Magazine voor agrarisch ondernemers | nummer 4 | december 2018
Better Together
Gewasbescherming: slimmer, minder, groener PAGINA 12
Bestemming: kringlooplandbouw PAGINA 16
Slateler Arjan van Vugt over PlanetProof:
“Het maakt je marktpositie alleen maar beter� PAGINA 6
Voorloper, nu en in de toekomst Onze land- en tuinbouw staat op een hoog niveau. Daarover is men het wereldwijd eens. Onze ondernemers gelden als voorbeeld en reizen de wereld rond om lokale ondernemers te helpen. Een betere waardering bestaat niet voor ruim een halve eeuw ontwikkeling van een efficiëntie voedselproductie. Kunst en kunde op de vierkante meter, topsport van onze leden! En toch, net als in topsport moet je de vraag willen en kunnen beantwoorden: “Hoe blijf je aan de top?” Eén ding staat vast, je moet meeveranderen met de eisen die gesteld worden aan een topprestatie. Een voorbeeld is schaatser Sven Kramer. Hij traint nu totaal anders dan in het begin van zijn carrière. Wat hij toen deed, voldoet nu niet meer. Hij veranderde zelfs van coach, ondanks dat deze (Gerard Kemkers) hem begeleidde naar de top. Hij heeft het besef dat je een eenmaal ingeslagen pad ook mag veranderen als je daar (nog) beter door wordt. Circulaire landbouw is een nieuw pad, evenals het werken volgens PlanetProof. Agrifirm ziet dit als nieuwe manieren om aan de top te blijven. De paden vormen tegelijk grote uitdagingen voor elk bedrijf met dito vraagstukken. En dat is lastig, dat leidt tot spanningen bij ondernemers en in hun gezinnen. Dat besef is bij Agrifirm aanwezig. Ondernemers worstelen met die verandering. Vaak vanuit het gevoel van onderwaardering voor de huidige prestaties of het gevoel dat alles opgelegd wordt. Agrifirm start coöperatieve projecten, waarbij de boer aan het roer staat. Projecten die de boer helpen om de regie over het eigen bedrijf en de eigen beslissingen te behouden. Het is belangrijk om als ondernemer eigen keuzes te maken. Keuzes wellicht net zo rigoureus als die van Sven Kramer. Daarbij de oude systemen in hun waarde laten. Zoeken naar de juiste balans om het bedrijf voort te zetten. En soms betekent het ook: radicaal andere wegen onderzoeken. In deze Better Together leest u over de nieuwe systemen en over ondernemers die hier hun uitdaging in hebben gevonden. Ik wens u veel leesplezier!
Dick Hordijk CEO Agrifirm Group 2
inhoud 4
10
Column Rene Schils over graslandopbrengst
360°
Varkenshouder Joost van den Broek uit Nederweert (L)
11
Innovatie Soliq Bio
12
Innovatie Gewasbescherming: slimmer, minder en groener
6 16
Bestemming: kringlooplandbouw
Slateler Arjan van Vugt over PlanetProof
23
5 vragen aan Bas de Wildt over de Agrifirm Jongerendag
24
Jong Carlijn Kapelle
14 25
Over Agrifirm Externe commissaris Mieke Philipsen
mooi werk
25
Ploegen op kleigrond
Over Agrifirm Kort nieuws
28
Lef!
20 spiegel
Melkveehouder en akkerbouwer over precisielandbouw
COLOFON
Better Together is het relatiemagazine van Agrifirm en verschijnt 4 keer per jaar. Contact communicatie@agrifirm.com | T 088 -4881000 Fotografie Agrifirm, Ivo Hutten, Wouter Borre, iStock Concept en realisatie JEEN communicatie Drukwerk Bek, Veghel
3
Familie van den Broek Joost van den Broek uit Nederweert (L) Runt samen met zijn vrouw Daniella een gesloten varkensbedrijf op drie locaties. Op de getoonde locatie in Nederweert houdt de familie 5.000 biggen en 1.000 vleesvarkens, op een andere locatie in dezelfde plaats de resterende vleesvarkens en in Ommel (NB) houdt de familie de zeugen.
1 “In 2005 hebben we een vergunning aangevraagd
voor de bouw van deze nieuwe stallen in het landbouwontwikkelingsgebied. Om de ontwikkeling
1
mogelijk te maken, moesten de bestaande stallen tegen de bebouwde kom van Nederweert afgebroken worden. Door steeds veranderende regelgeving en praktische bezwaren werd de vergunning pas na elf jaar verleend. Afgelopen augustus hebben we de stallen eindelijk in gebruik genomen.”
2 “De ramen over de hele lengte van de stal zorgen
4
2
3 “Om volgens het Good Farming Star-concept
voor voldoende daglicht voor onze varkens, die we
te mogen leveren, moeten we 85 procent van de
houden volgens het Good Farming Star-Concept met
vrijkomende geur en ammoniak reduceren. Om
1-ster Beter Leven keurmerk. Naast daglicht hebben
deze reden hebben we - net zoals op onze andere
onze varkens bijvoorbeeld meer bewegingsruimte en
locaties - gekozen voor luchtwassers. Bovendien
afleidingsmateriaal. Op deze locatie hebben we voor
kunnen we de stal voorverwarmen met de restwarmte
een brijvoerinstallatie gekozen. Daarmee voeren we
uit de afgezogen lucht. Dat doen we met behulp
de biggen aan het begin van de ronde twaalf keer per
van lamellen in de voorgevel van deze stallen, die
dag warme brij en dat bouwen we af naar tien keer
de scherpe randjes van de binnenkomende lucht
per dag aan het einde van de ronde. De vleesvarkens
afhalen. Daardoor kunnen we meer ventileren en
krijgen drie keer per dag brijvoer.”
krijgen we in de stal een beter klimaat voor de dieren.”
BEDRIJFSONTWIKKELING: VERLEDEN, HEDEN, TOEKOMST
360°
4
5
3
4 “In deze ruimte is de hygiënesluis en kantine.
5 “De omliggende grond van circa 10 hectare
Ook staat hier de warmtepompinstallatie zodat we
hebben we in eigendom. Het afgelopen jaar hebben
de warmte vanuit onze stallen kunnen hergebruiken.
we hier maïs verbouwd. We telen gewassen op deze
We hebben heel bewust geen gasaansluiting.
grond tot nu toe altijd voor de verkoop en gebruiken
Volgend jaar willen we op de daken van de hiernaast
het daarmee niet voor onze varkens. We hebben
gelegen stallen duizend zonnepanelen installeren.
geen concrete plannen om daar verandering in te
Vanaf dan zijn alledrie onze locaties voorzien van
brengen, maar wie weet wat de toekomst brengt.”
zonnepanelen.”
