Magazine voor agrarisch ondernemers | nummer 2 | juli 2019
Better Together
“Elke druppel die valt, moeten we vasthouden” PAGINA 10
Zorg dat je aan tafel zit PAGINA 14
Melkveehouder Herman Ottevanger ging voor optimalisatie
“Zelf weer meer energie door betere resultaten” PAGINA 6
Coöperatief voordeel De Agrifirm Loyaliteitsregeling is, naar mijn mening, een mooi voorbeeld van een financieel voordeel dat wij onze leden kunnen bieden. Ik ben dan ook trots dat in het tweede jaar van de regeling ruim 30 procent van de leden die in aanmerking komen, ook daadwerkelijk deelneemt. Deze leden profiteren van een rentevergoeding van 6 procentpunt bovenop Euribor. Dit jaar hebben 500 leden zich aangemeld voor deelname, 50 leden zijn uitgestapt en hebben het eerder ingelegde bedrag plus rente laten uitkeren. Het aantal deelnemers is hiermee gestegen tot ruim 2.000. Voor een deel heeft de groei van het aantal deelnemers te maken met het verlagen van het drempelbedrag voor deelname. Om deelname aan de Loyaliteitsregeling voor meer leden mogelijk te maken is besloten het drempelbedrag te verlagen van € 750 naar € 500. Daardoor kwamen ruim 450 extra leden in aanmerking voor deelname. Daarvan hebben 70 leden zich ook daadwerkelijk aangemeld om deel te nemen. De grootste groei komt dus voort uit het feit dat steeds meer leden de meerwaarde van de regeling zien en de financiële ruimte hebben om er gebruik van te maken. Ik vind het mooi om te zien dat ook de leden geloven in de regeling. Het mooiste is dat, hoe langer je meedoet, hoe groter je voordeel wordt. Tegelijkertijd kan er ieder jaar voor gekozen worden om het bedrag, of een deel daarvan, uit te laten keren zodat je het direct ter beschikking hebt. De Loyaliteitsregeling is één van de drie financiële elementen van ons coöperatieve karakter, samen met de ledenuitkeringen en het nieuwe kengetal Coop+factor. Laten we echter ook de andere elementen van onze coöperatieve basis niet vergeten. De elf jaar dat ik nu bij Agrifirm werk, zijn daar steeds van doordrongen geweest. De inspraak van leden, het beginsel ‘gelijke monniken gelijke kappen’ en, waar steeds meer aandacht én budget voor is, de coöperatieve projecten die de agrarische sector in brede zin ondersteunen. Het is dat totaalpakket dat maakt dat wij als coöperatie onze leden meer kunnen bieden en daarmee onderscheidend zijn ten opzichte van andere ondernemingen. Daar ben ik trots op.
Jaap Vessies CFO Agrifirm 2
inhoud 4
10
Column Lonneke Schilte over droogte
360°
14
Maatschap Scheper uit Witteveen (DR)
Zorg dat je aan tafel zit: rol Agrifirm in maatschappelijke discussies
18
5 vragen aan Marie-Carien Slootman over
6
boerenbestuurders waterschap 19
Maximale ruwvoerbenutting met TMR ConstantÂŽ
Melkveehouders kozen voor optimalisatie
20
Innovatie Trips de baas
21
Over Agrifirm Kort nieuws
12 22
Over Agrifirm Bestuur Jongerenraad aan het woord
mooi werk
Computergestuurd schoffelen
24
Lef!
11 jong
Jurre de Jong (8) uit Stolwijk is gek op koeien
COLOFON
Better Together is het relatiemagazine van Agrifirm en verschijnt 4 keer per jaar. Contact communicatie@agrifirm.com | T 088 -4881000 Fotografie Agrifirm, Ivo Hutten, Wouter Borre, iStock Concept en realisatie JEEN communicatie Drukwerk Bek, Veghel
3
Maatschap Scheper Roel-Jan en Aline Scheper uit Witteveen (Dr) 45.000 leghennen, 75 hectare akkerbouw en kinderopvang. Teelt van zetmeelaardappelen, suikerbieten, zaaiuien en tarwe.
3
2
1 “Vanaf 1972 runde mijn opa een boerenbedrijf
op deze plek”, vertelt Roel-Jan. “Hij had een akkerbouwbedrijf met een paar koeien. In 1994 verruilde mijn vader de koeien voor kippen. Die pasten mooi bij de akkerbouwtak en er was destijds veel vraag naar eieren.”
2 “We begonnen ooit met 8.000 kippen. Nu
houden we 45.000 leghennen in twee stallen met vrije uitloop. We hebben twee sterren van het Beter Leven-keurmerk van de Dierenbescherming. In de stallen hebben de kippen strobaaltjes, pikstenen en veel ruimte. Bovendien kunnen ze naar buiten. De laatste jaren hebben we veel ontwikkeld en geïnvesteerd in het bedrijf. Voorlopig kunnen we goed vooruit met het bedrijf zoals het er nu voor staat.”
