Poradnik dla dzieci poniżej 10 lat jak bezpiecznie poruszać się po drodze
w wielkim mieście
Pola
ISBN 978-83-60965-66-5 © Instytut T ransportu Samochodowego Autorka: Aneta Wnuk Projekt graficzny i skład: Agnieszka Maniara, Fabryka Komunikacji Społecznej Korekta: Marta T omaszewska
T en poradnik naleĹźy do
..................................................................................................................
w wielkim mieście
Pola
Historia znajomości pancernika Gustawa i pszczółki Poli
Padało już trzeci dzień, więc pszczółka Pola bardzo się nudziła. Siedziała na gałązce schowana pod listkiem, który służył jej za parasolkę i wymachiwała nóżkami obserwując świat. Niestety, podczas deszczu pszczoły nie mogą latać, bo zamoczyłyby sobie skrzydełka. Pozostało więc tylko cierpliwie czekać, aż pogoda się zmieni, a wtedy Pola będzie mogła do woli skakać po listkach, zanurzać się w kielichach słodkich kwiatów, robić różne wygibasy i ścigać się z innymi pszczołami. Zrezygnowana spojrzała na granatowe niebo i głośno westchnęła. Na poprawę pogody jednak się nie zanosiło...
8
Z tymi podniebnymi szaleństwami będzie musiała w przyszłości trochę uważać. Choć mieszkała w parku, gdzie było bardzo dużo miejsca do zabawy to ostatnio miała wypadek, który mógł kosztować ją nawet życie. Podczas szalonych akrobacji niechcący zderzyła się z czołem jednej pani, która właśnie wyprowadzała psa na spacer. Pani zaczęła przeraźliwie krzyczeć i wymachiwać rękami, jednocześnie mocno pociągnęła pieska za smycz, a ten na nią wskoczył i oboje przewrócili się na ziemię. Pani krzyczała tak głośno, że zbiegli się okoliczni spacerowicze przekonani, że stało się coś bardzo złego… Jedną z pulchnych rąk pacnęła Polę, pszczółka wywinęła salto w powietrzu i z obolałym skrzydełkiem wróciła do ula.
9
Pszczela opiekunka opatrzyła jej zwichnięte skrzydełko, a potem nakrzyczała na nią za bezmyślne latanie. Było więc bardzo nieprzyjemnie. Podczas tych deszczowych dni, pszczółka kilkakrotnie wracała w myślach do tego zdarzenia i podjęła decyzję, że w przyszłości będzie bardziej uważała podczas latania w miejscach uczęszczanych przez ludzi. Ponadto musi poznać zasady ich poruszania się, gdyż na drogach i w parkowych alejkach czasem jest większy ruch niż w ulu. Tylko kto mi to wszystko wyjaśni? – zapytała.
10
Na szczęście następnego dnia deszcz przestał padać. Niebo było bezchmurne, a słońce mocno grzało już od rana. Po kilkudniowej ulewie zostały tylko kałuże. Humor Poli zdecydowanie się poprawił. Szybko wypiła nektar na śniadanie i wyleciała z ula. Pamiętała jednak o niedawnym wypadku i trzymała się z dala od ludzi. To nieustanne pilnowanie, aby nie zbliżać się do nich było dość uciążliwe i zabawa nie sprawiła jej tyle radości co zazwyczaj. Wieczorem Pola długo rozmawiała z pszczołą-opiekunką o swoich rozterkach. Opiekunka powiedziała jej, że nie można tak się izolować od ludzi, tylko trzeba nauczyć się żyć razem z nimi i uważać co się robi, aby swoim zachowaniem nie doprowadzić do kolejnego wypadku. W parku przecież mieszka wiele stworzeń, korzystają z niego ludzie i do tej pory nie było z tym kłopotów. Podsunęła jej też pewne rozwiązanie.
11
Otóż Pola ma kolegę — pancernika o imieniu Gustaw. Poznali się niedawno w parku, w którym pszczółka mieszka. Pola nigdy wcześniej nie widziała takiego stworzenia, więc kierowana ciekawością podleciała do dziwnego stwora, aby lepiej mu się przyjrzeć. Okazało się, że Gustaw jest od niej starszy (i oczywiście duuuuuużo większy), bardzo miły i spokojny (co doskonale uzupełnia szaloną naturę Poli). Oboje szybko się polubili i zaprzyjaźnili. Pola wołała na niego Gutek. Stwierdziła, że „Gustaw brzmi zbyt poważnie jak na tak zabawnego kolesia”.
Jeśli nie wiesz jak wygląda pancernik i jakie były jego wcześniejsze przygody, zapraszamy do odwiedzenia www.klubpancernika.pl
12
Z rozmowy z Gustawem wynikało, że wie on wiele o zasadach poruszania się po ludzkich drogach. Potem nie widzieli się przez kilka dni z powodu deszczu i Pola całkiem o tym zapomniała. T eraz jednak nic nie stało na przeszkodzie, aby polecieć do Gustawa i wszystkiego się dowiedzieć. Pancernik mieszkał razem z T omkiem i jego rodzicami w jednym z bloków, niedaleko parku. Pszczółka leciała wysoko, aby się z nikim i niczym nie zderzyć. Potem zniżyła lot i usiadła na parapecie okna do pokoju Gustawa i T omka. Przez szybę zobaczyła, że pancernik jest w środku. Długo pukała w szkło zanim zorientował się, że koleżanka jest za oknem. Pola jest przecież bardzo malutka.
13
- - -
Cześć Pola, fajnie, że przyleciałaś. Właśnie miałem iść do parku, a tu patrzę ty jesteś na moim parapecie. – oznajmił radośnie pancernik. Hej Gutek! Już myślałam, że nigdy mnie nie zauważysz. Przyleciałam do ciebie, bo mam pewien problem i chciałam się poradzić. Mówiłeś, że wiesz trochę o zasadach poruszania się ludzi po drogach. Ostatnio miałam w parku pewien przykry wypadek i stwierdziłam, że nie wiem jak właściwie powinnam się zachować w różnych sytuacjach, aby nic mi się nie stało… no i żeby innym też nie stała się krzywda. Prawdę mówiąc trochę narozrabiałam… – przyznała pszczółka. Dobrze. Ale to trochę potrwa. Nie dzień i nie dwa. T akże musisz być pilna i cierpliwa. Będziemy się spotykać, a ja będę tobie opowiadał o prawidłowych zachowaniach w różnych sytuacjach, a potem będziemy chodzić po ulicy i obserwować zachowania innych. Na koniec sama już będziesz latać wśród ludzi z zachowaniem tych reguł. Ok?