5
Ondernemer Arjan van Vugt uit Achthuizen (Goeree Overflakkee, ZH) Bedrijf Slateelt, 16 hectare vollegrond, 5 hectare onder glas (kropsla, lollo rossa, lollo bionda, eikenbladsla en verschillende babyleaf-soorten).
Slateler Arjan van Vugt over PlanetProof
“Als je kunt voldoen aan strenge eisen, wordt je marktpositie alleen maar beter� 6
interview
Slateler Arjan van Vugt bereidde afgelopen zomer zijn bedrijf voor op het duurzaamheidscertificaat ‘On the way to PlanetProof’. Dit nieuwe certificaat komt in de plaats van Milieukeur. Vooral voor gewasbescherming is het een ingewikkelde puzzel, maar de PlanetProof-adviesmodule blijkt een handig hulpmiddel. Van Vugt verwacht de audit eind dit jaar en hoopt vanaf 1 januari 2019 gecertificeerd te zijn.
Waarom doe je mee aan de PlanetProof-
Waarom is dat moeilijker?
certificering?
“Je wordt beperkt in het middelengebruik. Je bent
“Omdat mijn afnemers erom vragen. Ik lever aan
gebonden aan een maximaal aantal kilo’s werk-
groentesnijbedrijven of -verwerkingsbedrijven.
zame stof per hectare. Dat betekent dat je nog
Een groot deel van onze productie ligt als gewassen
scherpere keuzes moet maken om de middelen
sla in de Nederlandse supermarkten. Die willen
zo efficiënt mogelijk te benutten. Je moet écht
vanaf 2020 over op PlanetProof. Wij bereiden ons
het juiste moment pakken en veel meer rekenen.
daar nu al op voor.”
Als je bijvoorbeeld aan het begin van het jaar het onkruid aanpakt, heb je dan later in het seizoen
Zie je dit als een keuze die is opgelegd door de
nog voldoende ruimte over voor de bestrijding van
handel of de supermarkten?
meeldauw of luizen en rupsen?”
“Nee, je beslist uiteindelijk zelf. De snijderij bepaalt nu het moment, maar we hadden die stap sowieso
Hoe ging dat afgelopen seizoen?
wel gezet. De markt vraagt erom, net als 15, 16 jaar
“Afgelopen zomer lukte het goed. We hadden veel
geleden met Global GAP.”
last van rupsen, maar met meeldauw viel het dankzij het droge weer gelukkig mee. We hebben alleen
Is het lastig om aan de eisen te voldoen?
niet elk jaar zo’n zomer. Als de schimmeldruk en de
“Een groot deel is gemakkelijk in te passen.
insectendruk allebei groot zijn, dan hebben we een
Zoals de maatregelen die zijn gericht op de
groter probleem. Onkruidbestrijding wordt dan heel
natuurlijke omgeving van je bedrijf. Dan moet
lastig. En onkruidmiddelen tikken hard aan in de
je denken aan het beheer van sloten en
kilo’s werkzame stof per hectare. Als blijkt dat we
akkerranden en het plaatsten van vogelnest-
het niet redden met de gangbare onkruidbestrijding,
kasten. Ook de eisen voor bodemgezondheid
moeten we misschien investeren in een nieuwe
sluiten goed aan bij wat ik gewend was: het
schoffelmachine.”
gebruik van compost en de toepassing van groenbemesters. Maar voor gewasbescherming
Op welke manier biedt Agrifirm ondersteuning?
is het een stuk lastiger.”
“In de eerste plaats door de teeltbegeleiding. Teeltadviseur Ries van den Boogert en specialist
>>
7
>> vollegrondsgroenten Ronald Hendriksen komen elke twee maanden. We lopen een rondje over het
enorm om de beperkte hoeveelheid middelen optimaal in te zetten.”
bedrijf en bespreken de lopende zaken. Wat ook heel goed werkt is de PlanetProof-adviesmodule
Hoe kijk je als teler aan tegen de eisen uit Planet-
die Agrifirm heeft ontwikkeld. Daarmee kun je
Proof? Hebben milieu- en natuurvriendelijke
allerlei zaken rond bemesting en gewasbescherming
maatregelen ook teeltvoordelen?
doorrekenen. De tool geeft je inzicht in de gevolgen
“Sommige onderdelen hebben directe voordelen voor
van een bepaalde bespuiting in PlanetProof.
de teelt. Als je compost gebruikt en groenbemesters
Je kunt meteen zien of je binnen de normen
toepast, merk je dat dit iets doet voor de bodem.
blijft en hoeveel ruimte je overhoudt voor
Je kunt je wel voorstellen dat gewassen daardoor
eventuele andere behandelingen. Dat helpt
ook beter weerbaar zijn tegen ziektes.”
On the way to PlanetProof met de Adviesmodule Het merendeel van de Nederlandse supermarkten
De certificering omvat bovenwettelijke eisen voor
wil dat groenten, fruit en bloemen per 1 januari
onder meer grondgebruik en bodemvruchtbaarheid,
2020 voldoen aan het keurmerk ‘On the way to PlanetProof’. Dit is een nieuw
natuur op het bedrijf, energiegebruik (gas, diesel), waterkwaliteit, gewasbescherming en recycling.
duurzaamheidskeurmerk dat in de plaats komt van het Milieukeur.
Zonder zorgen gecertificeerd
PlanetProof richt zich op vijf
Teelt u gewassen voor de Nederlandse afzetmarkt?
aandachtsgebieden van de
Agrifirm ondersteunt telers bij het verkrijgen van het
‘Sustainable Development Goals’
keurmerk met de PlanetProof-adviesmodule. Na een
van de Verenigde Naties:
succesvolle pilot in 2018, stellen wij deze service
• Bodem, landschap & biodiversiteit
aan alle telers ter beschikking voor het teeltseizoen
• Water
2019. Afhankelijk van uw wensen kunt u bij ons
• Energie
terecht voor:
• Productie & consumptie
• PlanetProof maatwerk certificeringsadvies
• Klimaat
• PlanetProof-teeltbegeleiding Voor meer informatie en aanmelden zie: www.agrifirm.nl/planetproof
8
Zou het ecosysteem ook weerbaarder
Dat dit moeilijker wordt door steeds nieuwe
kunnen worden als je minder chemische
eisen, is de realiteit van de markt. We leveren een
gewasbeschermingsmiddelen gebruikt?
natuurproduct. Daar kan wel eens een smetblaadje
“Ik hoop het. De praktijk zal het uitwijzen. Het kan
of een vlekje aan komen. Dat is het spanningsveld.
ook zo zijn dat de ziekte- of onkruiddruk juist groter
Aan de ene kant stellen afnemers steeds strengere
wordt als we minder spuiten, en het gewas en de
eisen. Aan de andere kant wil de consument een
kwaliteit van het product er juist onder lijden.”
schoon product waar niets aan mankeert. Ik zie het als een uitdaging. Als je kunt voldoen aan
Hoe ervaar je die onzekerheid?
strenge eisen, dan wordt je marktpositie alleen
“Als teler doe je er alles aan om een goed, schoon
maar beter.”
en milieubewust geteeld product af te leveren.
column
Afgelopen najaar haalden berekeningen van wetenschapper René Schils van Wageningen University & Research het agrarische nieuws. Melkveehouders zouden een kwart van de potentiële graslandopbrengst laten liggen. Schils legt uit hoe het zit en wat dit volgens hem voor melkveehouders betekent.
