Veel van het uienzaad ter wereld wordt vermeerderd in Zuid-Afrika

De periode van de bestuiving van de uien, die nu bijna ten einde loopt, is een spannende tijd (foto’s Ilse Jordan)

David Malan van Klein Karoo Seed Production: Veel van het uienzaad ter wereld wordt vermeerderd in Zuid-Afrika

Sinds 1980 heeft Klein Karoo Seed Production internationale erkenning gekregen voor de vermeerdering van verschillende soorten groentenzaden. Het bedrijf specialiseert zich vooral in de eetbare leden van de Allium-familie (ui, bosui, prei) en wortel.

Klein Karoo, een gebied in de Zuid-Afrikaanse provincie West-Kaap, heeft een mediterraan klimaat met gemiddeld 180 tot 220 mm regen per jaar in de winter, wat perfect is voor zaadvermeerdering.

WEER INTERNATIONAAL BEZOEK

Nu het einde van het bloei- en bestuivingsseizoen nadert, komen vele internationale klanten hun zaadproductievelden bezoeken om een raming te maken van de opbrengsten.

De bestuiving, een drie weken durende periode die een proces bekroont dat 23 tot 28 maanden eerder is begonnen met het tekenen van het contract, is een spannende tijd. In Klein Karoo is er de laatste tijd gelukkig voldoende neerslag gevallen na jaren van droogte, maar er is ook wat hagelschade.

“De laatste paar maanden zijn bijna weer normaal geworden en we hebben veel klanten gezien. Ondanks de nieuwe Covid-variant en het besluit rond het sluiten van de grenzen, waren er nog steeds een paar Nederlandse bedrijven die besloten om ons te bezoeken”, zegt David Malan, directeur van Klein Karoo Seed Production, een bedrijf dat eigendom is van de Klein Karoo Group en gevestigd is in Oudtshoorn.

Hun klanten komen uit de hele wereld: Japan, Zuid-Korea, China, Australië, Brazilië, Turkije, Iran, Libië, Tanzania, Kenia, Oeganda, Nederland, Frankrijk, Italië en Noord-Amerika.

“Het mooie van de productie van groentezaden is dat de meeste plaatsen waar goede wijn wordt gemaakt, ook kwaliteitsvol groentezaad produceren”, glimlacht David. Het bloeiseizoen voor prei en wortel begint tegen het einde van de bestuivingsperiode van ui.

“Onze zaadproducenten zijn zeer ervaren. Het is dan ook een zeer gespecialiseerde vorm van productie. Zonder onze telers zou onze zaak niet bestaan. We waarderen

hen enorm.” Hij benadrukt dat er momenteel geen sprake is van genetische manipulatie van groentezaden en dat nieuwe rassen het resultaat zijn van genetische selectie en standaard veredelingstechnieken.

De productie van nieuw bosuienzaad neemt ongeveer 12 tot 14 maanden in beslag en is voornamelijk voor klanten in het Verre Oosten.

Voor Mexicaanse klanten teelt Klein Karoo Seed Production een kruising tussen A. fistulosum (bosuien) en A. cepa (gewone uien), een plant met een zeer sterk wortelgestel en geschikt voor zeer moeilijke teeltomstandigheden.

Er is sprake van knoflookzaad dat beschikbaar komt bij veredelaars in Europa, maar op dit moment vermeerdert het bedrijf nog geen knoflookzaad.

“Vroeger teelden we ongeveer 70% gele uien, 15% witte en 15% rode, maar de uienmarkt verandert en past zich aan aan de modernere smaken. De consument heeft de waarde van rode uien opgemerkt voor garnering en houdt ook van de scherpe smaak, waardoor het gebruik van rode uien in Zuid-Afrika en in het buitenland aanzienlijk is toegenomen”, zegt hij.

“Onze klanten vragen om meer rode uien te vermeerderen en dat is een trend die zich in de toekomst zal voortzetten, denken we.”

Zonder bijen geen uien kortedaguien en intermediaire daguien. In andere streken in Noord-Amerika, Zuid-Amerika en Noord-Europa, zoals bijvoorbeeld in Frankrijk en Denemarken, kan er zaad geproduceerd worden van langere daguien.