- Ok! Nie myślałam, że to takie skomplikowane… - westchnęła Pola trochę zrezygnowana. - 14
Eeee nie przejmuj się tak bardzo, to całkiem proste tylko trzeba uważać, no i myśleć. Opracuję ci taki poradnik, T omek też mi pewnie pomoże, abyś po każdym naszym spotkaniu mogła sobie przypomnieć najważniejsze tematy i wracać do niego jak ci się coś pomyli.
- -
Suuuuuuuuper! Gutek, jesteś prawdziwym przyjacielem!!!!! Dam ci za to swój miodek! – ucieszyła się pszczółka, zaklaskała w łapki i zrobiła salto. Nie ma za co. Od tego są przyjaciele. Naukę zaczniemy od jutra, a dziś chodźmy się jeszcze pobawić. Będę uważał, abyś nie spowodowała żadnej katastrofy podczas przelatywania przez ulicę.
* * * Pola poświęciła wiele czasu nad zgłębieniem ludzkich zasad ruchu drogowego. Gustaw, tak jak obiecał, przygotował Poli poradnik prawidłowego poruszania się po drodze i innych zagadnień związanych z ruchem drogowym. Ciężko nad nim pracował razem z T omkiem. Pola zadecydowała, że chce się nim podzielić ze wszystkimi, którzy tak jak ona mają czasem problemy z poprawnym uczestniczeniem w ruchu drogowym. Może przyda się i tobie?
15
mały1 poradnik Gustawa
Jak zachować się na drodze?
1.
Poradnik, który przygotował Gustaw dla Poli był wielkości pudełka od zapałek. Mimo to dla małej pszczółki i tak wydawał się ogromny. Postawiliśmy zachować odpowiednie proporcje, abyście poczuli się jak ona! Ma to jednak i swoje dobre strony. Książka może służyć do zabawy albo jako tablica z przypomnieniem zasad ruchu drogowego.
ZANIM WYJDZIESZ NA DROGĘ: 1. Zawsze planuj swoją podróż. się, że wiesz dokąd idziesz; gdzie jest twój cel podróży i jak do niego dotrzeć.
2. Upewnij 3.
P amiętaj, że niestosowanie się do zasad ruchu drogowego to łamanie prawa i narażanie siebie i innych na niebezpieczeństwo.
18
strzegasz zasad nie oznacza, że stosują się do nich inni.
Zawsze uważaj na drodze; to, że ty prze4. 5. Ubieraj się w jasne kolory. 6. Słuchanie
muzyki i korzystanie z telefonu komórkowego podczas podróży rozprasza uwagę i osłabia czujność — w ruchu drogowym może skończyć się wypadkiem.
19
PODRÓŻUJĄC PIESZO… Podróżując pieszo korzystaj z chodnika i specjalnie wyznaczonych ścieżek, które możesz dzielić z rowerami. Drogi dla pieszych i rowerzystów określają takie znaki: Ruch rowerzystów i pieszych odbywa się po stronach drogi wskazanych na znaku. Ruch rowerzystów i pieszych odbywa się na całej powierzchni drogi, ale pierwszeństwo mają piesi.
Rowerzyści jadą cicho i czasem szybko, poruszając się więc taką drogą także zachowaj czujność. Staraj się iść prawą stroną chodnika, aby nie przeszkadzać osobom, które idą z naprzeciwka. Kiedy poruszasz się z osobą młodszą niż ty – weź ją za rękę. Jeśli nie ma chodnika, idź lewą stroną jezdni lub lewym poboczem, tak abyś widział pojazdy jadące z naprzeciwka. W takiej sytuacji należy poruszać się jeden za drugim, czyli gęsiego i z dala od krawędzi drogi, także po to, aby widzieć co dzieje się daleko przed tobą. TEXT I COS
20
17
21
Bądź widoczny dla innych uczestników ruchu. Noś jasne, kolorowe i odblaskowe ubrania. Fluoroscencyjne ubrania są wskazane podczas dnia, odblaskowe gdy jest ciemno. Elementy odblaskowe noś na rękawie — ręce dzieci są na wysokości reflektorów samochodów. Odblaski są produkowane nie tylko w formie kamizelek i opasek, a także jako przypinki, naklejki czy breloczki o ciekawych wzorach i kształtach. Niektóre ubrania, np. bluzy, dresy, plecaki, buty sportowe mają wszyte takie elementy fabrycznie. Noszenie elementów odblaskowych jest obowiązkowe w Polsce dla osób do 15 roku życia. P amiętaj jednak, że żaden odblask nie gwarantuje bezpieczeństwa na drodze. Sprawia, że jesteś lepiej widoczny, ale nie zwalnia od uważania i przestrzegania obowiązujących zasad.
22
23
Z A DA N I E 1 Czy jest on jednak dobrej jakości i rzeczywiście świeci?
1. Na pewno masz w domu jakiś odblask lub materiał odblaskowy. Sprawdź to! Poproś dorosłego lub kolegę, aby potrzymał odblask w ciemnym pomieszczeniu i delikatnie nim poruszał. Weź latarkę i z jak największej odległości poświeć na odblask. Potem zamieńcie się rolami. twojej babci lub dziadkowi, jeśli dużo spacerują po zmroku, zakup kamizelki odblaskowej lub torby na zakupy z wszytą taśmą odblaskową. Będą wtedy bardziej widoczni dla kierowców. Powiedz im, że to żaden obciach, a oznaka nowoczesności!
2. Zaproponuj
24
Wybierz 3.
z poniższych przedmiotów te, które poprawiają
widoczność pieszych na drodze.
4.
Razem z dorosłym przejrzyj w domu swoją garderobę i skompletuj zestaw, w którym będziesz dobrze widoczny na drodze.