“Melkveehouders laten kwart graslandopbrengst liggen” Veel melk uit gras begint bij een goede grasland-
Maar terug naar uw eigen bedrijf. Wat kunt u
productie. Maar wat is goed? Is dat de gemiddelde
hier dan mee? We verfijnen de berekeningen,
opbrengst in de regio, de opbrengst van uw
zodat we volgend jaar een specifieke maatlat
studiegroep, of misschien wel die bij de buren?
hebben die u op uw eigen bedrijf los kunt laten.
Het ontbreekt aan een onafhankelijke maat voor
De maximaal haalbare opbrengst helpt dan om
graslandproductie, toegespitst op uw eigen bedrijf.
de grenzen te verkennen, maar is geen doel op zich; het gat hoeft niet dicht! Net zoals je niet ten
Onder de vlag van de Publiek Private Samenwerking
koste van alles die laatste liter melk uit je koeien
'Ruwvoer & Bodem' werken we aan zo’n maatstaf.
perst, is het economisch en milieukundig zinloos
We berekenen voor alle combinaties van regio,
om de maximale grasopbrengst na te streven.
grondsoort en graslandgebruik de theoretisch
De maximale productie helpt alleen om haalbare
haalbare opbrengst. Onder gemiddelde Nederlandse
doelen te stellen. Daarna is aan u de uitdaging
omstandigheden is die maximale opbrengst, zonder
om met een zo gering mogelijke inzet van mest en
beregening, gemiddeld 14,3 ton droge stof per ha.
andere middelen zoveel mogelijk uit het grasland te halen.
Melkveehouders laten ongeveer een kwart liggen van die maximale graslandlandopbrengst. Gemiddeld
René Schils
over de afgelopen tientallen jaren oogstten ze
Onderzoeker Wageningen University & Research
10,8 ton droge stof per hectare grasland. Dat is een verschil van 3,5 ton. Ongeveer 1,5 ton daarvan is te wijten aan suboptimale stikstofbemesting vanwege wettelijke beperkingen. Er blijft een gat van twee ton over, waar mogelijk nog winst te behalen valt.
10
innovatie Soliq Bio: selectie voorkomen Als het even kan, pikken leghennen alleen de grove deeltjes uit het voer. Om deze selectie te voorkomen, ontwikkelde Agrifirm Soliq voor de gangbare legpluimveesector. Nieuw is de biologische variant: Soliq Bio. Hiermee kunnen ook de biologische legpluimveehouders bij Agrifirm profiteren van de voordelen van Soliq. Soliq is een combinatie van
ontwikkeling van de hennen
een droog kernvoer en een
bevordert. Hierdoor kunt u een
nutriëntrijke, vloeibare legmix.
uniformer koppel krijgen, dat een
Een speciaal ontwikkeld
hoog legpercentage langer kan
transport- en doseersysteem
vasthouden. Soliq vervangt dure
voegt de vloeibare legmix toe
eiwitbronnen, zoals soja, door
aan het droge kernvoer in de
goedkopere co-producten. Gezien
voerlijn. De spiraal in de voergoot
de hogere prijzen voor biologisch
mengt tijdens het transport
voer, maakt dat Soliq Bio extra
beide componenten tot een
interessant.
licht vochtig mengsel. Hiermee wordt selectief vreetgedrag
In februari 2019 wordt Soliq
nagenoeg voorkomen, wat het
Bio voor het eerst in de
welzijn, de gezondheid en de
praktijk gebracht.
Agrifirm gaat samenwerken met Protix Agrifirm gaat samenwerken met Protix, de grootste producent van gecertificeerde, hoogwaardige en duurzame ingrediënten gemaakt uit insecten. De samenwerking zal resulteren in het op de
De toekomst van voedsel dwingt alle spelers in
markt brengen van diverse nieuwe initiatieven.
het wereldwijde voedselsysteem om opnieuw te
De initiatieven variëren van het ontwikkelen van
kijken naar hun oude ideeën over hoe voedsel wordt
concepten voor vleeskuikens, leghennen en varkens
gemaakt, waar het vandaan komt en of het echt
tot de ontwikkeling van gerichte toepassingen voor
gezond en duurzaam is. Wij zijn van mening dat er
een circulaire bodemverbeteraar.
mooie kansen zijn voor het ontwikkelen van meer concepten als ‘OERei’, een innovatief ei-concept
Dick Hordijk, CEO van Agrifirm: “We zijn er trots op dat
dat Protix enkele maanden geleden succesvol
we onze krachten bundelen met die van een andere
op de markt heeft gebracht.” De aankondiging
Nederlandse pionier op het gebied van circulariteit
van de samenwerking volgt op een aanzienlijke
en duurzaamheid. Deze samenwerking past binnen
capaciteitsuitbreiding die Protix op dit moment in
de missie van Agrifirm om een verantwoorde
Nederland realiseert en die in het tweede kwartaal
voedselketen te creëren voor toekomstige generaties.
van 2019 operationeel zal zijn. 11
innovatie
Gewasbescherming: slimmer, minder en groener Agrifirm gelooft in de waarde van innovatie
Dat Agrifirm veel investeert in gewasbeschermings-
en steekt daarom veel tijd in het opzetten van
middelen-proeven heeft meerdere redenen, legt
gewasbeschermingsmiddelen-proeven in de
Harry Roerink uit. “Het rendement van onze telers
verschillende sectoren. Joop de Hoog van Cebeco
en de financiĂŤle duurzaamheid van hun bedrijf
Agrochemie en Harry Roerink van Agrifirm leggen
staan voor ons voorop. Daarnaast werken we aan
uit hoe de proeven tot stand komen en bespreken
verduurzaming. We streven naar een groener
lopende proeven.
