Primeur 4 - 2024

Onafhankelijk vakblad voor de agf-handel

38ste jaargang 4 - 2024

In dit nummer : Kasgroenten Veredeling Aardbeien en Asperges

#1 leverancier van Pulsed Electric Field systemen voor betere frieten en chips en voor de verwerking van groenten en fruit.

Pulsemaster PEF-transportunit

Pulsemaster Pulsgenerator

Pulsemaster Compact unit

Hapert, Nederland & Lohne (Oldenburg), Duitsland & Woodstock NB, Canada www.pulsemaster.us • info@pulsemaster.us • +31 (0)497 820300

du Champ Lionne 8

B-7601 Peruwelz

T +32 (0)69 67 22 70 info@frigorexpress.be

255, Av G. Caustier

F-66000 Perpignan

T +33 (0)468 21 04 33 frigorexpress@orange.fr 557, Avenue des Vergers F-13750 Plan d’Orgon T +33 (0)0967 08 30 31 jean@frigorexpress.fr

ZI St. Michel, Rue des Cerises

F-82000 Moissac

T +33 (0)5 63 04 92 85 jeanluc@frigorexpress.fr Hipokrata iela 21-38 LV-1079 RIGA T +37 (0)127 71 76 49 baltic.office@frigorexpress.lv

&

10 Ondanks kritische geluiden zijn er volop kansen voor Nederlandse glastuinbouw

Ruud van Vliet

14 “Ik sta er versteld van hoeveel uitbreidingsplannen Nederlandse glastuinders nog hebben”

Martin Scherpenhuizen

16 “Beperkte productbeschikbaarheid invullen is ons vak als daghandelaar”

Philip van Geest, Van Geest International

18 “We exporteren van Hamburg tot München en van Keulen tot Berlijn”

Jonathan Vandesande, Frans Michiels Belgium

20 CourgetteRoyale slaat nieuwe weg in met eigen afzet

22 Midi-komkommer van noviteit naar volwassen product

26 “Zonder Duitse teelt zou de import onvermijdelijk duurder zijn”

Groententeler Stefan Scherzer

29 “In de winter telen we op een dubbel areaal om aan de Duitse vraag te voldoen”

32 Consolidatie in de paprika’s: “Wij willen één van de overblijvers zijn”

36 Tien jaar snoeptomaten telen én verpakken: “In de eerste jaren kon álles”

40 “Prijzen komkommers eerste weken van het seizoen op helft van niveau vorig jaar”

Peter Fes, StC International

42 “Een prachtige kans, maar het wordt jonge ondernemers niet makkelijk gemaakt” Jong telerskoppel start met hydro-slateeltbedrijf Delova

“We hebben het momentum voor fundamentele herziening niet aangegrepen”

Steve Alaerts, Foodcareplus

152 “De grootste vraag is naar robuuste rassen met een stevig wortelgestel” Lennaert Aardse van De Groot en Slot

156 Zeekraalzaad uit Wolphaartsdijk vindt afzet tot in Portugal Hubrecht Janse van Zeeuws Zilt

158 Robuuste biologische paprika-onderstam slaat ook bij gangbare telers aan

162 Voor de patiogroenten mikt de veredeling op uniformiteit

164 “Elke ketenpartner, tot de consument toe, wordt op zijn wenken bediend door de veredelaar”

168 Tomatenvirus ToBRFV heeft sector onherkenbaar veranderd

170 “Alleen met een nieuwe commodity appel kunnen we de consumptie verhogen en de sector vooruithelpen”

Fruitveredelaar Zouk

175 Spinach365: in februari voorzagen we al vanaf half april tot begin mei een Europees spinazietekort

102 “Nieuw ras zorgt voor afvlakking arbeidspieken”

The Greenery

105 “We gaan de markt en de telers laten zien dat het echt mogelijk is”

Roland Sweijen, Limgroup

109 “Het weer wordt steeds extremer, maar klanten verlangen vaker een perfect product”

Jan van Genderen, Royal Berry

112 “Retailers moeten in het begin niet te hoge marges hanteren, maar langzaam beginnen”

Simon Schumacher, Verband Süddeutscher Spargel- und Erdbeeranbauer

116 “Dalend Europees asperge-areaal zorgt over het algemeen voor meer vraag dan aanbod”

Will Teeuwen, Teboza

118 “Door het natte weer loopt de aspergeteelt een maand achter”

Rick Mengers, ZON

120 “We willen onze aspergeteelt verder mechaniseren uit efficiëntie- en kostenoverwegingen”

Mirko Tiemann, Kirchdorfer Spargel & Beerenfrüchte

38ste jaargang • editie 4 - 2024

Inhoudsopgave

4 “Gezondheidsvoordelen verder onderzoeken en mensen aanmoedigen om avocado’s te blijven eten” Johnathan Sutton, Westfalia Fruit

6 Jumbo Monique geeft ruim baan aan lokaal product

44 “Late overgang op overzees citrus verwacht”

Cobana-salesteam

46 Onzekere, maar hoopvolle start van Zuid-Afrikaans citrusseizoen

56 Paprika is Nederlands tweede exportproduct

63 “Wat zijn de zoetste fruitsoorten?”

65 Hopscheuten steeds populairder, prijs van 1.000 euro per kg

66 Dooft de uienmarkt langzaam uit?

66 Geen tranen meer bij het snijden van uien

67 Wordt het acute uientekort in Azië de norm in de komende jaren?

70 “Zes cent per kilo extra zou de bananenteelt duurzaam maken” Manuel Laborde, Uniban

72 “Tot nu toe hebben maar twee Europese landen de fairtrade-methode aangenomen als maatstaf voor de prijs”

José Hidalgo, AEBE

73 Zorgen over de veiligheid van Ecuadoraanse werknemers

75 Bananenplantages herrijzen op La Palma na vulkaanuitbarsting

75 Bananen bevorderen sneller herstel na hardlopen

76 “De verkoop is nog steeds in beweging, hoewel het midden april en het warmer is”

Karlsson Port, Port International

80 Vraag paarse GMO-tomaat overtreft aanbod

81 Wereldhandel noten sinds 2001 14x in waarde gestegen

81 Spanje blijft koploper, maar concurrentie op Europese watermeloenmarkt neemt toe

Vaste rubrieken

49 AGF-ers buitenland Helien & Rick

69 AGF-ster: Teresa Diekstra, Hoek Agro

93 Nevenactiviteit: Kees Rijnhout, Jaguar TFC

97 Colomn Rob Baan: Investeren in onze tuinbouwtoekomst

82 “Hygiëne is in AGF niet vrijblijvend meer, maar moet perfect in orde zijn” Havantec optimaliseert reinigingsproces Snebo

86 Afgekeurde broccoli naar superfood

87 Virginie Hannes maakt van Fruitbedrijf Helsen een fotostudio voor minisessies

88 Europees Parlement scherpt doelstellingen vermindering voedselverspilling aan

89 GMO aubergines met hoog bètacaroteengehalte

90 Peets’ fruit gooit met succes roer om

92 Onvoorspelbaarheid speelt de hoofdrol in het reefertransport

98 Poolse blauwe bessenstruiken bloeien 4 weken eerder

98 Marvel-superhelden op aardbeienpunnets

99 “Voor ons zachtfruit liggen er ook kansen in Duitsland” Leo Klaassen, Limax

124 Data, het nieuwe goud voor teler en handelaar

128 Met big data en AI de rijpheid van avocado’s bepalen, ook op consumentenniveau

132 Oekraïne op een na grootste appelleverancier van VAE

134 “Samenwerking is essentieel voor een succesvolle Brexit-aanpak in het VK” Collin Wells, Kuehne+Nagel

136 Seizoensgebonden portretten van groenten en fruit

139 “Groothandelsmarkten maken deel uit van de oplossing, niet van het probleem”

144 Na jaren van stilte liet veilingklok Zevenaar weer van zich horen

146 Europese citrusmarkt onder druk door valutadevaluaties Turkije en Egypte

147 Tonny van Eldijk 40 jaar in de AGF-handel

148 Chinese autoriteiten treden hard op tegen namaak Zespri kiwi’s

137 Hoe is het met Ton Janssen?

151 Hobby van Leo van der Houwen

178 Dick Pijpers: Rozemarijn

179 Inventaris: Sytze Braaksma, Smeding Groenten en Fruit

PietPraat

Waar de berichten over het veranderende klimaat niet meer zijn weg te denken uit de media, is er ook een heel proces van aanpassing gaande. Bijvoorbeeld in de veredeling van groenten en fruit, waar hard wordt gewerkt aan nieuwe rassen met resistenties tegen ziekten en plagen, rassen die beter bestand zijn tegen de oprukkende verzilting en robuuste rassen met een stevig wortelgestel. Lees er alles over in onze special Veredeling.

Ook veel aandacht voor de kasgroenten in dit nummer. We hebben het onder meer over consolidatie en schaalvergroting, midi-komkommers en Ruud van Vliet ziet ondanks de kritische geluiden van de afgelopen tijd, nog volop kansen voor de Nederlandse glastuinbouw.

En verder duiken we in de typische seizoensproducten aardbeien en asperges, wordt de Nederlandse paprika-export uitgediept, is er aandacht voor de rol van lokaal product in de supermarkt, blikken we vooruit op het Zuid-Afrikaanse citrusseizoen en gaan we in op de rol van big data in de AGF-sector.

Veel leesplezier!

Pieter Boekhout

Johnathan Sutton, Westfalia Fruit:

“Gezondheidsvoordelen verder onderzoeken en mensen aanmoedigen om avocado’s te blijven eten”

“De vraag naar avocado’s is nog steeds groot,” zegt Johnathan Sutton, Group Chief Sustainability Officer bij Westfalia Fruit, dat zich vooral richt op de teelt en marketing van avocado’s. Behalve dat het in de behoeften van de consument voorziet - de vrucht past in een plantaardig dieet, is gezond en handzaam - ziet Johnathan ook veel nieuwe kansen. “We ontwikkelen ons in landen als India. Avocado is een nieuw ingrediënt in hun voedingspatroon, maar toch hebben we een enorme groei gezien.”

Johnathan ziet ook een aanzienlijke vraag in andere Aziatische landen. “We leveren aan de Aziatische markt, voornamelijk vanuit onze Latijns-Amerikaanse teelt en we hebben een kantoor geopend in Japan om de regio Japan, Korea, China en andere delen van Zuidoost-Azië te bedienen.” Zowel markttoegang als fytosanitaire eisen spelen een rol bij het leveren aan deze markten, zegt de duurzaamheidsfunctionaris. “We hebben toegang gekregen tot China, India en Japan. Dit biedt ons kansen.”

OOK KANSEN IN EUROPA

Ondanks de groei in Azië ziet Johnathan ook nog veel kansen in Europa. “In sommige landen blijft de avocadoconsumptie achter ten opzichte van andere landen. Er is duidelijk een sterke vraag in de belangrijkste Europese landen: Spanje, Frankrijk en Duitsland. Maar Italië heeft nog steeds een zeer lage marktpenetratie. Er zijn dus nog steeds kansen op het Europese vasteland.” Dat is de reden dat de mediterrane landen hun eigen teelt beginnen te ontwikkelen. “De mediterrane markten hebben het juiste klimaat;

er is water beschikbaar en de nabijheid van de markt speelt ook een rol.”

Aan de teeltkant ziet Johnathan Columbia, Peru en Zuid-Afrika nog steeds als grote drijvende krachten, maar hij wijst ook op de ontwikkeling van nieuwe teeltzones. “Nieuwere regio’s met toegang tot de markt, zoals Kenia, Tanzania, Egypte of Marokko, beginnen ook hun eigen avocadoplantages te ontwikkelen.”

Dit betekent dat er veel nieuwe aanvoer van avocado’s op de markt komt, terwijl de duurzaamheidsfunctionaris tegelijkertijd opmerkt dat de consumptie door de huidige economische ontwikkelingen een beetje vertraagt. “Er worden veel avocado’s geteeld en er komen ook nieuwe aanplantingen in productie. Avocado’s hebben enorme gezondheidsvoordelen; we moeten dat verder onderzoeken en mensen aanmoedigen om avocado’s te blijven eten.”

Westfalia Fruit neemt volledig belang in Euro West

Westfalia Fruit nam onlangs een volledig belang in Euro West. Euro West werd in 1970 opgericht door Piet Vijverberg onder de naam Revij en in 2000 door zijn zoon Marco Vijverberg overgenomen, die de naam veranderde in Euro West. De overname symboliseert een langdurige relatie en markeert

een nieuw hoofdstuk in de geschiedenis van beide bedrijven. Het bedrijf dat van oudsher gespecialiseerd was in verpakkingsoplossingen voor groenten en fruit, kwam in 2013 voor 51 procent in handen van Westfalia Fruit. De vestiging van Euro West in Poeldijk zal een cruciale rol gaan spelen in de Europese strategie

GEVLEKTE SCHIL

Een van de manieren om de consumptie te stimuleren is de ontwikkeling van rassen, merkt Johnathan op. “Onlangs hebben we Gem geïntroduceerd, een exclusieve Westfalia-variëteit met een goudkleurige gevlekte schil, die we zien als een kans om consumenten aan te trekken in een categorie die wordt gedomineerd door Hass-variëteiten. We bieden hen weer eens iets anders om te laten zien dat er ontwikkelingen op gang komen op het gebied van nieuwe variëteiten.”

van Westfalia Fruit. De andere Nederlandse tak van Westfalia Fruit in Nederland, nu nog gevestigd in Maasdijk, zal ook verhuizen naar Poeldijk.

Johnathan Sutton en Danielle Willems van Westfalia Fruit

Het viel Westfalia op dat er tussen de Fuerte avocado met groene schil en de Hass-variëteit ruimte was voor een middenvariëteit. “Dat is de reden waarom Gem aan boord is gehaald. We hebben exclusieve marketingrechten in veel landen. Bovendien kunnen we de telers controleren wat betreft waar en hoeveel avocado er wordt geteeld. Dat betekent dat Gem de markt niet overspoelt, maar een topproduct blijft. We zijn nog steeds bezig om meer telers over de hele wereld aan te trekken om de marktkansen in nieuwe landen uit te breiden.” Johnathan vertelt dat de nieuwe avocado al een gevestigde naam is op de Britse markt, maar ook wordt verkocht in Duitsland, Frankrijk en de VS als een exclusieve variëteit.

JONG GEWAS

Bij het ontwikkelen van nieuwe rassen benadrukt Westfalia het vasthouden aan natuurlijke selectie. “We proberen het genoom in kaart te brengen. Avocado is een relatief jong gewas. De teelt van citrus gaat bijvoorbeeld terug tot de oude Egyptenaren; avocado is pas zo’n 100 jaar oud. Dit betekent dat de genetica nog nooit echt in kaart is gebracht. Maar

Q U O T E S

Herbebossing en water: belangrijke focus

“We richten ons echt op onze groene activa: de bomen op onze teeltbedrijven, ons land en de omliggende gebieden,” zegt Johnathan Sutton. “We weten dat bomen CO2 vastleggen in hun wortelstructuren; we doen onderzoek om de waarde van de boom te begrijpen.” Het leidt ertoe dat Westfalia zich meer op dat gebied gaat richten. “In Colombia werken we aan een herbebossingsproject met lokale telers. Via boomkwekerijen redden we zaden van inheemse soorten, brengen ze terug naar de kwekerij en verspreiden ze vervolgens onder onze telers en gemeenschappen om ze te planten in gebieden waar de natuurlijke vegetatie mogelijk is verdwenen. En dat doen we ook in Peru.”

Naast het opnemen van CO2 ziet Johnathan nog andere voordelen van herbebossing. “In sommige gevallen creëert het ook windschermen en barrières tegen de natuurlijke elementen. En in Colombia, waar het landschap erg steil is, kunnen we door bomen te planten, de waterstroom beheren en bode-

we geloven niet dat het manipuleren van de genen de juiste aanpak is. Het is niet de manier waarop ons DNA tot stand is gekomen, met zeer traditionele veredeling. Onze oprichter, dr. Hans Merensky, komt uit de traditionele landbouw, dus om trouw te blijven aan ons erfgoed zullen we blijven vertrouwen op natuurlijke kruisingen. Desalniettemin willen we ook de nieuwste wetenschap en technologie toepassen.”

Daarbij helpt het feit dat Westfalia - dat dit jaar haar 75e verjaardag viert - verticaal geïntegreerd is, merkt Johnathan op. “We zijn het enige bedrijf dat verticaal geïn-

“Het gesprek was plezierig en constructief. Er zit geen licht tussen onze opvattingen over de glastuinbouw” Burgemeester Bouke Arends van het Westland ontving DNB-president Klaas Knot

“Uiteindelijk ben ik met acht jaar de langstzittende CEO geworden die het bedrijf ooit heeft gehad én de eerste die uit eigen beweging vertrekt, in plaats van te worden weggestuurd”

Steven Martina vertelt over zijn vertrek bij The Greenery

“Waar vorig jaar speculeren werd beloond, heeft het dit jaar veel geld gekost”

En die onvoorspelbaarheid is volgens Lindert Moerdijk van MSP Onions precies de charme van de uiensector

merosie verminderen. Dus ja, bomen hebben enorme voordelen.”

Een ander belangrijk aandachtspunt voor Westfalia is water. “Water is nodig om het gewas te telen, maar het is ook een zeer schaarse bron. Door de klimaatverandering worden de extremen extremer. Zware regens worden langer en onvoorspelbaarder. We onderzoeken dus manieren om minder water te gebruiken in onze boomgaarden door betere irrigatiesystemen en door te proberen de bronnen te sparen op momenten dat we ze nodig hebben.” Daarnaast besteedt Westfalia aandacht aan genetica om de gevolgen van extreem weer te beperken. “We zijn het enige bedrijf dat zowel onderzoek doet naar plantmateriaal als avocado’s op de markt brengt; we zijn echt verticaal geïntegreerd. Daarom kijken we naar de ontwikkeling van onderstammen die beter bestand zijn tegen zout, zodat we kunnen groeien in gebieden waar het water minder zuiver is, en onderzoeken we droogtetolerante onderstammen.”

tegreerd is. Hoewel we investeren in de ontwikkeling en introductie van nieuwe rassen en onderstammen ontwikkelen, verloopt dat proces niet snel.” Maar als er nieuwe rassen worden geïntroduceerd, dan is dat voor de lange termijn. “We telen bijvoorbeeld nog steeds in de gebieden waar we van oudsher verbouwen. Westfalia heeft een gewas in Zuid-Afrika dat in de jaren 1940 werd geplant en die prachtige, volwassen bomen geven nog steeds vruchten.” (MW) 

John.sutton@westfaliafruit.com

Jumbo Monique geeft ruim baan aan lokaal product

Ondanks alle technologische vernieuwingen en vernuft kan de korte keten nog niet concurreren met de efficiënte keten die door supermarkten is ingericht. Toch werkt Jumbo multi-franchiser

Monique Ravenstijn graag samen met haar buren. In ‘haar’ drie Jumbo’s bouwt Monique samen met zakenpartner Bert Bargboer aan de supermarkt van de toekomst. Daarin geeft ze ruim baan aan lokaal product, ook al is dat niet rendabel.

“De

telers waarmee we samenwerken krijgen een goede prijs, maar aan producten die via een lokale leverancier binnenkomen, zit gewoon veel meer werk. Voor lokale spelers is alles een aparte kwestie, van de deur tot aan het schap, en dat krijg je niet rond gerekend,” vertelt Monique. Wat wel van waarde is, is het verhaal van het product en de beleving, zowel voor klanten, als telers, als voor medewerkers. Het zorgt voor een stukje educatie en meer onderling begrip. Er vindt veel uitwisseling plaats; lokale leveranciers komen op de winkelvloer over hun producten en de teelt ervan vertellen of nodigen consumenten uit op hun bedrijf. De Jumbo-medewerkers worden ook meegenomen in het verhaal achter de

producten. Monique: “We hebben 25.000 producten in de winkel. Dan is het wel belangrijk dat onze medewerkers juist van die lokale producten veel weten te vertellen. En dan wordt de klantverwachting overtroffen.”

Ook zakelijk gezien zorgt het voor meer onderling begrip. Monique: “Met nieuwe leveranciers hebben we in het begin heel intensief contact. De eerste drie maanden zitten we daar bovenop en kijken we goed wat er gebeurt. Het team moet wennen en de leverancier ook. In de supermarkt ligt wat we vandaag bestellen, morgen in de winkel. Daar kan niet iedereen goed mee omgaan. Veel leveranciers snappen niet dat als een positie leeg is, dat ons direct

veel geld kost. Het klinkt misschien een beetje belerend, maar daar moeten we leveranciers soms in opvoeden.”

ULTIEME SAMENWERKING

Het is franchisers van Jumbo toegestaan om 5% van hun omzet zelf in te kopen. “Dat lijkt weinig, maar is ruim voldoende,” zegt Monique. Jumbo Monique in Zwaagdijk werkt samen met ongeveer 40 lokale leveranciers en dan is er nog altijd genoeg ruimte voor meer eigen samenwerkingen. Monique zoekt telkens bewust naar lokale partners, juist vanuit haar streven een verbindende factor te zijn in de regio. De langste samenwerking is er met Kok Aardbeien, dat nog geen 3 kilometer verderop ligt. “Die aardbeien worden nu veel rijper geplukt dan wanneer ze via het hoofdkantoor komen. De producten zijn veel verser en doen het enorm goed,” zegt Monique. “Voor hen zit er ook een goede wisselwerking in. Als er plotseling te veel aardbeien zijn omdat het ineens veel mooier weer is, dan zetten wij het op second placement en drukken wij zijn voorraden weg. Dat is echt de ultieme samenwerking.” Ook de bloemkolen van Slagter zijn standaard opgenomen in het

Monique Ravenstijn met de bloemkolen van P.N. Slagter

www.originfruitgroup.com

assortiment. “Dat is een grote speler die eigenlijk niet op lokale afzet zit te wachten, maar die doet het omdat hij via ons de markt heel goed kan volgen. Want als verkopen bij ons aantrekken, dan weten zij dat de markt ook gaat aantrekken.”

Momenteel wordt het monumentale oude V&D-pand in Alkmaar, het superwarenhuis dat ten onder ging aan online concurrentie, omgebouwd tot de derde fysieke supermarkt onder de vlag van Jumbo Monique. Lokaal en vooral verse producten zullen daar ook een prominente plek krijgen. “De groei van online bij onze Jumbo is enorm. Gezien de gewoontes van de

jongere generaties zal online winkelen nog verder toenemen. In fysieke winkels moet je je dus kunnen onderscheiden en daarin helpen verse en leuke nicheproducten.” Of lokaal assortiment online een plek heeft? Monique: “Toen we met online begonnen, is er wel de gedachte geweest dat het kon, maar tot nu toe is dat technisch niet haalbaar geweest. Zoals het nu is georganiseerd met fulfillmentcenters, denk ik niet dat dat er nog van komt.”

SPILFUNCTIE

Monique is de vijfde generatie in een familiebedrijf dat ooit begon met het uitventen van melk. Telkens was het aan-

passen aan de nieuwe maatschappij en aan de wensen van klanten. “Mijn opa had vroeger zo’n kruidenierswinkeltje aan huis. Begin jaren ’70 heeft hij een zelfbedieningswinkel neergezet in een nieuwbouwwijk in Medemblik. Wij gaan nu ook weer een transitie in. Lang niet al mijn vakbroeders kijken er zo tegenaan, maar ik denk wel dat de fysieke supermarkt een bredere functie moet krijgen om te kunnen voortbestaan.” Monique heeft een duidelijke toekomstvisie waarin supermarkten een spilfunctie hebben binnen het lokale ecosysteem. Monique maakt de vergelijking met de kerk van vroeger. De supermarkt als een plek waar

theoniongroup.com

mensen niet alleen komen om voedsel te kopen, maar waar ook sociale interactie plaatsvindt en mensen steun kunnen vinden. “Zolang je de factor mens centraal zet, dan kan je al heel snel en simpel mooie stappen maken. Het fruit hangt vaak veel lager dan dat wij denken.”

NOODZAAK TOT VERANDERING

Ook in het grotere geheel speelt de supermarkt een centrale rol. Daar liggen ze onder een vergrootglas. Graaiflatie werd het woord van het jaar 2023. Die beeldvorming is onterecht. Monique: “Dit klimaat heb ik in 25 jaar ondernemerschap nog nooit meegemaakt. In de supermarktwereld is het momenteel verre van rozengeur en maneschijn, laten we het daarop houden. We hebben lang niet alle prijsverhogingen aan de consument doorberekend, want het was al zoveel. Daarentegen hebben wij ook te maken met extra kosten, energiekosten en indexatie op vastgoed en personeelskosten waarvoor we 10% extra moeten doorberekenen. En als je dan een bruto marge van 1,5 tot 2% mist, nou, dan is het geen hogere wiskunde, toch?”

We like to support your business

De uien, augurken en andere groentes van TOP gaan de hele wereld over. Het jaar rond, bewerkt of onbewerkt. Met veel plezier voorzien we in de vraag van foodbedrijven en telers. Dat we zélf telen en verwerken, creëert daarbij verrassende mogelijkheden. Ontdek TOP!

Primaire producenten laten middels het blokkeren van supermarkt DC’s regelmatig hun onvrede blijken over het prijsverschil tussen wat zij voor producten krijgen en die in de supermarkten. Monique pleit voor volledige transparantie in de keten. “Dan weet je of en waar geld blijft liggen. Het huidige voedselsysteem is iets wat we gezamenlijk en zo efficiënt mogelijk hebben opgetuigd. Misschien moeten we nog schakels elimineren of moeten we concluderen dat we gewoon onze producten te goedkoop verkopen? Dat zou kunnen.”

Tot slot wordt de supermarkt ook vaak aangemoedigd om mensen aan een gezondere levensstijl te helpen: minder bewerkt voedsel en minder vlees. En daar ziet Monique een mooie kans voor de AGF-sector om de supermarkten te helpen. Monique: “Er moet een verschuiving plaatsvinden naar een meer op vers voedsel georiënteerde markt. De AGF kan daarbij een rol spelen. Groenten moeten centraal staan op het menu en dat kun je uitbouwen met alternatieven voor vlees, zoals champignons, peulvruchten

en noten in plaats van traditionele vleesvervangers, wat in mijn ogen geen goede oplossing is.”

Het huidige voedselsysteem staat van alle kanten onder druk, een transitie roept echter veel weerstand op. Wat Monique helpt, is om met bevriende producenten, telers en boeren van gedachten te wisselen. “Want uiteindelijk zit de zorg overal, in de gehele keten. Vanuit deze pijn zou toch een mooie verandering moeten kunnen plaatsvinden. Want verlangen we niet allemaal naar een gezond bedrijf?” (ML) 

Monique.ravenstijn@jumbo.com

Ondanks kritische geluiden zijn er volop kansen voor Nederlandse glastuinbouw

Sir David Attenborough prees in 2020 de Nederlandse glastuinbouw en zag de sector als voorbeeld voor de rest van de wereld in de Netflix-documentaire: A Life On Our Planet. Hij roemde vooral de wijze waarop de Nederlandse glastuinbouw heel duurzaam, efficiënt en veilig vers voedsel kon telen. In 2021 is met onderzoek uitgevoerd door WUR bevestigd dat telen in hightech kassen de meest duurzame productiemethode is voor o.a. groenten en fruit.

De afgelopen maanden werd de Nederlandse glastuinbouw echter figuurlijk onder vuur genomen door o.a. Klaas Knot (President van DNB) en Frans Timmermans (partijleider GroenLinks-PvdA en voormalig uitvoerend vicevoorzitter voor de Europese Green Deal). Samengevat zou de Nederlandse glastuinbouw relatief veel ruimte en arbeidsmigranten vergen en te weinig economisch bijdragen. Vervolgens werd veelvuldig in de media de vraag gesteld wat de toekomst van de Nederlandse glastuinbouw is. Een

tegenreactie vanuit de sector kon natuurlijk niet uitblijven en o.a. Adri Bom-Lemstra liet zich uitgebreid interviewen in het FD van 23 maart jl. Zij gaf als voorzitter van Glastuinbouw Nederland aan dat er wel degelijk toekomst voor de sector in Nederland is. Op 2 april jl. schreven Lambert van Horen, sector manager bij Rabobank, en Peter Ravensberger, onderzoeker bij WUR, in het FD dat hightech kassen ook en vooral een enorme potentie hebben buiten Nederland. Ik ben het

met Adri, Lambert en Peter eens en zal jullie meenemen in mijn overwegingen.

ECOSYSTEEM

De Nederlandse glastuinbouw is een beetje een containerbegrip. In de recente media-uitingen wordt vooral of met name gewezen naar teelt- of productiebedrijven. De Nederlandse glastuinbouw bestaat echter uit een ecosysteem, een keten of cluster van bedrijven en organisaties. Van zaadbedrijven, jonge plantenkwekers, kassenbouwers, andere toeleveranciers, teelt- of productiebedrijven, verpakkers, verwerkers, handelaren en logistieke dienstverleners die supermarkten of foodservicebedrijven bevoorraden. In dit artikel hebben we het vooral over de teelt- of productiebedrijven.

Al in de 16e en 17e eeuw werden in Nederland kassen gebouwd voor het telen en bewaren van tropische planten. In de 18e en 19e eeuw vonden door technologische

Ruud van der Vliet is oud-directeur Bedrijven Rabobank Westland en huidig directeur bij Van der Vliet & Van der Oost BV. Hij is gespecialiseerd in het optimaliseren van de waarde van bedrijven in de Food & Agri en specifiek (glas)tuinbouw. Ruud maakt voor Primeur regelmatig analyses van bedrijven in de AGF- en tuinbouwsector.

ruud@rvdvliet.nl

innovaties een versnelling plaats. In 1834 vond bijvoorbeeld de Britse chemicus Joseph Paxton het kasglas uit, waardoor grotere en meer stabiele kassen konden worden gebouwd. Hierdoor kon de teelt van gewassen verder worden geoptimaliseerd. Dit zorgde voor verdere groei en modernisering van de Nederlandse glastuinbouw. Technologische vooruitgangen zoals verwarmingssystemen, irrigatie, en later ook kunstmatige verlichting, maakten het mogelijk om het klimaat in de kassen nauwkeurig te regelen, waardoor de teeltseizoenen werden verlengd en een bredere variëteit aan gewassen kon worden geteeld. Zeeklimaat en de klei-houdende grond bleek voor veel teelten een ideale combinatie. Na 1950 groeide de Nederlandse glastuinbouwsector snel. Eerst houten en vanaf de jaren 70 vorige eeuw steeds meer metalen kassen. Mede door het unieke ecosysteem werden moderne technologieën en innovaties ingevoerd, gecombineerd met een focus op efficiëntie en kwaliteit, waardoor Nederland uitgroeide tot een van ‘s werelds belangrijkste producenten en exporteurs van glastuinbouwproducten.

Dit unieke ecosysteem wordt vaak aangeduid als het ‘Triple Helix’-model. De Triple Helix is daarbij de interactie tussen drie belangrijke onderdelen: de overheden, de hele keten van bedrijven en het onderwijs. Dit model verwijst naar de nauwe samenwerking tussen deze drie onderdelen om innovatie, groei en duurzaamheid in de glastuinbouwsector te bevorderen.

Door middel van deze samenwerking tussen de overheid, het bedrijfsleven en het onderwijs ontstond de afgelopen tientallen jaren organisch een dynamisch ecosysteem dat de groei, concurrentiekracht en duurzaamheid van de Nederlandse glastuinbouwsector versterkte. Deze Triple Helix is nog steeds de basis van het succes van de Nederlandse glastuinbouw. Je kunt niet zonder gevolgen belangrij-

ke onderdelen van de Triple Helix verplaatsen, stoppen of afbouwen. Juist de internactie tussen overheden, bedrijfsleven en onderwijsinstellingen zorgt dat Nederland op bet gebied van glastuinbouw zo onderscheidend is in de wereld. Andere succesvolle ecosystemen zijn bijvoorbeeld in Duitsland de auto-industrie rondom München, in USA de internet/ ICT in Silicon Valley bij San Francisco, in Nederland de semiconductor-industrie in Brainport Eindhoven, in Denemarken de windmolenindustrie in Aarhus, in Italië de luxe kleding en accessoires in Lombardije bij Milaan en in Spanje de olijvenproductie en -verwerking en vermarketing in Andalusië.

De oorsprong van deze succesvolle ecosystemen is terug te voeren op het comparatieve voordeel. Dit economische principe stelt dat als productie van in dit geval bijvoorbeeld tomaten in Nederland beter is dan in Duitsland, dat beide voordeel hebben bij deze situatie. Dit principe, dat bekendstaat als absoluut voordeel, werd bekend door Adam Smith. Maar zelfs als het ene land beter in staat is om beide producten te maken dan een ander land, loont het om zich te specialiseren in het product waar men het grootste voordeel mee heeft en het andere product uit het andere land te halen. Duitsers zijn beter met auto’s maken en wij met het telen van tomaten. Dit noemde David Ricardo het comparatief voordeel. Dat is een belangrijke reden dat Nederland zo goed is geworden op het gebied van glastuinbouw: we zijn om meerdere redenen daar beter in dan veel andere landen en, niet onbelangrijk, ook de buurlanden hebben daar baat bij!

Een goed functionerend ecosysteem vergt echter een minimaal productieareaal. Nederland heeft volgens het CBS de afgelopen 20 jaar een stabiel areaal van ongeveer 10.000 ha aan kassen. In de afgelopen 20 jaar verdween twee derde van het aantal bedrijven en resteren nog

ongeveer 3.300 ondernemingen met een gemiddelde omvang van afgerond 3 ha. Het glastuinbouwareaal omvat snijbloemen, potplanten, perkgoed/bomen, jonge planten, groenten en fruit. Het merendeel van het glastuinbouwareaal (55%) wordt gebruikt voor de teelt van groenten en zachtfruit. Deze bedrijven zijn gemiddeld bijna 5 ha en daarmee gemiddeld groter dan de sierteeltbedrijven. Het grootste areaal omvat tomaten met ruim 1.700 ha. Vooral in de groenteteelt vond schaalvergroting en consolidatie plaats. Het aantal glasgroentebedrijven met > 50 ha groeit gestaag. Hoeveel ha is er nodig om het ecosysteem van de Nederlandse glastuinbouw goed te laten functioneren? Kijkend naar de veelheid aan gewassen in sierteelt, groenten en fruit lijkt een areaal van tussen de 5.000-10.000 ha noodzakelijk. De komende decennia verwacht ik dat een deel van m.n. het groentenareaal zal verdwijnen uit het West- en Oostland naar andere delen in Nederland, Europa en/of Noord-Afrika. Een deel van die kassen in het West- en Oostland zullen vervolgens gebruikt kunnen worden voor sierteelt- of zachtfruitgewassen. De technische levensduur van een hightech kas is ongeveer 25-35 jaar (afhankelijk van het gewas) en veel kassen zijn minder dan 35 jaar oud.

UITDAGINGEN

De Nederlandse glastuinbouw kent een aantal stevige uitdagingen. De belangrijkste zijn verduurzaming, arbeidsproductiviteitverhoging en professionalisering. Verduurzaming kan en moet op gebieden als energie, meststoffen, water, gewasbeschermingsmiddelen en verpakkingen. De glastuinbouw heeft lang geprofiteerd van de ruime beschikbaarheid en de lage prijs van aardgas. De recente oorlog en energiecrisis heeft de noodzaak van de acceleratie van de energietransitie duidelijker gemaakt. Diverse koplopers in de glastuinbouw hebben overigens 15 jaar geleden al een stap gezet met overschakeling op geother-

Thema Kasgroenten

mie. In Nederland zijn momenteel 20 geothermiebronnen operationeel, goed voor ruim 10% van het Nederlandse areaal. Het verkrijgen van concessies, vergunningen, financiering, subsidies en garanties voor een geothermiebron is in de praktijk een complex en langdurig proces.

Proeven met duurzame meststoffen vinden al plaats en binnen vijf jaar zal een groot deel van de meststoffen via bijvoorbeeld bioreactors of met duurzame energie worden geproduceerd. Water wordt in Nederlandse kassen grotendeels al hergebruikt. In de praktijk is een verde-

De Nederlandse glastuinbouw heeft de afgelopen 20 jaar volop kunnen profiteren van de beschikbaarheid van relatief goedkope arbeidskrachten uit Oost-Europa. Eerst vooral uit Polen en nu steeds meer uit Roemenië, Bulgarije en van buiten de EU. De beschikbaarheid en betaalbaarheid van deze arbeidskrachten staat fors onder druk. Hiermee neemt de noodzaak voor automatisering en robotisering van m.n. repeterende werkzaamheden snel toe. De businesscase om arbeidsproductiviteit te verhogen met hulp van automatisering en robotisering is vandaag dan ook makkelijker sluitend te

re verbetering mogelijk. Bij de teelt van groenten en zachtfruit in hightech kassen worden bijna alleen nog maar biologische gewasbeschermingsmiddelen gebruikt. De sierteelt loopt in sommige teelten nog achter. De grote diversiteit in de sierteelt maakt het ingewikkelder om voor elke teelt effectieve biologische gewasbeschermingsmiddelen te ontwikkelen. Maar ook dat is een kwestie van enkele jaren. Steeds meer verpakkingen worden biologisch afbreekbaar. Praktisch is het mogelijk om binnen enkele jaren alle verpakkingen biologisch afbreekbaar te maken.

Zijn supermarkten en consumenten bereid om voor duurzamere producten te betalen? Ik denk het niet. Duurzaam produceren of een lage CO2-footprint is binnen vijf jaar een voorwaarde om te mogen leveren: een ‘License To Produce’.

krijgen dan een paar jaar geleden. Ook de beschikbare oplossingen nemen snel toe. Klaas Knot en Frans Timmermans refereerden in de media vooral aan het hoge energiegebruik en de lage arbeidsproductiviteit. En in mijn ogen terecht. Ze zijn echter oplosbaar!

De laatste uitdaging is professionalisering. De Nederlandse glastuinbouw bestond en bestaat uit relatief kleine bedrijven. Veel bedrijven waren, mede door veilingen en afzetcoöperaties, vooral gericht op teelt en verwerking en veel minder op verkoop, logistiek en marketing. Door schaalvergroting en consolidatie zijn de afgelopen decennia veilingen grotendeels verdwenen en zijn andere businessmodellen ontstaan. De horizontale samenwerking in de Nederlandse glastuinbouw maakte plaats voor meer verticale samenwerking. Energiemanagement is inmiddels belangrijker

geworden. De grotere glastuinbouwbedrijven in zowel sierteelt, groenten en fruit kregen een breder management dat met specialisten sturing gaf aan het complete bedrijf inclusief inkoop, energie, arbeid, teelt, verwerking, verkoop, logistiek en marketing. De consolidatie, (verticale) samenwerking en/of schaalvergroting zorgden gemiddeld voor een hogere winstgevendheid en daarmee de mogelijkheid om meer te investeren in bijvoorbeeld innovaties, automatisering en duurzaamheid. Deze ontwikkeling kan niet altijd met eigen vermogen of bankfinanciering plaatsvinden. Extern kapitaal is vaak nodig om de noodzakelijke acceleratie mogelijk te maken. Extern kapitaal heeft vaak door inbreng van specialistische kennis en structuur een disciplinerende werking. De afstand tussen de koplopers en het peloton is in de praktijk aantoonbaar toegenomen.

VERDIENCAPACITEIT

Het succesvol exploiteren van een glastuinbouwbedrijf is ontzettend complex. Energiemanagement is de afgelopen 20 jaar een steeds belangrijkere component in de bedrijfsvoering geworden. De afgelopen jaren hebben de sterk gestegen energieprijzen, diverse virussen en plagen en verminderde koopkracht van consumenten grote invloed gehad op het rendement van glastuinbouwbedrijven.

Net als in elke andere sector is in de Nederlandse glastuinbouwbedrijven die structureel goed renderen, een peloton zichtbaar dat financieel net kan aanhaken en is een groep te identificeren die structureel niet rendeert. Deze laatste groep stopt, wordt overgenomen of gaat failliet.

Om e.e.a. met een voorbeeld te verduidelijken: de koplopers in de tomatenteelt in Nederland genereren (ook) de afgelopen jaren gemiddeld een EBITDA/ha van EUR 300.000, terwijl het peloton gemiddeld op EUR 150.000/ha uitkomt en de achterblijvers vaak aanzienlijk minder genereren. Je ziet dit soort verschillen bij veel gewassen in de Nederlandse glastuinbouw. Koplopers zijn inmiddels goed voor 50% van het tomaten- en paprika-areaal.

Tien jaar geleden werd mede op verzoek van de Nederlandse telersverenigingen en Rabobank door McKinsey onderzoek gedaan naar de toekomst van de Nederlandse vruchtgroententeelt. Een groot deel van de Nederlandse groententelers was toen niet in staat om vervangingsinvesteringen en/of noodzakelijke vernieuwingen te financieren uit eigen mid-

delen. De verdiencapaciteit was daarvoor gemiddeld niet groot genoeg en de afhankelijkheid van banken was heel groot. De macht van de handel en retail en onmacht van telers en telersverenigingen zorgden voor ongewenste marktonevenwichtigheden. McKinsey adviseerde telers en telersverenigingen verregaande krachtenbundeling, nauwere aan afzet gerelateerde samenwerking en het ontwikkelen van nieuwe verdienmodellen. Doel was een eerlijker prijsvorming. De analyse van de Nederlandse vruchtgroententeelt was op onderdelen vergelijkbaar met de Nederlandse sierteelt: noodzakelijke schaalvergroting, meer op afzet gerelateerde samenwerking en zoektocht naar nieuwe verdienmodellen.

De adviezen genoemd in het McKinsey-rapport uit 2014 zijn mijns inziens nog steeds actueel: meer focus op (verticale) samenwerking, minder telersverenigingen, meer ‘Local For Local’-productie in Europa, verdere professionalisering van management en een effectievere Triple Helix.

In Nederland zien we dat koplopers het afgelopen decennium in zowel sierteelt, groenten als zachtfruit in staat zijn om, al dan niet met extern kapitaal, gezonde groei en rendement te genereren. Een gezond rendement dat voldoende financiele ruimte biedt om te innoveren en verduurzamen.

De koplopers bewijzen dat het kan. Deze koplopers in de Nederlandse glastuinbouw hebben vaak de volgende kenmerken: intensieve (verticale) samenwerking, proactieve verduurzaming, (veel) grotere omvang dan gemiddeld, professionele leiding, daardoor een hoger rendement per ha areaal en met als gevolg een betere toegang tot financiering en/of extern kapitaal.

SAMENVATTING

Hightech kassen zijn een oplossing om veel duurzamer, meer gepland, veiliger en kwalitatief goed voedsel te produceren. Nederlandse telers en kassenbouwers laten al decennia zien dat het kan. Het comparatieve voordeel heeft gezorgd dat de Nederlandse glastuinbouw een belangrijke rol binnen de Europese markt heeft veroverd. Grofweg 20% van alle hightech kassen in de wereld staan in Nederland. De verdere groei van het hightech kassenareaal zal echter buiten Nederland plaatsvinden.

De Nederlandse glastuinbouw wordt geconfronteerd met een aantal stevige

uitdagingen, maar die zijn te tackelen. Zo laten de koplopers zien. De Nederlandse glastuinbouw heeft lang van goedkoop Nederlands aardgas en goedkope arbeidsmigranten geprofiteerd. Die tijd is over. Koplopers in de Nederlandse glastuinbouw bewijzen dat, ondanks de eerdergenoemde tegenwind, een goed rendement haalbaar was. Koplopers zijn te vinden in zowel de sierteelt, groenten- en zachtfruitteelt. Koplopers hebben door dat goede rendement meer eigen middelen, betere toegang tot financiering en/of extern kapitaal. De koplopers hebben gemiddeld genomen een grote-

Het resterende areaal is mijns inziens nog steeds groot genoeg als onderdeel van een gezond ecosysteem. De effectiviteit van de Triple Helix was het afgelopen decennium beperkt. De McKinsey adviezen uit 2014 zijn grotendeels nog actueel en onvoldoende geïmplementeerd. Waar het ecosysteem van Brainport Eindhoven recent meerdere miljarden euro’s toegewezen kreeg, wordt juist het ecosysteem van de Nederlandse glastuinbouw negatief afgeschilderd in de media.

re omvang, blijven groeien, verduurzamen, innoveren en worden professioneler geleid. De afstand tussen koplopers en peloton nam het afgelopen decennium verder toe. Deze ontwikkeling zal naar mijn mening niet stoppen met als gevolg dat m.n. in de groenteteelt per gewas maar een handvol succesvolle bedrijven overblijven.

Het Nederlandse glastuinbouwareaal zal geleidelijk afnemen, waarbij m.n. kassen voor groententeelt worden omgebouwd naar sierteelt of zachtfruit, gesloopt worden en/of verplaatst worden naar andere delen van Nederland en het buitenland. M.n. in West- en Oostland is de druk op de beschikbare ruimte heel groot. Persoonlijk verwacht ik dat het Nederlandse glastuinbouwareaal van ruim 10.000 ha de komende 10 jaar geleidelijk zal afnemen naar 8.000-9.000 ha. Die afname betreft vooral het groentenareaal.

In mijn ogen dient de effectiviteit van de Triple Helix te verbeteren door meer succesvolle ondernemers/koplopers te betrekken. En vooral ook het beleid te richten op wat nodig is om meer koplopers te krijgen en om bestaande koplopers succesvoller te maken. We moeten onder ogen durven zien dat uiteindelijk slechts een klein deel van de ondernemers in de Nederlandse glastuinbouw bestaansrecht heeft. Dat wil niet zeggen dat al die kennis en ervaring verloren gaat. Deze mensen kunnen een heel nuttige en succesvolle rol vervullen binnen de koplopers. 

Martin Scherpenhuizen:

“Ik sta er versteld

van hoeveel uitbreidingsplannen Nederlandse glastuinders nog hebben”

Het aantal handelspartijen in de kasgroenten is de laatste jaren in Nederland behoorlijk gereduceerd. “Een aantal spelers wordt kleiner of maakt een terugtrekkende beweging, terwijl de partijen die overblijven, steeds meer volume voor hun rekening nemen,” vertelt Martin Scherpenhuizen. Het familiebedrijf uit Eindhoven is op die regel geen uitzondering. “We groeien jaarlijks met 10% en dat doen we al 25 jaar!”

Scherpenhuizen is sinds jaar en dag een echte specialist in Hollands product. “Vruchtgroenten, vollegrondsgroenten en hardfruit zijn onze grootste productgroepen. We hebben een zijstapje gemaakt naar het zachtfruit, maar dat is niet al te succesvol gebleken. Ook voeren we een beperkt exotenassortiment, maar

gezien ons totale volume is dat aandeel minimaal,” vertelt Martin.

BELICHTE TEELT TERUG OP NIVEAU

Inmiddels komt het Hollandse vruchtgroentenseizoen rustig op gang. “Gelukkig is het aanbod groter dan vorig jaar, toen we nauwelijks belichte teelt hadden vanwege de torenhoge energieprijzen. Dit jaar is de belichte teelt bij ons weer terug op het niveau van twee, drie jaar geleden. Wel zien we dat de aanvoer door het donkere weer in het eerste kwartaal vertraagd op gang komt. We hebben niet voor niets de donkerste drie maanden achter de rug. Maar het is in elk geval beter dan vorig jaar toen er tot mei nauwelijks Hollands product op de markt was.”

“We hebben dit jaar weinig verschuivingen gezien van producten binnen onze telers. Wel zijn er diverse telers uitgebreid en hebben we ook een aantal nieuwe leveranciers mogen verwelkomen,” vertelt Martin. Scherpenhuizen is nadrukkelijk op zoek naar nieuwe telers. “Dat moet ook, gezien de groei die we doormaken. Maar als je aan de voorkant groeit, moet je dat ook aan de achterkant organiseren.”

“Onze afzet is gericht op de grote Europese retailers. We voorzien hen sinds de integratie met Kamps inmiddels ook jaarrond van sperziebonen, bosuien en andere peulvruchten, terwijl de start van Freshclusive ook heeft gezorgd voor een impuls naar de export richting de overzeese bestemmingen,” vertelt Martin. “Ook onze afzet van biologische groenten groeit gestaag. We werken de laatste jaren samen met een aantal grotere bio-telers en die afzet blijft goed op niveau.”

DIKKERE STROMEN EN MINDER PARTIJEN

Volgens de directeur van Scherpenhuizen is de afzet op de Europese retailmarkt aardig gesetteld. “Hadden Europese retailers in het verleden nog vaak vijf tot tien Nederlandse leveranciers, inmiddels is dat aantal vaak gereduceerd tot twee of drie partijen. Retailers kiezen voor dikkere stromen en minder partijen. Dat leidt ertoe dat de overgebleven handelspartijen stuk voor stuk een jaarlijkse groei doormaken.”

“Voor nieuwe intreders is het bijna onmogelijk geworden om daar vanuit het niets tussen te komen. Je kunt ook niet meer kleinschalig opereren in de huidige markt met de huidige eisen op het gebied

van kwaliteit, certificeringen, duurzaamheid en ICT. Daar komt zoveel bij kijken en je hebt schaalgrootte nodig om dat tegen een bepaalde kostprijs te doen. De tijd van aan de veiling kopen en doorverkopen is voorbij. Je kunt niet zomaar elk ras van een willekeurige teler naar een klant versturen. De markt gaat steeds meer van gespecialiseerde telers direct naar geselecteerde retailpartijen.”

VERBAZING OVER

UITBREIDINGSPLANNEN

Tot verbazing van Martin kiezen ook steeds meer Nederlandse glasgroententelers ervoor om hun areaal uit te breiden. “Als je ziet wat er op het gebied van onder meer energie op hen afkomt met de komende energiebelasting, dan sta ik er versteld van dat Nederlandse telers nog uitbreidingsplannen hebben. Ook arbeid is in Nederland hartstikke duur. Arbeidsloon in Senegal zit rond de 50 cent per uur, in Marokko rond 1 euro, in Spanje 13 euro en in Nederland 26 euro. Als je dat ziet, dan vraag je jezelf af wie er hier nog rendabel kan telen. Blijkbaar is er de laatste jaren toch nog genoeg vlees op de botten gekomen.”

“Die invulling van arbeid wordt richting de toekomst wel een grote uitdaging, zeker voor de meest arbeidsintensieve teelten. Die paprika’s en trostomaten zullen wel in Nederland geteeld worden, maar ik verwacht wel dat de teelt van snacktomaten- en komkommers en cherrytrostomaten steeds meer naar het buitenland zal verplaatsen, zij het dan met hightechteelt en Hollandse knowhow. Overigens zit niet iedere klant hierop te wachten dat je daar als Nederlandse handelspartij een rol in speelt, veel retailers hebben hun directe lijnen al.”

EIGEN TEELT GEEN PRIORITEIT

Al jaren teelt Scherpenhuizen in Don Benito – halverwege Madrid en Lissabon – onder begeleiding van Nederlandse telers komkommers en minikomkommers in Spanje. Toch is uitbreiding van

de eigen teelt geen prioriteit van het Eindhovense bedrijf. “In Spanje en Noord-Afrika zijn de watertekorten weer een probleem. Met alle genoemde uitdagingen is het voor ons niet per se een must om zelf te telen. Wij hebben onze eigen specialisatie met onze eigen uitdagingen. Arbeid staat daarbij stipt op één. Natuurlijk kijken we naar mogelijkheden van robotisering en daar zouden we graag stappen in zetten, maar het blijkt nog niet zo eenvoudig om dat in te passen in je operatie. Te vaak betalen de koplopers die hierin investeren de rekening,” vertelt Martin.

“Ook het hele politieke klimaat in Nederland is niet stimulerend voor de hele agrifoodsector. Neem nu de hele plasticdiscussie. En dan kan ik me best voorstellen dat je komkommers en paprika’s richting een Nederlandse of Duitse discounter met een hoge omloopsnelheid onverpakt levert, maar de balans is wel een beetje zoek. Wij behandelen met onze haarnetjes en mondkapjes het product alsof we in een verpleegkliniek aan het werk zijn en vervolgens zit iedereen in het schap in hetzelfde onverpakte product te graaien. Persoonlijk denk ik dat er in andere sectoren, bijvoorbeeld de medicinale bij paracetamol, veel meer te bezuinigen valt op plastic. En men lijkt in de discussie weleens te vergeten dat we uitval van het product voorkomen, juist door in plastic te verpakken wat voor een langere houdbaarheid zorgt en daardoor bijdraagt aan minder voedselverspilling. Maar uiteindelijk is het toch de consument die bepaalt. Als die blijkt te kiezen voor een tricolour stoplichtpaprika in flowpack in plaats van de losse, dan is de supermarkt snel weer overstag.”

Op de afsluitende vraag of Scherpenhuizen een zelfstandig bedrijf zal blijven, antwoordt Martin bevestigend. “We zijn een familiebedrijf en dat willen we blijven. Hoe dat zich de komende jaren zal ontwikkelen, moet blijken. Ik heb twee zonen van 25 en 26 jaar en ik heb gezegd dat ze eerst vijf jaar zelfstandig moeten gaan leren ondernemen. Door van scratch af aan te ondernemen, leren ze in mijn ogen meer dan dat ze nu al in de AGF mee zouden hobbelen. Zij doen nu een hoop ervaringen op en wat er daarna komt, zien we vanzelf wel!” (IH) 

www.scherpenhuizen.nl

Philip van Geest, Van Geest International:

“Beperkte productbeschikbaarheid invullen is ons vak als daghandelaar”

Het Hollandse kasgroentenseizoen is weer losgebarsten bij Van Geest International. “De handel verloopt een beetje business as usual,” zo geeft Philip van Geest begin april aan.

“De beschikbaarheid van paprika’s is nog wat beperkt. Meestal zakt de markt, in brede zin, na Pasen aardig in, maar dat is vooralsnog uitgebleven. Van echte paasdrukte was ook geen sprake. Mede door het donkere weer blijven de producties van de aubergines ook wat achter en dankzij acties loopt het aanbod goed weg doordat er in feite een wat kunstmatig tekort is gecreëerd. Tomaten zijn er over de hele linie wat meer en hiervan staan de prijzen wat meer onder druk. De komkommers zijn redelijk geprijsd.”

Ook het importseizoen is afgelopen winter volgens Philip redelijk vlot verlopen. Spanje en Marokko zijn vanouds de belangrijkste importlanden, maar het handelshuis betrekt ook cherry- en pruimcherrytomaten vanuit Senegal, Egypte en Tunesië. “Paprika’s uit Isra-

el waren tot tien jaar terug nog een grote productgroep, maar die zie je tegenwoordig nauwelijks meer op de Europese markt. Kwalitatief loopt het aanbod vanaf februari wel af van de importproducten, daarom is het met name in de maand maart goed opletten geblazen. Gelukkig kwam er in maart al steeds meer Hollands product op de markt,” vertelt Philip.

Vanouds is Van Geest International een redelijke speler op de Britse en Duitse markt. Met name de export naar het Verenigd Koninkrijk is er sinds de Brexit niet eenvoudiger op geworden. “De hele regelgeving, waarbij artikelen in de high risk category worden geplaatst met alle verplichte en dure keuringen van dien, staan in mijn ogen zover van de realiteit. Het lijkt wel of de douane en keuringsinstanties maar wat doen. Importheffing hier,

keuring daar, certificaten hier… Maar waarom zou je het jezelf als land zo lastig maken om te importeren, terwijl we praten over artikelen die al decennia probleemloos het land binnenkomen? En als ze nu zelfvoorzienend waren, maar er liggen nog steeds schappen leeg en het assortiment is lang niet meer zo uitgebreid als voorheen.”

Het sentiment rond de Nederlandse glastuinbouw staat er niet zo best voor, getuige ook eerdere uitspraken van DNB-president Klaas Knot en PvdA/ Groenlinks-voorman Frans Timmermans dat de ‘milieubelastende’ Nederlandse glastuinbouw beter verplaatst kan worden naar locaties elders. “Enerzijds hebben we dit aan onszelf te danken. We hebben toch een beetje de Westlandse mentaliteit van ‘doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg’, waarbij we onszelf liever niet op de borst slaan, terwijl we wel een kwalitatief topproduct leveren. Tegelijkertijd zie je het onvermogen van politieke zijde die de Nederlandse zelf-

standigheid productiematig graag uit handen geven. Je zou denken dat we van de gascrisis wat geleerd hadden door puur afhankelijk te worden van Russisch gas. Moeten we dan onze voedselvoorziening ook nog gaan verplaatsen?”, vraagt Philip zich hardop af.

Voor Van Geest is productbeschikbaarheid vooralsnog geen grote issue. “Wij zijn daghandelaar, dat is ons vak. Dat doen we al bijna 50 jaar. Waar er vraag in de markt zit, zoeken we het op en vinden we het. De ene keer lachend met een tientje, de volgende keer huilend met een dubbel-

tje. Als de marktprijs hoog is, renderen we vaak beter, omdat wij op zo’n moment het lef hebben om te kopen als niemand product beschikbaar heeft.” Van nieuwe productintroducties verwacht Philip niet al te veel. “De afgelopen jaren hebben best wat specialties hun intrede gedaan, maar we hebben nu tig verschillende soorten tomaten en paprika’s. Maar wat je aan de ene kant extra verkoopt, gaat er aan de andere kant weer af.” (IH) 

pvg@vgibv.nl

Jonathan Vandesande, Frans Michiels Belgium:

“We

exporteren van Hamburg tot München en van Keulen tot Berlijn”

In de loop der jaren is het aantal AGF-exporteurs in België op de Duitse markt drastisch gereduceerd. Sinds jaar en dag is Frans Michiels Belgium (FMB) een erkende Belgische exporteur op de Duitse markt. “99% van onze afzet gaat naar Duitsland,” vertelt Jonathan Vandesande.

“Onze afzet kent een mooie verdeling tussen de Duitse groothandelsmarkten, de retail, maar ook de groothandelaren buiten de markten. We komen van Hamburg tot München en van Keulen tot Berlijn,” vertelt de exporteur. Hij ziet de laatste jaren wel verschuivingen in de vraag van de Duitse klanten. “Traditionele producten als Belgische sla en witlof worden minder gevraagd, maar daar komen andere producten voor in de plek. Zo is de afzet van Belgische Conference peren naar Duitsland geweldig toegenomen.”

Een andere productgroep die enorm toegenomen is in populariteit is het zogeheten vierde gamma. “Niet zozeer bij de supermarkten, maar wel bij de horecaleveranciers. Ook in Duitsland is het personeelstekort bij de horeca een groot probleem en daardoor is er een grote vraag naar kant-en-klare oplossingen,” vertelt Jonathan. De vraag naar biologische groenten en fruit, die tijdens de

coronapandemie hoogtij vierde, is inmiddels wel weer geluwd. “Tijdens Corona was met name de vraag vanuit de supermarkten naar bio erg groot. De laatste twee jaar is die vraag wat zwakker, bovendien zijn de lokale bio-teelten verder uitgebreid, waardoor men meer zelfvoorzienend is.”

KASGROENTENPRODUCTIE TRAAG OP GANG

Het huidige kasgroentenseizoen komt momenteel traag op gang door het donkere weer,” zo vertelt Jonathan begin april. “Zeker de lichtgevoelige producten hebben daar last van. De komkommers

zijn inmiddels wel volledig in productie, maar de aanvoer van de tomaten blijft een beetje achter en van producten als paprika’s en aubergines is er momenteel sprake van een tekort. Dat zie je ook in de prijzen terug, want die zijn heel hoog, ook omdat de kwaliteit vanuit Spanje drastisch is afgenomen. Wel verwacht ik snel beterschap in de aanvoer. Je ziet dat een paar dagen met zon al voor een fikse opleving zorgen.”

FMB werkt rechtstreeks samen met verschillende Belgische telers, die veelal ook andere handelsbedrijven voorzien. Het Belgische vruchtgroentenareaal ver-

Specialist in machines om te zaaien, oogsten, verwerken en verpakken

toont volgens de exporteur een stabiele lijn. “Nieuwbouwplannen zijn er niet veel. Daarvoor is de administratieve muur voor veel producenten te hoog. Wel zie je verschuivingen binnen de bestaande oppervlakte. Zo worden er dit jaar minder tomaten en meer komkommers geteeld. Vroeger verkochten we ook meer importproducten op de Spaanse markt, maar dat is nu tot een minimum beperkt, omdat Duitse klanten de producten zelf kopen in de landen van oorsprong.”

LOGISTIEK SCHAALVOORDEEL

De consolidatie onder de Belgische exporteurs is volgens Jonathan de laatste jaren hard gegaan. “Pakweg vijftien jaar geleden konden de Duitse klanten nog vijftien exporteurs bellen. Die tijd is geweest en er zijn er nog maar enkelen

over. Wij zijn zelf sinds vijf jaar onderdeel van de Calsa-group en hebben bij de export naar Duitsland een logistieke samenwerking met onze zusterfirma Gebroeders Michiels. We doen nog wel onze eigen verkoop, maar werken op logistiek gebied samen en rijden met elf vrachtwagens gezamenlijk dagelijks naar Duitsland. Je hebt nu eenmaal efficiency en logistieke schaalvoordelen nodig om rendabel te opereren. ”

Als grootste uitdaging ziet de Belgische exporteur het vinden van de juiste mensen om het werk te blijven doen. “We hebben een aantal heel capabele chauffeurs die hun pensioenleeftijd de komende jaren naderen. Het wordt wel een uitdaging om die vacatures in te vullen. Ook de inflatoire prijzen zijn een uitdaging bij

de basiskostprijs doordat met name de logistieke kosten de pan uit rijzen. Maar we zien het nieuwe Belgische seizoen met vertrouwen tegemoet. Het weer kan niemand voorspellen en je ziet dat de Duitse consument wel wat voorzichtiger is met zijn bestedingen door de economische tegenwind, maar gelukkig blijft men altijd groenten eten!” (IH) 

jonathan@fmb.be

CourgetteRoyale slaat nieuwe weg in met eigen afzet

De teelt van courgettes kent voor de familie Zwinkels na bijna 60 jaar geen geheimen meer. Nieuw dit jaar is wel dat het bedrijf, naast de eigen verkoop van de courgettespecialiteiten, ook de standaard groene en gele courgettes voor het eerst in eigen beheer is gaan verkopen. “In september hebben we het besluit genomen. Het werd tijd voor een nieuwe situatie,” vertelt Johan Zwinkels, die samen met zoon Guus het bedrijf leidt.

“Voor ons was het een grote stap en vervolgens komt er heel wat op je af. Zo zijn we aan de slag gegaan met een nieuw merk, logo, website, nieuwe dozen, bar- en QR-codes. Eind januari begint het verkoopseizoen, dus dat moesten we in redelijk korte tijd in orde krijgen, maar dat is gelukt. We hebben veel klanten onze plannen uitgelegd. De meeste wisten, vanwege onze specialties, al wie we zijn en waar we voor staan.”

DIRECT IN EINDVERPAKKING GEOOGST

Zwinkels koos voor de nieuwe merknaam CourgetteRoyale. “We willen ons echt richten op de top van de markt en dat stralen we met dit merk uit. Onze courgettes worden direct in de eindverpakking geoogst, dus hebben we zo min mogelijk handlingschade. De groene courgettes leveren we zowel in open doos, die iets goedkoper is, als dichte doos. De gele courgettes leveren we alleen in een dichte doos.”

