Voor FDF is actievoeren nog de enige weg vooruit. Regel- en prijsdruk veroorzaken veel leed op het erf, weet Mark. In zijn omgeving zijn 12 collega’s uit het leven gestapt. “Het zijn schrikbarende getallen, daar willen wij gewoon verandering in brengen. We kunnen niet alles oplossen, maar proberen een beetje het verschil te maken. Onze stem moet gehoord worden.” De verdediger van de boerenbelangen blijkt echter best bereid om rustig aan de vergadertafel te gaan zitten en mee te denken over oplossingen. “Mensen denken dat wij geen compromissen willen sluiten. Dat willen we wel, maar alleen op basis van gelijkwaardigheid.”

Van alle hoofdpijndossiers die op het bordje van Mark en zijn collega’s liggen steekt de oneerlijke verhouding van 53.000 ondernemers in de primaire sector tegen de 5 inkoopblokken van de supermarkt hard. Via het keurmerk Farmers Friendly willen zij daar verandering in brengen. Op het plan dat aan branchevereniging CBL werd aangeboden, werd in eerste instantie niet gereageerd. Na blokkades bij supermarkt

DC’s en een persoonlijk bezoek aan de Jumbo-directie zijn FDF en supermarkten nu wel in gesprek.

Via het Farmers Friendly keurmerk wil FDF op een simpele manier de scheve situatie tussen wat telers en boeren ontvangen voor hun producten rechttrekken. Supermarkten die het keurmerk ontvangen, dragen 1, 2, of 3 procent van hun omzet af aan een coöperatie die dat geld verdeelt tussen aangesloten telers en boeren en marketinggelden ten bate van het keurmerk. Supermarkten kunnen zich middels het keurmerk met één, twee of drie sterren onderscheiden. Ze laten daarmee zien dat ze duurzame Nederlandse producten inkopen voor een goede prijs en dat is goed voor hun imago. De primaire producenten hebben meteen een beter inkomen, minimaal 90 procent van de gelden is namelijk voor de deelnemende telers en boeren bedoeld, maximaal 10 procent gaat naar de Farmers Friendly coöperatie en marketingacties. In het Farmers Friendly concept doen primaire producenten en supermarkten dus meteen zaken, andere ketenpartijen zijn niet betrokken en het zal ook de handelsprijzen niet beïnvloeden. “Het is niet erg dat de markt ongenadig hard is. Als je als boer te veel hebt geproduceerd, heb je te veel geproduceerd. Maar het moet wel rechtvaardig zijn. Producentenorganisaties kunnen onze belangen niet verdedigen en staan ook onder druk doordat zij elkaar

beconcurreren om schapruimte en prijs. In het Farmers Friendly concept wordt dat omzeild.”

FDF werd in mei 2019 opgericht naar aanleiding van een stalbezetting in Boxtel door dierenactivisten en verbreedde spoedig daarna het werkterrein om in brede zin op te komen voor de belangen van agrariërs. In tijdsbesteding is Farmers Defence Force als nevenactiviteit behoorlijk uit de hand gelopen. Samen met zijn vader runt hij al drie bedrijven, een varkenshouderij, een fruitteeltbedrijf (38 hectare) en een kerstbomenteeltbedrijf. “Van oudsher is het altijd een gemengd agrarisch bedrijf geweest, in de afgelopen jaren hebben we deze drie takken geïntensiveerd. Deels omdat we de werkzaamheden qua afwisseling leuk vinden, deels om risico’s te spreiden. De activiteiten voor FDF zijn afgelopen jaar geëxplodeerd. Zó heb je een Facebookclubje, en zó sta je voor tienduizend man op het Malieveld. Het kost erg veel tijd, maar de noodzaak is hoog. Velen zien geen licht meer aan het einde van de tunnel”, besluit Mark. (ML)  www.farmersdefenceforce.nl

AGF Primeur 1 • 2021

Geswitcht

ECT INTRODUCES:

MYTERMINAL, IN CONTROL OF YOUR CONTAINER LOGISTICS Do you rely on terminal data? And has the deepsea terminal always been a black box to you? Hutchison Ports ECT Rotterdam opens this black box by introducing MyTerminal. This digital platform gives you 24/7 status information about your containers and deepsea vessels at the ECT Delta and ECT Euromax terminal. Unique is the forecasted discharge time of every import container. This real data in real-time gives you the necessary information to plan more efficiently. Check for more information our website myterminal.ect.nl

Column

IJzertekort komt meer voor door populariteit plantaardige voeding H

et wetenschappelijke tijdschrift The Lancet meldt dat een ijzertekort nog steeds iets is om voor te waken. Met name onder peuters, tieners en zwangere vrouwen blijkt dit veel voor te komen. Doordat veganistische en vegetarische eetpatronen steeds populairder zijn, blijkt een tekort aan ijzer in ons land nog regelmatig voor te komen. De onderzoekers raden daarom aan om op je voeding te letten en zo een tekort aan ijzer te voorkomen. Welke groenten- en fruitsoorten zijn rijk aan ijzer? Waar moet je nog meer op letten? En wat zijn de meest ijzerrijke voedingsmiddelen? We bespreken het in deze column! IJzer is een belangrijk mineraal dat onderdeel uitmaakt van de rode bloedcellen. De meest bekende symptomen van een ijzertekort zijn een bleke (gezichts)huid en vermoeidheid. De voornaamste functie van ijzer is het produceren van rode bloedcellen en daarmee het vervoeren van zuurstof in je lichaam. Snel buiten adem zijn kan dan ook wijzen op een gebrek aan dit mineraal. Ook het hebben van rusteloze benen kan duiden op een ijzertekort. IJzer is een essentiële voedingsstof, wat betekent dat je het uit voeding moet halen. De dagelijks aanbevolen hoeveelheid (ADH) is 18 mg. De opname van ijzer hangt opmerkelijk genoeg af van hoeveel je ervan hebt opgeslagen. Een tekort kan optreden als je inname te laag is om de hoeveelheid die je dagelijks verliest aan te vullen. In het verleden werden ijzerpillen uitgedeeld om bloedarmoede tegen te gaan, maar die blijken ook veel bijwerkingen te kennen. Voeding is daarom de ideale bron van ijzer. Als we kijken naar twee groenten waar ijzer rijkelijk in voorkomt, dan zijn dat spinazie en broccoli.

Spinazie biedt veel gezondheidsvoordelen en bevat weinig calorieën. 100 gram gekookte spinazie bevat 3,6 mg ijzer, 20% van de ADH. Hoewel dit non-heemijzer is, wat niet zo goed wordt opgenomen, bevat spinazie ook veel vitamine C. Dit is belangrijk, aangezien vitamine C de ijzeropname aanzienlijk verhoogt. Spinazie is ook rijk aan antioxidanten, carotenoïden genaamd, die het risico op kanker kunnen verlagen, ontstekingen verminderen en de ogen beschermen. Het eten van spinazie en ander bladgroen met vetten kan je lichaam helpen carotenoïden op te nemen, dus neem een gezonde vetsoort zoals olijfolie bij je spinazie. Broccoli is ontzettend voedzaam. Een portie van 156 gram gekookte broccoli bevat 1 mg ijzer, 6% van de ADH. Daardoor is het een redelijk goede bron. Maar het bevat ook 168% van de ADH van vitamine C, wat je lichaam helpt ijzer beter op te nemen. Broccoli is ook rijk aan foliumzuur en bevat 6 gram vezels. Ook zit er vitamine K in. Broccoli is onderdeel van de kruisbloemenfamilie, net als bloemkool, spruiten en (boeren)kool. De kruisbloemige groenten bevatten indool, sulforafaan en glucosinolaten. Dit zijn

plantenstoffen waarvan door wetenschappers wordt gesteld dat ze helpen beschermen tegen bepaalde soorten kanker.

Opvallend is dat appelen per 100 gram slechts 0,1 mg ijzer bevatten. Appelstroop bevat daarentegen tussen de 8 en 13 mg ijzer per 100 gram. Vandaag de dag wordt appelstroop voornamelijk geproduceerd in combinatie met ingedikt suikerbietensap, hiervan krijgt de appelstroop het hoge ijzergehalte waar het om bekendstaat. Andere ijzerrijke plantaardige voedingsmiddelen zijn peulvruchten, pompoenpitten, quinoa en cacao. Verrassend genoeg zit er ook veel in zwarte peper. IJzer komt meer voor in groenten dan in fruit. Als je toch fruit wilt eten als bron van ijzer, dan is gedroogd fruit een mogelijkheid. Gedroogde abrikozen, rozijnen en dadels zijn hier voorbeelden van. Gedroogd fruit bevat vaak ook veel suiker, waardoor het niet is aan te raden als bron van ijzer.