middelenpakket, zodat we de milieubelasting verminderen. Het doel is meer opbrengsten voor de telers, maar wel op een verantwoorde manier. Een mooie bijvangst is dat we met onze kennis, business in andere landen kunnen ontwikkelen.�
12
Brainstormen
natuurlijke resistentie van de plant zoveel mogelijk
Het opzetten van de proeven gebeurt altijd op
kunnen benutten.” In de aardappelteelt is al veel
dezelfde manier, vertelt Joop de Hoog. “We brain-
gedaan om de rassen resistenter te maken tegen
stormen met collega’s over problemen in de teelten
bijvoorbeeld Phytophthora. Roerink: “Het probleem
en mogelijke oplossingen. Vanuit die ideeën richten
is dat deze resistentie berust op één of twee genen.
we een proef in. Vaak in overleg met onze toe-
De schimmels kunnen zich aanpassen en na een
leveranciers die mogelijke oplossingen voorhanden
aantal teeltseizoenen is de schimmel weer terug.
hebben.” Het doel van de proeven loopt uiteen van
Ons onderzoek richt zich erop hoe we met beperkte
het zoeken naar alternatieven voor middelen die
inzet van gewasbescherming de beschikbare
verdwijnen tot het vinden van ‘groene middelen’ die
resistentie kunnen ondersteunen, zodat we er veel
het reguliere aanbod kunnen vervangen of aanvullen.
jaren mee vooruit kunnen. Het is voor kwekers
“Ook kijken we of we biostimulanten kunnen inzetten
een race tegen de klok om een resistenter ras te
zodat bestaande middelen minder gebruikt hoeven
ontwikkelen die berust op meerdere genen en ook nog
te worden. Uiteindelijk willen we voor onze telers
beschikt over goede vermarktbare eigenschappen.”
een nieuw concept ontwikkelen. Het moet slimmer, het moet met minder en het moet groener. Dat zijn
Trips
de uitgangspunten, wij helpen ze daar graag bij”,
In vollegrondsgroententeelt is er een heel ander
aldus De Hoog.
actueel probleem, vervolgt Roerink: insecten, met name trips. “In de bestrijding van trips kijken we naar
Proeven fruitteelt
de inzet van natuurlijke producten. Hierbij is timing
De Hoog houdt zich bezig met de proeven in de
cruciaal; wanneer moet ik wat ondernemen om de
fruit- en bollenteelt, Roerink met de biologische
populatie onder controle te houden. Deze proeven
teelt, akkerbouw en vollegrondsgroententeelt.
lopen nog volop, we hebben al wel interessante
Ze vertellen over een aantal proeven in de ver-
bevindingen gedaan.”
schillende sectoren. De Hoog: “De appelbloesemkever beschadigt bloemknoppen van appels en
Kennis delen
peren. Het is een lastig beestje om te bestrijden,
Deze en andere bevindingen zal Agrifirm in
vooral de timing is erg belangrijk. Dit jaar zorgde
wintersessies presenteren aan telers. De Hoog:
de strakke monitoring door het bedrijf dat de
“De proeven in de bollen- en fruitteelt duren
bespuiting uitvoerde voor een optimaal proef-
gemiddeld één teeltseizoen. In de winter kunnen
resultaat. Zo hebben we ook goed kunnen onder-
we dan onze telers bijpraten over de bevindingen.”
zoeken welk middel het meest effectief is.” In de
Roerink: “In de andere sectoren lopen de proeven
bollenteelt is een proef gedaan met het toepassen
over het algemeen wat langer, zo’n twee tot drie jaar
van biostimulanten, vervolgt De Hoog. “Deze zijn
omdat je voor een betrouwbaar resultaat meerdere
erop gericht om de plant weerbaarder te maken.
jaren moet toetsen. Alle tussentijdse resultaten
Op dit moment is er nog geen regelgeving op het
bespreken we tijdens bijeenkomsten met telers.
gebied van biostimulanten. Die gaat er wel komen en
Want vaak zijn er al deeloplossingen waar een teler
wij zijn hierin een gesprekspartner van de overheid.”
direct mee aan de slag kan. Die kennis delen we graag met de telers.”
Biostimulanten in akkerbouw Ook in de akkerbouwsector doet Agrifirm proeven met biostimulanten, bijvoorbeeld in bieten en
Kijk voor de data en locaties van de
aardappelen, vertelt Roerink. “In de bietenteelt
wintersessies op agrifirm.nl/evenementen
onderzoeken we hoe we met biostimulanten de
Wie?
‘En de boer, hij ploegde voort’, zo luidt een bekende zin uit de
Ate Oosterhof
Ballade van den boer van J.W.F. Werumeus Buning uit 1935.
(Akkerbouwbedrijf
Ate Oosterhof (69) lijkt die zin letterlijk te nemen. Na zijn pensioen
T.A. Oosterhof C.V.)
droeg hij zijn akkerbouwbedrijf over aan zoon Tsjerk Oosterhof. Toch springt hij met veel plezier nog geregeld op de trekker om bijvoorbeeld
Wat?
te ploegen. Zoals hier op zijn Valtra T194 met 4-schaar-ploeg van
Ploegen
Kverneland. De zware kleigrond op het Friese land valt dit jaar mooi uit elkaar door de droge zomer. Na de winter ligt het
Waar?
er waarschijnlijk heel egaal bij om opnieuw ingeplant
Engwierum (FR)
te worden. Op dit perceel van 18 hectare komen volgend jaar suikerbieten en aardappelen te staan.
Wanneer?
Het akkerbouwbedrijf heeft in totaal 120 ha
19 oktober 2018
pootgoed, 62 ha suikerbieten, 19 ha uien, 90 ha graan, 5 ha consumptieaardappelen en 18 ha vogelakker.
14
mooi werk
15
ondernemen
Bestemming: Kringlooplandbouw Kringloop. Het is waarschijnlijk het meest gebruikte woord in de agrarische sector in 2018. Niet in de laatste plaats dankzij minister Carola Schouten, die in september haar visie op de toekomst van de landbouw presenteerde. Kringlooplandbouw noemt ze daarin een onontkoombaar en sluitend antwoord. In 2030 moet de omslag naar kringlooplandbouw een feit zijn. Maar wat is dan de definitie van kringlooplandbouw? En vooral: hoe gaan we dit realiseren?
van 2016 al dat agrarische bedrijven in 2030 klimaatneutraal zijn, samenwerken met andere sectoren, exact de grondstoffen verstrekken die Het uitgangspunt van de visie van Schouten is
nodig zijn voor bodem en teelt en hun kringloop
om niet langer te sturen op de laagst mogelijke
sluiten. “Het idee op zich is niet nieuw”, stelt NAJK-
kostprijs, maar op een zo laag mogelijk gebruik van
voorzitter Andre Arfman. “Heel veel bedrijven zijn
grondstoffen. Alle producten die het bedrijf verlaten,
in de basis ook al met kringloop bezig. Of je het nou
worden gebruikt als eindproduct of als grondstof
hebt over de voer-mestkringloop, het samenwerken
voor andere schakels.
tussen sectoren of het gebruiken van reststromen in varkensvoer.”