3 “De kippen kunnen dagelijks vanaf 10 uur
4 “We telen aardappelen voor de zetmeel- en
naar buiten. Of ze dat doen, hangt van het weer af.
vlokkenindustrie. In de opslagloods hebben we
Met mooi weer zoeken ze de buitenruimte massaal
ruimte om 1.100 ton aardappelen op te slaan.
op. In de uitloop zijn bomen en schuilplekken
Naast de opslagloods is de machineschuur. Veel
waar ze zich kunnen verbergen voor bijvoorbeeld
van het landwerk doen we zelf. In de achterste
roofvogels.”
schuur slaan we de mest van de kippen op. Die gaat naar een biovergister. De tarwe die we telen, voeren we helemaal op aan de leghennen.”
4
BEDRIJFSONTWIKKELING: VERLEDEN, HEDEN, TOEKOMST
360°
6
4
5
1
5 “Zes jaar geleden begon Aline, die in het
6 “De kinderen kunnen spelen in een omheinde
onderwijs werkte, een kinderopvang. De locatie
buitenspeelplaats met natuurlijke speelelementen.
leent zich er goed voor. Het hele achterhuis is
Ze nemen bijna dagelijks een kijkje in de stal bij de
verbouwd. De Speuldeel biedt opvang aan 16 nul-
kippen. Eieren rapen vinden ze erg leuk. Die eitjes
tot vierjarigen die de hele dag bij ons zijn. Daarnaast
gaan ze daarna onder begeleiding klaarmaken en
komen er dagelijks tot 20 kinderen voor buiten-
opeten. En er is natuurlijk ook genoeg te zien in
schoolse opvang en is er twee keer in de week
het akkerbouwwerk. Met het aardappelen poten
peuteropvang voor twee- en driejarigen.”
of rooien komen de kinderen altijd kijken.” 5
Ondernemer Herman Ottevanger (Rijswijk, NB) Bedrijf Herman (51) en Marielle (46) Ottevanger hebben een melkveebedrijf met 65 melkkoeien en 40 stuks jongvee.
Melkveehouder Herman Ottevanger ging voor optimalisatie in plaats van uitbreiding
“Zelf weer meer energie door betere resultaten� 6
interview
In 2015 stonden Herman en Marielle Ottevanger op het punt een nieuwe stal te bouwen op hun bedrijf in Rijswijk (NB). De nieuwe fosfaatwetgeving gooide roet in het eten en maakte de financiële stap te groot. Een flinke klap voor de ondernemers, die andere manieren moesten vinden om hun bedrijf rendabel te houden. Na een paar jaar worstelen, besloten ze weer vooruit te kijken. Hun nieuwe strategie: niet groeien, maar optimaliseren. Een gerenoveerde stal in plaats van een nieuwe en focus op hogere levensproductie in plaats van op meer koeien.
Waarom optimaliseren en niet meer koeien? Herman: “De keuze is eigenlijk uit nood geboren. In 2015 stonden we op het punt om een nieuwe stal te bouwen, waardoor we uiteindelijk zo’n 130 melkkoeien zouden kunnen houden. Alle tekeningen waren klaar, het terrein bewerkt en de kuilsilo’s omgelegd. Toen kwam de fosfaatwetgeving om de hoek kijken. We moesten op de rem trappen, want we wisten niet wat dit ging brengen. Uiteindelijk zouden we na uitbreiding zo’n 4 tot 5 ton aan rechten moeten betalen. Omdat we op dat moment ook lastig zaten met onze grondpositie, bleek de nieuwe stal uiteindelijk niet realiseerbaar.”
>>
7
>> Dat moet een grote klap zijn geweest.
bedrijf. Dus: hoe krijgen we zoveel mogelijk uit de
Herman: “Ja dat was het zeker. We hebben echt
koe, hoe houden we de koe zo gezond mogelijk en het
wel even tijd nodig gehad om hiervan te herstellen.”
bedrijf rendabel. Hoewel ik altijd al iemand van de
Mariëlle: “Je ziet je toekomstvisie in duigen vallen.
cijfers ben geweest, gingen we nog kritischer kijken
Dat was ongelooflijk verdrietig. 2016 was in veel
naar onze resultaten en manieren onderzoeken hoe
opzichten een ontzettend moeilijk jaar voor ons.
we deze resultaten konden verbeteren.”
We hadden het gevoel stil te staan met het bedrijf, de uitdaging was helemaal verdwenen.”
Wat hebben jullie precies gedaan? Herman: “Het eiwitgehalte van onze melk vonden
8
Maar wat dan?
we te laag, dat is het eerste wat we aangepakt
Herman: “Dan krabbel je weer op en ga je kijken
hebben. Gemiddeld ligt het gehalte bij Nederlandse
op welke andere wijze je de uitdaging in je bedrijf
bedrijven op 3,55. Wij zaten op 3,40 tot 3,45. Om dit
kunt krijgen en houden. Een nieuwe stal bouwen
te verbeteren hebben we naar verschillende opties
zat er dus niet in. Maar wat konden we wel doen?
gekeken, één daarvan was voer. We zijn vorig jaar
Uiteindelijk kozen we voor optimalisatie van ons
overgestapt naar een andere voerleverancier.