Er bestaan overigens twee soorten ijzer in onze voeding: heemijzer en non-heemijzer. Heemijzer is een type ijzer dat alleen in dierlijk voedsel wordt gevonden, vooral in rood vlees. Het wordt makkelijker opgenomen dan non-heemijzer. Non-heemijzer vinden we in plantaardig voedsel. De opname ervan kan worden vergroot met organische zuren, zoals vitamine C, maar wordt juist verminderd door plantaardige stoffen zoals fytinezuur. Daarom moeten mensen met een vegetarisch of veganist eetpatroon extra aandacht besteden aan de hoeveelheid ijzer in hun voedingspatroon. Als je op zoek bent naar dierlijke bronnen van ijzer, dan zit je goed bij schaal- en schelpdieren, lever, rood vlees en kalkoen. Overdrijven in de inname van ijzer is niet aan te raden, want een teveel aan ijzer kan namelijk giftig worden. Het lichaam regelt daarom het ijzergehalte door middel van aanpassing van de hoeveelheid ijzer die opgenomen wordt uit het spijsverteringskanaal. Een ijzervergiftiging kan optreden als mensen te veel ijzer uit supplementen binnenkrijgen. Gelukkig is dit bij het eten van groenten en fruit niet aan de orde en kun je ervan genieten zoveel je wil! Gezonde groet, Juglen Zwaan

AGF Primeur 11 • 2019

SPECIAL • Automatisering

Rens Muskens, Veiling Zaltbommel:

“Keuze software-systeem raakt alle aspecten van het bedrijf ”

ls je als organisatie tegen de grenzen van je softwaresysteem aanloopt, ga je op zoek naar nieuwe oplossingen. Dat is een veelomvattende taak. “Het raakt alle aspecten van het bedrijf,” zegt Rens Muskens, manager Finance en IT en daarvoor projectleider bij Veiling Zaltbommel. Voorheen werkte de veiling met het maatwerksysteem voor veilingen LVS, dat uit 1995 dateerde. “Het paste in het verleden als een handschoen, maar de noodzaak voor modernisering en de borging van de continuïteit van het bedrijf noopten tot een andere keuze,” constateerde Rens. “De kennis van dit systeem en de taal waarin het is ontwikkeld is weinig tot niet meer beschikbaar. Als medewerkers met pensioen gaan of andere keuzes maken, loop je snel tegen grenzen aan.” Uiteindelijk selecteerde Veiling Zaltbommel de I-Fresh software van Axians als opvolger voor het LVS-systeem. “Wij kozen hiervoor mede op basis van de toepassing van Microsoft Dynamics 365 Business Central, wat heel herkenbaar is en wat naadloos aansluit bij andere Microsoft producten.” Wat ook aansprak was de lot- en ordertracering en de mate van aansluiting bij de dagelijkse praktijk van de veiling. COMPLEET Veiling Zaltbommel werkt met de standaard I-Fresh ERP-implementatie met toevoeging van maatwerk. “Voor drie specifieke zaken waren geen standaard oplossingen: een portaal voor communicatie met de telers en de kopers, een rekenmodule

AVAILABLE TO PROMISE

nlangs introduceerde Axians een nieuwe module voor de I-Fresh ERP-software om automatisch de beschikbaarheidsbehoefte te controleren. “Available to Promise (ATP) zorgt voor een duidelijk inzicht in de beschikbaarheid van en de behoefte aan producten,” zegt Raymond Langeveld, client manager bij Axians en actief met het ontwikkelen van ICT-oplossingen voor AGF-bedrijven. “Deze module is afhankelijk van hoe het AGF-bedrijf is ingericht, geschikt voor 82

AGF Primeur 1 • Automatisering • 2021

om zowel klanten als leden te kunnen factureren en een module voor kwaliteitscontrole.” Maar ook het kunnen uitdragen van de identiteit van Veiling Zaltbommel was een overweging bij het toevoegen van maatwerk. “Zodat we daarin naar onze telers en leden toe echt Veiling Zaltbommel kunnen vervatten. Daarin zijn we flexibel om de informatievoorziening naar onze telers op een optimaal niveau te hebben en te houden.” Transparantie is daarbij een belangrijk aspect. “Wij willen in 2021 inzetten op informatievoorziening naar onze leden. De transparantie, die Veiling Zaltbommel kenmerkt, handhaven en verder uitbouwen. Daar blijf je in doorontwikkelen en daar moet je niet in stil willen staan.” Voorts geeft Rens aan dat het belangrijk was om één systeem zo compleet mogelijk te maken. “Op die manier hoeven we bij upgrades en updates niet alles aan elkaar te knopen, te testen en te corrigeren van het ene systeem naar het andere.”

verkopers, de hoofdverantwoordelijke van het magazijn of voor supply chain managers.” Raymond geeft aan dat de ATP-module als het ware met de gebruiker meedenkt en degraderings- of kwaliteitsverval automatisch kan meeberekenen, net als ‘bijvangsten’ – als een partij onverwachts een andere kwaliteit oplevert die ook vermarkt kan worden. Een ander voorbeeld betreft de verwachte inen uitslagtijden. “Stel, je hebt een situatie waarbij een order voor een product

IMPLEMENTATIE Over de implementatie van het I-Fresh systeem zegt Rens dat er geen grote dingen zijn fout gegaan. “Dat klinkt een beetje conservatief, maar is iets om heel trots op te zijn. Als je je hele automatiseringslandschap omgooit en er gaat eigenlijk niets mis, dan is dat al het succes wat zich aftekent.” Daarbij geeft hij aan dat met een soort basale versie van het systeem live werd gegaan om later te kunnen finetunen. Het uitgangspunt van Veiling Zaltbommel was om zo veel als mogelijk naar de standaardversie van het softwaresysteem toe te bewegen. “Je moet ook het lef hebben om je aan het systeem te conformeren en niet alles zo flexibel mogelijk te willen maken. Je moet kritisch kijken of maatwerk altijd nodig is, of dat je ook binnen het systeem de oplossing kunt vinden.” Het heeft ertoe geleid dat er aanpassingen zijn gemaakt in de werkwijze. Als voorbeeld noemt Rens de facturatie van diensten die leden van de veiling afnemen. In het verleden werden telers gezien als leveranciers en ontvingen zij een creditfactuur als zij bijvoorbeeld gebruikmaakten van koelruimte van de veiling. “In de dagelijkse praktijk zijn telers in dat geval gewoon klant van de veiling en hebben wij ervoor gekozen om die teler een verkoopfactuur te sturen. Dat zijn aanpassingen die doorgevoerd zijn,” besluit Rens. (MW) 

in een bepaalde maatvoering van een supermarkt is ontvangen voor vertrek vrijdag. Diezelfde vrijdag worden twee partijen van het product ontvangen. Een partij wordt in de middag verwacht en de andere om 07:00 uur. Het systeem rekent dan zo mee dat alleen de partij ontvangen om 07:00 uur ingezet kan worden en de partij die in de middag wordt ontvangen niet, omdat die inclusief transport te laat bij de klant zou arriveren,” licht Ray-

R.Muskens@veiling-zaltbommel.nl

mond de mogelijkheden van de module toe.

Raymond.Langeveld@axians.com

SPECIAL • Automatisering

Administratie voeren in Excel vs WeightManager Wilma Lenstra nam het stokje over van haar vader Jan

Met een weegkassa en een Excel sheet kun je je winkel aardig managen, maar het kost veel tijd en is tevens foutgevoelig. Automatiseren is daarvoor een uitstekende oplossing. “Toch zien veel ondernemers erg op tegen de overgang naar het automatiseren van processen zoals factureren en artikelbeheer”, is de ervaring van Wilma Lenstra van het gelijknamige informaticabedrijf.

“Z

e weten vaak niet waar te beginnen en ik stel de ondernemer daarom altijd eerst de vraag: ‘Welk proces in je onderneming zou je geautomatiseerd willen hebben?’ Dan bekijken we hoe WeightManager daar ondersteunend in kan zijn. Automatiseren is niet alleen het aanschaffen van

software zoals WeightManager, maar het betekent ook een nieuwe werkwijze en instructie voor de ondernemer alsook voor het hele team. Dat maakt dat wij niet alleen de software leveren, maar ook de onderneming vraag gestuurd ondersteunen bij de

GreenCommerce

AGF Primeur 1 • Automatisering • 2021

stap naar automatisering, iets wat veel softwareleveranciers laten liggen.”

SAMEN MET DE GEBRUIKER Wilma nam afgelopen zomer het automatiseringsbedrijf, gespecialiseerd in de detailhandel in versproducten, van haar vader Jan over. Die startte 20 jaar geleden met de ontwikkeling van WeightManager op vraag van een plaatselijke slager. Die wilde graag zijn digitale weegschalen centraal aansturen vanaf de computer. “Elke week zaten ze samen rond de tafel om de functionaliteiten te bespreken en die werkwijze van zo dicht mogelijk bij de eindgebruiker zitten, hebben we altijd doorgezet. In de AGF-branche

Dé AGF-software

zijn onder andere Marco Dijkema en Tonny Eldijk belangrijke en kritische gebruikers van het programma.”

Naast het automatiseren van bedrijfsprocessen verzorgt WeightManager nóg twee belangrijke functies: het voorkomen van fouten en inzicht geven in het rendement. “Ik hoor vaak dat ondernemers op zondagmiddag de post-its of papieren pakbonnetjes uit de weegschaal overtypen in een Excel bestand. Met WeightManager kun je die bonnetjes vergeten, er wordt een factuur van de verzamelde bestellingen en pakbonnen gemaakt en verstuurd wanneer de ondernemer dat wil. Dat bespaart je dus tijd. Daarnaast voorkomt WeightManager fouten die bijvoorbeeld bij het overtikken erin kunnen sluipen, bonnetjes raken ook niet meer kwijt. Je loopt dus geen omzet meer mis.” DATAMINING Door te automatiseren krijgt een ondernemer ook een hele hoop zeer waardevolle informatie tot zijn beschikking. Datamining heet dat tegenwoordig. Zeker de kleinere ondernemer kan daarmee heel goed aan de slag. “Elke transactie komt in een data-

base, dus van elk artikel is het tijdstip van verkoop, het volume, prijs, inkoopprijs, verkoopmedewerker et cetera bekend. Met die informatie kun je heel veel doen: je kunt zien welke artikelen hard lopen, welke verkoper het meeste omzet maakt per klant, hoeveel marge je maakt, wat de kostprijs is van samengestelde artikelen en hoeveel winst je erop hebt gemaakt etc.”