25
PRZECHODZENIE PRZEZ ULICĘ
26
Przejść na drugą stronę ulicy można przejściem naziemnym, nadziemnym tzw. kładką i podziemnym.
W celu ochrony pieszych, a szczególnie dzieci wprowadza się wokół przejść dodatkowe oznaczenia i elementy mające uchronić uczestników ruchu przed ewentualnym wypadkiem. Zdarza się jednak, że czasem musimy przejść na drugą stronę w miejscu, które nie jest oznaczone.
23 27
Dlatego zawsze zanim przejdziesz przez ulicę:. Znajdź bezpieczne miejsce do przejścia, gdzie będziesz widział chodnik po drugiej stronie ulicy. A więc nie może być ona zastawiona żadnymi pojazdami, czy innymi przeszkodami. Jeśli widzisz jeden z wspo mnianych wyżej wariantów przejść skorzystaj z nich. Nigdy nie przechodź między par kującymi pojazdami. Stój zawsze w miejscu, w którym będziesz widoczny dla innych uczestników ruchu.
1.
2.
Zatrzymaj się przed krawężnikiem zanim wejdziesz na ulicę. Wtedy będziesz lepiej widział innych uczestników ruchu i będziesz mógł zobaczyć czy nie nadjeżdża żaden pojazd. Nie stawaj zbyt blisko jezdni. Jest to szczególnie ważne w miejscach, gdzie nie ma chodnika. Stój więc tak, aby z jednej strony być poza zasięgiem jadących po drodze pojazdów, z drugiej strony swobodnie obserwować ruch drogowy.
28
3.
4. Jeśli widzisz nadjeżdżający pojazd poczekaj
Uważnie rozejrzyj się i słuchaj. Pojazdy nadjeżdżają z wielu kierunków, czasem najpierw je słychać, a dopiero potem widać.
nie przebiegaj. Rozglądaj się i nasłuchuj. Nie schodź z pasów do końca przejścia. Nie przechodź przez barierki ochronne, między słupkami i innymi elementami odgra dzającymi chodnik od ulicy. Jakiś kierowca może cię nie zauważyć albo ty jego. Zwróć uwagę na rowerzystów i motocyklistów — oni poruszają się często między samochodami. Idąc ulicą nie słuchaj muzyki, nie baw się telefonem i innymi gadżetami – skup się na ruchu drogowym.
5. Przez ulicę przechodź w linii prostej i nigdy
aż cię minie. Rozejrzyj się ponownie i jeszcze raz wytęż słuch. Nie przechodź przez ulicę do momentu aż nie zauważysz wystarczającej luki między jadącymi pojazdami, między którymi będziesz mógł przejść na drugą stronę ulicy. Odległość między jadącymi pojazdami musi być na tyle duża, aby starczyło ci czasu na przejście na drugą stronę. Jeśli nie jesteś pewien czy zdążysz – - nie przechodź. P amiętaj, że pojazdy się przemieszczają. Nawet jeśli wydaje ci się, że są bardzo daleko, często poruszają się prędko. W jednej chwili są daleko, a już po chwili tuż przy tobie.
ZAWSZE PAMIĘTAJ O TYCH 5 ZASADACH! 29
Z ADA NI E 2
1.
Czy pamiętasz 5 zasad przechodzenia przez ulicę? Powtarzaj, aż będziesz je potrafił wymienić bezbłędnie. Następnie wpisz je na poniższą planszę i wytnij. Możesz ją powiesić na ścianie w przedszkolu lub szkole albo w pokoju młodszego rodzeństwa.
Poćwicz 2.
z opiekunem przechodzenie po przejściu w rzeczywistym ruchu drogowym.
30
1. _________________________________________________ _________________________________________________ _________________________________________________ _________________________________________________ 2. _________________________________________________ _________________________________________________
3. _________________________________________________ _________________________________________________ _________________________________________________
4. _________________________________________________ _________________________________________________ _________________________________________________ _________________________________________________ 5. _________________________________________________ _________________________________________________ _________________________________________________ _________________________________________________ _________________________________________________
31
32
START
W DRODZE DO PARKU T rwają roboty drogowe i musisz je obejść T rwają roboty drogowe i musisz je obejść Zachciało ci się pić i wstąpiłeś do sklepu po wodę Starsza pani prosi o pomoc w przejściu przez ulicę Opady deszczu a ty nie masz parasola; czekasz pod dachem Przejazd starych samochodów Zamknięta ulica – wyścig kolarski
T uryści pytają cię o drogę
Spotkałeś koleżankę i się zagadałeś Oglądałeś na wystawie fajny rower
Pęknięta rura zalała ulicę
Remont kamienicy – uwaga spadające tynki trzeba więc przejść na drugą stronę ulicy Awaria sygnalizacji świetlnej Wypadek drogowy
Pękło ci sznurowadło, musisz je zawiązać
BRAWO! DOTARŁEŚ DO CELU! Może trochę się później niż myślałeś, ale pomogłeś wielu osobom! Zachowywałeś się bezpiecznie i odpowiedzialnie!
ZASADY:
START
Gra przeznaczona dla 1 i więcej osób. Rozpoczyna się w polu start i wymaga posiadania pionków oraz kostki. Zadaniem graczy jest jak najszybsze pokonanie trasy z domu do parku. Aby jednak tam się dostać należy przejść wiele ulic. Czasem musisz zboczyć z obranej trasy, aby wykonać różne czynności, które spowolniają twój marsz i utratę kolejki… Są też miejsca oznaczone pasami, dzięki którym można skrócić drogę. Powodzenia!
33
PRZECHODZENIE MIĘDZY PARKUJĄCYMI POJAZDAMI Staraj się nie przechodzić między parkującymi pojazdami. Jeśli jednak nie ma innej możliwości: Wybierz
Zwróć uwagę na osoby siedzące w pojazdach, czy żaden pojazd właśnie nie rusza, zwracaj uwagę na światła pojazdów i odgłosy silnika. Jest to bardzo trudne, bo musisz się skupić nie tylko na pojazdach, które się poruszają, ale też na tych, które właśnie mogą włączyć się do ruchu.