Dit had niet het gewenste resultaat. Sinds het begin
Mariëlle: “Het is nu best weer een spannend traject,
van dit jaar voeren we weer van Agrifirm en met een
want de vorige keer is het misgegaan. Maar je weet
nieuwe brok zien we wél een duidelijke verbetering
ook: je moet iets doen. Je kunt niet stil blijven staan.
in de eiwitgehaltes. De nieuwe aanpak heeft dus
Onze plannen nu zijn een stuk minder groot dan de
gewerkt.”
vorige keer. We willen minder risico lopen. Het gaat er voor ons om dat het bedrijf ervoor zorgt dat we als
Wat zijn nog meer onderwerpen die voor jullie
gezin kunnen leven. We zijn nu vooral bezig met het
horen bij het thema ‘optimalisatie’?
leven in het nu, en de korte termijn. De lange termijn,
Herman: “We werken niet alleen aan een hogere,
en de vraag of één van onze zonen (Stan en Lars van
betere melkproductie, maar hebben ook veel
16 en 14 jaar) het bedrijf zou willen overnemen, is bij
oog voor de gezondheid van onze dieren. Dat kan
ons van ondergeschikt belang.”
"We gingen nog kritischer kijken naar onze resultaten." natuurlijk ook, omdat we een beperkt aantal
Zouden ze dat mogelijk willen?
dieren hebben. Wij hebben duidelijk minder
Herman: “Misschien wel. Maar het blijft lastig,
uitval dan andere bedrijven, de levensproductie
want ik denk dat ze over 10 tot 15 jaar met 65 tot
van onze koeien is veel hoger dan gemiddeld.
70 koeien geen goede boterham kunnen verdienen.
Nederlandse melkkoeien realiseren gemiddeld een
Daar zouden ze toch eigenlijk voor moeten groeien.
levensproductie van ongeveer 29.000 kilo per koe,
We hebben ook al gekeken naar nevenactiviteiten,
die van ons geven 45.000 kilo melk per koe. Daar
maar we hebben nog niets kunnen vinden wat bij ons
zijn we trots op. We laten onze koeien om de vijf
en ons bedrijf past. Daarnaast ben ik ook van mening
maanden bekappen, zodat de klauwen mooi gezond
dat de beste nevenactiviteit, het goed uitvoeren van
blijven. We stoppen niet met het insemineren na
je hoofdactiviteit is.”
3 keer, we doen dat gerust 7 of 8 keer. Ik voer niet snel koeien af, behalve als er echt grote problemen
De keuze voor optimaliseren was voor jullie meer
zijn. Met andere woorden: we investeren echt in
noodzaak, dan keuze. Hoe kijk je daar nu op terug?
onze koeien.”
Herman: “Ik heb wel vrede met het feit dat we de nieuwe stal niet konden bouwen. Want als hij er
En jullie hebben nu toch een bouwproject op de
nu had gestaan, hadden we het financieel nog
planning staan…
lastiger gehad. Op het moment zelf zaten we er echt
Herman: “Eerder een ‘verbouw’-project. We gaan
doorheen, we wisten zelfs niet zeker of we wel door
namelijk de bestaande stal renoveren. Dat is hard
wilden gaan. Maar nu: ik ben enorm trots op het
nodig. Er ligt asbest op het dak en de vloer moet
bedrijf en onze resultaten. Doordat onze resultaten
emissiearm worden. We gaan de stal iets langer
beter worden, krijg ik zelf weer meer energie.
maken dan hij nu is, maar niet heel veel. We gaan
Dat geeft een boost.”
de dakspanten vervangen en de voerhekken en de voergang verbreden. Met andere woorden: toch een flinke verbouwing.”
9
column
Het jaar 2018 ging de boeken in als een van de droogste zomers in de geschiedenis. Dat heeft zijn weerslag op zowel landbouw als natuur. Ook deze zomer merken we daar nog de gevolgen van, zeker omdat er ook dit jaar tot nu toe minder neerslag valt dan gemiddeld. Lonneke Schilte, droogtecoördinator bij Waterschap De Dommel, vertelt hoe het er nu voor staat.
“Elke druppel die valt, moeten we vasthouden” Wat we eigenlijk nodig hebben, is zo’n zomer waar
vasthouden. Een taak van zowel waterschap
geen vakantievierder op zit te wachten: langdurige,
als ondernemer. Denk aan het aanleggen van
gestage regen. Of deze wens vervuld gaat worden
stuwen en drempeltjes om water langer vast
is koffiedik kijken en dat geldt daarmee ook voor
te houden, uitgesteld maaien bij laag water,
het voorspellen van de gevolgen van de droogte.
langetermijnmaatregelen als het verhogen van
Feit is dat we geen goede uitgangssituatie hebben.
het organische stofgehalte in de bodem en vooral
Na de veel te droge zomer van 2018 volgde een
samenwerken. Dat gebeurt ook, merken we.
normale winter met niet meer neerslag dan
Nog meer dan anders denken boeren mee en
gemiddeld. Ook in april en mei viel eerder minder
laten ze bijvoorbeeld weten zodra het grondwerk
regen dan gemiddeld, wat betekent dat we het
achter de rug is en de stuw weer omhoog kan.
neerslagtekort nog niet hebben goedgemaakt.
Dat samenspel is belangrijk om de gevolgen van
Sterker nog, het neerslagtekort was in de eerste
de droogte zoveel mogelijk in de hand te houden.
helft van 2019 groter dan in dezelfde periode
Wij zetten dus in op samenwerken en samen vooruit
vorig jaar.
kijken. En op regen, maar helaas hebben we daar zelfs als waterschap niets over te zeggen.