De gele en groene courgettes levert CourgetteRoyale hoofdzakelijk aan de Westlandse exporteurs. “Via de handel gaan de courgettes alle kanten op, van Duitsland tot Frankrijk, Scandinavië, maar ook richting Dubai. Zo zagen we de afgelopen maand meteen de impact van de Ramadan op de export naar het Verre Oosten. Men eet dan ’s

avonds begrijpelijkerwijs toch wat minder luxe,” vertelt Johan.

SPECIALTY-MARKT

Een specialiteit, die Zwinkels al sinds 1997 levert, is de eetbare bloem van de courgette. Deze worden verkocht onder de merknaam CourgetteFleur Zwinkels. De CourgetteFleur wordt na de oogst direct verpakt, dat kan ook alleen maar in de vroege morgen, want de bloemen die geoogst worden, openen zich eenmalig vanaf zonsopkomst en sluiten zich definitief rond 10.00 uur. In deze korte periode vindt het oogsten en verpakken plaats, zodat de kwaliteit en houdbaarheid optimaal is,” vertelt Johan.

Door de jaren is het productpakket van CourgetteFleur uitgebreid met de minien midi-courgette, de Fioretta en Primo Fiore. “Met deze specialiteiten bedienen we onder meer ook horecaklanten. Voor ons is dat een heel fijn segment, want zij kijken ook vooral naar kwaliteit. Voor hen is het een voordeel dat we hen met een volledig courgette-assortiment kunnen voorzien met soms wel zeven of acht producten op één pallet,” vertelt Johan.

“We starten eind januari met de oogst van de CourgetteFleur en na twee weken komen de gewone courgettes erbij. Het seizoen kwam dit jaar rustig op gang als gevolg van het donkere en natte weer, maar na het warme weekend van begin april met drie dagen zon komt de aanvoer meteen volop los, dus we zitten volle bak in productie,” vertelt de teler op 8 april.

“De prijzen van de gele courgettes zijn dit voorjaar redelijk goed geweest door het beperkte aanbod. Toen er meer telers in productie kwamen, stortte de prijs in. Ook wij moeten natuurlijk wel meebewegen met de prijzen van de markt,

maar gaan vooral van de eigen kracht uit en willen niet teveel meebewegen met de grillen van de markt. Bovendien kun je alle courgettes die aangeboden worden, niet over een kam scheren, daarvoor zijn de kwaliteitsverschillen simpelweg te groot,” zegt Johan.

RENDEMENTEN LAATSTE

ZOMERS ONDER DRUK

In totaliteit is het Hollandse areaal van de groene kascourgettes behoorlijk gekrompen, het areaal gele courgettes is vooralsnog wel stabiel. “De rendementen van de laatste jaren zijn niet heel bar geweest in de kascourgetteteelt. Vooral de laatste zomers zijn slecht geweest als gevolg van de grote aanvoer van Belgische courgettes en de vollegrondsaanvoer vanuit Limburg,” vertelt de teler.

“Dat wordt voor dit seizoen dan ook weer de grootste uitdaging. Momenteel is de

start goed, maar van de zomer zal blijken of de klanten ook dan trouw blijven aan de kwaliteitscourgettes uit de kas,” zegt Johan. Over de consumptie van de courgettes is hij positief gestemd. “We zitten hier nog niet aan de volumes die in landen als Spanje en Italië worden geconsumeerd, maar de courgettes worden wel steeds meer een allemansvriend die in veel huishoudens worden toegepast in de soep of pasta.”

TOTAALPAKKET

Binnen ons bedrijf hebben we het proces van teelt tot verkoop nu in eigen beheer. Hierdoor houden we de lijnen kort en staan we in direct contact met onze klanten, waardoor we elkaar versterken om de klantwensen zo goed mogelijk in te vullen. Het is belangrijk om het hele teeltjaar de vraag en het aanbod goed op elkaar af te stemmen. Ons verkoopteam is nauw betrokken bij de productie, oogst, verpakking en de planning. Dit komt de beschikbaarheid, versheid en kwaliteit ten goede,” besluit Johan. (IH) 

info@courgetteroyale.com

“In moeilijke tijden is het fijn om begeleid te worden.”

-

Ondanks twee zware stormen behoudt het glastuinbouwbedrijf Les Serres du Val in Frankrijk zijn bedrijfscontinuïteit dankzij de steun van Hagelunie. “Hagelunie reageerde snel door reparatieteams te mobiliseren,” vertelt Yann Jacques, glastuinbouwondernemer bij Les Serres Du Val. Dankzij bezoeken op locatie en een snelle schadeafhandeling werd de impact beperkt. “In moeilijke tijden is het fijn om begeleid te worden” voegt Yann toe. Met succes heeft Yann zijn bedrijf hersteld, waardoor ze snel weer nieuwe komkommers konden planten.

Lees het verhaal van Yann Jacques

Johan en Guus Zwinkels

Yann Jacques, Glastuinbouwondernemer bij Les Serres du Val

Midi-komkommer van noviteit naar volwassen product

In het Nederlandse komkommerassortiment is er sinds enkele jaren een optie bijgekomen: de midi-komkommer. Twee Nederlandse telers bedienen er tegenwoordig de Britse markt mee. Met de kennis uit de eerste jaren ligt het product in 2024 als volwaardig onderscheidend product in de supermarktschappen.

2022 was het introductiejaar voor de nieuwe komkommervariant. “In dat jaar voerden we een eerste korte test uit,” blikt directeur Koen Saris van Wijnen Square Crops medio maart bij de start van seizoen drie voor de midi-komkom-

mer terug. Het was het bedrijf met een locatie in Egchel en Grubbenvorst, met naast Koen, Pieter Wijnen en Ton Smeets aan het roer, dat in de zomer van 2022 trots naar buiten bracht met de nieuwe komkommer de ‘Engelse markt te bestormen’. “In dat jaar zagen we dat de vraag er was, maar zagen we ook dat het niet goed werkte om ons product naast de ‘portion’ te leggen.”

Die ‘portion’ is een doormidden gesneden reguliere lange komkommer. Het is een gewild product op de Britse markt, maar ook een product dat gevoelig is voor voedselverspilling en dat bovendien een verpakking nodig had. “Samen met supermarktketen Sainbury’s en onze handelspartner Terra Natura International (TNI) zijn we in 2020 gestart met het onderzoeken van de mogelijkheden van een midi-komkommer, speciaal voor dit segment geteeld.” Een ras werd gevonden en daarmee kon de teelt van de ‘halve’ komkommer van start. Een midi-komkommer weegt ongeveer 180 gram. Het steeltje wordt tijdens de oogst verwijderd.

Na leerjaar 2022 werd besloten in 2023 terug te gaan in volume, maar het product niet meer naast de portion aan te bieden. “Ons product was afgelopen jaar in een twintigtal winkels van Sainsbury’s te vinden. Dat het product niet meer naast de portion ligt, is goed bevallen. Daarom schalen we dit seizoen weer op en leveren we aan meer winkels.” Het gaat bij Wijnen Square Crops inmiddels over een halve tot een hele hectare.

NAAKTE VERVANGER VAN PORTION

Een tweede Nederlandse teler voert het product ook. Sam van Duifhuizen, directielid van Fresh Valley, leerde in 2022 iemand kennen die al met de midi-kom

kommer bekend was. In dat jaar kocht het snelgroeiende glastuinbouwbedrijf een kas in Sevenum erbij waar met de teelt van de midi-komkommer werd gestart. “Het begon met een paar duizend vierkante meter. We leveren het product echt op klantvraag aan onze handelspartners, die het product weer aan Britse supermarktketens leveren.”

In totaal staat er voor 2024 één hectare bij Fresh Valley met midi-komkommers. Begin maart ging de oogst van de midi-komkommer van start. “We leveren inmiddels volop,” zegt Sam begin april. “Onze productie sluit aan op het moment waarop de teelten in Spanje en Marokko aflopen.” In de retail geven ze er de voorkeur aan altijd twee leveranciers te hebben. Sainsbury’s heeft er de afgelopen jaren echt werk van gemaakt, vindt Koen. “Zij zagen direct de potentie en zijn afgelopen jaar ook beter over het product

gaan communiceren. De voordelen zijn groot, zowel qua voedselverspilling als qua vermindering van plastic afval.”

Beide Nederlandse telers voeren de midi-komkommer ‘naakt’, onverpakt aan. In een nieuwsbrief in maart dit jaar bij de start van het seizoen van de midi-komkommer communiceert Sainsbury’s dat dankzij de midi-komkommer als vervanger van de portion op jaarbasis 15 ton plastic bespaard wordt. De midi-komkommers van Fresh Valley komen na levering aan handelspartners bij meerdere Britse supermarktketens uit, weet Sam. “Bij Sainsbury’s liggen ze naakt in het schap. Van de andere ketens weet ik dat niet precies.”

GEEN VERVANGER VAN MINI

Zowel Wijnen Square Crops als Fresh Valley telen ook lange komkommers en mini-komkommers. De midi-komkom

Ton, Pieter en Koen van Wijnen Square Crops

mer vervangt dit product niet. “In de mini’s zien we groei ten opzichte van vorig jaar in de belichte teelt,” merkt Koen op. Verder doorgroeien met het product willen ze in Limburg graag. “We zijn inmiddels goed thuis in de oogstprognose van dit product en laten ons areaal graag meegroeien met de vraag.” Voor Fresh Valley geldt hetzelfde. Ook hier zien ze groei in midi- én mini-komkommer. Sam: “Ook de markt voor mini-komkommer is een groeimarkt.” De midi-komkommer vormt inmiddels ook een mooie aanvulling op het pakket. “We vinden het zelf een erg mooie komkommer. We hebben er alle vertrouwen in dat we de Britse markt met dit product goed kunnen blijven bedienen en verwachten groei. Het is

mooi dat we dit samen als Nederlandse telers kunnen doen.”

Op de vraag waarom eigenlijk een Britse teler niet hetzelfde is gaan doen, hebben zowel Koen als Sam niet echt een antwoord. Koen verwacht wel dat als het product echt volwassen wordt, er meer telers zich voor de midi-komkommer zullen melden. “Maar het Verenigd Koninkrijk blijft toch sterk importafhankelijk.”

bij we vooraf samen met de producent volume en prijs afstemmen alvorens wij een teelt aan zetten.” Voor de midi-komkommer is geen daghandel voor handen.

WINTERTEELT?

F ijne ke r stdage n en een voo r spoedig nieu w jaa r !

Transportweg 20, 2676 LL Maasdijk

Transportweg 20, 2676 LL Maasdijk

T 0174-525140 | F 0174-517981

T 0174-525140 | F 0174-517981

E in f o@ t rans t ol k. n l | w w w. tra n st ol k . n l

E in f o@ t rans t ol k. nl | www. tra n st ol k.nl

Internationaal transport door geheel

Duitsland Frankrijk en de Benelux

transport | Groenten- en fruitvervoer

Internationaal transportbedrijf | Koel- en verwarmd

GROUPAGE-DIENSTEN | OP- EN OVERSLAG

GROUPAGE-DIENSTEN | CROSSDOCKING

Sam wijst erop dat de midi-komkommer in Oost-Europa ook een groot product is. Echt leveren op die markt is er (nog) niet bij. De markt heeft zijn eigen kanalen. De teelt is ook niet zomaar voor iedereen weggelegd. “De teelt gaat nog altijd niet vanzelf,” erkent Sam. “Vooral in de eerste jaren kost het veel energie om de teelt onder de knie te krijgen en om de juiste rassen te kiezen.” Koen spreekt van ‘een arbeidsintensieve en ook energie-intensieve teelt’. “Samen met onze partners hebben we de kostprijs redelijk onder controle. Een dergelijke teelt noemen wij een ‘contractteelt’ waar-

Een volgende stap met de midi-komkommer kan een winterteelt zijn. De Britse supermarktketens zijn hiervoor aan zet. Koen: “Als het product dit jaar weer goed draait, dan gaan we deze zomer samen met TNI weer praten over de komende winterteelt en de zomerteelt in 2025. Zelf gaan wij niet in het buitenland telen.” Sam heeft wel al contacten gehad over winterteelten, maar ‘tot nu toe kwam het er nog niet van.’ De reden? “Deels omdat wij al veel van ons areaal vol hadden staan en verkocht hadden, deels ook omdat er stevige concurrentie is vanuit Spanje en Marokko. Met de kwaliteit die wij leveren zijn onze klanten in ieder geval erg tevreden.” Ook Koen wijst daarop. De midi-komkommer is een goede aanvulling in het komkommerassortiment. “Wat we zijn gaan doen, klinkt heel logisch, maar toch zie je dat er nu al vijf jaar overheen gaat. Iets nieuws realiseer je niet zo één-twee-drie, maar met de retail aan boord, een goed formaat, een goede smaak, houdbaarheid en prijs wordt het product stilaan echt volwassen.” (TT) 

verkoop@freshvalley.nl koen@square-crops.com

Groententeler Stefan Scherzer:

“Zonder Duitse teelt zou de import onvermijdelijk

duurder zijn”

Met in totaal drie moderne teeltlocaties en een areaal van bijna 40 hectare aan kassen, is familiebedrijf Scherzer een van de grootste groententelers in Duitsland. Het productassortiment omvat niet alleen tomaten, het grootste product qua volume, maar ook paprika’s, komkommers, aubergines en sla. Aan het begin van het nieuwe oogstseizoen schetst algemeen directeur Stefan Scherzer een beeld van de oogstverwachtingen voor dit jaar en spreekt hij over onderwerpen zoals kostenstijgingen en het belang van lokaal geteelde groenten.

De eerste komkommers, aubergines en kleine aantallen tomaten werden voor Pasen geoogst. “De plantdata zijn voor alle gewassen verschoven. In 2023 hebben we onze aubergines later geplant en geoogst. Dit jaar hebben we in week 2 geplant, zodat we ongeveer op hetzelfde moment als andere jaren konden beginnen met oogsten. Met paprika’s begin-

nen we rond week 13-14 met de eerste vroegere oogst op ongeveer één hectare. Grotere volumes zullen naar verwachting vanaf week 16 op de markt komen,” zegt Scherzer over de start van het seizoen.

Hij verwijst ook naar het gebrek aan zonuren in het eerste kwartaal van het nieuwe jaar. “Vergeleken met vorig jaar

hadden we iets minder licht. De winter was relatief zacht, wat zeker gunstig was voor onze gewassen, en januari was nog steeds in orde wat betreft de hoeveelheid licht. Februari was daarentegen bijzonder donker. Dit zal er helaas ook toe leiden dat we in de eerste fase van het seizoen bij alle gewassen een relatief lage opbrengst zullen hebben. Vorig jaar was er een soortgelijke situatie met tomaten; we hadden een tekort van ongeveer 20% bij de vroege oogst in vergelijking met normale jaren.”

HOGE KOSTEN, LAGE PRIJZEN

“De aanzienlijke kostenstijgingen in de glastuinbouw zijn nog altijd bijzonder zorgwekkend,” vervolgt Scherzer. “Deze extra kosten voelen ook wij uiteraard. Helaas zijn dit factoren die je als teler slechts in beperkte mate of helemaal niet kan beïnvloeden. Ik heb het

De telersfamilie Scherzer met Stefan Scherzer (links)

Ongeveer 10% van de omzet komt van de groothandel. Scherzer: “Door de directe feedback van klanten is de groothandelsmarkt Neurenberg een soort graadmeter voor ons. Het moet echter gezegd worden dat het aantal klanten op de groothandelsmarkt lijkt af te nemen. We kunnen er daarom van uitgaan dat het verkoopvolume niet zal toenemen, maar eerder zal stagneren dan wel dalen.”

dan overigens niet alleen over loonkosten, maar ook de CO₂-belastingen die een grote impact hebben. Uiteindelijk betekenen deze twee kostenfactoren ook dat plantgoed en andere materialen per saldo aanzienlijk duurder zijn geworden.”

Volgens Scherzer zijn er kleine verschillen in energieprijzen tussen de drie teeltlocaties van het bedrijf. “Op de locatie Feulersdorf hebben we een relatief nieuwe biomassa-installatie, waardoor we ook hogere afschrijvingen hebben. Op de locatie in Neurenberg hebben we daarentegen een oudere installatie en om die reden ook lagere kosten.”

Qua prijsniveau is het seizoen in 2024 onvergelijkbaar met het seizoen van 2023. Scherzer: “Voor komkommers zitten we 40% onder het niveau van vorig jaar, wat absoluut te goedkoop is vanuit het perspectief van de teler. Dat is volgens mij ook de grote uitdaging waar we voor staan: als geïmporteerde groenten te goedkoop worden aangeboden en de kosten blijven stijgen, zal de kloof uiteindelijk te groot worden. We hebben in Duitsland nog steeds het geluk dat veel mensen een goede baan hebben en zich regionale groenten kunnen veroorloven. Toch is de stemming onder zowel telers als consu-

menten nogal gematigd, er is een gebrek aan kooplust. De ervaring leert echter dat dit snel kan veranderen. Aan de prijzen ligt het in ieder geval niet: onze producten zijn veel goedkoper dan vorig jaar, terwijl de afzet niet significant beter is. In dit opzicht had het seizoen beter kunnen beginnen.”

KWALITEIT BOVEN KWANTITEIT

Volgens Scherzer lijden de gewassen met de laagste volumes het meest onder de inflatie en de lagere koopkracht. “We hebben het bijvoorbeeld over paprika’s en snacktomaten. Het prijsverschil tussen deze gewassen en importproduct is dan te groot, wat uiteindelijk betekent dat we alleen nog kunnen concurreren op basis van kwaliteit. Dit zie je dan weer terug in onze rassenstrategie: de focus ligt niet zozeer op kwantiteit of de opbrengst per hectare, maar meer op de kwaliteit en smaak van het betreffende ras. Het Jordaanvirus is daarnaast nog steeds een belangrijk probleem, specifiek bij tomaten. We zitten nog steeds in de omschakelingsfase en er worden voortdurend virusresistente (HR) rassen getest. Uiteindelijk ga ik er ook van uit dat er op de middellange tot lange termijn geen reguliere rassen meer zullen zijn.” Daarnaast

houdt Scherzer zich op circa drie hectare bezig met belichte tomatenteelt. “De capaciteit is de afgelopen jaren vrijwel constant gebleven. De markt is er, maar de vraag is of deze teelt in de toekomst qua kosten nog te realiseren is.”

FELLE CONCURRENTIE OP DE PAPRIKA- EN AUBERGINEMARKT

Naast komkommers en tomaten is Scherzer ook gespecialiseerd in het telen van blok- en puntpaprika’s. Rode paprika’s zijn goed voor ongeveer 60% van de teelt. De overige 40% bestaat uit gele en oranje paprika’s (elk ongeveer 20%). Met ongeveer tien teeltlocaties in heel Duitsland is de binnenlandse paprikateelt relatief beperkt, bevestigt Scherzer. “Er zijn de afgelopen jaren geen nieuwe paprikatelers bijgekomen, wat niet verwonderlijk is gezien het grote prijsverschil met het importproduct. In dit opzicht is de paprikamarkt zeer competitief, zeker in vergelijking met tomaten.”

Hetzelfde geldt voor aubergines, die Scherzer momenteel op ongeveer 2,5 hectare teelt. “De markt heeft zich de afgelopen tien jaar vrij goed ontwikkeld. Toch moeten we ervoor zorgen dat we regionale aubergines tegen een redelijke prijs

kunnen blijven aanbieden. Als we qua prijs gelijkgesteld worden met importproducten, zal de regionale aubergineteelt onvermijdelijk teruglopen. Momenteel zijn de prijzen misschien in augustus twee weken goed, wanneer er weinig Nederlandse aubergines zijn. Maar dat is natuurlijk over het gehele seizoen genomen niet genoeg voor ons. Dit is bijzonder jammer, aangezien aubergines teelttechnisch een geweldig product zijn, waar-

bij wij constant verse producten van hoge kwaliteit kunnen leveren.” Scherzer heeft de chilipepers al uit het assortiment gehaald, omdat het telen ervan niet langer winstgevend was, benadrukt hij.

ZELFVOORZIENINGSGRAAD NODIG

VOOR VRUCHTGROENTEN

Al met al ziet Scherzer de toekomst met vertrouwen tegemoet. “De uitdagingen nemen in alle opzichten toe. De eisen aan

telers worden alleen maar hoger, vooral als het gaat om bureaucratie. Elk jaar komt er iets nieuws bij en we worden min of meer gedwongen om deze eisen toe te passen in de praktijk. Toch hebben we nog steeds ons bestaansrecht als regionale teler. De nodige afzetmarkten zijn er zeker. Nu moeten we de handel ervan overtuigen dat wij, als Duitse tuinbouwers, ook een zekere mate van onafhankelijkheid garanderen. Als we niet meer zouden bestaan, zouden we 100% afhankelijk zijn van import. In vergelijking hebben we gemiddeld iets meer geld nodig voor ons product, wat weer samen hangt met de andere randvoorwaarden in Duitsland in vergelijking met het buitenland. Ik ben ervan overtuigd dat als de Duitse teelt niet zou bestaan, importproducten onvermijdelijk duurder zouden zijn. In dit opzicht hebben we in Duitsland een bepaalde zelfvoorzieningsgraad nodig, die dan ook gegarandeerd moet worden”, besluit Scherzer. (HH) 

www.scherzer-gemuese.de

John Grootscholten, Daily Fresh Radish:

“In de winter telen we op een dubbel areaal om aan de Duitse vraag te voldoen”

Als we John Grootscholten van Daily Fresh Radish de tweede week van april spreken, blikt hij terug op een goed voorjaar voor de radijs. “We hebben een hele drukke tijd achter de rug van maart tot en met Pasen. In die periode zagen we door het zachte voorjaar een enorme groeiversnelling die precies in die periode was toen de vraag er ook was van onze Oosterburen!”

Daily Fresh Radish houdt in haar teeltplanning behoorlijk rekening met de vraag vanuit Duitsland. Teelt het bedrijf in de zomer radijs op een areaal van zo’n 11 hectare, in de winter verdubbelt dit areaal bijna tot 20 hectare om aan de vraag van de Duitse klanten te voldoen. “Wij zaaien daar specifiek op, maar het valt nooit helemaal uit te stippelen wat de natuur gaat doen. Dit jaar verliep de planning echter perfect. Onze aanvoerpiek en hun vraag vielen perfect samen, want precies in de periode dat de radijs hard groeide, was er veel vraag.”

DUITSERS NU OVER OP LOKAAL PRODUCT

De Duitsers zijn in de winter een grote afnemer van de Nederlandse, maar ook van de Italiaanse radijs. In de zomer teren ze voornamelijk op de eigen buitenproductie die vooral in het Pfalz-gebied

wordt geteeld. “Inmiddels zijn de Duitsers over op lokaal product, maar we zijn blij dat we ze voor Pasen van grote volumes radijs konden voorzien. Op woensdag na Pasen was onze kas leeg en op donderdag hebben we de laatste radijs voor de Duitse klanten verladen.”

Daar komt bij dat juist in de laatste periode van de wintercontractprijzen de teelt het meest rendabel is. “De eerste weken van zo’n periode zijn redelijk goedkoop om te telen, maar de midwinterperiode is de langste teelt met de grootste energiebehoefte. In zo’n periode is de teelt niet kostendekkend. De laatste weken van die periode kan de teelt wel uit en daarom waren we blij met de grote productie en goede vraag.”

“De productie in Duitsland neemt eerder af dan toe. Dat heeft vooral met het tekort

aan arbeiders te maken. Lang niet iedereen ziet het zitten om handmatig radijs te oogsten op het land. In die zin hebben wij het makkelijker, omdat wij grotendeels machinaal oogsten. Enkel voor sommige klanten die hier specifiek om vragen, oogsten wij de radijs met de hand,” vertelt John. De kasradijsteelt is in Duitsland volgens John een kleine teelt. “Daar zie ik ook geen grote veranderingen in plaatsvinden.”

NEDERLANDS PERSONEEL

Uniek voor Nederlandse begrippen is dat Daily Fresh Radish het werk voornamelijk uitvoert met een vaste club Nederlandse mensen. “Veel collega-groetentelers werken hoofdzakelijk met Oost-Europees personeel. Bij ons wordt er gewoon Nederlands gesproken. Die gezelligheid spreekt de mensen aan en zo komt er af en toe nog eens iemand bij, al is het ook voor ons een uitdaging om voldoende personeel te behouden.”

“Inmiddels zitten we in de overgangsperiode naar de zomer en is het wat rustiger in de radijsmarkt. Dat is elk jaar hetzelfde, de zomerklanten moeten dan het zomergevoel nog een beetje krijgen. Nu is het eigenlijk iets te rustig, maar we gaan straks de Nederlandse, Belgische

Thema Kasgroenten

en Scandinavische klanten wel weer aan de markt zien,” vertelt John. De verhouding tussen bosradijs en losse radijs is volgens de teler redelijk stabiel. “Als je het over de afgelopen tien jaar bekijkt, dan denk ik dat de losse radijs elk jaar een procent aandeel heeft gewonnen ten opzichte van de bosradijs, dus dat zijn geen schokkende verschuivingen.”

SPECIALTIES

“We zijn in elk geval blij met het goede voorjaar dat we gehad hebben. Wel zien we dat de verkoop van de specialties wat minder vlot loopt, ook richting Pasen was er nog niet veel vraag naar. Maar voor ons is het belangrijker dat de afzet van de rode radijs goed loopt, want die maken wel 98% van het volume uit. Natuurlijk hoop je dat de specialties goed meelopen, maar het is beter zo dan andersom.”

Het gros van de radijs verkoopt Daily Fresh Radish – via exporteurs – aan supermarkten. “Je ziet toch wel dat zij de massa afnemen. Kleinere klanten bedienen we ook, maar dat gaat eerder

met 20 colli tegelijk, terwijl er naar de supermarkten 20 pallets tegelijk weggaan,” vertelt John. Aan snijderijen levert het Naaldwijkse bedrijf niet. “We krijgen regelmatig vraag voor een seizoensprijs, maar omdat het product versneden wordt – en het eindproduct daardoor minder uitmaakt – zie je dat dit type bedrijven altijd vraagt naar de allergoedkoopste radijs. Daar doen wij niet aan mee. En er is altijd op de markt wel een goedkopere partij te vinden.”

STEEDS MEER VRAAG NAAR BIOAFBREEKBARE FOLIE

Een duidelijke trend van de afgelopen jaren is de toenemende vraag naar biologisch afbreekbare verpakkingen. “Elke dag gaan er wel partijen radijs de deur uit in bio-afbreekbare verpakking. Dat zag je in het verleden niet. Met name klanten in Frankrijk en Luxemburg zijn er erg gecharmeerd van. Persoonlijk hoop ik dat de kwaliteit van deze folies wel beter wordt in de toekomst, want dat is nu nog wel een groot verschil met de gewone flowpackfolie, zeker als de radijs een weekje in de koelcel heeft gestaan.”

Over de radijsconsumptie is de teler positief gestemd. “Gezond eten zit in de lift, dat wordt ook door tal van artsen en instellingen gepromoot. Daar lift de radijs mooi op mee. Zo zien we dat er ook in ons eigen land steeds meer radijs wordt gegeten. Vrijwel in elk kookprogramma zie je wel een bosje radijs op het aanrecht liggen, zeker in deze tijd van het jaar.” (IH) 

John@dailyfreshradish.nl

Hoge Geest 25

2671 LK Naaldwijk, Niederlande

Tel. John: 0031 (0)6 51 59 28 38

Tel. Dennis: 0031 (0)6 54 24 44 14

info@dailyfreshradish.nl

Voor verkoop:

Tel: Rik Hofland 0031 (0)6 41 62 42 11

orders@dailyfreshradish.nl www.dailyfreshradish.nl

Consolidatie in de paprika’s:

“Wij willen één van de overblijvers zijn”

Kwekerij de Wieringermeer, Kwekerij Andijk, Kwekerij het Westland en Powergrow zijn recent gefuseerd tot één bedrijf: Rainbow Growers Group. Met de fusie ontstaat één paprikakwekerij met een areaal van bijna honderd hectare. Helemaal als een verrassing komt de fusie niet. De tuinbouw is aan het consolideren en dat gaat ook aan de paprikamarkt niet voorbij. In het geval van Rainbow Growers Group is voor de recente stap echter eigenlijk al in 1997 de basis gelegd.

Eind jaren negentig nam Wim Grootscholten namelijk het besluit om uit de veiling te stappen en een eigen telersvereniging op te richten: Rainbow Growers Group. Dat was vooruitstrevend. De keten moest korter en telers kregen directere lijntjes met afnemers. Diverse paprikatelers sloten aan. Vanaf de Herenwerf 18 in Maasland pakten zij zelf het centraal sorteren van de paprika’s en de verkoop van hun product op.

27 jaar later zitten we in de ruimte van waaruit destijds de eerste verkopen zijn gedaan. Aan de muur hangen luchtfoto’s van de door de jaren heen flink gegroeide kwekerijen. We zitten er begin april met Arco Vreugdenhil en Peter Steentjes,

twee van de vijf directieleden van het nieuwe fusiebedrijf. Het kantoor staat bij Kwekerij Growin. Opvallend genoeg is juist die kwekerij geen onderdeel van de fusie. Het typeert ergens wel het opvallende groeiverhaal van Rainbow sinds 1997, waarbij een hechte groep aandeelhouders stevig aan de weg heeft getimmerd in de paprikateelt.

“ALS EEN SPEEDBOOT IN DE MARKT”

Met het zelf centraal sorteren van alle kleuren paprika’s en de eigen verkoop slaagt Rainbow er na de start in 1997 in direct hard te groeien. Niet lang na de oprichting richt men ook Rainbow Kleinpak op. De telersvereniging organiseert zelf teelt, sorteren, verpakken en verkoop,

en niet alleen aan Nederlandse klanten. Men krijgt de hele keten in beheer. De eigen Westlandse paprika’s kunnen flexibel en snel aan supermarktketens geleverd worden. Arco: “We waren de speedboot in de markt.”

Als Anton Hiemstra zich vanuit Noord-Holland bij de Westlandse telers meldt met de vraag of ze interesse hebben in percelen in het in de Wieringermeer op te richten glastuinbouwgebied Agriport A7, happen Daaf Steentjes en Patrick Grootscholten toe. Daaf heeft de bekende groene vingers en Patrick is organisatorisch en technisch sterk. De telers zien groei wel zitten en vragen er al snel John van Marrewijk bij voor een stukje commercieel inzicht. Samen kopen ze tachtig hectare grond. In vier fases ontstaat Kwekerij de Wieringermeer, 40 hectare kwekerij de Wieringermeer en 10 hectare Rainbow Middenmeer. Maakt vijftig hectare in totaal.

Vrijwel gelijktijdig zetten zeven andere telers groeistappen in De Kwakel. Zij bouwen er kwekerij Powergrow uit tot twaalf

Kwekerij de Wieringermeer

hectare. Het is ook de tijd dat Arco zelf bij Rainbow Growers Group aansluit. “Ik was scholier bij Daaf en Patrick in het Westland en deed met mijn studie financiële kennis op die goed van pas kwam.” Een vierkoppig directie is het resultaat, met naast Arco de al actieve directieleden Daaf, Patrick en John. In de jaren 20062008 groeit Rainbow Growers Group met alle nieuwbouwactiviteit hard.

“NA DE CRISIS GING HET HARD”

Niet lang daarna breekt de kredietcrisis uit. In de tijdlijn op de recent vernieuwde website waar Arco en Peter tijdens ons gesprek doorheen scrollen, is het geen speciaal aandachtspunt. Wel wijst Arco erop als een periode waarin de telers het even wat rustiger aan doen met groeien. Vlak voor de crisis, in 2007, viert men het tienjarig bestaan van de telersvereniging. De mannen lachen begin april als ze ontdekken dat er nog een foutje in de tijdlijn staat. “Zie je wel, er staat 2007, dus dan was de oprichting toch in 1997.”

Diverse (paprika)kwekerijen hebben het zwaar in de jaren na de kredietcrisis, waarbij ook de Ehec-crisis er nog overheen komt. In Andijk kost het een groot paprikateeltbedrijf uiteindelijk de kop. De telers binnen Rainbow hebben wel interesse in het areaal. “In 2013 hebben we de kwekerij gekocht.” Voor de aankoop wordt voor het eerst de hulp ingeroepen van een externe financierder, herinnert Arco zich. “En daarnaast legden alle aandeelhouders geld in.”

Samen investeren in tuinbouwprojecten was de paprika-ondernemers niet vreemd. In die tijd waren ze ook al samen in een Brits project, Thanet Earth, gestapt. “En we zaten ook al samen in de coöperatie. Voor ons was het een mooie manier van samenwerken. Je hebt altijd een idee, geld en uitvoerders nodig. Bij Kwekerij Andijk kwam dat allemaal mooi samen.” Na de aankoop van Kwekerij Andijk – ‘gekocht op het dieptepunt’ –ging het opnieuw hard. “We bouwden er 9 en 6 hectare bij.” In 2019 staat er 25 hectare kas in Andijk.

VRIJ PLOTSELING PUNTPAPRIKA

ERBIJ

Tot dan toe draait het allemaal om blokpaprika’s bij Rainbow, maar daar brengt Wim Grootscholten met een idee in 2012 verandering in. “Wim kwam op de proppen met een tuin in Wateringen,” blikt Arco terug. Hij kijkt eens op zijn horloge en leeft zich in in de tijd van toen. “Wim gaf ons drie kwartier de tijd om te beslissen. We besloten het te doen en in die

nieuwe tuin naast blokpaprika’s voor het eerst ook puntpaprika’s te telen.” Kwekerij Het Westland ontstaat. John, Arco en Thimo vormen al snel de directie van de kwekerij die op dat moment buiten Rainbow blijft, al zijn het allemaal wel Rainbowmannen die bij de teelt betrokken zijn. Het bedrijf wordt uitgebouwd. “We kochten en huurden kassen en ruilden oudere kassen juist weer in.” Kwekerij Het Westland groeit tot 6,5 hectare.

Als in coronatijd de aandeelhouders in Powergrow, een zevental mannen in de vijftig en zestig, op het punt staat dat ze een deel van het bedrijf willen verkopen, besluit Rainbow een nieuwe stap te zetten. “12 hectare kopen was best wel een forse stap, dus kozen we voor een overname en fusie,” legt Arco uit. “De aandeelhouders in Kwekerij Het Westland stapten in en de vier resterende aandeelhouders in Powergrow deden ook mee.” Het is Rainbow in die tijd duidelijk dat er verdere groei in puntpaprika mogelijk is. “Voor ons was de vraag vooral waar we die groei wilden realiseren.” De locatie van Powergrow blijkt hier goed geschikt voor. De helft van de blokpaprika’s in De Kwakel worden voor puntpaprika ingeruild. “Het overnameproces ging vlekkeloos en bleek een succesformule. We zijn eigenlijk op een rijdende trein gestapt.”

ALLEMAAL WEER OP ÉÉN ‘FAMILIEFOTO’

Peter Steentjes zag Rainbow vanaf 1997 hard groeien. Hij sloot in 2018 als directielid aan. “Daaf vroeg mij erbij, nadat

duidelijk werd dat John zou stoppen als directeur van Kwekerij de Wieringermeer en als aandeelhouder in Rainbow.” Die laatste naam was tegen die tijd nog steeds heel bekend in de markt, maar eigenlijk sinds het opgaan van de telersvereniging in Harvest House minder actief in de dagelijkse tuinbouwpraktijk. Tot nu, nu de vier eerdergenoemde kwekerijen gefuseerd zijn. “Gaandeweg het groeiproces ontstonden allemaal losse verbanden met steeds wel dezelfde mensen,” constateert Peter. Hij komt met een treffende vergelijking. “We waren al broertjes en zusjes, maar staan nu weer met z’n allen op één familiefoto.”

Rainbow heeft dankzij de fusie ruimte gecreëerd waarmee andere kwekerijen in de toekomst kunnen aansluiten. “We hebben een platform gecreëerd waarin we van al tachtig procent samenwerking de afgelopen jaren nu naar honderd procent samenwerking zijn gegaan, met ook één HR-afdeling én bijvoorbeeld ook centrale energie-inkoop,” legt Arco uit. Teelt, techniek en arbeid blijven per locatie zelfstandig, maar met één centrale stafdienst. En ook één directie erboven, met daarin Patrick Grootscholten, Thimo van Marrewijk, Peter Steentjes, Daaf Steentjes en Arco Vreugdenhil. Peter: “Wij brengen wat we zelf noemen ‘boven Amsterdam’ en ‘onder Amsterdam’ samen.”

YOUNG RAINBOW

Wie hectares gaat tellen na de fusie, komt tot ruim negentig hectare. Dit jaar groeit Rainbow Growers Group nog een stuk-

De directie in 2018, met v.l.n.r.: Arco Vreugdenhil, Patrick Grootscholten, Peter Steentjes, Daaf Steentjes en John van Marrewijk

je. Kwekerij de Wieringermeer bouwt de laatste kavel vol, waarmee er 5 hectare bovenop de huidige 50 hectare komt op Agriport. Kwekerij Andijk telt daarnaast 25 hectare, Powergrow 12 en Kwekerij Het Westland 6,5. Bíjna 100 hectare dus. Concrete plannen voor verdere groei zijn er momenteel niet. “Ons doel is één van de overblijvers te zijn in de consolidatie in de paprikateelt,” benadrukt Arco.

De paprikatelers vinden het met het oog op de toekomst belangrijk om jonge aanwas te hebben. Met de start van Young Rainbow wordt hiervoor gezorgd, geeft Peter aan. “Met Mark Brekelmans, Bob Wever en Youri Barendse zijn er drie jonge ondernemers geselecteerd bij wie we ondernemerskwaliteiten stimuleren.” Ook Thimo van Marrewijk is nog jong. Hij zit al in de directie. “Als alle mensen slagen, dan staan we goed gesteld voor de komende jaren.” Het idee is dat na het ontwikkeltraject voor jonge mensen ook zij mee kunnen participeren in Rainbow Growers Group.

STRATEGISCHE OVERWEGINGEN

Wie vandaag de dag met glastuinbouwondernemers aan tafel zit, ontkomt niet aan een blik op de tuinbouwtoekomst in Nederland. Bij Rainbow Growers Group zijn ze realistisch. Het areaal in Nederland zal eerder krimpen dan nog verder toenemen. “Het Westland en Oostland zitten tsjokkie vol,” weet ook Arco. “Hier groeien is niet eenvoudig.” Peter heeft wederom een treffende vergelijking. “Je gaat ook niet met een olietanker door een slootje.” De paprikatelers

prijzen zich gelukkig met veel areaal in ‘twee goede tuinbouwgebieden’. “En in De Kwakel worden ook stappen gezet met de ontwikkeling van alternatieve warmtebronnen.” Al rond 2012 zette Rainbow Growers Group de eerste stappen weg van gas, benadrukt Arco. “We wilden toen al minder afhankelijk worden van onze wkk’s en hebben vroeg de stap met geothermie gezet in Noord-Holland en Maasland.”

De focus van de paprikatelers ligt op de teelt in eigen land. Het doel van de telers zit wel verpakt in een Engelstalige slogan: ‘Feeding the world with healthy food’. Opvallend is dat waar Rainbow Growers Group groeit in Nederland, er eind 2023 juist afscheid is genomen van aandelen in Thanet Earth, het Britse teeltproject. “En ook over het project in Tunesië zijn we gaan nadenken, nadat de Nederlandse aandeelhouders uit Thanet Earth zijn gestapt,” geeft Arco aan. “Het zijn strategische overwegingen. Wij zijn geen tomatentelers.” Paprika’s telen in Tunesië bleek een flinke uitdaging, net als het jaarrond vermarkten van het product. Zelf in Nederland jaarrond telen met een belichte winterteelt hebben de telers jaren geleden al uit hun hoofd gezet. “Dat was en is ook nu niet rond te rekenen,” weet Arco. “Bij Kwekerij de Wieringermeer en ook bij Kwekerij Andijk is het wel geprobeerd. De producties waren te laag en de kwaliteit niet goed genoeg.”

In Tunesië is in coronatijd het areaal van 10 hectare omgeschakeld van blokpaprika’s naar snoeptomaten. “De bedoeling is

dit project aan een tomatenteler over te dragen,” delen Arco en Peter alvast mee. De buitenlandse uitstapjes zijn (voorlopig) verleden tijd. “We hebben nu met de fusie net weer flinke stappen gezet, maar gaan zeker weer stappen zetten zodra we weer comfortabel in ons jasje zitten.” Nog speciale aandachtspunten? “Groeien in puntpaprika, organisatorische groei en het verder verduurzamen van onze voetafdruk. Onze CO2-emissie is in tien jaar tijd al met zeventig procent gedaald.” Een recente nieuwe stap op dat duurzaamheidsvlak is het starten met werken met Source Irrigation Control. Een stuk intelligente AI-gebaseerde software waarbij telers er een co-piloot bij krijgen voor het autonoom aansturen van irrigatie. “Wij zijn met Kwekerij de Wieringermeer de enige paprikateler die er op 50 hectare al mee werkt.” Het zijn nieuwe ontwikkelingen net als de fusie die ook de oudere aandeelhouders in Rainbow Growers Group nu nog meemaken. Arco: “Een van hen belde mij onlangs om te vertellen dat hij blij was toch nog niet gestopt te zijn. Hij vindt het allemaal veel te mooi om nog mee te kunnen maken.” De fusie geeft nieuw elan en brengt een mix van jong en oud samen in één bedrijf dat met bijna honderd hectare tot de top 3 van grootste paprikatelers in Nederland is gaan behoren. Verdere consolidatie valt niet uit te sluiten. Arco en Peter weten dat hun coöperatie, Harvest House, verdere consolidatie toejuicht. “Zowel in blokpaprika als ook in puntpaprika.” (TT) 

arco@kwmr.nl

Thimo van Marrewijk

Marc Brekelmans

Bob Wever

Arco Vreugdenhil, Daaf Steentjes, Patrick Grootscholten en Peter Steentjes

Youri Barendse

BIJNA

#TeamTVB

Tien jaar snoeptomaten telen én verpakken: “In de eerste jaren kon álles”

Minder kilo’s, maar toch hogere opbrengsten? De bank kon het niet geloven toen Ferry en Marcel Adegeest tien jaar terug aanklopten. De tomatentelers zochten financiering om de sprong van losse tomaten naar het telen en verpakken van snoeptomaten te maken. Dit jaar doen ze dat in Bleiswijk tien jaar.

“We deden in ons eerste jaar alles fout wat we fout konden doen,” blikt Ferry Adegeest begin april terug als hij samen met zijn broer Marcel in de vergaderruimte op de hoofdlocatie aan de Groendalseweg zit. Even daarvoor zijn ze gewezen op ‘hun’ snoeptomatenjubileum. “Zover waren we zelf nog niet,” erkennen ze. De mannen zijn dan ook niet van het ver vooruit kijken. “Een langetermijnplanning, daar zijn we niet echt van. In korte tijd kunnen er zoveel dingen veranderen…”

Het was 2014 toen de tomatentelers de losse tomaten inruilden voor snoeptomaten. “2010 was een extreem goed jaar, 2011 was het jaar van de Ehec-crisis, 2012 was slecht en 2013 na een moeizaam begin nog wel goed,” diept Marcel achteloos op uit zijn geheugen. In de losse

tomaten ging het steeds moeizamer voor de telers die met hun product ‘op het Verenigd Koninkrijk’ zaten qua afzet. Vlak voor de reeks moeizame jaren hebben ze net een nieuwe kas erbij gekocht. Ook zijn hun ouders uit de zaak gegaan.

Een informatieavond over de snoeptomaat bij toenmalige telersvereniging Van Nature (inmiddels gefuseerd in Oxin Growers) zet de mannen, die op dat moment al over het telen van een ander gewas denken, aan tot actie. “Na die avond heb ik snel onze interesse kenbaar gemaakt. Wij bleken de enige teler te zijn die reageerde.” Van Nature, met in Mark Versluis een echte pleitbezorger voor het nog relatief nieuwe product, ziet groeikansen.

Ook Ferry en Marcel zien kansen, vooral in de combinatie van teelt en verpakken.

“Met verpakken kun je een meerwaarde creëren, dat wilden wij ook.” Snoeptomaat was niet hun eerste keuze. “Het verpakken van losse tomaten hebben we ook overwogen en grove pruimtomaten zagen we ook wel zitten. Dat paste goed bij de machines die we al in huis hadden.” Zodra bleek dat TVA Growers de enige was binnen de vereniging die wel in wilde stappen in de snoeptomatenbusiness, was de vraag met hoeveel hectare de mannen in wilden stappen. “Wij wilden met één tuin over, maar uiteindelijk zijn we direct met twee tuinen begonnen. 7,5 hectare, dat kon makkelijk, hoorden we.”

PLAN IN DE PRULLENBAK

Omdat er voor de stap naar snoeptomaten wel geld nodig was, klopten de telers bij de bank aan. Die wilde eerst niet echt geloven in het bijzondere verhaal waarbij het telen van een product met minder kilo’s toch meer opbrengsten op zou leveren. “Het enthousiaste, overtuigende verhaal van Mark trok de bank uiteindelijk over de streep,” herinnert Marcel zich nog goed. Het geld is onder meer nodig om nieuwe machines aan te schaffen. Ferry: “Snoeptomaat was nog een relatief

Marcel en Ferry tussen de tomaten in één van hun drie kassen

nieuw product. Tweedehands was er niet veel te krijgen. Alleen de Tommies waren al een beetje bekend.”

Hadden er destijds op de informatieavond meer telers toegehapt, dan had het weleens een heel ander verhaal kunnen worden. Ferry en Marcel vonden in het begin binnen hun telersvereniging een mooie niche, maar liefde op het eerste gezicht was het niet direct. “In ons eerste jaar deden we alles fout wat we fout konden doen,” lacht Ferry tien jaar later. “Het plan op papier kon in mei al in de prullenbak,” vult Marcel aan. Op papier zouden de telers ‘makkelijk’ 55 kilogram per uur moeten kunnen plukken. Ferry: “In de praktijk kwamen we niet voorbij de 45 kilogram.” Die 55 kilogram, die was wel haalbaar, maar ‘niet elke week’. Marcel: “Zeker niet als je gaandeweg het seizoen over twee, drie of vier trossen begon te plukken.”

Het telen van snoeptomaten was vanzelfsprekend nieuw voor de tomatentelers. Ferry: “Het was echt pionieren. Veel kennis werd er niet gedeeld. Het was en is een vrij gesloten markt.” Tot het moment van oogsten is de teelt niet veel anders dan voor andere tomatensoorten, maar daarna… “Snoeptomaten telen is erg arbeidsintensief. Je hebt veel mensen nodig. Bovendien gingen we ook verpakken.”

VERPAKKEN VRAAGT OM INVESTEREN

In de verpakkingshal van TVA Growers maakten de machines voor losse tomaten plaats voor nieuwe machines voor snoeptomaten. “We dachten eerst nog dat we zo’n grote hal niet meer nodig zouden hebben, maar kwamen bedrogen uit. Toen we eenmaal bezig waren, ontdekten we hoeveel mensen er nodig waren

en ook met hoeveel soorten verpakkingen we moesten werken.” Het begon met een shakerlijn en een lijn voor driehoekschalen, maar al snel kwamen daar ook emmers, bakjes, zakjes en flowpacken als opties bij. Met bijbehorende machines. Marcel: “In een goede week heb je één soort verpakking nodig, maar in mindere weken heb je maximale flexibiliteit nodig in je verpakkingen en zijn er juist heel veel nodig.” Tegenwoordig verpakken ze bij TVA Growers weer alleen rode snoeptomaten die ze zelf op ruim elf hectare verdeeld over drie locaties telen. Aan kleurenmixen hebben de mannen zich in het verleden wel gewaagd. “Dat ging goed met één grote klant. Dan was en is het goed in te richten. Het maakt het echter ook nóg complexer. Zonder grote klant voor de mix kwam er aan het verpakken van kleurenmixen ook een eind.”

Volledig geautomatiseerd inzetten

Vision techniek voor exacte positionering

Deep learning in maat, kleur en vorm

Minder veiligheidsschermen

Eenvoudig schoonmaken

Aanpasbare boor diameter

Snijden in helften of kwarten

Telerscoöperatie Oxin Growers (in 2020 ontstaan uit de fusie tussen Van Nature en Best of Four) heeft dit jaar bij TVA Growers een machine geplaatst die op basis van visiontechnologie slechte kwaliteit snoeptomaatjes er bij het sorteren uit blaast. “Net als bij spruiten,” weet Marcel. “Natuurlijk zijn we altijd op zoek naar verbetering van onze kwaliteit. Deze machine zal ook in de arbeid gaan schelen.”

ARBEID IS UITDAGEND

Die arbeid, dat is in de teelt van snoeptomaten een heikel punt. “Er komt elk jaar een euro per uur bij,” rekent Marcel voor. Het maakt dat na een snelle groei van het areaal snoeptomaat in de beginjaren, er de afgelopen jaren juist sprake van een daling was. De concurrentie uit Noord-Afrikaanse landen, waar de arbeid goedkoper is, is hevig. Wat opvalt is dat in Nederland het areaal snoeptomaten dit jaar juist wel weer iets is toe-

TVA Growers is gespecialiseerd in het ‘supermarktklaar’ maken van hun product

Thema Kasgroenten

genomen. Daarop wees commercieel directeur Ruud den Boer van Oxin Growers onlangs. De groei zit niet bij TVA Growers, maar de telers weten wel waar de door Ruud genoemde groei vandaan komt. “Afgelopen jaar had de internationale teelt het moeilijker met leveren. Daarop is door enkele Nederlandse telers hier wat meer gezet.”

Met de jaren zijn ze bij TVA Growers productievere soorten gaan telen. “We telen nu Duelle. Daarmee kan een goede plukker 60 kilogram per uur halen met een goed vruchtgewicht van 12 gram per stuk. Daarmee ben je spekkoper,” weet Marcel. “De soorten telen uit 2014, dat kan nu niet meer, vinden wij.” TVA Growers is gespecialiseerd in het ‘op supermarktniveau’ klaarmaken van het product. Tegenwoordig overwegend in private label, maar in het begin ook nog veel onder het eigen merk van de telerscoöperatie: Candiezz. Marcel: “Candiezz is in het begin echt door internationale klanten omarmd. In die jaren kon als het waren ‘alles’. Nu merk je dat de retail juist jaarrond eenzelfde herkenbaar product wil, waardoor ze voor private label kiezen.”

Jaarrond in Nederland snoeptomaten telen is er tegenwoordig (haast) niet meer bij. TVA Growers heeft het zelf nooit gedaan, maar wel overwogen. Ferry: “We wilden het wel, maar hebben nooit echt belicht geteeld. Het was voor ons niet rond te rekenen. De producties zijn te laag in de winter en de buitenlandse concurrentie is hoog.” Zelf in het buitenland telen is voor Ferry en Marcel nooit een optie geweest. “Daarvoor zijn we te veel gehecht aan ons dorp.” Om toch zo lang mogelijk aan de markt te zijn, werd in de beginjaren de teelt zo lang mogelijk doorgezet, tot begin december. “Maar daarmee zijn we inmiddels gestopt,” geeft Marcel aan. “We zijn tegenwoordig altijd rond 10 november klaar.”

Speciale aandacht hebben ze bij TVA Growers begin april nog niet aan hun snoeptomatenjubileum gegeven. Taart is er nog niet geweest en ook op sociale media was er nog niets over te vinden. De mannen lachen. Ferry: “In sociale media zijn we niet zo goed. Ik post jaarlijks wel een foto van de eerste teelt en krijg dan vaak reacties met een knipoog terug, zo van ‘oh, kijk, daar is Ferry’s jaarlijkse social post.’”

Van het belang van wat promotie zijn de mannen wel doordrongen, ook in het belang van de hele sector. Marcel: “We zijn met z’n allen vaak veel te bescheiden.” Dan schiet hem wel iets te binnen. “We zoeken nog drie nieuwe mensen. Een

De ontwikkelingen in het verpakken van snoeptomaten gaan snel en daar horen de benodigde machines bij

aantal ervaren krachten in onze verpakkingshal gaat eerdaags met pensioen. Kun je hier niet een oproepje voor plaatsen? Je weet immers maar nooit.”

NICHEPOSITIE

Van de langetermijnplanning zijn de mannen dus niet, maar enthousiast en vol energie zitten ze wel, zo blijkt als we eenmaal aan de praat zijn geraakt. Met de snoeptomaten zitten ze ook goed, denken ze. “Gezond snoepen heeft toekomst en ook geloven we in de kleinere soorten tomaten,” geeft Marcel aan. In Nederland is ‘het nieuwe’ er bij de snoeptomaten inmiddels wel vanaf. “In Oost-Europa is denk ik nog wel veel te winnen.”

In eigen land krijgen de mannen de nichepositie die ze in hun begintijd met de snoeptomaten hadden stilaan weer terug met het krimpen van het areaal in Nederland. “Wij bieden zekerheid met onze hightech snoeptomatenteelt.” En flexibiliteit, vult Marcel zijn eigen woorden aan. “Onze lijntjes zijn kort, ook binnen het bedrijf, waardoor we pieken goed op kunnen vangen door de mensen uit de kas tijdelijk in te zetten bij het verpakken als dat nodig is. Dat is voor een groot verpakkingsbedrijf toch net even anders. Verpakken is echt een kunst op zich. Zouden we daarmee stoppen, dan zouden we het zeker gaan missen.”

Net als ongetwijfeld de hectiek van het stoppen met snoeptomaten gemist zou worden door de tomatentelers. Het moment was de afgelopen tien jaar een paar keer dichtbij. “Twee jaar terug stonden we er toch weer even anders in,” erkent Ferry. “Dan ga je toch weer nadenken over alternatieven. We realiseren ons echter ook dat veel teelten die als alternatief voor snoeptomaten kunnen dienen ook arbeidsintensief zullen zijn.” Marcel vult aan. “We kijken van jaar tot jaar, maar ik verwacht niet dat we de komende jaren iets anders dan snoeptomaten gaan telen.” Innovatie op het gebied van arbeidsbesparing kan de telers helpen. De druk op arbeid die er nu is, helpt innovatie versnellen, daar zijn ze bij TVA Growers van overtuigd. In het verpakken is dat steeds beter zichtbaar. Nu in de teelt nog. “Daar is het nog niet zo eenvoudig. Dat hebben wij bij het testen van robots in onze kassen wel gezien.” (TT) 

info@tvagrowers.nl

De specialist voor geconditioneerd transpor t van fruit en groenten

“G ro u pa g e s p e ci a li st voor Duitsland”

Samen vooruit, zelf aan het stuur

Bij Oxin Growers, een van de grootste telerscoöperaties voor groentenen fruit, kunnen leden hun eigen keuzes maken. Wij waarderen en stimuleren individueel ondernemerschap, behartigen de belangen van onze telers en bieden support. Zo zorgen wij ervoor dat administratie, facturatie en betalingszekerheid uitstekend zijn geregeld. Daarnaast bieden we ondersteunende diensten, bijvoorbeeld op het gebied van certificering, verduurzaming, inkoop, kwaliteitscontrole en product- en conceptontwikkeling.

Onze ondersteuning geeft je de vrijheid in te spelen op kansen en biedt rugdekking bij uitdagingen.

Meer weten? Neem contact met ons op. info@oxin-growers.nl of (0180) 203 203 www.oxin-growers.nl

Peter Fes, StC International:

“Prijzen komkommers eerste weken van het seizoen op helft van niveau vorig jaar”

Het Hollandse kasgroentenseizoen bij StC International komt weer op gang. Met name voor de komkommers is de start prijstechnisch niet al te best geweest, merkt Peter Fes, verantwoordelijk voor de inkoop. “De volumes zijn vergelijkbaar met vorig jaar, alleen liggen de prijzen tot op heden slechts op de helft van het niveau van vorig jaar.”

Nu is het seizoen nog maar net begonnen en dus houdt Peter hoop op een goed vervolg. “Vorig jaar zag je dat de prijs vanaf week 15 in elkaar stortte. Als die daling nu niet inzet, kan dat een hoop goedmaken. Er is niet al te veel uitbreiding geweest in de komkommerteelt en de plantdata zijn wat meer gespreid. Ik hoop dat hierdoor de pieken en dalen een

beetje uit blijven. De eerste komkommertelers hebben nu (10 april) hun teeltwisseling al. Hopelijk leidt dat tot een meer constante aanvoer. Voor deze tijd van het jaar liggen de prijzen net op een te laag niveau voor het mooie, maar als we dit tot de zomer kunnen doortrekken, dan kun je nog een redelijk goed komkommerjaar krijgen.”

DIRECT ZAKEN MET DE BRON

“De aanvoer van paprika’s is net gestart, dus daar valt nog niet zoveel over te zeggen, al liggen de eerste prijzen op een goed niveau, net als de aubergines. Bij de tomaten merken we nu dat de aanvoer licht toeneemt en de prijzen zakken, al vond ik die bij de start van het seizoen nog niet helemaal tegenvallen. Vanaf week 16 starten we ook met de eerste mini-komkommers,” vertelt Peter. StC staat voor Source To Consumer, ofwel direct zaken doen met de bron. Zo werkt het samen met kwekerij RedKes, goed voor ruim 7 hectare grove trostomaten en via coöperatie Oxin Growers ook met Arthur van Geest, die op ruim 8 hectare

Team StC

komkommers teelt. Daarnaast koopt het Honselersdijkse bedrijf bij tal van producenten en coöperaties bij.

“Onze afzet is grotendeels gericht op Oost-Europa, Frankrijk en de Scandinavische markt. Verder hebben we in mindere mate Britse klanten en lopen er een aantal lijntjes naar Duitse retailers. Met onze groenten bedienen we naast de retail alle facetten van de handel, alleen zijn we op de Duitse daghandel minder actief,” vertelt Peter. Kasgroenten vormen de hoofdmoot van het assortiment bij StC. Zo is het bedrijf in de winter een behoorlijke speler in de import van Marokkaanse tomaten. “Voorafgaand aan het seizoen leek die aanvoer beperkt te blijven, maar de volumes zijn toch vrij snel omhoog gegaan en het is uiteindelijk helemaal geen slecht seizoen geweest. Wel is het belangrijk dat je vaste leveranciers hebt. In combinatie met sterke merken kun je dan wat opbouwen.”

POOLSE PAPRIKA’S INTERESSANT ALS HOLLANDSE PRIJZEN SKYHIGH

GAAN

StC heeft een vaste lijn met een Poolse paprikateler. Het seizoen van de Poolse groene paprika’s start traditiegetrouw medio juni met de eerste groene paprika’s, ruim een maand later volgen de gele en rode paprika’s. “We verkopen de Poolse paprika’s door heel Europa, voornamelijk buiten Nederland. Maar deze handel wordt pas interessant als de prijzen van de Hollandse paprika’s op een hoger niveau liggen. Dan kun je ze heel goed verkopen in de daghandel, maar er moet wel een prijsverschil zitten tussen de Hollandse en Poolse paprika’s.”

Ook zogeheten specialties gaat StC niet uit de weg, al zit daar volgens Peter wel een risico aan. “Als er van bepaalde produc-

ten een hectare teveel staat, kan dat de prijs al compleet de andere kant laten omslaan. Vorig jaar zagen we dat onder meer in het kleine tomatensegment. Na enkele goede jaren was die afzet vorig jaar echt dramatisch slecht, ook in het Spaanse en Marokkaanse seizoen lagen die prijzen onder niveau. Ik verwacht dat dit voor het komende winterseizoen wel zijn weerslag zal hebben op het areaal.”

De gewenste verpakking vanuit de retail is aan veranderingen onderhevig. Zo maakte dit jaar Jumbo bekend de losse rode paprika’s en komkommers uit Nederland alleen onverpakt aan te bieden. “Ook Frankrijk wil geen folie om de komkommer meer. Aan de andere kant zie je dat AH hier weer deels op terug is gekomen, omdat het ook veel effect had op het uitvalpercentage. De vraag is dan wat er meer weegt, minder plastic en meer uitval of toch dat plasticje om de komkommers heen,” aldus Peter.

niet eerst even kunnen verdiepen in een onderwerp. De bevolking groeit alleen maar en daar hebben wij met onze hoogwaardige teelten een oplossing voor. Ik ben ervan overtuigd dat er vraag zal blijven naar het gezonde voedsel dat wij produceren.” (IH) 

Ondanks dat er vanuit de politiek de laatste tijd niet altijd lovend over de Hollandse glastuinbouwsector wordt gesproken, ziet de handelaar de toekomst voor de kasgroentensector met vertrouwen tegemoet. “Er worden soms dingen geroepen, dat je jezelf afvraagt of mensen zich

p.fes@stcint.eu

Peter Fes (rechts) met komkommerteler Arthur van Geest

Jong telerskoppel start met hydro-slateeltbedrijf Delova

“Een prachtige kans, maar het wordt jonge ondernemers niet makkelijk gemaakt”

De laatste jaren verschijnen er steeds meer verhalen in de AGFsector over problemen in bedrijfsopvolging en alsmaar ouder wordende eigenaren in de land- en tuinbouw. De sector zou niet meer aantrekkelijk zijn voor jonge ondernemers. Toch blijven er wel degelijk jonge, gepassioneerde kwekers en telers over. Een voorbeeld hiervan is Mathias De Vestele, die sinds kort samen met zijn vriendin Lore zijn eigen hydro-slateeltbedrijf Delova heeft in het Vlaamse Pittem. “Er zijn meer dan genoeg uitdagingen waar je in de tuinbouw moedeloos van kunt worden, maar ik ben in deze sector opgegroeid en zou niets anders willen,” zo vertelt de 25-jarige ondernemer.

Totvoor kort baatte Mathias nog samen met zijn broer Cedric het bedrijf DevoFleur in Jabbeke uit. Daar groeiden ze samen op in het teeltbedrijf van hun ouders, waarna ze op 18-jarige leeftijd besloten in de zaak te stappen. Begin 2024 besloot Mathias echter dat het tijd was voor een nieuwe stap. “Dat heeft overigens niets te maken met mijn broer. We helpen elkaar nog altijd waar nodig, maar we wilden allebei onze eigen stappen maken, waardoor we nu beide zaakvoerder zijn van verschillende onafhankelijke bedrijven. Hij heeft nu de ruimte om door te groeien in de vollegrondsgroententeelt en voor mij kwam de kans op mijn pad om het prachtige bedrijf van Dominiek De Craemer over te nemen. Hij zocht een opvolger voor zijn bedrijf en ik was eigenlijk vrijwel gelijk verkocht.”