2. Upewnij się, że nie nadjeżdża żaden pojazd.
1.
miejsce, w którym przestrzeń między parkującymi pojazdami będzie na tyle duża, abyś mógł się w niej swobodnie poruszać. Musisz też widzieć miejsce na chodniku po drugiej stronie - nie może być ono zastawione przez pojazdy czy inne przeszkody. W takiej sytuacji nie przechodź!
3. Nie
przechodź obok dużych pojazdów. Kierowca takiego pojazdu może cię nie zauważyć, możesz też stanąć w tzw. martwym polu.
34
Podejdź do brzegu pojazdu i stań tak, aby móc swobodnie przyglądać się warunkom panującym w ruchu drogowym i być widocz nym dla kierujących, a jednocześnie, aby P amiętaj, że dzieci są często niższe od pojazd przy którym stoisz cię osłaniał. pojazdu – kierujący po prostu ich nie widzą.
4.
5.
amiętaj, że dzieci są często niższe od P Podczas przechodzenia przez ulicę kieruj pojazdu – kierujący po prostu ich nie widzą. się zasadami opisanymi w poprzednim podrozdziale. Podczas przechodzenia przez ulicę kieruj
5. 6. 6.
34
się zasadami podrozdziale.
opisanymi
w
poprzednim
35
Z A DAN I E 3 1. Czy kierowca może zauważyć cię gdy wychodzisz spomiędzy zaparkowanych samochodów? Zrób doświadczenie z opiekunem. Stań na parkingu między zaparkowanymi pojazdami, a on niech zrobi ci zdjęcia z różnej odległości i stron. Przyjrzyjcie się potem tym zdjęciom i omówcie je. Czy jesteś na nich wystarczająco widoczny dla kierujących? Możesz je wydrukować i przykleić na stronę obok.
Sprawdź to!
36
37
PRZECHODZENIE PRZEZ ULICĘ PO P R Z E J Ś C I U Z SYG N A L I Z A C J Ą WZBUDZANĄ Niektóre przejścia dla pieszych mają sygnalizację tzw. wzbudzaną. Oznacza to, że światło nie zmienia się automatycznie, a dopiero gdy pieszy bądź rowerzysta, który chce przejść na drugą stronę naciśnie specjalny guzik. Guziki mają różne kształty i umocowane są po lewej lub po prawej stronie. Niektórym przejściom towarzyszy również sygnał dźwiękowy i inna faktura chodnika przy krawężniku — jest to ułatwienie dla osób niepełnosprawnych. Podchodząc do takiego guzika należy go wcisnąć i spokojnie poczekać. Powinien on się wtedy zaświecić i to oznacza, że włączyłeś taką sygnalizację prawidłowo. Czerwony ludzik z sygnalizacji nie zmienia się na zielonego od razu. Czasem więc musi upłynąć trochę czasu zanim zapali się zielone światło. Bądź cierpliwy! Nie wolno wchodzić na ulicę gdy zielony ludzik zaczyna migać. Oznacza to, że światło za chwilę zmieni się na czerwone. Gdy zapali się zielony ludzik i pojazdy się zatrzymają możesz przejść na drugą stronę ulicy.
38
P amiętaj, że zielone światło nie gwarantuje ci bezpieczeństwa na drodze. Są przecież kierowcy, którzy czasem nie przestrzegają przepisów ruchu drogowego. Dlatego pomimo tego, że masz zielone światło powinieneś zachować ostrożność i dobrze się rozejrzeć zanim wkroczysz na jezdnię. Podczas przechodzenia stosuj się do zasad, o których była wcześniej mowa. Niektóre przejścia z taką sygnalizacją mają pośrodku drogi tzw. wyspę. Należy takie przejście traktować jak dwa osobne! Przejść więc do wyspy, potem ponownie nacisnąć guzik… i czekać.
39
PRZECHODZENIE PRZEZ ULICĘ PO „ Z E B R Z E ” Staraj się zawsze przechodzić przez ulicę w wyznaczonych miejscach. Najbardziej popularnym przejściem dla pieszych jest tzw. zebra, czyli pasy bez sygnalizacji świetlnej. Przechodząc po pasach typu zebra należy się kierować zasadami, które były omówione. Należy być jeszcze bardziej ostrożnym. Przechodź przez ulicę po pasach tylko wtedy, jeśli samochody jadące w dwóch kierunkach zatrzymają się przed pasami. Rozglądaj się i nasłuchuj. P amiętaj, że samochody potrzebują dużo czasu aby zwolnić i zatrzymać się, szczególnie kiedy jezdnia jest mokra. Jeśli boisz się przejść sam na drugą stronę, poczekaj aż zbierze się kilka osób i przejdź razem z nimi. Możesz też poprosić starszą osobę o pomoc.
40
39
PRZECHODZENIE PRZEZ ULICĘ PO „ Z E B R Z E ” Z W YS P Ą Przejście przez ulicę typu zebra z wyspą należy traktować jako dwa osobne przejścia!
41
PRZECHODZENIE PRZEZ ULICĘ W O K O L I CY S K R Z Y Ż OWA N I A Szczególnie niebezpieczne jest przechodzenie przez ulicę przy skrzyżowaniu bez wyznaczonego przejścia. Nawet jeśli najbliższe pasy są trochę oddalone odciebie, lepiej jest nadrobić trochę drogi niż narażać się na niebezpieczeństwo. Na skrzyżowaniu pojazdy poruszają się nie tylko w dwóch kierunkach: prawym i lewym, ale także z przodu, i co jest najniebezpieczniejsze również z tyłu.
42
PO M O C PO D CZ A S PRZECHODZENIA PRZEZ ULICĘ Jeśli nie czujesz się zbyt pewnie, możesz poprosić o pomoc w przejściu na drugą stronę ulicy policjanta lub strażnika miejskiego, jeśli w twojej miejscowości są patrole tych służb i są oni w zasięgu twojego wzroku. Czasem na drugą stronę ulicy pomaga przejść P ani lub P an-Stopek. Korzystając z przejścia z pomocą takiej osoby, pamiętaj, abyś był dla niej widoczny - przechodź więc utrzymując z nią kontakt wzrokowy i tylko po pasach.