We zullen er dus rekening mee moeten houden dat we ook dit jaar zeer zuinig moeten zijn op het
Lonneke Schilte
water dat er valt. Elke druppel die valt, moeten
Droogtecoördinator Waterschap De Dommel
we vasthouden. Dat geldt zeker in het gebied van de Dommel, een hellend gebied met poreuze zandgronden en weinig mogelijkheden om extra water in te laten. Dat maakt het nog belangrijker om nu al te zorgen dat we zoveel mogelijk water
10
j ng
Jurre de Jong (8) UIT STOLWIJK
‘Ik ben gek op koeien. Als ik niet naar school hoef,
het voerhek of ik bekijk alle
ben ik heel vaak in de stal. Mijn vader en moeder
koeien als ze één voor één uit de
vinden mij ook een echte, jonge koeienboer.
melkstal komen. Als ik er vijf zonder
Ik vind koeien mooi en soms ook grappig. Als ze
oormerk heb gevonden, bestelt mijn
op elkaar springen bijvoorbeeld. Dan kun je zien
vader nieuwe. Van alle 120 koeien weet
welke tochtig is en dat geef ik dan meteen door
ik de combinatie van het oormerk en het
aan mijn vader. Het leukste vind ik om te
halsbandnummer uit mijn hoofd. Cijfers en
controleren of alle koeien nog oormerken hebben.
hoofdrekenen vind ik leuk. Laatst heb ik ook
Soms valt er wel eens een oormerk uit en dan
alle liters opgeteld na het melkmonsteren.
moet er een nieuwe in. Meestal loop ik dan langs
Ik had het bijna helemaal goed!’ 11
Wie?
Precisielandbouw en precisiewerk. Harry van Gerwen loopt
Harry van Gerwen
achter de Robovator, een computergestuurde schoffelmachine
(60), freelancer bij
uit Zweden. De machine scant de sla-planten, 5 in een rij, met een
tuinbouwbedrijf
camera en een lamp en schoffelt er netjes omheen. Van Gerwen loopt
Compliment BV
regelmatig achter de trekker. De trekker rijdt door en hij controleert of
uit Volkel.
de schoffels nog op de goede diepte ingesteld zijn en of de machine goed te werk gaat. Op de machine staat nog een ouderwetse
Wat?
schoffel. Deze gebruikt Van Gerwen voor hardnekkig onkruid
Computergestuurd
aan de randen. In 3 uur schoffelt Van Gerwen ongeveer
schoffelen
1 hectare grond, de topsnelheid van de trekker bedraagt zo’n 2,5 km/uur. Op dit perceel van
Waar?
11 hectare in Schaijk staan circa 1 miljoen
Schaijk (NB)
sla-planten voor onder andere Jumbo en McDonalds.
Wanneer? 15 mei 2019
12
mooi werk
13
Zorg dat je aan In allerlei (politieke) verbanden worden er beslissingen genomen die rechtstreeks gevolgen hebben voor de agrarische sector. Om daar invloed op uit te kunnen oefenen, is het belangrijk om mee te praten. Alleen als je aan tafel zit, kun je echt je eigen geluid laten horen. Dat is ĂŠĂŠn van de redenen waarom Agrifirm steeds vaker een actieve positie inneemt in maatschappelijke discussies en besluitvormingstrajecten.
14
tafel zit “Natuurlijk is het waar dat mensen niet altijd weten
verdienmodellen. “Eén van onze belangrijkste
wat er precies speelt in de sector en dat partijen
uitgangspunten is dat maatregelen allereerst
soms niet de juiste argumenten meewegen. Toch
door de boer betaal-baar moeten zijn. Er moet een
geloven wij niet dat het zin heeft om daarover in
verdienmodel aan vastzitten. Dat is niet alleen voor
de verdediging te gaan, hoe verleidelijk dat soms
de boer belangrijk, maar ook voor het slagen van de
ook is. Wij geloven dat je het verst komt met een
plannen en dus in ieders belang.”
proactieve, constructieve houding”, stelt Ruud Tijssens, directeur Public and Cooperative Affairs
Verdienmodel voorop
van Agrifirm.
Tijssens merkt dat ook maatschappelijke organisaties en overheden steeds meer de financiële
Constructieve opstelling
realiteit als uitgangspunt nemen. Als voorbeeld
Tijssens merkt dat die proactieve houding
noemt hij het Deltaplan Biodiversiteitsherstel,
inhoudelijk meer oplevert. “Er zijn nu eenmaal
waarin het verdienmodel één van de hoofdlijnen van
complexe vraagstukken, dus laten we samen
de discussie is. Ook bij de Klimaattafel Landbouw
zoeken naar oplossingen. Alleen dan kun je
en Landgebruik waarbij Agrifirm namens AgriNL één
helpen om de nieuwe lijnen vorm te geven en
van de gesprekspartners van de overheid is, is er
benadrukken dat de schoorsteen moet blijven
nadrukkelijke aandacht voor de financierbaarheid
roken. En proberen te voorkomen dat er onwerkbare
en financiële haalbaarheid van de plannen.
situaties en regels ontstaan.” Bovendien zorgt een
De Taskforce Verdienvermogen, dit voorjaar ingesteld
constructieve opstelling ook voor een positievere
door minister Schouten, is zelfs speciaal in het
beeldvorming, waardoor de randvoorwaarden van
leven geroepen om te onderzoeken wat er moet
de discussies opschuiven. Het beste voorbeeld
gebeuren om het verdienend vermogen van de boer
daarvan is volgens Tijssens de aandacht voor
te verbeteren.