“Lore en ik besloten de stap te wagen, waardoor Delova was geboren,” zo vervolgt Mathias. “Daarbij krijgen we nog altijd veel hulp van Dominiek. We hebben een prachtig bedrijf met een areaal van 2,3 hectare van multicolor en kropsla in hydroteelt overgenomen, maar om daarbij de volledige bedrijfsvoering gelijk zelf

Lore en Mathias

te moeten doen is een gigantische stap. Dominiek bood vervolgens aan om ons een tijdje te blijven ondersteunen in het wel en wee van het bedrijf. Ondersteuning in de teelt, maar ook bij zaken als het klaarzetten van de leveringen en de communicatie naar de klanten toe. We willen namelijk echt verder gaan op de weg die Dominiek ingeslagen had. Het is dan fijn dat je in die omschakeling, maar ook in de communicatie naar bestaande relaties, je voorganger hebt die een helpende hand biedt. In de komende weken/maanden zullen we dit langzamerhand af gaan bouwen tot mijn vriendin en ik volledig zelfstandig het bedrijf uit zullen baten. Daarna heeft Dominiek overigens toegezegd dat ik altijd mag bellen als er iets is,” zo lacht Mathias. “Ik denk dat we deze eerste stappen niet bij een beter bedrijf hadden kunnen zetten.”

MEER RITME IN HYDRO-SLA

En waar Devo-Fleur zich voornamelijk richt op de vollegrondsteelt van prei en kropsla, zal Mathias nu dus volledig duiken in de hydroteelt van multicolor- en kropsla. “Dat is wel even schakelen. Natuurlijk ben ik wel bekend met de slateelt, maar de hydroteelt is toch compleet anders dan de vollegrondsteelt. Ik ben er echter ontzettend enthousiast over, want het hydro-verhaal stond me eigenlijk al een aantal jaar aan. Het grote voordeel is hierbij dat je mooi continu werk hebt. Je hebt minder last van klimatologische extremen, waardoor je een soort stabiliteit kunt creëren. ‘s Morgens oogsten we de sla, waarna we ‘s middags weer opplanten en dat ritme is heel fijn om te hebben. Zo staat het bedrijf jaarrond vol in productie,” vertelt Mathias, die met Delova zijn sla vermarkt via de REO Veiling. “Bovendien helpen Cedric en ik elkaar nog in bepaalde aspecten, zoals logistiek. Daarbij is het fijn een goe-

de relatie met een bedrijf in de buurt te hebben.”

Toch blijven er ook in de hydro-slateelt voldoende uitdagingen. “Doordat er constante leveringen worden gevraagd, moet je ook zorgen dat alles tot in de puntjes geregeld is om aan deze leveringen te voldoen. Dat vraagt een zeer strakke planning. Daarnaast blijf je afhankelijk van een markt. We hebben dan wel constantheid en stabiliteit in productie, maar momenteel is de slamarkt gewoon dramatisch. Sinds de boerenbetogingen in België zijn de kropslaprijzen echt bar slecht. Dat maakt het natuurlijk ook uitdagend om te starten. Het is ook niet dat het even een dipje is, maar het houdt aan. Op het moment wordt soms de helft niet verkocht op de veiling en met prijzen van 15 eurocent schiet het sowieso niet op. Daar kom je niet mee uit de kosten.”

BESTAANSONZEKERHEID

“Wij werken dan wel met vaste prijzen, maar ik heb ook een stukje areaal vrij. Het is niet zo leuk als je deze aan 15 cent op de markt moet brengen. Dat kost je meer dan het je oplevert. Bovendien kan het als dit aanhoudt ook zorgen voor een daling in contractprijzen. We zullen altijd onze uiterste best doen om optimale kwaliteit te verzorgen en dan verwacht ik ook wel dat het uiteindelijk weer zal kantelen. De vraag is echter wanneer. Dat blijft afwachten. Traditiegetrouw komt met het zonnetje van de zomer ook de verkoop van sla in een positieve trend, maar niemand heeft een glazen bol.”

Het maakt vooruitkijken wel moeilijk, zo stelt Mathias. “In de tuinbouwsector wordt er van je geëist constant door te blijven groeien en te investeren. Alleen dat is simpelweg niet te doen als je rendabiliteit constant schommelt. Ik ben nu

gestart en de eerstkomende jaren gaan we vooral ervaring op doen en ons het bedrijf eigen maken. Toch blijf je uiteraard altijd de ambitie houden om verder te kijken, wat in de tuinbouw ontzettend moeilijk is. Door het inkrimpen van het aantal telers liggen er mogelijkheden voor jonge bedrijven als die van ons, maar de kosten worden hoger en hoger. Je kunt geen buffer opbouwen en als je na een investering dan een langere slechte periode hebt, komen velen er niet meer uit.”

“Uiteindelijk hebben we hoge verwachtingen met Delova, maar je draagt daardoor wel altijd een bepaalde mate van bestaansonzekerheid met je mee. Misschien is het iets waar we mee moeten leren leven, maar ik denk dat we als sector ook moeten kijken hoe we ambitieuze ondernemers hierin kunnen helpen. Voor nu kijken wij stap voor stap naar de toekomst. Het is belangrijk jezelf niet voorbij te lopen, maar een toekomstbestendig bedrijf neer te zetten op een gezonde basis. Daar richten we ons de komende jaren op en dan zien we vervolgens wat de toekomst ons brengt. Ik heb nog wel een aantal jaar te gaan als teler,” besluit Mathias. (JF) 

devestelemathias@icloud.com

Biovibe bv

Groothandel biologische groenten en fruit

Kempenarestraat 44a 2860 Sint-Katelijne-Waver

T +32 (0)478 - 30 51 31

E info@biovibe.be www.biovibe.be

BIOVIBE, EENS GEKEND...

“Late overgang op overzees citrus verwacht”

Door tal van crises en uitdagingen heeft ook de mondiale fruithandel het niet bepaald gemakkelijk. Met name bij overzeese producten zoals avocado’s, mango’s en citrus leiden de omstandigheden tot uitdagingen op het gebied van import en logistiek. Als voorname leverancier van de Duitse en Europese retail wordt ook het fruitconcern Cobana uit Hamburg met deze problematiek geconfronteerd. Aan het begin van het tweede kwartaal sprak het salesteam over de huidige marktontwikkelingen bij exoten en citrus.

AVOCADO: VOLUMEDRUK BIJ MIDDELGROTE EN KLEINE KALIBERS Begin april ligt het wekelijkse volume bij Hass-avocado’s voor de Europese markt op een slordige 5 miljoen colli. De voornaamste landen van herkomst zijn Peru, met zo’n 2 miljoen colli, en Israël, weet Felix Sperl, productmanager exoten bij Cobana. “De volumes uit Israël lopen ten opzichte van de voorbije weken toch wat terug, aangezien het seizoen geleidelijk aan op z’n eind loopt. De laatste partijen verwachten we rond week 19. Ondertussen raamt Brazilië het totale exportvolume voor de Europese markt op circa 0,5 miljoen colli, wat beduidend meer is dan de voorbije jaren. Verder zien we sterk toenemende volumes uit Zuid-Afrika –iets minder dan 0,5 miljoen colli, en ook Kenia en Tanzania doen met in totaal 0,5 miljoen colli een goede duit in het zakje.”

Vanwege de problematiek in de Rode Zee en alternatieve aanvoerroutes over de Kaap de Goede Hoop moeten de langere transittijden nog altijd in acht worden gehouden (37 dagen tot Rotterdam). Niettemin is de logistieke situatie de voorbije periode een stuk verbeterd, met totale transittijden van om en nabij de 50 dagen. Sperl: “Toch stellen we vast, dat de situatie in zijn geheel nog wel even zal aanhouden. Er vinden inmiddels immers ook aanvallen in de Indische Oceaan plaats. Bijgevolg wordt de wekelijkse verlading van Keniaanse avocado’s hier en daar noodgedwongen onderbroken en zijn de volumes niet zo constant, als ze zonder politieke en logistieke problemen geweest zouden zijn. Wat betreft de kwaliteit zien we bij de Peruaanse avocado’s een surplus aan middelgrote en kleinere vruchten (ca. 70 procent), een soortgelijke verdeling zien we bij Zuid-Afrika. Aangezien deze beide landen momenteel

het aanbod domineren, wordt het nog een uitdaging om deze kleinere en middelgrote kalibers ook daadwerkelijk te verhandelen. Gezien het naderende einde van het Israëlische seizoen, kan het ook zomaar zijn dat er bij de grotere maten nog tekorten gaan ontstaan.”

MANGO: MARKT STABILISEERT ZICH

Over de gehele linie kijkt men terug op een uiterst moeizaam mangoseizoen in Peru, concludeert productspecialist Mario López van Cobana. Dit ligt niet enkel aan de lagere volumes dit jaar, maar ook aan de kwaliteitsproblemen. Volgens eerste prognoses zal Brazilië dit jaar, zeker aan het begin van het seizoen, grotere volumes van het ras Palmer exporteren, later gevolgd door Keitt-mango’s. “In zijn geheel is de marktsituatie bij mango’s niet bepaald positief. Zowel voor Peru als Brazilië geldt, dat er momenteel zeer wisselende kwaliteiten deze kant op komen, nog afgezien van de afzet die eveneens erg traag verloopt.”

In tegenstelling tot Peru, waar El Niňo ook dit jaar weer zijn weerslag op de oogst heeft, was er in Afrika juist sprake van positieve, klimatologische invloeden, meldt López. “Door de hitte en uitblijvende regenval was er meer fruit dan vorig jaar. Bijgevolg verwachten we tot medio mei doorlopend goede volumes. Daarnaast zijn ook landen als de Dominicaan-

Acocadoteelt in Kenia

se Republiek en Costa Rica aan de markt, zodat we ons wat betreft de aanvoer minder zorgen maken. We gaan er vooralsnog vanuit dat de prijzen zich de komende maanden op een normaal niveau zullen vestigen en dat de retail deze kans niet onbenut zal laten om meer in te zetten op reclames. Daarnaast verwachten we sowieso een stijgende afzet, aangezien de mango zeker in Duitsland nog altijd een populaire vrucht is in de zomer.”

OVERZEES CITRUS: LATE OVERGANG OP ZUID-AFRIKA VERWACHT

Naast mango’s en avocado’s heeft ook overzees citrus de voorbije jaren terrein gewonnen binnen Cobana. Vanwege de goede beschikbaarheid van grote volumes in Spanje, zal het seizoen op het noordelijk halfrond dit jaar naar verwachting later beëindigd worden. Zodoende zal men zowel bij citroenen, maar ook sinaasappels, later dan gebruikelijk op overzees product overstappen, verwacht Henry Lührs, salesmanager overzees citrus bij Cobana. “2023 werd het seizoen voor

grapefruit en sinaasappelen gekenmerkt door extreem veel grote maten en beduidend minder normale en kleine maten. In dit jaar is de situatie totaal omgekeerd en verwachten we juist meer normale en kleine maten vanuit Zuid-Afrika en Uruguay, wat eveneens te maken heeft met een gunstige oogstraming.”

In de vroege teeltgebieden in Zuid-Afrika (Mpumalanga, Limpopo) is de grapefruitoogst inmiddels van start gegaan en de eerste containers zijn al onderweg naar Europa, weet Lührs. De overgang naar overzees product binnen de handel zal vermoedelijk halverwege mei plaatsvinden. “Door de overvloedige neerslag verloopt de grapefruitoogst echter zeer moeizaam. Aan het begin van het seizoen worden normaliter de vruchten in het midden van de boom geplukt, aangezien deze als eerste verkleuren. Bovendien zijn deze vruchten in de regel ook wat groter dan die aan de buitenzijde van de boom. Laatstgenoemde vruchten vallen dit jaar naar verwachting wat kleiner uit

GROWING PASSION

(sortering 50-55). Dit zullen we dan rond eind juni op de Europese afzetmarkt gaan merken, aangezien men tot die tijd de eerder genoemde binnenliggende vruchten verscheept en de Europese markt in dit deel van het seizoen voornamelijk de maten 35/40/45 vraagt.”

Van doorslaggevend belang voor het verdere verloop van het seizoen is en blijft de situatie in de grote, Zuid-Afrikaanse zeehavens, te weten Kaapstad, Port Elizabeth en Durban. Lührs: “Dienstverlener Transnet heeft weliswaar investeringen gedaan om een en ander vlotter te laten verlopen, onder meer in Durban. Het blijft echter afwachten of deze maatregelen ook daadwerkelijk hun vruchten gaan afwerpen. Bovendien hebben alle drie de havens het nadeel, dat er regelmatig extreem harde wind staat, wat met name in het begin van het citrusseizoen nog eens tot extra vertraging kan leiden.” (HH) 

Felix.Sperl@cobana.com

Sorteer- en station voor exoten

Sorteer- en pakstation voor mango’s in Brazilië

Onzekere, maar hoopvolle start van Zuid-Afrikaans citrusseizoen

Het Zuid-Afrikaanse citrusseizoen van 2024, waarin er geen tekort aan fruit zou moeten zijn, kent een aantal welkome veranderingen. Met name de grotere bereidheid van de overheid om het beheer van de geplaagde haventerminals van het land uit te besteden is goed ontvangen in de sector. De tweede factor die dit seizoen een bijzondere rol speelt, is die van de sapprijzen, die hieronder gedetailleerder worden besproken.

De toestand van de Zuid-Afrikaanse havens is onderwerp geworden in elke discussie over de Zuid-Afrikaanse citrussector. De Citrus Growers’ Association (CGA) in samenwerking met de bredere fruitexportsector, heeft vastgesteld dat er een gebrek aan concurrentie tussen rederijen is, waarop zij kunnen inspelen zonder zich te mengen in commerciële zaken. Van eind mei tot begin september zal MSC een extra directe scheepvaartdienst verzorgen vanuit de havens van Ngqura en Gqeberha (Port Elizabeth) in de Oost-Kaap. In februari kondigde de CGA aan dat het erin geslaagd was Hapag Lloyd via consultants te overtuigen zijn diensten voor het exporteren van citrus vanuit de havens in Durban en Gqeberha

voor dezelfde periode uit te breiden. Een aantal producenten heeft al bevestigd dat ze gebruik zullen maken van de nieuwe service. ‟De extra dienstverlening van Hapag-Lloyd zal een verschil maken door ons meer opties en meer schepen te bieden. Het zal niet noodzakelijkerwijs de scheepvaarttarieven bepalen, maar het creëert meer concurrentie terwijl we ons voorbereiden op de aankomende volumes,” aldus citrusteler Charles Rossouw. Hij benadrukt dat Zuid-Afrika tijdens het citrusseizoen voornamelijk met zichzelf concurreert, met weinig concurrentie van elders op het zuidelijk halfrond.

Een andere belangrijke verandering was de veelgeprezen beslissing om het beheer

van de Durban Container Terminal Pier 2 terminal over te dragen aan een privébedrijf. Het contract werd toegekend aan International Container Terminal Services, Incorporated uit de Filipijnen, dat begin april zou moeten beginnen. Hoewel er vrees was voor ontevredenheid bij arbeiders die aangesloten zijn bij de vakbond, is dit tot nu toe uitgebleven. APM-terminals en andere niet-geselecteerde bieders hebben echter een rechtszaak aangespannen om de uitkomst van het aanbestedingsproces aan te vechten, waardoor de privatisering voorlopig is uitgesteld. “Desalniettemin,” merkt Rossouw op, “duidt dit op een fundamentele verschuiving in het denken van de overheid over een gevoelig onderwerp als privatisering van staatsactiva. De verandering in de regelgeving om de privésector toe te staan staatsbezittingen te beheren, is een ontwikkeling die ik zeer bemoedigend vind.”

De gebeurtenissen in de haven van Kaapstad - waarbij de citrussector gelukkig gespaard bleef - hebben aan het hele land duidelijk laten zien dat het overheidsbedrijf Transnet niet langer in staat was om

Telers die tijdens de grote citroenexpansie van het afgelopen decennium citroenboomgaarden hadden aangelegd, konden door de belemmeringen bij het vervoer nooit exporteren.

de havens en de infrastructuur te beheren. Sindsdien is er een nieuwe CEO aangesteld, die de goedkeuring van de fruitsector geniet, en Transnet heeft hard gewerkt om in ieder geval het imago te verbeteren. Daarom vormt de juridische belemmering voor de privatisering van pier 2 van DCT op dit moment geen obstakel voor ingrijpende veranderingen daar. Hoewel alle apparatuur nog moet arrive-

ENES BV

Venrayseweg 124

5928 RH VENLO

T +31 773961190

F +31 773961198

ren, heeft het CGA laten weten te hopen op een snelle oplossing van het juridisch geschil.

OMGEKEERDE CORRELATIE TUSSEN PRIJZEN SINAASAPPELSAP EN CITROENSAP

Een manager van een pakstation in de Westkaap vertelt dat de prijzen voor citroensap nu een tiende zijn van wat ze

info@enes.nl www.enes.nl

voorheen waren. “Je kon altijd een paar centen verdienen met sap maken. Niet veel, maar altijd wel iets.”

Met de huidige inkomsten uit citroensap kunnen telers nauwelijks hun arbeids- en transportkosten betalen. Bovendien hebben sommige telers die tijdens de grote citroenexpansie van het afgelopen decennium citroenboomgaarden hadden aangelegd, door de belemmeringen bij het vervoer nooit kunnen exporteren. Ten minste één citrusteler haalt nu zijn citroenboomgaarden weg om deze redenen, maar dat heeft geen significante invloed op de bijna 38 miljoen kartons citroenen van 15 kg die volgens de ramingen dit jaar uit Zuid-Afrikaanse boomgaarden zullen worden geoogst.

In de Oostkaap hebben telers te maken gehad met zeer hoge temperaturen en weinig regen, wat de grootte van de citroenen heeft beïnvloed. Desondanks benadrukken exporteurs dat de volumes van het juiste fruit zeker voldoende zijn om hun retailprogramma’s te vullen. Soortgelijke hoge temperaturen in het noorden van het land, in combinatie met lokale hagelbuien zoals gebruikelijk in dit gebied, hebben ook geleid tot kleinere vruchten, maar telers zijn daar optimistisch over de sinaasappelen.

VALENCIA’S EN NAVELS STAAN ER GOED VOOR

Er is een wereldwijd tekort aan sinaasappelsapconcentraat. Onder deze omstandigheden moet de export concurreren met de eenvoudige optie om fruit in grote containers naar lokale sapfabrieken te sturen. “Valencia’s en Navels staan er goed voor,” zegt een citrusteler uit Mpumalanga. “Als je kijkt naar vorig jaar, deed iedereen het goed met sinaasappels en wat hen dit jaar helpt, zijn de onge-

looflijk goede sinaasappelsapprijzen. De telers zijn hier erg blij mee.”

Tijdens jaren met lage prijzen voor sinaasappelsap overwegen producenten

om het fruit aan de bomen te laten hangen, terwijl ze alert zijn op het begin van de tarieven op Zuid-Afrikaanse sinaasappels in september. Dit heeft een vergelijkbaar effect als het verlengen van het

seizoen in Europa, zoals bij het Spaanse seizoen, maar dit kan de houdbaarheid verminderen. Dit jaar zal het echter anders zijn: telers van de ongeveer 73 miljoen kartons Navels en Valencia hebben interessante mogelijkheden voor sapverwerking, waardoor klasse II fruit niet zal worden geëxporteerd.

“De start van het citrusseizoen is precies hetzelfde als vorig jaar: een zeer onzekere start, maar daarna bleef het citrus seizoen hele jaar stabiel,” merkt Rossouw op. De citrusteler geeft de voorkeur aan een voorzichtige start in plaats van een oververhitte markt die resulteert in een overvloed aan fruit op de markt, waarbij hij opmerkt dat er altijd vraag zal zijn naar vers geoogst citrus met een goede houdbaarheid. “Ik ben voorzichtig optimistisch over het komende seizoen. Zolang we citrus van hoge kwaliteit met een goede prijs-kwaliteitverhouding in de schappen leggen, hebben we een reden van bestaan,” besluit Rossouw. (CJ)

info@cga.co.za

Citrusboomgaard

Nederlands ondernemersduo emigreert naar Portugal

Zon, zee, strand, golfbanen en de belangrijkste teler van het product dat je verkoopt om de hoek. De stap om definitief naar Portugal te emigreren was al niet groot voor Helien Verhagen van East4Fresh/ Color2Food; toen ook haar partner Rick Rebergen besloot om over te stappen van AGF-automatisering naar AGF-handel, was de drempel om te gaan emigreren snel verdwenen.

Helien ontdekte Portugal in 2017 waar haar bedrijf East4Fresh/Color2Food kansen zag voor groenteteelt en teelt van conventioneel en biologische zoete aardappelen. Helien: “Heel veel bedrijven werken met Spanje, maar kennen Portugal eigenlijk niet. Klimatologisch is Portugal ideaal voor wat betreft het telen van producten. Het is daardoor een nichemarkt met heel veel kansen. De overheid investeert veel in ontwikkeling van de tuinbouw en als het gaat om handel drijven zijn Portugezen veel toegankelijker dan Spanjaarden.”

NIET TEGEN DE STROOM IN Helien en Rick zien enorme potentie om succesvol te ondernemen in Portugal. Maar ook in Portugal gaat dat niet zonder slag of stoot. Het verkrijgen van een goed werkende internetverbinding en de juiste vergunningen, maar ook het vinden van een geschikte koel- en opslagruimte had wat voeten in de aarde. Helien en Rick staan er relaxed in. “We gaan niet tegen de stroom inzwemmen, maar kijken naar wat wél kan, daar komen we uiteindelijk het verst mee.”

Rick kijkt met een positief gevoel terug op de overstap van software naar AGF-handel. Rick: “Na 25 jaar branche-ervaring wist ik natuurlijk al hoe de hazen lopen en waar ik aan begon. Voor softwaretrajecten heb je vaak een lange adem nodig. Dit is daghandel, meer dynamisch, heel tastbaar en dat vind ik eigenlijk veel leuker.” “We hebben elkaar 17 jaar geleden leren kennen toen Rick aan mij een softwareprogramma verkocht. Nu hebben we samen voor dit Portugese ondernemersavontuur gekozen en dat bevalt heel goed. We zijn echt een tandem,” lacht Helien.

PRODUCTONTWIKKELING

De bedrijven East4fresh en Color2Food zullen worden samengevoegd en krijgen een nieuwe naam ‘The Plant Based Traders’, met een dependance in Portugal. Het eerste nieuwe product dat ze in de markt gaan zetten is het verse kokosnootconcept Goconutty. Een hippe gestylde jonge en ongebrande kokosnoot met een uniek openingssysteem, dat het gezonde kokoswater gemakkelijk drinkbaar maakt. In eerste instantie zullen die hun weg vinden naar de Portugese retail en horeca, maar ze zien ook kansen om het

verder in Europa te gaan vermarkten. Net als met Portugese zoete aardappelen zijn ze van plan om Goconutty succesvol in de markt te zetten. Helien: “Ik heb ervaring met het opzetten van nicheproducten in retail,” vertelt Helien. “Verse kokosnoot is ook een product waar de retail interesse in heeft, maar een goed openingssysteem ontbrak nog. Dat hebben we nu voor elkaar gekregen.” Goconutty is het eerste project dat ze oppakken, daarna zien ze zeker mogelijkheden om andere (exoten) projecten aan te pakken in en vanuit Portugal. Rick vult aan: “Er is hier in Portugal enorm veel vraag naar hoogwaardige groenten en fruit van constante kwaliteit en levering. Met een hoog serviceniveau en leveringsbetrouwbaarheid gaan we daarop inspelen. Daarnaast kunnen we vanuit Portugal ook exporteren naar Noord-Europese landen, niet alleen zoete aardappelen en pompoenen zoals we nu al doen, maar ook het verwerken van de reststromen, zoals zoete aardappelenbloem en bijvoorbeeld een goede Portugese olijfolie, uitdagingen genoeg.”

Als Nederlanders hebben ze een voordeel ten opzichte van Portugezen. “Portugezen zijn meer rigide, wat ze in hun hoofd hebben, dat moet het ook worden. Omdat wij flexibeler zijn en meedenken in oplossingen kom je er uiteindelijk beter uit,” is inmiddels de ervaring van het ondernemersduo.

TEMPO

Na het werk genieten ze van alles wat Portugal te bieden heeft. De vriendelijke en respectvolle mensen, de prachtige landschappen en golfbanen, het heerlijke verse eten en het mooie weer. “We vermaken ons prima,” zo vertellen ze. Niet alleen daarom zijn ze blij nu in Portugal te wonen en werken. Het is ook de rustige leefstijl. Opvallend genoeg gaat dat niet ten koste van hun effectiviteit. “Het tempo is hier anders. Wij waren echt gejaagd in Nederland, dat was heel gewoon en waren we nu eenmaal gewend. Pas na een aantal maanden konden we dat hier loslaten en merkten we hoe prettig dit eigenlijk is. We blijven natuurlijk handelsmensen, maar door het andere tempo lukt het om ons nog beter te focussen op wat belangrijk is in zowel ons beroepsleven als ons privéleven.” (ML) 

sales@east4fresh.nl www.goconutty.com

Helien Verhagen en Rick Rebergen

Steve Alaerts, Foodcareplus:

“We hebben het momentum voor fundamentele herziening niet aangegrepen”

Het zijn logistiek turbulente tijden. De ene crisis volgt de andere op. Hoe kan de logistieke sector daar een antwoord op bieden? “Door te diversifiëren,” zegt Steve Alaerts, die naast Partner en Directeur van logistiek dienstverlener Foodcareplus, IFPA-bestuurslid en voorzitter van hun Supply Chain Council is. Hij pleit daarbij voor een rijker logistiek landschap, waarbij bedrijven in de keten meer moeite doen om elkaar te begrijpen en respecteren. En dan ligt er voor de AGF-sector een bloeiende toekomst, daarvan is Steve zeker. “In deze wereld van ultrabewerkt voedsel, denk ik dat wij voor een periode staan, waar mensen in gaan zien dat groenten en fruit een veel betere plaats verdienen. Dat we iets minder aan de Iphone uitgeven en iets meer aan een product dat met hart en ziel is geteeld en dat ook nog eens gezond is. Dat gaat de hele sector laten opbloeien, als we maar allemaal aan één zeel trekken. Ik geloof er steevast in dat ons moment nog moet komen.”

De logistieke wereld lijkt van crisis naar crisis te bewegen. Zijn de effecten van de ene oorlog net een beetje gestabiliseerd, dan is er te weinig water in het Panamakanaal en laat de volgende oorlog zijn verstorende effect

zien. Is de continue crisis het nieuwe normaal en hoe kan de sector omgaan met zoveel onzekerheid?

“Nog niet zo lang geleden zijn we uit de coronapandemie gekomen en toen was de markt zich heel bewust dat we min-

der afhankelijk mochten worden van één en dezelfde aanvoerstroom, infrastructuur of haven. Onafhankelijkheid was het nieuwe woord: diversifiëren, zorgen dat je niet te hard blootgesteld wordt aan bepaalde risico’s. We zijn een kleine drie jaar verder en we zijn allemaal terug in dezelfde gewoontes gevallen. Dat is heel menselijk, maar we moeten spijtig genoeg vaststellen dat we het momentum niet hebben aangegrepen om een aantal dingen fundamenteel te herzien. Daar zijn we terug heel hard aan herinnerd met de gebeurtenissen in het Suezkanaal, een van de belangrijkste doorvaarregio’s voor de sector. Nu die door de Houthi’s gekaapt is, beseft iedereen terug: we zijn weer in hetzelfde schuitje terechtgekomen. Ik denk dat we toch nogmaals het moment moeten aangrijpen om een aantal dingen fundamenteel te herzien, zodat we leren om – en dat geldt zeker voor groenten en fruit – dingen niet meer op één, economisch meest optimale, manier te doen. Dat is logisch en begrijpelijk; AGF is een competitieve markt, met voor veel stakeholders in de keten flinterdunne marges. Toch wil dat niet zeggen dat als iedereen op zoek gaat naar een rijker logistiek landschap, we daar met zijn allen niet beter van worden. Want het is voor niemand goed dat er bijvoorbeeld op het moment vanuit Oost-Afrika geen fruit meer kan komen op een valabele manier. We moeten leren omgaan met verschillende problemen die zich kunnen voordoen. Zoals bijvoorbeeld de impact die de brug in Baltimore, die onlangs instortte nadat er een schip tegenaan voer, heeft op het gehele logistieke systeem. Als daardoor de haven niet meer beschikbaar is, moet de capaciteit op zoek gaan naar iets anders; het is als water, het zoekt de kortste weg. Dus andere havens worden overladen met extra lading, met als gevolg toenemende kosten, congestie, etc.”

“Maar het gaat niet altijd alleen over infrastructuur. We weten dat het niet goed gaat met het klimaat en we weten dat er geopolitieke spanningen zijn. Dus we moeten ervan uitgaan dat al die infrastructuur - die onderhevig is aan externe factoren - op een bepaald moment, misschien tijdelijk of voor een langere periode, niet beschikbaar zal zijn. En als dat

gebeurt moet je weerbaar zijn en moet je kunnen schakelen, zeker als het om vers gaat. Maar momenteel gaan we nog op zoek naar dé meest optimale oplossing. We moeten meer gaan naar de groep van optimale oplossingen en die ook vanaf het begin allemaal gebruiken. Als op het laatste moment geschakeld moet worden, zijn mensen, bedrijven en infrastructuur niet goed voorbereid.”

“Bijvoorbeeld de haven van Kaapstad heeft al jaren te kampen met heel veel wind, waardoor de gantry kranen niet gebruikt kunnen worden, met als gevolg dat er vertragingen zijn bij het laden en lossen, waardoor er ook vertragingen ontstaan in de vaarschema’s. In het afgelopen druivenseizoen leidde dat er op een bepaald moment toe dat heel veel fruit het land niet uit kon. Toen is men gaan kijken naar Windhoek in Namibië. Dat is doorgaans natuurlijk niet de meest logische route, maar het is wél een route. Op een bepaald ogenblik kwam er daardoor veel te veel lading naar Windhoek, waardoor er daar ook problemen aan de grensovergang waren en opstoppingen ontstonden. Dat is logisch, want de capaciteit is er niet. Dus, als we op een duurzame manier naar deze problematiek willen kijken, moeten we er eigenlijk vanuit gaan dat er scenario’s gaan gebeuren dat – omwille van weer en andere omstandigheden – er problemen gaan zijn met infrastructuur A en B die we vandaag gebruiken. Dat vraagt om diversifiëring vanaf het begin af aan. Als je bijvoorbeeld 10.000 ton druiven vanuit Zuid-Afrika vervoert, is het niet rendabel om de helft van die druiven naar Namibië te sturen, tegen bijvoorbeeld een 30 procent hogere kostprijs. Dat ga je niet doen, maar je zou eventueel wel 10 procent van de druiven via Windhoek kunnen sturen. Weliswaar tegen een hogere kostprijs, maar verdeeld over 10.000 ton is dat

peanuts en je hebt een veel rijker portfolio aan logistieke oplossingen, want je kunt als dat nodig is, op een bepaald ogenblik beginnen met schakelen. Natuurlijk niet meteen van 1.000 naar 10.000 ton. Maar je kunt er wel voor zorgen dat er geen sprake is van een complete schok omdat je dingen kunt opvangen.”

Een ander voorbeeld dat Steve noemt is de Maasvlakte, waarvan hij ziet dat sommige importeurs vrijwel volledig afhankelijk zijn voor de afwikkeling van hun containers. “Ik begrijp natuurlijk dat het kosten efficiënt is, maar wat ga je doen als er een week gestaakt wordt? Gaat dan plots iedereen naar Antwerpen of Vlissingen, dat kan toch niet? Dus je moet naar een veel rijkere diversificatie gaan. Dat is volgens mij de oplossing, maar daar is een paradigme shift, een fundamentele verandering, voor nodig en dat houdt in dat we allemaal een duit in het zakje moeten doen, maar dan gaan we veel minder disrupties kennen.”

Wat is bij die diversifiëring de rol van luchtvracht?

Toen op een bepaald moment de retailers luchtvracht begonnen af te schieten en besloten dat ze geen fruit meer willen verkopen dat is ingevlogen, hebben ze zich in de voet geschoten. Je kan niet een transportmodus die jarenlang een belangrijke rol heeft gespeeld, van de ene op de andere dag afschieten. Luchtvracht heeft ook zijn rol. En natuurlijk heeft de luchtvrachtsector, net als de scheepvaart, de plicht om te zoeken naar duurzame brandstof en andere manieren om ervoor te zorgen dat hun footprint zo laag mogelijk blijft. Maar dat is een heel andere zaak; dat wil niet zeggen dat je op voorhand die transportmodi moet afschieten. Voor mij is dat een tegengestelde beweging op wat er eigenlijk nodig is; je moet

+32-3-3024563 www.eolisbelgium.com commercial@eolis-be.com

naar een rijkere diversificatie gaan in je portfolio.”

Een dergelijk rijker logistiek landschap zal waarschijnlijk ook inhouden dat over bepaalde landsgrenzen wordt gekeken. Brengt dat uitdagingen met zich mee?

“In Europa zijn er verschillen in fiscale regels en douane-afwikkeling; je kan er niet zomaar vanuit gaan dat dit binnen de EU heel vlot loopt. Er moet nog altijd binnen de EU heel wat geregeld worden: de Belgische FAVV is niet de Nederlandse NVWA of de Franse voedselautoriteit. Stel dat je op een gegeven moment niet anders kunt, dan je lading laten afwikkelen in een ander land en je moet plots op zoek gaan en begrijpen hoe het werkt in een ander land, ben je veel te laat. Dat kan AGF zich niet permitteren. Je moet voorbereid zijn. Dat is ook een verrijking voor bedrijven die opereren als productspecialist. Als je productspecialist bent, komt het product op de eerste plaats. Zoals bijvoorbeeld bij citroenen. Dan zit je expertise in de citroen en niet zozeer in de manier waarop de citroen op de optimale manier bij de klant komt. Het is dan niet zozeer een verrijking voor je bedrijf om

dat te doen op de manier die een bepaalde kostprijs oplevert.”

Als je niet altijd inzet op het meest efficiënte vervoer, zal dat een ander kostenplaatje opleveren. Niet evident in de AGF-sector, met veel concurrentie en lage marges. Wat is er nodig om die verandering te bewerkstelligen?

“Het is een fundamentele verandering en daarom zullen we het allemaal samen moeten doen. Het probleem is dat als een individuele speler zijn rol probeert te spelen in de waardeketen en alleen zelf het initiatief neemt, die zich heel sterk moet houden. Want als anderen niet direct volgen, zou dat in het begin weleens pijnlijk kunnen zijn. Maar ik geloof heel sterk in het opzoeken van de ‘Blue Ocean’, zoals men zegt. De term Blue Ocean verwijst naar een strategie die gericht is op het creëren van nieuwe marktruimte die nog niet wordt benut, in plaats van te concurreren in bestaande markten. De scheepvaartsector daarentegen is een ‘Red Ocean’ – vanwege het bloedbad dat de prijsconcurrentie in hetzelfde kanaal met zich meebrengt. Waarschijnlijk is het ook de reden dat veel AGF-bedrijven op prijs vechten, omdat men allemaal in hetzelfde

monotone straatje zit. Het is de kunst om zich weg te diversifiëren van het bloedbad en ervoor te zorgen dat je op andere manieren waarde toevoegt. Hoewel niet de enige, is voor mij is die diversificatie van de logistieke portfolio één van de sleutels om werkelijk het verschil te maken.”

Onlangs werd je verkozen tot bestuurslid van de International Fresh Produce Association (IFPA) en ben je voor de komende drie jaar voorzitter van hun Supply Chain Council. Wat is je agenda en wat heeft de AGF-supply chain nodig als het gaat over logistiek? “De Supply Chain Council heeft het project Fresh Supply Chain of the Future gestart. Een rijker logistiek landschap is daarin een belangrijk element, maar nog veel belangrijker is – en dat is nodig om succesvol te kunnen zijn in de logistieke diversifiëring – interoperabiliteit. We gaan heel sterk werken aan interoperabiliteit en het terug samenbrengen van al de verschillende stakeholders uit de markt. Logistiek is een aaneenschakeling van silo’s met mensen die goed zijn in bijvoorbeeld containers, landtransport of douane. In principe werken die

ON TH E LE FT BANK WIT H EXCELLEN T CONNE C TION S

TO H IN T ERL AN D DEST INATI ON S VIA MAIN ROADS

AN D SUFFICI EN T BA RGE CO NNE C TION S TO TH E

IM PO RTANT EU R OPEA N PORTS.

EFP being specialized in handling fruit and perishables (mainly bananas) situated at a multi purpose water related terminal containing:

• 13600 sqm coldstore

• 8100 sqm dry warehouse for export

• Container hub & repair site of 17500 sqm and 500 reefer plugs

STRENGTH S:

• Expertise in stevedoring

• Liable in Warehouse Management

• Excellent Warehouse Management system with barcode scanning for track and trace

• FAVV approved

• Experienced and skilled employees to

• For further info do not hesitate to contact EFP directly on info@eurofruitports.com · www.eurofruitports.com

“We moeten ervan uitgaan dat de infrastructuur - die onderhevig is aan externe factoren - op een bepaald moment, misschien tijdelijk of voor een langere periode, niet beschikbaar zal zijn”

silo’s goed samen. Maar als er disrupties zijn, trekt iedereen zich in overlevingsmodus terug in de eigen silo. Dat schaadt de interoperabiliteit.”

“Corona heeft wat gaten in de dijk van samenwerking geslagen, er is een afstand tussen de verschillende silo’s gekomen en dat moeten we herstellen. Er zijn echt lelijke woorden gevallen en rechtszaken geweest tussen verschepers en scheepvaartlijnen bijvoorbeeld, die inderdaad op een bepaald ogenblik obscene marges en winsten hebben gemaakt. Maar er zijn evengoed dingen gebeurd in andere silo’s, die misschien omwille van de omvang niet zo naar de oppervlakte zijn gekomen. Er is een soort van herstel van de relaties nodig. De eerste anderhalf jaar van mijn voorzitterschap zal ik besteden aan het terug bij elkaar brengen van al die partijen.”

“Daarna gaan we werken aan de interoperabiliteit: de smeerolie die ervoor zorgt dat de verschillende silo’s met elkaar gaan praten en op de meest efficiënte manier gaan samenwerken. Er zijn een aantal technische aspecten die daarbij horen. We zijn al met AI bezig, maar bijvoorbeeld een fytosanitair certificaat is nog altijd niet digitaal. Zo zijn er honderden documenten en processen die eigenlijk zinloos zijn en uiteindelijk een aanslag vormen op de marge van de teler. De Fresh Supply Chain of the Future gaat een antwoord bieden en in een ecosysteem voorzien wat overigens verder gaat dan alleen IT. Dat is een modus operandi waarin bedrijven respect hebben voor elkaars businessmodel en elkaar begrijpen. Zo begrijpen bijvoorbeeld scheepvaartlijnen heel weinig van

de AGF-business. Terwijl meer dan 50-60 procent van hun inkomsten op gekoeld vervoer afkomstig is van AGF. Hoe kan het dan zijn dat er zo weinig begrip is voor elkaars business? Dat komt onder meer tot uiting in de contracten, die niet op maat zijn gemaakt van de specifieke behoeften van de AGF-sector. In andere sectoren zijn die er wel.”

“Als er bijvoorbeeld in automotive bij wijze van spreken één bout ontbreekt, ligt een fabriek stil, omdat er dan niet geassembleerd kan worden. In de automotive sector bestaan er typen logistieke overeenkomsten die ervoor zorgen, dat als het schip met de bout niet tijdig aankomt, het benodigde product wordt ingevlogen. Want anders ligt de assemblagelijn stil en dat kan niet. Ik geloof dat dit ook de toekomst is voor AGF. Er moet dat type van logistieke overeenkomst komen, waarin een gezamenlijke verantwoordelijkheid wordt genomen voor het succes van het vermarkten en het vervoeren van het product. Maar dat gaat nog heel wat met zich meebrengen, dat is een serieuze paradigme shift.”

“De reactie van sommige scheepvaartlijnen is om zelf verticaal te integreren. Dat is een manier om daarnaartoe te evolueren. Ik weet niet of dat de enige oplossing is. Als mensen heel goed zijn in iets heel specifieks, maar zich wel inzetten voor het gezamenlijk objectief, denk ik dat je veel verder kunt geraken dan door alles zelf te doen. Maar, de sleutel is daar wel interoperabiliteit: elkaars business respecteren en begrijpen.”

Logistieke disrupties hebben invloed op bijvoorbeeld verzekeringspremies

of containerprijzen. Hoe kun je tijdens een crisis de kosten in de hand houden?

“Heel veel bedrijven in de AGF-sector doen hun business planning op te korte termijn, waarbij krampachtig wordt gekeken waar de beste deal te halen is. Hoewel niet onlogisch, gegeven de transactionele aard van de business, is het anders vanuit bedrijfseconomisch perspectief. Als je beter zou kunnen plannen of business structureel zou kunnen aanhechten voor bijvoorbeeld twee of drie jaar, kijk je op een andere manier. In deze woelige tijden is er behoefte aan standvastigheid en zekerheid. Bedrijven moeten terug durven aan tafel zitten om langetermijnafspraken te maken. Dat gaat rust brengen. Ik ben ervan overtuigd dat de logistieke sector bereid is om voor die rust een prijs te betalen in de vorm van een korting. Natuurlijk zullen er dan nog steeds ups en downs zijn, maar het is mogelijk om op lange termijn afspraken te maken die deels rekening houden met schokeffecten of specifieke situaties. In onze mensen business is het belangrijk om te weten, dat als je moet investeren in kennis en opleiding, je werknemers voor een aantal jaren kunt inzetten. Maar ook dat is een paradigme shift, want dat zijn we in onze sector niet gewend. Deels komt dat omdat er zoveel onzekerheid is ook in de aanvoer; wat ook onzekerheden voor de vervoerder met zich meebrengt. Daarom is het belangrijk dat bedrijven elkaar proberen te begrijpen en respecteren.”

Hoe zie je de mondiale handelsroutes veranderen en hoe kan de logistieke sector daarop inspelen?

“Op lange termijn is er één ding wat zeker is: er is heel veel druk op het agra-

risch landschap in Europa. Tegelijkertijd groeit de consumptie en ik denk dat we daardoor in een situatie terechtkomen waarbij we nog afhankelijker zullen zijn van internationale handel. Ook omwille van klimaat; bijvoorbeeld de watertekorten in Spanje zullen zomaar niet zijn opgelost. We krijgen een verschuiving van productie als we bepaalde producten, zoals bijvoorbeeld citrus, blijven consumeren. Ik geloof dat Afrika binnen een aantal decennia een belangrijke rol gaat spelen wat betreft aanvoer van groenten en fruit. Zoals Mexico fungeert als de achtertuin van Noord-Amerika, denk ik dat Afrika de achtertuin van Europa gaat worden. We zien dat al gebeuren met Marokko. We zullen daarbij in de trans-Atlantische oost-west routes shifts zien, maar hoe Latijns-Amerika zich gaat verhouden tot Afrika in de toekomst, is de vraag. Want op die route hebben we te maken met een van de belangrijkste bottlenecks: het Panamakanaal. De route uit West-Afrika heeft dergelijke bottlenecks niet. Ik zie het Panamakanaal als een issue en zolang dat zo blijft, denk ik dat Afrika een rol gaat spelen in de handel van heel wat producten. Wel op

de langere termijn, want om dat allemaal te realiseren moet er op geopolitiek en infrastructureel gebied nog enorm veel gebeuren.”

Er ligt steeds meer focus op de uitstoot van transportmiddelen en tegelijkertijd zijn we niet toegerust op elektrificatie. Hoe zie je de toekomst als het gaat over duurzame brandstoffen of vervoer?

“Naast uitstoot, creëert internationale handel in bijvoorbeeld boontjes uit Kenia, ook kansen voor ontwikkeling in de landen van oorsprong. Ik vind dat minstens zo veel waard. Als je de boontjes tussen Kenia en hier op een duurzame manier zou kunnen vervoeren, dan zou je zien dat het internationaal vervoer zou accelereren. Afgezien van geopolitiek, ligt daar de sleutel voor meer internationalisering waarbij regio’s zich elk kunnen focussen op de zaken waar ze goed in zijn.”

“Als het gaat over landvervoer in Europa, speelt daar in de elektrificatie dat Europa te weinig voorzienend is geweest. Daarom moeten we nu een tandje bijsteken om ervoor te zorgen dat we werk maken

van het zo duurzaam als mogelijk invullen van de last mile. Maar ook daar moet door heel veel spelers een rol gespeeld worden in diversifiëring van de aanvoerlijnen. Waarom zou je een product bijvoorbeeld eerst naar Antwerpen laten varen, om het vervolgens met een truck naar Barendrecht te vervoeren en tot slot met een vrachtwagen naar Kopenhagen brengen? Dat is quatsch! Sommige producten kunnen per zee veel dichterbij de uiteindelijke bestemming worden aangevoerd, terwijl de importeur alsnog zijn expertise kan inzetten. Het zijn niet enkel de assets, het heeft ook te maken met gedrag. En op dat vlak mag nog wel wat gebeuren. Daar moeten de logistieke spelers een belangrijke rol in gaan nemen. Onze sector heeft daar nog wat te doen en te investeren zodat ze in dit soort van oplossingen AGF-bedrijven kunnen ontzorgen.” (MW) 

s.alaerts@foodcareplus.com

BRINGING SPACES UNDER CONTROL .

Quality equipment is a precondition for optimum results in fruit cooling and ripening for a wide range of exotic fruits and bananas. Perfectly insulated fruit ripening rooms ensure satisfactory performance BG Door has developed a superior range of gas-tight doors and ripening room equipment using high-grade materials and seals. A thorough assessment of your requirements enables us to prepare an exclusive tailor-made design for your facility. Making sure you’re always in control of your ripening.

Searching for control? www.bgdoor.com

Voor bijna miljard euro export

Paprika is Nederlands tweede exportproduct

Paprika is na tomaten het tweede Nederlandse exportproduct als het om verse groenten en fruit gaat. Jaarlijks wordt er voor rond de miljard euro aan paprika’s uitgevoerd. Tomaten zijn nummer één met een kleine 2 miljard euro. Wereldwijd is Nederland na Spanje en Mexico de derde exporteur van paprika’s.

De Nederlandse glasgroententeelt wordt gedomineerd door drie producten: tomaten, paprika’s en komkommers. Samen met aubergines wordt er jaarlijks rond de 4.000 hectare geteeld. In 2023 was het areaal wat kleiner dan in de jaren ervoor. Dat geldt zowel voor tomaten als voor paprika’s. De teelt van komkommers breidde wel uit.

In het oog springend is de voortdurende daling van het aantal bedrijven dat paprika’s teelt. Inmiddels is dat aantal gezakt

tot onder de 200. In 2015 waren dat er nog 250. En rond de eeuwwisseling zelfs nog ruim 700. Ook bij tomaten en komkommers zien we een dergelijke trend.

Vorig jaar bedroeg het areaal paprika’s zo’n 1.500 hectare. De beide jaren ervoor was dat nog ruim 1.600 hectare. Tegenwoordig beslaat ongeveer 60% van het areaal rode en 20% gele paprika’s.

De laatste jaren wordt de productie van paprika’s in Nederland geschat op

430 à 440.000 ton. De productie van Nederlandse tomaten is de laatste jaren gedaald naar 770.000 ton in 2023. De productie van komkommers daalde naar 400.000 ton.

De waarde van de export van de 4 grote glasproducten tezamen bedroeg vorig jaar bijna 3,5 miljard euro, waarvan 1,8 miljard tomaten en een kleine miljard paprika’s.

In België is paprika een bescheiden product. De productie komt uit op circa 35.000 ton.

MAROKKO IN OPKOMST

Bij de internationale handel wordt geen onderscheid gemaakt tussen de verschillende kleuren paprika’s en vallen pepers er vaak onder. In de EU en diverse ande-

Glasgroenten Nederland:

Glasgroenten België

re landen wordt wel een onderscheid gemaakt tussen “niet-scherp” en “scherp” smakende varianten, ofwel paprika’s en pepers.

Bij de export van alle varianten is de handel tussen Mexico veruit de belangrijkste stroom. De export van paprika’s uit EU-landen naar de Verenigde Staten is tegenwoordig van geen betekenis meer.

Na Mexico is Spanje de tweede exporteur en Nederland is de nummer drie. Deze drie landen vertegenwoordigen 60% van de totale wereldhandel.

Na de grote drie volgt een gat naar de volgende exportlanden. Daarbij valt de sterke groei van de export van paprika’s vanuit Marokko op. Vorig jaar was het meer dan 200.000 ton. Spanje en Frankrijk zijn de twee grote (rechtstreekse) afnemers van Marokkaans product, gevolgd door Duitsland. De Marokkaanse export naar het Verenigd Koninkrijk groeit ook, maar is vooralsnog van bescheiden omvang.

In ons werelddeel speelt verder Turkije nog een rol als leverancier van paprika’s/ pepers, maar de hoeveelheden vallen in het niet bij die van Spanje en Nederland.

MINDER UITGEVOERD

De export van paprika’s van Nederland is de afgelopen drie jaar kleiner geweest dan in de jaren 2019 en 2020. Toen werd er ruim 430.000 ton uitgevoerd. De jaren daarna was dat steeds iets minder dan 400.000 ton.

Nederland importeert ook vrij veel paprika’s. Ook de import is de afgelopen jaren kleiner geweest dan een paar jaar terug. In 2020 en 2021 werd er circa 105.000 ton ingevoerd. In 2022 was dat ruim 90.000 ton en in het afgelopen jaar nog 85.000 ton. Een schatting van de re-export is lastig te maken op basis van de beschikbare gegevens.

Die kleinere import komt vooral doordat er minder uit Spanje is ingevoerd. De import uit dat land daalde naar 47.000 ton in 2023; in de jaren tot 2021 was dat 65 à 70.000 ton. Er worden ook vrij wat (re-export)paprika’s uit België ingevoerd. In het afgelopen jaar ruim 20.000 ton. De Nederlandse import uit andere landen is van minder betekenis.

Duitsland is de belangrijkste afnemer van Nederland. In 2020 was er sprake van een piek van 135.000 ton. In het afgelopen jaar (re-)exporteerde Nederland 125.000 ton naar Duitsland. Deze hoeveelheid is

Wereldhandel

10.000 ton hoger dan het Duitse importcijfer volgens het Duitse CBS dat in principe uitgaat van het land van oorsprong.

Het Verenigd Koninkrijk is de andere belangrijke afnemer, met in het afgelopen jaar een hoeveelheid van 107.000 ton. Dat was evenveel als in 2022. Op grote afstand zijn Polen, België, Zweden, Italië en Noorwegen de andere afnemers, met in 2023 een export van meer dan 10.000 ton.

PRODUCTIE IN BELGIË VAN BESCHEIDEN OMVANG

België importeerde in de afgelopen vier jaar steeds ruim 50.000 ton. De export was in 2023 met 43.000 ton wel groter dan voorheen.

Nederland is veruit de belangrijkste leverancier, gevolgd door Spanje. Nederland is ook de belangrijkste afnemer van België. In het afgelopen jaar ging het om 20.000 ton. Frankrijk was met 10.000 ton de tweede afnemer.

SPANJE IMPORTEERT OOK VRIJ VEEL

Binnen Europa is Spanje de belangrijkste exporteur van paprika’s. In 2023 is de export wel gedaald naar 710.000 ton.

Gebroken Meeldijk 66, 2991 VD Barendrecht T. 0180 - 690500 | F. 0180 - 690503 |

/ Kistvuller uitgevoerd met de modernste techniek

Gebruik de QR-codes voor meer informatie en bekijk gerealiseerde projecten met deze machine op onze website!

• Duurzaam, oersterk, strak design •

• U koopt rechtstreeks bij de producent (Helmond-NL) •

• Meer dan 60 jaar ervaring in Food & Agri •

• Ook inklapbare boxen in het leveringsprogramma • Kunststof Palletboxen voor transport, handling en

Weihoek 11, 4416 PX Kruiningen +31 (0)113-501373 info@burgmachinery.com www.burgmachinery.com

www.capp-plast.com | verkoop@capp-plast.com

T. +31 651 914 888

Import paprika’s in 2023 in Duitsland, het Verenigd Koninkrijk, Spanje en Nederland (in tonnen) Excl. pepers

Verenigd Koninkrijk: Import paprika’s (in tonnen)

Spanje: Import en export paprika’s (in tonnen)

Verenigde Staten: Import paprika’s (in 1000 ton) Incl. pepers

In 2020 kon er nog 850.000 ton worden uitgevoerd. Duitsland is veruit de belangrijkste afnemer, met 245.000 ton. Dan volgen het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk, met elk ruim 90.000 ton.

Spanje importeert ook vrij veel paprika’s. De afgelopen twee jaar was dat rond de 75.000 ton. De bulk hiervan werd uit Marokko ingevoerd.

OVERLAPPENDE SEIZOENEN

Ook bij paprika’s is het voor de sector altijd “spannend” bij de wisseling van de seizoenen. Spaans product is vooral van

Polen: Import paprika’s (in tonnen)

Turkije: Export paprika’s (in tonnen) Incl. pepers

Marokko:

oktober t/m mei op de markt. Het Nederlandse seizoen loopt van mei t/m oktober, maar er is zeker sprake van een behoorlijke overlap. In het voorjaar is die er niet alleen tussen Spanje en Nederland, maar ook het Marokkaanse product is er dan volop.

PEPERS

Nederland importeerde vorig jaar 17.000 ton pepers, vooral uit Spanje. De export van pepers door Nederland had een omvang van ruim 20.000 ton. Duitsland is de belangrijkste afnemer.

De import van pepers in alle EU-landen tezamen had vorig jaar een omvang van ruim 100.000 ton. Marokko, Spanje en Turkije zijn de belangrijkste leveranciers, met respectievelijk 25.000, 24.000 en 21.000 ton. 

Jan Kees Boon Fruit and Vegetable Facts www.fruitandvegetablefacts.com fruitvegfacts@gmail.com

Innovatieve en duurzame verpakkingsoplossingen voor de AGF-industrie!

Efficiënte productieprocessen

Reductie plastic

Stapelbare kartonnenverpakkingen

Diverse kostenbesparingen:

Personeel

Logistiek Grondstoffen

Ontdek de kracht van Boix!

+31 (0)313670460 sales@boixeurope.com

Hopscheuten steeds populairder, prijs van 1.000 euro per kg

Hoewel de meerderheid van de groenten een van de meest betaalbare voedselbronnen op aarde vertegenwoordigt, kunnen sommige extreem duur zijn. Bovendien, volgens experts van EastFruit, groeit de consumptie van exclusieve en dure groenten, die superfood-eigenschappen en een geweldige smaak bieden, zeer snel. Van alle groenten op de markt zijn hopscheuten, die ook wel "hop asperges" worden genoemd, waarschijnlijk de meest dure en luxueuze. Het is eigenlijk helemaal geen asperge, maar het lijkt wel op aspergescheuten. Wat is er zo speciaal aan hopscheuten dat mensen tot 1.000 euro per kg hopscheuten betalen? Hopscheuten groeien aan het einde van hopplanten (Humulus lupulus). Het zijn dezelfde planten die worden gebruikt in de bierproductie. Deze kleine groene en witte uitlopers lijken op asper-

gestengels. Wat ze echt duur maakt, is het feit dat je niet kunt plannen om hopscheuten te kweken; ze verschijnen volledig spontaan op hopranken, waardoor ze ontwijkend en sporadisch zijn. Deze hopscheuten zijn uiterst delicaat –ze bewaren niet goed en moeten snel na de oogst worden

geconsumeerd, aangezien versheid de sleutel is tot de smaak van dit dure product. Rauwe hopscheuten smaken bitter, maar ze worden niet vers geconsumeerd. Eenmaal gekookt, combineert hun smaak aardsheid, die enigszins lijkt op boerenkool, met een nootachtigheid en een

lichte hopnoot. Hopscheuten kunnen in het voorjaar op wilde hopplanten worden gevonden. Sommige hopteeltbedrijven plukken ook hopscheuten en verdienen goed geld met de verkoop ervan. Veel liefhebbers van hopscheuten planten hopplanten om in het voorjaar enkele loten te plukken. Hopscheuten worden gekookt net als gewone asperges. Het harde onderste gedeelte moet worden afgesneden en ze moeten goed worden gespoeld voordat ze worden gekookt. Consumenten sauteren ze in boter met zout en citroensap. Hun delicate smaak past goed bij aardappelen, vis of kip. België en Nederland zijn de landen die hopscheuten het meest waarderen en bereid zijn om tot €1.000 per kilo te betalen voor deze delicatesse. Het wordt echter ook in andere landen steeds populairder.

Dooft de uienmarkt langzaam uit?

19APRIL

De haast vrije val van de telersprijs creëert tot op heden nog niet veel extra afzet. Wellicht wachten buitenlandse afnemers door de sterk zakkende markt nog even wanneer de bodem bereikt is. In tijd van enkele weken kelderde de uienprijs van 45 tot 15 cent. Handelaren die het voor de prijsval nog rooskleurig inzagen en gokten op een prijs van 65 tot wel 80 cent in mei likken hun wonden als ze nu vroegtijdig partijen van de hand doen. Wie voor 50 cent of meer uien vastlegde en ze nu voor de helft van de inkoopprijs moet verkopen, ziet zijn winst echter snel verdampen. In de uienmarkt gaan de volumes met honderden tonnen tegelijk en dat maakt het extra risicovol. Maar, wie weet komt er alsnog een opleving in mei of begin juni wanneer Europa een eind door de voorraad heen is en de nieuwe oogst een paar weken langer dan normaal op zich laat wachten.

De exportteller staat tot en met week 13 op een kleine 875.000 ton, oftewel 12

procent lager dan vorig seizoen. Toch wordt de achterstand sinds februari wel gestaag ingelopen. Naast het bekende rijtje bestemmingen vallen Israël en Brazilië op, die respectievelijk 24.500 en 9.500 ton uien importeerden. Vorig seizoen was dat 16.500 en 8.500 ton tot en met week 13. Brazilië is dus wel een afnemer, maar niet echt van formaat. Het is en blijft vooral Europa waar de Nederlandse uienafzet het van moet hebben. Ondanks de dalende prijzen blijven telers behoorlijk vasthoudend, al blijkt dat de kwaliteit achteruit gaat waardoor tarra een nog belangrijker afnemer is dan ze al was. Schot, rot en kale uien zorgen voor uitval.

Het nieuwe seizoen zal niet vroeg zijn, gezien de aanhoudende regenval. Het lijkt erop of het sinds oktober nog geen week droog geweest is. De plantuien die normaal al vanaf februari in de grond gaan, zitten half april voor zo’n 80 procent in de grond. Van de zaaiuien is naar verwachting medio april de helft gezaaid, terwijl normaal maart en april de beste maan-

Geen tranen meer bij het snijden van uien

De ui staat bekend om zijn talrijke gezondheidsvoordelen, waaronder antioxiderende, vochtafdrijvende, prebiotische, antidiabetische en antiseptische eigenschappen. Ui helpt ook bij de spijsvertering en versterkt het hart. Er is echter één ding dat we niet leuk vinden, en dat is dat het ons aan het huilen brengt. De reden? Uien zouden bij het groeien zwavel uit de aarde absorberen en wanneer

ze worden gesneden, komt dit vrij. Wanneer de zwavel in contact komt met het vocht in de ogen, verandert het in zwavelzuur, vandaar dat onze ogen prikken en we uiteindelijk tranen laten. Op sociale media biedt voedingsdeskundige Daniela Vizcarra, die 920.000 volgers heeft op TikTok, een andere truc om traanloos uien te snijden. Ze stelt voor om een servet nat te maken en deze dicht bij de ui

den zijn. “Mei-uien zijn prei-uien”, zo luidt een bekend gezegde. Dat heeft vooral te maken met het daglengte regime wat nodig is om de uienplant te doen bollen. Met name in het zuidwesten op de kleigronden moet nog veel gebeuren. Op de lichtere zandgronden zitten al meer uien in de grond. Winteruien hebben hier en daar flink te lijden gehad onder de maartse hagelbuien die de gewassen geselden.

Kortom, het groeiseizoen is nog amper of niet begonnen en er zijn al behoorlijk zorgen. Hoe groot het uienareaal dit seizoen precies is, zal in juni blijken bij de publicatie van de arealen akkerbouwgewassen. Wellicht kiest een aantal telers alsnog voor een ander gewas als het te laat wordt om de uien nog te zaaien. Tot begin mei blijven de weersverwachtingen wisselvallig, waardoor het weleens medio mei kan worden voordat de andere helft zaaiuien de grond ingaan. Of het restant plantuien dan ook nog geplant zal worden, is de vraag, het is dan haast de periode om ze te oogsten. 

te leggen die we gaan snijden. "Ik las dat de thiopropanal sulfoxide die vrijkomt bij het snijden naar de dichtstbijzijnde waterbron gaat. Als er ergens water dichterbij is dan het water in je ogen, gaat het daarheen", legt ze uit. Ze benadrukt wel dat je de natte servet dichtbij moet houden totdat je klaar bent met snijden om de irritatie in de ogen te voorkomen. 

Wordt het acute uientekort in Azië de norm in de komende jaren?

Te midden van stijgende uienprijzen op de Filipijnen, herhaaldelijke exportverboden in India – ooit de grootste exporteur ter wereld – en een groeiende import van Pakistan, rijst de vraag of verandering op korte termijn mogelijk is. Wat drijft vlg East-fruit.com deze leveringsproblemen voor een groente die wereldwijd op grote schaal wordt geteeld? Zou er een zakelijke kans kunnen liggen voor landen als Oezbekistan, Tadzjikistan of zelfs Oekraïne?

Om het Aziatische uientekort te begrijpen, moeten we de onderliggende oorzaken onderzoeken. Wetgeving speelt een rol, naast factoren van klimatologische, economische en demografische aard.

Het snelle tempo van klimaatverandering zorgt ervoor dat telers moeite hebben zich aan te passen, wat leidt tot verhoogde gewasverliezen en verminderde opbrengsten omdat traditionele uienrassen niet aan de verwachtingen voldoen. De daling van de opbrengst is de belangrijkste factor geweest in de recente tekorten in India.

The

In 2022 verwoestten overstromingen in Pakistan de uienteelt, waardoor het land een belangrijke importeur werd in 2022/23, een trend waar wetenschappers voor waarschuwen dat deze vaker kan voorkomen.