De zone tussen 30° zuiderbreedte en 30° noorderbreedte is geschikt voor korte dag- of tropische uien en het is een deel van de wereld waar de bevolking snel groeit. De consumptie van uien neemt er dus een hoge vlucht, wat zeer goed nieuws is voor de toekomst van de Zuid-Afrikaanse uienzaadmarkt, merkt hij op.

“We zien dat er een toenemende diversificatie is in de voeding van mensen in ontwikkelingslanden. Ze consumeren een breder scala aan groenten, zowel in Afrika als in andere ontwikkelingslanden. De culinaire invloed van Chinezen, Zuid-Koreanen en Indiërs in Afrika stimuleert ook de vraag naar uien op het Afrikaanse continent. Het is ongelooflijk hoe de consumptie van groenten en met name uien is toegenomen tijdens corona. Er werd enorm veel thuis gekookt en er was een hernieuwde waardering van uien als smaakmaker bij het bereiden van gerech-

KORTEDAGUIEN WERELDWIJD STERKSTE GROEIERS

De Zuid-Afrikaanse uienzaadproductie wordt door de breedtegraad (23° tot 33° zuiderbreedte) beperkt tot tropische uien,

welkom op STAND V435

ontvangst-, opslag- en sorteerinstallaties voor knolgewassen, uien, aardappels, bieten enz. maatwerk in: - kisten & big bag handling - intern transport - voor al uw producten

Wevano Machinery BV

Franc 50, 8305 BS Emmeloord, Tel. (0514) 56 92 77, info@wevano.nl, www.wevano.nl, www.facebook.com/wevano maatgevend in maatwerk!

BIJLSMA HERCULES

www.bijlsmahercules.com

INSCHUREN

SORTEREN

VERWERKEN

De plantjes worden in de winter uitgezet

De geringe regenval en de ruige topografie van Klein Karoo zijn ideaal voor de productie van groentezaden

ten. De afzet van groentezaden nam over het algemeen toe tijdens de coronaperiode. Bij sla en tomaten was dat minder het geval, want die werden vóór de pandemie voornamelijk gebruikt in de horeca. Maar groenten zoals kool, uien en pompoenen zitten in een positieve flow.”

ZONDER BIJEN GEEN UIEN

David merkt op dat de afhankelijkheid van de mens van honingbijen voor de voedseloogst is toegenomen, en nergens is dat zo duidelijk zichtbaar als bij de zaadvermeerdering. Afgezien van het klimaat is bijenactiviteit de belangrijkste risicofactor voor de sector. “Het duurt 18 maanden voor de uienplant begint te bloeien en als de bijen hun werk niet doen tijdens de cruciale bloeifase die drie tot vier weken duurt, kan dat een hele oogst teniet doen”, merkt hij op.

Uienbloemen zijn niet bepaald de favoriete bloemen van bijen en wanneer er een overvloed aan wilde bloemen is na een goede regenbui, kunnen ze de uien links laten liggen en hun aandacht richten op de aantrekkelijke bloemen. Maar ook slechte weersomstandigheden tijdens de bloei kunnen de bestuiving nadelig beïnvloeden. Op open rassen worden 8 tot 10 bijenkorven per hectare geplaatst en op F1-velden zijn er 12 tot 15 bijenkorven, afhankelijk van de hoeveelheid voedsel of bloemen op het veld.

Het vermeerderen van zaad dat overeenkomt met de ouderlijnen is cruciaal, wat betekent dat kruisbestuiving koste wat kost moet worden vermeden. De bergachtige topografie van Klein Karoo helpt daarbij door talloze valleien te creëren die worden omringd door ruige toppen die honingbijen niet kunnen oversteken.

“Rode uien hebben zeer dominant stuifmeel, dus ze worden op minimaal 5 km van witte of gele uienpercelen geteeld. We houden ons aan zeer strikte isolatieregels”, benadrukt hij. “Zelfs tussen verschillende cultivars van hetzelfde type en dezelfde kleur uien houden we een afstand van minimaal 2 km aan, hoewel veel klanten zelfs een afstand van 3 km tussen blokken eisen om kruisbestuiving te voorkomen.”

“HET IS EEN ZEER INTENSIEVE SECTOR MET HOGE BELONINGEN”

Het proces begint in maart (nazomer in Zuid-Afrika) wanneer Klein Karoo Seed Production de zaden die het van hun klanten ontvangt zaait in zaaibedden of zaaitrays. In juli/augustus worden de zaailingen met de hand uitgeplant in de vollegrond, wat veel werkgelegenheid creeert in de regio. Tegen december worden de bollen geoogst. In het heetste deel van het jaar worden de bollen drie maanden gedroogd, waardoor er op water kan worden bespaard en waarbij de bollen worden geïnspecteerd en geselecteerd op kwaliteit en uniformiteit.