>>
15
>> Nuance en nieuwe mogelijkheden
vorig jaar met honderden leden in gesprek ging over
Deze ontwikkelingen maken ook duidelijk dat
de rol van de coöperatie. Leden gaven daarbij aan
maatschappelijke discussies niet per se in het
dat de meerwaarde van een moderne coöperatie is
nadeel van de sector hoeven te werken, legt Tijssens
om bij te dragen aan het oplossen van problemen en
uit. “Ook NGO’s leggen de nadruk steeds meer op de
vraagstukken, waar de individuele ondernemer zelf
rol van de keten, in plaats van de primaire sector.
niet uitkomt. “Deze vernieuwde rol van de coöperatie
Mits dat op een constructieve, beschaafde manier
past bovendien voor 100 procent bij onze eigen visie:
gebeurt, kaarten ze hiermee wel de uitdagingen
een verantwoorde voedselketen voor toekomstige
rondom het verdienmodel aan bij een bredere
generaties. Als onderneming maken we ons zorgen,
groep. Dat draagt uiteindelijk bij aan de dialoog.” Tijssens benadrukt dat verschillende meningen altijd zullen blijven bestaan, net als dat er altijd onwaarheden de ronde zullen blijven doen. “We moeten niet verwachten dat we alle flauwekul die over de landbouw wordt verteld de wereld uit kunnen helpen. We zijn wel in staat nuance aan te brengen, de scherpe kantjes eraf te halen en nieuwe mogelijkheden te helpen creëren.” Toekomstbestendige landbouw
“ Eén van onze belangrijkste uitgangspunten is dat maatregelen allereerst door de boer betaalbaar moeten zijn."
Agrifirm neemt daarbij een rol in in inhoudelijke dossiers die te maken hebben met het voeden en voeren van bodem, planten en dieren: de
en voelen we een verantwoordelijkheid. Hoe gaan we
kerncompetenties van de onderneming. “Rondom
zoveel mensen voeden, hoe kunnen we de daling van
dit domein zie je dat we ons nadrukkelijk met het
de biodiversiteit stoppen, hoe kunnen we voorkomen
maatschappelijk debat bezighouden. Dat is erg
dat grondstoffen opraken?” Ook voor de input voor
breed: van gewasbescherming en bodemgezondheid
discussies en debatten gaat Agrifirm te rade bij haar
tot natuurinclusieve landbouw, de klimaatopgave
leden. Zo organiseerde de coöperatie afgelopen
en discussies over bijvoorbeeld lokale, circulaire en
voorjaar een interactief webinar om informatie van
geïmporteerde verantwoorde veevoergrondstoffen.
klanten en leden op te halen over wat zij belangrijk
De laatste tijd is daar op uitdrukkelijk verzoek van
vinden in het klimaatakkoord en waar deelnemers
onze leden een belangrijk thema bij gekomen: de
aan de klimaattafel rekening mee moeten houden
levensvatbaarheid van het boerenbedrijf nu en in
als ze aan tafel zitten in het finale traject van het
de toekomst. Daarbij gaat het om het verdienmodel
klimaatakkoord.
en de financierbaarheid van bedrijven maar ook de toekomst van het boerenbedrijf, inclusief
Vertellen van het verhaal
thema’s als de betrokkenheid van jongeren en
Om invloed op deze discussie uit te oefenen,
bedrijfsbeëindiging.”
onderneemt Agrifirm een heel scala aan activiteiten, legt Tijssens uit. “Het komt voor een groot deel neer
16
Rol van de coöperatie
op het vertellen van ons verhaal. In bijeenkomsten,
De thema’s waar de coöperatie zich op richt, komen
publicaties, persberichten, of tijdens onze eigen
onder andere voort uit de sessies waarbij Agrifirm
symposia en stakeholderbijeenkomsten.” Zo is
Agrifirm bijvoorbeeld sponsor van It’s the food, my friend, een serie landbouw- en voedseldialogen in de Amsterdamse Rode Hoed. Daarnaast is Agrifirm vertegenwoordigd in verschillende werkgroepen van de overheid en (sector) coalities, zoals het eerder genoemde Deltaplan Biodiversiteitsherstel en Klimaattafel Landbouw en Landgebruik. “Ook een mooi voorbeeld is de aanpak Vitalisering Varkenshouderij, daarbij schrijven we direct mee aan de brieven die de minister aan de Tweede Kamer stuurt. Dat zijn fantastische gelegenheden om een constructieve bijdrage te leveren, om echt verschil te maken.” Verandering accepteren Tijssens ziet dat de coöperatie hiermee voorziet in een behoefte van veel van haar leden. “De vraagstukken liggen er en ik zie een enorme behoefte bij onze leden om hier op een goede manier mee om te gaan. Er is één constante, en dat is verandering. Dat moeten we accepteren en dan kunnen we bereiken dat die verandering op beheersbare wijze gaat met oog voor de belangen van de boer.”
SAMEN BEREIKEN WE MEER De nadrukkelijke(re) rol die coöperatie Agrifirm inneemt in maatschappelijke vraagstukken is onderdeel van de vernieuwde coöperatieve koers. Onder de noemer ‘Samen bereiken we meer’ geeft Agrifirm invulling aan de vier actielijnen van de coöperatie:
• De stem van de boer laten horen in de markt en de maatschappij. • Namens leden actief deelnemen in het maatschappelijke debat. • Het ondersteunen van initiatieven om boeren en burgers te verbinden. • Het ontwikkelen van projecten op complexe thema’s die voor de leden gezamenlijk een toegevoegde waarde bieden. www.agrifirm.nl/samenbereikenwemeer 17
5 vragen aan...