Regulerende maatregelen hebben ook een aanzienlijke impact op de beschikbaarheid van uien in Azië. Veel landen, waaronder India, grijpen naar marktinterventies zoals exportverboden of beperkingen via tarieven en quota. Dergelijk beleid

Uw neutrale Partner voor:

• Het opmaken van uw douane documenta�e EXPORT

• Het verzorgen van uw IMPORT Aangi�en

• Fiscaal Vertegenwoordiging

• Het opmaken van uw Cer�ficaat van Oorsprong

• (Re-) export-Phyto Cer�ficate

verhoogt de zakelijke risico’s, ontmoedigt investeringen en zou uiteindelijk de productie kunnen drukken. Onlangs hebben verschillende landen in de regio, waaronder Oezbekistan, Turkije, Egypte, Kazachstan, Kirgizië en Tadzjikistan, exportverboden opgelegd. Op de Filipijnen komen de recordhoge prijzen voort uit het trage liberaliseren van de import ondanks een duidelijk markttekort. Bovendien intensiveert de snelle bevolkingsgroei in Aziatische landen de vraag. Aangezien de uienconsumptie in Azië al hoger is dan in andere regio’s, is het cruciaal om deze uitdagingen aan te pakken om te voldoen aan de voedingsbehoeften van deze groeiende bevolking. Gegevens van EastFruit onthullen dat Azië de helft van de posities inneemt in de top tien van uienimporteurs. Opmerkelijk is dat Bangladesh tegen het einde van 2023 de VS heeft ingehaald en de grootste importeur is geworden met een jaarlijkse invoer van 887.000 ton. Maleisië wedijvert met de Verenigde Arabische Emiraten om de tweede en derde plaats, elk met

een jaarlijkse import van 500.000 ton. Ook de importcijfers van Vietnam zijn stijgende, momenteel meer dan 350.000 ton per jaar. Bovendien hebben Sri Lanka en Japan zich een weg gebaand naar de top tien. Samen importeerden deze

vijf Aziatische landen vorig jaar 2,3 mln ton uien. Ten opzichte van 2020 werd 332.000 ton meer geïmporteerd, goed voor een gemiddelde jaarlijkse toename van 6%. Gezien deze statistieken lijkt het uientekort in de Aziatische landen op weg

om een aanhoudend probleem te worden. Of Centraal-Azië hiervan zal profiteren, valt nog te bezien, vooral gezien de dringende noodzaak om logistieke uitdagingen naar de rest van Azië aan te pakken. Europa kampt met vergelijkbare uienproblemen, waardoor het een onwaarschijnlijke kandidaat is om aan de stijgende vraag van Azië te voldoen. Bovendien wordt in Europa de voorkeur gegeven aan gele uien, terwijl Azië voorrang geeft aan witte en rode uien. Sub-Sahara Afrika komt naar voren als de belangrijkste kandidaat om aan de uienbehoeften van Azië te voldoen, ondanks dat het momenteel een aanzienlijke importeur is vanuit Europa. De regio is rijp voor grootschalige uienteeltinitiatieven geleid door buitenlandse investeerders die het aandurven risico’s te nemen. Bovendien staat China op het punt om de uienteelt en -export uit te breiden, gezien de stagnatie in lokale consumptie door demografische achteruitgang en economische inertie. 

Ontwerp & Productie

Ontwerp & Productie

Verpakkings- & Palletiseersystemen

Verpakkings- & Palletiseersystemen

De specialisten in palletizers voor de agrarische sector

De specialisten in palletizers voor de agrarische sector

Nieuwe Generatie Palletiseren

tot 50 zakken/minuut

Consistent, betrouwbaar palletiseren

Rotax Palletiseerkop positioneersnelheden tot 50 zakken/minuut

Teresa Diekstra, Hoek Agro:

“Je hoeft niet alles te weten, maak vooral gebruik van elkaars kwaliteiten, dan komt het goed”

De AGF-sector wordt gedomineerd door mannen, met name op de commerciële afdeling zijn vrouwen sterk in de minderheid. Reden genoeg om AGF-vrouwen eens te vragen hoe zij zich staande houden in deze mannenwereld. Deze maand spreken we met Teresa Diekstra van Hoek Agro.

Het

feit dat Teresa als vrouwelijke professional opereert in een overwegend door mannen gedomineerde sector, daar staat ze eigenlijk helemaal niet bij stil. Voor Teresa is werken in de AGF vooral mensen- en teamwerk.

“Het plezier hebben in je werk, daar ben je zelf verantwoordelijk voor. Wanneer je op je plek zit, dan sta je ook in je kracht.”

TEAMWORK

Dat je in de AGF vooral met mannen te maken hebt, is een gegeven. Bij Hoek Agro is Teresa de enige vrouw in het team, ook haar klanten zijn over het algemeen van het mannelijk geslacht. “Ik heb een aantal vrouwelijke klanten, maar die werken voor buitenlandse bedrijven,” zo bevestigt Teresa het algemene beeld. Haar mannetje staan, dat is niet nodig, niet binnen het team en niet richting klanten. “Het belangrijkste is dat je elkaars taal spreekt, niet alleen letterlijk, maar ook figuurlijk. Je moet elkaar begrijpen. AGF is teamwork; samen werk je dagelijks aan het neerzetten van een goed eindproduct. Je hoeft niet alles te weten, maak vooral gebruik van elkaars kwaliteiten, dan komt het goed. Mannen zijn vaak wat relaxter, vrouwen willen graag precies weten hoe het zit. Dat vult elkaar goed aan, denk ik.”

UITSTAPJE

Teresa werkt bij Hoek Agro, waar ze een veelzijdig takenpakket heeft. “In- en verkoop van AGF, inclusief alle administratie daaromheen, en nog een stukje HR;

vanuit mijn vorige werk nog lijntjes met Hoek-Agro. Het bleek dat het goed klikte en ik ben heel blij dat ik weer terug ben in de sector.”

Voordat ze in de AGF terechtkwam, werkte Teresa in de horeca en facilitaire dienstverlening. “Dat was een voordeel. Ik weet hoe belangrijk het is dat de kwaliteit van de producten goed is en dat bestellingen compleet en op tijd zijn. Toen ik in de AGF terechtkwam, vond ik vooral het inkopen en handelen heel leuk om te doen. Ik heb alles op alles gezet om me daarin te ontwikkelen.” Een belangrijk leermoment was toen ze naar Fruit Logistica ging. “Ik geniet ervan om dingen te doen en te ervaren, niet van dat benauwde. Alleen naar Berlijn gaan, vond ik wel spannend, maar achteraf was dat juist heel leuk en nuttig. Juist doordat je alleen bent, ben je meer op anderen gericht. Je staat open voor andere contacten en daardoor werd het juist een succes.”

Dat er weinig vrouwen in de AGF werken, heeft veel te maken met de onbekendheid van de sector bij de gemiddelde Nederlander. “Als ik op verjaardagen uitleg hoe leuk het is en wat ik allemaal doe, dan verbaast het mensen. Een vriendin van mij werd zelfs zo nieuwsgierig dat ze een werkdag met me mee heeft gelopen.”

van chauffeurs aansturen tot het verzorgen van verjaardagskaartjes. In de toekomst hoop ik mijn takenpakket te kunnen uitbreiden met kwaliteitscontrole.” Ze werkt er sinds februari en heeft het enorm naar haar zin. “Na 12 jaar in de AGF te hebben gewerkt, maakte ik een uitstapje naar een bedrijf dat kermisattracties verkocht. Al heel snel wist ik dat ik daar niet op mijn plek zat. Er waren

TROTS

Een van de aspecten die Teresa aantrekt in haar werk bij Hoek Agro, is de diversiteit en de uitdagingen die het met zich meebrengt. “Hoek Agro handelt vooral met Duitsland en exporteert ook bloemen. Ik geniet ervan om in de loods rond te lopen tussen alle soorten kruiden, groenten en fruit en alle geuren en kleuren te ervaren. Elke dag vult onze loods zich met al die verse producten die we ‘s ochtends inkopen in Noord-Holland en het Westland. Als alles binnen is, worden de bestellingen klaargemaakt en aan het einde van de dag gaat alles op transport richting Duitsland en raakt de loods weer leeg. Ik ben er heel trots op dat ik terug ben in de AGF en er weer onderdeel van ben.” (ML) 

teresa@hoek-agro.nl

Manuel Laborde, Uniban:

“Zes cent per kilo extra zou de bananenteelt duurzaam maken”

“Bananen hebben de positie van een voedingsmiddel dat goedkoop is en altijd beschikbaar. Toch zijn de beperkingen qua certificeringen, verminderde gewasbescherming en living wage of leefbaar loon hetzelfde als bijvoorbeeld voor avocado’s, die 4 tot 5 USD per kilo kosten. Bij bananen hebben we het over geen geld per kilo. Dat is iets wat we moeten aanpakken,” zegt Uniban CEO Manuel Laborde, over wat hij de belangrijkste uitdaging in de sector noemt.

Uniban, de voornaamste vermarkter en exportcoöperatie van bananen in Colombia, waarschuwt voor de risico’s van het afdwingen van steeds uitgebreidere eisen op het gebied van mensenrechten en milieu, terwijl tegelijkertijd de prijzen worden verlaagd. “Mensen praten over voedselzekerheid en willen ervoor zorgen dat bananen van goede kwaliteit altijd beschikbaar zijn. Vanuit een regelgevend perspectief worden de middelen die nodig zijn voor een effectieve verdediging tegen plagen steeds schaarser. Bovendien worden extra certificeringen en de naleving van een leefbaar loon vereist. Het wordt een uitdaging om al deze doelstellingen te bereiken tegen de gewenste lagere prijs.

LAGERE PRIJS

“We waren verrast door het feit dat, ondanks onze inspanningen om een leef-

baar loon te realiseren, certificeringen te verkrijgen en met beperktere middelen plagen te bestrijden, retailers bij de onderhandelingen toch druk uitoefenen voor een lagere prijs.” Hij constateert dat de gevolgen van deze ontwikkeling steeds zichtbaarder worden in de Colombiaanse bananenteelt: telers maken steeds vaker een keuze voor een ander gewas. “Op die manier verloren we 1.000 hectare aan areaal.”

De CEO wijst erop dat de bananenteelt over het algemeen arbeidsintensiever is dan bijvoorbeeld veeteelt, wat resulteert in een aanzienlijke sociale impact die aan deze kwestie verbonden is. “Je zult de vakbonden horen zeggen: ‘Help ons onze banen te beschermen.’ Ze zijn de bestbetaalde bananenarbeiders ter wereld. Daar zijn we blij mee, zolang de teler, de eigenaar van de plantage, kan overleven. We

zien dat telers beginnen over te stappen naar andere teelten en dat is een groot probleem. We zijn toegewijd aan de keten, maar er zijn mensen die dat niet zijn en als ze ervoor kiezen om iets anders te doen of de kans hebben om het land goed te verkopen, moeten we dat voorkomen.”

Manuel ziet dat dit al heeft geleid tot het aanplanten van 50.000 hectare avocado’s, terwijl het bananenareaal sinds 1995 op dezelfde 35.000 hectare is gebleven.

CONSUMENT ONTHOUDT PRIJS NIET

Desondanks beschouwt de CEO van Uniban de overstap van bananenteelt naar andere gewassen als onnodig, gezien het marktpotentieel dat bleek uit marktonderzoek dat Uniban, samen met Fyffes, heeft uitgevoerd in zowel de VS als Europa. “We hebben consumenten gevraagd of ze zich herinneren hoeveel ze hebben betaald voor een banaan. Dat doen ze niet, ze registreren de prijs blijkbaar niet.” Daaruit concludeert hij dat de goedkope bananen die bij de ingang van supermarkten worden aangeboden om consumenten aan te trekken, niet noodzakelijk zijn. “Dat is volledig onnodig. Bananen kunnen ook in de winkel worden aangeboden voor drie cent meer per pond, zes cent per kilo, en consumenten zouden het verschil niet merken. Bij zes cent meer

per kilo, zou een karton van 18 kilo USD 1,08 meer opbrengen. Dat is veel geld voor de teler. Zes cent per kilo maakt het duurzaam en het is voor de meeste consumenten een klein bedrag.”

Ondanks dat het een nuttig instrument is, denkt Manuel niet dat Fairtrade-bananen het probleem kunnen oplossen. “Het gaat niet alleen om een Fairtrade-certificering. Dat levert een extra dollar per karton op en dat helpt. Er zijn echter niet genoeg Fairtrade-verkopen in de supermarkt, omdat sommige consumenten toch voor de goedkopere banaan kiezen.”

UITBREIDING

Hoewel Uniban het markpotentieel ziet, is de realiteit een ander verhaal, waardoor uitbreiding van de activiteiten in beeld komt. “Onze aandeelhouders zijn onze telers, dus we moeten duurzaam en winstgevend zijn als handelsbedrijf.” Dit is de reden waarom Uniban begint met het verkennen van de vermarkting van avocado’s. “Van de recentelijk geplante 50.000 hectare avocado’s is momenteel slechts 25.000 hectare in productie. Dit betekent dat de komende vier jaar een aanzienlijke hoeveelheid avo-

cado’s beschikbaar zal komen. We streven ernaar het platform te zijn voor veel van de middelgrote en kleinere avocado telers om de markt te bereiken. Hierbij maken we gebruik van al onze mogelijkheden en kennis die we hebben opgedaan gedurende onze 60-jarige geschiedenis.”

Eén van de mogelijkheden die we te bieden hebben is de nieuwe haven die wordt gebouwd en naar verwachting operationeel zal zijn in 2025. “We zullen beschikken over Panamax-capaciteiten en een kade van 600 meter, waarmee we vrijwel elk schip kunnen accommoderen. Dit stelt ons in staat om snellere routes naar zowel Europa als Azië aan te bieden.” Manuel ziet dat de nieuwe haven ook kansen biedt voor Europese telers. “Van de 800 wekelijkse reefercontainers die we verschepen, komen er 500 leeg terug uit Europa. Dat betekent dat we gemakkelijk bijvoorbeeld Europese appelen, perziken, citrus of zelfs aardappelen mee terug zouden kunnen brengen. Naast export verkopen we ook bananen in Colombia zelf, een land met 50 miljoen mensen en een aanzienlijke middenklasse. Daarmee zouden de Europese telers ook toegang krijgen tot die infrastructuur.”

Violetti, het beste van twee werelden!

Violetti is een nieuwe spitskool waarvan duidelijk is wat haar bijzonder maakt: de mooie paarse kleur.

Violetti heeft de zachte verfijnde smaak van de gewone spitskool en de rijke kleur van de klassieke rode kool, dus het beste van twee werelden.

T.B.&S. B.V. • Vronermeerweg 1 • 1834 AX Sint Pancras

Tel: +31 (0)72-5642386 • M: 06-53498460

E-mail: info@spitskool.com • www.violetti.nl

EEN DUURZAME RELATIE VOOR DE LANGE TERMIJN

Het is een voorbeeld van de gewenste wederzijdse relatie tussen Colombia en Europa, aangezien de Noord-Europese markt de belangrijkste exportmarkt van Uniban is. Ondanks de problemen ziet Manuel ook kansen binnen die markt. “Dit is een bedrijf, het moet overleven. We moeten ervoor zorgen dat we onze operaties draaiende houden. De beste manier om dit te bereiken is door mensen in te zetten die belang hechten aan een leefbaar loon. Het is van cruciaal belang om een sterk partnerschap met Europa te hebben, met een samenhangende structuur voor het delen van waarde over de gehele keten. De Noord-Europese markt is onze belangrijkste markt en we verwachten te blijven groeien met hun merken, waarbij het benadrukken van de arbeidsomstandigheden een rol speelt. Op het gebied van maatschappelijke verantwoordelijkheid kunnen we een uitstekende partner zijn voor heel Europa en het Verenigd Koninkrijk. We streven ernaar deze aspecten goed op elkaar af te stemmen om een duurzame relatie voor de lange termijn te waarborgen.” 

Banafood Services GmbH

Carl-Kühne Straße 7 47638 Straelen

T. 0049(0)2839 5689100

E. info@banafood.eu

I. www.banafood.eu

José

Hidalgo, AEBE:

“Tot nu toe hebben maar twee Europese landen

de

fairtrade-methode aangenomen als maatstaf voor de prijs”

Leefbaar loon is ook een belangrijk onderwerp voor de CEO van AEBE, José Hidalgo, met name in het licht van de Duitse wet op gepaste zorgvuldigheid in de supply chain, die sinds januari 2023 van kracht is en de aankomende Europese wetgeving over zorgvuldigheid op het gebied van verantwoord ondernemen. Deze wetten vereisen dat bedrijven onderzoek doen naar de mensenrechten en milieu-impact in de gehele toeleveringsketen. “Living wage is een van de aspecten waar kopers zorgvuldig naar moeten kijken, en dit is een factor waar Ecuador aan kan voldoen,” merkt José op.

De Vereniging van Bananenexporteurs van Ecuador (AEBE) benadrukt dat in Ecuador naleving van het leefbaar loon wordt bereikt via grondwettelijke rechten en nationaal beleid. “In 2023 heeft de Global Living Wage Coalition, die een benchmark-methodologie hanteert, het leefbaar loon voor Ecuador vastgesteld op 489 USD per maand. Het nationale salaris dat door de regering is bepaald, is vastgesteld op 562,50 USD (450 + 13e 37,50 + 14e 37,50 + Reservefondsen 37,50 USD). Dit is dus meer dan wat de Global Living Wage Coalition heeft vastgesteld.”

“Waar in Ecuador het leefbaar loon is verankerd in de grondwet en nationale beleidsmaatregelen, kunnen andere landen andere methoden hanteren, zoals bijvoorbeeld onderhandelingen,” zegt José. Hij concludeert dat ongeacht hoe het leefbaar loon wordt bereikt, de cruciale factor is dat het geïntegreerd is in eerlijke bananenprijzen. Hij ziet de Fairtrade-methode als een nuttig instrument om dit te bewerkstelligen. “Om eerlijke prijzen te realiseren, hebben we de afgelopen twee jaar benadrukt dat er reeds een transparante methode bestaat. Deze methode hanteert de nationale kostenstructuur

en betrekt daarbij de diverse belanghebbenden binnen elk land.”

José ziet dat tot nu toe alleen twee Europese supermarkten, Aldi Süd en Sainsbury’s, de Fairtrade-methode als benchmark voor de prijs hebben genomen. “Geen enkele andere supermarkt heeft dit probleem aangepakt. Andere retailers zijn andere initiatieven voor het op verantwoorde wijze inkopen gestart. Dat zal tijd kosten en veel discussie vergen, maar er is al één methode om toe te passen en twee gevallen waar het al is toegepast. Dus we hebben meer retailers nodig die zich verbinden aan wat al beschikbaar is en compensatie versnellen, waarbij de zorgen van de producenten worden aangepakt.”

OVERLAP IN CERTIFICERING

José wijst op een andere uitdaging waar Europese retailers mee te maken zullen krijgen, namelijk de overlap in certificeringen. Hij concludeert dat er veel verschillende certificeringen zijn en dat het noodzakelijk is voor een exporteur om al die certificaten te hebben als deze verschillende klanten bedient in de EU. “We hebben al deze certificeringsnormen geanalyseerd op het gebied van beheersing van de teelt, traceerbaarheid, sociale en milieuaspecten. Dat omvat bijna 70 procent van alle normen en 60 procent ervan overlapt, wat resulteert in tot wel 29 dagen aan audits als we certificeringsnormen optellen.”

De CEO ziet dat dit effectieve en concurrerende processen voor de bananenproducent in de exportsector in de weg zit en roept op tot het vormen van een technische commissie om aan een harmoniseringsproces te werken. José hoopt dat de kwestie kan worden opgelost tijdens het World Banana Forum, later dit jaar in Rome, omdat dit de administratieve druk voor telers en exporteurs aanzienlijk zou kunnen verlichten. “We voldoen aan alle eisen die retailers en certificeringen stellen, maar het omgaan met overcertificering en overlappende processen is vermoeiend en brengt te veel kosten met zich mee.”

Toch is Ecuador er veel aan gelegen om deze kwestie op te lossen, omdat Europa een grote exportmarkt is. “Met meer dan 29 procent van onze markt is de Europese

Unie onze belangrijkste afzetmarkt. Voor ons is toegang tot de Europese Unie een van onze belangrijkste doelstellingen, uiteraard binnen het kader dat ik heb

Zorgen over de veiligheid van Ecuadoraanse werknemers

Voor Angel Rivero, de voorzitter van Fenacle - een van de vakbonden in Ecuador die meer dan 25.000 zelfstandige telers en werknemers vertegenwoordigt - zijn de leefomstandigheden van de werknemers en hun families altijd een prioriteit geweest in de activiteiten. En hij ziet dat deze inspanningen vruchten afwerpen. “De werkomstandigheden zijn aanzienlijk verbeterd vergeleken met tientallen jaren geleden, dankzij de voortdurende inspanningen van de vakbonden en de werknemers.”

Zo is bijvoorbeeld sinds 2007 kinderarbeid aanmerkelijk verminderd. Volgens de Verenigde Naties gaat nu 98 procent van alle Ecuadoraanse kinderen naar school. “Dat is een groot resultaat in een Latijns-Amerikaans land.” Andere verbeteringen zijn onder meer samenwerking met overheidsinstellingen over voedsel-

veiligheidswetgeving, richtlijnen voor duurzamere praktijken en de formulering van richtlijnen voor veiligheid op de werkplek in samenwerking met de FAO.

Een van de actuele problemen waar Fenacle zich zorgen over maakt, is de veiligheid in Ecuador, geeft Angel aan. “Werknemers en bedrijven ontvangen doodsbedreigingen van criminele organisaties en drugshandelaren. Onlangs werd zelfs een werknemer van een groot bedrijf vermoord om de ernst van de situatie te laten blijken. Hiermee willen criminelen angst zaaien. Het is een grote zorg voor bedrijven en werknemers. Beiden zijn slachtoffers van deze situatie.”

Angel geeft aan dat Fenacle de kwestie onder de aandacht brengt bij de autoriteiten en hij is blij te zien dat na de verkiezin gen de regering onder de nieuwe presi

geschetst. Er is erkenning nodig,” besluit José. (MW) 

ahidalgo@aebe.com.ec

dent stappen onderneemt om de situatie te verbeteren. “Nu is te zien dat de regering een krachtiger standpunt inneemt om dit aan te pakken en dat dit resultaten oplevert. Zowel wat betreft het in beslag nemen van drugs als het arresteren van criminelen,” concludeert Angel.

gelarrivero@yahoo.com.ar

Neremstraat 2

3840 Borgloon - België

T. +32 (0) 12 67 10 50 belexport@belexport.com www.belexport.com

Angel Rivero

Bananenplantages herrijzen op La Palma na vulkaanuitbarsting

Op donderdag 4 april werd een nieuw perceel bananenplanten op het Canarische eiland La Palma ingehuldigd. Het gebied was getroffen door de uitbarsting van de vulkaan Tajogaite in september 2021. 

Bananen bevorderen sneller herstel na hardlopen

Bananen worden erkend vanwege hun aanzienlijke voedingswaarde, vooral voor mensen die hardlopen, de zgn angsthazen. Met een gemiddelde consumptie van 10 kg per persoon per jaar, staan deze vruchten bekend om hun hoge energiewaarde. Bananen bevatten weinig water, wat resulteert in een hoger caloriegehalte (ongeveer 105 calorieën per middelgrote banaan) en een hoog koolhydraatgehalte (27 g), wat essentieel is voor langdurige energie tijdens fysieke activiteiten. De aanwezige suikers, zoals sucrose, fructose en glucose, zorgen voor een consistente energievoorziening, waardoor maag-darmklachten tijdens het sporten worden geminimaliseerd. Bana-

nen zijn rijk aan kalium dat helpt bij de balans van vocht en elektrolyten, regulatie van de hartslag en het voorkomen van spierkrampen. Het hoge kaliumgehalte van de vrucht is gunstig voor de hartfunctie en de bloeddruk. Bovendien bevatten bananen magnesium, dat helpt bij de opname van calcium en vitamine D voor sterke botten, wat essentieel is voor high-impact oefeningen zoals hardlopen. De aanwezigheid van tryptofaan in bananen, dat wordt omgezet in serotonine, kan de stemming verbeteren, wat bijdraagt aan het gevoel van euforie na het hardlopen. Een studie uit 2018 in PLOS One benadrukte dat bananen superieur zijn aan sportdranken voor herstel na inspan-

ning, met gelijke of zelfs grotere anti-inflammatoire voordelen. Het onderzoek omvatte 20 wielrenners die tijdens ritten bananen of sportdranken consumeerden, waarbij een verminderde ontsteking en COX-2 enzymvoorlopers werden opgemerkt bij het consumeren van bananen.

David Nieman, de auteur van de studie, benadrukt het voordeel van bananen boven sportdranken vanwege hun uitgebreide voedingsprofiel, inclusief suikers, vitamine C, B6, vezels en unieke metabolieten,

die een sneller herstel na het hardlopen bevorderen. 

Karlsson Port, Port International, over de vraag naar bananen:

“De verkoop is nog steeds in beweging, hoewel het midden april en het warmer is”

Port International ziet dat de prijzen voor biologische bananen zijn gedaald, waardoor de afzet toeneemt

“Het is momenteel behoorlijk onrustig. We ervaren al enkele maanden aanzienlijke vertragingen bij de scheepvaartmaatschappijen. Sommige schepen zijn zelfs meer dan een week te laat. De periode rond februari en maart staat bekend als een tijd van slecht weer op zee, maar de impact is momenteel nog groter door de beperkingen in het Panamakanaal. De combinatie van deze twee factoren heeft geleid tot ernstige vertragingen. Dit heeft natuurlijk geleid tot een tekort aan aanbod hier in Europa, wat vaak resulteert in hogere prijzen op de spotmarkt,” duidt Karlsson Port, managing director van Port International Bananas & Organics, dat zich richt op de import van groenten en fruit, medio april de bananenmarkt.

Waar de spotprijzen hoger zijn, ziet Karlsson dat dit ook geldt voor de vraag. “De verkoop is nog steeds in beweging, hoewel het midden april is en het weer warmer is.” De directeur merkt op dat hoewel het piekseizoen voor de vraag naar bananen normaal gesproken januari en februari is, dat dit jaar niet het geval was. “Het was opvallend dat gedurende die periode de prijzen op een laag niveau

bleven. Dit begon langzaam te veranderen richting maart en april. Nu bevinden we ons op het prijsniveau dat we doorgaans in januari en februari zien. Dit is het gevolg van zowel de vertragingen die we hebben ervaren als van de sterke totale consumptie van bananen in de afgelopen weken, niet alleen in conventionele, maar ook in biologische Fairtrade producten.”

BIOLOGISCH EN FAIRTRADE WEER IN DE LIFT

Karlsson wijst erop dat biologische bananen opnieuw interessant zijn. “Dit komt deels doordat de prijzen weer aantrekkelijker zijn geworden. Vorig jaar was een uitdagend jaar voor biologische en Fairtrade bananen vanwege inflatie en hoge verkoopprijzen. Dit jaar zijn de prijzen van biologische en Fairtrade bananen gedaald, waardoor ze meer worden geconsumeerd dan vorig jaar. Dit draagt natuurlijk bij aan het stimuleren van de verkoop.”

Hoewel Karlsson ziet dat de vertragingen afnemen en de routine weer steeds meer kan worden opgepakt, ziet hij het Panamakanaal, net als de toenemende weersextremen, nog steeds als een van de grootste uitdagingen. “Met mogelijke verstoringen door het Panamakanaal blijft de scheepvaart een hoog risico dat ons het hele jaar voor uitdagingen zal stellen.”

STABIELERE POLITIEKE SITUATIE IN ECUADOR

Karlsson benadrukt dat de aanvoer van bananen uit Ecuador een uitdaging is geweest vanwege de precaire veiligheidssituatie. “De situatie rondom de veiligheidsproblemen wordt beter, het is niet meer zo erg als vorig jaar. De maatregelen die de regering heeft genomen, lijken te werken. De situatie lijkt meer onder controle dan voorheen, wat ook betekent dat het vervoer en de import van Ecuadoraanse bananen stabieler is. Dat is zeker goed, natuurlijk voor het aanbod, maar vooral voor de telers en de mensen die er wonen.”

Alle uitdagingen in de bananenaanvoerketen zijn reden voor Port International om hun portfolio te heroverwegen. “Een kans voor de toekomst is diversificatie wat betreft de landen van herkomst. Op deze manier, als we problemen ondervinden met de levering uit één land, hebben we al een alternatieve bron opgebouwd om dit te compenseren. We beschikken over een gevarieerde portefeuille van bananenleveranciers, waardoor we onze klanten op tijd bananen van goede kwali teit kunnen blijven leveren. Diversificatie biedt ons echt een grote kans in het alge meen en stelt ons in staat om de impact van mogelijke risico’s in de toeleverings keten te beperken.”

EXCLUSIEF PARTNERPROGRAMMA

Het is de reden dat Port International zich richt op het ontwikkelen van lange termijnrelaties met producenten. “Het doel van ons nieuwe Exclusive Partner Farm programma is om producenten van bananen of andere producten aan ons te binden in een strategisch partnerschap voor de lange termijn. Wij brengen hun producten op de markt en geven hen een duidelijk beeld van de volumes die wij

Met het Exclusive Partner Farm programma zet Port International in op het ontwikkelen van langdurige relaties met telers

nodig hebben. We versterken het partnerschap ook om de belangrijke stappen die we in de toeleveringsketen moeten nemen verder te ontwikkelen op het gebied van sociale verantwoordelijkheid,

land, Zuid-Amerika, Spanje, Hongarije, Oostenrijk, enzovoort.” (MW) 

Karlsson@port-international.com

BEWAAR UW PRODUCT IN PERFECTE CONDITIES

Omnivent heeft alles in huis om uw groente en fruit in perfecte condities te bewaren. Van ventilatie en koeling tot kisten en nog veel meer. Aangestuurd door OmniCuro NEXT, waarmee u in enkele minuten een bewaarstrategie instelt en u altijd weet hoe uw producten erbij liggen.

Wilt u advies over het bewaren van uw producten? Bel 036 - 522 2177 of mail naar info@omnivent.com

Vraag paarse GMO-tomaat overtreft aanbod

Onlangs heeft het Canadese Red Sun Farms een paarse tomaat gelanceerd die unieke gezondheidsvoordelen biedt. Het betreft een genetisch gemodificeerd ras. Wat dreef het bedrijf om dit tomatenras op de markt te brengen? "We hadden het goedkeuringsproces van de paarse tomaat door de voedselgezondheidsdienst FDA nauwlettend in de gaten gehouden en waren op de hoogte van de testen jaren geleden, toen het ras hier in

Ontario werd uitgeprobeerd als een potentiële tomaat voor de verwerkende industrie", zegt Harold Paivarinta, verkoopdirecteur bij Red Sun Farms.

PAARSE KLEUR

De gezondheidsvoordelen van dit tomatenras kunnen worden toegeschreven aan het grote aantal anthocyanen. "Daarnaast is de paarse kleur zeer aantrekkelijk." Ondanks deze nieuwe eigenschap behoudt het ras de klassieke smaak, de textuur en de consistentie van een traditionele cherrytomaat. "Deze eigenschap wordt bereikt door twee genen van de leeuwenbekbloem in de tomaat te introduceren, waardoor ze op natuurlijke wijze rijpen tot een levendige paarse kleur in plaats van het gebruikelijke rood", merkt Paivarinta op. Het ras is onlangs Empress genoemd. De rijke, diepe paarse kleur heeft een koninklijke uitstraling, als eerbetoon aan het VK, waar de eigenschap is ontwikkeld. De eerste oogst in Virginia zal half april plaatsvinden en Red Sun Farms hoopt de tomaat tot in november te kunnen oogsten, afhankelijk van hoe goed de planten zich aanpassen aan een hightech omgeving. Nog vóór de eerste oogst overtreft de vraag naar Empress het aanbod al ver. 

STORAGE MADE EASY

Spanje blijft koploper, maar concurrentie op Europese watermeloenmarkt neemt toe

Ondanks 17,17% minder afzet dan in 2019 bleef Spanje vorig jaar de grootste leverancier van watermeloenen op de Europese markt. Marokko, dat plaats drie inneemt, zag zijn afzet met 49,51% toenemen, zo blijkt uit berekeningen van de Spaanse nieuwsdienst Hortoinfo op basis van cijfermateriaal van Euroestacom. In 2023 werd in de EU 1,808 mld kilo watermeloenen verkocht. Dat is 4,74% meer dan in 2019. Met een gemiddelde prijs van € 0,70 per kilo werd een omzet van € 1,263 mld bereikt, een record. Spanje zette 564,59 mln kilo watermeloenen af, goed voor een aandeel van

31,23% in de EU. Toch was dit 117,01 mln kilo minder dan in 2019. Italië stond op de tweede plaats met 240,54 mln kilo (+36,87 mln kilo), Marokko op drie met 222,83 mln kilo (+73,79 mln kilo) en Griekenland op vier met 123,01 mln kilo (-12,34 mln kilo). Qua omzet leidde Spanje de dans met € 426,26 mln. De gemiddelde prijs voor Spanje lag op € 0,75 per kilo. Marokko nam de tweede plaats met € 156,74 mln (€ 0,70 per kilo). Italië stond op drie met € 136,43 mln en Nederland op vier met € 101,12 mln. 

Havantec optimaliseert reinigingsproces Snebo

“Hygiëne

is in AGF niet vrijblijvend meer, maar

moet perfect in orde zijn”

Hygiëne op de werkvloer wordt alsmaar belangrijker. Waar in de vleesindustrie al zeer lange tijd strenge eisen worden gesteld aan de productieomgeving van bedrijven zien ook AGF-bedrijven meer en meer dat alles op hygiënisch gebied goed geregeld moet zijn. Het is de reden dat Snebo recent een tweede Foamico schuimreinigingsinstallatie van Havantec heeft geplaatst na een succesvolle eerste installatie. “Alles wordt duurder, waardoor je als bedrijf ook stappen moet maken in automatisering. Niet enkel in productiemachines, maar in hygiëne-oplossingen en met deze nieuwe installatie kunnen we zorgen voor een optimaal lopend productieproces,” vertelt Valerie Snepvangers van het uienverwerkingsbedrijf uit Ossendrecht.

Snebo is een familiebedrijf, gespecialiseerd in het schillen en snijden van uien in blokjes, -snippers, -schijfjes

en -ringen, opgericht in 1979 door Henk Snepvangers. “In de jaren die volgden, zijn we gegroeid van een lokaal uienhan-

delsbedrijf tot speler op de wereldmarkt van de voedingsindustrie,” vervolgt Valerie, die inmiddels ook in het bedrijf is gestapt. “Waar we eerst ook nog zelf teelden, werken we nu samen met een vast aantal telers voor de levering van onze uien. Deze leveren we in de Benelux en de Scandinavische landen in verschillende maten en soorten naar de versmarkt.

Valerie Snepvangers (Snebo) en Cas Voets (Havantec)

Witlof en Roodlof

• Dagvers uit eigen kwekerij

• Duurzame productie/ gegarandeerd residuvrij

• Diverse maten en verpakkingen

• Witlofkweekset voor thuis

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met: Hugo Jongejan

Midden 2024: De toekomst!

•We zullen beschikken over 12500 palletplaatsen (gekoeld)

•We verhuren een deel van onze kantoorruimte op Dutch Fresh Port.

Informeer naar de mogelijkheden!

 (Inter)nationaal geconditioneerd vervoer

 Containervervoer

 30 combinaties

 Gekoelde op- en overslag

 Overslag

 Fytosanitaire inspectie

 ifs gecertificeerd

 Douane entrepot

Op- en overslag Transport (BeNeLux, Frankrijk en Duitsland dagelijks)

Daarnaast hebben we ook een vestiging in Polen, waarmee we ons voornamelijk op de industrie richten naar bijvoorbeeld Engeland en de Verenigde Staten.”

In recente jaren is ook bij Snebo de vraag naar convenience steeds meer toegenomen, waardoor er een gestage groei is ingezet. “Met een uitbreiding in klanten en afzetmarkten komt echter ook de drang om efficiënter te gaan werken door bijvoorbeeld te kijken naar automatisering in de fabriek. Ten eerste is er dan capaciteitsverhoging nodig en ten tweede is personeel een alsmaar groter wordende uitdaging. Goede arbeidskrachten zijn steeds schaarser en de lonen gaan verder en verder omhoog. Niet alleen voor hoogopgeleid personeel, maar ook voor onze arbeidskrachten uit Polen of Roemenië. Dan moet je als bedrijf gaan kijken naar mogelijkheden om het werk uit handen te nemen.”

TRANSITIE IN AGF

Zo kwam het bedrijf ook uit bij Havantec, wat twee takken heeft. “Aan de ene kant hebben we Havantec Food Equipment, waarmee we productiemachines leveren aan de voedselverwerkende industrie en aan de andere kant Havantec Hygiene Solutions, waarmee we gespecialiseerd zijn in hygiëne-oplossingen voor de voedingsmiddelenindustrie,” vertelt Cas Voets van het bedrijf uit Oirschot, dat haar origine vindt in de vleesindustrie. “In de vleesindustrie zijn al lang hele strenge controles door de NVWA op het gebied van hygiëne. Echter zien we, dat de laatste jaren ook in de AGF een transitie bezig is, waarbij de hygiëne tiptop in orde moet zijn. Het is altijd belangrijk geweest, maar de strenge eisen komen nu ook in deze sector steeds meer om de hoek kijken. Hygiënesluizen, wasbakken en schuimreinigingsinstallaties zijn in de vleesindustrie al langere tijd gebruikelijk. De AGF-branche is hierin stappen aan het zetten. Het resultaat is dat ons aandeel AGF-klanten steeds groter wordt en hier willen we ook graag in verder groeien.”

Valerie beaamt dit. “Er wordt tegenwoordig zeer streng op gelet. Uiteraard is hygiene al langere tijd iets wat wij heel hoog in het vaandel hebben, maar er wordt nu ook meer en meer op gehamerd. Hygiëne is in AGF niet vrijblijvend meer, maar moet perfect in orde zijn en dit zie je terug bij het personeel, maar dus ook bij machines. Lang was het vaak ‘even de waterslang erdoorheen en door’, maar nu moet alles met schuim gereinigd worden, intrekken, afspoelen en in sommige gevallen zelfs desinfecteren voor ieder-

een vertrekt. Er zijn een hoop regels waar je aan moet voldoen en het is daarom zaak om naar nieuwe installaties te kijken om een grotere capaciteit te kunnen waarborgen.”

SCHUIMREINIGINGSINSTALLATIE

“We hebben het voordeel dat we een goede technische man hebben die precies weet wat hij wil,” gaat Valerie verder. “Als je namelijk gaat kijken naar de mogelijkheden op hygiënisch gebied struin je de beurzen af in Berlijn of Keulen, waarbij je soms door de bomen het bos niet meer ziet. Toen wij onze schillerijen hier vernieuwd hadden, kwamen we echter via via al snel uit bij PHT Benelux, wat later veranderde in Havantec. Dan weet onze technische man precies wat hij moet vragen en hoe hij het wil en kom je vervolgens samen tot de ideale oplossing om iets goeds weg te zetten voor de toekomst.”

MOGELIJKHEDEN

“Eigenlijk is het voor ons ook ideaal als er een technische man aanwezig is, hij is vaak op de hoogte van de technische mogelijkheden van het pand,” vult Cas aan. “De technische mogelijkheden vormen een basis, waarna de wensen en eisen vervolgens besproken worden en concreter worden gemaakt. Hierna gaan we de vele mogelijkheden die wij hebben bespreken, door de brede technische kennis bij Huib (red. de technische man), kunnen we snel schakelen. Daarnaast zorgt Huib ervoor dat alles voorbereid is voor de installatie, zodat alles snel en correct geplaatst is. De inbedrijfstelling gebeurt in nauwe samenwerking, zodat een goede werking van het systeem geborgd is. Bovendien staan wij voor persoonlijk contact. Korte lijnen en

goed bereikbaar zijn is belangrijk, ook als dit betekent dat de klant ons een keer nodig heeft buiten onze reguliere werkuren. Zo hebben wij Snebo ook snel van een passend advies voorzien, vervolgens hebben zij ook snel gehandeld, hierdoor konden we ervoor zorgen dat Snebo snel gebruik kon maken van de voordelen van ons reinigingssysteem. In dit geval is het resultaat een Foamico schuimreinigingsinstallatie met twee drukverhogingspompen en zeven reinigingssatellieten, waarmee Snebo nu 40% schoonmaaktijd bespaart, de productietijd verlengt en er 25% minder water wordt verbruikt. Bovendien wordt de voedselveiligheid gewaarborgd.”

“Het is één van de vele mogelijkheden bij ons. Het partnerschap zal er toe leiden dat we in de toekomst Snebo nog verder gaan ondersteunen bij de hygiëne- en reinigingsprocessen. Ik denk dat we kunnen spreken van een prettige samenwerking,” besluit Cas. Valerie vult aan. “Er staat van alles op de planken. Er zijn besprekingen over een eventueel nieuw pand en mochten we de stap wagen, weet ik zeker dat we voor de hygiëne-oplossingen weer bij Havantec uit zullen komen. Naar uitbreidingen kijken we altijd, waar mogelijk, en uiteindelijk zullen we ook onze hygienesluizen en wasbakken willen moderniseren. Het contact is er en de toekomst brengt kansen.” (JF) 

cas@havantec.nl valerie@snebo.nl

Afgekeurde broccoli naar superfood

De voedselindustrie staat voor de uitdaging om de verspilling te verminderen, een probleem dat 14% van de totale land- en tuinbouwproductie treft. In het geval van broccoli wordt zelfs tussen de 30% en 35% van de oogst weggegooid, voornamelijk vanwege het niet gebruiken van de stam en roosjes die geel zijn geworden. Bij artisjokken en asperges is het nog erger gesteld. Daar wordt tussen de 60% en 70% van het gewicht verspild. Volgens Miguel Ángel Cubero, van het Spaanse Ingredalia, is voedselverlies grotendeels te wijten aan de kwaliteits- en esthetische normen die door de markt worden gesteld, evenals aan voedselveiligheidsnormen. Ingredalia werd opgericht in 2017 en heeft zich gespecialiseerd in het benutten van resten uit de agrovoedingsindustrie. Het gebruikt biotechnologische procedures om waardevolle componenten te extraheren en ze om te zetten in nuttige producten voor

menselijke en dierlijke consumptie. Een van de innovaties is een gepatenteerd proces om de stam van broccoli en de gele roosjes te benutten. "De moleculen die van broccoli

een superfood maken, worden geëxtraheerd. Eigenlijk wordt de belangrijkste component in dit opzicht met een enzym gegenereerd, en dat is precies wat met het tweede extractieproces wordt teruggewonnen", legt Cubero uit. Dit proces heeft geleid tot Sulfuraphan Smart, een granulaatextract dat 4.000 keer krachtiger is dan de gezonde stoffen die bij directe consumptie van broccoli worden ingenomen. Hoewel het geen goedkoop ingrediënt is, ligt de aantrekkelijkheid van Sulfuraphan Smart in zijn doeltreffendheid als antioxidant. Ingredalia schat dat er jaarlijks 40.000 ton broccoli in de Noord-Spaanse regio Navarra wordt weggegooid, die gebruikt zou kunnen worden om dit functionele ingrediënt te synthetiseren. 

Virginie Hannes maakt van Fruitbedrijf Helsen

een fotostudio voor minisessies

Fruitbedrijf Helsen gebruikt de boomgaard niet alleen voor het produceren van fruit; een aantal weken per jaar, specifieker in de tijd dat de appelbomen in bloei staan, fungeert het als fotostudio. Die paar weken per jaar dat de bloesem op zijn mooist is, is het strak plannen voor fotograaf VirginieHannes van Extra Vierge Photography. Helaas moet ze veel mensen teleurstellen. De minishoots in de boomgaard die ze sinds twee jaar organiseert, zijn enorm populair. “Er was twee keer zoveel belangstelling als dat er plek was. De tijdslots die ik beschikbaar stelde waren binnen twee uur volgeboekt,” vertelt ze.

Bomen die in bloesem staan, de aankondiging van de lente en het nieuwe groeiseizoen, het is altijd weer een romantisch fenomeen. De tere, kleurrijke bloemen die de takken van fruitbomen

sieren, vormen een prachtig decor voor fotografen. Tijdens die korte bloesemperiode vereeuwigt Virginie de mooiste momenten. Of het nu gaat om gezinsportretten, romantische koppelfoto’s, of

individuele portretten, de bloesems voegen een vleugje magie toe aan elke fotoshoot en creëren herinneringen die een leven lang meegaan. Virginie: “Er zijn communiefoto’s bij, maar ook gewone gezinsfoto’s of foto’s van koppels, kinderen alleen, noem maar op. Ik zorg dan voor wat leuke accessoires en we nemen de foto’s op een paar verschillende plekjes in de boomgaard.”

SPELING IN PLANNING

Als vrouw van een fruitteler weet ze precies waar de mooiste bomen in bloesem staan. Ze plant de fotosessies tijdens de bloei van de appelbomen, de perenbloesems zijn minder indrukwekkend. Hoewel Moeder Natuur roet in het eten kan gooien, zijn de sessies goed te plannen. “De bloesem is inderdaad jammer genoeg nooit exact te voorspellen, maar eens de bloei van de peren gestart is, weten we ongeveer wanneer de appel zal bloeien. In onze boomgaard staan ook veel verschillende rassen die ook niet allemaal tegelijk in volle bloei staan. Daardoor krijg je wel wat speling,” vertelt Virginie.

Vorig jaar was het inplannen van alle minisessies erg veel werk, dit jaar maakt Virginie gebruik van een webapplicatie waarin klanten zelf een tijdslot kunnen kiezen wat een boel mailverkeer voorkomt. Per dag kan ze een vijftal sessies van een half uur inplannen. Het werk is dan nog niet gedaan, want het bewerken van de foto’s kost ook altijd veel tijd. Virginie: “Ik probeer het altijd zo natuurlijk mogelijk te houden, maar ik werk graag met tegenlicht. Dat geeft een mooi effect, maar voor een goede foto is het wel nodig om bepaalde delen van de foto wel op te lichten.”

Naast de minibloesemsessies in de boomgaard organiseert Extra Vierge Photography ook wintershoots waarbij ze een deel van de opslagloods ombouwt tot fotostudio. Virginie fotografeert op afspraak ook op locatie.

20 SOORTEN APPELS EN 5 SOORTEN PEREN

Met vijf hectare aan boomgaard, vermijdt het familiebedrijf de gangbare groothandelsroutes. In plaats daarvan kiezen ze voor directe verkoop, deels B2B en deels

Boomgaard fungeert enkele weken als fotostudio

Virginie Hannes met haar man Jef Helsen

via twee boerderijwinkels waar ze naast eigen fruit ook andere lokale producten aanbieden zoals aardappelen, asperges, tomaten in het seizoen, en tegenwoordig ook eieren. Virginie ondersteunt haar man in het fruitbedrijf door de sociale media op zich te nemen en mee te gaan naar markten. De winkels zijn zelfbediening, de ene is een automaatwinkel en de andere winkel is aan huis waar klanten in goed vertrouwen zichzelf kunnen bedienen en afrekenen.

Het fruitbedrijf was vroeger een klein melkveebedrijf uitgebaat door de grootouders van haar man Jef Helsen. De ouders van Jef zijn eind jaren ‘80 als hobby gestart met enkele rijen appelbomen Voordien waren ze al als bijberoep bezig met aardbeienteelt met thuisverkoop. Door het succes van de thuisverkoop breidden ze jaar na jaar hun boomgaard uit. Hierdoor was er nood aan bijbehorende frigo’s, zodat ze bijna het ganse jaar lekkere appelen en peren konden blijven verkopen.

Jef werkte al jaren in de fruitsector, als adviseur voor fruittelers via het proefcentrum voor fruitteelt in Sint-Truiden, maar is inmiddels fulltime actief in het fruitbedrijf. Virginie combineert het

fruitbedrijf met fotografie en het werk als leerkracht in het secundair volwassenenonderwijs. In juli 2017 namen Jef en Virginie het fruitbedrijf over. “Wat ons helemaal uniek maakt in België is ons enorm uitgebreid assortiment van appels en peren. Voorlopig hebben we meer dan 20 soorten appels en meer dan 5 soorten peren. Het is steeds de passie van Jos geweest om nieuwe lekkere ras-

39 druiven per minuut

Een man uit Idaho, David Rush, heeft zijn eigen Guinness Wereldrecord verbroken door in 1 minuut 39 druiven te vangen tijdens het jongleren. Rush, die er een sport van maakt om Guinness World Records te verbreken, werkte samen met Jonathan “Hollywood” Hannon om een eerder record te verbreken. Dat was vastgesteld op 35 druiven. Het duo slaagde erin om deze keer in totaal 39 druiven te vangen, waarmee ze officieel hun eigen record braken voor de meeste druiven die tijdens het jongleren van 3 ballen in 1 minuut in de mond werden gegooid en gevangen.

Virginie fotografeert graag met tegenlicht

sen te ontdekken. Zo kweken we intussen zelfs rassen die oorspronkelijk uit Amerika, Nieuw-Zeeland en Japan kwamen,” besluit Virginie. (ML) 

extravierge.photography@gmail.com

Europees Parlement scherpt doelstellingen vermindering voedselverspilling aan

Het Europees Parlement heeft een sterk standpunt ingenomen met betrekking tot de reductie van voedselafval. Het scherpt de eisen van het oorspronkelijk voorstel van de Europese Commissie verder aan. De lidstaten zullen tegen 2030 het voedselafval in de verwerking met 20% moeten doen afnemen vergeleken met de gemiddelde jaarlijkse niveaus tussen 2020 en 2022. Daarnaast wordt het doel gesteld om de voedselverspilling per hoofd van de bevolking in sectoren zoals de retail, de horeca en de huishoudens met 40% te verminderen. De Europese Commissie had op 5 juli 2023

een voorstel voor de hervorming van richtlijn 2008/98/ EG ingediend dat als doel een reductie van 10% in de voedselverwerkende industrie stelde, en van 30% in de retail, restaurants en voedseldiensten. Na de stemming in de plenaire vergadering van het Europees Parlement is de volgende stap de goedkeuring van de tekst door de Raad. 

GMO aubergines met hoog bètacaroteengehalte

Onderzoekers van de universiteit van Ryukoku en de Osaka Metropolitan universiteit in Japan zijn erin geslaagd met transgene technieken aubergines met een hoog gehalte aan bètacaroteen met behulp van kunstlicht te telen. Deze vooruitgang is relevant voor India en andere landen in Zuiden Zuidoost-Azië, waar aubergine een essentieel onderdeel is van het voedingspatroon, maar lage niveaus van carotenoïden, zoals bètacaroteen, bevat. Het onderzoeksteam heeft het PSY-gen van de bacterie Erwinia uredovora

in de aubergine ingebracht, wat leidde tot een aanzienlijke ophoping van bètacaroteen. Uit analyses bleek dat de genetisch gemodificeerde aubergines die onder kunstlicht werden geteeld, een vijf keer hoger bètacaroteengehalte hadden dan de aubergines die in conventionele kassen werden geteeld. Echter, de aubergines zijn kleiner, wat suggereert dat de ophoping van bètacaroteen de ontwikkeling van de vrucht zou kunnen remmen.

Wereldhandel noten sinds 2001 14x in waarde gestegen

Sinds 2001 is de wereldwijde handel in noten, waaronder amandelen, pistachenoten, walnoten, pecannoten en hazelnoten, 14 keer in waarde toegenomen. De Verenigde Staten exporteert het merendeel van de wereldwijd verhandelde noten.

De wereldwijde markt voor noten is in de afgelopen 20 jaar exponentieel gegroeid. De Verenigde Staten exporteerden meer noten dan andere grote teeltlanden, waarbij amandelen het meest populair zijn. 

Peets’ fruit gooit met succes roer om

Van bediening naar zelfbediening, een nieuwe margemix, beginnen met vloggen en minder markten, het zijn een paar van de veranderingen die Peets’ fruit begin dit jaar doorvoerde. Een stap die een beter netto resultaat moest brengen en dat lijkt te lukken. “Na een aanloopperiode gaat het de goede kant op. We zitten nu al op 40% meer klanten en ongeveer 10% meer omzet met een markt per week minder. En de groei zit er nog steeds in!”, vertelt Peter van Engelenhoven, eigenaar van Peets’ fruit.

Het

roer omgooien betekent niet dat je meteen op koers zit. Peter: “Klanten waren in het begin een beetje de weg kwijt en wij moesten ook onze draai erin vinden, bovendien is de handel in deze wintermaanden altijd wat minder goed. Gelukkig zien we dat het sinds een week of vier wel dat het echt de goede kant opgaat. We zien een stijgende lijn in het aantal klanten, en dat zijn nieuwe nieuwe klanten.”

Peter doelt daarmee op een klantengroep die voorheen niet naar de markt ging om AGF in te kopen. Social media, en dan met name de vlogs, zijn hét medium om die klanten aan te trekken. Peter: “En als ze je hebben gevonden en je weet ze vast te houden, dan nemen ze hun vriendinnen en buren mee. Dat zien we nu gebeuren.”

GOEDKOPER DAN DE SUPERMARKT

Peter weet ze over te halen met aantrekkelijke aanbiedingen, daarvoor heeft hij het verdienmodel omgegooid. Niet meer een vaste marge bovenop de inkoopprijs, maar de juiste margemix inzetten. Op de kraam hanteren ze prijzen die klanten aanspreken. Dat betekent goedkoper zijn dan de supermarkt en meer verkopen, daarom moet ook die klantenstroom op gang gebracht worden. Peter: “Je hebt er klanten bij die voor de sfeer komen, maar de meeste klanten op de markt hebben

Peter startte als eenpitter en ging met deze bakfiets de weg op

Peter van Engelenhoven

Stap 2 een grotere bakfiets

de prijzen in hun hoofd en weten precies wat je in een supermarkt voor een bloemkool, komkommer of paprika betaalt. Met bepaalde producten willen we blijvend goedkoper zijn. Die perceptie willen we wekken bij onze klanten.”

VAN BAKFIETS TOT ZELFBEDIENING

Peter heeft al vele jaren ervaring als groenteman. Zijn eerste bijbaantje was op de markt, de kraam helpen opbouwen van de plaatselijke groenteboer. Ver-

kopen en ondernemen zat er jong in. Zo fietste hij op zijn achttiende met een bakfiets vol sinaasappels door Veenendaal. Naar huis gaan was pas een optie als de voorraad op was en hij bracht elke kilo met onverminderd enthousiasme aan de man. Zo groeide er een vaste klantenkring. Een korte periode probeerde de geboren en getogen Veenendaler een baan op kantoor. Zijn conclusie was snel getrokken: van een lange dag op de markt kwam hij vrolijker thuis dan van

De laatste ontwikkeling: De verkoopwagen is omgebouwd tot zelfbediening waar een team van 8 personen aan het werk is

een kantoordag. Na de kleine bakfiets kwam een grotere, toen een ventwagen, daarna een verkoopwagen. Corona bracht een omzetboost en er staat inmiddels een team van acht personen die voelt als familie, vertelt Peter. Nu wilde Peter weer een stap maken. Hij kocht Boontjes, het boek waarin Enzo Cassaro het succesverhaal van zijn groentewinkel uit de doeken doet en volgde ook de seminars van Enzo die door Postuma AGF georganiseerd werden. “Het idee om helemaal over te gaan op zelfbediening en meer te doen met acties zit al meer dan vijf jaar in mijn hoofd. Maar het voelde nooit echt goed om alles echt helemaal om te gooien en het anders te gaan doen. Het boek van Enzo kwam voor mij als een geschenk uit de hemel. En op het juiste moment. In combinatie met de seminars heeft het mij de juiste duw in mijn rug gegeven om mijn plannen eindelijk uit te voeren. De timing was perfect, het was goed uit te leggen door de hoge marktprijzen voor de AGF en de steeds hoger wordende bedrijfskosten.”

Per 1 januari 2024 gooide Peter het roer om en verbouwde zijn verkoopwagen naar zelfbediening, begon met vloggen en stootte een van de markten af. “Vanuit het boek krijg je veel tips en tools. De seminars waren ook behulpzaam. Het was voor mij fijn om met Enzo en andere collega’s te sparren. Ik was bijvoorbeeld bang dat mijn oudere klanten moeite zouden krijgen met zelfbediening, ik wilde hen niet teleur hoeven stellen. Als iemand dan met goede argumenten en strategieen komt om het wel te doen, helpt dat om de beslissing te nemen. Achteraf zie ik ook in dat het heeft gewerkt.”

Peter dacht dat hij van alle markten wel thuis was. “Ik ben in mijn eentje begonnen en je denkt: op deze manier moet het. In de seminars bleek al dat je elkaar gewoon heel erg kunt helpen. We hebben nog steeds een appgroepje en binnenkort gaan we samen op cursus marktkaarten schrijven.”

Net als het vloggen trekken die gele marktkaarten heel goed de aandacht van klanten, waardoor je meer gaat verkopen. Het vloggen gaat Peter steeds beter af, het aantal volgers is verdubbeld. “Vloggen voelt heel ongemakkelijk, gelukkig wordt dat minder en ik leer steeds beter hoe je het moet aanpakken. Eerst maakte ik de vlogs veel te lang, nu maak ik ze kort en vooral over de handel zelf,” besluit Peter. (ML) 

info@petsfruit.nl

Stap 3, een ventwagen

Onvoorspelbaarheid speelt de hoofdrol in het reefertransport

Met meer dan 20 jaar ervaring in de voorspellingsbranche voor fruit en proteïnen, merkt Thomas Eskesen van Eskesen Advisory, gericht op de wereld van gekoeld transport, op dat de handel steeds moeilijker te voorspellen wordt en dat het alleen maar erger wordt. Thomas constateert dat de groei in de handel van vers fruit wordt beïnvloed door onder andere Moeder Natuur, valutarisico’s en handelsbelemmeringen, wat resulteert in grote verschillen in wereldwijde handelspatronen.

Thomas wijst er ook op dat waar voorheen een correlatie bestond tussen de groei van de bevolking en de groei van de vraag naar voedsel, deze nu verdwenen is. “We zien dit nu voor het tweede jaar op rij. In 2023 (tot november) hebben we te maken gehad met een daling van de wereldwijde volumes met 1 procent. Vanuit het perspectief van groenten en fruit is er enige hoop aan de horizon: we hebben een sterke opleving gezien tegen het einde van 2023; tot wel 10 procent groei in wereldwijd verplaatst vers fruit.”

NORMALISATIE

Thomas ziet dat er een groot verschil is met een jaar geleden, toen producenten veel geld verloren. Naar de mening van Thomas, afgezien van alle stijgende kosten, veroorzaakt door toenemende vrachttarieven. “De rederijen zijn te ver gegaan en hebben de tarieven voor het vervoer van AGF te veel verhoogd, waardoor een deel van de markt verloren ging. En daarom zagen we een daling in volume, omdat de producenten het geld niet hadden. Het goede nieuws is dat, over het algemeen gesproken, de reflatie nu voor-

bij is en we een normalisatie van vrachttarieven zien.”

Een andere onvoorspelbare situatie is de Rode Zee-crisis. Thomas merkt op dat, omdat omleidingen rond de Kaap de Goede Hoop extra tijd kosten en extra containers vereisen, een cascade-effect kan worden verwacht dat leidt tot schaarser wordend materiaal. “Zelfs als je bijvoorbeeld goederen van India naar Europa vervoert en denkt dat het in die handelsroute niet uitmaakt, maakt het wel degelijk uit.” Daarom adviseert hij verladers, in plaats van zich voornamelijk te richten op prijs en te wachten tot het laatste moment om de beste deal te krijgen, om ruim van tevoren te beginnen met plannen. Hij noemt de situatie zeer onvoorspelbaar en voorziet dat zelfs als het wordt opgelost, het nog eens zes maanden zal duren voordat een begin van normalisatie kan worden waargenomen.

ORDERBOEK

Het heeft ook invloed op de tarieven. “De tarieven zijn nog steeds redelijk laag, maar hoger dan een jaar geleden.” Tho-

mas constateert dat er veel gecharterd wordt. “Alle schepen die je nu kunt vinden, worden gecharterd. Iedereen is op zoek naar tonnage om de Suez-crisis te compenseren. Er is eigenlijk weinig capaciteit meer beschikbaar en het goede nieuws is dat er, zodra de zaken normaliseren, voldoende capaciteit zal zijn.” Die visie wordt verder versterkt door de nieuwe schepen die in bestelling zijn. “Het huidige orderboek is ongeveer 30 procent van de huidige capaciteit. Dat is enorm.”

Hoewel Thomas denkt dat deze situatie de inkopers van transport reden geeft tot wat optimisme, waarschuwt hij voor beschikbaarheid van de bijbehorende containers. Dat kan moeilijker zijn, want hij merkt op dat er in 2023 weinig nieuwe containers bij kwamen. “Er was overinvestering tijdens Covid, toen er meer behoefte was aan containers. Containers werden niet buiten dienst gesteld, tenzij het moest. Nu zien we weer een normalisatie.” Voor 2024 is Thomas ook niet erg optimistisch. Hoewel er misschien verschillen zijn tussen de rederijen, ziet hij geen reden waarom de groei in nieuwe containers 10 procent zou moeten zijn, als een relatief stagnerende wereldwijde handelsvraag wordt verwacht.

VERLIES VOOR REDERIJEN

Hoewel de oorlog veel onzekerheid met zich meebrengt, is Thomas niet positief over de vooruitzichten van de rederijen. “Fundamenteel zullen we zien dat de rederijen dit jaar en misschien zelfs volgend jaar geld zullen verliezen op het oceaansegment.” Ondanks de lagere vrachttarieven die terug zijn op niveaus van vóór Covid, noemt hij het ook slecht nieuws voor de verladers. “Een dienstverlener die geld verliest, zal niet zo vrijgevig zijn als er gunsten nodig zijn om dingen voor elkaar te krijgen.”

Toch blijft Thomas optimistisch voor de verladers, ook omdat hij door de weerspatronen een beperkte aanvoer van fruit verwacht. “Dus, als je goed fruit hebt en goede toegang tot verscheping, zit je in een vrij goede positie. Er is reden om optimistischer te zijn dan een jaar geleden.” (MW) 

Thomas Eskesen, Eskesen Advisory

Kees Rijnhout, Jaguar TFC

“Fruit groeit aan bomen, dus moeten we goed voor die bomen en natuur zorgen”

De majestueuze wildernis van het Kruger National Park fascineert en staat tegelijkertijd enorm onder druk. Dat Kees Rijnhout zich inzet voor het behoud daarvan, heeft alles te maken met zijn persoonlijke historie en zijn bedrijf Jaguar The Fresh Company (TFC). “Fruit groeit aan bomen, dus moeten we goed voor die bomen en natuur zorgen,” aldus Kees. Vanuit die ‘simpele’ redenatie bouwde Kees mee aan een heel netwerk van bedrijven, organisaties, stichtingen en relaties die de wereld een beetje beter maken. Het twee jaar geleden opgerichte Kruger Park Wildlife Foundation is daar één van.

Met

Zuid-Afrika heeft Kees een zeer sterke band ontwikkeld. Kees: “Ik ben 100% Zeeuw, maar in mijn hart ben ik Zuid-Afrikaan.” Die relatie is al ruim veertig jaar geleden ontstaan door de handel in Zuid-Afrikaans fruit. Kees is al vanaf zijn 16e betrokken bij de AGF-handel en is inmiddels zo vaak in Zuid-Afrika geweest, dat hij beter de weg weet in Kaapstad dan in Amsterdam. Gezien de bedrijfsnaam is het ook geen verrassing dat Kees een grote passie heeft voor wilde dieren. In het Kruger Park komen die twee dingen samen en dat riep een verantwoordelijkheidsbesef op. Met zijn Zuid-Afrikaanse vriend Nic Jooste richtte Kees daarom twee jaar geleden The Kruger Park Wildlife Foundation op. Beiden zijn vastbesloten het Kruger Park op de kaart te zetten en te helpen. Er zijn drie concrete stappen gezet waarmee geld gegenereerd wordt voor het park: Kruger Wilderness Experience-bushcamps, Selati Spirit en Rhino Tears wijn. Alle drie bedrijfsmatige activiteiten met een duurzame maatschappelijke missie, een deel van de opbrengst gaat naar het steunen

van het natuurbehoud en het beschermen van wilde dieren tegen stroperij, maar ook inkomen genereert voor mensen daar. Kees: “Groen is poen is mijn motto. Wil je impact maken, dan moet er een fatsoenlijk duurzaam businessmodel onder zitten.”