Om het sturen op cijfers verder uit te diepen geeft Lenstra Informatica in samenwerking met branchevereniging ADN workshops. “Prijzen in AGF zijn onvoorspelbaar en de marges zijn klein. Veel ondernemers sturen vaak vanuit hun jarenlange ervaring op hun onderbuikgevoel. Deze ervaring is heel waardevol en wordt zeker niet onderschat. Als je daarnaast de juiste tools hebt om ook op basis van harde cijfers aan de knoppen te draaien, heb je een ultiem uitgangspunt om de perfecte verkoopprijs te bepalen.”

kostprijsanalyse maken van maaltijden of salades die je maakt. Bij de workshops kwam duidelijk naar voren dat ondernemers zich vaak in de kostprijs vergissen door zaken als arbeid-, verpakkings- en afschrijvingskosten niet standaard mee te nemen in die berekening. Deelnemers hebben ook aangegeven mee te willen werken aan een gezamenlijke benchmark, daar is enorm veel van te leren.” (ML)  info@lensinfo.nl

Aan welke knoppen je hoeveel moet draaien, dat is kennis die echt in de branche zelf zit. De workshops met ADN-leden zijn daarom van grote meerwaarde. “Veel ondernemers zijn ook catering gaan doen. WeightManager kan als enige pakket een

Moderniseer en optimaliseer jouw bedrijfssoftware! Loop voor op de concurrentie met software die jouw bedrijfsprocessen perfect ondersteunt. Kies voor het Thinkwise Low-Code Platform.

Proud partner of:

Meer info

AGF Primeur 1 • Automatisering • 2021

SPECIAL • Automatisering

is een groot voordeel van low-code dat je de bedrijfsprocessen niet moet aanpassen aan de software, maar dat je de software aanpast aan de structuur van het bedrijf. Je hoeft dus niet meer zelf binnen de lijntjes van de reeds bestaande software te kleuren en doorontwikkeling wordt zo makkelijker.”

Jan-Maarten Verweij, Jump Innovations:

“Door digitalisering kunnen AGF-bedrijven zich onderscheiden” Low-code software, een term waarbij de meeste handelaren in de AGF zich toch eens achter de oren krabben, want wat is dat nu precies?

e term ‘low-code’ betekent letterlijk ‘weinig code’. “Het is software waarmee alle aspecten van moderne applicatieontwikkeling is versimpeld en ontzorgd,” aldus Jan-Maarten Verweij, mede-oprichter van Jump Innovations, een jong IT-bedrijf uit Zwijndrecht. “Dat maakt low-code een stuk visueler waardoor een AGF-handelaar in staat is om in eigen beheer slimme digitale oplossingen te ontwikkelen voor zijn bedrijf. Je kunt low-code wat dat betreft vergelijken met voorgeprogrammeerde blokjes code, in ons geval gebouwd door het bedrijf Mendix. Dit zijn blokjes die allemaal een eigen functie hebben zoals bijvoorbeeld een knop in een applicatie of een zoekbalk op een site. Met al die blokjes kun je dus stuk voor stuk unieke bouwwerken 86

AGF Primeur 1 • Automatisering • 2021

maken die perfect aansluiten bij je bedrijfsprocessen.”

WAT KAN JE ERMEE? “Low-code wordt veelal gebruikt om bedrijfsdigitalisering te versnellen en unieke software te maken, waar geen standaardoplossing voor is,” licht Jan-Maarten toe. “Implementatie en snelheid van het bouwen is ook veel hoger dan bij andere pakketten. AGF-bedrijven kunnen low-code software gebruiken als een schil over bestaande software (denk aan: ERP- en WMS-systemen). Maar het kan ook worden gebruikt om dagelijkse taken te digitaliseren en het bouwen van unieke applicaties zoals een klantportaal, een verkoopplatform of slimme datadashboards. Daarbij

E-COMMERCE Kraaijeveld is één van de bedrijven die al snel in de gaten had dat digitalisering een belangrijke voorwaarde is voor de toekomst. “Zes jaar geleden keken wij voor het eerst naar de mogelijkheden voor een webshop,” vertelt Joost Eggebeen, die zich bij Kraaijeveld dagelijks bezighoudt met de e-commerce binnen het bedrijf. “Onze eerste poging resulteerde in een luxe webshop met plaatjes van de producten erbij. We kwamen erachter dat de AGF-sector zich uiteindelijk kenmerkt door de nuchtere houding. Uit de luxe webshop werd de stekker getrokken en er werd in plaats daarvan een eenvoudige online-prijslijst gebouwd, met bestelvakjes erachter. En dit bleek te werken! Een klant is op zoek naar overzicht, snelheid en gemak. Op basis van deze principes hebben we een businesscase uitgewerkt voor MyKraaijeveld. De keuze tussen een kant-en-klaarpakket, of zelf een omgeving opbouwen was snel gemaakt. Om flexibiliteit te behouden en onze wensen waar te kunnen maken, is gekozen om een volledig nieuwe omgeving op te zetten met behulp van een partner. Zo kwamen we uiteindelijk ook terecht bij Mendix en Jump, die met Low-code software ons wel de mogelijkheid boden om op een snelle manier een omgeving naar onze wensen te bouwen.” MEEKIJKEN BIJ DE BOUW De software van Mendix biedt ook het voordeel dat klanten makkelijk kunnen meekijken met de ontwikkeling. De AGF-sector staat vaak te boek als conservatief, nuchter en met de houding ‘eerst zien, dan geloven’. “Geen verkeerde eigenschappen,” aldus Jan-Maarten. “Mendix is sterk visueel ingericht, meer nog dan andere vergelijkbare platforms. Daarmee is de software een stuk begrijpelijker voor mensen zonder diepgaande it-kennis. Dat maakt het mogelijk dat handelaren kunnen meedenken en meekijken tijdens het ontwikkelproces.” Kraaijeveld kon dan ook makkelijk meekijken met de bouw van de webshop. “We leiden nu ook de mensen intern op voor de e-commerce met behulp van Jump,” vult Joost aan. HANDELSPLATFORM MyKraaijeveld heeft als grootste voordeel dat het efficiëntie en inzicht levert vertelt Joost verder. “Met e-commerce bereiden wij ons voor op de toekomst. Het biedt

pakket en het zelf gaan programmeren. Die laatste optie kost namelijk veel tijd en hiervoor heb je niet altijd de juiste kennis in huis.”

VAN PRE NAAR NOODZAAK Zowel Joost als Jan-Maarten wijzen ook op de noodzaak voor bedrijven om aan de slag te gaan met digitalisering. "Nu is het nog een onderscheidende factor, maar ik verwacht dat in de toekomst digitalisering een noodzaak wordt,” vertelt Joost. “Processen rond de handel zelf worden immers steeds duurder en de marges kleiner. Het koppelen van systemen, digitalisering en het gebruik van data worden daarmee vereisten voor bedrijven om hun bestaansrecht te behouden.” Ook Jan-Maarten geeft aan dat in de toekomst digitalisering vaker een noodzaak gaat zijn dan een pre. “Toch denk ik wel dat je je met low-code software kunt onderscheiden in die digitalisering, omdat je hiermee namelijk een uniek programma kunt bouwen.” (TD) 

lowcode

ons de kans om met hetzelfde aantal mensen meer klanten te bedienen, waardoor schaalvergroting makkelijker te realiseren is. Het levert echter niet alleen een voordeel op voor ons als eigenaar, maar ook zeker voor onze klanten. MyKraaijeveld is 24/7 beschikbaar, de klant heeft veel meer overzicht en kan eenvoudig zijn bestelling samenstellen. Daarnaast bieden we verschillende extra voordelen, zoals documenten inzien en downloaden, fust inleveren en nog veel meer. Net zoals offline, zorgen we er ook online voor dat we alles verrassend regelen voor de klant.”

Kraaijeveld richt zich met de software van Mendix op een verdere uitbouw naar een portaal voor toeleveranciers en een verkopersplatform, om zo tot een allesomvattend handelsplatform te komen. “Het verder uitbouwen van onze digitale toepassingen is ook waar het grootste voordeel voor ons ligt in low-code software van Mendix,” licht Joost toe. “Je kunt hier echt snelheid mee maken bij verdere uitbouw. Standaard softwaretoepassingen lijken in eerste instantie wel sneller te werken, maar bij uitbreiding kom je toch jezelf tegen. Low-code is dan een ideale tussenweg tussen het standaard-

Camilla@jump.nl Joost.eggebeen@kraaijeveld.com

ERP Software | Scanning | Klantportaal

Het ERP systeem voor de FOOD

ontwikkeld door specialisten!

jaar

er va r in fo ing od

Uw oplossing voor automaaseringsvraagstukken!

Ervaar het gemak van software

Branchespecifieke software voor AGF, handel en productie In een markt met producten die aan bederf onderhevig zijn, staat het hele productie- en leveringsproces dagelijks onder grote druk. Snel handelen en real-time inzicht maken het mogelijk om tegen de laagst mogelijke kosten zo efficiënt mogelijk te werken. Wanneer het proces gecontroleerd verloopt, ontstaat er vanzelf meer rust en meer groeimogelijkheden voor de organisatie. • Inkoop en orders

• Recepturen

• Scanning

• Reporting

• Voorraadbeheer

• Contracten

• Planning

• Narrowcasting

• Relatiebeheer

• Traceability

• EDI

• Klantportaal

Software-oplossingen voor de voedingsindustrie 0570 680100 INFOORBK.NL WWW.RBK.NL

AGF

Vis

Kant-enklaar

Vloeibaar

Koek

Chocolade

Snoep

Zuivel

Overig

www.4foodsoftware.com

AGF Primeur 1 • Automatisering • 2021

SPECIAL • Automatisering

“Externe koppelingen van software helpen bedrijven met de Brexit” De Brexit, die sinds januari definitief is geworden, zorgt voor nieuwe uitdagingen in de AGF-handel. Vooral het op orde brengen van de benodigde papieren en documenten kost exporteurs veel tijd en daarmee ook geld. JEM-id, bekend van de AGF-software GreenCommerce, heeft daarop een oplossing bedacht waarbij de gegevens van de exporteur gekoppeld kunnen worden aan externe partijen zoals de douane, het KCB of een douane-agent.