43 41
PRZECHODZENIE PRZEZ ULICĘ PO D RO D Z E J E D N O K I E R U N K OW E J Niektóre ulice są jednokierunkowe. Oznacza to, że jadące nią pojazdy mogą się poruszać tylko w jednym kierunku. Zwróć uwagę na kierunek z którego jadą pojazdy. Nie oznacza to jednak, że masz patrzeć tylko w jedną stronę. Ostrożność należy zachować zawsze! Niektóre drogi jednokierunkowe mają więcej niż jeden pas ruchu.
44
PRZECHODZENIE PRZEZ ULICĘ PO B U S PA S I E W niektórych miastach autobusy mają specjalnie wydzielone pasy, po których mogą jechać tylko one. W związku z tym mogą jechać szybciej niż inne pojazdy - mają przecież pas tylko dla siebie - i w innym kierunku niż pozostałe pojazdy. Czasami buspasami mogą też jechać inne pojazdy, np. taksówki, czy rowerzyści. Przechodząc na drugą stronę ulicy po buspasie kieruj się 5 zasadami opisanymi na początku rozdziału.
45
PRZECHODZENIE PO TORACH TRAMWAJOWYCH I KOLEJOWYCH
Tramwaje/pociągi są ciężkie, dlatego droga ich hamowania jest długa. Widząc przeszkodę, kierujący tramwajem/pociągiem nie może jej ominąć, bo poruszają się one po szynach. Nowoczesne tramwaje poruszają się bardzo cicho, wcale nie słychać jak nadjeżdżają. Podobnie jak przejść dla pieszych, jest wiele rodzajów przejść przez tory kolejowe. Większość przejść przez tory ma zainstalowane specjalne światła ostrzegawcze, bariery i szlabany. Zdarza się, że niektóre nie mają takich zabezpieczeń. 46
Pociągi jeżdżą z dużą prędkością, szczególnie te dalekobieżne, które zatrzymują się tylko na wybranych stacjach. Przekraczaj tory kolejowe tylko w wyznaczonych miejscach! Przechodząc przez tory kolejowe kieruj się następującymi zasadami:
1.
2.
Nigdy nie wchodź na tory jak migają czerwone światełka lub słyszysz ostrzegawczy sygnał, nawet jeśli nie widzisz jadącego pociągu. Zatrzymuj się w odpowiedniej odległości od przejazdu. Najczęściej strefa ta jest oznaczona znakiem stopu lub linią. Nigdy nie przekraczaj barierek! Jeśli nie wiesz dokładnie gdzie stanąć lepiej zatrzymać się dalej od pociągu. Pamiętaj, że szybko jadącemu pociągowi towarzyszy podmuch powietrza, leci kurz i piach, który może wpaść do oczu. Czasem, kiedy migają światła ostrzegawcze, jedzie po torach więcej niż jeden pociąg. Czekaj cierpliwie, aż światła ostrzegawcze przestaną migać. Jeśli pociąg przejechał, a światła ostrzegawcze wciąż migają oznacza to, że jedzie następny pociąg. Nawet jeśli światła już nie migają i nie słyszysz ostrzegawczego dźwięku zachowaj ostrożność, nawet jeśli szlabany już się podniosły. Zanim wejdziesz na tory stosuj zasadę znaną z poprzednich podrozdziałów: zatrzymaj się, rozejrzyj i słuchaj!
3.
4.
47
Z A DA N I E 4
1. Poćwicz
przechodzenie z opiekunem po takich przejściach
(jeśli występują one w twojej okolicy). zdjęcia rozwiązań poprawiających bezpieczeństwo pieszych i rowerzystów w ruchu drogowym w okolicy miejsca zamieszkania i szkoły. Opisz je i zrób ich pokaz w przedszkolu/szkole. Uzasadnij, które z nich są najbardziej pomocne. Na czym polega ich nowatorskość. Możesz zrobić też fotoreportaż miejsc, które uznajesz za niebezpieczne i uzasadnić swoje zdanie. zdjęciach/ilustracjach na str. 26 i 27 przedstawione są
2. Zrób
3. Na
różne rozwiązania mające pomóc pieszym i rowerzystom w bezpiecznym poruszaniu się. Czy spotkaliście się z takimi?
Czy wiecie na czym polegają? Czy w takich miejscach też trzeba uważać? dorośli zawsze zachowują się odpowiednio na drodze?
4. Czy
Podaj przykłady nieprawidłowego zachowania dorosłego (pieszego i kierowcy). przejście dla pieszych i światła gwarantują Ci cał-
5. Czy
kowite bezpieczeństwo gdy przechodzisz przez jezdnię? Dlaczego?
6. Narysuj
swoją drogę do szkoły, koleżanki lub kolegi, sklepu itd. Zaznacz na niej wszystkie niebezpieczne sytuacje.
48
Moja droga do ..........................
49
NA HULAJNODZE, W ROT K A C H , RO L K A C H . . . . Pamiętaj, aby jazda na hulajnodze, wrotkach, rolkach nie przeszkadzała innym uczestnikom ruchu. Nie każde miejsce nadaje się do poruszania się w ten sposób. Zanim więc założysz rolki, czy weźmiesz ze sobą hulajnogę przemyśl, czy do miejsca do którego zmierzasz jest możliwe dotarcie w ten sposób, czy będzie to bezpieczne i wygodne? Lepiej korzystać z nich w parkach, na placach zabaw i wyznaczonych miejscach służących rzeczywiście do zabawy. Poruszaj się tylko po chodniku, nigdy po jezdni. Stosuj się do obowiązujących zasad, a więc: trzymaj się prawej strony i jedź niezbyt szybko – panuj nad urządzeniami, a niech one nie panują nad tobą! Unikaj obszarów z dużą liczbą ludzi i pojazdów. Jedź szczególnie spokojnie obok małych dzieci i starszych osób, zachowaj odstęp w stosunku do innych użytkowników drogi. Zwracaj uwagę na oznakowanie. Na niektórych obszarach jazda na takich urządzeniach może być zakazana. Stosuj się do 5 zasad jeśli przechodzisz przez ulicę. Noś kask, ochraniacze na kolana i łokcie oraz rękawiczki pomimo tego, że nie są wymagane a zalecane. P amiętaj, że kask należy wymienić na nowy jeśli został mocno uderzony, nawet jeśli nie widać na nim żadnych śladów uszkodzenia.