BUSH CAMPS EN SPIRIT

De Kruger Wilderness Experience-bushcamps zijn niet voor de gemiddelde toerist. Nic en Kees nemen deelnemers mee in helikopters die patrouilleren op stropers en kamperen een aantal dagen tussen de wilde dieren. “Uiteraard onder begeleiding van kundige en ervaren rangers die precies weten wat ze doen. Je hoort de leeuwen brullen, maar vuren houden ze op afstand. Om extra publiciteit te genereren, hebben we de reisjournalist van de Telegraaf eens meegenomen. Hij vond het de allermooiste reis die hij in zijn hele carrière als reisjournalist had meegemaakt, dus dat zegt wel wat.”

Selati Spirit is vernoemd naar de Selati-rivier die dwars door het Krugerpark loopt.

Gegrepen door de kleuren, smaken en geuren van de flora is het gelukt dit te vangen in een non-alcoholisch distillaat met lokale ingrediënten en kruiden uit de omgeving van het Krugerpark. Na de introductie van Selati op de Nederlandse markt, startten Kees en Nic een succesvolle sharefunding van €750.000 om Selati internationaal te introduceren in landen als Engeland, Egypte, China, Canada en de VS. Naast flessen hebben ze ook ready-to-drink-cocktails uit blik. Kees: “Het doel is om hiermee jaarlijks 200.000 euro voor de maatschappelijke doelstellingen te genereren.” Leuk detail, de investeerders in Selati gaan dit jaar allemaal mee op bushkamp.

Het idee voor Rhino Tears ontstond ook op bushcamp. John Hooper van het wijnhuis Mt Vernon, zag met eigen ogen wat stroperij aanrichtte. Een deel van de opbrengt uit zijn wijn wordt gebruikt om uitrusting aan te schaffen en rangers op te leiden in de frontlinie van de anti-stroperij en voor speciale projecten zoals de hondentrainingsfaciliteit in het Kruger National Park. Nic en Kees zorgen ervoor dat die wijn in Nederland en België bij de juiste partijen op de markt komt.

VERWEVEN HOBBY’S

De verwevenheid tussen deze bedrijven is er ook tussen vele andere activiteiten die Kees heeft. Hoewel hij nog sterk betrokken is bij Jaguar TFC heeft hij zich een aantal jaar geleden teruggetrokken uit de dagelijkse operatie. Daardoor is tijd gekomen voor allerlei nevenactiviteiten, waaronder bovenstaande voor het Krugerpark, maar ook commissariaten, doceren, zonnepanelen-bedrijf Jaguar New Energies en The Black Jaguar Foundation, een groot herbebossingsproject in Brazilië. “Ik heb wel een paar hobby’s,” lacht Kees. “Ik heb zelf een degelijk en prachtig bedrijf met uitstekend management. Zo heb ik meer tijd, en dan is het gewoon fijn om iets terug te doen voor de wereld en voor andere mensen.” (ML) 

kees@rijnhout.nl

Sismatec biedt dé end-of-line oplossing van nu voor uw groente- en fruitproductie

Sismatec biedt end-of-line oplossingen voor uw groente- en fruitproductie middels een Case Packer van Proseal. Naast dit standaardassortiment, zijn wij met de combinatie Sismatec en Sismation in staat om klanten op maat gemaakte oplossingen te bieden, dankzij slimme automatiseringsmogelijkheden.

Proseal Case Packer

De Proseal Case Packer is een zeer snel, volautomatisch systeem, dat op hoge snelheid kratten en dozen vult tot wel 160 verpakkingen per minuut, afhankelijk van het type machine, het te verwerken verpakkingsformaat en patroon.

De Case Packer is in staat om een breed scala aan verpakkingsformaten te verwerken van verschillende materialen. Bovendien maakt het gebruiksvriendelijk bedieningspaneel de machine voor operators heel toegankelijk. Indien het product veranderd moet worden, kan dit snel en automatisch worden opgelost door een ander programma te selecteren op het bedieningspaneel.

Een bijkomend voordeel is dat de Case Packer met elke traysealmachine uit de voeten kan om klanten een complete

verpakkingsoplossing te bieden. De machine kan ook geïntegreerd worden met dozenopzetters, bestaande transportsystemen, etiketteerders en codeerders. Uiteraard is de Case Packer ook te integreren in bestaande kratten systemen.

Voordelen van aanschaf

Door veranderingen in de markt zijn veel bedrijven momenteel op zoek naar een oplossing in hun verpakkingsproces. Bedrijven hebben de optie: investeren in machines of in arbeid. Kratten of dozen inpakken is een arbeidsintensieve werkzaamheid en productiemedewerkers

zijn lastig te vinden. Door automatisering van dit deel van het verpakkingsproces, wordt deze ‘zorg’ weggenomen. Er vindt een besparing op arbeidskosten plaats.

Vervolgens heeft men de mogelijkheid tot automatische of handmatige invoer van kratten en dozen en is er een hoge mate van flexibiliteit in het verwerken van diverse verpakkingen met korte omsteltijden. Tenslotte is de Case Packer eenvoudig te integreren in uw (bestaande) verpakkingslijn(en).

Sismatec & Sismation: Slimme automatisering oplossingen Automatisering speelt een grote rol in de huidige productie- en verpakkingsprocessen. Sismatec is ook daarvoor uw partner. Met de automatiseringstak ‘Sismation’ bieden we een extra merk onder hetzelfde vertrouwde dak om klanten maatwerk te leveren.

Smart Handling op 4 hoofdgebieden:

- Product handling systemen

- Casepackers

- Palletizers

- Material handling systemen

Werkwijze

Wij komen graag op bezoek om mee te kijken naar de huidige processen. We brengen de wensen en eisen in kaart en nemen zoveel mogelijk aspecten mee in het plan. Vervolgens werken de engineers en het projectmanagementteam één of meerdere concepten uit. Daarbij houden we natuurlijk rekening met efficiëntie, simpel werken en de continuïteit van het proces. Deze concepten bespreken we met de klant. Na goedkeuring van een van de concepten, werken we een detailtekening uit. De projectmanagers koppelen tijdens dit proces frequent terug, zodat we samen met de klant tot een

juist ontwerp komen. Engineering, software en assemblage doen wij allemaal zelf, totdat de oplossing gereed is voor een Factory Acceptance Test. Sismatec heeft dus alles in eigen huis: van het eerste concept tot de totaaloplossing, van lay-out tot en met programmering. Wij verzorgen de installatie en training van de medewerkers. Onze projectleiders werken het hele traject tot in de puntjes uit, zodat alles vlekkeloos verloopt. Na oplevering is de service-afdeling van Sismatec verantwoordelijk voor de after sales en service support.

“Wenst u meer informatie over onze end-of-line oplossingen of bent u benieuwd naar de mogelijkheden van automatisering voor huidige of nieuwe processen?

Dan kunt u contact opnemen met ons verkoopteam via onderstaande gegevens.”

Investeren in onze tuinbouwtoekomst

Soms kan iets kleins een enorme impact krijgen. Samen met Simon Groot, grondlegger van East West Seeds, hebben we een startup geïnitieerd zodat elk kind minimaal eens in het leven een schooltuintje kan hebben. Waarom? Om te snappen waar het eten vandaan komt, om te weten dat aardappels niet aan een boom groeien en dat sla best wel lastig is om slakvrij te houden.

Door een complexheid van goedwillende initiatieven aan elkaar te knopen bestaat er nu de Alliantie Schooltuinen @schooltuinen. Lianne van der Kruk, een allrounder in de wereld van de tuinbouw, heeft de leiding over deze operatie. Vijf jaar geleden was er nog slechts 15% van de kinderen geprivilegieerd om een tuintje te mogen doen, inmiddels is dit 30%. Ons streven is 85%.

Er is een handboek gelanceerd dat ook gratis online te vinden is en dat alle stappen uitlegt aan de wethouder die dit wil starten, een schoolhoofd of een schooltuin opa/oma. Simpele behapbare praktische info. Zou de overheid dit zelf gaan willen implementeren, dan praat je over meer dan 100 miljoen euro kosten. Maar als we dit met vrijwilligers en het bedrijfsleven doen, dan is het veel echter en beter en goedkoper. De zaadbedrijven zijn al aangehaakt, maar waar is die plantuienkweker die 20 ton plantuien laat verdelen over Nederland? Of een plantenkweker die in de regio helpt of de potgrondleverancier, zaaitrays etc. De afstand tussen stad en platteland was nooit zo groot (Caroline van der Plas). En zelfs op het platteland ontbreekt de schooltuin (Piet Adema). Schoolpleinen zijn van beton, in sommige wijken moet je echt kilometers fietsen (als je tenminste een fiets hebt) en die schoolpleinen kunnen ook groener (Gedeputeerde Z-H Mariëtte van Leeuwen). Veel leraren verschuilen

zich achter het volle lesprogramma, het mooie is dat in het handboek de complete aansluiting met leerdoelstellingen gemaakt wordt. Rekenen, taal, samenwerken, buiten actief zijn, omgaan met teleurstellingen, gezond eten en zelfs zijn er scholen waar kinderen de geoogste producten mogen verkopen aan ouders. En zo worden de eerste groentehandelaren weer gekweekt.

Als sector moeten we weer dicht naar de basis kruipen, gezondheid en geluk leveren aan de toekomst van een gezond Nederland. Ons fantastische vak biedt naast onze producten ook de mogelijkheden van kennisdelen. Denk aan al onze gepensioneerde medewerkers die graag helpen, die wij als werkgever best wel even financieel of technisch kunnen ondersteunen.

Als Klaas Knot vroeger een schooltuintje had gehad, zou hij wellicht een dieper begrip hebben van de glastuinbouw en minder onwetend zijn geweest. Soms zijn het juist die kleine ervaringen die ons inzicht geven en ons helpen groeien. 

Rob Baan

Meer informatie? www.alliantieschooltuinen.nl/hanboek-schooltuinen

02534 977540

02534 977541

rg@paris-direkt.net www.paris-direkt.net

Poolse blauwe bessenstruiken bloeien 4 weken eerder

Uitzonderlijk warm weer in maart en begin april in Polen heeft de vegetatie van de blauwe bessenplanten aanzienlijk versneld. Jagodnik.pl meldt dat sommige blauwe bessenvariëteiten tot wel 4 weken eerder begonnen te bloeien dan gewoonlijk. Dergelijke situaties zijn nog nooit eerder voorgekomen in de geschiedenis van de blauwe bessenteelt in Polen. Betekent dit een uit-

zonderlijk vroeg seizoen voor Poolse blauwe bessen? "Dit is een uniek geval in mijn 25 jaar ervaring in de teelt van blauwe bessen. Ik herinner me niet dat vroege variëteiten zo vroeg bloeiden," zegt Mirosław Garlinska, een blauwe bessenteler uit Dolecko (Mazovië). Om dit te bewijzen, haalt hij historische gegevens aan met betrekking tot het begin van de bloei van verschillende blauwe bessenrassen uit zijn archieven. Een van de vroegste blauwe bessenva-

riëteiten is Patriot. In normale jaren begon dit ras meestal begin mei te bloeien, maar dit jaar al op 7 april. Earlyblue en Duke bloeien gewoonlijk direct na Patriot. Volgens historische gegevens verzameld door Miroslav, gebeurde dit in reguliere jaren tussen 5 mei en 10 mei. Dit jaar begon de Earlyblue variëteit te bloeien op 8 april. De Duke bloeit nog niet, maar zal over een paar dagen beginnen met bloeien. Deze situatie kan worden beschouwd als een afwijking veroorzaakt door de hoge temperaturen in maart en april. Dit komt echter noch de planten, noch de telers ten goede. Hoe verder een plant in zijn ontwikkelingsstadium is, hoe gevoeliger hij is voor lage temperaturen. Ondertussen zijn er al voorspellingen over mogelijke vorst die eind april zou kunnen plaatsvinden. "Zo vroeg bloeiende blauwe bessenstruiken betekent niet dat het oogstseizoen vroeg zal beginnen. We hebben al jaren een vroege bloei gehad, maar de vruchtzetting begon op de gebruikelijke tijd. Daarom zou ik niet optimistisch zijn over een uitzonderlijk vroege blauwe bessenoogst op onze plantages," zegt Miroslav Garlinsky. 

Marvel-superhelden

op aardbeienpunnets

Fresón de Palos viert de komst van de lente met afbeeldingen van Marvel-superhelden op een nieuwe verpakkingslijn. De coöperatie uit de Zuid-Spaanse provincie Huelva wil hiermee de consumptie van aardbeien en sportbeoefening, twee gezonde levensgewoonten, onder kinderen aanmoedigen. Het artikel zal beschikbaar zijn tot en met mei.

Er loopt ook een reclamecampagne op televisie en internet. Vijf Marvel superhelden doen mee: Spider-Man, Hulk,

Captain Marvel, Iron Man en Thor. Elke verpakking bevat een QR-code die toegang biedt tot een interactief videospel in augmented reality.

Fresón de Palos is de grootste teler van aardbeien in Europa. Het bedrijf, met thuisbasis in Palos de la Frontera, heeft meer dan 150 partners en is sinds de oprichting ruim 40 jaar geleden een referentie in de sector voor kwaliteit en innovatie. 

Leo Klaassen, Limax:

“Voor ons zachtfruit liggen er ook kansen in Duitsland”

“We zien kansen voor meer afzet van zachtfruit,” zegt Leo Klaassen, General Manager van de Limax-vestiging in Polen. Waar Limax zich in Nederland bezighoudt met de teelt en afzet van champignons, teelt en vermarkt de Poolse vestiging daarnaast ook zachtfruit. “Er is nog een hele grote markt die bij ons naast de deur ligt: Duitsland. Daar doen we nog vrij weinig, dus daar liggen opties.”

Andere exportmarkten zijn Denemarken, Zweden, Finland, Tsjechische Republiek en de Baltische Staten. Naast jaarrond levering, geeft Leo aan dat er ook tijdens het lokale groeiseizoen ondanks de voorkeur voor lokaal geteeld zachtfruit, een vaste klantenkring is.

“Vaak is het lokale zachtfruitareaal klein, het groeiseizoen maar kort, of retailers willen een breder en lager geprijsd assortiment bieden dan alleen het lokale product,” duidt hij de vraag naar aardbeien, frambozen en blauwe bessen.

MINDER ONTWIKKELDE VRAAG IN DE POOLSE MARKT

En hoewel het zeker niet de hoofdmarkt is voor Limax, merkt Leo dat er ook op de lokale Poolse markt steeds meer vraag naar kwalitatief zachtfruit begint te komen. Al ziet hij dat er daar nog wel wat hobbels te nemen zijn. Zo legt hij uit dat de Poolse consument gewend is aan traditioneel lokaal zachtfruit, waarbij er minder aandacht is voor optimale teelten bewaaromstandigheden.

“Wij telen voor een beter segment en de vraag naar premiumzachtfruit is in Polen nog minder ontwikkeld dan in de meeste andere Europese landen. En dat is al helemaal het geval tijdens het Poolse seizoen. Maar de laatste jaren zien we, naast onze positie in het importseizoen, zeker dat we voor onze eigen teelt ook hier in Polen beter voet aan de grond krijgen.”

TEELT DUURDER, RISICO’S GROTER

Wel verwacht Leo dat het bewustzijn van de Poolse consument op dat vlak zal veranderen en dat sluit aan bij de ontwikkeling dat de versmarkt steeds belangrijker wordt. Hij ziet dat het een beweging van minder buitenteelt naar meer bedekte teelt van met name frambozen en aardbeien met zich meebrengt. “Het is steeds moeilijker om de buitenteelt goed te doen. De risico’s worden groter en de teelt steeds duurder.”

Een ander voordeel van de bedekte teelt is dat deze op stellingen plaatsvindt. Hiervan geeft Leo aan dat dat een rol speelt bij de - ook in Polen moeizame - invulling van arbeid. “Medewerkers plukken liever staand dan op de knieën en het is ook efficiënter.”

GELIJKMATIGE ARBEIDSBEZETTING

Leo geeft aan dat de werkloosheid in Polen laag is en zeker in het westen –waar Limax is gevestigd – vrijwel nihil is, waardoor het lastig is om teelt- en oogstmedewerkers aan te trekken. “We merken wel dat de Poolse economie, net als andere economieën, wat terugloopt, waardoor het in theorie iets makkelijker zou moeten zijn om personeel te vinden, al merken we dat in de praktijk nog niet.”

Het is de reden dat Limax inzet op een meer gelijkmatige arbeidsbezetting waardoor het mogelijk wordt om meer mensen in vaste dienst te nemen. “Je zult altijd arbeidspieken hebben, maar die proberen we zoveel mogelijk te vermijden door een meer gelijkmatige werkverdeling na te streven.”

RASSENKEUZE

Naast het spreiden van de aanplant van zachtfruit, is het zorgvuldig selecte-

ren van de zachtfruitrassen één van de aspecten die helpen bij het vermijden van een arbeidspiek tijdens de oogst, laat Leo weten. “Vanaf volgend jaar planten we bijvoorbeeld geen Elsanta-aardbeien voor de doorteelt meer aan, maar alleen doordragers. Daarmee voorkom je een grote arbeidspiek in begin juni en midden augustus.”

Een andere focus bij de rassenselectie is kwaliteit, merkt Leo op. “We kiezen rassen niet alleen maar vanwege de hoge productie en daarmee een lagere kostprijs; ook aspecten als houdbaarheid en kwaliteit spelen een rol. De transittijd naar veel van onze afnemers is wat langer, dus daarvoor moeten we vooral een goed product telen en het fruit juist behandelen. Daarnaast houden we rekening met de wensen van de klant. De rassenkeuze hangt erg nauw samen met de markten die we bedienen.”

MAXIMALE OMVANG

Overigens is de krapte op de arbeidsmarkt één van de redenen dat Limax op de huidige zachtfruit-teeltlocatie geen uitbreiding meer zoekt. “Ieder teeltbedrijf heeft een maximale omvang, anders is het op één plek niet meer te beheersen.” Hetgeen trouwens niet inhoudt dat

Limax niet openstaat voor het opzetten van nog een nieuwe teeltlocatie in Polen. “Ik geloof wel dat er daarvoor voldoende mogelijkheden zijn.”

Daarnaast zoekt Limax groei door het aangaan van samenwerkingsverbanden met Poolse telers en het maximaal benutten van het nieuwe pakstation dat sinds 2022 operationeel is en nog ruimte biedt voor uitbreiding. “Dat is ook een optie, want niet alle telers hebben het verkoopapparaat of de benodigde verpakkingsmachines.”

En ook daar ziet Leo dat de invulling van arbeid een rol speelt. “Voor een modern verpakkingsbedrijf volstaat het niet om alleen in het seizoen zo’n acht weken te draaien. Omdat het technisch allemaal vrij ingewikkeld is, heb je opgeleide medewerkers nodig en die kun je alleen aantrekken als je jaarrond draait. Daarnaast is het niet rendabel om verpakkingslijnen twee maanden per jaar te gebruiken; de afschrijving gaat gewoon door,” besluit Leo. (MW) 

Leo.Klaassen@limax.pl

Elea PEF Advantage Belt systemen

Verbeter uw chips-, friet- en groenteverwerking

Nauwkeurige verwerking, lagere kosten, hogere opbrengsten, fraaiere kleuring, nieuwe mogelijkheden, kortere blancheertijden en hogere snij- en productkwaliteit

Til de verwerking van uw chips-, friet- en groenteverwerking naar een hoger niveau. Verbeter de productkwaliteit, bespaar energie en productiekosten met de Elea PEF Advantage Belt systemen.

PEF opent de poriën van het celmembraan, waardoor de structuur en textuur van het versproduct verandert. Na de behandeling is het product soepeler, zachter, sterker en flexibeler.

The Greenery over aardbeienras Inspire:

“Nieuw ras zorgt voor afvlakking arbeidspieken”

”Komend seizoen verwachten we meer in vraagmarkt te acteren dan in aanbodsmarkt,” duidt Pieter van Pelt, Manager Sales & Sourcing bij The Greenery, eind maart het aardbeienseizoen. En dat heeft onder meer met de weersveranderingen te maken. “Die worden ieder jaar uitdagender en zorgen voor meer dalen dan pieken, waardoor de oogsten Europa breed afnemen wat zorgt voor meer vraag vanuit heel Europa.”

Inmiddels

heeft The Greenery vanaf week tien ook de onbelichte teelt weer opgestart, laat Pieter weten. “Waar andere aardbeienrassen pas rond week 13/15 in productie komen, start ons nieuwe ras Inspire, waarvoor we licentiehouder in de Benelux zijn, al in week 10 met de eerste volumes, waardoor we een naadloze aansluiting hebben op de belichte teelt. Zo kunnen we jaarrond Hollandse aardbeien leveren en het zorgt voor meer Nederlandse aardbeien in het schap vroeg in het seizoen.” Hij ziet dat er veel vraag naar is. “De Nederlandse retail heeft over het algemeen meer voorkeur voor het Nederlandse product boven import. Ze willen de lokale aardbeien er heel graag bij hebben in het assortiment.”

“Inspire is niet alleen het vroegste ras in de onbelichte teelt, maar is in de glasaardbeienteelt ook het ras dat het langste kan door produceren,” zegt Klaas de Jager, agronomist bij The Greenery. “Waar de meeste aardbeien onder glas die in april van start gaan, doordragen tot juni, geeft Inspire tot in juli vruchten en begint dus meer dan een maand eerder en gaat meer dan een maand langer door.” Met het beïnvloeden van de daglengte wordt gekeken om de productieperiode nog verder te verlengen, geeft

Klaas de Jager

Klaas aan. “Het is een korte-dag-ras en zodra de dagen in april beginnen te lengen stopt de bloemaanleg. Maar in april kunnen we met verduisteringsschermen de dagen bewust wat korter houden om de bloemaanleg te laten voortduren.”

PIEKEN VERMIJDEN

Overigens geeft Klaas aan dat het nieuwe aardbeienras van nature geen doordragend ras is, maar met teelttechnieken doordragend wordt gemaakt. Een belangrijk aspect, omdat hiermee productiepieken worden vermeden. En daarmee ook arbeidspieken. De agronomist ziet dat de invulling van arbeid, naast energie, de grootste uitdaging biedt in de teelt. “Arbeid is op dit moment de scheidsrechter van wat er wel en niet kan. Daarom zijn telers op zoek naar genetica die minder piekt, waardoor de arbeidsinvulling een constanter karakter krijgt.” Hij ziet dat Inspire op het vlak van arbeid voor de teler een oplossing kan bieden, maar ook andere teeltvoordelen heeft:

“Plukken is makkelijker doordat de aardbeien mooi verdeeld zijn, er is sprake van een goede vruchtmaat, de houdbaarheid is langer door een stevige vruchthuid en de opbrengst heeft een hoog percentage klasse I aardbeien.”

Arbeid is trouwens niet de enige uitdaging, ziet Pieter. “De uitdagingen in de teelt om kwalitatief goed en gezond voedsel beschikbaar te maken voor betaalbare prijzen, worden steeds groter. Er is een veelheid aan uitdagingen waarvan weten regelgeving er één is.” De manager merkt op dat het steeds vaker een belemmerende factor is bij uitbreiding van het areaal. Klaas constateert dan ook dat naar verwachting het totale aardbeienareaal dat buiten wordt geteeld wel ongeveer stabiel zal blijven.

MINDER ENERGIE

“Er ligt een enorme rem op de uitbreiding van areaal vanwege wet- en regelgeving. Waar nog wel mogelijkheden zijn

om uit te breiden is in het glasareaal, bijvoorbeeld bij vruchtgroenten- of bloementeelt; telers kunnen schakelen in de gewaskeuzes die ze maken. Daar ligt potentieel voor de teelt van zachtfruit en met name aardbeien. Het is een teelt waar in de basis minder energie voor nodig is dan voor sommige andere teelten. De mogelijkheden om met minder energie teelten in te richten is een aspect waar de sector nadrukkelijk naar aan het kijken is.”

Ook op het vlak van duurzaamheid en gewasbescherming zijn er zorgen, geeft Klaas aan. Hij ziet dat de nadruk steeds meer op groene gewasbeschermingsmiddelen komt te liggen, maar als rassen gevoelig zijn voor bepaalde ziekten, is dat niet altijd afdoende. “Zonder de ondersteunende genetica wordt het lastig om een gewas met alleen groene middelen te beschermen. Inspire heeft een tolerantie op meeldauw en phytophtora. Het is voor telers een verademing om naar robuuste-

EXPERTS IN PROPAGATION

Als teler werkt u samen met betrouwbare en solide partners. Van den Elzen Plants past in dit plaatje; al ruim zestig jaar zijn wij een toonaangevende leverancier van aardbeien- en aspergeplanten, en de laatste decennia ook van frambozen- en bramenplanten. Wij verkopen u echter niet alleen planten, maar bovenal een succesvolle teelt. We zijn gespecialiseerd in:

Aardbeienplanten

wachtbed

Frambozenplanten

Long canes - pluggen

Bramenplanten Long canes

Aspergeplanten

Doordrager Inspire zorgt voor minder oogst- en arbeidspieken

GET INSPIRE(D)!

Met trots lanceert The Greenery de commercialisatie van de Nederlands geteelde Inspire aardbei op de Europese markt. Dit sterke ras geeft niet alleen een ongeëvenaarde smaakbeleving, maar biedt ook een aanzienlijke kwaliteitsverbetering met verlengde houdbaarheid.

Het ras heeft een hoge productiviteit zonder oogstpieken. Bovendien heeft het een uitzonderlijk hoog plukrendement. Deze winnende producteigenschappen resulteren in minder verspilling en een stabielere beschikbaarheid voor de klanten!

re rassen te kunnen gaan, zodat ze eerst kunnen steunen op groene middelen om pas als het niet anders kan, terug te grijpen op chemische middelen.”

UITBREIDING

“Waar we vorig jaar met een selecte groep telers zijn begonnen aan de teelt van

Inspire aardbeien zijn we dit jaar flink uitgebreid in aantal telers en areaal,” geeft Pieter aan. De ambitie is om de teelt verder uit te breiden, zowel bij bestaande als nieuwe telers. “We zien positieve reacties van telers, retail en consumenten en verwachten dat het aandeel Inspi-

re de komende jaren verder gaat toenemen,” besluit Pieter. (MW) 

P.vanPelt@thegreenery.com

K.deJager@thegreenery.com

De uit zaad opgekweekte aardbei is naast lekker vooral veel duurzamer

Roland Sweijen, Limgroup over het opkweken van aardbeien uit zaad:

“We gaan de markt en de telers laten zien dat het echt mogelijk is”

“We staan aan de vooravond van een transitie in de aardbeiensector, het zijn spannende tijden,” zegt Roland Sweijen, Product Lead Strawberry bij Limgroup, dat zich richt op de veredeling van aardbeien en asperges. Daarmee doelt hij op de opkweek van aardbeienplanten uit zaad. Hij voorziet dat deze ontwikkeling het vermeerderen uit stekken voorbij zal streven en verwacht dat over tien jaar het overgrote deel van de aardbeien voor stellingen en kassen uit zaad zal zijn opgekweekt.

Die transitie is een stap dichterbij gekomen door de commerciële introductie van de F1 hybride Limore

One. “Hiermee leggen we de basis voor de omslag met onze eerste doordrager uit zaad, die voor de telers interessant

is: goede kwaliteit en met een hoge productie. De nieuwe doordrager kan ruim mee met de hoogst producerende klonale rassen. Die basis moeten we nu gaan waarmaken in de praktijk. We moeten de markt en de telers laten zien dat het echt wel mogelijk is.”

VOOR KASSEN EN STELLINGEN

Roland geeft aan dat het ras specifiek is ontwikkeld voor substraatteelten in het Noordwest-Europese klimaat. Hij verwacht dat er nog veel winst te behalen is met het ontwikkelen van specifieke genetica voor specifieke markten en teeltsys-

Actueel: Aardbeien & Asperges

temen, zoals dat bij onder meer vruchtgroenten al jarenlang wel gebeurt. “Nu wordt bijvoorbeeld vaak het van oorsprong voor de vollegrond ontwikkelde ras Elsanta ingezet. Inmiddels wordt dit ras voor alle teeltsystemen toegepast en hebben we ondertussen hightech kassen, maar we gebruiken nog steeds dezelfde genetica. Met hybride rassen kun je heel gericht de genetica ontwikkelen die de hoogste potentie heeft voor óf de hightech kas óf voor de stellingenteelt.”

Waar de traditionele vermeerdering van klonale rassen twee jaar in beslag neemt, duurt het opkweken uit zaad slechts 4 maanden. “Daarmee heb je een veel duurzamere aardbeienplant in handen. Want er is veel minder arbeid, energie, land, chemie en water nodig om plant af te leveren. Uiteraard brengt dat ook met zich mee dat de kosten niet hoger worden, want op alle aspecten waarop wordt bespaard, kan winst geboekt worden.”

FLEXIBILITEIT

Daarnaast geeft Roland aan dat opkweken uit zaad de teler veel meer flexibiliteit geeft. “Waar telers met klonale vermeerdering afhankelijk zijn van wanneer moederplanten stekken geven, kunnen aardbeien opgekweekt uit zaad, iedere dag gezaaid worden. Vier maanden later heeft de teler dan een plant.” Hij ziet dat het voor de teler ook wat aanpassing zal vergen, omdat de huidige teelt gewend is te werken met systemen op basis van de beschikbaarheid van de stekken. “Nu kan

de teler, nadat de plant in vier maanden is opgekweekt, op iedere gewenste dag de teelt starten met een verse plant.”

Waar flexibiliteit ook een rol speelt, is bij de veredeling, geeft Roland aan. “We ontwikkelen zelf de ouderlijnen en kunnen vanuit zaad heel gericht sturen om eigenschappen in te kruisen in een ras. Hoewel het proces dan nog wel enkele jaren duurt, is het veel sneller en flexibeler dan bij klonale veredeling, waarbij je nauwelijks kunt sturen.” Hoog op het verlanglijstje van gewenste eigenschappen staan resistenties tegen meeldauw en botrytis. “Die rassen bestaan nog niet; resistenties

tegen die ziekten zijn nog niet beschikbaar. Daar gaat zeker nog een aantal jaren overheen. Wel zijn er rassen die minder gevoelig zijn voor deze ziektes en dat is op dit moment een pre.”

BEHOEFTE AAN RESISTENTIES

Het wegvallen van een steeds groter deel van het gewasbeschermingsmiddelenpakket speelt daarbij ook een rol. “Dat zal de komende jaren niet beter worden. Zoals we over de hele linie zien, zullen er ook voor de aardbeienteelt steeds meer middelen verdwijnen, waardoor de behoefte aan resistenties steeds groter wordt. Klimaat kun je gedeeltelijk sturen

Het opkweken van aardbeien uit zaad duurt vier maanden, het vermeerderen via stekken neemt twee jaar in beslag

Limgroup verwacht dat de opkweek van aardbeien uit zaad voor een transitie in de teelt zal zorgen

en je kunt preventieve maatregelen nemen, maar resistentie gaat echt een grote meerwaarde brengen,” duidt Roland het belang van resistenties.

Een voordeel van de planten die uit zaad worden opgekweekt is dat ze hybride zijn en dus exact hetzelfde, merkt Roland op. “Daardoor zijn ze ook exact even oud, waardoor elke plant op hetzelfde moment in productie zal komen. Stekken worden op verschillende plaatsen van de plant gepakt, waardoor ze in verschillende groeifases zijn. Aardbeien uit zaad daarentegen geven een heel uniform beeld.”

STAP VOOR STAP

In januari is Limore One voor het eerst commercieel aangeplant in de kas en eind maart ook in de stellingenteelt. “Dit jaar ligt Limore onder een vergrootglas en moet deze

aardbei uit zaad zich bewijzen.” Roland benadrukt het belang van een stapsgewijze aanpak in het proces, zodat begrepen kan worden wat er in de praktijk gebeurt en daarop gestuurd kan worden. “Dan komen we niet voor verrassingen te staan. We willen ervoor zorgen dat er eerst een goede basis is voor aardbeien uit zaad, voordat we opschalen.”

Voor de vermarkting is Fruitmasters mee ingestapt, geeft Roland aan. “Fruitmasters gelooft dat aardbeien uit zaad de toekomst is en ontwikkelt een merk specifiek voor deze aardbeien.” Hij verwacht dat vooral de duurzamere teeltmethode de consument zal aanspreken. “De consument heeft nog steeds een lekkere aardbei maar, door de opkweek uit zaad, veel duurzamer geteeld.” (MW) 

rsweijen@limgroup.eu

Jan van Genderen, Royal Berry:

“Het weer wordt steeds extremer, maar klanten verlangen vaker een perfect product”

“Doordat we sinds februari weinig zon hebben gehad, is het weer een laat voorjaar aan het worden, waardoor de aardbeienproductie wat trager dan normaal en later dan gepland op gang is gekomen,” zegt Jan van Genderen, eigenaar van Royal Berry dat zich richt op de teelt en de vermarkting van aardbeien. Wel ziet hij half april dat door de enkele dagen mooi weer en de start van de onbelichte teelt, de volumes toenemen. Daarbij merkt Jan op dat de vraag goed is en dat de prijzen stabiel zijn op een redelijk tot goed niveau.

Jan ziet dat klanten enthousiast zijn om met Nederlandse aardbeien te beginnen. “De retail is op zoek naar goede aardbeien van een betrouwbare kwaliteit. Spanje heeft daar momenteel moeite mee – de kwaliteit is niet optimaal en de volumes zijn niet groot – waardoor de motivatie om zo snel mogelijk over te stappen op Nederlands product groot is. Dat is positief voor de Hollandse teelt.” Dat geldt overigens ook in het winterseizoen, geeft hij aan. “De vraag naar belichte aardbei-

en is best groot, om ook in de winter een kwalitatief hoogstaand product te kunnen leveren.”

LASTIGE COMBINATIE

Daarbij ziet de aardbeienteler dat, terwijl de weersomstandigheden, en daarmee de teeltomstandigheden, steeds extremer worden, de retail steeds vaker perfecte producten verlangt. Een lastige combinatie, stelt hij vast. “Het wordt een grotere uitdaging om die twee aspecten met

elkaar te laten matchen, maar als je daarin kunt voorzien, ben je wel van waarde.”

Het is de reden dat Royal Berry bewust heeft gekozen voor specialisatie in alleen aardbeien. “Daardoor en door onze schaalgrootte kunnen wij specialisten op bepaalde vakgebieden aantrekken, waardoor we op het hoogst mogelijke niveau kunnen werken. Waar zo’n 10 jaar geleden veel teelttaken door één persoon werden uitgevoerd, hebben we nu meer werknemers die zich ieder richten op een smaller, maar dieper werkgebied met meer specialisatie.”

OPSCHALING

De ontwikkeling past in de trend van consolidatie, waarvan Jan merkt dat die ook in de aardbeienteelt gaande is. “Eigenlijk kun je stellen dat die ontwikkeling in de aardbeien een jaar of tien achterloopt op de tomatenteelt. Op basis daarvan, verwacht ik dat in de aardbeiensector par-

tijen steeds meer zullen samenwerken of fuseren. Er zal een enorme consolidatie in de markt optreden. Het aantal spelers zal afnemen en daarmee zal automatisch de schaalgrootte van de bedrijven toenemen.”

Zelf heeft Royal Berry die opschaling al behoorlijk ver doorgevoerd, maar Jan geeft aan de ambitie te hebben om door te ontwikkelen op de ingeslagen weg. Hij ziet groeimogelijkheden door uitbreiding met aangesloten telers die voor Royal Berry willen produceren en mee willen in de door het bedrijf gekozen strategie. “Maar we verwachten ook het eigen areaal in de toekomst nog een stukje uit te breiden.”

TIJDIG SCHAKELEN

Overigens verwacht de aardbeienteler dat het totale Nederlandse aardbeienareaal redelijk stabiel zal blijven met een constant goede vraag. “In zijn algemeen-

In de huidige aardbeienteelt is het belangrijk door schaalgrootte vakspecialisten te kunnen aantrekken

Jan van Genderen met zijn gezin

heid groeit het areaal niet, omdat het rendement van de teelt onder druk staat van de enorme kostenstijgingen. Met name de loonkosten nemen toe, net als de kosten voor het plantmateriaal.” Ook hierin ziet Jan een reden om te specialiseren. “Het benodigde kennisniveau het aantal kennisgebieden, neemt in de toekomst nog verder toe. Het is onmogelijk om alleen al die ballen in de lucht te houden. Daarvoor heb je een groot bedrijf nodig met veel specialisten die allemaal een aantal ballen in de lucht kunnen houden. Ik denk dat de aardbeienteelt zeker een mooie toekomst tegemoet kan gaan, als op tijd mee geschakeld wordt in deze ontwikkelingen.”

Daarbij voorziet Jan dat er op teeltgebied vooral ruimte is voor overdekte teelten. “De vollegrondsaardbeienteelt wordt eigenlijk helemaal uitgefaseerd. Er wordt overgeschakeld op intensievere teelten: onder plastic en glas.” Jan ziet dat deze ontwikkelingen gedreven wordt door aspecten als de moeizame invulling van arbeid en productkwaliteit en -zekerheid. “Om de vollegrondsteelt nog op een efficiënte manier geregeld te krijgen en om mensen te vinden die dat überhaupt nog willen doen, is een bijna onmogelijke taak. Ik geloof ook niet dat die teelt nog terugkeert,” besluit Jan. (MW) 

Jan@royalberry.eu

De aarde geeft ons energie, voedsel en water. Een bron van leven, waar we zuinig mee om moeten gaan. Bij Smart Packaging Solutions maken we spaarzaam gebruik van energie en grondstoffen, waarmee wij THE PERFECT BODY ontwikkelen. Een beschermende verpakking voor kwetsbare producten van natuurlijke oorsprong, zoals vlees, vis, fruit, groenten en bloemen.

WE MAKE IT FIT

Onze verpakkingen worden ontwikkeld vanuit drie hoogtechnologische, volledig geïntegreerde productielocaties in het Belgische Meer en Oudegem (hoofdkantoor) en in het Nederlandse Loenen. Van papier dat we in onze eigen fabrieken recycleren tot stevig, vochtbestendig en honderd procent recycleerbaar massief karton.

www.smart-packaging-solutions.com PRODUCENT VAN

Oudegem (BE)

Oude Baan 120 9200 Dendermonde & +32 52 26 19 26 ) orderdesk@smartpaso com

Meer (BE)

Europastraat 28 2321 Meer & +32 33 15 04 24 ) orders@smartpaso.com

Loenen (NL)

Voorsterweg 38

7371 GC Loenen & +31 5 550 58 222 ) orders@smartpaso.nl

Simon Schumacher, Verband Süddeutscher Spargel- und Erdbeeranbauer

“Retailers moeten in het begin niet te hoge marges hanteren, maar langzaam beginnen”

Dankzij de goede weersomstandigheden in de tweede helft van 2023 was de plantengroei op de Duitse aspergearealen over het algemeen vrij goed. Dit leidde weer tot een goede start van het seizoen. “Er waren weinig bladziekten en plagen, waardoor de planten veel energie hebben kunnen opslaan. Dit betekent op zijn beurt dat de smaak enerzijds en de opbrengsten en stengeldiktes anderzijds erg goed zijn. Dit zijn allemaal belangrijke kwaliteitscriteria. De situatie was vergelijkbaar in het seizoen 2022/23, toen zelfs oudere telers spraken over de asperges van de eeuw. We hopen nu dat dit ook dit jaar het geval zal zijn,” zegt bestuurslid Simon Schumacher van de koepelorganisatie VSSE, die een eerste, voorzichtige tussenbalans opmaakt.

In veel teeltgebieden in Duitsland zijn de asperges dankzij de milde temperaturen al goed gegroeid, wat op veel plaatsen tot uiting kwam in een vroege start van het seizoen, zij het met beheersbare volumes. Schumacher: “Dankzij goede rassen, efficiënte folietechnologie en de hogere ruggen kunnen we ook langere stengels oogsten en op de markt brengen. De UNECE-norm, d.w.z. de maximaal toegestane lengte, is dienovereenkomstig verhoogd van 22 naar 24 cm. Dit is een belangrijke en duurzame verandering, omdat het betekent dat we een waardevol voedselproduct op de markt kunnen

blijven brengen, ook in tijden waarin het Duitse areaal afneemt.”

VERBETERDE MARKTSITUATIE

“Het voorzichtige consumentengedrag lijkt eveneens weer enigszins te normaliseren, hetgeen we kunnen zien aan de cijfers van reisaanbieders (TUI, enz.). De reisboekingen zijn weer goed op gang gekomen en de ervaring leert dat de doelgroep voor internationale reizen en asperges op veel punten overeenkomt. In dat opzicht zijn we dus optimistisch. Ook de situatie op de arbeidsmarkt is gelukkig weer enigszins genormaliseerd.” Volgens Schumacher zijn de huidige prijzen voor alle schakels in de keten tevredenstellend: “Ons argument is dat we voor eersteklas asperges niet boven de €20 per kilo moeten gaan. Retailers worden ook opgeroepen om in het begin niet te hoge marges te hanteren, maar iets gematigder te beginnen en de prijzen tijdens het hoogseizoen stabieler te houden, zodat we ook aan het einde van het seizoen nog volumes kwijt kunnen. Desondanks zijn de eerste vroege asperges automatisch

duurder door de drievoudige foliebedekking, de intensieve arbeid en de over het algemeen lagere opbrengst.”

MINDER AREAAL EN BEDRIJVEN

In heel Duitsland is het aantal aspergeteeltbedrijven sinds 2015 met bijna 25% gedaald en met 4% ten opzichte van het jaar daarvoor. Daarnaast is het areaal sinds 2015 met ongeveer 7% gedaald. “Retailers staan daarom steeds meer voor de uitdaging om niet zozeer de goedkoopste asperges te kopen, maar gedurende het hele seizoen Duitse asperges in voldoende hoeveelheden aan te bieden,” benadrukt Schumacher.

De daling van het aantal aspergeteeltbedrijven is volgens de expert ook te wijten aan verschillende factoren, maar met name aan de verhouding tussen kosten en inkomsten. “Bij asperges wordt 40-50% van de prijs bepaald door de loonkosten. Dit betekent dat elke cent die erbij komt een aanzienlijke impact heeft op de economische situatie van de telers. De politieke onzekerheid maakt het er

voor veel telers ook niet bepaald makkelijker op. Bovendien zijn er veel kleine tot middelgrote aspergebedrijven, vooral in NRW en het zuidwesten van Duitsland, die momenteel te maken hebben met een generatiewisseling. We zien dat deze potentiële bedrijfsopvolgers erg gewild zijn op de arbeidsmarkt, zowel binnen als buiten de sector. Vaak zijn andere beroepen ook bijzonder aantrekkelijk vanwege de goede salariëring en de minimale risico’s. Dit leidt er uiteindelijk toe dat veel jonge potentiële telers hun heil elders zoeken in plaats van het familiebedrijf over te nemen. Dit betekent niet noodzakelijkerwijs dat de aspergeteelt zal uitsterven, maar wel dat er een structurele verandering plaatsvindt, waarbij kleinere bedrijven hun land geleidelijk aan overdragen aan de grotere spelers die meegaan in de schaalvergroting,” merkt Schumacher op.

GROENE ASPERGES ZIJN TRENDY

Daarnaast ziet Schumacher enkele interessante trends binnen de Duitse aspergesector. “Retailers vragen nu specifiek

naar Duitse groene asperges, terwijl deze sector lange tijd gedomineerd werd door Spanje. Het product wordt ook steeds populairder bij de consument: volgens recente cijfers zijn groene cijfers goed voor ongeveer 17% van alle aspergeaankopen, en deze trend is stijgende. Telers en veredelaars zien dit natuurlijk ook en reageren hier weer op. We mogen echter niet vergeten dat het teeltproces niet vergelijkbaar is met dat van witte asperges. Ten eerste zijn de asperges dunner en is er een grotere druk van ongedierte. Aan de andere kant heb je bij groene asperges niet te maken met het tijdrovende en dure foliemanagement en de hoge aspergeruggen. Over het hele seizoen genomen zijn de prijzen voor groene asperges relatief iets hoger, wat ook nodig is, gezien de extra kosten.”

Daarnaast zijn geschilde asperges nog steeds in trek, wat ook erkend wordt door machineleveranciers met bijbehorende schiltechnieken. “Met ToGo-concepten en zelfbedieningssystemen in de supermarkt wordt het kopen van asperges steeds meer een belevenis voor de klant. Ik zie deze concepten niet zozeer als concurrentie voor de in Duitsland populaire boerderijwinkels en directe afzet, maar eerder als aanvulling. Dit komt omdat ze niet alleen jongere consumenten bereiken, die zelden de tijd nemen om asperges te schillen, maar ook de druk op de markt wat verlichten door de sterke concentratie van aspergeaankopen in het weekend te doorbreken. Dit sluit deels aan bij de trend naar groene asperges, omdat alleen de onderkant hoeft te worden afgesneden om het product te kunnen bereiden.”

Günter Hugenberg van Bejo Samen GmbH

Met een breed assortiment rassen bestrijkt de internationale zaadleverancier Bejo Samen zowel het vroege als het late aspergesegment. Het nieuwste late ras Sirius is vorig jaar geïntroduceerd en de eerste arealen worden nu beplant, bevestigt productmanager Günter Hugenberg. “Toch heeft het late segment de laatste jaren aan belang ingeboet. Het geld wordt meestal verdiend in de eerste helft van het seizoen. De laatste maand van het aspergeseizoen vertegenwoordigt een licht dalend marktaandeel, in ieder geval hier in Duitsland.”

GROENE ASPERGES: GROEIENDE VRAAG, KLEIN RENDEMENT

In de schaduw van de standaard witte asperges op de markt, hebben groene asperges uit eigen teelt ook een interessante groei doorgemaakt, merkt Hugenberg op, die in de groene aspergesector voornamelijk het ras Bacchus aanbiedt. “Ik zie hier zonder twijfel nog meer groeipotentieel, vooral omdat vooral jongere consumenten duidelijk de voorkeur geven aan groene asperges. Natuurlijk moet de aspergesector ook inspelen op deze veranderende vraag van de consument. Qua rendement halen groene asperges echter nog lang niet het niveau van witte asperges. Dit komt deels door de teeltmethode, maar ook door de productspecificaties. Voor groene asperges vraagt de markt over het algemeen om dunnere stengels met een diameter tussen 16 en maximaal 23 millimeter, terwijl

voor witte asperges de sortering van meer dan 20 millimeter bijzonder populair is. Al met al betekent dit meer arbeid en stengels, maar minder kilo’s. Helaas zien we deze intensieve arbeid die de teler moet leveren nog niet terug in de prijs. Naar mijn mening is er dan ook nog ruimte voor verbetering.”

Het rassengamma van Bejo Samen wordt afgerond met de paarse Erasmus. Hugenberg: “Dit nicheproduct vertegenwoordigt een zeer klein marktaandeel. De markt is echter duidelijk nieuwsgierig: zoals reeds vermeld, zijn vooral jongere consumenten dol op gekleurde asperges en deze groei zien we dan ook terug bij de paarse asperges, zij het op beperkte schaal.”

GESPANNEN STEMMING

ZELFVOORZIENING EN ASPERGEDAG Over het algemeen ziet Schumacher de toekomst met vertrouwen tegemoet. “De zelfvoorzieningsgraad van asperges in Duitsland is al jaren stabiel op meer dan 80%. Geen enkele andere groente in Duitsland kan hieraan tippen.” Nu is het van belang om niet alleen de handel, maar ook de consumenten bewust te blijven maken van de regionale en seizoensgebonden aspecten. “Om die reden hebben we vorig jaar als gezamenlijk initiatief van verschillende verenigingen en koepelorganisaties de Duitse Spargeltag gelanceerd, die dit jaar op 3 mei zal plaatsvinden, om deze onderwerpen nog meer onder de aandacht te brengen.” 

schumacher@vsse.de

Volgens Hugenberg blijft de stemming in de sector gematigd aan het begin van de nieuwe Duitse aspergeoogst. “Niet alleen is de vraag naar een natuurlijk waardevol en daarom duur product recentelijk gedaald, maar er zijn ook veel andere uitdagingen. Ook al is de stemming wat somber, er is geen reden om terug te deinzen voor innovaties in elk opzicht, of het nu gaat om rassen of teelttechnologie.” Niet elk aspergebedrijf kan of wil echter mee in deze innovatiedrang. “Er zullen de komende jaren waarschijnlijk meer aspergebedrijven sluiten, voor-

al bedrijven die de afgelopen jaren niet hebben geïnvesteerd of geen opvolging hebben. Dit hoeft echter niet te betekenen dat de aspergeteelt zal afnemen. Er zijn ook veel toekomstgerichte bedrijven met een goede teelt- en afzetstructuur. Dit zijn gewoon de veranderende tijden waarin we ons bevinden.”

guenter.hugenberg@bejosamen.de

Günter Hugenberg in het testveld van het nieuwe ras Sirius

ASPERGES VAN BEJO

Rassen die nieuwe standaarden zetten!

Prius F1 (wit)

Cumulus F1 (wit)

Cygnus F1 (wit)

Sirius F1 (Bejo 3199) NIEUW (wit)

Bacchus F1 (groen, anthocyaanvrij)

Erasmus F1 (paars)

Exploring nature never stops ONTDEK ONZE ASPERGES ASSORTIMENT

 bejosamen.de

Rode en witte kool, spitskool, Savooie kool, zoete platte kool, Chinese kool, spruiten, knolselderij, kroten (rood, geel, wit, Chioggia), koolraap, peen (oranje, geel, paars), ijsbergsla, bloemkool, broccoli, prei, uien (consumptie, plantuien), aardappelen, witlof, aardperen, pastinaak, wortelpeterselie

A.N.Boekel B.V. Berrie 1 1724 BB Oudkarspel

Tel: +31-(0)226 700 500 www.boekelwaarland.nl

Will Teeuwen, Teboza:

“Dalend Europees asperge-areaal zorgt over het algemeen voor meer vraag dan aanbod”

“Het seizoen is volgens planning begonnen,” zegt Will Teeuwen van Teboza. “Half januari kwamen de eerste asperges uit de kas en ook de verwarmde teelten zijn vroeg gekomen. Doordat het voorjaar iets eerder op gang is gekomen, hebben voor deze vroege Pasen toch leuk wat kilo’s kunnen doen. Vorig jaar viel Pasen een week later, maar de volumes, afzet en prijzen zijn redelijk vergelijkbaar met die van vorig jaar,” geeft Will begin april de stand van zaken op de aspergemarkt weer.

Voor de witte asperges – die alleen in Noordwest-Europa worden gegeten – ziet Will dat de vraag redelijk stabiel tot licht stijgend is. Waar het de groene asperges betreft, merkt hij jaarrond een stijgende vraag. Daarbij stelt Will vast dat er steeds meer ruimte komt voor een duurzaam Europees product. “Zowel de retail als de consument neigt daarnaar, en dat is een ontwikkeling die zich zal voortzetten.”

VECHTEN TEGEN DE ELEMENTEN

Waar de afzet dus goed verloopt, is dat voor de aanvoer een heel ander verhaal, ziet Will. “We hebben vijf maanden regen achter de rug en begin april regent het nog altijd. Dat is de grootste uitdaging tot nu toe. We hebben ieder mogelijk moment moeten aangrijpen om de velden – onder omstandigheden die niet perfect waren

– klaar te maken. We hebben nog steeds niet overal folie kunnen leggen.” Will geeft aan dat waar normaal gesproken eind oktober wordt begonnen met het klaarmaken van de bedden op de velden, dit nu pas in januari mondjesmaat van start kon gaan. “Wij vechten al vijf maanden tegen de elementen. We kunnen heel veel plannen en we hebben goede machines en mensen, maar het weer blijkt toch de bepalende factor in deze.”

Hoewel hij ervan uitgaat dat er nog een aantal percelen tijdig opgebouwd kunnen worden, zal dat niet voor alle percelen gelden, waardoor het totale volume dit seizoen naar verwachting lager zal liggen. Wel voorziet Will dat er een verschuiving van de oogst zal plaatsvinden. “De percelen die later zijn opgebouwd, gaan ook later in productie. De asperges die naar

verwachting half april in productie zouden komen, zullen nu waarschijnlijk zo’n twee weken later in productie komen.”

VERSCHUIVING RICHTING EINDE

SEIZOEN

Hoewel de oogst daardoor meer richting het einde van het seizoen verschuift, hoeft dat volgens de aspergeteler geen probleem te zijn. “Tegen het einde van

Will Teeuwen

het seizoen is de vraag niet slecht, maar het aanbod van late teelten – vanaf derde week mei tot het einde van het seizoen - is iets waar de sector de laatste jaren minder op heeft ingezet. Dat zou dit jaar dus anders kunnen zijn.”

Door deze omstandigheden verwacht

Will dat het aanbod lager zal zijn dan de vraag. Dit is overigens een structurele ontwikkeling, ook in de komende jaren, geeft hij aan. “In heel Europa hebben we te maken met een teruglopend areaal, waardoor het aanbod, afgezien van een mogelijk oogstpiekje door warm weer, structureel daalt en dat is ook dit jaar niet gestegen. Ik verwacht over het algemeen een goede prijsvorming en eerder een grotere vraag dan aanbod.”

TEELT STEEDS SPANNENDER

De aspergeteler wijt het teruglopende areaal aan de toenemende uitdagingen in de aspergeteelt. “Het wordt steeds spannender en uitdagender. Buiten het weer, spelen er uitdagingen op het vlak van wet- en regelgeving, grilligheid van de overheid, beschikbaarheid van arbeid en stijgende kosten. Voor kleinschalige

ondernemers die alles zelf moeten doen, wordt dat steeds lastiger. Bij een kleinere organisatie worden de uitdagingen steeds meer een belasting, waardoor ook het plezier van de teelt verloren gaat. Dat is een ontwikkeling die we niet alleen hier zien, maar in alle Europese aspergetelende landen.”

Will ziet dat het telen van asperges in deze uitdagende tijden een professionele organisatie vereist. “Met een bedrijf van een bepaalde schaalgrootte kun je de juiste mensen, met een passende opleiding en juiste ervaring op de juiste plek plaatsen, waardoor de uitdagingen aan te gaan zijn. Het gaat er met name om dat je voldoende slagkracht hebt, zowel organisatorisch als financieel, om de uitdagingen aan te gaan. Om je bedrijf toekomstbestendig te houden, zijn inmiddels gigantische investeringen nodig en dat moet je wel op een verantwoorde manier kunnen doen.”

GEVULD SCHAP GEEN

VANZELFSPREKENDHEID MEER

Toch blijft Will positief voor de toekomst. “De omstandigheden zijn heel uitdagend, maar vaak zijn de meest uitdagende jaren

financieel niet de slechtste jaren.” Daarnaast ziet hij dat de toenemende ontwikkeling om in de keten partnerschappen aan te gaan, van waarde is. “Dan weet je bij het doen van investeringen dat de klant de producten afneemt. De tijd van produceren en maar zien hoe het product zijn weg naar de markt vindt, is voorbij. Wie met die gedachtegang de markt betreedt, zal het moeilijk krijgen, zowel aan de telers- als de afnemerskant. Want retailers zijn ook op zoek naar een gevuld schap en dat het schap gevuld is, is niet meer vanzelfsprekend.” (MW) 

W.Teeuwen@teboza.nl

Rick Mengers, ZON:

“Door het natte weer loopt de aspergeteelt een maand achter”

“De oogst van de verwarmde kassenteelt en van de vollegrondsaspergeteelt op hoge percelen, die minder last hebben van de hoge grondwaterstand, is wel aan de gang,” duidt Rick Mengers van Zon begin april de bescheiden aanvoer van asperges. Vanwege de vele regen in de afgelopen maanden, ziet Rick dat er voldoende traditionele telers nog moeten beginnen met het opbouwen van de bedden, wat natuurlijk van invloed is op het volume. “Daarvan zal de productie pas rond eind april van start gaan, de teelt loopt dus ongeveer een maand achter. Wel verwacht ik dat de productie uit de laatste minitunnels ervoor zal zorgen dat de aanvoer de komende weken wat gaat toenemen.”

Over het algemeen gaat Rick ervan uit dat de teeltvertraging voor de meeste telers voor een lang seizoen gaat zorgen, zonder grote pieken, tenzij het weer snel omslaat richting zomerse temperaturen. “Dat zou vergelijkbaar zijn met het seizoen van vorig jaar. Een lang seizoen is meestal geen slecht seizoen en, als de prijzen goed zijn, zijn de telers vaak wel genegen om langer door te gaan. Dus die kilo’s zullen er uiteindelijk wel komen.”

Een ander gevolg van de weersomstandigheden is dat Rick verwacht dat dit seizoen de eerstejaars planten niet gestoken zullen worden. “Dat heeft te maken met de vele regen en de kwaliteit. Omdat asperges tijdens het eerste jaar maar gedurende een week of twee worden gestoken, maakt dit voor het totale oogstvolume niet zo veel verschil.”

NOG GEEN ASPERGEWEER

Waar de aanvoer door de weersomstandigheden wat achterblijft, stelt Rick vast

dat dit ook voor de vraag geldt. “De vraag rondom Pasen was wisselend en heeft niet helemaal gebracht wat we ervan verwacht hadden, maar over het algemeen zijn we tevreden over de paasverkopen. De vraag vanuit de retail is wel erg goed, maar voor meer vraag van de handelsklanten hebben we nog wat beter weer nodig; het is nog niet echt zonnig aspergeweer.”

Rick ziet dat de aspergeteelt steeds verder automatiseert. Onder andere om het wegvallen van de toelating van diverse gewasbeschermingsmiddelen op te vangen. “Het aantal toegestane middelen wordt steeds minder, met name tegen onkruid zijn er nog weinig goede middelen op de markt. Daar wordt wel echt de stap naar mechanisatie gezet.”

BINNEN VIJF JAAR OOGSTMACHINE?

Ook het machinaal oogsten van asperges wordt volop getest. “Die proeven lopen al zo’n vier jaar en dat innoveert elk jaar een

beetje. De ontwikkeling wordt gedreven door de moeizame invulling van arbeid en de hoge loonkosten waar de teler mee geconfronteerd wordt. Daarbij is aspergesteken geen populair beroep. Het is de sector de laatste jaren redelijk goed gelukt om de ervaren krachten van de laatste jaren vast te houden, maar op het moment dat die ook wegvallen, dan wordt het een heel karwei om de asperges tegen een normale kostprijs uit de grond te krijgen.” Rick verwacht dat daardoor het op grotere schaal toepassen van oogstmachines dichterbij komt en voorziet dat dit fenomeen binnen een jaar of vijf zijn intrede zal doen.

Waar het aspergeareaal in veel Europese landen – Frankrijk en Italië uitgezonderd – daalt, is dat in Nederland niet anders. “Door vergrijzing gaat er elk jaar wat af. Gelukkig zien we af en toe een jonge parel opstaan die zich toch nog aan de aspergeteelt waagt en die mensen hebben we hard nodig om toch een acceptabel areaal in Nederland over te houden. Bij die jonge telers voorzie ik nog wel wat areaaluitbreiding, maar of dat het areaal van de vergrijzende teler gaat opvangen, is maar zeer de vraag.” Dat neemt overigens niet weg dat Rick voor dit seizoensproduct nog voldoende mogelijkheden ziet. “Als de kostprijs niet te hard stijgt, is het qua rendement nog een heel mooi product.” (MW) 

rick.mengers@royalzon.com

Industry changing equipment + technology designed for results

Bringing together leading brands in processing, inspection and packaging equipment for the vegetable industries. Our solutions set the standard for yield, efficiency, and safety across a wide range of industries. Whatever your product needs, we can meet it with precision and passion.

Produce Storage I Peeling, Grading, Washing I Electroporation

Value-added Processing I Product Handling I Inspection

Find out more:

LOOKING BACK. PRESSING FORWARD. ALWAYS INNOVATING.

Mirko Tiemann, Kirchdorfer Spargel & Beerenfrüchte:

“We willen onze aspergeteelt verder mechaniseren uit efficiëntie- en kostenoverwegingen”

Net voor Pasen werden de eerste volumes witte asperges geoogst bij de telers van Kirchdorfer Spargel & Beerenfrüchte in het Duitse Nedersaksen en Brandenburg. In de eerste week van april was ongeveer 10-15% van het totale aspergeareaal klaar voor de oogst, volgens commercieel manager Mirko Tiemann. Ondanks veel regen en wateroverlast op sommige percelen is de aspergeoogst dit jaar goed van start gegaan. “Door de regen en het gebrek aan zon kwam het seizoen iets later op gang. Zowel vraag als aanbod zijn momenteel nog vrij terughoudend in de handel en er worden nog beperkte volumes geoogst.”

“We zitten nu in de eerste fases, en daarom kunnen we nog geen precieze voorspellingen doen over volumes en kwaliteit,” vervolgt Tiemann. “Desondanks hebben we een groot deel asperges klasse I in de standaardsortering 22-28 kunnen oogsten. Het is echter nog te vroeg voor de jumbo sortering (>28) en grotere aantallen volumes klasse II.”

PRIUS IN OPMARS

Kirchdorfer Spargel & Beerenfrüchte is een van de verschillende afzetbedrijven

Bedrijfsleider Heinrich Thiermann van Kirchdorfer

van de telersorganisatie Spargel & Beerenfrüchte Brandenburg. Het bedrijf verkoopt asperges en blauwe bessen van hun teeltbedrijven in Nedersaksen en Brandenburg. Kirchdorfer Spargel & Beerenfrüchte levert voornamelijk in Noorden West-Duitsland en gedeeltelijk ook in de regio Berlijn waar ze vrijwel alle grote discounters, supermarkten en speciaalzaken bevoorraden. Wat betreft asperges voert men een breed assortiment, bestaande uit zowel nieuwe als oudgediende rassen. “Een nieuw, veelbelovend ras in ons assortiment is Prius, dat we al in goede volumes kunnen oogsten. We streven er ook naar om het areaal voor dit ras de komende jaren uit te breiden. Daarnaast voeren we teeltproeven uit met het ras Rakete en ook deze asperge gaan we nu commercieel aanplanten. Over de gehele linie telen we echter voornamelijk de gevestigde rassen, onder meer van Limgroup. Afgezien van één of twee rassen die niet echt aanslaan, hebben we tot nu toe geen grote teleurstellingen gehad op rassenniveau.” Tiemann ziet desgevraagd slechts minimale prijsverschillen tussen de afzonderlijke rassen op de markt.

“Over het algemeen ligt de prijs ongeveer op hetzelfde niveau als vorig jaar,” vervolgt Tiemann. “De grote problemen zijn nog steeds het minimumloon in combinatie met de hoge logistieke kosten en de recente tolverhoging. Tegelijkertijd kunnen we onze prijzen natuurlijk niet onbeperkt verhogen, en daarom zijn we min of meer gedwongen om de efficiëntie in de teelt te verhogen. In de praktijk betekent dit bijvoorbeeld dat we andere gewassen planten in bepaalde gebieden die min-

der geschikt zijn voor de aspergeteelt. We hebben daarbij het voordeel dat we als bedrijf breed georiënteerd zijn en ook akkerbouw bedrijven.”