16
Kringloop geen nieuw thema
Stip op de horizon
De kringloopgedachte is geen nieuwe vondst.
Voor Agrifirm is een circulaire landbouw zelfs één
Zoals Schouten het zelf zegt: “De omslag naar
van de pijlers van het CSR-beleid, vertelt Ruud
kringlooplandbouw bouwt voort op een ontwikkeling
Tijssens, directeur Public and Cooperative Affairs.
die reeds is ingezet.” Het Nederlands Agrarisch
“Op allerlei manieren geven we daar al invulling aan.
Jongeren Kontakt (NAJK) schetste in de Voedselvisie
Het uitgangspunt is ‘er mag niets verloren gaan’
en ‘bodem in balans’. Als Agrifirm steunen we deze
Definities nodig
visie van harte.” Ook Arfman zegt ‘niet onwelwillend’
Tijssens pleit voor het vaststellen van definities als
tegenover de visie van Schouten te staan. “We vragen
eerste, cruciale stap. “Dat is echt bepalend om te
al jaren om een richting, een stip op de horizon.
weten waar je het over hebt en hoe je daar aan kunt
Die stip staat er nu, en de minister schetst mooie
werken. De overheid moet met definities komen.
vergezichten. In beginsel zal niemand het met de
Kunstmestvrij is bijvoorbeeld een toverwoord, maar
uitgangspunten van de visie oneens zijn. De grote
wat verstaan we daaronder? In de concepttekst van
vraag is: hoe wordt het ingevuld?” Het is de meest
het Klimaatakkoord wordt gesproken over circulaire
gestelde vraag rondom de landbouwvisie. Wat is het
of groene meststoffen als ‘meststoffen die niet met
doel, en hoe gaan we dat bereiken? In het voorjaar
fossiele producten zijn gemaakt’, maar dat is zeker
van 2019 hoopt Schouten de antwoorden op deze
nog geen gangbare definitie. Als je hier
vragen in grote lijnen helder te hebben.
Versimpelde kringloop Dat wordt een hele klus, maar er liggen ook zeker kansen, verwacht Tijssens. “Niemand kan tegen zijn op het sluiten van kringlopen en het voorkomen van verliezen. Er zijn natuurlijk zaken die sterk in de weg staan, zoals wetgeving, maar dit is hét moment om die ‘obstakels’ te benoemen en er met de overheid
geen helderheid over creëert, komen transities ook over in gesprek te gaan.” Een aandachtspunt
niet zomaar op gang.” Ook het uitgangspunt ‘lokale
daarbij is, volgens Tijssens, om de zaken niet te ver
kringloop waar het kan, regionaal of mondiaal als het
te versimpelen. “Kringlooplandbouw roept allerlei
moet’ roept bij Tijssens vragen op. “Wanneer is het
beelden op in de politieke en maatschappelijke
gerechtvaardigd om verder te kijken dan een lokale
arena en die doen niet altijd recht aan de
kringloop? Als Agrifirm hanteren we bijvoorbeeld het
werkelijkheid. Neem de voer-mestkringloop. Een koe
devies dat je moet produceren waar dat geologisch
of varken eet een plantje op, poept het weer uit en uit
en klimatologisch het beste kan. Er moeten
die mest groeit een plantje. Daarmee is je kringloop
afspraken over worden gemaakt, en instrumenten
echter niet gesloten, want iedere boerderij voert ook
voor komen, om niet in eindeloos politiek gesoebat
mineralen af, in de vorm van melk, vlees, eieren of
terecht te komen.”
plantaardige producten. Dat betekent dat er ook iets aangevoerd zal moeten worden, anders werkt het systeem niet.”
17
Meepraten In het bepalen van definities, maken van afspraken en ontwikkelen van instrumenten hoopt Arfman op een duidelijke rol voor de sector. “Als landbouw,
wereldmarkt zal altijd de referentie blijven voor de
bijvoorbeeld LTO en NAJK, zijn we één van de
Nederlandse prijzen. Je kunt het voedsel niet opeens
vele partijen die hebben meegepraat in de
17 keer zo duur maken.” Tijssens benadrukt daarbij
totstandkoming van de visie, maar uiteindelijk komt
dat het om een beweging vanuit de markt moet gaan.
het wel op ons bordje terecht. Ik hoop dat dat niet
“We zijn bang dat de meerkosten anders bij de boer
onderbelicht blijft, dat we als landbouw een cruciale
terechtkomen. Een marktgedreven transitie kan juist ook weer nieuwe businessmodellen met zich meebrengen, met kansen voor zowel de boeren als voor onszelf, als Agrifirm.”
rol krijgen in de invulling van de visie.” Het is een van de redenen waarom Agrifirm minister Schouten heeft uitgenodigd voor een werkbezoek. “We willen in gesprek met de minister en met andere betrokkenen, over de toekomst van de sector, de realisatie van de kringlooplandbouw en de kanttekeningen daarbij”, legt Tijssens uit.
In kaart brengen De boodschap is duidelijk. Zowel Tijssens als
18
Verdienmodel
Arfman herkennen zich in de visie van Schouten.
Als belangrijk aandachtspunt in de realisatie
Het sluit aan bij de Agrifirm-visie ‘Een verantwoorde
van de visie noemen zowel Tijssens als Arfman,
voedselketen voor toekomstige generaties’ en bij de
vanzelfsprekend, het verdienmodel.
visie van NAJK. Bovendien herkennen beiden veel
Arfman: “Daar maken we ons nu wat zorgen om.
thema’s die leven bij agrarisch ondernemers en waar
Er is niet veel aandacht voor het feit dat Nederland
ondernemers duiding en richting in zoeken.
een exportland is. We hebben te maken met de
Die richting wordt nu gegeven. Welke doelen er
wereldmarkt en het kan niet zo zijn dat we te
worden gesteld, welke definities en uitgangspunten
maken krijgen met maatregelen die de kostprijs
worden gehanteerd en welke afspraken Schouten
enorm verhogen. Zonder verdienmodel is er ook
maakt met de sector en andere maatschappelijke
geen beweging mogelijk.” Tijssens vult aan: “Het
partijen, zal bepalend zijn voor de impact van de
is belangrijk om naar het totaalplaatje te kijken.
landbouwvisie. Komend voorjaar wil de minister deze
Zonder de vierkantsverwaarding prijs je je uit de
afspraken vastleggen en kunnen we in kaart brengen
markt. Schouten vindt dat de consument meer
welke weg we moeten bewandelen om de stip op de
moet betalen, en daar heeft ze een punt, maar de
horizon te bereiken.
ondernemen
19
Melkveehouder ontmoet akkerbouwer
“Precisielandbouw biedt ook kansen voor melkveehouders� 20
spiegel
Precisielandbouw neemt een grote vlucht. Vooral in de akkerbouw, maar ook steeds meer melkveehouders zien kansen. Veehouder Corné van der Doelen wil plaats- en tijdspecifieker bemesten voor een optimale ruwvoerteelt. Corné gaat op bezoek bij akkerbouwer Ron Peters in Odiliapeel. Peters past de technologie van precisielandbouw al enkele jaren toe op zijn eigen percelen.