“V

oor sommige AGF-handelaren zal het samenwerken met douane en KCB nieuw zijn,” vertelt Robin van den Broek, developer bij JEM-id. “Anderen hebben er dan weer meer ervaring mee door de bestaande export naar landen buiten de EU. Zo hebben we veel klanten die ons GreenCommerce-pakket gebruiken en groenten en fruit exporteren naar bijvoorbeeld Noorwegen en Zwitserland, maar ook verder buiten Europa. Met de Brexit krijgt men echter te maken met veel grotere volumes groenten en fruit op een veel kortere afstand vanuit Nederland. Veel bedrijven dreigden daarmee veel tijd kwijt te zijn aan het handmatig invoeren van deze gegevens.”

TIJDSBESPARING Om dat verder uit te werken was praktijkervaring noodzakelijk. Daarom ging in 2019 het testproject van start met het ‘Brexitproof’ maken van bedrijven. JEM-id deed dat samen met de Daily Logistics Group (DLG) en Quality Produce International (QPI). “Met de koppeling aan GreenCommerce kan men nu snel de nodige gegevens

www.palletcentrale.nl

Wij hanteren De Hoogste opkoopprijzen!

AGF Primeur 1 • Automatisering • 2021

als product, origine, aantallen, leveringsvoorwaarde, klasse, etc. koppelen naar de instanties of een broker die daarmee de benodigde documenten kan opmaken,” licht Maarten Leerdam, head of finance bij QPI, toe. “Daarmee kunnen we een proces dat normaal 45 minuten aan tijd kost, terugbrengen tot 5 minuten.”

Om GreenCommerce klanten ‘Brexit-proof’ te maken werd werk gemaakt van de koppelingen naar externe partijen toe. “Bedrijven hebben bij het inklaren van hun goederen nu de behoefte om snel de noodzakelijke gegevens door te spelen naar de douane, KCB en andere instanties,” licht Robin toe.

Bezoek ons op

De belangrijkse afzetmarkt voor QPI blijft het VK

LANGE SAMENWERKING QPI werkt al langere tijd samen met JEM-id. “Ik denk dat wij als bedrijf wel als een van de eersten met de software van het bedrijf aan de slag gingen,” vertelt Gert Jan Eggers, head of technical bij QPI. “In 2001 gingen we daarbij over op GreenCommerce welke we in de loop der jaren steeds verder verbeterd hebben.” Daarmee was QPI er vroeg bij op het gebied van automatisering. “Je krijgt weleens het verwijt dat de AGF-sector op het gebied van veel digitale ontwikkelingen achterloopt ten opzichte van andere sectoren, maar dat vind ik een uitspraak die absoluut niet op ons bedrijf van toepassing is.” Zelf brengt JEM-id al ruim 25 jaar softwarepakketten op de markt specifiek gericht op de AGF-sector. “Dat startte met

Het thema volgende maand :

Bananen

Reserveer nu uw advertentie:

Andries Gunter T. +31 (0)166 69 82 32

GreenCommerce helpt bedrijven met de brexit

een duidelijk oog op de AGF en breidde zich later ook uit naar de sierteelt,” voegt Robin er nog aan toe. TESTEN “Met de testen konden we ook kijken of alles naar wens liep, kinderziektes eruit halen en eventueel ook zelf nog punten naar voren brengen die we zelf graag in het systeem wilden zien terugkomen.” Robin licht verder toe dat met deze testen ook gelijk de werkwijze bij de bedrijven bekend werd waardoor men al aan het systeem kon

wennen. “Zo voorkwamen we een hoop uitzoekwerk aan het begin van het jaar en konden we problemen voorkomen. Het is natuurlijk wel belangrijk dat je de gegevens ook gekoppeld krijgt aan de externe partijen voordat je live gaat. Daarnaast moet ook de douane wennen aan de nieuwe situatie, want ook voor hen is het eveneens een nieuwe situatie.” Gert Jan, samen met het hoofd financiën bij QPI Maarten Leerdam, is in ieder geval hartstikke blij met de nieuwe toepassing

Vrachtwagen vertrekt richting de boot naar Engeland

van GreenCommerce. “Alles loopt nu bij ons goed door. Toch belangrijk, aangezien het VK onze grootste afzetmarkt is,” vertelt Maarten. “Het typeert ook wel een bedrijf als JEM-id vanwege hun kennis van de sector. Ze hebben zich goed verdiept in de AGF en dat helpt ons om IT-oplossingen te implementeren die ons ook daadwerkelijk kunnen helpen in de bedrijfsprocessen.” (TD)  jill@jem-id.nl maarten@qpi.nl

I-FRESH Digitaliseer jouw bedrijf met I-Fresh, standaard ERP-software voor de AGF-sector, gebaseerd op Microsoft Dynamics Vraag ons hoe wij je kunnen helpen via info.bs.nl@axians.com of +31 88 988 90 00

axians.nl/i-fresh

AGF Primeur 1 • Automatisering • 2021

SPECIAL • Automatisering

Luc Meijs, Thysia:

“Software robots nemen repeterend werk uit handen van de AGF” zo vertelt Joan Duffhues, ict-manager van Eosta. “Denk bijvoorbeeld aan het beheren van klant-artikel eisen of het overzichtelijk bijhouden van onze kwaliteitsdocumenten. De inzet van RPA software is een nieuwe ontwikkeling die we met Thysia opgepakt hebben. Hiermee kunnen we een volgende slag maken in onze procesautomatisering.”

RPA helpt met het wegwerken van de stortorders

In de AGF zijn al veel logistieke en financiële processen goed geautomatiseerd. Toch vallen er nog steeds de nodige processen ‘tussen wal en schip’. Volgens Luc Meijs van Thysia kan RPA hierbij een belangrijke rol spelen. “Met RPA kunnen we taken automatiseren die op een traditionele manier vaak lastig te automatiseren zijn. Zo voorkom je maatwerk in je ERP of complexe systeemkoppelingen.”

PA staat voor Robotic Proces Automation. Deze term is niet meteen duidelijk. “RPA gaat over software robots,” vertelt Luc. “Slimme stukjes software, die repetitieve taken voor je doen. Geen fysieke robots dus, maar intelligente programmatuur die je helpt in je werk. Zo kunnen robots inloggen op systemen, informatie lezen en invoeren, files verplaatsen, e-mails versturen en nog veel meer.”

De ontwikkelingen op dit gebied gaan heel hard; binnen de markt voor (bedrijfs)automatisering is RPA de snelste groeier. En dat is niet voor niets. “Software robots zijn supersnel, 24/7 beschikbaar en ze maken geen fouten” aldus Luc Meijs “en de toepassingsmogelijkheden binnen de AGF zijn breed.”

Thysia richt zich met deze software specifiek op de AGF. “We spreken dezelfde taal als onze klanten, kennen de dynamiek in de sector en vertalen onze branchekennis naar praktische oplossingen.” Eén van de bedrijven die Thysia geholpen heeft met RPA is Eosta, distributeur in biologische groenten en fruit. “We werkten al lang samen met Thysia om processen te automatiseren die niet goed in ons ERP-systeem passen,”

AGF Primeur 1 • Automatisering • 2021

Joan geeft het voorbeeld van de zogenaamde stortorders bij het bedrijf. “Tijdens het productieproces valt altijd wel wat product uit wat gestort moet worden. Dat krijgt vervolgens een andere status om daarna intern te worden afgeboekt. Dagelijks gaat dat om honderden regels in het systeem en dat nam al snel 1,5 tot 3 uur tijd in beslag per dag. Eerst wilden we kijken naar een oplossing in het ERP-systeem wat maatwerk vereist. Maar toen kwam Thysia met deze RPA oplossing. Hierin neem een bot in de computer dus het proces over van de werknemer waardoor de tijd van 3 uur naar 5 minuten wordt gebracht.” Behalve de tijdsbesparing kunnen ook schommelingen in het werk veel makkelijker opgevangen worden. Hierover zegt Luc Meijs: “Als binnen AGF-bedrijven het volume aan werk snel toeneemt, dan neemt de hoeveelheid handmatig werk ook sterk toe. Mensen lopen op de toppen van hun tenen, er is geen tijd voor extra controles. Alle tijd gaat op aan extra handelingen in de verwerking en het aantal fouten neemt toe. En als het volume (tijdelijk) daalt dan is het voor bedrijven vaak weer lastig om terug te schakelen in de bezetting.” Volgens Luc kun je met RPA de schaalbaarheid van je bedrijf sterk vergroten. “Wat als je, in aanvulling op je hardwerkende medewerkers, een legertje aan digitale werkkrachten beschikbaar hebt?”

Dit is precies wat Joan Duffhues gaat doen bij Eosta. “Software robots kunnen makkelijk extra werk aan, maar vinden het ook prima om een tijdje te wachten op het volgende klusje. De komende periode gaan we samen met ondersteuning van Thysia op verschillende afdelingen aan de slag met RPA.” (TD)  lmeijs@thysia.eu joan@eosta.com

Software robots in de AGF

Virtuele medewerkers die helpen bij repetitief werk

Wat levert het op? • Tijdwinst en meer plezier in je werk • Foutkans omlaag • Sneller open afschalen

Waarom Thysia? Ruime ervaring in Food & AGF Branchekennis vertaald in oplossingen Praktisch en resultaatgericht

AGFx: Online software voor importeurs en exporteurs

Test nu direct zelf op agfx.nl Na bijna 30 jaar opnieuw gekozen door:

AGF Primeur 1 • 2021

SPECIAL • Automatisering

Rick Rebergen, Keelings Knowledge:

“Uitrol van RPA bespaart bedrijven nog meer tijd” laatste jaren is RPA op kruissnelheid gekomen en heeft het groeikansen op de markt,” aldus Rick. “Het is uiteraard niet te hopen, maar als bedrijven door de impact van het coronavirus reorganisatie noodzakelijk achten, is dat een kans om RPA te implementeren om zo de overheadkosten binnen het bedrijf terug te dringen.”