Marie-Carien Slootman Lid van bestuur van Waterschap Zuiderzeeland
“ Boerenbestuurders in waterschap is een must” Eind maart is Marie-Carien Slootman gekozen als bestuurslid van Waterschap Zuiderzeeland, namens de niet-politieke partij Werk aan Water. Slootman heeft in Flevoland met haar man en zoon een bloembollenbedrijf. Waarom heeft u zich verkiesbaar gesteld?
Hoe belangrijk is het om de burger hierin te
“Mijn drijfveer is het geluid van de agrarische sector
betrekken?
laten horen in het dagelijkse bestuur. Dat is nog
“Er zijn veel vooroordelen en onwetendheid. Mensen
steeds hard nodig. Ik had al een termijn achter de
zien een spuit of een mesttank en denken: dat is
rug als bestuurder van het waterschap en heb me
fout. Dit voorjaar stopten twee bussen met Duitse
wederom verkiesbaar gesteld.”
toeristen bij ons bedrijf, terwijl mijn man net aan het spuiten was. Hij legde uit dat dat nodig is om
Is het belangrijk dat er boeren in het waterschaps-
de planten vitaal te houden, dat het spuiten aan
bestuur zitten?
veel wet- en regelgeving is gebonden en dat de
“Dat is vreselijk belangrijk. Het is absoluut not done
doseringen lager zijn dan vroeger. Communicatie
dat er stemmen opgaan om de geborgde zetels van
is altijd belangrijk.”
agrariërs te verminderen of op te heffen. Boeren passen op een enorme hoeveelheid grond, houden
Zijn er nog meer grote thema’s voor u binnen
sloten schoon en zijn afhankelijk van schoon water.
het waterschap?
Het is een must dat boeren inbreng in het bestuur
“De kerntaak van het waterschap is voldoende
hebben.”
en schoon water. Waterzuivering wordt een opgave, gelet op de vervuiling door medicijnresten
Waar liggen de grootste raakvlakken tussen uw
en antibioticaresistente bacteriën. Verder is
bedrijf en het waterschapsbestuur?
bodemdaling in heel Nederland een hot item.
“De zorg om de waterkwaliteit en voldoende water.
NGO’s willen het waterpeil verhogen om dat tegen
NGO’s maken het haast onmogelijk om bloembollen
te gaan. Ga maar over op de teelt van lisdodden,
te kweken, maar als teler ga je zorgvuldig om met
zeggen ze. Wij pleiten voor empathie voor de mensen
gewasbeschermingsmiddelen. Binnen het Actieplan
die jarenlang op deze grond hebben geteeld en
Bodem en Water, een samenwerkingsverband met
voor het behoud van de functie van die grond.
de provincie, het waterschap en LTO, werken we aan
Pas als de provincie aangeeft dat dat technisch
schoon water.”
niet meer mogelijk is, moeten we samen andere opties bespreken.”
18
Maximale ruwvoerbenutting met TMR Constant Van ruwvoerteelt op basis van bedrijfsspecifieke behoefte tot het voorkomen van selectie aan het voerhek.
Audit Ruwvoercheck
De Agrifirm ruwvoerspecialist komt langs voor een ruwvoercheck. Wat is de behoefte van de veestapel en wat zou het resultaat kunnen zijn met optimaal passend ruwvoer?
Audit van de TMR Constant specialist m.b.t. het laden en mengen van voer, mengresultaat, voeropname en koegedrag.
r Voe me
pna
ro Voe
n
oeie an k
v rag
Ged
n
age erw
o ck v
Che
Tijdens de rondgang over het bedrijf en de percelen kijkt de ruwvoerspecialist naar het rantsoen, kuilen en kwaliteit van gewas en bodem en vult de ruwvoercheck aan met deze bevindingen
Advies
De TMR Constant specialist adviseert en begeleidt op het gebied van de laadvolgorde, mengtijden en de optimale werking van de voermengwagen.
3
aandachtspunten ruwvoermanagement
Monitoring en bijsturing
Keuze van 3 basispakketten, op basis van de 3 belangrijkste aandachtspunten uit de ruwvoercheck.
Kalender aanpak
De specialist maakt inzichtelijk wat het voer doet met de koeien aan de hand van mest, gedrag en productie. Nemen ze beter en daardoor meer voer op, zijn ze gezond en stijgt de melkproductie? Indien nodig wordt er bijgestuurd.
Aan de slag om, op vaste momenten, klantspecifiek de ruwvoerteelt te optimaliseren. Evalueren van resultaten en toetsen aan het gezamenlijke plan. Het doel: een maximale ruwvoerbenutting. Meer weten? www.agrifirm.nl/tmrconstant
19
innovatie
Trips de baas met Trips Coach Trips richtte in 2018 veel schade aan in de uienteelt. Door zachte winters en lange, warme zomers neemt de tripspopulatie sterk toe. Schade door trips kan oplopen tot 30-40% opbrengstverlies in uien. De ontwikkeling van de uien komt tot stilstand door de beschadiging van het loof. Om schade door trips met een zo laag mogelijk middelengebruik tegen te gaan, heeft Agrifirm samen met HLB Groene Vlieg een totaaloplossing ontwikkeld: Trips Coach. Doel van Trips Coach is het uitvoeren van een
deze middelen is een behoorlijk gewas nodig en
effectieve bestrijding van trips door op het juiste
groeizame omstandigheden. Als het wat schraler
moment actie te ondernemen. Monitoring is
weer is, dan zijn contactinsecticiden effectiever
hierbij het sleutelwoord, legt teeltspecialist Erwin
op volwassen insecten.”