Aan de omringende akkers is
is wel degelijk belangrijk voor
te benutten en door steeds
het duidelijk te zien: hier wordt
de resultaten van het melkvee.”
nauwkeuriger de juiste
nauwkeurig recht gereden op het
Peters begrijpt ook wel dat
voedingsstoffen op de juiste
land. “In 2014 zette ik de eerste
melkveehouders het loonwerk
plaats te brengen haal ik meer
stap richting precisielandbouw
uitbesteden. “Akkerbouwers,
ruwvoer van mijn percelen. Ik
en heb ik mijn eerste GPS-stuur-
maar ook loonwerkers, werken
bekijk dit nu nog per perceel,
systeem aangeschaft voor op
de hele dag met de bodem. Voor
maar het kan dus nog specifieker.”
de trekkers”, vertelt Ron Peters.
melkveehouders ligt de aandacht
“Klopt”, concludeert Peters.
Op 250 hectare, waarvan 100 in eigendom, verbouwt hij aardappels, suikerbieten, zaaiuien, snijmaïs, gerst en sojabonen. Ook heeft Peters in zijn bouwplan afspraken met een groente- en lelieteler. Naast het
“Precisielandbouw helpt mij om meer ruwvoer van mijn percelen te halen.” Corné van der Doelen
akkerbouwbedrijf heeft hij een loonwerktak. Peters: “We werken
meer bij het vee.” Toch zijn er
“Het begint al met het verzamelen
samen met melkveehouders in de
wel degelijk overeenkomsten,
van data. Ik voer verschillende
omgeving. Deze bedrijven hebben
ziet Peters. “Ook bij melkvee
bodemscans uit die informatie
genoeg om handen en besteden
telt precies werken. Bij Corné is
geven van verschillen binnen
de ruwvoerteelt, met name de
de juiste kwaliteit van ruwvoer
het perceel. De verisscan brengt
snijmaïs, graag uit.”
belangrijk om zijn rantsoen
bijvoorbeeld de PH-waarde in
compleet te maken. Op mijn
beeld, waardoor ik plaatsspecifiek
Uitbesteden
percelen draait het om een goede
kan bekalken.” Ook heeft Peters
Melkveehouder Corné van der
bemesting vooraf, zodat we zo min
drone-opnames voor het
Doelen uit Geffen melkt samen
mogelijk met kunstmeststoffen
bladgroen- en stikstofgehalte
met zijn vrouw 145 koeien. Hij
hoeven bij te sturen.”
laten maken. Dit doet hij op laag, midden en hoog niveau. “Ik kan
herkent het beeld dat Peters schetst. “Veel loonwerk besteden
Specifieke data
natuurlijk bij stikstoftekort gelijk
wij uit. Daar hebben wij de
Precisielandbouw. “Een hip
stikstof strooien, maar het tekort
capaciteit en middelen niet
woord”, vindt Van der Doelen.
kan ook in een storende laag
voor. Ik focus mij liever op het
“Toch helpt het mij om mijn
in de grond zitten. Dan gaat er
melkvee, maar de ruwvoerteelt
bemestingsruimte optimaal
veel mest verloren. Door de drie
>>
21
over agrifirm kaders te meten, onderzoek ik of
der Doelen bevestigt dit: “Onze
gewasbeschermingsmiddelen
het stikstoftekort in het blad of in
koeien moeten topsporters zijn in
en meststoffen en hebben
de grond zit en kan ik gericht het
het geven van melk, dan moet er
we minder slijtage aan onze
probleem aanpakken.”
ook topkwaliteit voer voor liggen.
machines. En het grote voordeel
Voor de vertaling van data stelt
Ik haal dat liever van het land, dan
is een egale opbrengst. Als we
Agrifirm taakkaarten op waarmee
dat ik mijn rantsoen corrigeer met
een uniform gewas hebben, heb ik
Peters tot op 15 m zijn grond
mengvoer.” Daar hoort dan wel
het goed gedaan.” Van der Doelen:
kan bemesten. Bekalken doet hij
een goede bemesting bij, merkt
“Voor mij is optimaal bemesten
tot op 9 m . “De taakkaarten lees
Peters op. Van der Doelen:
en minder aankoop van voer de
ik in in mijn boordcomputer. Die
“De laatste jaren moet op het
uiteindelijke winst. Een derde en
zorgt ervoor dat de bodem precies
scherpst van de snee gewerkt
vierde snee is mooi, maar er moet
krijgt wat hij nodig heeft.”
worden. Minder mengvoer
wel genoeg eiwit in zitten voor de
2
2
aankopen en de bemestings-
koeien. Ik vind het net als Ron een
Topkwaliteit voor topsporters
ruimte optimaal benutten is
uitdaging om een gezonde bodem
Peters ziet dat ook melkvee-
belangrijker dan ooit.”
te creëren zodat daar het beste
houders zich steeds meer bewust
gewas vanaf komt.”
worden van de voordelen van
Besparen
precisielandbouw. “Waar ze
Maar wat levert precisielandbouw
Uiteindelijk trekken beide
jaren geleden zo dertig kuub
je daadwerkelijk op? Peters: “In
mannen de conclusie: precisie-
mest op het grasland brachten,
ieder geval veel arbeidsgemak.
landbouw moet je interesseren,
worden nu steeds serieuzere
Het GPS-systeem gebruik ik nu al
maar dan kun je er zeker ook
grondmonsters genomen. Er
voor de meest simpele bewerking.
aan verdienen.
valt natuurlijk ook veel winst te
Het werkt heel efficiënt.
behalen in de ruwvoerteelt.” Van
Verder besparen we op arbeid, Corné van der Doelen (l) bekijkt de boordcomputer van Ron Peters.
22
5 vragen aan...