‘Wie tijd bespaart zal ook geld besparen.’ Dat is kort gezegd één van de credo's van softwarebedrijf Keelings Knowledge. Met Robotic Process Automation-oplossingen voor AGF-bedrijven worden repetitieve bedrijfsprocessen geautomatiseerd en daarmee is personeel inzetbaar voor andere processen in het bedrijf.

a jarenlang zich vooral te hebben gefocust op de ontwikkeling en vermarkting van ERP-software voor de AGF-branche heeft het van oorsprong Ierse bedrijf dit jaar een sprong gemaakt naar RPA. “Met RPA-oplossingen valt nog meer tijd te besparen dan met alleen ons ERP-systeem,” vertelt Rick Rebergen, Head of International Sales & Marketing bij Keelings Knowledge. “Dit is voor ons en onze klanten een

AGF Primeur 1 • Automatisering • 2021

welkome aanvulling op de reeds bestaande programmatuur. Beide systemen zien we als een stuk gereedschap dat bedrijven kan helpen hun processen verder te optimaliseren.” “Het een kan echter niet zonder het ander. RPA, Robotic Process Automation, is een digitale ontwikkeling waarbij je redelijk snel je investering hebt terugverdiend. De

TIJD BESPAREN “We hebben in 2020 al 250.000 euro aan tijd kunnen besparen bij onze klanten en we verwachten dat dit in 2021 meer dan het dubbele zal zijn,” vervolgt Rick. “Met RPA breng je immers de productiviteit binnen een bedrijf omhoog, dergelijke systemen zijn altijd beschikbaar, melden zich niet ziek, hebben geen rookpauze nodig en zijn snel en consistent. Dat dit ten koste van medewerkers gaat, bestrijd ik. Het zou juist de ergonomie van medewerkers kunnen verbeteren door repeterende taken over te laten aan de bots oplossing in de software. Om zo werktijd te besteden aan waar mensen goed in zijn, creatief denken.” Dergelijke softwareoplossingen hebben echter niet alleen betrekking op het vervangen van repeterende taken binnen de administratie van een bedrijf. Het kan volgens Rick ook helpen in het verbeteren van de communicatie en transparantie in de keten. “Denk aan track-&-trace-systemen van producten en diensten, het delen van keurgegevens, het herleiden van recalls, prijsvergelijkings analyses en een geoptimaliseerde toeleveringsketen. Uiteindelijk zal die transparantie de keten helpen in het zakendoen met elkaar.”

SYNERGIE Technologische ontwikkelingen gaan door en Keelings Knowledge volgt de trends in de IT-wereld op de voet. “We komen dan ook regelmatig proactief met eigen oplossingen voor de sector die processen verder kunnen stroomlijnen.” Echter, de aanschaf en het gebruik van software en de daarmee samenhangende implementatie brengt altijd een verandering met zich mee. “Hier komt echter de kracht naar voren van Keelings dat haar roots heeft liggen in de fruitsector. We spreken de taal van de teler, exporteur, importeur, groothandelaar en

foodservice leverancier en dat zorgt voor een goede synergie, wat een positief effect creëert in de samenwerking met bedrijven. Niet alleen kunnen we zo praktijkgerichte voorbeelden geven van hoe software bedrijven kan helpen, maar dat werkt ook andersom. Uitdagingen die zij hebben kunnen we benaderen met onze branchekennis, change management ervaring en softwarematige oplossingen.” VRAAG NAAR TOTAALOPLOSSING Gevraagd naar de toekomstige koers van Keelings Knowledge houdt Rick zijn kaar-

ten nog even op zak. “Het staat bij ons nooit stil, jaarlijks komen we met innovaties welke invulling geven aan de digitale transformatiewensen van onze klanten. Ook kan ik vertellen dat we bij Keelings vooral kijken naar hoe AGF-bedrijven zich bewegen naar de toekomst toe. Daarbij zie je steeds meer organisaties ontstaan die alles doen binnen de AGF-toeleveringsketen, van teelt tot distributie en leveringen aan de supermarkt. Vandaaruit is er dus behoefte aan een compleet softwarepakket die al deze bedrijfsprocessen kan omarmen.” (TD)  rick_rebergen@keelingsknowledge.com

• Complete agriculture & supply chain software solution

Turn data into information

• From grower to consumer • Available on Windows & Web • Over 30 years of experience

+32 2 270 27 60 | www.oryx.be | info@flex2b.com

AGF Primeur 1 • Automatisering • 2021

SPECIAL • Automatisering

Invoering douane managementsysteem heeft grote impact Op 1 mei 2016 is de nieuwe Europese douanewetgeving van kracht geworden en moeten alle lidstaten zorgen dat hun systemen aansluiten op die wetgeving. In Nederland zijn er al een aantal stappen in dit traject gezet en nu worden die systemen en de noodzakelijke aanpassingen geïmplementeerd in een nieuw systeem. Dit nieuwe systeem gaat het Douane Management Systeem heten en treedt uiterlijk 1 juli 2022 in werking.

én van de grote verschillen zit hem erin dat in de toekomst alle aangiften realtime moeten worden gedaan en niet meer zoals nu voor bedrijven die een vrijstelling hebben, periodiek achteraf. “En dat heeft impact op de organisatie, de processen en de controle in die processen,” zegt John Schutten, Product Manager bij Stratech dat zich richt op softwareoplossingen voor im- en exportprocessen. “Het is een nieuw systeem en wat het complex maakt, is dat processen veranderen.” LOGISTIEK De impact van de veranderende processen zal voor de im- en exporterende AGF-branche vooral gevoeld worden in het logistieke traject. “Daar is de snelheid en efficiency van logistiek een belangrijk aspect. Oponthoud in de logistiek heeft in de AGF grote gevolgen omdat de schade immens is.” John signaleert dat de overstap van eenmaal per maand achteraf aangifte doen naar het realtime aangifte doen het gevaar met zich meebrengt, dat de douane bij een eventuele controle voor logistiek oponthoud kan zorgen. Bij een aangifte achteraf is dui-

delijk dat er tijdens de aankomst van de goederen geen controle kan plaatsvinden. Bij een realtime aangifte is die zekerheid er niet. Hoewel duidelijk is dat er veel gaat veranderen is er ook nog veel onbekend. John ziet daarbij voorbereiding als een cruciaal aspect. Hij maakt de vergelijking met Brexit. “Iedereen moet zorgen dat hij op tijd klaar is, maar als je afhankelijk bent van informatie die niet komt, hoe moet je je dan voorbereiden?” De Product Manager geeft aan dat het in elk geval van belang is om goed op de hoogte te blijven van de wijzigingen. “Wij adviseren om een projectteam in het bedrijf te formeren om in kaart te brengen wat de wijzigingen zijn en hoe daarop aangepast kan worden. Als de wijziging dan straks helder is, kan het project gestart worden.” GEGEVENS Software kan in de wijzigingen van de processen een ondersteunende rol spelen. “Hoe ondersteun je het bedrijf aan de voorkant om te zorgen dat men de controle heeft over alle gegevens die nodig zijn voor de aangifte en de juistheid ervan.?” John geeft

aan dat de aard van de gegevens niet gaat veranderen, maar wel het moment waarop ze worden vastgelegd en beschikbaar gemaakt aan de douane. En dat brengt een andere dynamiek met zich mee. “In de huidige situatie kan er wel tot 30 dagen zitten tussen de aankomst van de goederen en de aangifte. Daarmee is er speling om te zorgen dat de gegevens aanwezig zijn en juist. Nu moet aangifte worden gedaan op het moment dat de goederen er zijn. Dan moet je op dat moment zekerheid hebben dat de gegevens er zijn en dat ze juist zijn. Er komt meer druk op de juistheid van de data.” Hij verwacht niet dat de software daarbij het struikelblok gaat zijn, maar ziet veel meer de voorbereidingen van de bedrijven als een probleem. “Als je zelf de eigenaar bent van de gegevens en de goederen dan is het relatief eenvoudig, maar als je afhankelijk bent van andere partijen, loop je daar weer een stukje risico en zijn afstemmingen met toeleveranciers en andere betrokken partijen noodzakelijk.” (MW) 

Wilt u op de hoogte blijven van alle ontwikkelingen rondom de introductie van het nieuwe douanesysteem DMS? Schrijf u dan in voor de gratis DMS-update service van Stratech via www.stratech.nl/dms.

AGF Primeur 1 • Automatisering • 2021

J.Schutten@Stratech.nl

Het thema volgende maand :

Uien

Reserveer nu uw advertentie:

Andries Gunter T. +31 (0)166 69 82 32

AGFx: Online software voor importeurs en exporteurs

Test nu direct zelf op agfx.nl Na bijna 30 jaar opnieuw gekozen door:

THE Complete End of Line Portfolio Clever design based on all the latest technologies Seamless project management & install 50 years of experience

Looking for advice on how to Automate?

Get in touch with us! +32 (0) 55 33 57 57 info@scottautomation.be www.scottautomation.be

AGF Primeur 1 • 2021

SPECIAL • Automatisering

Freshng verder onder de vleugels van Pantheon Sinds begin dit jaar is het softwarepakket Freshng van RPO ICT Solutions overgenomen door Pantheon Automatisering. Met de overname van het softwarepakket en haar medewerkers zet Pantheon een stap op het gebied van softwarepakketten voor de versmarkt.

reshng is een compleet softwarepakket voor de AGF-sector, voor zowel importeurs, exporteurs en groothandelaren en uniek vanwege de geïntegreerde financiële administratie. “Dit gespecialiseerde softwarepakket voor de versmarkt blijft beschikbaar en herkenbaar voor klanten,” vertelt Paul van der Es van RPO. “We zijn ervan overtuigd dat de overname de kwaliteit, continuïteit en de toekomst van Freshng beter zal waarborgen. Door onze krachten te bundelen profiteren klanten van meer functionaliteiten. De expertise van de RPO-medewerkers op het gebied van ICT en AGF en Pantheon biedt toegevoegde waarde voor hosting, aanvullende softwareapplicaties, ontwikkelcapaciteit en klantbeleving.” Paul geeft aan dat er voor de klanten van RPO niets verandert. “De software en de dienstverlening blijven ongewijzigd.” SAMENWERKING PANTHEON EN FRESHNG “Zowel Pantheon als RPO stonden aan het begin van de razendsnelle ontwikkelingen in de ICT-branche,” Licht Paul toe. “Hierdoor hebben beide bedrijven uitgebreide kennis en ervaring binnen de sector. Het samengaan komt tot stand in een periode waarin de markt sterk groeit en vraagt om schaalbaarheid binnen de ICT-branche.