50
51
Z ADANI E 5
1. Czy
2. Narysuj plakat zachęcających wszystkich do noszenia kasków
posiadasz już kask ochronny? Może on służyć do jazdy na rolkach, hulajnodze czy rowerze… Jeśli takiego kasku zaplanuj z rodzicami jego zakup. Na stronie możesz sprawdzić, jaki kask wybrała Pola dla Pokoloruj go!
nie tylko nie masz następnej Gustawa.
i ochraniaczy podczas jazdy na hulajnodze, wrotkach, rolkach. Wymyśl ciekawe hasło!
52
M贸j projekt kasku dla Gustawa 53
Plakat
54
PO D R Ó Ż U J Ą C ROW E R E M Dzieci do 10 roku życia mogą jeździć na rowerze po drogach publicznych tylko pod opieką dorosłego. Zanim wsiądziesz na rower po dłuższej przerwie poproś kogoś starszego, aby sprawdził jego działanie, szczególnie hamulce, światła, opony. Każdy rower powinien być wyposażony w działające hamulce, światło białe z przodu, światło czerwone z tyłu (może być migające) i element odblaskowy również w kolorze czerwonym, ale o kształcie innym niż trójkąt oraz dzwonek.
55
hamulec dzwonek światło (białe lub żółte) światło (czerwone)
światło odblaskowe
56
Zawsze noś prawidłowo zapięty kask ochronny w odpowiednim dla ciebie rozmiarze. Jeżdżąc na rowerze uważaj, aby części twojej garderoby nie wkręciły się w łańcuch. P amiętaj o kamizelce lub innych akcesoriach odblaskowych podczas jazdy o zmroku i w nocy. Czy twój rower nie jest dla ciebie za duży lub za mały?
Sposób założenia kasku: zły dobry
Dopasowanie kasku:
57
Sygnalizacja kierunkowskazem przez kierowcę
Zamierzam skręcić w prawo i w lewo
Zwalniam lub zatrzymuję się
Chcę się cofnąć
Zamierzam skręcić w lewo i w prawo
Zanim rozpoczniesz: jazdę, skręcanie w prawo lub w lewo, wyprzedzanie, zaczniesz znacząco zwalniać lub chcesz się zatrzymać musisz się uważnie rozejrzeć czy te manewry są bezpiecz ne – nie zagrażają tobie, ani innym. Dawaj innym uczestnikom ruchu jasne sygnały, aby wiedzieli, co zamierzasz zrobić. Powyższe sygnały ręcz ne przećwicz zanim wyjedziesz na drogę. 58
57
Bądź ostrożny jadąc ulicą w pobliżu dużych pojazdów: ciężarówek i autobusów. Ich kierowcy mogą ciebie nie zauważyć lub przynajmniej ochlapać wodą z kałuży. Nie trzymaj się zbyt blisko pobocza. T wój rower może się zachwiać i wywrócisz się prosto pod koła nadjeżdżającego pojazdu. Nigdy nie wolno jechać trzymając się innych pojazdów, nawet jeśli według ciebie jadą wolno. Nie wolno także wozić na ramie lub bagażniku pasażerów lub innych rzeczy chyba, że twój rower jest do tego specjalnie dostosowany. Jadąc rowerem nigdy nie trzymaj psa na smyczy. Uważaj też na zwierzęta prowadzone przez innych. Nigdy nie jedź na rowerze obok drugiego rowerzysty na ruchliwych drogach, starajcie się jechać jeden za drugim. Podczas jazdy nie należy słuchać muzyki lub korzystać z telefonu.
59
Jeśli jesteś zdania, że pojazdy jadące obok ciebie jadą za szybko i nie czujesz się komfortowo — jedź chodnikiem lub prowadź rower przez ten odcinek drogi. Nie zapomnij przeprowadzać roweru przez przejścia dla pieszych! Jeśli podróżowanie jakąś drogą jest dla ciebie z różnych powodów zbyt uciążliwe i stresujące, opracuj inną trasę dojazdu. Czasem lepiej jest nadrobić trochę drogi, ale w przyjemniejszych i bezpieczniejszych warunkach. Mijając zaparkowane samochody uważaj na nie. Osoba siedząca w środku może nagle otworzyć drzwi lub pojazd może ruszyć. Zachowaj więc odpowiednią odległość. Wymijaj pojazdy tylko jeśli masz pewność, że możesz to zrobić bezpiecznie. Podczas wymijania uważaj na pojazdy jadące z naprzeciwka. Dziecko w twoim wieku pod opieką dorosłego może jeździć po chodniku. Nie zwalnia cię to jednak z obowiązku uważania. Postępowanie uczestników ruchu jest czasem nieprzewidywalne! Zawsze trzymaj obie ręce na kierownicy chyba, że sygnalizujesz manewry. Nie popisuj się jazdą bez trzymanki lub prowadzeniem jedną ręką. Uważaj na pieszych jadąc po chodniku, jak również jadąc po ulicy. Ustępuj im. Zostawiając rower bez opieki pamiętaj, aby przypiąć go do specjalnego stojaka lub zastosować blokadę, która uniemożliwi jego kradzież.
60
1.
ZADANIE 6
Czy twój rower jest przygotowany do nowego sezonu? Sprawdź razem z opiekunem!
2. 3.
4.
Po czym można poznać, że samochód się cofa? ................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................... W jaki sposób kierowca sygnalizuje swoje zamiary? ....................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................................
Na ilustracji na następnej stronie brakuje wielu elementów. Dorysuj koła z błotnikami, siodełko, pedały, kierownicę, hamulce, łańcuch wraz osłoną, światła, dzwonek… Które z nich są wg ciebie najważniejsze?
61
62
W SA M O C H O D Z I E Dzieci należy przewozić w foteliku dostosowanym do ich wzrostu, wagi i wieku do 12 roku życia i osiągnięcia 150 cm wzrostu. Powyżej tych limitów dziecko może podróżować zapięte tylko w pasy bezpieczeństwa. Foteliki powinny być nie tylko dostosowane do dzieci, ale też prawidłowo zamocowane w samochodzie. Jeśli nie jesteś pewien czy twój fotelik jest prawidłowo zamontowany, poproś rodziców aby zwrócili się o pomoc do policjanta z wydziału ruchu drogowego lub sprzedawcy w sklepie z takimi fotelikami. P amiętaj, że fotelik musi być odpowiedniej jakości i pochodzić z sklepu, który ma dobrą opinię.