Bas de Wildt over Jongerendag
“We gaan in gesprek met Minister Schouten” Boeiende sprekers, waaronder minister Carola Schouten, een actueel thema, heerlijke lunch en een knallende afsluiting met band. De Agrifirm Jongerendag is een nieuw jasje gestoken. Het wordt een spectaculaire dag! Bas de Wildt, voorzitter van de Agrifirm Jongerenraad, legt uit waarom je dit event niet mag missen. Waar gaat het over op de Jongerendag?
Zijn er ook sprekers vanuit de sector?
“Het thema is: boert de boer of boert de burger?
“Jazeker! Er spreken twee boeren die zelf succesvol
Veel boeren ervaren druk vanuit de overheid, de
hun producten vermarkten en een goed inkomen
maatschappij en de consument. Wij willen de
genereren door de ontwikkeling van producten met
jongeren de vraag stellen: gaat de burger de boer
beleving. Annechien Ten Have was recent veel in
vertellen hoe hij moet boeren, of staat de boer
het nieuws vanwege haar 2-sterren varkensvlees-
nog zelf aan het roer? Dit wordt door inspirerende
concept Hamletz. Biologische boer Guus van Roessel
sprekers vanuit verschillende kanten belicht.”
levert zijn zuivelproducten aan Albert Heijn onder de merknaam Mijn Melk. Succesverhalen die de jonge
En de minister komt langs...
ondernemers zeker zullen inspireren.”
“Klopt, geweldig natuurlijk. Wij willen graag met minister Schouten in gesprek over haar recent
Waarom mogen jonge ondernemers de Agrifirm
gepresenteerde landbouwvisie en de toekomst
Jongerendag van 2019 echt niet missen?
van onze sector. De sprekers hebben allemaal een
“Naast de minister en de geweldige sprekers,
haakje naar thema’s uit de visie van de minister.
zorgen we ook voor een lekker hapje en drankje.
Dat maakt de Jongerendag actueel en relevant.”
De Jongerendag wordt de ultieme ontmoetingsplaats voor agrarische jongeren. Tot slot eindigen we de dag
Kun je een voorbeeld noemen van zo’n haakje?
met een bruisende feestband. De Jongerendag wordt
“Caroline van der Plas komt vertellen over het
een inspirerende dag, die je écht aan het denken zet.
onderwerp transparantie. Met Boerburgertweet
Dat wil je niet missen.”
geeft zij boeren een stem richting de consument. Een mooie boodschap: laat zien wat je doet en vertel erover. Wees er trots op. Ook gaan we in op
De jongerendag vindt plaats op
het voorkomen van verspilling. Het bedrijf Protix
9 januari 2019 . Zie voor meer info:
werkt aan alternatieve eiwitproductie in de vorm van
www.agrifirm.nl/jongerendag
insecten. Een zeer boeiende case.” 23
j ng
Carlijn Kapelle (13) UIT KRAGGENBURG
24
“Appels en peren moet je heel voorzichtig plukken.
doordeweeks als mijn huiswerk
Het steeltje mag niet afbreken, anders gaan ze
af is. Het plukken is leuk en gezellig,
rotten. En als je ze laat vallen of te hard knijpt,
maar het treintje rijden is nog veel leuker.
komen er beurse plekken op. ‘Behandel ze alsof
Dan rijd ik met een mini-trekkertje de
het eieren zijn’, zegt mijn vader altijd. We hebben
voorraadkisten naar de plukploegen.
21 hectare fruit met Jonagold, Elstar, Junami en
De geplukte appels en peren gaan zo snel
Conference. Lekker vers en gezond! In vijf weken
mogelijk naar het koelhuis. In de loop van het jaar
tijd wordt alles geplukt, dan is het hier heel druk.
worden ze gesorteerd en dan gaan ze naar de
Samen met mijn zus en broertje mag ik dan ook
supermarkten. De slechte appels gaan naar de
vaak helpen. Meestal op zaterdag en soms
fabriek. Daar maken ze er sap en appelmoes van.”
over agrifirm Externe commissaris Mieke Philipsen
“ Wat goed is voor de coöperatie, is ook goed voor de leden” De raad van commissarissen van Agrifirm bestaat
“De commissie bestaat naast mij uit nog drie
uit agrarisch ondernemers en externe leden.
commissarissen, de CFO, intern en externe
Samen houden zij toezicht op het beleid van het
accountants en de controller. Samen duiken we in
bestuur. Mieke Philipsen is externe commissaris
de financiële cijfers en processen en bespreken we
bij Agrifirm en voorzitter van de auditcommissie.
het risicomanagement. We doen het voorwerk voor de raad van commissarissen en brengen advies uit.”
Mieke Philipsen is financieel directeur
Eigen kennis
bij Rousselot; een
De interne en externe commissarissen versterken
toonaangevend
elkaar volgens Philipsen. “De agrarisch ondernemers
internationaal bedrijf
zijn heel professioneel en brengen sectorspecifieke
op het gebied van
kennis in. Ik vul dit aan met financiële en
gelatine en collageen.
internationale kennis.” Het zorgt voor een mooie
Haar financiële
balans tussen ledenbelang, kennis en professie.
achtergrond en
“Ik kan bijvoorbeeld heel gepassioneerd over de
expertise gebruikt ze
inrichting van een financieel systeem praten.
om als commissaris
De boeren-commissarissen beoordelen het en
haar steentje bij te
kijken naar wat de leden hieraan hebben.”
dragen aan het succes van de coöperatie Agrifirm. Jongeren zijn de toekomst Bouwen aan Agrifirm
Bij de vergaderingen van de Jongerenraad is altijd
“Agrifirm ontwikkelt. Niet alleen in Nederland
een van de leden van de raad van commissarissen
maar ook internationaal”, constateert Philipsen.
aanwezig. “Jongeren zijn de toekomst. Ze hebben
“Dat betekent dat Agrifirm steeds meer op afstand
een langetermijnvisie en zijn erg bezig met innovatie,
moet sturen en samenwerken. Duidelijke afspraken
duurzaamheid en data. Het is belangrijk dat we
en goede communicatie zijn daarbij essentieel.
met hen in gesprek blijven over de toekomst van
Bij Rousselot ben ik verantwoordelijk voor de gehele
de coöperatie.” Philipsen is blij met haar rol als
financiële organisatie, waarbij wereldwijd eenzelfde
Agrifirm-commissaris. Ze heeft veel affiniteit met
manier van werken en rapporteren centraal staat.
de sector. “Niet alleen omdat ik opgegroeid ben op
Bij Agrifirm help ik de coöperatie die slag te maken,
een agrarisch bedrijf, ik zie ook met hoeveel passie
maar de uitvoering ligt bij het management.”
agrarisch ondernemers dagelijks werken. En wat
Naast haar zetel in de raad van commissarissen
goed is voor de coöperatie, is ook goed voor de
is Philipsen voorzitter van de auditcommissie.
leden.”