TREND GROENE ASPERGES HOUDT AAN

Naast witte asperges houdt Kirchdorfer Spargel- und Beerenfrüchte zich ook bezig met het telen van groene asperges. Het groene aspergeras Xenolim kan momenteel al worden geoogst. Tiemann: “De teelt van groene asperges is nog relatief klein en vertegenwoordigt ongeveer 10-15% van het totale volume. We merken echter dat groene asperges van jaar tot jaar terrein winnen. Het moet echter gezegd worden dat de regionale oorsprong een kleinere rol speelt in vergelijking met witte asperges. Dit is waarschijnlijk te wijten aan het feit dat er tijdens het Duitse seizoen nog steeds veel producten van overzee en uit Spanje worden verhandeld. We hebben ook gemerkt dat het product vooral populair is bij de jongere generatie, waarschijnlijk omdat het zo gemakkelijk te bereiden is. Daarom hebben we ons ten doel gesteld om de groente aspergeteelt in de komende jaren gestaag op te schalen.”

Naast de reguliere asperges biedt men het witte goud ook geschild en in convenience-vorm aan. Volgens Tiemann heeft laatstgenoemd segment zich gevestigd als nicheproduct. “Met onze panklare asperge, ofwel een mix van kant-enklare witte en groene aspergestukjes, hebben we inmiddels een goede positie in de markt en we willen hiermee tegemoetkomen aan de veranderende eetgewoonten. Tegelijkertijd zien we een toenemen-

de vraag naar geschilde asperges, die voornamelijk worden verkocht in eenheden van 400 of 500 gram. Ongeschilde asperges zijn ook verkrijgbaar in grootverpakkingen van 1 en 1,5 kg. We bieden ook eenheden van 5 kg aan, speciaal voor de horeca en catering.”

Over het algemeen ziet het teelt- en handelsbedrijf de toekomst met vertrouwen tegemoet. “We schatten in dat groene asperges zullen blijven groeien. Ondertussen is het onze taak om witte asperges op een aantrekkelijke manier te blijven promoten, zodat ze niet te veel aan belang inboeten. Op teeltniveau willen we onze werkprocessen verder mechaniseren uit efficiëntie- en kostenoverwegingen. Hoewel we de aspergespin al op grote schaal gebruiken in de teelt, is het toch nog altijd gemakkelijker om nieuwe technologie te implementeren in de fase na de oogst, denk daarbij aan de verwerking en verpakking. Wij voeren op dit gebied intensieve gesprekken met leveranciers uit de sector. Recentelijk zijn er geen grote innovaties of veranderingen geweest. We hebben voornamelijk geïnvesteerd in kleinere optimalisaties aan de systemen, bijvoorbeeld aan onze schilmachines,” besluit Tiemann. (HH) 

tiemann@kirchdorfer-spargel.de

Bio-pionier Packnatur® opent vierde productiehal voor netverpakkingen op houtbasis

Met de opening van de vierde productiehal voor netverpakkingen op houtbasis in de Oostenrijkse fabriek in Neudau breidt Packnatur® zijn internationale kwaliteits- en marktleiderschap verder uit. Packnatur® cellulose-netten zijn een afbreekbaar alternatief voor plastic dat 1:1 gebruikt kan worden op bestaande, gangbare verpakkingsmachines.

Het concept vindt zijn oorsprong bij de oprichter van het bedrijf, Helmut Meininger, die zich al meer dan 30 jaar inzet voor de ontwikkeling van biogene verpakkingsalternatieven en in 2018 in Australië werd geëerd met de WorldStar Packaging Award voor zijn levenswerk. In slechts een paar jaar tijd werd deze verpakkingsinnovatie ‘state of the art’ in de internationale verpakkingsindustrie.

Grote volumes voor retailketens

CEO Manfred Kern is verantwoordelijk voor het opzetten van de industriële productie. Ultramoderne machines, aangevuld met testmachines voor nieuwe ontwikkelingen, produceren in totaal ongeveer 20 miljoen verpakkingseenheden per maand, voornamelijk voor het verpakken van verse AGF.

Meneer Kern, wat was de sleutel tot de samenwerking met de heer Meininger? Hoe blijft de Europese productie voorop lopen?

“Ongeveer 20 jaar geleden werd ik benaderd door de heer Meininger, die toen CEO was van een grote spinnerij. Hij was op zoek naar viscosegaren voor een nieuw product en wilde het gebruiken als

vervanger voor plastic verpakkingen. Ik was enthousiast over het idee en samen met Lenzing, een van ‘s werelds grootste vezelproducenten, ontwikkelden we het juiste product, genaamd ‘Lenzing Modal Color’, van de vezel tot het garen, dat correct gecertificeerd was voor de foodsector. Nadat het biologisch afbreekbare net met succes op de markt was gebracht, was de productiecapaciteit echter zeer beperkt. Daarom werd besloten om hier in Neudau een eigen productiefaciliteit op te zetten. Inmiddels is de vierde uitbreidingsfase net afgerond, waardoor we nu aan de volume-eisen van grote winkelketens kunnen voldoen. Gecontroleerde topkwaliteit in combinatie met een optimale leveringsservice rechtvaardigen een Europese productielocatie. Hier wordt een nieuwe symbiose tussen twee basiselementen - voeding en textiel - tot stand gebracht,” antwoordt Kern.

Innovatieve industrie: houtvezel vervangt plastic

Markus Kainer is als managing director verantwoordelijk voor de internationale distributie van Packnatur® cellulose-netten, die niet alleen in heel Europa in trek zijn, maar bijvoorbeeld ook in de VS en Nieuw-Zeeland met succes op de markt zijn gebracht. Op 6 februari 2020 ontvingen Packnatur® en zijn Amerikaanse verkooppartner Jac Vandenberg de ‘Best in Class’ Sustainable Package Design Award tijdens de internationale PAC Awards in New York.

Meneer Kainer, het idee is een terugkeer naar een ‘oud’ proces dat vroeger werd gebruikt om verbandmateriaal te produceren. In slechts tien jaar heeft het product zich met succes internationaal gevestigd. Wat is het grote verschil met plastic en hoe leveren biogene verpakkingen een positieve bijdrage aan het milieu?

“Als pionier op het gebied van houten gaasverpakkingen hebben we jarenlang de basis gelegd waarvan nu een hele industrie en vooral consumenten over de hele wereld profiteren. Van onderzoek en ontwikkeling, via de eerste rudimentaire testproducten, tot

CEOs Manfred Kern and Markus Kainer, Photo: Marija Kanižaj

Packnatur® Cellulose Tube Netting and Grip Protection Netting, Photo: Marija Kanižaj

grootschalige productie, evenals intensieve marketing en het overtuigen van supermarktketens en verpakkingsbedrijven, vooral in het begin. Het was een lang en intensief proces voordat we ons product gestandaardiseerd en in bulk konden produceren en leveren. Als markt- en kwaliteitsleider is ons belangrijkste doel om onze partners en klanten het hoogste niveau van service, leverbetrouwbaarheid en prijs-kwaliteitverhouding te bieden. Het merk Packnatur® staat voor de hoogste ecologische standaard. Uitgedund hout uit FSC®- of PEFC-gecertificeerde Centraal-Europese beukenbossen wordt door het Oostenrijkse bedrijf Lenzing AG, marktleider in de productie van ecologische cellulosevezels, verwerkt tot gesponnen vezels. Beukenbossen zijn primaire bossen die zichzelf regenereren.”

In vergelijking met conventioneel verven achteraf zijn er bij het spinverven slechts 20% kleurpigmenten nodig, aldus Kainer. “Deze technologie maakt hoge besparingen tijdens het hele proces mogelijk: 64% minder waterverbruik, 90% minder gebruik van chemicaliën, 20% energiebesparing, 62% minder verwarming en 64% minder afvalwater. De 100% integratie van de kleurpigmenten in de vezel garandeert bovendien dat de netten voedselveilig zijn. Het net kan worden geleverd in de vorm van smalle en brede sleeves of op rollen. Dit betekent dat Packnatur® Neudau vrijwel elk verpakkingsbedrijf over de hele wereld de juiste oplossing voor cellulosenetten kan bieden zonder dat er grote veranderingen aan de verpakkingsmachines nodig zijn. De cellulosevezel is binnen 12 weken biologisch afbreekbaar en kan zelfs thuis worden gecomposteerd. Het is volledig vrij van residuen en petrochemische stoffen. Uiteraard bevat het geen microplastics en mocht het ooit in zeewater terechtkomen, dan wordt het daar ook afgebroken. Het natuurlijke net houdt de verpakte producten daarnaast ook 2-3 dagen langer vers. In ons competentiecentrum voor textielverpakkingen ontwikkelen we productdiversificaties waardoor nog meer klanten met een

breed scala aan toepassingen hun producten ecologisch kunnen verpakken in cellulosenetten.”

Steeds meer klanten ontdekken het net als een uiterst duurzame, ecologische verpakkingsoplossing voor tal van toepassingen en stappen af van plastic en kunststof verpakkingen. Kainer: “Niet alleen AGF, maar ook snoepgoed, zeevruchten, diervoeding of cosmetica en wellnessproducten kunnen dankzij onze verpakking aantrekkelijk worden aangeboden. Met ons herbruikbare assortiment ‘The Wood One’ kunnen we onze klanten ook aantrekkelijke designoplossingen voor tassen en draagtassen bieden,” besluit Markus Kainer.

e. hello@packnatur.at

t. +43 316 27256814

i. www.packnatur.at

Packnatur® reusable Bags and Pouches, Photo: Marija Kanižaj

Ocean Harvest Bag™ powered by Packnatur®,

Photo: Ocean Farm Supply, USA

Innovative Industry: Wood fibre replaces plastic netting, Photo: Marija Kanižaj

PC Fruit en Agromanager tillen het teelt- en voorraadbeheer naar een hoger niveau en laten de klant meekijken

Data, het nieuwe goud voor teler en handelaar

Drones, scanners, sensoren, … elektronische hulpmiddelen zijn niet meer weg te denken uit de boomgaard, de kas en het pakstation. Voeg daar nog eens big data aan toe en een nieuwe wereld opent zich voor teler, verpakker, handelaar én koper. Waar vroeger de boomgaard gelijkmatig gedund of gewortelsnoeid werd, kan dit binnenkort boomspecifiek. En waar kopers eertijds vaak “op goed geluk” een partij kochten, geven realtime rapporten nu inzicht over velerlei aspecten.

Laten we eerst even de boomgaard induiken. In Sint-Truiden werpt het Proefcentrum Fruitteelt vzw, onder de Belgische hardfruit-, steenfruit- en zachtfruittelers bekend onder de naam PC Fruit, de boomgaarden aan een grondig onderzoek. “Precisieteelt zal de sleutel tot succes worden,” weet Serge Remy, Diensthoofd afdeling PlantOnderzoek & Management (POM). “We gaan kijken naar de eigen specifieke kenmerken van elke boomgaard, en binnen de boomgaard, van elke zone en zelfs van elke boom. Percelen zien er vaak heel uniform uit, maar er zijn heel wat verschillen.”

EEN HOMOGENE BOOMGAARD

Serge legt uit dat niet overal in de boomgaard de bodem of de lichtinval dezelfde is, naast andere bepalende factoren. “Dit kan leiden tot verschillen in onder meer ziektegevoeligheid en bloembotvorming en bijgevolg in uiteenlopende opbrengsten en kwaliteit per zone in de boomgaard of per boom. Het doel is de boomgaard meer homogeen te krijgen door rekening te houden met die variatie. Dit kan via een specifiek teeltbeheer per zone en/of per boom.”

Maar eerst moet alles in kaart worden gebracht. En hier komen de drones en de sensoren op de proppen. Neem het uitdunnen van de bloesems. “Traditioneel worden alle bomen in een boomgaard op dezelfde manier uitgedund. Bij appel is dat in Nederland en Zuid-Europa (Spanje, Zuid-Frankrijk, Italië) doorgaans al tijdens de bloei, in België verkiezen telers wat langer te wachten en de kleine vruchtjes chemisch te dunnen. Want als er ook nog eens vorst komt nadat de bloesems zijn uitgedund, blijft er maar heel weinig fruit over. Nederland heeft bovendien veel Elstar staan en die is nogal beurtjaargevoelig. In een on-year moet je dus wel ingrijpen tijdens de bloei,” weet Serge.

DRIE VERSCHILLENDE DOSERINGEN

Om boomspecifieke uitdunning mogelijk te maken worden eerst via dronebeelden de bloemenclusters per boom vastgelegd na kalibratie met grondmetingen. Daarna wordt een taakkaart gemaakt met de spuitdosis per boom, met twee of zelfs drie mogelijke doseringen: geen behan-

Met een taakkaart kan je boomspecifiek behandelen

Taakkaart vruchtdunning

deling, 50%-dosering en/of 100%-dosering. “Het is al mogelijk boom per boom een verschillende dosis te geven, maar absolute nauwkeurigheid bestaat niet. Het gaat erom een onderscheid te maken tussen bomen die grondig, niet of minder doortastend gedund moeten worden. En natuurlijk komt er misschien ook wel eens 5% van het product terecht op de boom ernaast, maar dat is niet zo erg.”

Serge legt uit dat drones tot 90 meter hoog de boomgaard kunnen monitoren op algemene groei. “Maar als je de bloesem wil bekijken of naar ziektesymptomen wil speuren, dan moet je lager vliegen. Algemeen gesteld kunnen er op één dag toch tientallen hectares bestreken worden mits de nodige toelatingen bekomen worden. Momenteel hebben we bij Nederlandse en Vlaamse hardfruittelers (en akkerbouwtelers) het Interreg

project ADaM& PreciLa (Agri-DataManagement & Precisielandbouw) project lopen met cofinanciering van Vlaanderen, de Belgische provincies Limburg en Oost-Vlaanderen, het ministerie van EZK en de provincies Zeeland en Noord-Brabant in Nederland, om te zien hoeveel meerwaarde er wordt gecreëerd bijvoorbeeld met variabele in plaats van uniforme dunning.”

Na testen op de eigen proefpercelen worden er nu dus al proeven op commerciële velden uitgerold. Ondanks technische problemen die nog bijstelling behoeven, zoals bijvoorbeeld een precieze vertaling van de dronebeelden naar de digitale taakkaart en de koppeling van de kaart aan de spuitmachine, is het project volgens Serge goed op weg om de telers te helpen de productiviteit en de kwaliteit in de boomgaard verder op te krikken.

STEEDS GROTERE TEELTBEDRIJVEN

“Precisieteelt via automateringsoplossingen is onontbeerlijk in het huidige fruitlandschap. Teeltbedrijven worden steeds groter en professioneler terwijl de pool arbeidskrachten waaruit gevist kan worden almaar kleiner wordt. Telers moeten teelttechnici in dienst nemen die niet alleen tuinbouwkundig onderlegd zijn, maar ook vlot overweg kunnen met digitale toepassingen om de vele hectares adequaat te kunnen beheren. We zien het als onze taak om de telers daarin te begeleiden, want precisieteelt is voor velen nog een drempel omdat er zoveel bij komt kijken.”

Zo werkt PC Fruit ook met modellen op basis van big data om de uitbraak van schimmelinfecties of plagen te kunnen voorspellen. “Op basis van temperatuurverloop kan de ontwikkeling van insec-

Uitvoering van een dronevlucht boven een perenboomgaard

tenpopulaties voorspeld worden. Dan vertrekt er vanuit PC Fruit een waarschuwing naar de aangesloten telers dat ze best preventieve maatregelen nemen,” legt Serge uit. “En samen met Delphy in Nederland en de andere projectpartners in ADaM&PreciLa werken we aan bete-

re connectiviteit tussen bestaande platformen en meer centralisatie op één platform in Vlaanderen en één in Nederland voor de fruitteelt waarop alle mogelijke data over een bepaald perceel verzameld kan worden. Want nu zijn er vaak nog verschillende leveranciers van deel-

oplossingen die elk hun eigen platform afschermen. We moeten ervoor zorgen dat de teler zijn weg in het bos vindt,” aldus Serge.

ALL-IN-ONE ADMINISTRATIEPAKKET

VAN AGROMANAGER

Ook Agromanager probeert de teler een totaaloplossing aan te reiken, in dit geval voor de registratie van teelt-, koel- en sorteringshandelingen, waarbij bovendien de handelaar of retailer realtime inzicht kan krijgen in bepaalde aspecten gerelateerd aan het fruit dat hij wenst aan te kopen. “Agromanager is een all-inone administratiepakket dat modulair is,” stelt Berdien Rosmeulen, Customer Success Manager van het bedrijf dat in België actief is vanuit Sint-Gillis-Waas en in Nederland vanuit Geldermalsen.

“Met het spuitschriftpakket gaat de teler al zijn percelen registreren – dat kunnen ook kassen zijn – en alle behandelingen die op de percelen plaatsvinden, met vermelding van het tijdstip, het middel en de dosering. Het pakket bevat ook een koppeling naar de geldende regelgeving op het gebied van gewasbescherming. Dit

Berdien Rosmeulen van Agromanager

gebeurt per land en voor België en Nederland wordt er ook een controlefunctie aangeboden. Dit betekent dat de teler een foutmelding krijgt als in zijn planning de dosering of de interval niet in orde is met de wetgeving. Van de teelthandelingen worden rapporten gemaakt die dan gedeeld kunnen worden met de coöperatie of de supermarkt.”

Het basispakket voor de teler omvat ook oogstramingen en info over de uiteindelijke oogst. “Alle info wordt gekoppeld aan het label op de kist, waarachter dan een hele tracering zit: perceel, plukdatum, ras, gewicht van de kist, etc. Zijn de appelen geplukt op een regenachtige dag, dan kan de teler dit als bijkomende info invoegen. Ook software die via cameratechniek een gemiddelde maatsortering berekent of de kwaliteit voorspelt, kan aan de Agromanager worden gekoppeld.

MEERDERE MODULES

Naast de teeltmodule stelt Agromanager een GPS-, koel-, sorteer- en tijdsregistratiemodule ter beschikking. Met het GPS-pakket kan op boomniveau in plaats van op teeltniveau worden gewerkt.

Data van leveranciers van dronebeelden, camerabeelden en sensoren kunnen eenvoudig in Agromanager worden geüpload voor verdere analyse en voor het opstellen van taakkaarten, die vervolgens gekoppeld kunnen worden met de machines, of het nu gaat om snoeien of om de toepassing van gewasbeschermingsmiddelen.

De tijdsregistratiemodule houdt onder meer het aantal snoei- of plukuren per perceel bij en welke plukgroep verantwoordelijk is voor welke kist. Dankzij de koelmodule weet een teler of verpakker in een oogopslag wat er in de koelcellen zit. Met enkel een scanner kan het fruit overzichtelijk worden ingevoerd, verplaatst en weer uitgevoerd. Handmatig gegevens ingeven op de computer is verleden tijd. Bij het sorteren biedt het voorraadoverzicht snel en efficiënt inzicht in de stock, met een intelligente filter om alles per maat, per klant, per ras, etc. te groeperen.

De dataflow tussen teler en afnemer gebeurt via koppelingen. “Op dit moment zijn we een portal aan het bouwen – een

Via het overzichtscherm zie je welke kist waar geplaatst is in de koelcel

instrument buiten de Agromanager-omgeving zelf – waarmee de klant aan de fruitteler info vraagt over bijvoorbeeld de toegepaste gewasbescherming of de voorraad. Wanneer bij de fruitteler een mailtje binnenkomt met de vraag ‘Ben je akkoord om deze data te delen?’, dan kan er met een simpele klik op de ja-knop de klant realtime inzicht worden gegeven in de gewenste deelinfo die zit opgeslagen in Agromanager,” besluit Berdien. (PB/ PDC) 

pcfruit@pcfruit.be berdien@agromanager.eu

Vliegende avocado’s

Ooit een avocado zien vliegen? Tijdens het National Avocado Launching Championship in North Platte, Nebraska, vliegen de avocado’s je om de oren. Met katapulten, waterballonwerpers en meer, proberen teams avocado’s naar doelen te lanceren voor punten. Het is niet alleen voor de lol, het prijzengeld van 3.500 euro voor het winnende team 2.000 euro voor de tweede plaats, en 750 voor de derde plaats maakt het een serieuze aangelegenheid.

Experience Fruit Quality en OneThird

Met big data en AI de rijpheid van avocado’s bepalen, ook op consumentenniveau

Avocado moet een van de moeilijkst te doorgronden fruitsoorten zijn als het op rijpheid aankomt. Ook consumenten worstelen ermee. Hoe vaak komt het niet voor dat bij het opensnijden thuis een teleurstelling volgt: te hard, te zacht, een rotte plek? Wil de sector de verkoop op peil houden, dan moet hier een antwoord op worden gevonden. Lukt het, dan is er nóg een winst: minder voedselverspilling.

Marco de Jong, oprichter van Experience Data (moederbedrijf Experience Fruit Quality), een bedrijf dat met data, machine learning en AI aan de slag gaat om onder meer logistieke dienstverleners, machinebouwers en verzekeraars te ondersteunen in hun activiteiten, liet zijn blik zo’n vijf jaar geleden vallen op deze fruitsoort die zijn geheimen binnenskamers niet zomaar prijsgeeft. “Ik kom uit het Westland en de AGF-wereld is mij dus niet onbekend. Ik hoorde er verhalen over hoe lastig het is om precies te weten wat je aan een avocado hebt. Je ziet aan de buitenkant niet altijd wat er vanbinnen speelt. Dat probleem wou ik wel eens aanpakken met vision technology en data,” vertelt Marco.

DATAGEDREVEN

Algemeen gesteld komt het erop neer dat Experience Fruit Quality (EFQ), de afdeling die diensten levert aan de AGF-sector, heel veel data op verschillende momenten in de keten verzamelt en die aan elkaar knoopt om uiteindelijk de kwaliteit en de rijpheid van een specifieke partij avocado’s (of mango’s of bananen) voor de daaropvolgende dagen te kunnen voorspellen. Datagedreven werken biedt voordelen op verschillende momenten in de keten: wat is het optimale moment om te stoppen met rijpen? Moet je de batch sorteren of is dat helemaal niet nodig?

EFQ heeft voor de avocadosector al waardevolle inzichten verzameld, waarbij

rekening wordt gehouden met verschillende parameters die van invloed zijn op het gedrag van het fruit, zoals onder meer ras, teeltgebied, oogstdatum en opslagcondities. “Het kost tijd om die data op te bouwen,” weet Marco, “en dat is iets wat we vaak vergeten als we over AI spreken. Als ik naar de markt kijk, zijn er maar heel weinig bedrijven die dat inzien en die nu ook bewust investeren in data bijeensprokkelen.”

QC SOFTWARE EYE ON FRUIT

Daarvoor heeft EFQ een eigen software platform ontwikkeld: EYE on Fruit. “Vaak is er voldoende informatie aanwezig, maar is die heel verspreid over verschillende plaatsen: kwaliteit in systeem A, logistieke bewegingen in systeem B, transportcondities in systeem C, en dan heb je nog gegevens over het sorteerproces, de sales, de klant, de supplier, de rijpcel etc. EYE on Fruit knoopt al die data aan elkaar, inclusief vaak over het hoofd geziene contexuele informatie. Het resultaat is volledige traceerbaarheid van elke partij.”

EYE on Fruit zet naast kwalitatieve verbeteringen in op het efficiënter inrichten van de QC-processen. “Bijvoorbeeld door paklijsten in te lezen, scannen van labels en fotoherkenning minimaliseren we de tijd van QC-medewerkers die besteed wordt aan vastlegging, zodat meer tijd ontstaat voor de juiste beslissingen in het kernproces.”

Als telkens de juiste beslissingen worden genomen, kan de consument thuis genieten van een avocado die voldoet aan zijn verwachtingen. “Het probleem van de derving in de huishoudens is behoorlijk onzichtbaar, want slechts weinig consumenten gaan terug naar de supermarkt met een rotte avocado. Maar we weten gewoon dat veel exemplaren in de vuilbak belanden. Als we de kwaliteit opkrikken, is er minder voedselverspilling én zullen er meer herhaalaankopen plaatsvinden. Het potentieel van de avocadomarkt is met andere woorden nog heel groot, misschien wel in de grootteorde van zo’n 30%.”

Bovendien, als de consumptie niet verandert, is er straks

overproductie van avocado’s, stelt Marco. “In Australië is uit onderzoek gebleken dat als je de consument beter informeert en daadwerkelijk levert wat je zegt, er minder wordt geknepen in de avocado’s, de verspilling bij de consument thuis een stuk naar beneden gaat en de supermarkt tot 30% meer avocado’s verkoopt. We moeten bedrijven laten geloven in dit positieve verhaal en daar willen wij een bijdrage aan leveren.”

FRUIT VOLGEN OVER TIJD

De QC software van EFQ is een operationeel kwaliteitssysteem met slimme integratiemogelijkheden voor alle fruitsoorten. “Het unieke aan EYE on Fruit is dat je fruit kan volgen over tijd, wat kan helpen bij een fruitorganisatie intern met verschillende processtappen of eerder extern in the supply chain.”

Voor de eigenlijke kwaliteitscontrole van avocado’s, kiwi’s en steenfruit heeft EFQ de AVOS mini ontwikkeld: een slim apparaat dat fruitinspecteurs helpt bij het beoordelen van de rijpheid en kwaliteit van avocado’s in slechts vier seconden. Het meet kleur, stevigheid, gewicht en kwaliteit

Marco de Jong, Experience Fruit Quality

op een niet-destructieve wijze. Bovendien levert het apparaat waardevolle gegevens over rijpheid en kwaliteit aan het allesomvattende beheersysteem van EFQ.

ONETHIRD

Ook OneThird heeft een handig apparaat om op niet-invasieve wijze de rijpheid van avocado’s te bepalen. Voedselverspilling terugdringen is dé insteek van dit bedrijf uit Enschede. De naam van deze technologieleverancier laat daar weinig twijfel over bestaan. “Een derde van het geproduceerde voedsel wordt jaarlijks verspild. 40% daarvan is AGF,” weet Marco Snikkers.

“Ook in de huishoudens wordt veel voedsel weggegooid. Als we de consument beter kunnen informeren over de rijpheid van de avocado die hij mee naar huis neemt, zijn we al een eind in de goede richting. Op basis van infrarode spectroscopie hebben we een handig apparaat ontwikkeld waarmee de consument in de supermarkt de avocado’s afzonderlijk kan scannen en meteen op de display te zien krijgt of het stuk fruit ready-to-eat

soft is (goed voor guacamole), ready-toeat firm (kun je gebruiken in salades of voor guacamole), hard (moet je nog een paar dagen laten liggen) of zacht (moet vandaag op),” legt Marco uit.

2-3 CM DIEP

De scanner staat ondertussen in meer dan 10 Jumbo-supermarkten, waaronder ook twee verkooppunten in België. De infrarode straling gaat tot de pit, zo’n 2-3 cm diep in de avocado. Er wordt een moleculaire vingerafdruk gemaakt van de stoffen in het stuk fruit, zoals water, suiker, oliën en zetmeel. Door AI algoritmes los te laten op de ratio’s van die molecules in combinatie met een omvangrijke database die in de loop der jaren is opgebouwd, kan in een mum van tijd de rijpheidsfase van de avocado onder de scanner worden aangegeven.

Ook verpakte avocado’s kunnen worden gescand, want de infraroodstraling gaat dwars door de verpakking heen. Met een accuraatheid van 90-95% kan op een dag nauwkeurig voorspeld worden hoe lang de avocado nog goed blijft, stelt Marco. “De slechte avocado’s zullen blijven lig-

gen, maar we zien aan de data dat die derving aan het afnemen is, omdat klanten in tegenstelling tot vroeger meer van de ready-to-eat avocado’s meenemen”, legt Marco uit.

“ELKE AVOCADO IS UNIEK”

Omdat de scanners met de cloud van OneThird verbonden zijn, leveren ze waardevolle informatie aan het technologiebedrijf. “Zo blijkt het dat vaak alle vier de categorieën aanwezig zijn in het schap. Hoewel er in de rijpingskamer best nauwkeurig wordt gerijpt, is een batch die uit een rijperij komt helaas niet altijd uniform. Elke avocado blijft toch uniek. Dat zien we terug in de data. Al kun je het misschien ook als een voordeel zien: zo heeft de consument alle keuzes.”

Toch is het doel de verschillen zo klein mogelijk te houden. “De meeste van onze systemen voor houdbaarheidsvoorspelling staan in de keten: bij telers of distributiecentra, in het geval van onder meer tomaten of aardbeien, of bij importeurs, in het geval van bijvoorbeeld avocado’s. Ook retailers maken er gebruik van. Met de niet-destructieve meetsys-

temen wordt bij aardbeien ongeveer een kwart van de derving voorkomen en bij avocado’s circa 10% meer volumes verkocht. Ook in de winkel zelf kan de helft van het verlies bij avocado’s worden voorkomen, al is het aandeel van de derving in

cado’s komen Europa ongerijpt binnen en worden vaak doormidden gesneden om het rijpingsniveau te bepalen en daar het rijpingsprogramma op af te stellen. Nu kan het dus ook niet-destructief. De winkeltoepassing is eigenlijk een afgeleide van ons systeem op DC-niveau,” aldus Marco.

Het algoritme herkent de verschillende rassen en behandelt die elk op een andere manier. “Maar in de rijperij of het DC geven we natuurlijk meteen het ras en het land van oorsprong in. Op winkelniveau is die functie wel handig, want je kunt de consument natuurlijk niet vragen eerst de naam van het ras in te tikken bij het scannen van de avocado.”

Het uiteindelijke doel is volgens Marco al die data transparant te maken tussen alle partijen in de keten. “Ook voor de retailer geeft het systeem zinvolle informatie, want het geeft inzichten om een antwoord te formuleren op meerdere vragen: Kopen we juist in? Is het de juiste spreiding? Moeten we minder rijp of meer rijp inkopen?”, besluit Marco, die eraan toevoegt dat de scanoplossing ook voor minder grote importeurs interessant kan zijn, aangezien er aan de licentieprijs een volume-aspect zit. (PB/PDC) 

marco@experiencefruitquality.nl marco@onethird.io

de winkel, als je naar het geheel van de keten kijkt, relatief beperkt.”

TRANSPARANTIE IN DE KETEN

In de avocadoketen is het gros van de klanten van OneThird rijperijen. “Avo-

Avocado scanner staat in 10 Jumbo supermarkten

Oekraïne op een na grootste appelleverancier van VAE

Analisten van EastFruit wijzen op het succes van Oekraïne in de export van hoogwaardige appels. Vooral op een van de belangrijkste en grootste markten in het Midden-Oosten, die wordt gekenmerkt door een hoge prijs en concurrentieniveau, staat Oekraïne in december-januari zelfverzekerd op de tweede plaats wat betreft leveringsvolumes. Alleen Iran, dat appelen in het lagere prijssegment verkoopt, overtreft Oekraïne in de exportvolumes van appelen naar de VAE. Tegelijkertijd ligt Oekraïne op deze markt duidelijk voor op 's werelds grootste appelexporteurs, zoals China, de VS, Polen, Frankrijk, Turkije, Italië en Servië. Het belangrijkste voordeel van Oekraïense appelen op de markt van de VAE is volgens importeurs de uitstekende smaak en mooie kleuring van rode rassen en een zeer concurrerende prijs voor het hogere prijssegment. Het is duidelijk dat het bijzon-

der uitdagend is voor Oekraïne om concurrerend te blijven op zulke verre markten, vanwege de blokkade van directe containertransporten vanuit Oekraïense havens aan de Zwarte Zee, als gevolg van de Russische agressie tot voor kort. Er wordt echter verwacht dat dergelijke transporten in de nabije toekomst zullen worden hervat, wat naar verwachting het concurrentievermogen van Oekraiens fruit op de exportmarkten aanzienlijk zal vergroten. In januari 2024 slaagden Oekraïense exporteurs erin om grote hoeveelheden appelen te leveren aan 22 landen, wat een aanzienlijke prestatie is gezien de immense uitdagingen voor telers en handelaren. Naast de grensproblemen met Polen en de Russische agressie, worden Oekraïense telers geconfronteerd met een ernstig tekort aan arbeidskrachten voor het oogsten van appelen en het werken in hun sorteer- en pakstations. 

Driftig om durian

Een man in Kuching Maleisië kreeg een boete van RM3.000 (587 euro) en drie maanden gevangenisstraf nadat hij een winkelrolluik beschadigde uit onvrede over zijn durianaankoop. Het incident werd vastgelegd door een beveiligingscamera die werd aangezet toen de man tweemaal tegen het rolluik reed. De winkeleigenaar deed aangifte bij de politie, wat leidde tot Chiew’s arrestatie en inbeslagname van zijn luxe auto die ook de nodige schade had.

Het thema volgende maand :

Reserveer nu uw advertentie: Andries Gunter | T. +31 (0)166 69 82 32 | andries@agfprimeur.nl

Collin Wells, Kuehne+Nagel:

“Samenwerking

is essentieel voor een succesvolle Brexit-aanpak in het VK”

“Hoewel Brexit veel uitdagingen bracht voor de Britse import en export, denk ik dat het beter is gegaan dan werd verwacht,” zegt Kuehne+Nagel Global Perishable Development Director Colin Wells. “We moesten ons van de ene op de andere dag aanpassen, zonder duidelijkheid en ons op het ergste voorbereiden. In sommige opzichten hebben we een stap terug gedaan, maar ik ben optimistisch.”

“De onlangs ingevoerde sanitaire controles op goederen uit de EU brengen nieuwe uitdagingen met zich mee,” zegt Colin. “Het is natuurlijk frustrerend dat we jaren van naadloze verplaatsing hebben gehad, er nu ineens regels zijn gekomen.” Hij geeft aan dat de impact enorm is nu de duizenden vrachtwagens die door Kuehne+Nagel worden afgehandeld extra douane-inklaring en bijbehorende administratie vereisen. “Het betekent dat we moeten afstemmen met onze partners in Europa. Iedereen moest opnieuw leren en nauw samenwerken. We zijn er trots op dat we heel nauw samenwerken met meer potentiële en bestaande klanten om perfecte oplossingen te vinden die zijn afgestemd op hun behoeften. Als je niet samenwerkt, vind je ook niet de perfecte oplossing. Daardoor hebben we een suc-

cesvolle operationele aanpak ontwikkeld voor de veranderingen als gevolg van de Brexit.”

NIET ZELFVOORZIENEND

En er zijn oplossingen nodig, omdat het Verenigd Koninkrijk niet zelfvoorzienend is op het gebied van voedsel, concludeert Colin. “Consumenten hebben bepaalde verwachtingen en beschouwen veel voedsel als vanzelfsprekend. Een aanzienlijk deel van dit voedsel wordt echter niet lokaal geproduceerd. Vanwege de praktische beperkingen van het dagelijks leven zijn importgoederen noodzakelijk.”

Kuehne+Nagel constateert dat het groeiende netwerk helpt bij het vinden van oplossingen en het faciliteren van die importen. Colin meldt dat bijvoorbeeld

de recente overname van Morgan Cargo, faciliteiten dicht bij een haven aan het portfolio heeft toegevoegd. “Dat helpt bij het faciliteren van Europese importen.”

STANDAARDISATIE EN DIGITALISERING

Een ander aspect van het netwerk is dat het de mogelijkheid biedt om communicatie te standaardiseren en te digitaliseren. “In een eigen netwerk zijn er eigen systemen, dus de communicatie tussen twee stations is veel uitgebreider.”

“Om dit te versterken, certificeren we de stations met het Freshchain-certificaat voor de beste werkwijze voor het vervoer van perishables,” voegt Gonçalo Vieira, Global Perishables Manager, toe. “Het is een standaardisatie van processen, zodat als je een kantoor in Londen of een kantoor in Bogota belt, de processen vergelijkbaar zijn. Op die manier voelt de klant dat er continuïteit is in de communicatie.”

MEER EFFICIËNTIE

Colin gelooft dat standaardisatie en digitalisering ook leiden tot meer efficiëntie, een belangrijke overweging voor retailers. “Retailers sourcen over het algemeen niet alleen multimodaal, maar ook vanuit meerdere locaties over de hele wereld. Ze kijken dus naar standaardisatie en procesintegratie. Sommige retailers importeren misschien uit 20 verschillende landen. Wij accommoderen en rationaliseren het proces om meer efficientie te creëren in de hele supply chain.”

Deze efficiëntie speelt ook een rol bij het voorkomen van voedselverspilling. “Er is veel complexiteit rondom AGF. Het idee is dat hoe efficiënter we worden, hoe minder verspilling er is in de sector. Hoe beter de koudeketen, hoe minder verspilling en hoe meer bewustzijn we brengen in de sector. Omdat voedselverspilling een groot probleem is, of het nu per boot, over zee of per vliegtuig wordt vervoerd.”

BEDERF MINIMALISEREN

Gonçalo voegt toe dat waar de sector zich misschien te veel richt op CO2 en decarbonisatie, een grotere focus op het

Het Kuehne+Nagel team tijdens FruitLogistica met Goncalo Vieira (2e van links) en Colin Wells (midden)

voorkomen van verspilling een enorme bijdrage zou kunnen leveren aan duurzaamheid. “Als we er eerst naar streven om producten op het juiste moment op de juiste bestemming in de juiste staat te krijgen, waarbij we bederf vermijden of minimaliseren, dan gaan we we naar een betere duurzaamheid en een duurzamere koudeketen. Vooral voor retailers denk ik dat we daarmee moeten doorgaan, hoewel decarbonisatie een gevolg is van waar de wereld naartoe gaat. Als je het bederf kunt verminderen, verminder je tegelijkertijd de CO2-uitstoot.”

Wat betreft het op tijd leveren van producten op de juiste bestemming, kan dat voor Kuehne+Nagel indien nodig ook luchtvracht omvatten. Colin zegt: “Met de gebeurtenissen in de Rode Zee bevinden we ons momenteel in een bijzonder klimaat dat sommige producten weer naar de lucht dwingt. Hopelijk is dat tijdelijk, maar tijdens mijn meer dan 40 jaar in de industrie heb ik altijd migratie gezien. Eén product verplaatst zich van lucht naar zee, maar dan worden er nieuwe producten ontwikkeld, zoals eiwitten voor de alternatieve eiwitmarkt

op dit moment. Een groot deel daarvan wordt geproduceerd in Noord-Amerika, dus als er een tekort is, wordt het ingevlogen. Daar is een markt voor. We moeten alles voor iedereen zijn, niet beperkt tot slechts één aspect. Dus bieden we zee, land- en aanvullend luchtvervoer aan. We reageren op veranderingen, of ze nu gedwongen zijn of milieugerelateerd,” concludeert Colin. (MW) 

Colin.wells@kuehne-nagel.com Goncalo.vieira@kuehne-nagel.com

We keep it cool wherever you are

Koel- en vriescel Koel- en vriescontainer Koel- en vriestrailer Shockvriezer

Dawsongroup: marktleider in de verhuur en verkoop van premium mobiele koel- en vriesoplossingen

Nederland | T: +31 (0)10 495 29 55 | E: info@dawsongroup.nl | W: www.dawsongroup.nl

België | T: +32 (0)78 15 16 05 | E: info@dawsongroup.be | W: www.dawsongroup.be

Moedige motorrijder

Bij veel social mediagebruikers gingen de haren overeind staan toen het algoritme hen een video voorschotelde van een motorrijder die met enorme trossen bananen veilig langs een troep leeuwen manoeuvreert. De leeuwen lijken niet op te kijken van de opvallende verschijning.

Seizoensgebonden portretten van groenten en fruit

Giuseppe Arcimboldo (1527-1593), een Italiaanse kunstenaar uit de zestiende eeuw, werd beroemd door zijn composities waarin groenten en fruit, dieren en boeken samenkomen om menselijke portretten te vormen.

Geboren in Milaan, begon Arcimboldo zijn carrière als schilder aan de kathedraal van Milaan, net als zijn vader. Later werd hij opgemerkt door keizer Ferdinand I van de Habsburgse dynastie, die hem in 1562 naar Wenen bracht. Zijn talenten trokken ook de aandacht van keizers Maximiliaan II en Rudolf II, die hem naar hun hof in Praag brachten. Arcim-

boldo was niet alleen actief als schilder, hij ontwierp ook theaterkostuums. Maar zijn roem bereikte zijn hoogtepunt met zijn buitengewone portretten, volledig opgebouwd uit groenten en fruit. Voor keizer Maximiliaan creëerde hij in 1569 een reeks van vier seizoensportretten, elk samengesteld uit passende groenten, fruit en planten. Het enthousiasme van

keizerlijke families voor Arcimboldo’s kunst blijkt ook uit het feit dat Rudolf II zich door de kunstenaar liet portretteren als de Romeinse god Vertumnus, volledig gevormd uit verschillende soorten groenten, fruit en bloemen.

Na zijn tijd in Praag keerde Arcimboldo terug naar Milaan, waar hij in 1593 stierf. Veel van zijn schilderijen bevinden zich heden ten dage in collecties van musea zoals het Kunsthistorisches Museum in Wenen, het Louvre in Parijs en het Uffizi in Florence. 

Hoe is het met Ton Janssen?

Verhalen zaaien bij de toekomstige generatie

Van het gebeuren in de kas heeft Ton Janssen makkelijk afscheid kunnen nemen, maar het promoten van de glastuinbouw blijft zijn grote passie. Sinds hij in 1990 op de bres sprong voor de Nederlandse tomatenteelt, werd het hem duidelijk waar zijn talent lag. Zijn inzet leverde hem enorm veel waardering op. Na zijn pensionering bleef hij, zijn opvolgers zijn op een hand te tellen, actief als promotor voor de glastuinbouw. Tegenwoordig bij de basisschooljeugd, waar hij soms wel twee keer per week verhalen zaait over de Nederlandse kassen.

Het

tuindersbloed stroomt al drie generaties door de aderen van de familie Janssen. Na de Middelbare Tuinbouwschool leerde de Limburgse Ton in het Westland de tomatenteelt kennen. Samen met zijn vader was Ton in 1976 de eerste vleestomatenteler in Nederland. Toen er begin jaren negentig ophef ontstond over de smaak van de Nederlandse tomaat (wasserbombe-crisis), verdedigde Ton deze met verve op de Duitse televisie en ontdekte hij zijn talent voor promotie.

In 1993 richtte hij samen met andere tomatentelers TastyTom op. Vanaf toen legde hij zich meer toe op promotie van het merk en ondernemen. Zijn naam werd zo groot dat, toen hij vertelde dat zijn areaal trostomaten 2,6 hectare besloeg, dat werd vergeleken met een ‘telefooncel’. Een anekdote waar bij TastyTom nog altijd om gelachen wordt.

In 2018 sloot Ton de teelt af, maar bleef actief in promotie, maar werd de laatste jaren echter belemmerd door de virussen Covid-19 en vervolgens ToBRFV. Ton: “Als ik niet meer in de kas kan komen, dan houdt het een beetje op natuurlijk. Ik ben niet iemand voor op kantoor.”

NIET TELEN, TUINIEREN

Telen als hobby doet Ton niet. “Ik houd erg van tuinieren, maar ik ga geen groente telen. Dan zit ik me alleen maar te ergeren aan rupsen die de bloemkool hebben opgegeten of andere beesten die in mijn tomatenplanten zitten. In de kas zou ik het nog een beetje kunnen sturen, maar buiten ben je afhankelijk van Moeder Natuur.”

Wat wel een grote hobby is, is hardlopen. Twee keer in de week gaan de hardloopschoenen aan om een rondje van 10 km te maken, de laatste weken wordt er extra getraind voor de Venloop waar Ton al jarenlang één van de 30.000 deelnemers is. “Ik doe voor de twaalfde keer mee en het doel is altijd om onder het uur te rennen.”

KINDERUNIVERSITEIT

Bloed kruipt waar het niet gaan kan, Ton werkt nu als vrijwilliger voor Kokkerelli, een ‘universiteit’ voor en door kinderen met een focus op gezonde voeding. Op Brightlands Venlo, het voormalige Floriadeterrein, organiseert Kokkerelli wekelijks kooklessen voor groepen 5, 6, 7 en 8 van basisscholen. Kinderen leren er koken, maar voordat ze daarmee beginnen, brengen ze eerst een bezoek aan een tuinder waar ze bijvoorbeeld asperges steken, aardbeien plukken of wortels trekken. Daarna komen ze naar Villa Flora, waar ze met het product dat ze bij de tuinder hebben gekregen aan de slag gaan. Die combinatie is goud waard. Ton: “Je merkt echt dat, zelfs als kinderen normaal gesproken geen asperges lusten, ze het in ieder geval proberen als ze het zelf hebben gestoken en schoongemaakt.”

Ondanks dat kinderen wegens ToBRFV een tomatenkas niet meer kunnen bezoeken, kan Ton ze enthousiast maken met verhalen over de glastuinbouw. Hij vertelt verhalen over alle soorten tomaten (met hulp van Tasty Tom en de Honingtomaten overigens), paprika’s, komkommers. En vertelt over de inspanningen van de glastuinbouw om te telen zonder

gewasbeschermingsmiddelen, ondersteund door levende voorbeelden (hommels, sluipwespen en roofmijten van de firma Koppert) en die worden geleverd via de firma Mertens. Bij de kinderen heeft hij minstens zoveel succes als bij volwassenen. Ton: “Als ze me niet zouden stoppen, zouden de kinderen wel twee uur naar me luisteren. De leraren prijzen me telkens de hemel in vanwege mijn passie en boeiende verhalen en grapjes.” Overigens gaat er niets boven de waardering die Ton krijgt van zijn kleinkinderen. Ton: “Dat wat iedereen altijd zegt, kan ik alleen maar bevestigen. Als ze met open armen op je af komen rennen, dat is het mooiste wat er is.”

Getuige zijn volle prijzenkast, is er veel erkenning voor wat Ton heeft betekend voor de sector. Ton: “Dat is gigantisch, ik ben uitgeroepen tot Ondernemer van het jaar en in Berlijn kreeg ik in 2017 de Lifetime Achievement Award. Het mooiste is dat ik ben benoemd tot Officier in de Orde van Oranje-Nassau, net als beroemdheden als Johan Cruijff en André van Duin. Het feit dat ik dat schijnbaar heb verdiend, daar word ik wel even stil van,” besluit Ton. (ML) 

Tajanssen210@hotmail.com

GEWA AF

www.kronen.eu/ video-salad-line

GEWA XL

KUJ HC-220

Blokken-, stift- en plakkensnijmachines

Capaciteit tot 8 t/uur

K 850

Groothandelsmarkt Hannover

Europese

grossiers vinden zich opnieuw uit:

“Groothandelsmarkten maken deel uit van de oplossing, niet van het probleem”

Al eeuwenlang ontmoet men elkaar op markten om handel te drijven en informatie uit te wisselen. De infrastructuur rondom deze markten werd aan de geïndustrialiseerde landbouw aangepast en zo ontstonden na de Tweede Wereldoorlog groothandelsmarkten die essentieel waren voor de distributie van levensmiddelen. Tijdens de Fruit Logistica gaven Stephane Layani namens de WUWM - World Union of Wholesale Markets, Fabio Massimo Pallottini, voorzitter van de Italiaanse groothandelskoepel, Ioannis Triantafyllis, vicevoorzitter van de Griekse koepelorganisatie OOKA en Eliane Steinmeyer, CEO van de Großmarkt Hamburg, hun visie op de toekomst van de Europese groothandelsmarkten.

Stephane Layani benadrukte de voordelen van groothandelsmarkten. “Ze bevorderen de ontwikkeling en internationale uitwisseling van kennis en expertise, staan aan het begin van nieuwe inzichten en innovatie, en – belangrijker nog – spelen een sleutelrol in de toeleve-

ringsketen en logistiek. Daarnaast spelen ze ook een cruciale rol in een stabiele en betaalbare aanvoer van foodproducten in de moderne stad, het waarborgen van de kwaliteit van deze producten en ondersteunen de economische levensvatbaarheid van de Europese landbouw.”

In het licht van de boerenprotesten in Europa tegen de EU en nationale regeringen, wees hij er eveneens op dat “het heel belangrijk is om in gedachten te houden dat de groothandelsmarkten een deel van de oplossing zijn en niet het probleem.”

SLEUTELROL VAN DUITSE GROSSIERS Op de Europese groothandelsmarkten worden dagelijks 200 miljoen ton verse producten omgeslagen, een aanzienlijk deel daarvan bestaat uit AGF. In Duitsland gaat het om een slordige acht miljoen ton per dag. “Dat is een behoorlijk volume, maar in vergelijking met de volumes die via de foodretail afgezet worden, relatief gezien beperkt,” aldus Eliane Steinmeyer, directrice van de groothandelsmarkt in Hamburg. “In Duitsland hebben we weliswaar een aantal grote retailketens die een behoorlijk deel van de markt domineren, maar daarnaast toch nog altijd 16

groothandelsmarkten. Duitsland heeft daarbij een beperkte zelfvoorziening wat betreft AGF, zo’n 20 procent bij fruit en 35 procent bij groenten. Dit zorgt er automatisch voor dat we grotendeels afhankelijk zijn van importproducten. Met name voor de op- en overslag van deze importproducten zijn groothandelsmarkten zeer belangrijk.”

Niettemin hebben de grossiers ook binnen de regionale supply chain een voorname rol. Steinmeyer: “De groothandelsmarkten zijn voor veel regionale telers nog altijd onmisbaar met het oog op de afzet van hun product. Er zijn veel boerderijwinkels, coöperaties en telers met directe afzet die allemaal deels of in zijn geheel afhankelijk zijn van deze marktarealen. Het gros van de markten beschikt dan ook over een speciale hal waar telers

hun producten direct verhandelen, niet alleen aan inkopers, maar ook aan andere grossiers. Op die manier beschikken veel markten over een aanzienlijk afzetgebied en een dergelijk handelsplatform is voor veel telers zonder de goothandelsmarkten simpelweg niet mogelijk. We mogen ook niet vergeten dat de markten een centraal inkoopplatform voor weekmarkten, horeca, cateraars, kantines en andere grootverbruikers zijn.”

De specialist in verpakte rood- & witlof

Handelaar in groenten en fruit. Eindeloze mogelijkheden met klasse 1 én 2!

Groothandelsmarkt München

Eliane Steinmeyer, directrice van de Großmarkt Hamburg

Groothandelsmarkt Berlijn

VERSTRANSPORT AAN HET EIND VAN DE KETEN

Ioannis Triantafyllis refereerde aan de zogenoemde ‘last mile’, oftewel het verstransport aan het einde van de keten naar een centraal magazijn en de aansluitende, lokale distributie. Hij benadrukte dat ook hier de groothandelsmarkten een cruciale rol vervullen. Steinmeyer ging hier op haar beurt verder op in. “We hebben het vandaag de dag telkens weer over

Groothandelsmarkt Düsseldorf

deze last mile en het verduurzamen van het verstransport. Groothandelsmarkten zijn cruciaal als het gaat om het verkorten van transportroutes en daarmee het vermijden van overbodige kilometers. In Londen heeft men eens onderzoek gedaan naar de mogelijke logistieke gevolgen, op het moment dat de groothandel zich buiten het stadscentrum zou afspelen. Alle onderzoeksresultaten wezen erop, dat dit qua verkeer geen goed idee zou zijn.”

Criticasters wijzen er regelmatig op dat grossiers enkel verkeersoverlast en afval veroorzaken, voegde Triantafyllis toe. “Zowel het stadsbestuur als de lokale bevolking ziet dat natuurlijk niet graag en zien de groothandelsmarkten daarnaast als een broeinest voor illegale praktijken en zwarte handel. Groothandelsmarkten zouden alleen al om die reden onnodig zijn.” In plaats daarvan staat onomstotelijk vast dat de markten een positie-

With more than 60 years of experience, Verhoeckx has grown

www.verhoeckxenzn.nl

Groothandelsmarkt Berlijn

ve invloed hebben op de grootstedelijke economie, benadrukten Fabio Massimo Pallottini namens de Italiaanse koepelorganisatie Italmercati en Steinmeyer. “Ze zijn van meerwaarde voor lokale ondernemers, om het simpele feit dat ze een behoorlijk personeelsbestand hebben en daarmee werkgelegenheid creëren. Dat mag ook weleens benoemd worden. We leveren een actieve bijdrage aan integratie en culturele diversiteit. Met name voor mensen zonder hbo-opleiding biedt de groothandelsmarkt volop mogelijkheden. Dat soort banen zijn immers ook noodzakelijk.”

GROOTHANDEL CRUCIAAL TIJDENS CORONA

Niet alleen vanuit het oogpunt van werkgelegenheid zijn groothandelsmarkten van meerwaarde, vervolgden Pallottini en Triantafyllis. Talloze Europese markten werden in de voorbije jaren grondig gerenoveerd, gedigitaliseerd en aan de huidige maatstaven aangepast. “Groothandelsmarkten produceren weliswaar afval, maar er zijn ook voorbeelden van markten waar 95 procent van dat afval gerecycled wordt. We hebben het daarbij over producten die een tweede leven krijgen of het opwekken van energie op locatie. Groothandelsmarkten fungeren al

lang niet meer louter als fysieke handelsmarkten, maar veel meer als logistieke centra in de breedste zin van het woord.” Dit kwam onder meer tot uiting tijdens de coronapandemie. Layani onderstreepte de cruciale rol van de stedelijke grossiers in de stabiele en vooral betaalbare food distributie, maar ook het garanderen van kwaliteit en versheid. Daarnaast draagt men bij aan de economische levensvatbaarheid van de land- en tuinbouw.

De pandemie heeft het belang van groothandelsmarkten eens temeer aangetoond, viel Steinmeyer haar collega bij. “Zeker in crisissituaties kan de supply chain altijd op de groothandelsmarkten terugvallen. Tijdens Corona waren de grenzen door de lockdown van het een op het andere moment gesloten. Waar moesten deze goederen ineens vandaan komen? In Duitsland uitte dit zich onder meer in lege schappen met toiletpapier. Wat zou er gebeurd zijn als de schappen met groenten en fruit leeg waren geweest? Ik wil er niet eens over nadenken.”

“In tegenstelling tot andere kanalen waren de grossiers in de gelegenheid de structuren flexibel om te gooien. Producten die bijvoorbeeld bestemd waren

voor catering en voor kantines die plotseling gesloten waren, werden in plaats daarvan aan weekmarkten geleverd. Zelfs supermarkten kochten een deel van hun AGF-producten bij ons. Ook vermeldenswaardig is het feit dat de groothandelsmarkten onderling handel dreven en elkaar bevoorraadden om de lokale leverketens in stand te houden. Dit wordt naar mijn idee ook te weinig benoemd. Groothandelsmarkten zijn kortom essentieel voor een stabiele aanvoer van vers voedsel voor de lokale bevolking,” benadrukte Steinmeyer.

“Zo’n 15 tot 20 jaar geleden werden veel markten met uitsterven bedreigd,” keek Triantafyllis terug. ´Nog altijd zijn er voorbeelden van markten die dreigen te verdwijnen, zoals onder meer in Keulen en Düsseldorf het geval is. Niettemin lijkt het overgrote deel van de markten zich opnieuw te hebben uitgevonden en manieren te hebben gevonden om een nutsfunctie te bekleden. Ook in tijden van restrictieve wetgeving en nieuwe technologie hebben de groothandelsmarkten daarmee hun plek gevonden,” besloot Triantafyllis. (KG) 

Na jaren van stilte liet veilingklok Zevenaar weer

van zich horen

Hoewel bijna alle groente- en fruitveilingklokken stilstaan, tikt de herinnering aan het roemruchte veilingverleden van Zevenaar door. De geschiedenis daarvan is vastgelegd in een documentaire die in opdracht van de Cultuurhistorische Vereniging Zevenaar is gemaakt door Marjolein Bultena-van Workum. Ook werd er een educatief project aan gekoppeld. Marjolein: “Veel kinderen hebben ouders of grootouders die een band hebben met de veiling. Als kinderen erover leren hoop ik gesprekken tussen de generaties op gang te brengen.”

Marjolein (her)ontdekte door het maken van de film ook een deel van haar eigen familiegeschiedenis. Haar opa, vader en oom waren allen commissionair op de veiling. “Deze omgeving was vroeger bijna volledig afhankelijk van de tuinbouw. Er zijn nog heel veel mensen die, in

eerste, tweede of zelfs derde generatie, betrokken zijn geweest bij deze sector. Tot mijn verrassing vond ik een telersvereniging met 15 leden die nog steeds actief is. Ook heb ik kunnen spreken met kopers en veilingmedewerkers,” vertelt Marjolein.

Lange tijd voerden bewoners van regio

De Liemers waarin Zevenaar de belangrijkste plaats was, een felle strijd tegen het grimmige gedrag van de Rijn. De rivier had echter ook een groot voordeel. De afzettingen van rivierklei en de gunstige ligging maakten van De Liemers een gebied waarin de tuinbouw lange tijd floreerde. De oppervlakte tuinbouwgrond bedroeg aan het begin van de negentiende eeuw 50 hectare en groeide omstreeks 1870 naar meer dan 500 hectare.

Mede door de veiling kon het gebied zich ontwikkelen tot een tuinderscentrum waar innovatieve teeltmethoden ontstonden. Er werden aardbeien geteeld onder glazen ramen en later ontstonden teelten in staande glazen kassen. Er was intensieve productie van onder andere

veiling Zevenaar 1920

spinazie, sla, andijvie, uien, prei, worteltjes, radijs, knolselderij, rabarber, komkommers en postelein. Ook bloemen, druiven, tomaten, meloenen en perziken lieten zich uitstekend kweken achter glas.

In de jaren zeventig groeide de belangstelling voor witlof en begonnen telers met het trekken van witlof op water. Het zo genoemde ‘Liemers Lof’ werd een groot succes. In 1973 was de witlofomzet met 100% gestegen ten opzichte van 1970. “Dit zorgde ervoor dat er ook in de winter geld verdiend werd,” vertelt Marjolein.

Veiling Zevenaar werd op initiatief van een kapelaan uit Groessen in 1918 opgericht door een jonkheer, vier burgemeesters en een handvol ondernemers, waardoor een betere structuur ontstond met meer zekerheid voor de teler. Marjolein: “Voor die tijd had iedereen een stukje moestuin om voor zichzelf groenten te verbouwen. Wie meer had, ging met kratjes naar dorpskernen of verkocht groenten langs de kant van de weg.” Door de veiling stegen de afzetkansen voor

groenten en fruit aanzienlijk. Er kwam plek voor commissionairs, tussenhandelaren en groentewinkels.

Lange tijd functioneerde de veiling zelfstandig, maar in 1987 fuseerden ze met Veiling Vereniging Bemmel (VV70) en gingen ze verder als Veiling Oost Nederland (VON). De veilingfunctie in Zevenaar kwam te vervallen, maar de veilinggebouwen werden nog gebruikt als neerzetpunt voor groenten. Het fruit ging rechtstreeks naar Bemmel. Op 16 april 1992 werd de veiling in Zevenaar gesloten. In 2008 volgde ook de veiling in Bemmel en kwam er een einde aan de VON. Tegenwoordig is de IND in het veilingpand gevestigd.

Voor haar twee uur durende documentaire heeft Marjolein veel betrokkenen uit de begintijd nog kunnen interviewen en hun verhalen opgetekend. Wat vooral uit die verhalen naar voren komt, is de enorme onderlinge betrokkenheid, vertelt ze. De kleintjes hielpen de groten en dat kon allemaal onderhands en in goed vertrouwen gebeuren. Als er bijvoorbeeld

een grote koper was, dan kocht één van de kleinere handelaren een grote partij die dan onderling verdeeld werd, tegen dezelfde prijs als op de klok. Zo zorgden ze ervoor dat de grote jongens, zoals supermarkten met acties, minder invloed hadden op de prijs.

De documentaire over de veiling is een groot succes en werd vele malen vertoond in Filmhuis Zevenaar. Voor belangstellenden is de film te koop via lezingen@cvz7aar.nl. “Een feest van herkenning voor wie ooit met de veiling te maken heeft gehad en een bron van informatie voor hen die er nog weinig of niets van weten,” aldus Marjolein. (ML) 

lezingen@cvz7aar.nl

Het personeel in 1987

1986, aanblik van het kantoor van de veiling

Directeur veiling Henk Gerritsen

Europese citrusmarkt onder druk door valutadevaluaties Turkije en Egypte

Volgens experts van EastFruit.com maken citrustelers uit de Europese Unie, vooral uit Spanje, Italië en Griekenland, zich grote zorgen door de gelijktijdige en sterke daling van de nationale valuta's van Turkije en Egypte.

Het probleem is dat de waardedaling van de valuta citrus erg concurrerend maakt in prijs, ondanks extra logistieke kosten. Tegelijkertijd stijgen de teelt- en productiekosten in de EU en is er een tekort aan arbeidskrachten voor de oogst, wat telers dwingt hogere prijzen te vragen of verliezen te lijden.

Vooral Egypte vormt een grote bedreiging, omdat het zelfs de prijzen van Turkse citrus onder druk zet. Volgens Fedir Rybalko, een internationale AGF-handelsexpert,

kan dit leiden tot een golf van faillissementen van Turkse fruitexportbedrijven.

bedrag van $1,1 miljard uit citrusuitvoer, terwijl Egypte ongeveer $0,8 miljard ontving.

De uitvoer van citrus is een belangrijke bron van buitenlandse valuta voor zowel Turkije als Egypte. In 2023 ontving Turkije een record-

Meer dan 90% van de citrusuitvoer van Egypte bestaat uit sinaasappelen, terwijl Turkije voornamelijk mandarijnen en citroenen uitvoert.

Zelfs de kleine hoeveelheden citroenen en mandarijnen die Egypte exporteert, hebben een significante negatieve impact op de prijzen van Turkse producten. Ondertussen zet de Egyptische sinaasappel enorme druk op de prijzen van Spaanse sinaasappels.

Een logistiek knelpunt in de Rode Zee, veroorzaakt door door Iran gesteunde Houthi's, dwingt zowel Turkije als Egypte om meer aan de EU te verkopen, wat de druk verder verhoogt. Beide landen verkopen ook een aanzienlijk deel van hun citrus aan Rusland, maar door de regelmatige devaluatie van de Russische roebel is de vraag daar niet erg stabiel, waardoor exporteurs de voorkeur geven aan stabielere markten. 

Tonny van Eldijk 40 jaar in de AGF-handel

Al ruim vier decennia lang heeft Tonny van Eldijk zijn stempel gedrukt op de AGF-handel en het ondernemerschap daarin. Bescheiden begonnen als vakantiekracht achter een groentekraam, heeft hij naam gemaakt als beste groenteman van Nederland en nu, nadat hij afscheid nam van zijn winkel, volop aan het (voort)bouwen aan Van Eldijk, groothandel in werkfruit, horeca, lokale producten en maaltijden. Tonny bekleedde daarnaast jarenlang bestuurlijke functies binnen de branchevereniging voor AGF-detailhandel. Als het aan hem had gelegen, was de organisatie binnen die sector totaal anders.