Door de huidige diensten van Pantheon uit te breiden met het softwarepakket van Freshng, kan de kwaliteit, samen met de persoonlijke aanpak zorgen voor kansen in de markt.” Hans Siekerman, commercieel directeur van Pantheon voegt daaraan toe dat een hoog kennisniveau en een gedreven mentaliteit ook de kernwaarden zijn waar Pantheon voor staat. “Daarom past Freshng goed bij ons. We zijn beide blij met de overname en gaan onze reputatie als betrouwbare specialist ook binnen de AGF waarmaken.’’

Paul van der Es van RPO

PANTHEON BEDRIJFSSOFTWARE “Pantheon is al ruim 40 jaar een betrokken partner die met kennis en ervaring klaarstaat voor de IT-vraagstukken van de Nederlandse MKB,” vertelt Hans. “In de afgelopen jaren heeft het bedrijf diverse succesvolle overnames gedaan. Samen met de Freshng-medewerkers van RPO beschikt het bedrijf over meer dan 110 medewerkers en een landelijke dekking met vier vestigingen. De overname past volledig bij het strategische beleid van Pantheon dat gebaseerd is op het uitbouwen van de marktpositie in bedrijfssoftware op de Nederlandse markt.” (TD)  sales@rpo.nl info@pantheon-automatisering.nl

Werner Kastelein van RPO

Droog- en bewaartechniek Machinebesturing Procesautomatisering Techno Service ’s-Gravenpolder BV Schoorkenszandweg 17a 4431 NC ’s-Gravenpolder Tel. +31 (0)113 312020 info@tsg.nl / www.tsg.nl

AGF Primeur 1 • Automatisering • 2021

SPECIAL • Automatisering

Importeur

Teler

Zeereis

Opslag

Transport

Afnemer Geld

Producten Informatie

Partijmanagement is het hart van Zest In de AGF-sector is er behoefte aan een simpel ERP-systeem dat echt werk uit handen neemt, merkt Alexander Schrijvershof van Zest. Eind vorig jaar maakte hij bekend dat hij het unieke ERP-pakket dat hij voor fruithandel Schrijvershof ontwikkelde, ook beschikbaar heeft gemaakt voor andere handelsbedrijven en daar blijkt veel belangstelling voor. “Ik heb al heel wat demo’s gepland staan voor de komende maand,” vertelt hij.

ls telg van de fruithandelsfamilie Schrijvershof kreeg hij in 2012 de opdracht om in eigen beheer een ERP-systeem te ontwikkelen,inclusief de boekhouding. “De smaken waaruit we toen konden kiezen pasten ons niet. De gestandaardiseerde ERP-software bood te weinig ruimte aan bedrijfsspecifieke nuances. Aan gespecialiseerde AGF-handelspakketten zaten aparte boekhoudsoftware met heel veel Excel sheets verbonden, wat het onoverzichtelijk en foutgevoelig maakte.” Kenmerkend voor de AGF-sector zijn grote volumes, kleine marges, een hoog tempo en veel dynamiek. Als handelaar heb je als schakel in de keten met veel partijen te maken en is er over en weer een continue stroom van informatie die snel en foutloos verwerkt moet worden. “Voor Schrijvershof heb ik een alles-in-één oplossing ontwikkeld dat structuur geeft aan het snelle handelsproces én flexibel genoeg is om gemakkelijk mee te bewegen op de dynamiek van de markt. Ik heb Zest in de afgelopen 8 jaar ontwikkeld en bijgeschaafd. Bij Schrijvershof werken ze er naar volle tevredenheid mee.” Zest komt op een moment dat in de markt een sterke behoefte is aan accurate en 98

AGF Primeur 1 • Automatisering • 2021

snelle informatie-uitwisseling. “Onder de importeurs is de laatste jaren een trend zichtbaar waarbij de logistieke activiteiten worden uitbesteed aan logistieke dienstverleners, zoals koelhuizen, transporteurs en verpakkers. De sector heeft te maken met intensief overheidstoezicht als het gaat om voedselveiligheid en kwaliteit. Partijmanagement is het hart van Zest. Daar komen alle lijntjes bij elkaar: commercie, logistiek, kwaliteit en financiën. In de AGF moet je vaak snel schakelen. En het ERP-systeem dus ook. Aantallen en kwaliteit van inkomende orders kunnen anders zijn dan verwacht en klanten wijzigen verkooporders soms op het laatste moment. Je wilt dus weten waar partijen zich precies bevinden en wat de exacte herkomst is van een product. Wanneer kun je een partij uitmelden aan de teler? En over welke certificaten beschikken partijen en aan welke kwaliteitseisen voldoen ze? Allemaal relevante vragen waar AGF-importeurs dagelijks mee te maken hebben. Met Zest beschik je over alle antwoorden en kun je snel handelen op basis van actuele informatie. De uiteindelijke orders kunnen direct worden gekoppeld aan de boekhoudmodule binnen Zest.” Een ander groot voordeel is dat Zest is gebouwd

Alexander Schrijvershof

op Dynamics 365 Business Central, het cloudplatform van Microsoft. “Dat betekent dat je zelf geen speciale servers hoeft aan te schaffen. Met een internetverbinding en een wachtwoord kun je altijd en overal aan de slag. Het koppelt daardoor ook heel gemakkelijk met software van externe partijen. Je kunt digitaal leveranciersverklaringen uitsturen als online-vragenlijst. De ingevulde gegevens komen meteen netjes terug in het ERP-systeem. Dat is werk dat nu nog vaak handmatig gebeurt. Hetzelfde geldt voor kwaliteitsrapporten van ingehuurde kwaliteitsinspectiebureau ’s. Hun gegevens en foto’s komen direct terug in het systeem en zijn gelijk gekoppeld aan je voorraad. Doordat Zest deel uitmaakt van de Microsoft-familie biedt het dus nog veel extra mogelijkheden,” besluit Alexander. “Maar het allerbelangrijkste is dat het systeem echt werk uit handen neemt, dat is de rode draad in alle ontwikkelingen geweest.” (ML)  alexander@zest-erp.com

Mark van den Berg, Thinkwise:

“Snel van start en altijd up-to-date met low-code voor cruciale bedrijfsprocessen” Met low-codesoftware zijn niet alleen maar webshops en klantportalen te bouwen. Ook de cruciale bedrijfsprocessen zoals het complete ERPsysteem bij bedrijven zijn er mee aan te pakken en vormt daarmee een alternatief voor bijvoorbeeld standaard softwarepakketten voor AGFbedrijven.

hinkwise, een softwarebedrijf uit Apeldoorn, biedt dergelijke low-codesoftware aan via een ontwikkelingsplatform waarop allerlei vormen van business software gebouwd kan worden. “Dit kunnen complete ERP-systemen zijn maar ook deelgebieden daarvan, zoals WMS, CRM of losse apps voor bijvoorbeeld het scannen van barcodes,” vertelt Mark van den Berg, marketingmanager bij het bedrijf. “Low-code software houdt daarbij ook het midden tussen een standaardsoftwarepakket en het zelf gaan programmeren van software. Het is daarmee minder foutgevoelig dan bijvoorbeeld zelf programmeren en meer aan te passen aan de wensen van je bedrijf ten opzichte van een standaard software pakket.”

SNEL EN FLEXIBEL Een ander voordeel wat low-code biedt is flexibiliteit en snelheid in de implementatie van de software. “Met low-code kan je tien keer sneller een systeem opzetten dan met standaard softwarepakketten en het is minder foutgevoelig. Je kan deze software ook ieder uur naar wens aanpassen. Dit kan dus ERP software zijn om al je business processen mee te ondersteunen, maar ook een bepaald deelgebied of randapplicatie. Zo ben je altijd up-to-date.” Om AGF-bedrijven op weg te helpen met low-codesoftware wijst Mark op de templates die aanwezig zijn op het platform. “Bepaalde processen, zoals inkoop, artikelbeheer, voorraad en verkoop zijn hierin al uitgewerkt en makkelijk aan te passen aan de wens van de klant.”