63
grupa 0+ do 13 kg Fotelik montowany tyłem do kierunku jazdy.
grupa 1 od 9 do 18 kg Fotelik montowany przodem do kierunku jazdy. W tej grupie zalecane jest przewożenie dzieci przodem do kierunku jazdy.
grupa 2/3 od 15 do 25 (36) kg Fotelik/podwyższenie z oparciem montowany przodem do kierunku jazdy. Podwyższenie bez oparcia w przedziale do 25/36 kg nie jest już zalecane.
64
Siedząc z tyłu nie kręć się i nie zasłaniaj kierowcy widoku w lusterku. Podczas jazdy nigdy nie wystawiaj przez okna rąk lub głowy, ani niczego przez okno nie wyrzucaj. Otwieraj okno tylko za pozwoleniem kierowcy. Nigdy też nie otwieraj drzwi podczas jazdy lub gdy samochód zamierza ruszyć. Podczas otwierania drzwi uważaj aby kogoś lub w coś nimi nie uderzyć. Wysiadaj zawsze od strony chodnika, nigdy od ulicy. Zawsze jako pierwszy z samochodu powinien wysiadać dorosły! Przed długimi trasami omów z opiekunami co będziecie robić podczas jazdy – jest wiele ciekawych zabaw i materiałów, np. specjalne książeczki dla podróżujących, materiały plastyczne itd. Jeśli masz pieska lub kotka pamiętaj, że dla nich też są specjalne pasy bezpieczeństwa.
65
Z AD AN I E 7 a ty i twoi rodzice zawsze zapinacie pasy bezpieczeństwa?
1. Czy twój fotelik jest dobrze zainstalowany w samochodzie, Sprawdź to! Jeśli w twojej rodzinie nie ma samochodu (nie każdy musi go przecież mieć) porozmawiaj o tym ze znajomymi dziećmi.
2. Sprawdź jaki fotelik jest dla ciebie odpowiedni. A może powinie-
neś podróżować już bez fotelika? Zważ się, zmierz i wpisz swój wiek w odpowiednie rubryki. Niech zrobią to także inne znane ci dzieci. Wyniki wpiszcie do tabeli i porównajcie z informacjami na temat fotelików na str. 64.
66
Osoba
Waga
Wzrost
Wiek
Grupa fotelika
67
N A P R Z YS TA N K U , W A U TO B U S I E I W T R A MWA J U Czekając na autobus lub tramwaj na przystanku stań na chodniku kilka kroków od ruchu ulicznego i tak aby nie utrudniać poruszania się pieszych. Stanie zbyt blisko jezdni jest niebezpieczne. Nie baw się w okolicy przystanku, nie wygłupiaj się z kolegami, nie biegaj. P amiętaj o bilecie! Jeśli przyjedzie twój autobus lub tramwaj czekaj cierpliwie aż pasażerowie z niego wysiądą, wsiadaj dopiero potem. Podczas wsiadania nie rozpychaj się. Usiądź na wolnym miejscu. Jeśli masz ze sobą torbę lub plecak połóż go pod nogi, by było ci wygodnie i nie przeszkadzał innym pasażerom. Słuchaj poleceń kierowcy. Jeśli nie jesteś pewien czy jedziesz w dobrym kierunku powiedz mu o tym lub zapytaj innych pasażerów. Jeśli autobus, którym jedziesz ma pasy zapnij je! Nie śmieć, nie wychylaj się i nie wyrzucaj niczego przez okno. Wstań z miejsca, gdy autobus zatrzyma się na twoim przystanku. Przechodź przez ulicę kiedy autobus odjedzie, a ty jesteś widoczny dla jadących pojazdów i widzisz, że się zatrzymały. Stosuj się do 5 zasad przechodzenia przez ulicę!
68
Jeśli musisz koniecznie przejść na drugą stronę ulicy podczas, kiedy autobus jeszcze stoi na przystanku bądź widoczny dla kierowcy. Nie podchodź zbyt blisko tego pojazdu, bo kierowca może cię nie zobaczyć. Utrzymuj z nim kontakt wzrokowy.
5.20 6.20 8.20 9.20 10.20 11.20 14.14 16.20 18.20 20.20 22.20
500
5.20 6.20 8.20 9.20 10.20 11.20 14.14 16.20 18.20 20.20 22.20
245
69
Wokół autobusu są obszary szczególnie niebezpieczne, o których musisz pamiętać: W tych miejscach jesteś mało widoczny dla kierowcy i innych kierujących. Zarówno z przodu, jak i tyłu możesz zostać potrącony przez sam autobus i inne pojazdy.
Podczas jazdy pamiętaj o zasadach dobrego wychowania. Ustępuj miejsca starszym, niepełnosprawnym, kobietom w ciąży i z malutkimi dziećmi.
70
ZADANIE 8
1. Przeczytaj
poniższe zasady prawidłowego zachowania dzieci podczas oczekiwania na autobus, wsiadania i wysiadania z autobusu i podczas jazdy. W puste pola wstaw odpowiednie wyrazy z rozsypanki.
Staraj się zawsze ...................... na tym samym miejscu. Siedź spokojnie na miejscu aż autobus całkiem się ............................. Nie ..................... się i cierpliwie ..................... podczas wsiadania i wysiadania z autobusu. 4. Spójrz w obie strony przed przejściem na drugą stronę ...................... 5. Zawsze poruszaj się w odległości..................... metrów od autobusu. 6. Zawsze bądź w zasięgu ..................... kierowcy...................... wrzucaj do kosza. 7. Ustępuj miejsca ...................... 8. Bądź ..................... dla kierowcy autobusu szkolnego. 9. Zawsze spokojnie ..................... na szkolny autobus. 10. Nigdy nie ..................... z lub wskakuj do autobusu. 11. Nie ..................... się i nic nie ..................... z okna autobusu.