Tonny pikte op zijn 15e jaar het ‘AGF-virus’ op toen hij weekend- en vakantiewerk ging doen voor een lokale groenteboer, die daarnaast vijf markten in en rondom Arnhem had. Destijds waren die markten ontzettend druk bezocht. Er was heel veel handel, vertelt Tonny. “We stonden met 8 tot 10 man achter de kraam. Daar heb ik wel de liefde voor het vak opgedaan.” Vanuit die ervaring besloot Tonny naar de AGF-vakschool te gaan. “Het was een klas van 14 leerlingen, 7 daarvan zijn groenteman geworden. Daarvan ben ik de enige die nog actief is.” De vakopleiding werd een aantal jaar daarna afgeschaft en dat is nog altijd een gemis. “Groenteman is geen eenvoudig vak, buitenstaanders denken dat wel, maar het is complex, met veel facetten.”

VERGELIJKEN EN LEREN

Heel goed kunnen rekenen is één van de belangrijkste facetten die een groenteman onder de knie moet hebben. Dat leerde Tonny van Jan van Dijk die begin

jaren tachtig een franchiseformule hadden. “Van Jan heb ik heel veel geleerd. Ten eerste omdat het een echte handelsman was, een prachtmens. Ten tweede omdat ze de gewoonte hadden om elke maand alle cijfers van de 21 zaken met elkaar te vergelijken, daar ging je heel snel van leren rekenen.” Tonny opende in februari ‘84 in Culemborg zijn eerste winkel onder die formule. In die tijd was de onderlinge concurrentie enorm. “Totaal waren er vijf groenteboeren in het dorp. Op 30 meter afstand zat de eerste concurrent en de tweede zat op 150 meter afstand.”

De Jan van Dijk-formule was sterk prijsgedreven. “We konden wel een gezonde marge maken. Rauwkost en gesneden groenten was toen in opkomst. Net als veel collega’s in die tijd heb ik al die cursussen en Groko-dagen doorlopen.”

NAAM MAKEN

In 1987 verhuisde Tonny naar Wijchen om daar een eigen zaak te beginnen.

Hij wilde groeien en zag een kans om in een nieuwbouwwijk naam te maken. “Daar werd een groot winkelcentrum gebouwd waar we ‘3 muren en een snelpost’ konden huren, zoals dat heet.” Van Eldijk werd inderdaad een begrip. De zaak groeide van 2 naar 20 man personeel en de mensen stonden er in de rij om bediend te worden. Het succes werd ook in de branche erkend, ze wonnen tweemaal de titel ‘Beste Échte Groenteman van Nederland’ en eenmaal ‘Beste Groenteman van Nederland’.

CRISIS

In die tijd, begin jaren ’90, raakte de brancheorganisatie voor AGF-detailhandel in een bestuurlijke crisis. Samen met collega’s Dick Meulblok en Adrie Bakker werd Tonny gevraagd om de brancheorganisatie te reorganiseren. In 1,5 jaar tijd verbouwden ze de organisatie naar een slagkrachtiger organisatie met een klein bestuur. Die structuur is nog steeds de basis van de huidige branchevereniging, onlangs omgedoopt van AGF-detailhandel naar Ambachtelijke Versdetailhandel Nederland (AVN) die nauw samenwerkt met de branchevereniging voor bloemenwinkels. Verschil in inzichten maakte dat Tonny in 2023 afscheid nam als penningmeester.

STREEP DOOR COÖPERATIE

In zijn meest actieve periode maakte Tonny en zijn medebestuurders plannen om de positie van de detailhandelaren te versterken. Het plan was om een sterke coö-

Ruud Sommerdijk met Nanny en Tonny van Eldijk

peratie neer te zetten met gezamenlijke inkoop en logistiek. Tonny: “Het was ons antwoord op de ontwikkelingen binnen de supermarkten. De coöperatie is opgericht, maar toen de handtekeningen gezet moesten worden, maakte het bestuur van Stichting de Échte Groenteman, waar destijds 250 ondernemers waren aangesloten, onverwacht een draai. Het bestuur bleek een dubbele agenda te hebben.”

Vanzelfsprekend kijkt Tonny met gemengde gevoelens terug op die tijd. “Dat wij als coöperatie vonden dat er ruimte was voor een beperkt aantal groothandels, dat was tegen het zere been en leidde zelfs tot bedreigingen vanuit die hoek.”

KOFFIEDIK KIJKEN

Of de detailhandel er nu anders voor had gestaan, dat is koffiedik kijken. “Als je kijkt hoe supermarkten zijn georganiseerd met een of twee moederbedrijven en transport in eigen beheer, ja, daar kun je veel rendement mee halen. Wat we toen bedacht hadden is min of meer door sanering gebeurd. Er zijn nu nog een paar groothandels die er echt toe doen. Ik ben altijd een ondernemer geweest van ‘breng het maar thuis’. Die grote jongens kunnen het beter en efficiënter dan wijzelf en dan ben je uiteindelijk goedkoper uit. Door een goede band te hebben met je verkoper, kun je ervoor zorgen dat je de juiste handel binnenkrijgt. Wij doen

tot grote tevredenheid al lang zaken met Postuma AGF en Goesten, de eerste is meer specialistisch, de laatste is goed in de grote hoeveelheden.”

HALVERING AGF-WINKELS

Tonny is een grote voorstander van het delen van kennis en stimuleren van samenwerking binnen de branche. Hij benadrukt het belang van vakopleidingen en studieclubs, waarin collega’s van elkaar kunnen leren en innovaties kunnen stimuleren. “Ondanks de volle agenda, heb ik daar bewust tijd voor genomen,” benadrukt hij.

Het aantal groentemannen is in de loop der tijd sterk gedaald. Ook de groentewinkel Van Eldijk, die Tonny 6,5 jaar geleden verkocht, is tot zijn spijt verdwenen. Is er toekomst voor de AGF-detailhandel? “Groentewinkels zullen blijven bestaan, maar ik ben ervan overtuigd dat dit binnen nu en 5 jaar nog eens halveert. Er zullen een aantal goede winkels blijven bestaan, hetzij luxe winkels die veel met maaltijden doen, hetzij budgetformules zoals we daar een voorbeeld van hebben in Wijchen: Vershal Boontjes van Enzo Cassaro. Fantastisch wat daar is gebeurd. Door de seminars van Postuma AGF die Enzo momenteel geeft, zie je dat er meer animo komt voor dit soort winkels. Maar het is een spannende (over)stap voor een ondernemer, want de grote vraag is

natuurlijk, durf je 10 tot 15 procent van je marge in te leveren en dat te compenseren door meer omzet te draaien? Dat zal op een aantal plekken lukken, bij andere misschien niet. Ik geloof wel dat deze winkels bestaansrecht hebben. We zijn niet voor niets Nederlanders en voor een mooi prijsje komen die wel uit hun stoel. Heb je ze binnen, dan kopen veel van hen toch ook duurdere spullen. Er zijn namelijk ook klanten met een grote portemonnee die graag in een budgetwinkel komen, dat ziet Enzo ook. Succes heeft ook te maken met gunning, klanten willen gewoon bij hem kopen.” Tonny spreekt niet zonder trots over Enzo, hij heeft hem jarengeleden enthousiast gemaakt voor de AGF-handel. Enzo en zijn broer Donato waren hulpkrachten in de winkel van Van Eldijk. Enzo werd groenteman en broer Donato ging de horeca in en werd vanuit zijn restaurant een succesvolle speler in verse (Italiaanse) kant-en-klaarmaaltijden. Leuk detail is dat die business Donato boven het hoofd groeide. Tonny heeft de maaltijdproductie van hem overgenomen, maar Donato is nog altijd ambassadeur van het merk. “Ze zijn heel populair. Vorig jaar zijn we FSSC 22000 gecertificeerd, dus we mogen nu ook supermarkten beleveren. Donato maaltijden liggen al bij 25 supermarkten in de regio.”

Chinese autoriteiten treden hard op tegen namaak Zespri kiwi’s

In China hebben autoriteiten actie ondernomen tegen partijen die het Zespri-merk misbruikten om lokaal fruit te verkopen. In samenwerking met de politie van Shanghai heeft Zespri een kleine groep aangepakt die betrokken was bij namaakactiviteiten. Daarvoor zijn er verschillende invallen uitgevoerd. Deze operaties hebben ook impact

op de bedrijven Dole en GoodFarmer die zich samen blijven inzetten bij de handhaving. Het Openbaar Ministerie zet hun activiteiten voort om de verkoop van namaakproduc-

ten online verder af te schrikken. Daarmee wil Zespri hun merk beschermen en voedselveiligheid garanderen. Lokale autoriteiten bieden ondersteuning bij de bescherming van intellectuele eigendomsrechten. Hoewel het bedrijf toekomstige uitdagingen verwacht met vervalste versies van hun G3-rassen, blijven ze zich inzetten voor de verdediging van Nieuw-Zeelandse telers en Zespri-klanten. Er zijn juridische procedures gaande om ongeautoriseerde aanplant van Gold3 aan te pakken. Daarnaast is een petitie ingediend bij een Chinese rechtbank om een uitspraak van het Nieuw-Zeelandse Hof van Beroep te handhaven. 

GUNFACTOR

Vakmensen voor de branche is een punt van zorg. Het merendeel van de groentemannen is 55 jaar of ouder en als die stoppen is er vaak geen opvolging. Goed voorbereide en opgeleide mensen zijn nauwelijks te vinden en het voortzetten van een (succesvolle) winkel is niet makkelijk. Dat heeft Tonny ervaren toen hij 6,5 jaar geleden afscheid nam van zijn eigen winkel om verder te kunnen groeien in B2B. Die winkel is helaas gesloten, dat had waarschijnlijk te maken met die o zo belangrijke gunfactor. “We hebben daar wel van alles aan gedaan, maar op een gegeven moment zie je gewoon dat wat je doet, niet meer helpt. Als groenteman zijnde, moet je niet alleen vaktechnisch een aantal dingen heel goed kunnen, je moet ook goed met mensen om kunnen gaan. Dan krijg je contact met klanten en uiteindelijk krijg je de gunfactor.”

BLIJVEN GROEIEN

Dat Tonny overstapte naar B2B was omdat hij meer ruimte nodig had. De achterkant van de winkel waar bestellingen voor horecaleveranties, werkfruit en maaltijden werden verzorgd, werd zo groot dat deze niet meer bij de winkelfunctie pas-

te. 6,5 jaar gelden besloten ze de winkel te verkopen en naar een bedrijfspand te verhuizen. “Als groeiend bedrijf zijn we blijven doorgroeien en na corona ook weer flink doorgegroeid,” vertelt Tonny. “We hebben een sterke positie, 95% van de verkochte groenten door bedrijven in Wijchen komt vanuit ons magazijn, van kleine bakkerijen tot de grootste restaurants en slagerijen. Mensen komen naar ons, omdat we een breed scala aan klanten kunnen bedienen, en ze waarderen ook dat we een klein bedrijf zijn. Een groot bedrijf is niet flexibel genoeg om een spoedbestelling te brengen. Omdat wij in een hele kleine straal van 20 kilometer rondom Wijchen heel veel bedrijven bedienen, kan dat wel.”

De kracht van Van Eldijk is niet alleen zelf een lokale speler te zijn, ze faciliteren de korte keten en zijn groothandel voor lokale land- en tuinbouwproducten en ambachtelijke producenten. “Dat heeft veel energie gekost, maar het heeft ons geen windeieren gelegd,” aldus Tonny.

Door zowel de corona- als energiecrisis heen laverend is zijn bedrijf klaar voor de toekomst. “Afgelopen week zijn

er 212 zonnepanelen op het dak gegaan. In de tweede week van mei komt er een één grote accu bij te staan om onze piekbelasting op te vangen.” Het geheim van omgaan met crises? “Het voordeel van een groenteman zijnde is dat je elke dag met prijswijzigingen en veranderende omstandigheden te maken hebt, dat accepteer je gewoon.”

Hij is inmiddels 61 jaar, maar zijn ondernemersgeest is nog lang niet uitgeblust. Voor de komende jaren zet Van Eldijk in op verdere groei in de straal van 20 km. “Opmerkelijk genoeg is Chefs Culinair, toch geen kleine jongen, hier ook in de buurt gaan zitten. We zijn er echter nooit klanten aan kwijtgeraakt. Dat zegt wel wat. Onze klanten zijn echt trouw. Er zijn zelfs horecaklanten die al 33 jaar klant zijn. Daar zijn we erg trots op. We bedienen momenteel ongeveer 15% van alle bedrijven rondom Nijmegen, dus 85% nog niet. Samen met mijn vrouw Nanny en zakenpartner Ruud Sommerdijk hebben we een heel mooi bedrijf opgebouwd, met dus nog heel veel kansen en mogelijkheden.” (ML) 

info@eldijk.nl

Vollegrondspecialist

Wie werkt waar sinds april 2024?

Maandelijks melden we AGF-switchers die de overstap hebben gemaakt naar een ander AGF-bedrijf. Heb je een switch van jezelf of namens je bedrijf te melden? Geef ze door aan marjet@agfprimeur.nl

Geswitcht februari 2024 Van Naar

Franky Koekebakker Redstar

Jan van Loon Stoffels Tomaten

The Flavour Farm

Den Berk Délice

Feyyat Yilmaz Meeder NJ Witkamp

Jessica Alderlieste Primeale United

Edwin den Hollander

The Greenery

NIels Borst Scherpenhuizen (Kamps)

Reinier Krijgsman Timerfruit

Lennart Van Rij HillFresh International

Martijn Roozen Rooz'n value chains

Matthijs Brokke Exsa Europe

Esmee de Jager Hoogvliet

Ines van Marrewijk

Normec Groen Agro Control

Julian Arnts Agrofair Benelux

Roy Verhoeven PLUS

Erik van Nieuwenhuijzen

Albert Heijn

Frank van der Kwaak FruitMasters

Paul Vroombout Xfresh

Floris Nagtegaal Sabbatical

Robert Bosman Bakker Centrale Inkoop

Ronald Wildschut Primeale United

T.O.F.F.

Fresh Source group

4Fruit Company

Vergeer Holland

Netra Agro

Dole Europe

Staay Food Group

Ceres

Banken Champignons

Gebrs van Aarle

Bakker Barendrecht

De Jong Fruit / Surexport

Davis Europe

Plukon Food Group

Superunie

Bio-Center Zann

Knoflookreiniging

Een verbluffende toiletreinigingshack zorgde voor enorme verbaasde reacties op social media. Een vrouw deelde haar geheim voor een brandschoon toilet: een enkel teentje knoflook. Ze verspreidde voor- en na-foto’s van een eens smerig toilet dat na een beurt met de knoflookteen onberispelijk leek. Knoflook, rijk aan allicine, heeft een antibacteriële en schimmelwerende werking, door enkel een teentje knoflook een nacht in het toilet te laten weken, zou al voor een stralend resultaat zorgen. Ook al geloof je het niet, het is makkelijk om eens uit te testen.

Van tomatenteler tot toertochten: Leo van der Houwen pakt oude hobby weer op

Leo van der Houwen heeft dit jaar een opmerkelijke overstap gemaakt: van het beheren van 18 hectare aan tomatenkassen naar het onderhouden en verhuren van een verzameling klassieke brommers. Hoewel tomaten en brommers op het eerste gezicht weinig gemeen hebben, is er een verbindende factor: techniek en mensen.

Het begon allemaal in 2021, toen Leo nadacht over het afbouwen van zijn carrière als tomatenteler. Met twee bedrijven onder zijn hoede en geen duidelijke opvolger in zicht, wilde hij één van de twee bedrijven verkopen. Na diverse gesprekken met geïnteresseerden bleek hij de rigoureuze stap te maken om beide bedrijven te verkopen.

Na een jaartje freewheelen, de bucketlist afwerken en de nodige aandacht voor de overdracht van zijn bedrijven, ontstond de behoefte om weer iets te gaan ondernemen. Het idee ontstond toen hij stuitte op de website van zundapphuren.nl in Noord-Holland voor een leuk dagje uit.

PASSIE VOOR TWEETAKT

Wat begon als een impulsieve rit voor de lol, ontketende al snel een nieuw idee in Leo’s gedachten. Hij besloot een soortgelijk bedrijf op te zetten in het zuiden van het land. Door zijn interesse voor tech-

niek en het vooruitzicht mensen blij te maken, leek het hem de perfecte onderneming. Leo: “Ik heb niet meer de ambitie om een groot bedrijf neer te gaan zetten. Ik wil vooral iets om handen hebben. Als ik mensen een dag plezier kan bieden, en er een klein plusje mee maak, vind ik het al prima.”

Leo, ooit een fanatieke brommerrijder in zijn jeugd, kreeg weer de passie terug voor de tweetakt. Als ‘rebelse’ puber sleutelde hij graag aan de tweewielers om ze soepel te laten rijden. “Ik had er in de loods altijd wel een aantal staan waarmee ik bezig was. Mijn vader grapte dan wel eens dat hij beter de fietsenmaker in het dorp kon opkopen voor me in plaats van het familiebedrijf voor te zetten,” vertelt Leo lachend. Dat sleutelen bleek nog altijd goed in de vingers te zitten. Hij kocht een 30-tal oudjes op en zorgt er persoonlijk voor dat deze goed onderhouden worden.

De brommervloot bestaat uit zowel automatische Pucks als handgeschakelde brommers zoals Kreidlers en Zundapps, met of zonder kickstart, die een sportievere rijervaring bieden. Dat laatste vereist enige oefening en vaardigheid, maar het zijn ook vaardigheden die je niet snel verleert als je ooit het brommer rijden onder de knie had. Het is ook precies de doelgroep waar Leo nu op mikt. Met de opkomst van e-shoppers en elektrische voertuigen, gelooft Leo dat er juist vraag is naar authentieke ervaringen. Zijn klanten kunnen genieten van het nostalgische gevoel van het rijden op een ouderwetse tweewieler, compleet met de geur van fossiele brandstof en het geluid van een tweetaktmotor.

“We hebben een aantal prachtige toertochten uitgezet voor een dagje terug in de tijd en met een gangetje van zo’n 50 km/uur door het Brabantse landschap of over de Zeeuwse klei. Tussendoor een terrasje pakken of visje eten maakt de dag compleet en eventueel kunnen we op verzoek ook nog een en ander daaromheen verzorgen,” vertelt Leo.

RUST NA DE TOMATEN

Het verruilen van brommers voor tomaten brengt vooral rust. Leo stapte al op jonge leeftijd in het familiebedrijf, en na het overnemen van het stokje specialiseerde hij zich als een van de eersten in de tomatenteelt op substraat en bleef hij vooroplopen. Hij bouwde het steeds verder uit naar twee bedrijven met in totaal 18 hectare in beheer. Leo zegt: “Ik deed het grotendeels alleen en op het laatst ben je meer een manager dan een teler. Er wordt verwacht dat je steeds meegroeit en dat je steeds meer van jezelf vraagt, waarbij de regelgeving en de werkdruk alleen maar toenemen. Op een gegeven moment realiseerde ik me dat ik zo niet verder kon gaan. Ik was niet van plan om te stoppen, maar om met één locatie verder te gaan. Het liep anders en ik ben blij dat ik toch weer een onderneming kan starten, zonder alle sores van een groot bedrijf eromheen. Vooral de techniek en het omgaan met mensen vind ik leuk, en dat blijft.”(ML) 

leovdhouwen@gmail.com

Lennaert Aardse van De Groot en Slot:

“De

grootste vraag is naar robuuste rassen met een stevig wortelgestel”

Het genoom is vijf keer zo groot als dat van de mens en zestienmaal zo groot als van een tomaat. De ontwikkeling van een nieuw ras duurt al gauw 15 jaar. Jazeker, de ui. Die ogenschijnlijk simpele bol laat zich moeilijk kennen. Maar Lennaert Aardse van De Groot en Slot zet er elke dag zijn tanden in en haalt er nu voor ons enkele schillen vanaf.

We beginnen evenwel met de sjalot, een bijzondere soort uit de alliumfamilie met een hoog-ronde vorm en een exclusief karakter. En net zoals in ui, is Nederland groot in de teelt van sjalot en de export naar heel wat landen. De Groot en Slot, die in 1994 de wereldprimeur had met de eerste generatie sjalotten uit zaad, heeft ondertussen na 15 jaar ontwikke-

len in samenwerking met partner Bejo een derde generatie zaaisjalottenrassen klaar.

INNOVATOR EN CONSERVOR VOOR DE LANGE DAG

Zaaisjalot? Bestaat er dan ook een andere sjalot? Van oudsher werd – en vooral in Frankrijk is het nog steeds de gangba-

re praktijk – sjalot geteeld vanuit de bol. Dat heet vegetatief vermeerderen. Enkele bollen van de oogst worden niet op de markt gezet, maar bewaard om het volgende jaar in de grond te stoppen. Daar groeien dan meerdere nieuwe sjalotten uit. Zaaisjalotten bieden evenwel enkele voordelen: ze zijn gemakkelijk te planten – nou ja, zaaien dus –, het hybride zaad dat bij de zaadleverancier wordt gekocht is gegarandeerd ziekte- en virusvrij en heeft een constante kwaliteit en ten slotte is de bewaarkwaliteit van de zaaisjalot in de regel beter dan die van de plantsjalot.

“Innovator is onze laatste aanvulling,” zegt Lennaert, veredelaar bij deze ont-

Proefveld met een deel van het Rijnsburger assortiment

wikkelaar en producent van uienzaad uit de Seed Valley, Broek op Langedijk om precies te zijn. “Het is de eerste meeldauw-resistente zaaisjalot en hij is daarmee ook heel geschikt voor de biologische teelt, want meeldauw is toch een lastig dingetje in bio. En waar de supermarkten heel strenge eisen stellen op het gebied van residuen, zoals in Frankrijk, is Innovator een welkom alternatief in de gangbare teelt. Want een gewas dat minder vatbaar is voor bladziektes, heeft ook minder gewasbeschermingsmiddelen nodig.”

De typische sjalotvorm is Innovator uiteraard niet vreemd, stelt Lennaert. “Hij is een tikkeltje hoger dan die andere lange-

dag sjalot van ons, Conservor, dus hij gaat heel gemakkelijk in de zakjes voor de AGF. Bovendien is hij iets robuuster dan Conservor en zijn wortelgestel is nóg sterker. Dat biedt de teler zekerheid.”

DAVIDOR VOOR ZUID-SPANJE

Ook voor de teelt in zuidelijker gebieden, waar de dagen korter zijn waardoor andere genetica nodig is, heeft De Groot en Slot samen met Bejo een sjalot in het assortiment: Davidor. “Het is wat we noemen een intermediaire sjalot, die je prima kunt telen in bijvoorbeeld Californië, Zuid-Spanje en zelfs Marokko. Het grote voordeel hiervan is de mogelijkheid om eerder in het seizoen te oogsten. Nu is het wel zo dat in het korteredag segment de bewaarkwaliteit doorgaans iets minder is. Waar de Conservor en de Innovator jaarrond bewaard kunnen worden, houdt de Davidor het slechts 3-4 maanden uit. Je kunt die nog steeds exporteren, maar een goede planning is wel vereist om niet voor verrassingen te komen staan.”

Lennaert verwacht dan ook niet dat het zuiden de dominantie van Nederland en Frankrijk in de sjalottenmarkt gaat bedreigen. “Het is toch een heel specifieke teelt. Met Davidor hebben we een goed product in het assortiment, maar we zien hoe lastig het is voor telers zonder ervaring om de eerste stappen in de sjalottenteelt te zetten.” En wat voor Zuid-Europese landen geldt, gaat nog meer op voor Marokko en Egypte, die in vele groenteen fruitteelten landen als Spanje en Italië het vuur aan de schenen leggen. “In Marokko gaat het in de sjalottenteelt niet ineens sneller dan in Spanje of Italië. In uien kan het wel, dat is iets anders. Maar sjalot is en blijft een exclusief product, waardoor de prijzen van het zaad best hoog zijn. En telen vanuit de bol is natuurlijk nog veel duurder. Ik zie bijvoorbeeld dat Frankrijk sjalotten naar Marokko verscheept en niet andersom.”

WIT, ROOD, ROZE EN ANDERE KLEURTJES

In tegenstelling tot sjalot is ui basisvoedsel in vrijwel elk land ter wereld. En uien heb je in meerdere kleuren, waarvan de gele het meest bekend is. Maar ze zijn er ook in het wit, rood, roze, en zelfs gestreept en fluorescerend. Naar witte ui ziet Lennaert in Nederland weinig vraag vanuit de (export)markt én vanuit de telers. “In Frankrijk, behalve in het noorden, gedijen witte uien goed, maar met het klimaat en de zware kleigrond in de Nederlandse polders zie je vaak grijze stipjes op de huid verschijnen. De algehele kwaliteit van de ui lijdt er niet onder,

maar het ziet er natuurlijk niet mooi uit. Mocht er toch vraag naar zijn, dan hebben we onze Icebear als plantui al klaarliggen.”

Rood is daarentegen de grootste markt ter wereld op het gebied van uien. “Dat komt natuurlijk omdat het een veel geconsumeerde soort in India en China is, samen goed voor een bevolking van bijna drie miljard mensen. Ook bij de Nederlandse telers zien we een toenemende vraag naar rode uien. De laatste jaren is de prijs van de rode uien gemiddeld hoger dan de prijs van gele uien. Er gaan best wat containers met rode uien het water op vanuit de Nederlandse havens. En als India een slecht uienseizoen heeft, dan is de vraag niet bij te houden.”

Roze uien worden dan weer geteeld voor de Dominicaanse Republiek, Senegal en omringende landen in West-Afrika. “De vraag naar die kleur is eigenlijk cultureel bepaald, het heeft niet echt met de smaak te maken. West-Afrika wil roze, Mexico houdt van wit en Azië verkiest rood. Als veredelaar spelen wij natuurlijk in op de marktvraag, maar daarnaast is er nog een heel scala aan kleuren mogelijk, van dieppaars en rood-wit gestreept tot fluorescerend geel. Je kunt het zo gek niet bedenken. Alleen, naar die specialties is niet voldoende vraag op de uienmarkt en voor ons is het commercieel dan ook niet interessant om erin te investeren.

PRIORITEIT NUMMER 1: EEN GOED WORTELGESTEL

Over naar geel, de meest geteelde ui in Nederland. De Groot en Slot heeft er een ruim assortiment van, zowel in plantuien als in zaaiuien. “De grootste vraag is ondertussen naar robuuste rassen met een stevig wortelgestel en resistenties tegen schimmelziektes. Dat heeft te maken met de klimaatverandering, waarbij weersextremen steeds vaker impact hebben op de teelt. Denk daarbij aan droogteperiodes of heel veel regen in korte tijd. Omdat de traditionele rassen, zoals de eerste Rijnsburgers, nauwelijks een goed wortelgestel hebben, hebben ze moeite met de grillen van Moeder Natuur. Afgelopen jaar kon pas laat gezaaid worden, daarna werd het extreem droog en vervolgens kregen we een plens water. Rassen zoals Hytune en Hysinger, twee zaaiuien waar we 20 jaar aan veredeld hebben, houden zich dankzij hun sterke wortelgestel goed in dergelijke omstandigheden.”

Uitstallingsruimte van De Groot en Slot

PINKROOT EN FUSARIUMRESISTENTIES

Omdat het veredelingsproces in de uien gemiddeld 15 jaar in beslag neemt, moet er in de ontwikkeling van nieuwe rassen rekening worden gehouden met de teelt- en marktomstandigheden van vele jaren vooruit. Alleen, wie zegt wat er binnen twee decennia zal spelen? “En toch kunnen we niet anders dan daarover ons hoofd te breken. Een klein voorbeeld: twaalf jaar geleden was er in Nederland nog geen Pinkroot. Deze bodemschimmel was toen wel al aanwezig in Spanje en zag je ook al opduiken in Zuid-Frankrijk. Wij zijn al enige tijd bezig om de Rijnsburger-rassen Pinkroot-resistent te maken, en zie, de schimmel is nu ook in Nederland relevant.” Lennaert vertelt dat de uienteelt steeds meer uit de traditionele teeltgebieden wegtrekt om zich te vestigen in onder meer Drenthe en Groningen. “Het heeft deels te maken met Pinkroot, maar toch vooral met Fusarium. Naast Hysky en Hygate, rassen met enige resistentie tegen Fusarium, komen we binnenkort met een variëteit op de proppen met een behoorlijke resistentie tegen zowel Fusarium als meeldauw. Dat zijn twee vliegen in één klap. Dat geeft nieuwe mogelijkheden voor telers die te kampen hebben met Fusarium-problematiek.”

ZOUT IN DE BODEM

Ook verzilting is een toenemend probleem dat om sterke uien vraagt. “Hier spelen geen specifieke resistenties een rol, maar is weer de kracht van het wortelgestel de bepalende factor. Bepaalde delen van Nederland hebben last van verzilting, maar ook bijvoorbeeld Californië en Murcia. Niet toevallig hebben we in die twee regio’s ook een onderzoekscentrum. De veredeling gebeurt idealiter op de plekken waar de vraag vandaan komt, want uien zijn natuurlijk enorm daglengtegevoelig.”

De zoektocht naar zouttolerante rassen is eigenlijk gewoon onderdeel geworden van het veredelingsprogramma, stelt Lennaert. “De Hacienda ui doet het bijvoorbeeld goed in Venezuela in een gebied met enorme verzilting. Maar ook onze andere rassen blijken behoorlijk succesvol uit de screenings te komen, een punt waarop ze zich toch onderscheiden van die van de concullega’s. Die 100% tolerantie lijkt nu nog ver weg, ook dat moeten we durven toegeven.”

SCHEEFGETROKKEN PERCENTAGES

Ui is voor een groot gedeelte een vrij gewas: er is weinig ketenregie vanuit de handel. “Telers zijn behoorlijk vrij in hun

keuze. Toch valt het me steeds weer op dat in Nederland, waar ongeveer 70% van de uien nog vóór Kerst wordt geladen, telers voor 80% zaad van lange bewaarrassen kopen en voor 20% vroege uien met een goede opbrengst telen. Je zou toch minstens 50% hoog opbrengende rassen met een middellange bewaarconditie verwachten, als de uien toch vóór Kerst verscheept worden? In dit opzicht is Hytune een interessant ras, aangezien het ten opzichte van een bewaarras een significant hogere opbrengst per hectare geeft. Maar goed, uiteindelijk snap ik het ook wel: een teler wil niet voor het blok worden gezet door de handel, want als die ziet dat de bewaarkwaliteit van de uien in de opslag afneemt, is de onderhandelingsmacht van de koper natuurlijk groter.”

Overigens is het volgens Lennaert ook niet meer zo dat in het zuiden, met Spanje en Marokko voorop, alleen maar uien van een mindere bewaarkwaliteit worden geteeld. “In Spanje kun je Recas uien telen en gewoon een jaar bewaren. Maar het land legt de focus eerder op de lokale markt. De exportgerichtheid van Nederland heeft in de eerste plaats te maken met het overschot aan containers dat we hier in de haven van Rotterdam hebben.

Al die containers uit China kun je leeg terugsturen of vullen met iets. De ui is een uitermate geschikt product daarvoor. Spanje heeft dat logistieke voordeel niet.”

CHINA EN RWANDA

Om aan de marktvraag naar zaad te voldoen, stelt De Groot en Slot een 5-jarenprognose op. “De marktvraag naar een ras stijgt niet zomaar van de ene op de andere dag. We houden de evoluties nauwlettend in de gaten en stemmen onze productie af op de inzichten die we opdoen,” legt Lennaert uit. De Groot en Slot en Bejo zijn al sinds 1970 partners in Allium en zijn wereldwijd actief. Het uienzaad gaat onder meer naar China, waar het bedrijf een behoorlijk marktaandeel heeft, maar ook naar een land als Rwanda. “Daar helpt de DGS Foundation samen met Agriterra lokale telers, die ook steeds vaker op zoek zijn naar hoogwaardige hybride rassen. Vanuit elk continent is er een groeiende vraag naar uien,

dus ook vanuit landen waar je het niet meteen verwacht.”

MEEST UITDAGENDE GEWAS DAT ER BESTAAT

Dat we weten dat het genoom van ui vijf keer groter is dan dat van de mens hebben we deels te danken aan de onderzoeksinspanningen van De Groot en Slot in samenwerking met specialisten van Bejo en Wageningen University & Research. Zij slaagden er voor het eerst in het complete uiengenoom in kaart te brengen. En precies omdat de genetica van ui zo complex is, verwacht Lennaert niet meteen dat CRISPR-Cas, een nieuwe genetische techniek die het plant-DNA heel gericht kan aanpassen, op korte termijn een revolutie teweeg zal brengen in de uienveredeling.

“Bij tomaat is meer mogelijk, dat is een modelgewas. Maar voor de kleur van ui alleen al is de pathway vrij gecompliceerd.

Heel veel verschillende genen spelen een rol, naast ook bepaalde promotors die wel of niet aanstaan. We proberen nu alle eigenschappen die we kennen te positioneren, zodat je met het veredelen precies weet op welk chromosoom je moet letten als je deze of gene kruising maakt.”

Wat de meest verrassende ontdekking bij het volledig blootleggen van het genoom was, wilden we ook wel eens weten. “Nou, dat was dat we ons blijkbaar gespecialiseerd hebben in het voor de veredeling meest uitdagende gewas dat er bestaat,” sluit Lennaert lachend af. (PB/PDC) 

l.aardse@degrootenslot.nl b.schriever@degrootenslot.nl

• sneller schakelen

• meer handelaren en inkopers bereiken

• transparanter werken

• de juiste koper en partij www.uienhandel.com

Over de hele wereld liggen verschillende proefvelden van De Groot en Slot en Bejo

Gezamenlijke beoordeling uien uitstalling door De Groot en Slot en Bejo

Janse van Zeeuws Zilt

Zeekraalzaad uit Wolphaartsdijk vindt afzet tot in Portugal

Toen na de Deltawerken het Veerse Meer ontstond, zag de toekomst er rooskleurig uit voor de akkerbouwers van de streek. Immers, het meer zou steeds zoeter worden. Maar toen eind de jaren ‘90 de waterkwaliteit erop achteruitging, werd beslist weer zout water van de Oosterschelde binnen te laten. ‘Tijd om het over een andere boeg te gooien,’ dacht Hubrecht Janse van De Heerlijkheid van Wolphaartsdijk. Of toch deels. En zo werd gestart met de teelt van zeekraal.

Zeekraal, in de volksmond ook nog wel eens hanepoot, krabbekruid of zouterik genoemd, is een zeegroente die behoort tot het geslacht Salicornia. Zeegroenten zijn zoutminnende, eetbare planten die je op het land vindt, niet te verwarren met zeewieren, die onder water groeien. Andere zeegroenten zijn onder meer lamsoor, zeekool en zeebiet.

NICHEPRODUCT EN DELICATESSE

De groente ontleent zijn naam aan de buisvormige takjes, die lijken op aan elkaar geregen kraaltjes. Dat geldt ook

voor de wetenschappelijke naam Salicornia, die afgeleid is van de Latijnse woorden voor zout (sal) en hoorn (cornu). De plant is heel voedzaam, want ze is een bron van omega 3, omega 6, vitamine C en B1, en ze bevat veel eiwitten en mineralen die belangrijk zijn voor het goed functioneren van het lichaam. En waar zeekraal vroeger bij kustbewoners vaak op het menu stond, is het vandaag de dag een nicheproduct en een delicatesse. Het kan rauw, geblancheerd, gebakken of gekookt worden gegeten, bijvoorbeeld in salades, in bijgerechten of als garnituur bij vis.

Het familiebedrijf De Heerlijkheid van Wolphaartsdijk combineert de teelt van zeekraal, die op ongeveer 1 hectare plaatsvindt, met akkerbouw op een areaal van 65 hectare en een landschapscamping. De teelt, zaadselectie, verwerking en afzet van zeekraal is ondergebracht in het bedrijf Zeeuws Zilt.

TOENEMENDE KWELDRUK

“We gingen in 2006 met de teelt van zeekraal van start, omdat we de verzilting als een probleem zagen. Tot eind jaren ‘90 was het winterpeil van het Veerse Meer lager zodat de gebieden beter rondom konden afwateren, maar het had ook tot gevolg dat stukken van het meer droog vielen en dat had een negatieve impact op het bodemleven in het meer. Het winterpeil werd toen verhoogd en om de waterkwaliteit te verbeteren werd een doorlaat gemaakt in de Zandkreekdam, zodat bij vloed water uit de Oosterschelde binnenstroomde en bij eb water uit het Veerse Meer wegvloeide. Het zorgde voor een doorspoelingseffect. Maar

Hubrecht

het zout kwam verder dan men aanvankelijk dacht, zelfs tot aan de Veerse Gatdam,” legt Hubrecht uit.

Vooral voor de lager gelegen stukken, die onder het niveau van het steeds zouter wordende Veerse Meer lagen, werd een oplossing gezocht, want de verzilting van de gronden was natuurlijk een bedreiging voor de akkerbouw met gewassen zoals aardappelen, suikerbieten, tarwe en graszaad. “De kweldruk werd jaarrond groter. Aquacultuur leek ons een geschikte optie. Dus gingen we zagers kweken. Dat bood toekomstperspectief, want ze kunnen een bron van eiwitten zijn voor diervoer, in plaats van vis. Maar we hadden nog een hoek over. En zo kwamen we dus uit bij de teelt van zeekraal,” aldus Hubrecht.

BEWUSTE KEUZE VOOR

MECHANISCHE BEWERKING

Samen met zijn broer Maarten, met wie Hubrecht het teeltbedrijf runt, werd vanaf het eerste begin beslist zeekraal te zien als een vollegrondsgroente, om zowel de grondbewerking, het zaaien, het bewateren en het oogsten machinaal te kunnen uitvoeren. De andere optie was de natuur nabootsen, waar deze zeegroente op schorren groeit, door met artificiële getijden de gewassen te irrigeren. “Mechanisering zorgt voor comfort, we zitten niet op de knieën in het veld. Je hebt ook minder handen nodig, met ons tweeën kunnen we nog steeds alle taken aan op het bedrijf. Maar het betekent wel dat je specifieke eisen aan je perceel moet stellen en heel af en toe blijkt het ook een serieus nadeel te zijn, zoals dit voorjaar.”

Hubrecht legt uit dat de zaai door de verschrikkelijk natte winter meer dan een maand vertraging heeft opgelopen. Bij zeekraaltelers die handmatig werken, is er veel vroeger gezaaid en zal er dus ook vroeger geoogst kunnen worden. “De machines daarentegen kunnen het veld niet op. Het natrium van het zeewater, dat we met sprinklers over het veld gieten, verdringt immers het calcium uit het kleicomplex, wat zorgt voor een soort smurrie wanneer de omstandigheden te nat worden. Er is al gedraineerd, maar het zal nog eens moeten gebeuren.”

ZAADSELECTIE

De zeekraal van Zeeuws Zilt wordt vers verkocht richting groothandel, horeca en directe huisverkoop. Een deel gaat ook naar de ingrediëntenmarkt, waar het verwerkt wordt in onder meer soepen, sauzen, mayonaises en mosterd. Daarnaast richt het bedrijf zich op het selec-

teren van zaad dat afzet vindt bij telers in Europa. “In 2006 begonnen we met eigen plantjes en zo hebben we de teelt gaandeweg uitgebouwd. Zeekraal is een eenjarige plant die op onze breedtegraad normaliter in de maand maart wordt gezaaid, waarna van medio mei tot medio september geoogst kan worden. Je mag de zeekraal niet te laag snijden, want dan loop je het risico product te oogsten met een houterig gedeelte. De zaadjes worden immers gevormd in de vlezige kernen doorheen de hele plant, die richting herfst een beschermende functie uitoefenen door steeds houteriger te worden.”

Eens de plant afsterft, vallen de zaadjes in de natuur op de grond, worden ze opgegeten door vogels of worden ze meegenomen door de getijden. “Met de sprinklers op ons veld hebben wij gelukkig weinig last van vogels,” legt Hubrecht uit. Bij de zaadselectie onderscheidt Zeeuws Zilt verschillende soorten volgens de kleur en de tolerantiegraad voor natte of droge omstandigheden. “Naargelang de breedtegraad, de lichtintensiteit en buiten- of binnenteelt is het ene ras beter geschikt dan het andere. Ons zaad wordt afgenomen tot in Portugal.”

OOK IMPORT UIT VERRE LANDEN

Ondertussen kent Hubrecht zowat alle zeekraaltelers in Europa, want zo omvangrijk is het clubje natuurlijk niet. “De verse zeekraal wordt vooral lokaal afgezet en in de kuststreken is de consumptie veel hoger dan in het binnenland. Zo is zeekraal in Zeeland ruim bekend, maar ga je naar Brabant, dan doet de naam van deze groente bij velen

niet meteen een belletje rinkelen. Er is teelt in Spanje, Portugal, Engeland en Frankrijk, waar de productie vooral in de baai van de Somme plaatsvindt. In Nederland concentreert de activiteit zich rond de Westerschelde. In de winter wordt het product geïmporteerd uit Marokko, Israel, Mexico en af en toe zelfs uit Australië. Het is duidelijk een nicheproduct, maar er is wel een markt.”

Toch is de concurrentie best groot, aldus de Zuid-Bevelander. “Vooral in de afzet richting groothandel. Maar heb je een vaste klant die 10 kilo per week afneemt, dan is het leuk werken natuurlijk. Die klanten moet je goed verzorgen met een optimale service. Maar eerlijk gezegd, de ontwikkeling van deze teelt is iets minder hard gegaan dan we aanvankelijk dachten. Je loopt toch vaak tegen iets aan: nu eens groeiproblemen, dan weer ziektes, en ook wel eens een mindere afzet. Bij andere groenten heb je er ook een hele industrie omheen, met veel kennis in de hele keten, van veredelaars en universiteiten tot telers, handelaren en retail. Bij ons is het wereldje klein, maar wel spannend. Als je dan een goed product op de markt kan brengen, geeft dat toch veel voldoening,” besluit Hubrecht. (PB/PDC) 

info@zeeuwszilt.nl

Robuuste biologische paprika-onderstam slaat ook bij gangbare telers aan

Hoewel de consumptie van bio-producten door de inflatie onder druk is komen te staan en ook de hoge groene ambities van Europa naar beneden worden bijgesteld, blijft de bio-sector gestaag aan de weg timmeren. Te beginnen met de veredelaars, de eerste schakel in de keten. Frans Carree van zaadbedrijf De Bolster laat zijn licht schijnen over paprika-onderstammen, CRISPR-Cas, vergeten groenten en waarom biologisch veredelde rassen vaak een goede oplossing zijn in een veranderend klimaat.

Laten we beginnen met pompoenen, een groente waarvan De Bolster zaden van meerdere rassen wereldwijd afzet, tot in Zuid-Afrika en Colombia toe. “In biologische pompoenzaden hebben we een groot marktaandeel. Elk ras in ons assortiment – en dat geldt niet alleen voor de pompoenen – heeft z’n eigen voordelen, nu eens is dat productiviteit of houdbaarheid, dan weer een resistentiepakket of goede smaak. Of combinaties van deze gunstige eigenschappen natuurlijk,” zegt het hoofd van de veredelingsafdeling van

deze leverancier van 100% biologische groente- en bloemzaden.

“Heb je een goed ras, dan kan het opeens hard gaan,” weet Frans. “Dat is ook de reden waarom enkele van onze pompoenzaden zo ver buiten de landsgrenzen aftrek vinden. De veredeling gebeurt op schrale zandgrond, zonder al te veel irrigatie. Het zorgt voor robuuste rassen die niet verwend hoeven te worden met water, kunstmest en comfortabele teeltomstandigheden.”

DE HEILIGE GRAAL

In die context zijn de huidige klimaatextremen voor bio-veredelaars zelfs een kans. “Wij gaan per definitie op zoek naar sterke rassen. En die zijn dus vaak ook geschikt om stressvolle periodes, hetzij een hete zomer, hetzij een nat voorjaar, of net andersom, te doorstaan. Dergelijke rassen zijn nu toch wel de heilige graal geworden,” beweert de veredelaar van het bedrijf uit Epe, dat vooral gericht is op de professionele teler, al blijft de hobbytuinder nog steeds goed voor een kwart van de omzet.

Wat in Gelderland wordt ontwikkeld, doet het volgens de veredelaar op vrij veel plekken goed. “Toch zetten we ook proeven neer in verschillende teeltgebieden om een duidelijk beeld te krijgen waar een ras het best gedijt. Uiteindelijk wordt er tot op zekere hoogte marktspecifiek veredeld. Spanje doen we bijvoorbeeld niet voor de kasgroenten. Het betreft toch een heel andere genetica,” legt de expert uit, wiens team acht man

sterk is. “We zijn dus geenszins een grote speler, maar die kleinschaligheid laat ons toe heel gericht te werken. We gaan op zoek naar specifieke uitdagingen voor de bio-sector waarvoor we denken een oplossing te kunnen aanreiken.”

TOMATENPROGRAMMA

Na jaren actief te zijn geweest in de gangbare teelt, kwam Frans in 2017 bij De Bolster terecht. “In 2018 werd er begonnen met een cherry-, snoep- en cocktailtomatenprogramma voor de gestookte teelt. Vorig jaar werden de eerste proeven uitgezet bij telers. De ontwikkeling van een ras neemt dus algauw vijf jaar in beslag, en vaak nog veel langer. Ook voor de buitenteelt loopt er een programma dat mikt op Phytophthora-resistentie, waarvan dit voorjaar de eerste rassen van snoep-, cocktail- en mini San Marzano tomaten commercieel verkrijgbaar zijn. Deze programma’s zijn gericht op Noord-Europa en vergelijkbare klimaten, zoals delen van de VS en Canada.”

Het tomatenprogramma is ooit begonnen voor specifiek de koude kassen met producten zoals cherry-, tros- en pruimtomaten. “Rassen voor de koude teelt zijn vegetatiever en kunnen makkelijker de zomerstress aan. Variëteiten voor de gestookte teelt zijn dan weer generatiever, ze staan ook langer. Ook de ToBRFV-resistentie hebben we opgepakt, maar de introductie van resistente rassen zal nog enkele jaren duren.”

ROBUUSTE PAPRIKA-ONDERSTAM

De Bolster neemt het liefst specifieke uitdagingen aan, zoals toen enkele telers aanklopten met het probleem van aaltjes in de grond. Het was het sein om een resistente onderstam te ontwikkelen, een project dat werd uitgevoerd in samenwerking met het INRAE-onderzoeksinstituut in Frankrijk. Ondertussen is het product op de markt gezet. “Een

paprikaplant met de Skyborn-onderstam blijft productief in bodemomstandigheden met een aaltjespopulatie en in tegenstelling tot de standaardresistentie op de markt neemt de populatie van de aaltjes bovendien ook af.”

Aan de Skyborn-onderstam, die voor alle bovenstammen kan worden gebruikt, is tien jaar gewerkt. “Dit robuuste product heeft voor ons meerdere markten geopend. Met weinig, maar wel de juiste middelen hebben we als klein bedrijf een topproduct gemaakt, dat ons in staat stelt te concurreren met de grote spelers, die hun aandacht liever richten op de economisch interessantere gangbare teelt.” De rassen voor de biologische teelt blijken vaak veelzijdig te zijn. Ook voor de gestookte teelt worden immers variëteiten geselecteerd die tegen een stootje kunnen. “Toen de gasprijzen omhoogschoten hadden onze tomatenrassen het voordeel ook koelere nachten aan te kunnen.”

CRISPR-CAS

Toen in juli vorig jaar de Europese Commissie de deur op een kier zette voor de teelt van gewassen die genetisch gemodificeerd zijn middels wat men New Genomic Techniques (NGT) noemt, waarvan CRISPR-Cas de bekendste techniek is, heeft de biologische teelt er volgens Frans een nieuwe uitdaging bij. “Het is niet dat wij zeggen ‘dit moet echt niet gebruikt worden’. Maar we willen wel dat het goed gereguleerd en gelabeld is en dat het geen manier wordt om allerlei genen te patenteren. Daarmee kan de bio-sector ook blijven garanderen dat haar materiaal vrij is van eigenschappen gemaakt met CRISPR-Cas.”

“Er is nu een discussie gaande om CRISPRCas in het voedselsysteem toe te laten zonder controles. Grote bedrijven zijn aan het lobbyen om het erdoor te krij-

gen. In de hele discussie is de bio-sector, die dit soort laboratoriumtechniek niet toelaat in haar veredeling, niet of te weinig gehoord. Ze is op een zijspoor gezet,” beweert Frans.

In tegenstelling tot in vele andere landen zijn de eisen en toelatingsnormen voor gmo-teelt in Europa zo streng dat weinig bedrijven geld investeren in het onderzoek, weet Frans. “De kosten zijn te hoog. Maar als NGT’s worden toegelaten, verandert dat natuurlijk. In het voorstel van de Europese Commissie zullen dergelijke producten ook niet gelabeld worden, wat betekent dat de consument niet kan weten of een bepaalde groente in het schap het resultaat is van klassieke veredeling of een genetisch gemodificeerd organisme is.” Tenzij een bio-product wordt aangeschaft, wat dan weer als een kans kan worden gezien voor de sector.

Frans tempert meteen de verwachtingen: “Het probleem voor de bio-teelt is dat je vermenging krijgt, zeker als een gmo-perceel zich in de buurt van een bio-perceel bevindt. Dan is kruisbestuiving niet uitgesloten en kan de bio-teler uiteindelijk zijn product niet meer als biologisch afzetten. En daar zal hij niet voor gecompenseerd worden. Er kunnen zelfs nog claims komen omdat er zogezegd inbreuk zou zijn gepleegd tegen intellectuele eigendomsrechten. Want die genetisch gemodificeerde organismen zullen natuurlijk allemaal gepatenteerd zijn. Dit probleem heeft zich al voorgedaan in onder meer de maïsteelt en we verwachten dat dit explosief zal stijgen.”

Frans voorziet dat het aantal patenten fors zal toenemen wanneer CRISPR-Cas wordt toegelaten. “En daarmee zal ook de hele markt worden vastgezet. Uiteindelijk gaan enkel de echt grote veredelingsbedrijven, die kapitaalkrachtig genoeg zijn om het onderzoek te leiden, bepalen

De Bolster, productie bloemen

De Bolster, kas veredeling tomaat

Veredeling

wat we eten. Het is een ongelijke strijd, namelijk een van kleinschalige bio-telers tegen multinationals die miljoenen euro’s investeren om er tenslotte miljarden aan te verdienen. Toch doen we er alles aan om ook een ander geluid te laten horen.” Wie meer wil weten over gmo’s, NGT’s en CRISPR-Cas, kan terecht in het septembernummer van 2023 van Primeur, waar een volledig artikel is gewijd aan de kwestie.

BALANS MENS-NATUUR

Frans hoopt dat ook Nederland erin slaagt tegen 2030 het aandeel bio-teelt in het totale land- en tuinbouwareaal op 25% te brengen. “Daar willen wij hard aan meewerken door het voorbeeld te geven, door te inspireren om succesvol te zijn in biologisch en de biozaden te leveren. Biologische teelt is mogelijk en als je ziet dat zelfs gangbare telers onze Skyborn paprika-onderstam op steenwol gebruiken omdat die onderstam zo sterk is, dan laat je toch zien dat je goed bezig bent. En zo slagen we er soms in telers te overtuigen om de omschakeling te maken naar bio.”

Naast een aantal professionele telers is de sector volgens Frans ook vele kleinschalige bio-telers rijk, die hun producten louter lokaal afzetten. “Elk voorziet in een behoefte. Het hoeft niet allemaal grootschalig te zijn. Er zit veel toekomst in dit soort initiatieven. Ook die mensen kunnen wij faciliteren met onze zaden en onze kennis. Het doel van bio-teelt is ove-

rigens niet in de eerste plaats maximale opbrengst tegen minimale kosten. De prioriteit is een balans vinden tussen mens en natuur. We willen op een verantwoordelijke manier met de natuur omgaan en ook het sociale aspect is belangrijk.”

Waar winstmaximalisatie niet de eerste viool speelt, is er ruimte voor enige traagheid. “Veel telers maken eigenlijk de fout de planten overmatig te verwennen, waardoor ze te hard groeien en als het ware ontploffen, wat ten koste gaat van de smaakkwaliteit. Geef je de planten daarentegen de kans om rustig door te groeien, dan wint je product aan smaak en blijft de opbrengst vaak ook heel goed. In de gestookte teelt kun je de planten immers ook zo ‘opjagen’, dat ze zwak worden. En wat geldt voor de smaak, is volgens bepaalde studies ook van toepassing op het gehalte aan gezonde stoffen.”

“MET DE VOETEN IN DE GROND”

De bio-teelt is een pleitbezorger van een groei op het ritme van de natuur. Vandaar ook de teelt “met de voeten in de grond”, stelt Frans. “Al is dit wel een punt van discussie. In de VS mag bio-teelt op substraat, in Denemarken is natuurlijk substraat deels toegelaten, terwijl Frankrijk het stoken dan weer verbiedt in bepaalde maanden. De bodem is hoe dan ook een complexe structuur die rijk is aan mineralen, bacteriën en schimmels. Dit staat in schril contrast met hydroponics, en zeker vertical farming, waar de grondstoffen, tot het licht toe, eigenlijk heel beperkt en eenzijdig zijn. Wat je erin stopt, komt er ook uit, zeg ik wel eens. Als je een tomatenplant van een bepaald ras langzaam laat groeien met de wortels in de grond, is de smaak van het eindproduct veel beter dan die van een tomaat van hetzelfde ras op substraat. De kwaliteit ligt dus niet alleen aan de variëteit, maar ook aan de manier van telen. In die zin is de keuze een beetje tussen een hoge opbrengst en omzet enerzijds en een betere smaak en kwaliteit voor de consument anderzijds.”

“VERGETEN GROENTEN”

De bio-sector besteedt gezien haar ‘roeping’ om het natuurlijke op een voorplan te zetten ook een flinke dosis aandacht aan groenten die vroeger vaak op het menu stonden en nu wat in de vergeethoek zijn geraakt. “Je ziet een opleving bij kleinschalige telers om vergeten groenten weer een kans te geven en ook de consument vindt het leuk om ‘nieuwe’ dingen te proberen. In principe liggen de genenbanken nog vol met materiaal van oude rassen. Ook wij hebben er enkele in ons assortiment zitten, onder meer

enkele slarassen, knolselderij, winteren zomerpostelein, kardoen, pastinaak en knolraap. De redenen waarom dergelijke groenten in de vergetelheid zijn geraakt, zijn divers: ofwel zijn ze lastig te telen, ofwel is de opbrengst niet hoog, ofwel ontbrak de vraag. Ook zien we een verschraling van het assortiment bij multinationals, omdat vanuit het gangbare denken de focus ligt op schaalvergroting. Maar je ziet dat supermarkten nu toch meegaan in het verhaal van de vergeten groenten en opeens krijg je weer een nieuwe markt. En daar kan de bioteelt zeker van profiteren,” besluit Frans. (PB/PDC) 

fcarree@bolster.nl

De Bolster, veredeling courgette

De Bolster, veredeling tomaat

Voor de patiogroenten mikt de veredeling op uniformiteit

In het tuincentrum lachen de kleine tomaatjes, paprikaatjes of pepers aan de patiogroenten de bezoekers tegemoet nu de lente weer is aangebroken. Voor de consument die z’n groene vingers voelt kriebelen vormen ze een verleidelijke optie. Ze staan enig mooi in de keuken of op het balkon en ze zijn lekker handig als je een gezond slaatje wilt maken, een gerecht op smaak wilt brengen of een recept een kleurrijke toets wilt geven.

Patio- of balkongroenten zijn compact, gemakkelijk in de teelt en ze hebben het voordeel dat ze, indien gewenst, direct geoogst kunnen worden na aankoop. Ook na de eerste oogst blijven ze vaak nog productief. En dat het assortiment zich niet alleen beperkt tot tomaat, paprika en peper, blijkt uit de catalogus van Prudac, een veredelaar uit Enkhuizen, die van innovatieve eetbare planten met een hoge decoratieve waarde en geweldige smaak zijn corebusiness heeft gemaakt. Ja, ook een pot met eetbare bloemen en zelfs broccoli, bloemkool en kale kan een keuken opfleuren.

Volgens Ard Ammerlaan, directeur van het in 2010 opgerichte Prudac – wat staat voor Production & Research for Urban

Decoration and Consumption – bestaat de top drie uit rode tomaatjes, rode paprikaatjes en kleurtomaatjes. De bloemen en koolsoorten in het assortiment lijken een erfenis te zijn van het verleden van Ard, met passages in de sierteelt en bij een veredelingsbedrijf dat sterk was in de kruisbloemenfamilie. “Ik heb in de verkoop gezeten en op een bepaald moment was ik zelfs een postorderbedrijf begonnen, alleen ongeveer 15 jaar te vroeg,” lacht Ard.

UNIFORMITEIT ALS BASISPRINCIPE

Ard ontdekte dat er op het gebied van patiogroenten absoluut geen hybrides werden gemaakt. “Terwijl dat essentieel is voor de sector, want uniformiteit in de plantengroei is een groot voordeel voor

de kwekers. Dus dat heb ik gedaan, in eerste instantie alleen. Na vijf jaar heb ik een veredelaar aangetrokken en ondertussen zijn we vier veredelaars sterk in het bedrijf.”

Prudac levert zaad aan distributeurs, die het doorverkopen aan kwekers, die op hun beurt tuincentra en retailers van de opgekweekte plant voorzien. De klanten beperken zich niet tot Europa, ook Azië, Australië, Nieuw-Zeeland en Noord- en Zuid-Amerika behoren tot de bestemmingsmarkten. “In die zin zijn we een multinational, alleen is onze markt natuurlijk niet zo groot als die van andere producten,” legt Ard uit.

Potplantkwekers zijn ermee gebaat als alle planten van eenzelfde ras in dezelfde week bloeien en op hetzelfde tijdstip rijpe vruchten hebben. “Een goed programmeerbare opkweek is belangrijk voor een efficiënte bedrijfsvoering en voor een adequate planning met de tuincentra en de retail. Met hybride zaden krijgen we die uniformiteit voor elkaar. Dit doen we voor tomaten, paprika’s, bloemen en koolgewassen, maar ook voor komkommers, aubergines en meloenen hebben we

Prudac Team tijdens Flower Trials 2023

projecten lopen. Naast een voorspelbare groei voor de kwekers is het belangrijk te zorgen voor een product waar de consument thuis vervolgens nog plezier aan heeft. Het mag niet zomaar een plantje zijn dat er mooi uitziet, het moet ook nog goed geoogst kunnen worden.”

EEN GEMAKSPRODUCT

Ard legt uit dat er vaak met “wild” materiaal wordt gewerkt. “Materiaal uit genenbanken wordt gecombineerd met bekende producten die in de huidige markt beschikbaar zijn. Op die manier wordt gezocht naar de juiste eigenschappen, die naast een compacte vorm van de plant en een resistentiepakket uiteraard ook kleur en smaakkwaliteit betreffen. De plant moet bovendien gemakkelijk te verzorgen te zijn. Af en toe een beetje water zou moeten volstaan.”

Prudac werkt momenteel aan een tomatenplant waar de consument thuis weinig werk aan heeft en die snel een tros geeft. Voor dergelijke exclusieve producten kunnen specifieke prijsafspraken worden gemaakt met distributeurs en retailers. “Consumenten die patiogroenten kopen zijn over het algemeen mensen die geen grote moestuin hebben en het hele traject van zaaien en opkweken lastig vinden, maar het wel leuk vinden om en enkele plantjes in huis te hebben. Daarnaast leveren we ook wel wat zaad aan de echte hobbytuinders, vaak via de postorderbedrijven,” legt Ard uit.

EEN LENTEPRODUCT

Vóór de oorlog in Oekraïne uitbrak werd gestreefd om de potgroenten vanaf februari in de verkooppunten te hebben. Met de gestegen energieprijzen is het startmoment verschoven richting april. “Eind juni houdt het dan meestal op met de acties in de retail. Onze klanten doen in het voorjaar de grote aantallen, in de zomer vind je vervolgens nog plantjes in de tuincentra,” vertelt de manager van Prudac.

OOK VOOR VERTICAL FARMING

Toen vertical farming een vijftal jaar geleden booming was, zo stelt Ard, werd veel geleverd aan die markt, met name tomaten. “Vertical farmers zijn in staat om na acht weken de eerste tomaat te oogsten, zelfs met een Brix-waarde van 10-11 en goede kwaliteit. Alleen de kostprijs was toen behoorlijk hoog. Nu lijkt de sector er echt wel een rendabel product van te willen maken. Ik verwacht dat die markt nog gaat groeien, toch in gebieden met extreme klimaatomstandigheden. Het is zeker een doelmarkt voor ons.” De producten

voor vertical farming moeten een grote mate aan uniformiteit hebben en ook automatisch oogstbaar zijn. Het zijn precies de vereisten waar Prudac gewoon is naartoe te werken.

NIEUWE GENETISCHE TECHNIEKEN

Mocht CRISPR-Cas in de nabije toekomst worden toegelaten in de EU als veredelingstechniek, zal Ard de mogelijkheden bekijken, maar helemaal warm wordt hij er ook nu niet van. “In de VS, waar de techniek al is toegestaan, vallen de resultaten toch wat tegen. Het is niet zo dat de Amerikaanse rassen echt dominant zijn in de wereld. CRISPR-Cas versnelt het veredelingsproces, maar je kunt er nu ook geen wonderen mee verrichten.”

Door genen in het DNA van een plant aan te passen, kunnen met CRISPR-Cas gericht kenmerken worden geannuleerd of juist toepasbaar worden gemaakt. “Toch is het nog steeds een vrij complex gebeuren, want in tegenstelling tot de

schil van tomaat, waarvoor slechts enkele genen verantwoordelijk zijn, wordt de smaak van tomaat bepaald door een zestigtal genen. Die moet je dan allemaal net goed weten te zetten om de juiste smaak te krijgen. In de kleur kun je wel veel doen, in een paar jaar heb je dat helemaal klaar,” weet Ard. (PB/PDC) 

ardammerlaan@prudac.com

“Elke ketenpartner, tot de consument toe, wordt op zijn wenken bediend door de veredelaar”

Het veredelen van groenten en fruit is steevast een evenwichtsoefening. Meerdere doelen worden voor ogen gehouden, zoals een goede gemiddelde opbrengst voor de teler of een uitmuntende smaak voor de consument. We gingen een kijkje nemen bij BASF | Nunhems en kozen voor prei, tomaat en watermeloen om in te zoomen op heel specifieke veredelingsdoelstellingen: “schoonbaarheid,” ToBRFV en convenience.

“Onze prei wordt geteeld van Noorwegen tot het zuidelijkste puntje van Europa. Terwijl ui en knoflook, twee andere leden van de Allium familie, wereldwijd geteeld en geconsumeerd worden, is prei een regionaal product. Ongeveer 95% van het areaal bevindt

zich in Europa, daarnaast vind je nog wat teelt in de Verenigde Staten en Australië. Dit heeft niet met teeltcondities te maken, het is louter cultureel bepaald. Prei kan best geteeld worden in Afrika en Azië, maar de groente is er niet of nauwelijks

bekend,” vertelt Toon van Doormalen, preiveredelaar bij BASF | Nunhems.