GERICHT OP DE AGF Daarnaast wijst Mark op het beperkt aantal beschikbare standaard softwarepakketten in de sector. “De echte grote aanbieders van softwarepakketten in ERP-systemen kunnen vaak niet goed uit de voeten met de specifieke processen binnen de AGF. Denk aan het werken met vers fruit of het rijpen van bananen. Daarnaast worden er veel kwaliteitscontroles uitgevoerd bij binnenkomst van de goederen waarvan de controle per product weer kan verschillen. Deze problematiek zorgt ervoor dat er maar weinig opties zijn voor bedrijven binnen deze niche. Maatwerk software is vaak onbetaalbaar en als het groot wordt, weet niemand meer hoe het onder water werkt. Daarnaast moet de software steeds flexibeler zijn: klanten zijn veeleisender en de sector staat voor diverse uitdagingen zoals de Brexit. Onze klant Aartsen heeft bijvoorbeeld met ons platform echt zijn meest complexe processen weten te automatiseren, zoals het maken van eindafrekeningen perfect passend bij hun specifieke werkwijze, en kan zo concreet vormgeven aan hun groeiambitie als bedrijf.” IN INNOVATIE KAN MEN ONDERSCHEID MAKEN Automatisering lijkt echter steeds meer een noodzaak te zijn geworden dan een onderscheidend vermogen voor bedrijven. Mark licht toe dat de manier van innoveren juist voor een verschil kan zorgen. “Als je de software naadloos laat aansluiten op je bedrijfsprocessen en niet andersom kan je je onderscheiden. Dat gaat niet lukken met een standaard softwarepakket, want dat is

Mark van den Berg

precies hetzelfde als de concurrentie ook gebruikt. Als je dus je software kunt aanpassen aan je bedrijf heb je een oplossing op maat, wat erg voordelig kan zijn.” Mark wijst er wel op dat het daarbij niet aan een visie mag ontbreken. Het automatiseren van bepaalde bedrijfsprocessen levert daarbij ook slagkracht op en een voordeel op de concurrentie. “Als je precies weet wat de levertijden zijn, welke afladers of telers er op een dag arriveren met welke producten, welke prioriteit hebben, welke prijs daarvoor betaald is en de software vertelt je direct wat de beste plek is om dit op te slaan, en je hoeft niet dagelijks je voorraad te tellen omdat dit al gescand is, dan heb je een duidelijk voordeel ten opzichte van bedrijven die dit niet hebben. Als jouw software flexibel genoeg is om klantspecifieke prijsafspraken en duizenden e-mails te automatiseren, geldt hetzelfde. Zo zijn er talloze andere voorbeelden te benoemen. Daarnaast biedt moderne software heel veel inzicht in je data, die je weer in staat stelt om betere beslissingen te nemen.” (TD)  jworst@thinkwisesoftware.com

inkoop - koeling - sortering - verkoop - verlading

fruitvoorraad.nl AGF Primeur 1 • Automatisering • 2021

Dick Pijpers

Bloemkool Brassica oleracea L. convar. botrytis L. Alef. var. botrytis Cruciferae

loemkool stamt, evenals alle andere koolsoorten, af van de wilde kool (Brassica oleracea L.) Deze plant komt in het wild voor in het Middellandse Zeegebied, Zuid-Engeland en Ierland. Uit deze wilde vorm zijn 4600 jaar geleden al nuttige cultuurvormen voortgekomen, die bij de Grieken en Romeinen een zeer hoog aanzien hadden.

De oudste gegevens van de bloemkool stammen uit Egypte en Syrië en was daar al bekend in ca. 600 voor Chr. Een grote sprong in de tijd naar het jaar 1500, toen werden er al bloemkolen geteeld in de tuinen van kloosters en kastelen in Europa. Het zal rond 1620 zijn geweest toen de eerste bloemkolen verhandeld werden op de markten van de grote steden in Noord-Europa. Bloemkool behoort tot de familie van de Cruciferae (Kruisbloemigen) en het geslacht Brassica. Tot dit geslacht behoren twintig soorten, waaronder een aantal belangrijke cultuurgewassen, zoals de koolen raapsoorten, Chinese kool, koolzaad, mosterd. Bloemkool wordt gerekend tot de soort oleracea L. Net als de sluitkool, spruiten, savooiekool, koolrabi, boerenkool, broccoli en koolrabi. Deze belangrijke groente is het gehele jaar verkrijgbaar. De eerste Nederlandse bloemkool komt uit de kas vanaf februari – maart. Hierna van de vollegrond en in de winter geïmporteerd uit Zuid-Europa. De smaak van de vroege Hollandse kasbloemkool is uitzonderlijk goed en wordt daarom ook wel ‘primeur’ bloemkool genoemd. Bloemkool is licht verteerbaar en in gekookte toestand nog rijk aan vitaminen, o.a. vitamine C.

100

NL Bloemkool

EN Cauliflower

FR Chou fleur

ES Coliflor

Blumenkohl

AGF Primeur 1 • 2021

Cavolfiore

Gebruik door de consument: voornamelijk gekookt, hoewel het wokken toeneemt, zeker in combinatie met andere groenten. Licht geblancheerd in een koude salade. Fijngesneden, ook de kleine stronkjes voor in rauwkost en soepgroenten. De ‘bloemkoolrijst’ als koolhydraatarme vervanger van rijst, aardappelen of pasta. Bloemkoolsoep van gepureerde gare bloemkool met bouillon, room, wijn en peterselie. Rauwe bloemkoolroosjes met een dipsaus. Pizzabodem met bloemkool, populair bij mensen die allergisch zijn voor gluten. Industriële verwerking: Diepvries in groentenmixen, halffabricaat voedingsindustrie, waaronder bloemkoolpoeder, tafelzuur, piccalilly.

SOORTEN EN RASSEN De bloemkool wordt ingedeeld naar kleur en vorm, en daar binnen zijn weer verschillende rassen. Het aantal witte rassen wordt weer ingedeeld naar vroege, zomer-, herfsten winterrassen. Er is keuze uit vele tientallen variëteiten. OP KLEUR Van de groene/geelgroene variëteiten zijn o.a. Trevi F1, Susana, Lime light, Green Floris en Alverda enkele rassen. Deze rassen zijn op kleur geselecteerd en behoeven tijdens de teelt niet afgedekt te worden.

Van de paarse bloemkolen zijn Sicilia Violetto,Violet Queen en Purple Cape bekende rassen. Van de paarse bloemkool is bekend dat deze al de 17e eeuw werd geteeld op Sardinië, Sicilië en het vaste land van Italië.

De oranje variëteiten zijn o.a. Cheddar, Jaffa F1, Golden Queen en Orange Bouquet. De oranje bloemkool werd al in 1970 ontdekt in Canada, en door veredeling door Michael Dickson van de Cornel University in Ithaca (VS) en via commerciële zaadbedrijven op de markt gebracht.

NAAR VORM Romanesco: met o.a. Minaret, White Gold, Veronica en Piramide. Romanesco, ook wel fractoli of groene torentjesbloemkool genoemd. Romanesco dankt zijn naam aan de eerste beschrijving in het Italië van de zestiende eeuw als broccolo romanesco oftewel broccoli van Rome. Door de vorming van torentjes is het een veel decoratievere groenten dan witte bloemkool en een mooi voorbeeld van een fractal in de natuur. Een fractal, soms ook fractaal genoemd, is een meetkundige figuur die zelfgelijkend is, dat wil zeggen opgebouwd uit delen die min of meer gelijkvormig zijn met de figuur zelf. Verder nog te noemen; • • •

Fioretto / Biancoli, stengel bloemkool Caulilini™ Sweetstem, stengelkool Chinese Zoete bloemkoolscheuten, stengels / stronk

OPSLAG Gekoeld bij 2°C tot 5°C: 1 tot 2 weken

Voedingswaarde witte bloemkool per 100 gram Energie 24 kcal (102 kJoule) Water 91,8 g Eiwit 2g Koolhydraten 3g Vitamine B1 0,02 mg Vitamine B2 0,05 mg Vitamine B6 0,063 mg Vitamine C 22 mg Vitamine E 0,1 mg Calcium 25 mg Kalium 224 mg Magnesium 9 mg

Inventaris

Lilia Trutnyeva, Ravex International:

“AGF houdt je jong” Een overstap heeft Lilia nooit overwogen. “Er zijn heus weleens aanbiedingen geweest, maar mijn plek is bij Van Ravenswaaij. We zijn een familiebedrijf met een hecht team, sommigen werken hier al 30 of 40 jaar! Inmiddels staat de derde generatie aan het roer, de tweede generatie die ik meemaak. Daardoor blijft het een jong bedrijf. Belangrijkste elementen zijn dynamiek, open minded, respect en teamwork. Ik krijg veel vrijheid om nieuwe producten en markten te onderzoeken. Dat ik me constant kan ontwikkelen geeft me de energie om verder te gaan. Hoe meer hoe beter eigenlijk.” Lilia doet zowel inkoop als verkoop voor Ravex. “Het gaat meestal om mix auto’s met wel 30 of 40 verschillende producten voor Oost-Europa. Meer dan de helft is mijn eigen import uit voornamelijk Zuid-Amerika en daar ben ik best wel trots op.”

Haar eerste baan als junior douanedeclarant paste eigenlijk niet zo bij haar avontuurlijke karakter, maar gelukkig kreeg Lilia Trutnyeva bij Van Ravenswaaij al snel andere kansen die beter aansloten bij haar kwaliteiten. Inmiddels werkt ze al 25 jaar bij de exporttak van het familiebedrijf Ravex International. Zes jaar geleden nam ze de general managementrol over van Paul van Ravenswaaij.

ls een van de eerste AGF-handelsbedrijven in Nederland richtte Van Ravenswaaij zich op de handel met Rusland en de Baltische staten. Dat was de reden dat de van oorsprong Russische Lilia in beeld kwam, die op dat moment op studiereis was in Nederland. “Via via hoorde ik dat ze ergens iemand nodig hadden met kennis van de Russische taal. Ik wist helemaal niet dat het om AGF ging. Ik was jong, wilde werken en ging op gesprek. De volgende dag kon ik beginnen,” vertelt Lilia. “Ik heb een jaartje op de douane-afdeling gewerkt, maar de handel trok mij steeds, want eigenlijk ben ik niet zo’n papiermens. Mijn werk doe ik vanuit mijn hart, ik wil liever communiceren en regelen. Na een jaar kon ik beginnen voor Paul.” Zonder ervaring in AGF absorbeerde ze zoveel mogelijk kennis. “Ik vond het prachtig. Al die verschillende soorten groenten en fruit in de loods. Ik wist niet eens dat er zoveel bestond en tegenwoordig zijn er nog tientallen producten meer. Ik heb inmiddels

heel wat jaren ervaring, maar nog elke dag leer ik bij. AGF ademt, leeft, het verandert elk jaar en er zijn zat uitdagingen, van het introduceren van een nieuw product, tot een betere verpakking, langer uitstalleven tot documentatie. Exporteren, zeker naar Rusland is sowieso een zware bevalling qua documenten en er komen steeds meer eisen bij. Er is altijd avontuur. AGF houdt je jong.”