1. 2. 3.
czekaj, wychylaj, kilku, potrzebującym, śmieci, rozpychaj, siadać, jezdni, czekaj, zatrzyma, życzliwy, wzroku, wyskakuj, wyrzucaj
2. Następnym razem kiedy będziesz jechał z opiekunem komunikacją publiczną, poproś go aby pozwolił Ci kupić i skasować bilet.
71
3. Zaznacz
kolorem czerwonym najbardziej niebezpieczne strefy wokół autobusu, a kolorem pomarańczowym strefy niebezpieczne. Przypomnij dlaczego są one niebezpieczne.
72
N A S PA C E R Z E Z PIESKIEM
74
Nie każdy lubi i ma zwierzęta. Chodząc z pieskiem na spacer w miejscach uczęszczanych przez innych ludzi trzymaj go blisko siebie, nie tylko aby ktoś się go nie przestraszył (albo piesek kogoś), ale też aby nie pobiegł na jezdnię lub pod koła roweru czy rolkarza. Większe psy powinny nosić kaganiec.
73
CZY PAMIĘTASZ? • jak należy się poruszać pieszo kiedy nie ma chodnika? • co zrobić aby być bardziej widocznym dla innych uczestników ruchu? • po jakich przejściach można przejść na drugą stronę ulicy? • 5 zasad przechodzenia przez ulicę? • zasady jakie obowiązją podczas przechodzenia między zaparkowanymi pojazdami? • zasady obowiązujące podczas przechodzenia przez przejście z sygnalizacją wzbudzaną? • zasady obowiązujące podczas przechodzenia przez torowisko? • obowiązkowe elementy wyposażenia roweru? • czy dziecko poniżej 10 roku życia jadące po chodniku rowerem jest traktowane przez prawo jako rowerzysta czy pieszy? • co należy zrobić jeśli czujesz, że droga, którą jedziesz jest niebezpieczna lub stresująca? • jak rowerzysta powinien sygnalizować manewry skrętu i zatrzymania się lub postoju? • do jakich cech dziecka powinien być dostosowany fotelik samochodowy? • jak należy zachowywać się na przystanku i w komunikacji publicznej? • które strefy wokół autobusu są najbardziej niebezpieczne?
74
75
krawężnik zewnętrzna część chodnika od bezpieczny dzielająca go od jezdni. Na przejtaki, któremu nic nie grozi, ni- ściach dla pieszych jest on częczym niezagrażający, chroniący sto obniżony, by ułatwić wejście przed niebezpieczeństwem. dzieciom, niepełnosprawnym, rowerzystom. buspas wydzielona część drogi tylko dla materiał fluorescencyjny autobusów. Czasem może być materiał, który jest bardzo widoużywany przez taksówki, rowe- czny w świetle dziennym. rzystów i motocyklistów. materiał odblaskowy materiał, który „świeci” w ciemnodroga wydzielony pas terenu składają- ściach, zmienia się na jasny najcy się z jezdni, poboczy, chodni- częściej biały, gdy pada na niego ka, drogi dla pieszych lub ścieżki wiązka światła, np. latarki, reflekrowerowej łącznie z torami po- tora samochodowego. jazdów szynowych, przeznaczony do ruchu lub postoju pojaz- martwy punkt dów, ruchu pieszych, poruszania przestrzeń z tyłu i z boku nasię ze zwierzętami. szego pojazdu, której nie widać w żadnym lusterku. droga rowerowa (także droga dla rowerów, ścieżka pani/pan Stopek rowerowa, trasa rowerowa) osoba, która pomaga przejść wydzielony pas terenu przezna- przez ulicę. Nosi specjalny munczony dla ruchu rowerowego. dur i znak, może zatrzymać Może być wydzielona z jezdni ruch uliczny. lub z chodnika, samodzielna w pasie 76
bariery ochronne najczęściej ogrodzenia metalowe na skraju chodnika, aby powstrzymać ludzi przed przekroczeniem tej części drogi.
S Ł OW N I CZ E K
drogowym, samodzielna, niezależna od układu drogowego (np. w parku nad rzeką).
pas ruchu na chodnikach i jest uznawana za przestrzeń między białymi liniami pieszego. namalowanymi na jezdni. pojazd pierwszeństwo wszystko, co porusza się po pozwolenie z własnej woli lub jezdni na kołach. Pojazd uprzywizgodnie z zasadami obowiązują- lejowany – pojazd o specjalnych cymi na drodze, aby inni użytkow- uprawnieniach w ruchu drogo nicy dróg jako pierwsi wykony- wym i oznaczony w specjalny wali swoje manewry, czynności. sposób dla odróżnienia od zwykłych pojazdów; należą do nich pieszy głównie te używane w związku osoba, która idzie, ale też osoba, z ratowaniem życia i mienia ludzktóra nie ukończyła 10 roku ży- kiego, bądź usuwaniem skutków cia, poruszająca się rowerem po katastrof. chodniku pod opieką osoby dorosłej. przejście dla pieszych specjalne miejsce, w którym lurowerzysta (cyklista) osoba przemieszczająca się ro- dzie mogą przechodzić na druwerem. Określenie rowerzysta gą stronę jezdni. jest stosowane tylko dla osoby poruszającej się w danej chwili światła rowerem (i nie jest określeniem dla pieszych czerwone (stój) stałym takim jak kierowca, któ- i zielone (idź); dla pojazdów czerrym się jest poprzez posiadanie w one (stój), żółte (przygotuj się dokumentu prawa jazdy, a nie do ruszenia/zatrzymania; czekaj), tylko podczas prowadzenia po- zielone (jedź). jazdu samochodowego). T a sama osoba po zejściu z roweru sta- wyspa drogowa je się pieszym. Osoba, która nie (także azyl drogowy) ukończyła 10 roku życia może element drogi, który jest specjalporuszać się rowerem jedynie nie oznakowany lub zamontowapod opieką osoby dorosłej i tylko ny najczęściej na środku drogi, gdzie piesi mogą poczekać. 77
Publikacja została przygotowana w ramach kampanii KLUB PANCERNIKA KLIKA W FOTELIKACH współfinansowanej przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Infrastruktura i Środowisko