SMAAKMAKER EN VEELZIJDIG, MAAR JONGEREN MOETEN OVERTUIGD Als smaakmaker vormt prei zelden het hoofdbestanddeel van een gerecht, maar als standaard- en volumeproduct is het wel een belangrijk artikel voor snijderijen en de versmarkt, weet Guus van Bree, Sales Specialist bij BASF | Nunhems. “In de supermarkt kan het los worden gekocht, maar ook in de verspakketten zit er steevast een stammetje zonder blad. In het Verenigd Koninkrijk wordt zelfs nauwelijks prei met loof verkocht en dat heeft vooral met gebruiksgemak

Mini pitloze watermeloen varieteit Takemi

in de keuken te maken. De consument heeft dan minder afval. Prei is een echte smaakmaker en bovendien een veelzijdig product. In de soep is het een klassieker, maar je kunt deze groente onder meer ook stoven, bakken en op de barbecue leggen. Die mogelijkheden worden nog te weinig benut.”

In die zin breekt Toon een lans om vooral jonge mensen bekender te maken met deze onderschatte groente: “Ouderen kennen de waarde, maar prei is geen sexy product. Dat moeten we toegeven. Bovendien is het niet alleen de veelzijdigheid die onderschat wordt, ook de gezondheidsvoordelen mogen wat meer aandacht krijgen. Over knoflook zijn heel wat gegevens bekend over de gezondheidsbevorderende eigenschappen, maar die heeft prei ook. Alleen in een minder sterke concentratie, al eet je natuurlijk veel meer grammen prei dan knoflook, dus dat compenseert.”

VERSCHILLENDE UITDAGINGEN, WAARONDER “SCHOONBAARHEID”

Onder het merk Nunhems biedt BASF meer dan groentezaden. “We bieden

samenwerking en klantgerichte oplossingen voor de hele groenteketen: plantenkwekers, telers, de verwerkende industrie, handelaren, retailers en de foodservice. Omdat we de uitdagingen van de klimaatverandering, het gebrek aan arbeidskrachten en de ziektedruk zien toenemen, ontwikkelen we voortdurend nieuwe rassen, waarvan sommige resistent zijn tegen bepaalde ziektes en plagen, terwijl andere gedijen in stressvolle omstandigheden zoals droogte of hitte.”

In prei, waarin BASF | Nunhems marktleider is, is ook de “schoonbaarheid” een uitdaging. “De grootste kost voor een teler is eigenlijk de prei veilingklaar maken eens die geoogst is. En dat is handwerk, want het vuile en slechte blad moet worden afgepeld. De oogst zelf lijdt niet onder handentekort, want die gebeurt nagenoeg volledig machinaal met in het merendeel van de gevallen een klembandrooier, maar de verwerking in het magazijn kan vooralsnog niet zonder handjes. Daarom is het belangrijk dat de prei zo schoon mogelijk geoogst wordt. We hebben daartoe een ras ontwikkeld

dat zich sneller laat schonen, dat makkelijker pelbaar is. Het scheelt de teler ettelijke arbeidsuren,” legt Toon uit.

Of de nieuwe veredelingstechniek CRISPR-Cas, mocht die in de nabije toekomst groen licht krijgen van de Europese Unie, ook de ontwikkeling van beter schoonbare prei een duw in de rug kan geven, daar is Toon nog niet zo zeker van: “CRISPR-Cas biedt mogelijk een vooruitgang voor de veredeling, zeker wanneer binnen afzienbare tijd het volledige genoom van prei ontrafeld zal zijn, maar niet zozeer op het gebied van schoonbaarheid, omdat dit genetisch zeer waarschijnlijk een heel complexe eigenschap is die verdeeld over het genoom ligt. Dat allemaal bij elkaar krijgen met CRISPRCas zal geen kleinigheid zijn en ook een ontzettend dure onderneming worden voor zo’n regionaal gewas.”

TOBRFV, DE SCHRIK VAN DE TOMATENTELERS

Regionaal is niet meteen een woord dat van toepassing is op tomaat, en ook niet op een bedreiging van deze teelt die luistert naar de naam ToBRFV, een virus dat

Vitalion tomaat

Prei veld Flexiton

voor het eerst in Jordanië werd waargenomen in 2015 en vervolgens in 2018 ook in Europa opdook. ToBRFV is de voorbije jaren een groot probleem geweest voor tomatentelers in Nederland, Spanje en andere belangrijke teeltgebieden. Ondertussen is het wereldwijd aanwezig, met uitbraken in onder meer China en de VS. “Maar,” stelt Erwin de Kok van BASF | Nunhems, “inmiddels is het tomatenareaal in Nederland en België voor circa 80% beplant met resistente rassen. En ook in Zuid-Europa gaat het waarschijnlijk om een gelijkaardig cijfer.”

“De snelle verspreiding van het virus over de verschillende teeltgebieden kan iedereen verrassen, maar na corona weten we natuurlijk wel beter. De export en import van tomaten is een grote factor voor het verspreiden van het virus, maar ook oogstmedewerkers uit andere landen kunnen virusdeeltjes meenemen op hun kleren, bril, etc. Het virus is heel hardnekkig, de symptomen zie je pas na enkele weken en om de kas schoon te krijgen na besmetting moeten de telers uiterst grondig te werk gaan,” vertelt Erwin, die bij BASF | Nunhems Sales Specialist voor tomaten in de hightech-teelt is.

BELICHTE TEELT NAGENOEG VOLLEDIG RESISTENT

In de belichte teelt wordt volgens Erwin ondertussen vermoedelijk voor 90 tot 100 procent met resistent materiaal gewerkt. “Als een teler een niet-resistent ras gebruikt, is dat doorgaans omdat er nog geen resistent alternatief bestaat in het desbetreffende segment. Maar omdat

aan de belichte teelt een serieus prijskaartje hangt, wordt voor resistente rassen gekozen. Het plantmateriaal is duurder, maar de meerkost kan beschouwd worden als een verzekering, want als er dan toch virus latent aanwezig is in de kas, heeft het geen impact op het gewas.”

BASF | Nunhems begon het resistentieprogramma met de vijf commerciële rassen die het meest succesvol waren. “Inmiddels hebben we ook bij vele andere rassen de resistentie ingebouwd. Nagenoeg alles wat nu commercieel wordt geïntroduceerd, is verrijkt met virusresistente genen. In plaats van de gebruikelijke zes jaar voor de ontwikkeling van een nieuw ras, is de aanpassing van enkele bestaande rassen in drie jaar gelukt. Dat komt omdat je van een goede basis vertrekt, waarbij ongeveer 98% van de genetica behouden blijft. Het gaat erom de resistentie te introduceren, maar in grote lijnen weet je wat je kan verwachten,” legt Erwin uit.

KWALITEIT BLIJFT OP PEIL

Na het veredelingsproces worden de rassen getest op een externe locatie die gecertificeerd is voor aanwezigheid van het virus. “Daar kijken we hoe de planten en vruchten reageren op het virus. Indien succesvol, plaatsen we het ras ook nog op grotere schaal op eigen en externe locaties om voldoende data te verkrijgen, want naast virusresistentie spelen natuurlijk ook eigenschappen zoals gemiddelde opbrengst, smaak, maatsortering en houdbaarheid een rol.”

Daarbij blijkt dat al die eigenschappen vrij goed behouden blijven bij de resistent gemaakte rassen. “Kwalitatief boeten ze zeker niet in. Sterker nog, we zien dat de Brix bij sommige rassen hoger is dan bij het origineel en ook qua kleur wordt er soms echt vooruitgang geboekt. Bij Vitalion, een premium cherrytomaat voor de belichte en onbelichte teelt, die op weg is om marktleider te worden in zijn segment, is het zelfs zo dat, tegen onze verwachtingen in, de minpunten van het originele ras nu pluspunten zijn geworden. Alleen zie je in sommige gevallen bij de grotere types dat het vruchtgewicht iets kleiner kan zijn. Bij de kleinere types speelt dit niet,” legt Erwin uit.

BASF | Nunhems is ook volop bezig het portfolio ToBRFV-resistente rassen voor teelt in Italië, Spanje, Marokko en Turkije vorm te geven. “Die teeltlanden zitten op dezelfde snelheid als wij hier in Nederland. Er zijn al heel wat resistente rassen. Voor de lowtech teeltomstandigheden gaan we een onderstam introduceren die luistert naar de naam DreamPower. De verwachtingen zijn hoog, want hij doet het heel goed in de praktijk,” aldus Pascal.

WATERMELOEN ZOEKT CONVENIENCE OP

Ook in Spanje is BASF | Nunhems volop bezig met de ontwikkelen van watermeloenrassen. Voor Francisco Javier López Fernández is balans hét principe waaraan elke veredelingsinspanning in dit segment wordt getoetst. “We zoeken bij het veredelen steeds naar een evenwicht tussen meerdere eigenschappen,

Erwin de Kok Sales Specialist in Tomato Experience Center

waarvan kwaliteit, houdbaarheid, smaak en maatvoering aan de marktzijde, en gemiddelde opbrengst, stresstolerantie en ziekteresistentie aan de teeltzijde, de belangrijkste zijn. Je moet ze allemaal voor ogen houden. Doe je dat niet, dan dreig je vroeg of laat ofwel door de markt ofwel door de telers afgestraft te worden.”

Hoewel de pitloze watermeloenen uitgevonden werden in Japan, vind je ze er volgens Francisco Javier niet zo vaak in het schap. “Dat is best grappig natuurlijk. Ze werden in de beginjaren vooral door Amerikaanse bedrijven ontwikkeld, waarna ook enkele Europese veredelaars op de kar sprongen. Pas eind jaren ‘90 ging het in opwaartse lijn en dat had veel met de vooruitgang op teelttechnisch gebied te maken. En terwijl de mini-watermeloenen pas begin jaren 2000 een goede kwaliteit begonnen te tonen, is de seedless versie van de mini’s nog steeds aan de weg aan het timmeren.”

Enkele factoren aan de teeltzijde moeten volgens Francisco Javier nog op punt worden gesteld. “We mogen niet vergeten dat de traditionele grote watermeloenen, de kanjers van 15 kilo, die je vaak in Marokko of het Midden-Oosten aantreft, een gemiddelde opbrengst van 100 ton per hectare kunnen halen, terwijl de mini’s het met de helft moeten doen. De grote seedless watermeloenen zonder pitten en de seedless middelmaten van 7-8 kilo houden het midden met 70-80 ton per hectare.”

MINI’S MET SUPERKLEINE ZAADJES

BASF | Nunhems heeft evenwel een tussenoplossing: mini watermeloenen met superkleine zaadjes. “De kwaliteit is goed én ze zijn in staat de seedless watermeloenen te bestuiven. Dat is niet onbelangrijk, want een veld met enkel seedless kan niet, er is ook aanplant van een ras mét pitjes nodig voor de bestuiving. In plaats van de traditionele grote ballen te gebruiken, kunnen telers nu op één veld enerzijds gewone seedless en anderzijds mini’s als bestuivers planten. Dat zijn twee premiumproducten, wat de telers natuurlijk veel meer perspectieven biedt.”

Dat seedless watermeloenen een lagere Brix-waarde zouden hebben, zoals soms wel eens wordt beweerd, is volgens Francisco Javier een misvatting. “Sterker nog, in sommige landen werd de shift naar seedless gemaakt precies omdat die een betere kwaliteit hadden. En ook het feit dat het fruit zoeter zou zijn naarmate de schil donkerder is en het vruchtvlees donkerder rood, is louter een kwestie van perceptie. Wat niet wegneemt dat een expert aan de kleur van de schil, uiteraard naargelang het ras, kan vertellen of een watermeloen rijp is of niet.”

ENTING IS CRUCIAAL

De Product Development Specialist geeft aan dat er in de huidige tijden, waarin het klimaat minder stabiel lijkt, in de veredelingslijnen geprobeerd wordt om de algehele kracht van de planten te verhogen. “Om een plant krachtiger te maken is onder meer een goed wortelgestel nodig. Enting is daarbij een groot deel van de

oplossing. In Zuid-Europa zijn alle watermeloenplanten geënt. Zonder enten zou de Spaanse teelt zelfs terugvallen op een kwart van het areaal, omdat niet geënte planten enkel op maagdelijke gronden zouden gedijen.”

KRACHTIGE

GEZONDHEIDSVOORDELEN

Om de categorie verder te ontwikkelen in het schap ziet Francisco Javier naast een consistent aanbod van goede kwaliteit, smaak en houdbaarheid ook convenience-oplossingen als een troef. “Denk hierbij niet alleen aan het type watermeloen – de seedless en de mini’s – maar ook aan verwerkte producten zoals het voorgesneden fruit in handige verpakkingen of sap. Het zijn producten die een ander soort consumenten kunnen aanspreken, zoals jongeren, sporters en mensen die gezond willen eten. De communicatie rond die gezondheidsvoordelen kan nog veel beter, want naast het feit dat watermeloen een bron is van onder meer vitamine C is het belangrijk te benadrukken hij meer lycopeen, een krachtige oxidant, bevat dan welke andere groente of fruit dan ook. Voor sporters is het hoge gehalte aan citrillune dan weer een pluspunt, want die stof helpt de zuurtegraad in de spieren tijdens en na de inspanning te verminderen,” sluit Francisco Javier af. (PB/PDC) 

kaya.schmitz@basf.com

Guus van Bree Sales Specialist in preiveld

ToBRFV resistente tomatenrassen

Tomatenvirus ToBRFV heeft sector onherkenbaar veranderd

ToBRFV heeft de tomatensector wereldwijd op zijn kop gezet. Het virus is ongevaarlijk voor mensen, maar kan veel schade veroorzaken aan de teelt. Het is bovendien zeer besmettelijk en kan lang overleven. Terwijl de sector leert om te gaan met het virus, bekijken de veredelaars het ook in breder perspectief: dit is niet het laatste virus waarmee de sector te maken krijgt. Welke lessen nemen zij mee naar de toekomst? Jan Barten, strategisch projectleider ToBRFV bij Bayer Crop Science, waar veredelingsbedrijf De Ruiter onderdeel van is, praat ons bij.

ToBRFV staat voor Tomato Brown Rugose Fruit Virus en waart inmiddels al tien jaar rond in de tomatensector. In 2014 werden er voor het eerst meldingen van gedaan in het Midden-Oosten: Jordanië en Israël. “Daarna is het een paar jaar sluimerend aanwezig geweest, zonder dat we ons echt bewust waren van het potentiële gevaar,” reconstrueert Jan. “Vanaf 2018 is het zich snel gaan verspreiden naar andere markten toe: Mexico en Duitsland.”

Dat het virus zich wereldwijd heeft kunnen verspreiden, heeft volgens hem meerdere oorzaken. “In het Midden-Oosten kozen telers de eerste jaren voor rassen waarvan de vruchten weinig symptomen vertoonden en zijn ze gaan werken met groeikrachtige onderstammen. Ze vonden een manier om met het virus te leven. De besmette vruchten zijn vervolgens Europa rondgegaan. We denken dat mede daardoor het virus snel is verspreid.” Daaraan draagt ook bij dat het virus zeer stabiel is. “In organisch materiaal, in de bodem bijvoorbeeld, kan het jaren levend aanwezig zijn, maar ook op anorganisch materiaal blijft het stabiel. Het kan maanden op een oppervlak zitten en nog steeds infectieus zijn. Een deurklink, een computer, een mobiele telefoon, maar ook een oogstkar. De mechanische overdracht is bovendien erg efficiënt en zo verspreidt het zich zeer makkelijk.”

Dit alles was in die jaren nog niet bekend. Wel kregen steeds meer telers te maken met het mysterieuze en bijzonder hardnekkige virus. Het resulteerde in grote paniek in de tomatensector. In november 2019 kreeg ToBRFV in Europa de Q-status. Dat betekent dat telers een uitbraak verplicht moeten melden en strenge

maatregelen moeten nemen om verspreiding tegen te gaan. Het mocht niet meer baten. “Uiteindelijk is de hele glastuinbouw erdoor geraakt: een groot percentage van het areaal heeft het virus gekregen.” Tomatentelers kozen voor andere rassen of kozen ervoor komkommers te telen.

In de aanpak van ToBRFV werd al snel gekeken naar de veredelaars. Ook voor hen was het een grote bedreiging. “Het virus bleek veel gevaarlijker dan in eerste instantie gedacht en had veel meer impact. Met De Ruiter hebben we bovendien een groot aandeel in de tomatenmarkt, en ook dat zagen we gevaar lopen.”

Het bedrijf besloot breed in te zetten op kennisdeling, om telers bij te spijkeren over het virus en de te nemen fytosanitaire maatregelen. Wat de veredeling betreft, ontwikkelde Bayer een tweesporenstrategie. Voor de langere termijn is een grootschalige zoektocht gestart naar meer resistentiegenen. “Er zijn wilde tomatensoorten: met groene, of kleine vruchten, of zelfs geheel zonder. Die zijn verwant aan de tomaat en kunnen over resistente genen beschikken. Om die in te kruisen in ons commerciële assortiment, is een langdurig en ingewikkeld proces. Daarvan zullen de resultaten de komende jaren verschijnen.”

Dat er nu al veel resistente rassen beschikbaar zijn, komt bij Bayer voort uit de kortetermijnstrategie. Hier werd gewerkt met resistente genen die al aanwezig waren in rassen met enige cultuurwaarde, maar niet geschikt voor de

glastuinbouw. Door die genen samen te brengen in de juiste genetische achtergrond, is een hoog resistentieniveau ontwikkeld. “Daardoor denken we het acute probleem in de sector redelijk snel op te kunnen lossen.”

Nu klinkt dat eenvoudig, maar dat was het niet. Sterker nog: Jan, met meer dan 30 jaar ervaring in de veredeling, noemt de uitbraak de meest complexe situatie die hij heeft meegemaakt in tomatenziektes. Daar zijn meerdere redenen voor. Zo wordt de ernst van de symptomen bij een uitbraak van het virus deels bepaald door de omstandigheden in het gewas. “In een teelt die onder stress staat, zien we veel zwaardere symptomen dan in een vegetatieve teelt.” Ook spelen de fytosanitaire maatregelen die genomen zijn in een kas, een grote rol in de ernst van de aantasting. Maar het belangrijkste van alles, is eigenlijk dat de resistentie tegen het virus niet bepaald wordt door een of twee genen, wat bij veel andere virussen het geval is, maar door een veel groter aantal. “Voor de meeste virussen zoek je een resistentie-gen in je genetica. Dat

Jan Barten, strategisch projectleider ToBRFV bij Bayer Crop Science

heb je of je hebt het niet. Soms heb je twee genen nodig of is het recessief, waardoor je twee recessieve ouderlijnen nodig hebt. Bij ToBRFV spelen veel meer genen een rol.”

Bestudering van het virus leerde de veredelaars dat er zowel blad- als vruchtsymptomen zijn. “Hoe de symptomen tot uiting komen, is afhankelijk van de genen van de plant, en verschillende rassen reageren dus ook anders op het virus. Sommige zijn sterk tegen de bladsymptomen en niet tegen de vruchten en andersom.” Dat was eigenlijk ook al zichtbaar bij de initiële uitbraak in het Midden-Oosten, waar telers kozen voor rassen die minder vatbaar leken voor vruchtsymptomen. Maar om een resistentie tegen zo’n virus in te bouwen, is complexe veredeling nodig. “Des te meer genen je moet volgen, des te complexer het is. Daardoor duurt het langer voordat je iets hebt wat op de markt kan komen.”

Bovendien kan elk ingebracht gen ook weer invloed hebben op andere eigenschappen van het ras. Al met al maakte dit het voor de veredelaars tot een nieuwe situatie. “Meerdere factoren beïnvloeden de ernst van de symptomen, en de resistentie is niet zwart-wit.”

Om hier toch grip op te krijgen, heeft Bayer flink geïnvesteerd in onderzoek. Zo is er in Wageningen een kas gebouwd waar de rassen kunstmatig worden besmet. De faciliteit heeft een behoorlijke capaciteit en is geschikt voor een commerciële, lange tomatenteelt, vergelijkbaar met de omstandigheden in glazen kassen. Een lastige klus, want ToBRFV is een quarantaineziekte en de faciliteit moet dus aan strenge eisen voldoen. “Nu kunnen we bijvoorbeeld zien hoe de rassen onder stress reageren op besmetting en kunnen we de effecten op plantniveau en op vruchtniveau bestuderen.”

Dat betekent niet dat alle Bayer-rassen inmiddels resistent zijn, of dat alle telers met resistente rassen werken. Daarvoor is het nog steeds te complex. “Het zoeken naar de juiste resistenties en de kwaliteit van het ras, is zoeken naar balans. Je wil niet inleveren op opbrengst of smaak.” Bovendien stelt het bedrijf hoge eisen. “Omdat het zo’n complex virus is, is er geen sprake van één algemene resistentie. We willen gedetailleerde informatie leveren naar de markt, over in hoeverre de rassen in het geval van zware besmetting mogelijk nog symptomen van het virus kunnen vertonen in gewas en vruchten. Daar doen we veel onderzoek naar.” Geen eenvoudig verhaal dus, en dat ziet hij ook terug in de sector. “Je hoort veel over resistente rassen, maar zo eenvoudig is het dus niet. Er is nog geen lijn getrokken in wat resistentie precies betekent, al wordt daar wel aan gewerkt.”

Voor Jan is een ding meer dan duidelijk: dit was niet het laatste virus dat de tuinbouw parten gaat spelen. In tomaat, maar ook in andere gewassen. “Virusziektes blijven in de toekomst ook een probleem. Ze lijken ook agressiever te muteren en beter en sneller in staat te zijn om resistenties te doorbreken.” Tegelijkertijd is er door de uitbraak enorm veel kennis opgedaan. “Achteraf gezien is het logisch dat ToBRFV zich zo snel verspreidde,” verwijst Jan terug naar de stabiliteit en de brede overdrachtsmogelijkheden van het virus. “Daar wisten we toentertijd veel minder van. Door de diverse overdrachtsmanieren van een virus intensiever te bestuderen, kunnen we bij toekomstige virussen veel beter inschatten of het gevaarlijk kan worden. Een virus zo lang laten sluimeren, zonder het te onderzoeken, zal in de toekomst niet gaan gebeuren. We zijn alerter in het identificeren van potentieel gevaarlijke ziektes.”

De virusuitbraak heeft er ook voor gezorgd dat de tomatensector onherkenbaar is veranderd. “Dit was het eerste serieuze geval waar we het belang van fytosanitaire maatregelen zien. Dat zal niet meer weggaan. Geen bezoek in de kassen, handen ontsmetten, geen telefoons,” somt hij op als voorbeelden. “Zeker vroeg in de teelt. Sommige van de strengere maatregelen zijn misschien economisch gezien moeilijk te handhaven, maar de basisprincipes blijven zeker wel.”

Ook de visie op en de aanpak van al bekende virussen is aangepast door de opgedane kennis. Jan verwijst naar virus TMV, waar ToBRFV een mutant van is. “Het resistente gen tegen TMV is Tm2-2. Het virus kan zich daardoor niet vermenigvuldigen en de cellen waarin het virus zit, gaan dood. Dit werkt zo goed, dat het eigenlijk in alle tomaten wereldwijd is ingekruist. Maar nu zien we de gevolgen van ToBRFV, die deze resistentie heeft overbrugd. Direct is de hele tomatengenetica vatbaar. Achteraf gezien hadden we misschien niet al onze eieren in één mandje moeten leggen, maar moeten zoeken naar alternatieve genen, die ook resistentie bieden, om meer zekerheid in te bouwen.” Ook daar zet Bayer nu op in. “De resistentie, die we nu op de markt brengen, heeft een multiple resistance: verschillende genen grijpen op een verschillend moment in. Daardoor is de mogelijkheid dat het virus die genen tegelijkertijd overkomt, veel kleiner. “Naar de toekomst toe moeten we denken aan een gezamenlijke aanpak: intensieve monitoring van potentiële nieuwe ziekten en fytosanitair bewustzijn, samengaand met resistenties bij voorkeur gebaseerd op gestapelde resistentiegenen. Dat zal niet meer weggaan.” (AS) 

jan.barten@bayer.com

Fruitveredelaar Zouk wil een nieuwe Jonagold ontwikkelen

“Alleen met een nieuwe commodity appel kunnen we de consumptie verhogen en de sector vooruithelpen”

Wanneer je een supermarkt inloopt, ligt er tegenwoordig een grote verscheidenheid aan appelen en peren. Om de haverklap worden er nieuwe rassen geïntroduceerd en supermarkten komen naar buiten met eigen exclusieve rassen. Des te meer keuze betekent ook voor elk wat wils, is dan toch al snel de gedachte. Toch vermindert de consumptie van hardfruit snel. Een trend die fruitveredelaar Zouk tegen wil gaan met de introductie van een nieuwe vrij toegankelijke commodity appel. “Er zijn prachtige nieuwe rassen die op de markt komen, maar de kans dat deze alle consumenten bereiken, is klein. Wij geloven dat we de consumptie kunnen helpen door goede nieuwe appelvariëteiten ter beschikking te stellen aan iedereen. De kwaliteit en productie van een premiumras, maar dan breed toegankelijk,” vertelt Vincent Nicolai van het familiebedrijf.

Zouk vindt haar origine in de familie

Johan Nicolaï, die binnen de sector twee ondernemingen heeft. Aan de ene

kant is dat boomkwekerij Johan Nicolai, die 40 jaar geleden is opgericht door de vader van Vincent. “De boomkwekerij is

vernoemd naar mijn vader Johan en we zijn hiermee inmiddels actief als derde generatie familiebedrijf,” legt Vincent uit. “Mijn grootvader, Jozef Nicolaï, is altijd innovatief in de fruitsector geweest. Hij stond bijvoorbeeld mede aan de basis van de introductie en de ontwikkeling van de Jonagold in 1969. Mijn vader besloot vervolgens na zijn studies ook in het bedrijf te stappen en een deel van de activiteiten van mijn grootvader over te nemen. Echter kwam hij al snel tot de conclusie dat er innovaties in het hardfruit nodig waren. Deze waren er vaak al wel, maar kwamen vooral uit Nieuw-Zeeland of Zuid-Europa. Dit waren dan rassen die of niet toegankelijk waren of niet echt geschikt voor de teelt in Noord-Europa. Hij besloot daarom zijn eigen veredeling op te starten.”

“Vanuit zijn studies aan de universiteit ontstond een samenwerking met de KU

Leuven. Hieruit werd Better3Fruit geboren, waarmee in de loop der jaren variëteiten als Kanzi en Greenstar werden ontwikkeld,” vervolgt hij. “Ten gevolge van een uiteenlopende visie besloot Johan zijn aandelen te verkopen in 2005 en jaren later zelfstandig met veredelen verder te gaan in het nieuwe bedrijf Zouk. In de jaren die volgden zijn vervolgens mijn oudere zus Laura, jongere broer Michiel en ikzelf onafhankelijk in het bedrijf gestapt. Met Zouk richten we ons nu specifiek op de fruitveredeling van appelen en peren. Ik denk dat we ons hier in onderscheiden doordat het door dezelfde mensen aangestuurd wordt als de boomkwekerij, onze voelsprieten liggen bij de internationale fruitteelt en -handel. Deze contacten laten een veredeling toe gericht op de middellange termijn behoefte aan productiviteit, ziektetolerantie, klimaatadaptie en veranderende smaakprofielen. Hiermee zijn we wereldwijd actief.”

CONSUMPTIE DAALT

ook uit elkaar, want je brengt een nieuwe variëteit met goede branding, die kwalitatief ook nog eens een super goede appel is. Alleen is het bij lange na niet meer zo dat je dan automatisch ook de premiumprijzen of afzet krijgt. Want je appel kan enkel op het schap als hij een andere vervangt. Versplintering van het aanbod leidt niet tot omkering van een dalende fruitconsumptie.”

van dit ras binnen Colruyt toeneemt. En dit concept gaat in andere landen, zoals Oostenrijk of Frankrijk, op een soortgelijke manier ontwikkeld worden. Het enige probleem is dat je er dus niet heel de markt mee bereikt, maar slechts een segment. Net zoals een andere retailer een andere variëteit exclusief aanbiedt. Denk aan Sprank bij Albert Heijn in Nederland.”

De grootste uitdaging in de fruitsector is het ombuigen van de dalende fruitconsumptie. “Jaar na jaar kun je vaststellen dat de consumptie van hardfruit bijna net zo fors keldert als bijvoorbeeld van vlees. Daardoor is er steeds een groter spanningsveld, waarin ook elke nieuwe variëteit moet werken met een alsmaar kleiner wordende afzet. Het heeft ons ertoe aangezet dat we moeten kijken naar andere manieren om de afzet te bevorderen en sectorbreed een oplossing te bieden voor dit probleem.”

“Je moet het zo zien: in de Verenigde Staten zijn er de afgelopen decennia ontzettend veel nieuwe premiumrassen geïntroduceerd, die op zeer grote schaal geplant werden. Dit zijn er geen 4 of 5, maar tientallen tegelijkertijd. Alleen ervaren zij hiermee ook een probleem. De consumptie daalt en de markt kan de groeiende volumes niet meteen absorberen. Er is geen ruimte voor tientallen verschillende rode (premium)variëteiten in het schap. Dan valt het premiummodel

BREKEN MET DE TREND

Het fruitveredelingsbedrijf ziet eerder de weg vooruit in vrij toegankelijke commodity appel(en) met alle positieve kwaliteiten van de premiumrassen. “Naast het bestaan van kwalitatieve en exclusieve premiumappels ziet Zouk als doel van dergelijke appelen een zo groot mogelijk consumentenbereik gekoppeld aan een ecologische en economische teelt. Daartoe selecteren we rassen met brede ziektetolerantie en hoge pack-out.”

“Vandaag de dag worden nieuwe variëteiten veelal op twee manieren naar de markt gebracht. Wij hebben onder meer twee sterkhouders in ons gamma van nieuwe variëteiten die op zeer verschillende wijze naar de markt gebracht worden. Enerzijds de Coryphée®. Dit is een appel die onder meer in België exclusief bij Colruyt ligt. Een hele goede appel, tolerant tegen schurft, produceert net zo veel als de Jonagold. Voor telers een zeer interessante, productieve boom. Een goed concept: wij ervaren dat de consumptie

“Anderzijds hebben we de Rubis Gold®, die juist meer het traditionele clubmodel is: er wordt samengewerkt en gepoold voor marketing en branding om de premiumvariëteit aan de man te brengen. Deze verschijnt dan wel in alle supermarkten, maar in de teelt blijft het selectief... Deze twee voorbeelden zijn dan specifiek in ons geval, maar dit zie je eigenlijk in alle nieuwe variëteiten die geïntroduceerd worden. Ze worden ofwel beperkt door een aantal retailers, ofwel door het clubsysteem.”

NIEUWE COMMODITY

Zouk is er dan ook van overtuigd dat er nog een derde weg bestaat die een brede toegang tot de markt en een brede toegang tot de consumptie combineert: een nieuwe commodity appel. “Een nieuw ras dat ecologisch en economisch te telen is, een combinatie van hoge producties, hoge pack-out, brede ziektetolerantie en toegankelijk voor alle telers, telersverenigingen en ieder ander die geïnteresseerd is om te telen.”

Familie Nicolai

“Dat is waar we mee spelen en nu op in aan het zetten zijn. We willen een nieuwe commodity appel in de markt zetten. Er wordt namelijk ook meer geëist

tegenwoordig. Een teler moet minstens 90 procent klasse I pack-out hebben, de kleur moet optimaal zijn, de appel moet goed tegen het warmere klimaat kunnen

en tolerant zijn tegen schurft en andere ziektes.”

“Bovendien is er een venster in de verkoopprijs, wat moeilijk te rekken valt. Echter, als je consistent een super goede appel levert, waarbij een productie van 60 ton per hectare, 90 procent klasse I en een makkelijke bewaring mogelijk is, dan moet je daar als teler je brood mee kunnen verdienen. Dan kun je de consument overtuigen met een consistent kwalitatieve topappel, waarbij iedereen een normale, goede prijs wil betalen. Het is ons geloof dat daar de toekomst in ligt. We blijven overtuigd van het concept van premiumrassen, maar een nieuwe commodity moet de consumptie omhoog brengen. Een appel die overal verkrijgbaar is.”

TESTFASE

Het klinkt misschien als toekomstmuziek, maar Vincent verzekert dat zij al met een dergelijke ontwikkeling bezig zijn en het relatief snel op de markt willen brengen. “Enerzijds gaan we een zomerappel (Ziola™-Zouk55 cov) lanceren, die wordt geoogst in de laatste week van juli, dat

Contacteer ons voor een afspraak! E-mail: info@better3fruit.com of tel. +32 16 24 16 10

RubisGold

is vier of vijf weken voor de Gala of Conference. Deze kleurt in zowel België als Spanje even rood, smaakt zeer goed en zien we echt als toegevoegde waarde aan het gegeven ‘appel’. Deze heeft een

beperkte bewaarbaarheid, omdat het wel echt een zomerappel is. Anderzijds werken we ook met een appel waarvan het pluktijdstip tussen de Gala en Golden valt met alle positieve kenmerken van pro-

E 600,palletkorting bij 30 kasten

ductie. Kleurt makkelijk, groot van maat, homogeen, blijft vier weken aan de boom hangen en wordt niet vettig. Technisch is hij top en daar zijn we nu mee naar de tweede testfase aan het gaan. Er zijn dit seizoen al bomen verdeeld, maar dan moet je aan vijf bomen denken op verschillende proefcentra. Volgend seizoen gaan we op een zo groot mogelijke schaal bomen sturen om te zien of het overal slaagt. Deze testen gaan we volgen, waarna we zullen kijken in welke mate en welke tijdsspanne we deze op steeds grotere schaal verder kunnen ontwikkelen.”

“Vooralsnog is het niet voor verkoop, maar we geloven dat we de sector vooruit kunnen helpen door die eigenschappen met een nieuwe appel breed ter beschikking te stellen aan iedereen. Dan zijn we echt overtuigd dat we een nieuwe Jonagold, Gala of Golden in handen hebben,” zo besluit Vincent. (JF) 

vincent@nicolai.be

Sinds jaar en dag zijn de huisvestings artikelen van ‘stapelbed.com’ een begrip in de telers en kwekers wereld.

Wij hebben de handel in locker en garderobe kasten van onze ‘stapelbed.com’ afgesplitst om logistieke redenen.

De kasten hebben een nieuw uiterlijk gekregen

Van een kantoor uiterlijk zijn we over gegaan naar een wat meer huiselijke uitstraling met een nog gemakkelijker en simpeler systeem om de kasten te monteren.

De SNF norm van 360 ltr wordt in de maat 45x50x180 cm gemakkelijk gehaald met 400 ltr inhoud.

Prijs per stuk E 119,-

Prijs per 30 st. E 99, 50

Tevens hebben wij een grotere kast in de aanbieding met twee deuren in de maat 60x50x180 cm met 540 ltr inhoud.

Prijs E 139,-

Prijs per 30 st. E 119, 50

Verder zijn de sloten verbeterd en hebben wij gekozen voor een afsluitsysteem d m v een hangslotje. Dit omdat de ervaring heeft geleerd dat sleutels zoek raken of afbreken in het slot, dan kan je of bij bestellen of uitboren en het gehele slot vernieuwen.

New Furniture - Nederland | Industrieweg 30B

NIEUWE NAAM NIEUWEVERTROUWDEKLEUREN KWALITEIT

De kasten zijn van 0.8 mm koudgewalst plaatstaal gemaakt en afgewerkt met een witte gemoffelde krasbestendige verf. De deuren zijn met een houtmotief afgewerkt wat de huiselijkheid en gezelligheid ten goede komt.

Ziola2

Al onze bedden SNF goedgekeurd

Sterk in ontwikkeling van nieuwe tomatenrassen

Axia is een innovatief veredelingsbedrijf dat gespecialiseerd is in het veredelen en ontwikkelen van tomaten zaden voor de beschermde teelt. We hebben een toegewijd programma voor de high tech tuinbouw, met en zonder belichting.

Ons veredelingsprogramma kenmerkt zich door een sterke focus op smaak en gezondheid, tezamen met een hoge productie.

Kijk voor meer informatie over Axia en onze tomatenrassen op onze website en volg Axia op social media.

Spinach365: in februari voorzagen we al vanaf half april tot begin mei een Europees spinazietekort

De opmars van babyleaf spinazie in het schap is best opmerkelijk te noemen. Je vindt het in single packs, in slamixen, maar ook in kanten-klare maaltijdsalades. Het zijn ondertussen producten waarvan de consument verwacht die jaarrond in de winkel te vinden. Maar dat kan natuurlijk alleen als de spinazie ook het hele jaar door beschikbaar is vanuit de teelt. En daar loeren toch enkele uitdagingen om de hoek. Pop Vriend Seeds pakt met zijn Spinach 365®-concept de handschoen op.

“Het thema is best actueel in deze aprilmaand,” zegt René van Meijel, Global Customer Team Lead – Babyleaf bij dit dochterbedrijf van KWS Vegetable Seeds. “Omdat wij de supply chain in Europa in beeld hebben, zagen wij sinds eind februari dat er in de tweede helft van april en begin mei een aanbodtekort zat aan te komen op Europees niveau. Door weersinvloeden in West-Europa en in het bijzonder het Verenigd Koninkrijk is de keten van babyleaf spinazie dit voorjaar wat uit balans.”

NA DE VS, NU OOK EUROPA

Als zaadbedrijf gespecialiseerd in versmarkt spinazie wil Pop Vriend Seeds een bijdrage leveren om de keten jaarrond in balans te houden en zo lege schappen in de retail te vermijden. Het werkt daartoe met haar Customer Team organisatie op meerdere niveaus, waarvan informatievoorziening richting telers, transparantie over zaadbeschikbaarheid en een consistent aanbod van kwalitatief hoogstaande rassen met meerdere resistenties, bladvorm en de juiste ‘crunch’ de pijlers vormen. Consistentie is hierin het sleutelwoord en de oplossing het Spinach 365®-concept.

Het Spinach 365®-concept werd eerst in de VS uitgewerkt, waar de consumptie van verse spinazie per hoofd van de bevolking op basis van gegevens van USDA en GroentenFruit Huis nog steeds 43% hoger ligt dan in de EU (1 kilo ten opzichte 0,7 kilo). Inmiddels heeft Pop Vriend Seeds het assortiment ook rond voor de belangrijkste Europese teeltgebieden en wil het zaadhuis een bijdrage leveren om de categorie een flinke duw in de rug te geven.

Er zijn meerdere drijvers die de ontwikkeling van spinazie ondersteunen, zowel aan aanbod- als aan vraagzijde. “Ten eerste is de vraag jaarrond. Spinazie wordt niet meer alleen afzonderlijk verpakt, er is differentiatie naar nieuwe gebruiksmomenten zoals een maaltijdsalade (lunch), smoothie en mealkits (diner). Hierdoor is spinazie steeds vaker ook een ingrediënt in de salademixen en de salad kits. In de zomer nemen die laatste een hoge vlucht, in de winter zijn de enkelvoudige zak-

ken meer in trek. Daarnaast kan spinazie machinaal geoogst worden, wat het in tijden van handjestekort een voordeel geeft op andere bladgroenten zoals ijsbergsla. Een ander pluspunt is dat spinazie minder bewaterd moet worden dan ijsbergs-

la, een niet onbelangrijk element in een teeltland als Spanje.”

DE GROTE DRIE

Spanje en Italië zijn in de winter de grootste telers van babyleaf spinazie, het VK speelt de eerste viool in de zomer. “Ook

in Nederland is er teelt, namelijk van begin mei tot midden oktober. De kortste teeltcyclus van babyleaf spinazie is rond 25 dagen, de langste – in de winter – 55 dagen. Ook hier heeft dit product een streepje voor op andere bladgroenten.

Van ijsbergsla moet je de plantjes immers eerst nog opkweken. Behalve in Nederland is er naast ‘de grote drie’ ook nog noemenswaardige teelt in Polen, Duitsland en Frankrijk. Maar overal met de wortels in de grond. In tegenstelling tot enkele andere bladgroenten is spinazie zover matig geschikt voor hydrocultuur.”

ALLES BEGINT MET INZICHT

De toegevoegde waarde van de Customer Team organisatie bij Pop Vriend Seeds is volgens René het gedetailleerde inzicht in de spinazieketen op Europees niveau. “Toen we eind februari zagen dat er een tekort ging ontstaan vanaf de tweede helft van april, zijn we met telers in Italië en Spanje in gesprek gegaan. We vertelden hen wat er ging gebeuren en vroegen hen of ze kans zagen hierop in te spelen.

Grootste spinazie demoveld in de wereld vind je in Andijk

Rene van Meijel - Global Teamlead Babyleaf - over de uitdaging van het leveren van consistent aanbod hoge kwaliteit spinazie

Wij informeren tijdig, de teler maakt de keuze.”

Het Customer Team voert de volgende redenen voor het huidige aanbodtekort in babyleaf spinazie op: “Spanje heeft een heel mooi seizoen gehad, maar dat is op een gegeven moment afgelopen door watertekorten en omdat vele telers andere teelten hebben gepland. Italië kan wel iets langer doorgaan, maar door de natte winter in Noordwest-Europa lopen de zaaischema’s in het VK en in iets mindere mate in Nederland en Duitsland bijna 3 à 4 weken achter.”

BETROUWBARE TEELTSCHEMA’S

En hoewel retailers sinds Covid accepteren dat product soms gewoon niet beschikbaar is – in het verleden kregen telers vaak een penalty als geen product geleverd kon worden – is een betrouwbare levering onontbeerlijk om de consument te behouden, in het salesjargon ook wel customer retention genoemd. “Terwijl consistency of supply zo belangrijk is voor de retail, zien we dat de winstgevendheid van de spinazieketen onder druk staat door een verhoging van de teeltkosten en de risico’s groeien door een toenemende kans op extreme klimaatomstandigheden. Telers zijn op zoek naar betrouwbare teeltlocaties en teeltschema’s. Dit kun je bewerkstelligen door een genetische component, maar ook door de integratie van teeltgebieden. Telers gaan steeds meer samenwerkingen over de landgrenzen heen aan en wij kunnen met het Customer Team en onze kennis van de keten toekomstige behoeften gemakkelijk identificeren en teeltgebieden op elkaar afstemmen,” legt René uit.

INSPELEN OP BEHOEFTEN VAN TELERS EN VERPAKKERS

dagen per jaar gewaarborgd is. “We kijken continu waar we zaaiprogramma’s verwachten, zodat we de juiste rassen op het juiste moment en in de juiste kwaliteit beschikbaar hebben,” aldus de Global Customer Team Lead, die daarbij benadrukt dat Pop Vriend Seeds als superspecialist in spinazie die programma’s adequaat kan invullen.

Pop Vriend Seeds heeft zich rondom die keten georganiseerd om klanten in heel Europa te bedienen met informatie en een portfolio van rassen dat een consistente teelt tegen minimale kosten beoogt. Met accountmanagers in de belangrijkste teeltlanden brengt Pop Vriend Seeds sinds een paar jaar de waardeketen van babyleaf spinazie breder in kaart om met het Spinach 365®-concept zaadprogramma’s op te stellen zodat de teelt 365

“En die programma’s focussen niet altijd op de teler, ze kunnen zich evengoed richten op de behoeften van de verpakker. Dus misschien valt de keuze op een bepaald moment niet op het voor de teler meest interessante ras, maar op een varieteit die vanwege houdbaarheid, verwerkbaarheid of ‘crunch’ de voorkeur geniet. Met dit concept denken we uiteindelijk een betere partner te zijn voor de keten. Dit is meteen ook de basis van ons businessmodel, want met het juiste advies en het juiste portfolio zullen de verkoopcijfers ongetwijfeld volgen.”

ZO BREED MOGELIJK RESISTENTIEPAKKET

Wat de rassen betreft, is de kracht van Pop Vriend Seeds altijd geweest dat het

in babyleaf brede resistentie kon bieden tegen de aanwezige fysio’s. “Door de hoge teeltintensiteit zien we evenwel dat er altijd weer nieuwe meeldauwdoorbraken zijn en op dit moment zijn er maar zeer weinig rassen in Europa volledig resistent tegen deze schimmel. Daarnaast is het door de grote diversiteit van aanwezige (lokale) fysio’s niet altijd meer zeker dat een ras met resistenties 1 tot en met 19 schoon blijft van meeldauw. Spinach 365® is dus ook een portfolio van rassen met een verschillende genetische achtergrond zodat telers kunnen vertrouwen op een zo breed mogelijk resistentie tegen deze schimmelziekte en andere pathogenen,” besluit René. (PB/PDC) 

mkors@popvriendseeds.nl

Rozemarijn

(Salvia rosmarinus Syn. Rosmarinus officinalis L) Lamiaceae

Rozemarijn, een overblijvende plant, is een groenblijvende heester van ongeveer 80 tot 125 cm hoog. Haar donkergroene blaadjes hebben een aangenaam pikant aroma en voegen een typische smaak en geur toe aan gerechten. Oorspronkelijk afkomstig uit het gebied rondom de Middellandse Zee, met name Spanje en Portugal, gedijt rozemarijn goed op droge en zonnige plaatsen, waar andere planten moeite hebben om te groeien.

Rozemarijn is een houtige, jaarrond groene en winterharde heester met kleine blauwwitte of roze bloemen, afhankelijk van de variëteit. De smalle naaldachtige bladeren zijn aan de bovenkant donkergroen en aan de onderkant wit. De stengel wordt houtig vanaf het tweede jaar en de plant groeit in vertakte bundels tot ongeveer 1 tot 2 meter groot. De Latijnse naam Rosmarinus is afgeleid van de woorden ‘ros’ wat dauw betekent, en ‘marinus’ wat uit zee komt.

Al sinds mensenheugenis wordt rozemarijn gebruikt door koks en apothekers. Karel de Grote liet het zelfs opnemen in de lijst van essentiële planten die op de keizerlijke landgoederen moesten worden gekweekt. Rozemarijn staat symbool voor vriendschap en trouw en werd vroe-

Nederlands Rozemarijn

Duits Rosmarin

Engels Rosemary

Frans Rosmarin

Italiaans Ramerino

Spaans Romero

Zweeds Rosmarin

ger geassocieerd met “niet vergeten”. Takjes werden aan geliefden gegeven die op reis gingen, kransen werden gedragen bij bruiloften en struiken werden geplant op begraafplaatsen.

Het gedistilleerde vocht van rozemarijnbloemen werd in Europa gebruikt als schoonheidsmiddel bij allerlei huidproblemen en als ingrediënt in pijnstillende zalven. Boeketten met geurige kruiden, waaronder rozemarijn, werden gedragen als beschermingsmiddel tegen ziekten en epidemieën, terwijl de harsachtige stengels werden verbrand om de lucht te zuiveren.

Rozemarijn heeft een zacht kruidige geur en de gedroogde bladeren smaken scherp en bitter aromatisch. De jonge stengels en blaadjes kunnen het hele jaar door worden geplukt, maar voornamelijk tijdens de bloei en op warme en zonnige dagen, wanneer het gehalte aan etherische olie het hoogst is. Etherische olie is een vluchtige organische verbinding die de karakteristieke geur en smaak van de plant bevat. De gesneden plantendelen worden in de schaduw gedroogd, waarbij niet meer dan een kwart van de blaadjes tegelijk geplukt mag worden om de plant niet te veel te beschadigen.

Rozemarijn is het hele jaar door verkrijgbaar, zowel als plant in pot als in bosjes in folie. Het moet worden opgeslagen bij een temperatuur van 3°C tot 7°C en een relatieve luchtvochtigheid van 85%.

Rozemarijn wordt gebruikt bij de bereiding van soepen, sauzen, vlees- en visgerechten, wild en gevogelte, salades

en bouillon. Ook een takje in heet water maakt een smakelijke thee. In de Franse keuken is rozemarijn het belangrijkste kruid in het kruidenmengsel “Herbes de Provence”, samen met tijm, marjolein, bonenkruid en laurier. Rozemarijn op brandewijn geeft het medicijn “Eau de la reine d’Hongrie”. Ook in olie en azijn wordt rozemarijn gebruikt als smaaktoevoeging.

Rozemarijn heeft een kalmerende werking, gaat maag- en darmstoornissen tegen en stimuleert de bloedcirculatie. Er zijn ongeveer 35 rassen in Europa, waaronder enkele bekende zoals Silver Spire, Roseur, Boule, Majorca Pink, Rex, Santa Barbara en Blaulippe. 

Voedingswaarde per 100 gram vers product:

Energie: ............. 190 kcal - 795 kJ

Koolhydraten: .................. 20,6 g Water: 67,6 g Vet: 5,8 g

Eiwit: 3,3 g

Vezels: 14,0 g

Vitamine A: 147 mg

Vitamine B: 132 mg

Vitamine C: 21,7 mg

IJzer: 6,48 mg

Koper: 302,01 mg

Kalium: 667 mg

Calcium: 316 mg

Magnesium: 90,036 mg

© Dick Pijpers www.allesovergroentenenfruit.nl

Sytze Braaksma, Smeding Groenten en Fruit

“Van de opkomst van supermarktketens tot export naar Oost-Duitsland, we hebben het allemaal meegemaakt en zijn erop ingesprongen”

Wanneer iemand decennialang trouw blijft aan één bedrijf, kan die persoon bij wijze van spreken tot de inventaris van dat bedrijf worden gerekend. Deze maand belichten we het dienstverband van Sytze Braaksma, die bijna een halve eeuw werkzaam is voor Smeding Groenten en Fruit. Zijn carrière schetst ook de ontwikkeling van het bedrijf, van kleine grossierderij op de veiling in Berlikum naar exporteur in Oost-Europa tot specialist en partner voor retail in Nederland en België.

“Het

begon allemaal op de boerderij van mijn ouders in Berlikum, waar we groenten teelden naast dat we vee hielden. Die vroege ervaringen in de AGF-sector brachten me regelmatig in contact met de handel, omdat ik ook vaak op de Berlikumse veiling was. Daar deed ik als scholier werkzaamheden voor de familie Smeding, die er een grossierderij had. Ik pakte op de veiling tomaten in voor Jager Nieuw Amsterdam of voor Otto van Biessum of uien voor Engels in Enschede, die dan ook o.a. naar de Miro, het latere AH XL, gingen. De meeste van deze namen zijn inmiddels verdwenen.”

COWBOYS

Voordat hij zich in 1980 officieel bij Smeding voegde, vervulde hij zijn dienstplicht en werkte hij op diverse andere plaatsen. Smeding was toen nog een bescheiden bedrijfje. “In de beginjaren deed ik van alles, van inpakwerk tot bestellingen klaarzetten tot verladen. Ik haalde ook mijn groot rijbewijs. In de loop der jaren ben ik langzaamaan op de inkoop gekomen. Eerst deed Rieny Smeding dat met zijn vader Oepie Smeding, maar het bedrijf groeide hard. Inkoop vond ik leuker dan op de vrachtwagen rijden, vooral aardappelen en vollegrondgroenten. We zitten inmiddels met vijf man op inkoop, maar ik doe nog grotendeels dezelfde producten. Die heb ik altijd het mooiste gevonden, waarschijnlijk heeft dat te maken met mijn jeugd op de boerderij,” vertelt Sytze.

Onder leiding van de zonen van Oepie Smeding, de broers Rieny en Sybo, groeide het bedrijf gestaag verder. Het was een tijd vol veranderingen; kleinere vei-

lingen fuseerden tot steeds grotere en supermarkten gingen AGF-afdelingen bouwen en consolideerden, groenteboeren verdwenen in groten getale, de Berlijnse muur viel... Smeding wist zich altijd aan te passen en kansen te zien. Die jaren ’80 en ’90 waren een tijd voor ‘cowboys’, zo herinnert Sytze zich. “Van de opkomst van supermarktketens tot export naar Oost-Duitsland, we hebben het allemaal meegemaakt en zijn erop ingesprongen. Er was vanuit Oost-Europa een enorme interesse in Nederlandse producten, van tomaten tot asperges. We werkten de hele dag en aan het eind van de dag sprong ik, als het nodig was, nog op de vrachtwagen om een ritje naar Oost-Duitsland te doen.”

STRUCTUUR

Later koos Smeding ervoor zich te focussen op het beleveren van supermarkten en retail. “De handel met Oost-Europa was heel volatiel, wat niet meer paste bij een groot bedrijf. Het was nodig om meer structuur aan te brengen zodat we een stabielere koers konden varen.” Die focus was ook nodig om zich meer te specialiseren in service en kwaliteit. In de loop der jaren is er door regelgeving, naast de productenstroom, ook een administratieve stroom om te verwerken en wint samenwerking en afstemming in de keten aan belang.

Daar ziet Sytze de toegevoegde waarde van jongere generaties in het bedrijf. “Zij zijn cijfermatig heel goed onderlegd en kunnen beter overweg met de digitalisering. Ik kan veel van hen leren en zij van mij over de praktische kanten van het vak en over het product. Mooi dat de jonge en oude garde elkaar zo aanvullen.”

Sytze heeft niet de behoefte gehad om over te stappen naar een ander bedrijf of een nieuwe branche. Er waren altijd genoeg uitdagingen en de AGF zelf is iets dat nooit verveelt, zelfs niet als je je, zoals Sytze, specialiseert in vollegrondsproducten en aardappelen. Hoewel hij een van de eerste medewerkers was en het bedrijf inmiddels is uitgegroeid tot een organisatie van meer dan 200 man die 24/7 open is, heeft Sytze zich er altijd thuis gevoeld. “Wat Smeding zo’n geweldig bedrijf maakt om voor te werken, is de toewijding aan kwaliteit en de familiale sfeer,” zegt Braaksma. “We hebben hier alles meegemaakt, van hoogte- tot dieptepunten, en dat heeft de band met het bedrijf en de mensen alleen maar versterkt.” Bijna 45 jaar na zijn eerste werkdag bij Smeding, begint Braaksma langzaamaan aan zijn pensioen te denken. “Ik ga nog altijd met veel plezier naar het werk, maar nu ik richting de 67 ga, is het verstandig om het wat af te gaan bouwen,” besluit Sytze.” (ML) 

sbraaksma@smeding.nl

Sytze met zijn vrouw Minny Span een week in Denia . Aangeboden door Rieny Smeding ter gelegenheid van het 40 jarig jubileum bij Smeding

Fairyland Kitchen

Wat krijg je wanneer je fruit mixt met een crea�eve Japanse chef? Adembenemende lekkernijen die in elk geval een lust voor het oog zijn en vast ook een ware trakta�e qua smaak. Het Japanse Fairyland Kitchen is op instagram ac�ef onder de naam Nao2748 en hee� een hele reeks posts van culinaire wondertjes die rechtstreeks uit een sprookje lijken te komen.

Colofon

AGF-PRIMEUR bv

Stevinweg 2, 4691 SM Tholen

Verfrissende kantoorbries

Op menig kantoor is er een eeuwige strijd gaande tegen de vers�kkende hi�e die de produc�viteit kan verminderen en degenen die het koud hebben of last van tocht. Daar biedt de persoonlijke USB-ven�lator een verfrissende oplossing. De kleine ven�lator is een perfecte metgezel voor elke werkplek, zonder gedoe met stopcontacten.

Tel +31 (0)166 - 69 82 00 info@agfprimeur.nl • www.agfprimeur.nl

Uitgever en hoofdredacteur: Pieter Boekhout

Redactie:

Marjet Lubbers-Bruijnse, Martine van der Wekken, Izak Heijboer, Thijmen Tiersma, Liesbeth Stikkelman, Jannick Flach, Peter De Craemer, Katharina Gusinovs, Carolize Jansen, Hugo Huijbers, Arlette Sijmonsma

Illustrator: Sandor Paulus

Advertenties & abonnementen:

Andries Gunter, T. +31 (0)166 698232 - andries@agfprimeur.nl

Vormgeving:

Viola van den Hoven, Martijn van Nijnatten

Drukkerij: Senefelder Misset, Doetinchem

Aardbei muis

Jaarabonnement

€ 79,95 in Nederland en België

Het aardbeienseizoen barst los maar je zult ze niet snel tegenkomen tussen het werkfruit. Veel te kwetsbaar. Wil je toch aardbeien op je werk? Dan is deze computermuis in de vorm van een sappige aardbei misschien een idee. De USB-muis kan op iedere computer gebruikt worden en hoe� alleen aangesloten te worden via de USB-poort van de computer en is zowel geschikt voor links- als voor rechtshandigen.

€ 90,- in andere landen automatisch doorlopend tot schriftelijke opzegging tot 2 maanden voor de vervaldatum. Losse exemplaren € 7,50 ex. verzendkosten

Copyright Het is niet toegestaan om, zonder voorafgaande toestemming van AGF-Primeur, door AGF-Primeur gepubliceerde artikelen, onderzoeken of gedeelten daarvan over te nemen, te (doen) publiceren of anderszins openbaar te maken of te verveelvoudigen.

Privacy

AGF-Primeur legt uw klantgegevens vast voor de uitvoering van de (abonnements)overeenkomst, of wanneer u in het kader van dienstverlening contact heeft met AGF-Primeur. De gegevens worden tevens gebruikt om u te informeren over producten en diensten van AGF-Primeur en zorgvuldig geselecteerde derden.

Disclaimer

Alle (redactionele) informatie, waaronder begrepen adviezen, ideeën en meningen, is op zorgvuldige wijze en naar beste weten samengesteld. De inhoud en inkleding van advertenties is bepaald door of namens adverteerders en wordt door AGF-Primeur niet beoordeeld op de juistheid, volledigheid en rechtmatigheid daarvan. AGF-Primeur en auteurs zijn niet aansprakelijk voor schade in verband met gebruik van (redactionele) informatie en de inhoud en vormgeving van advertenties.

Ondanks de vele zorg die aan deze uitgave is besteed, kunnen er fouten voorkomen. Onze excuses hiervoor. Wij willen allen hartelijk danken die aan het tot stand komen van deze uitgave heeft meegewerkt. In het bijzonder danken wij God die kracht en wijsheid geeft.

Verse thuiscompost

Keukenafval en etensresten zijn makkelijk te scheiden van de rest, maar het afvoeren ervan is vaak geen pretje. Met de slimme afvalrecyclingmachine kun je ze voortaan moeiteloos omze�en in 100% organische compost, te gebruiken voor binnen- en buitenplanten, tuinen en achtertuinen. Met een ruime roestvrijstalen container van 4 liter is het eenvoudig om afval en restjes in weg te gooien. Druk op de knop en het apparaat beloo� het automa�sch, snel en geruisloos om te ze�en in compost.

Sterke spinazie weetjes

Sociale iden�teit gebundeld

Linktree is een handige tool die gebruikers toelaat om meerdere links te bundelen in één enkele link. Het is vooral populair bij mensen die ac�ef zijn op sociale media, zoals influencers, content creators, en bedrijven. De app biedt gebruikers de mogelijkheid om een gepersonaliseerde pagina aan te maken met een verzameling van links naar hun verschillende online pla�ormen, zoals websites, sociale media profielen, blogs, YouTube-video’s en meer. Door slechts één Linktree-link te delen, kunnen gebruikers hun volgers gemakkelijk toegang geven tot al hun relevante content, zonder de beperking van slechts één link in hun bio of posts. Dit maakt het een handige en efficiënte manier om verkeer te leiden naar verschillende online bestemmingen.

Goedkoper tanken en meer

Een stukje omrijden om goedkoper te tanken kan al snel de moeite lonen, maar waar zijn die goedkope adresjes? Daarvoor hee� ANWB de ANWB Onderweg-app ontwikkeld, een app waarmee in een oogopslag kan worden gezien waar het beste getankt kan worden. Het is dus niet meer nodig om naar het eerste de beste tanksta�on langs de snelweg te rijden wanneer je lampje gaat branden. De ANWB Onderweg app maakt op een duidelijke manier inzichtelijk waar je het goedkoopste kunt tanken. Ook het adres en de openings�jden staan erbij, inclusief de naviga�e naar het betreffende tanksta�on toe. En de app kan nog meer, hij gee� parkeeradvies en in geval van pech kun je de wegenwacht oproepen.

Opschonen op de fiets

De #PhoNo app van Interpolis is een ini�a�ef om fietsers bewust te maken van de gevaren van telefoongebruik �jdens het fietsen. Het doel is om hen te s�muleren de telefoon in hun zak te laten �jdens het fietsen en zo ongelukken te voorkomen. Door de app te gebruiken, steun je S�ch�ng de Noordzee, die zich inzet voor het schoonhouden van de zee en stranden. Voor elke minuut dat je fietst zonder je telefoon te gebruiken, wordt geld ingezameld voor dit goede doel. Bovendien kun je een persoonlijk doel instellen in de app en punten verdienen voor elke rit die je maakt. De app moedigt ook aan om muziek te bedienen via een headset en laat toe om vrienden uit te dagen en uit te nodigen. Maar het belangrijkste is dat de PhoNo app bijdraagt aan veiliger fietsen en een schonere omgeving.

De tekenaar van Popeye dacht dat in deze groente veel van het mineraal ijzer zat. En dat je daar heel sterk van wordt. Maar wat bleek? In spinazie zit helemaal niet zo veel ijzer. Spinazie heeft daardoor nog altijd wel een ijzersterke reputatie. Om het op de meest gezonde manier klaar te maken moet je er echter voorzichtig mee omgaan. Spinazie een kwetsbare groente, voornamelijk vanwege haar hoog watergehalte. Wanneer de bladeren worden gesneden, bederven ze snel en verliezen ze voedingsstoffen. Het is daarom verstandiger om de spinaziebladeren intact te laten en deze geheel te koken of toe te voegen aan een salade.

Bingo Trans: v.l.n.r. bedrijfsleider Marc Borremans, directeur Guido Heerman en marketing manager Guy van Hooydonk

Bingo Trans: Chef Transport Katia Schellens

Jos Janssens van Van Dijk Foods

Inpakafdeling Van Dijk Foods

De nieuwste truck van Argrotrans met chauffeur Freddy Quintyn

Argro Groep: Guy de Meyer (links) en verkoper Geert Vilez

Calsa NV: v.l.n.r. Martijn Buyck, Bernard Buyck en Marlea Buyck

De bedrijfspanden van Argro, Demargro en Argrotrans in Ardooie

Weiss BVBA: v.l.n.r. mevrouw Weiss, Jürgen Weiss en Paul Vanderauwera

Rondje Belgische exporteurs in 1999

Noël Lippens, Izegem: Noël keurt sla op het land

Frans Michiels (FMB): Ervé Jooken

Koelwagens van de Plecker Lauwers

Vervaeke Kortrijk: Christian Vervaeke

N.V. Van Colenberghe: Frank Van Colenberghe

Noël Lippens, Izegem: David Lippens en verkoper Geert Molly

Gemex: Jos Jordens en Mariette Hansen

Bofrutex: Annick Boussier

BaVo: Henk Daene

Frans Buedts en Zn.: Dhr. Buedts en zoon met hun specialiteit witlof

De Boelpaep: Günther de Boelpaep (links) en inkoper Dominique Severijns

Een van de nieuwe koelopleggers van De Boelpaep

Koelwagens van Hervé, de transporttak van Vanco

G. De Plecker Lauwers: Guido de Plecker en zijn vrouw Ria

Het pand van Calsa in Ardooie

Storage, checking and handling of climatecontrolled fruit

With us your fruit is in good hands. From arrival at the port to collection from our storage; we offer your product the best possible treatment.

In our storage locations in Vlissingen and Kruiningen, the products are subjected to a quality check, after which they are stored and kept at the desired temperature until you want to transport the products further.

Kruiningen Cold Store