Er is geen universiteit waar je het vak kunt leren, het fingerspitzengefühl moet je aangeboren zijn. “Paul is echt de beste inkoper die er bestaat. Hoe vaak heb ik niet op een beurs gehoord van mensen die pas kochten nadat Paul op de klok had gedrukt. Hij heeft echt een neus voor de handel. Zijn broer Henny is precies het tegenovergestelde, hij is een denker: rustig, slim, overwegend, alles dubbel controleren. Paul en Henny zijn een goede combinatie en echt alles wat ik weet heb ik aan deze twee mensen te danken.”

Van een mannencultuur in de AGF-branche is geen sprake (meer). “Inmiddels zijn er veel getalenteerde en kundige vrouwen in onze branche, ook in commerciële en leidinggevende functies, kijk naar Black Star en Fruit-M bijvoorbeeld. Daar neem ik mijn petje voor af. Dat 15 jaar geleden alle hoofden omdraaiden als ik de veiling binnenliep viel me wel op, maar ik had daar geen last van. Ik heb niet het gevoel gehad dat ik me moest bewijzen. Eigenlijk was vrouwzijn voor mij eerder een voordeel dan een nadeel, denk ik.” Een eigenschap waar je in de AGF zeker over moet beschikken is stressbestendigheid. “Ik kan niet zeggen dat ik 24/7 werk, 22/7 komt in de buurt. Mijn telefoon en ik zijn onafscheidelijk, mijn dochter noemt me zelfs ‘multitask mama’. Overal moet je van op de hoogte zijn, van de klimatologische omstandigheden in de teeltgebieden, de rassen en variëteiten, de beste transportlijnen, tot de nieuwste verpakkingen. Er zijn talloze producten waar van alles mee kan gebeuren. Wanneer je altijd bereikbaar bent, kun je veel problemen voorkomen. Door ervaring weet ik inmiddels hoe je zaken het beste kunt oplossen, maar het blijft altijd spannend in de AGF.” (ML) lilia@ravenswaaij.nl

AGF Primeur 1 • 2021

101

Apps en Gadgets

Landwaart Culinair is een begrip in de branche en ze hebben niet alleen een mooie winkel. Ook op social media ziet het er allemaal prachtig uit. “Verse producten, de beste kwaliteit, de mooiste gerechten, dat is waar wij voor staan.” www.instagram.com/landwaartculinair

Knuffel je AGF Snijrest over? Laat ‘m niet bruin worden maar duw hem in de Food Hugger. Een alternatief voor vershoudfolie en meerdere keren te gebruiken. Food Huggers zijn er in allerlei kleuren van de regenboog en geschikt voor allerlei soorten groenten en fruit: ui, tomaat, citroen, avocado, appel, …. Alle soorten Food Huggers mogen in de vaatwasser, diepvriezer en magnetron.

Bezoek ons op

www.palletcentrale.nl

Wij hanteren De Hoogste opkoopprijzen! 102

AGF Primeur 1 • 2021

Het thema volgende maand :

Uien

Reserveer nu uw advertentie:

Andries Gunter T. +31 (0)166 69 82 32

Kijken en zoeken Afval bril Goede voornemens voor 2021? Wil je een paar kilootjes kwijtraken? Doe de afvalbril op en download de ‘handige’ app om je kilocalorieën bij te houden via je telefoon. Onderzoekers van de Carnegie Mellon University in de Verenigde staten ontwikkelden het FitByte-systeem dat nauwkeurig registreert wat, hoeveel en ook wanneer iemand eet en drinkt. FitByte werkt met een aantal sensoren op een brilmontuur, zoals gyroscopen in de poten van de bril die het samentrekken van de kauwspier registreren en accelaratiemeters die het doorslikken monitoren. Niet vergeten je afvalbril op te zetten als je iets eet.

Tegenwoordig hoef je niet meer te typen of in te spreken om te kunnen zoeken in Google. De Google Lens app verandert de telefooncamera in een zoekmachine. De app werkt direct via de camera en door het bekijken van gemaakte foto’s kan het van alles herkennen en daar meer informatie over geven. Google Lens herkent bijvoorbeeld een visitekaartje zodat je het telefoonnummer of adres meteen als contact op kan slaan. Je kunt verder van alles te weten komen over je omgeving. Google Lens herkent gebouwen, schilderijen, planten dieren, boeken, teksten die je meteen kunt laten vertalen, kleding, huishoudelijke producten.

E-cooking Vergeet koken, bakken, braden, grillen, stomen en de magnetron. Wil je echt snel klaar zijn, pak dan een e-Cooker. Hierin wordt voedsel bereid met behulp van elektrische pulsen. De e-Cooker zorgt voor een milde verhitting, waarbij volgens de makers smaak, structuur en voedingsstoffen beter behouden blijven dan bij traditionele kookmethoden. Bovendien zijn de gerechten binnen enkele minuten klaar en microbiologisch veilig.

Micro Time out

Stralen op socials

Kun je wat hulp gebruiken om genoeg time-outs te nemen tijdens je werk? Bij Dejal kun je twee soorten pauzes instellen: een ‘normale’ pauze, bijvoorbeeld na twee uur een pauze van 10 minuten en een ‘micro’-pauze: een zeer korte pauze van bijvoorbeeld 15 seconden per 15 minuten. Een micro pauze voorkomt dat je niet te lang gespannen naar het beeldscherm tuurt. Wanneer een pauze begint, wordt het scherm langzaam gedimd en verschijnt er een pauze-thema. Als de pauze is voltooid, vervaagt het weer. Aangeraden door de RSI-vereniging.

Wil je in 2021 leuk voor de dag komen op social media? Met Spark Post van Adobe kun je heel gemakkelijk plaatjes maken voor op het web en sociale media. Handig is dat de app automatisch de juiste afmetingen voor posts op Instagram, Facebook, Twitter, Pinterest en Etsy kent. Er zijn diverse kleurschema’s en graphics kunnen bestaan uit je eigen foto’s aangevuld met symbolen en tekst of alleen symbolen en tekst. De Spark app is geoptimaliseerd voor iPhone en iPad en is ook via het web te gebruiken.

Weetje: Puike peer Stoofpeertjes is een geliefd gerecht in de wintermaanden. Langdurig koken, meer dan drie uur, zorgt ervoor dat de harde korrelige steencellen uit het vruchtvlees verdwijnen en de peren hun typische donkerbruin/rode kleur krijgen. Het gebeurt alleen als de peren goed rijp zijn. Je moet dus even geduld hebben. Dat had ontdekker en herbergier Gijsbert (of Gieser) Wildeman. Als hobby kweekte hij fruitbomen en wachtte geduldig af wat er groeide. Toen zijn gasten enthousiast waren over zijn roodstovende peer, wist hij dat hij iets bijzonders had. Sindsdien draagt deze perenvariëteit zijn naam: Gieser Wildeman.

AGF Primeur 1 • 2021

103

PRIMEUR 25 jaar terug...

... januari 1996 (Primeur • negende jaargang)

Colofon AGF-PRIMEUR bv Stevinweg 2, 4691 SM Tholen Tel +31 (0)166 - 69 82 00 info@agfprimeur.nl • www.agfprimeur.nl Uitgever en hoofdredacteur: Pieter Boekhout Redactie: Marjet Lubbers-Bruijnse, Martine van der Wekken, Hugo Huijbers Izak Heijboer, Thijmen Tiersma, Nicky McGregor, Jobke den Hertog Thom Dobbelaar, Sharon de Ridder, Liesbeth Stikkelman Illustrator: Sandor Paulus Advertenties: Andries Gunter, T. +31 (0)166 698232 - andries@agfprimeur.nl

Jaarabonnement € 75,- in Nederland en België € 90,- in andere landen automatisch doorlopend tot schriftelijke opzegging tot 2 maanden voor de vervaldatum Copyright Het is niet toegestaan om, zonder voorafgaande toestemming van AGF-Primeur, door AGFPrimeur gepubliceerde artikelen, onderzoeken of gedeelten daarvan over te nemen, te (doen) publiceren of anderszins openbaar te maken of te verveelvoudigen. Privacy AGF-Primeur legt uw klantgegevens vast voor de uitvoering van de (abonnements)overeenkomst, of wanneer u in het kader van dienstverlening contact heeft met AGF-Primeur. De gegevens worden tevens gebruikt om u te informeren over producten en diensten van AGF-Primeur en zorgvuldig geselecteerde derden.

Vormgeving: Viola van den Hoven, Martijn van Nijnatten

Disclaimer Alle (redactionele) informatie, waaronder begrepen adviezen, ideeën en meningen, is op zorgvuldige wijze en naar beste weten samengesteld. De inhoud en inkleding van advertenties is bepaald door of namens adverteerders en wordt door AGF-Primeur niet beoordeeld op de juistheid, volledigheid en rechtmatigheid daarvan. AGF-Primeur en auteurs zijn niet aansprakelijk voor schade in verband met gebruik van (redactionele) informatie en de inhoud en vormgeving van advertenties.

Drukkerij: Veldhuis Media BV, Raalte

Ondanks de vele zorg die aan deze uitgave is besteed, kunnen er fouten voorkomen. Onze excuses hiervoor. Wij willen allen hartelijk danken die aan het tot stand komen van deze uitgave heeft meegewerkt. In het bijzonder danken wij God die kracht en wijsheid geeft.

Abonnementen: Arie Gunter

De tijd is rijp voor Zest Hét ERP-systeem voor AGF-importeurs

Door kenners, voor kenners Ontwikkeld vanuit de praktijk

Naar eigen smaak

Zest past zich aan jouw situatie aan

Geen dure hardware

Ontwikkeld op het cloudplatform van Microsoft

De tijd is rijp Bel +31 85 130 38 84, mail naar info@zest-erp.com of ga naar www.zest-erp.com

Elke dag opnieuw topkwaliteit

Kies voor onze merken

B-8800 Roeselare +32 51 231 211 www.reo.be info@reo.be