Boogaard van Agrifirm uit. “Met Trips Coach geven we uientelers een goede indicatie van hoe populaties
Wekelijks rapport
van trips zich ontwikkelen en wanneer het beste
De uientelers die gebruikmaken van Trips Coach,
moment is om een bestrijding uit te voeren.”
ontvangen wekelijks een rapport over het aantal
Vanaf half mei zijn medewerkers van HLB Groene
gevonden tripsen. Op basis van de vangsten en de
Vlieg gestart met monitoring. Hiervoor hebben ze
gewascontrole in het veld geeft de buitendienst
vangplaten in de uienpercelen geplaatst.
van Agrifirm advies over de juiste bestrijding. Als ondersteuning kunnen de deelnemers gebruikmaken
Tweeledig
van een speciale app.
“De monitoring is tweeledig”', aldus Boogaard.
20
“Aan de ene kant gaat het om het signaleren van
Andere gewassen
vluchten in het gewas. Daarnaast willen we in
Dit seizoen lanceren Agrifirm en HLB Groene Vlieg
beeld brengen hoeveel trips van buitenaf de
Trips Coach om de problemen met trips in uien
percelen in vliegen. Door tijdig te signaleren wat er
aan te pakken. Mogelijk wordt de adviesdienst
gebeurt met de populatie, kunnen we bespuitingen
in een later stadium uitgebreid naar andere
uitvoeren voordat er schade in het gewas ontstaat”.
gewassen. Alle Nederlandse uientelers kunnen
De middelenkeuze is afhankelijk van de gewas-
van Trips Coach gebruikmaken. Voor meer
ontwikkeling en het stadium van de insecten die
informatie kunt u terecht bij de specialisten
worden gevonden. “Voor een goede opname van
van Agrifirm.
over agrifirm
Innovatieafdelingen Agrifirm verder als één team: RAG R&D center De verschillende innovatie-afdelingen van
center worden de verschillende innovatieafdelingen
Agrifirm gaan samen verder als het RAG R&D
onderverdeeld in zeven clusters. Deze zijn gekoppeld
center. Hierin zijn de twee innovatieafdelingen
aan sectoren en onderzoeksgebieden:
van Royal Agrifirm, Agrifirm Innovation Center en
1. Rundvee
Innovation International, plus de proefboerderijen,
2. Varkens en pluimvee
samengebracht. Het bundelen van deze afdelingen
3. Plantaardig
is in lijn met de Better Together-strategie. Sinds
4. Datawetenschappen
1 maart is het nieuwe innovatiecentrum operationeel
5. Praktijkonderzoeksfaciliteiten
onder de leiding van Johan De Schepper, directeur
6. Technologie
Agrifirm International. Binnen het nieuwe RAG R&D
7. Innovatielaboratorium
Linda de Bie nieuwe directeur Agrifirm Exlan Linda de Bie is gestart als directeur van Agrifirm Exlan. Zij volgt hiermee Gerrit Schilstra op, die als directeur Integratie ondermeer verantwoordelijk wordt voor de implementatie van de gemaakte afspraken over circulariteit, beperking uitstoot broeikasgassen en ammoniak in het commerciële beleid van Agrifirm NWE. Linda heeft gewerkt bij Wageningen Economic Research als business developer en was daarbij verantwoordelijk voor de marktontwikkeling op het gebied van kringlooplandbouw en digitalisering. Ze heeft brede ervaring opgedaan in markt- en organisatie ontwikkeling, coöperatief ondernemerschap en dossiers als het mestbeleid. Linda is tevens teammanager Markt en Keten en lid van het MT van de brancheorganisatie ZLTO geweest. Vanuit deze functie heeft ze ervaring opgedaan met betaalde advisering aan en projecten met agrarisch ondernemers. 21
over agrifirm
“ Onze generatie heeft een andere blik op de toekomst” Met de benoeming van Lennaert Haanstra en Alex Tuinenga is het Dagelijks Bestuur van de Jongerenraad compleet. Samen met de zittende bestuurders Arjan van Houten en Anet van den Biggelaar vertegenwoordigen ze vanaf september 2019 de jonge ondernemers binnen de coöperatie Agrifirm. In Better Together vertellen ze over hun visie en plannen voor het komende bestuursjaar.