Tegen maart of april beginnen de bollen te ontkiemen en worden ze opnieuw in de grond geplant om hun groeicyclus voort te zetten naar een reproductief stadium. Uien bloeien van eind september tot november/december. Na bestuiving blijven de planten nog enkele weken op het veld. Rond Kerstmis en Nieuwjaar wordt het zaad geoogst. De bloemen worden met de hand gesneden en gedroogd tot januari/ februari. Daarna wordt het zaad gereinigd. Na kwaliteitscontrole wordt het zaad verpakt en verscheept. Dat gebeurt van april tot en met juni.

“Het is een zeer risicovolle teelt en we kunnen hiervoor alleen een beroep doen op de

Groentezaden in dubbellaagse zakken Het schoonmaken van uienzaad

allerbeste telers”, zegt hij. “Het is een zeer intensieve activiteit, maar de beloningen zijn hoog.”

ZAAD TESTEN OP KIEMKRACHT EN ZUIVERHEID

Wanneer het zaad de minimumnormen bereikt (vochtgehalte van minder dan 7,5%, kiemkracht hoger dan 85% en zuiverheid van minimum 99,5%), wat onderzocht wordt in het eigen door de International Seed Testing Association (ISTA) geaccrediteerde laboratorium (een van de acht in Afrika, waarvan vijf in Zuid-Afrika), wordt het verpakt in verzegelde dubbellaagse zakken om de hygroscopische zaden te beschermen tegen vocht bij het oversteken van de evenaar.

David merkt op dat hun klanten steeds vaker om grotere zakken vragen dan de traditionele 20 kg en 25 kg verpakkingen vanwege het tekort aan arbeidskrachten.

Soms wordt zaad per vliegtuig geëxporteerd, maar meestal per schip, op conventionele schepen of in reefers. Klein Karoo Seed hamert er bij de rederijen op de zakken niet in de buurt van warmtebronnen zoals boilers of in de open zon te plaatsen.

GROENTEZAAD CONCURREERT MET CITRUS VOOR CONTAINERS

“De Zuid-Afrikaanse citrussector heeft de laatste tijd een grote groei doorgemaakt en we concurreren met de citrusexporteurs om beschikbare containers van maart tot juni”, zegt hij. Vers product krijgt wel voorrang.

“We moeten hierbij zeker de toestand van onze havens ter sprake brengen, want die baart ons grote zorgen. Het afgelopen seizoen hebben we steeds meer gebruikgemaakt van de havens van Coega en Port Elizabeth (omgedoopt tot Gqeberha) als alternatief voor Kaapstad.”

De watersituatie ziet er met de recente regens beter uit dan in de afgelopen vijf jaar, maar de stuwmeren zijn nog steeds erg leeg: de Kammanassie-dam staat op 5% (een jaar geleden helemaal droog), de Stompdrift-dam staat op 18% en de Gamkapoort-dam op 59%.

“Water is nog steeds een punt van zorg. We hopen dat de telers weer gebruik kunnen maken van irrigatiewater uit de stuwmeren. De afgelopen vier of vijf jaar zijn ze volledig afhankelijk geweest van water uit de bergen en ondergrondse bronnen. Klein Karoo krijgt maximaal 220 mm regen per jaar.”

ZAADBEDRIJVEN: EEN PIJLER VOOR VOEDSELZEKERHEID

Klein Karoo Seed Production blijft nieuwe gewassen en zaadsoorten onderzoeken voor lokale zaadproductie, maar kijkt ook uit naar nieuwe gebieden waar zaad succesvol kan worden geproduceerd.

“Het opleiden van nieuwe zelfvoorzienende telers en het succesvol overdragen van technologie aan hen is een kernactiviteit om de duurzame groei van het bedrijf en de sector te garanderen. Als onafhankelijke zaadproducent vervult Klein Karoo Seed Production een cruciale rol in supply chain management voor grote en kleine zaadbedrijven over de hele wereld, want het gaat om voedselzekerheid voor iedereen”, besluit David Malan. (CJ) 

www.seedproduction.co.za foto’s: Ilse Jordan