25
over agrifirm
Agrifirm Droogtelijn heeft zijn dienst bewezen De uitzonderlijk droge omstandigheden van dit jaar vragen veel kennis en vakmanschap om bij te sturen en maatregelen te nemen voor voldoende ruwvoer en een passend rantsoen. Onder het motto ‘Better Together’ riep Agrifirm de Droogtelijn en het Droogtejournaal in het leven om leden hierbij te ondersteunen. Door een nauwe samenwerking tussen de klantenservice en
Welkoop gekozen tot Beste Winkelketen
verschillende afdelingen van Agrifirm waren ze binnen 24 uur nadat het idee ontstond, operationeel. Via de telefonische Droogtelijn en het Droogtejournaal op social media kon Agrifirm veel vragen van boeren beantwoorden en hen advies geven voor hun situatie. Wat te doen met de maïs, hoe om te
Bij de verkiezing ‘ABN AMRO Beste Winkelketen van Nederland’,
gaan met graspercelen, alternatief
afgelopen september, is Welkoop in de prijzen gevallen.
voer en melkveemanagement in
In vier categorieën mag het bedrijf zich een jaar lang de
het algemeen onder deze condities.
Beste Winkelketen van Nederland noemen: Tuin, Webshop
Begin september sloot de Droogtelijn.
Tuin, Dierenspeciaalzaak en Webshop Dierenspeciaalzaak.
Agrifirm blijft wel adviseren over hoe om te gaan met de gevolgen van de
Welkoop is voor het vijfde jaar op rij verkozen tot Beste Dierenspeciaalzaak. De titel Beste Winkelketen Tuin sleepte Welkoop voor het vierde jaar op rij binnen. De consumenten kiezen de winnaars bij de verkiezingen tot Beste Winkelketen van Nederland gekozen. Genomineerde winkels worden onder andere beoordeeld op prijs, acties, kwaliteit, assortiment, deskundigheid, service en betrouwbaarheid. Aan de verkiezing deden dit jaar 450 winkelketens mee en maar liefst 215.000 mensen brachten hun stem uit.
26
droogte.
100 jaar CHV Noordkade
TOP: maximaal rendement voor boer en teler
De wortels van het huidige Agrifirm liggen mede in Veghel, gemeente Meierijstad. Daar vestigde
Tijdens EuroTier 2018 introduceerde Agrifirm de TOP-
Cehave, een van de voorlopers van de huidige
aanpak. Een aanpak van Totaal OPlossingen, waarbij
coöperatie, in 1918 haar mengvoerfabriek aan
alle specialismen werken onder één dak, met één
de CHV Noordkade. Op maandag 10 september
uniforme aanpak. Door al deze kennis te bundelen,
vierde CHV Noordkade haar 100-jarige bestaan.
te optimaliseren en specifiek op de klantbehoefte af
Dick Hordijk was namens Agrifirm aanwezig om
te stemmen kan Agrifirm boeren en telers nog beter
dit jubileum mee te vieren.
ondersteunen in de ontwikkeling van hun bedrijf. Maximaal bedrijfsrendement “De wereld van de boer en de teler wordt complexer. Boeren en telers professionaliseren snel. Dat is ook nodig, gezien de grote maatschappelijke uitdagingen en aangescherpte regionale, landelijke en Europese wet- en regelgeving”, vertelt Ronald van der Ven, directeur van de Agrifirm Noordwest-Europa. “Tegelijkertijd staan verdienmodellen van de boeren onder druk. Met de TOP-aanpak ondersteunen we boer en teler voor een maximaal bedrijfsrendement.”
Namens de inwoners van de gemeente Meierijstad ontving Hordijk een cadeau als
Unieke marktpositie
dank voor Agrifirms rol in 100 jaar CHV
“In het aanbieden van de TOP-aanpak heeft Agrifirm
Noordkade. Het cadeau maakt deel uit van
een unieke marktpositie”, vervolgt Van der Ven.
een omvangrijk participatie-kunstwerk in
“Alle benodigde toegepaste kennis is aanwezig.
CHV Noordkade.
Specialisten combineren hun expertise op het gebied van ruwvoer, organische mest, teelt- en bodemoptimalisatie, de verwerking van reststromen tot natte voeders (Bonda), groene energie en emissieloze stallen, ondernemersadvies (Exlan) en precisielandbouw. De teams van specialisten werken regionaal en zijn lokaal betrokken vanuit de coöperatie. Door in de tijd te meten en waar nodig bij te stellen, ondersteunt Agrifirm de klant met een gestructureerde aanpak.”
27
lef!
Wie? Folkert de Jong (21) Stap? Kweekt krekels.
Folkert de Jong
En verder?
Biedt de consument een duurzaam, lekker en gezond voedingsalternatief: de krekel
Kwam voor de uitdaging te staan om een eigen afzetmarkt te creëren.
“Mijn broer en ik stapten een aantal jaren geleden in het pluimveebedrijf van onze vader. Omdat we allebei met het bedrijf verder willen, maar verdere uitbreiding binnen de pluimveesector niet direct zagen zitten, hielden we onze ogen open voor alternatieven. Toen zo’n twee jaar geleden de oproep naar insectenkwekers op ons pad kwam, hebben we die kans gepakt. Van het één kwam het ander en inmiddels runnen we met z’n drieën naast de pluimveetak een krekelkwekerij. En meer dan dat, want hoewel dat in eerste instantie niet de bedoeling was, regelen we zelf de verwerking en afzet van de krekels. Dat doen we in twee hoofdcategorieën: gezeefde krekels en krekelpoeder. Maar daarmee zijn we er nog niet, want we zien de krekel echt als voedsel van de toekomst. Naast dat de krekel voedzaam en goed voor het milieu is, is het namelijk ook nog eens erg lekker. Om de krekel op het bord van de consument te krijgen, hebben we een goede kok in de arm genomen. Samen zijn we de uitdaging aangegaan en waren we afgelopen zomer te zien in het tv-programma De Nieuwe Lekkerbek. In vervolg daarop hebben we begin november tachtig mensen laten genieten van een 5-gangenkrekeldiner, waarbij ook RTL en het AD aanschoven. Zo proberen we stapje voor stapje verder te komen. Niet alleen om te werken aan een gezond bedrijf, maar ook om onze bijdrage te leveren aan de acceptatie van de krekel als duurzame, lekkere en gezonde voeding.”