“Het vertegenwoordigen van de jonge ondernemers
Korte lijntjes en meer inhoud
binnen Agrifirm is het belangrijkste doel van
Het bestuur wil graag kortere lijntjes en meer
ons als bestuur van de Jongerenraad”, vertelt
inhoud. Van den Biggelaar heeft hier al specifieke
voorzitter Van Houten. “We willen de rol van de
ideeën voor: “Agrifirm zou in de communicatie
Jongerenraad in de ledenraadsvergaderingen
jongeren meer rechtstreeks kunnen benaderen.
en de districtsvergaderingen uitbouwen. Vorig
Nu gebeurt dat vaak via hun ouders. Wanneer de
jaar hadden we voor het eerst spreektijd bij een
opvolgers zelf direct worden aangesproken, zorgt
districtsvergadering. Dat is goed bevallen van beide
dit voor meer binding met Agrifirm.” Tuinenga wil
kanten.” Haanstra vult aan: “We merken dat de rol
vooral de vergaderingen van de Jongerenraad
van jongeren serieuzer wordt genomen. We gaan nu
meer inhoud geven: “Door een expert te laten
samen kijken hoe we dat in praktijk kunnen gaan
aanschuiven kunnen we betere keuzes maken.”
brengen.” Waar de bestuursleden naar uitkijken? “De Een onbevangen blik op de toekomst
Jongerendag is altijd enorm mooi. We verzorgen
Een betere verbinding met de ledenraad moet
een dag waarna 1.000 jongeren met een goed
leiden tot betere keuzes binnen Agrifirm. Haanstra
gevoel naar huis moeten gaan. Daar kijken we
vat dit samen: “Als jeugdige bestuurders zijn we
met z’n allen naar uit”, zegt Van Houten.
misschien wat meer onbevangen. De combinatie met ervaren bestuursleden uit de ledenraad moet tot mooie ideeën leiden. Er gaat nog zoveel gebeuren met robotica en de maatschappelijke discussie zal een steeds sterkere rol gaan spelen. Voor ons als jongeren gaat dat onze carrière bepalen. Daarom is het belangrijk dat we meepraten.”
22
Dagelijks bestuur Jongerenraad Agrifirm
Lennaert Haanstra
Anet van den Biggelaar
Alex Tuinenga
Arjan van Houten
Leeftijd:
Leeftijd:
Leeftijd:
Leeftijd:
27
29
27
25
Functie:
Functie:
Functie:
Functie:
Algemeen bestuurslid
Vice-Voorzitter
Algemeen bestuurslid
Voorzitter
Sector:
Sector:
Sector:
Sector:
Akkerbouw
Melkveehouderij
Akkerbouw
Melkveehouderij
“Ik zie het als
“Ik wil ervoor zorgen
“Ik wil de
“Ik wil bereiken dat we
uitdaging om mensen
dat ideeën uit de
vergaderingen
echt een klankbord
scherp te houden, om
Jongerenraad op de
meer inhoud geven.
voor het bestuur
kritisch te kijken of de
juiste plek binnen
Als dat lukt, is iedere
worden.”
keuzes stroken met
Agrifirm terecht komen.
vergadering er een om
waar de coöperatie
Een ledenraad of RvC
naar uit te kijken.”
voor is opgericht.”
zijn nu nog te weinig op de hoogte van wat er in de Jongerenraad besproken wordt.”
Bezoek aan Jongerenraad Avebe Op 6 maart 2019 heeft de Jongerenraad een bezoek gebracht aan de Jongerenraad van Avebe. “Het was interessant om eens te kijken hoe een andere Jongerenraad hun rol invult” zegt Van den Biggelaar. “De rondleiding was leuk. Mooi om te zien hoe Avebe omgaat met nieuwe ontwikkelingen. Zo halen ze nu ook eiwitten uit restproducten.” Maar het meest leerzame was het contact met de Jongerenraad. “We hebben een presentatie gehad over samenwerking tussen de verschillende generaties, hoe je iedereen in zijn kracht kunt zetten. Ook hebben we het gehad over het belang van opleidingen: als je goede nieuwe bestuurders wil, moet je die ook opleiden.” sluit Van den Biggelaar af.
23
lef!
Wie? Roy en Job Hannen Stap? Nemen het ouderlijk bedrijf met 1.000 zeugen en 10.000 vleesvarkens over.
Roy en Job Hannen En verder? Hebben ook 36.000 vleeskuikens en 40 hectare akkerbouw.
Nemen het roer van het ouderlijk varkensbedrijf over “Het was niet altijd vanzelfsprekend dat we het bedrijf over zouden nemen. Job heeft geleerd voor meubelmaker, Roy studeerde elektrotechniek en akkerbouw. Toch misten we de agrarische sector en het ondernemerschap, en de vrijheid om je eigen dag te kunnen indelen. Job is eerst thuis komen werken, Roy een paar jaar later en in 2010 hebben we besloten het samen te gaan overnemen. Daar zitten we nu middenin. De varkenshouderij is de hoofdtak van het bedrijf, daar moeten we het mee verdienen. Dat is natuurlijk niet altijd makkelijk, maar juist de mindere jaren maken het uitdagend. Het is een sport om zo te draaien dat je in mindere tijden het hoofd boven water houdt, en in goede tijden een buffer op kan bouwen. Dat maakt het voor ons ook leuk, het is toch een soort topsport. We streven er altijd naar om bij de beste te horen, om de mooiste, gezondste, en meest productieve dieren te hebben. De kritiek uit de maatschappij, en acties van dierenactivisten, maken het soms wel moeilijk. Toch proberen we ook daarin het positieve te zoeken, en te laten zien wat we doen en dat we onze zaakjes op orde hebben. We hebben er vertrouwen in dat we een goede toekomst tegemoet gaan en we gaan er helemaal voor.�
Job (l) en Roy (r) Hannen