2022: het einde van mancozeb is ook een nieuw begin Met ingang van 2022 is het over met mancozeb in de bloembollenteelt. Een gemis? Zeker. Maar er zijn alternatieven. Op deze themapagina vragen we drie medewerkers, Luc van Gent, Dennis van der Schans en Thijs Wester, naar hun visie. Onderzoek naar alternatieven Expertisecentrum bloembollenteelt
Bol& TeeltActueel Februari 2022 • Agrifirm-GMN
Goede schema’s maken
Bollenstreek
Twintig jaar teeltervaring zonder mancozeb De teelt van lelies
Vuurbestrijding en voeding in 2022 Dennis van der Schans bereidt zich samen met zijn collega’s voor op het nieuwe lelieseizoen. Dennis: “Dat mancozeb verdwijnt, weten we al langer. Telers hebben we het afgelopen jaar meegenomen naar proeven en ook in de praktijk hebben we pilots uitgevoerd. We hebben zo kunnen aantonen dat het zonder mancozeb goed mogelijk is om vuur te bestrijden en om met bladvoeding, mangaan en zink toe te dienen.”
Scherp en flexibel “Dat betekent niet dat er geen uitdagingen zijn”, vervolgt Dennis. “Gericht op een maximaal resultaat moeten we zo goed mogelijk inspelen op de omstandigheden. Natuurlijk maken we vooraf schema’s, maar als de omstandigheden (vooral het weer) daartoe aanleiding geven, is het zaak om scherp en
waar nodig flexibel te zijn. Zowel in de keuze van middelen, de dosering en de spuitintervallen. Kennis van de middelen en de toepassingen, de inzet van een beslissingsondersteunend systeem en veelvuldig contact tussen adviseur en teler. Dat zijn denk ik de belangrijkste voorwaarden.” Met mancozeb verliezen telers een breed multisite middel. Een zekerheid en kosteneffectief. Duidelijk is dat de lelieteler dit betreurt. Het goede nieuws is dat we de afgelopen tijd hebben gewerkt aan schema’s en oplossingen waarmee we de kwaliteit van 2021 op zijn minst willen evenaren en tegelijk kostenstijgingen binnen de perken houden. Dennis daarover: “Ik denk dat dit mogelijk is: door er bovenop te zitten en door als teler en adviseur samen op te trekken.”
Wat veel mensen zijn vergeten, is dat er in 1993 al een verbod was op mancozeb in de bollenstreek. Het Leids Dagblad schreef toen dat het verbod een ramp zou worden voor de bollenteelt. “Dat viel uiteindelijk mee”, blikt Luc van Gent terug. “Er zijn wel vaker middelen verboden waarvan we dachten, hoe kunnen we zonder…”
In dit voorjaarsnummer van de Bol&Teelt Actueel komen diverse onderwerpen aan bod. Zodat u goed geïnformeerd blijft, goed voorbereid bent en weet waar u terecht kunt voor advies en ondersteuning. Agrifirm-GMN
Goede spuitschema’s maken Nu in 2022 in heel Nederland mancozeb van het toneel verdwijnt, kan veel worden geleerd van de dagelijkse praktijk uit de bollenstreek. Luc daarover: “De afgelopen jaren hebben we al diverse biostimulanten en bladmeststoffen in de praktijk toegepast. Ik zie nu resultaten die vergelijkbaar zijn met mancozeb en die goed scoren op vitaliteit en weerbaarheid. Voor wat betreft de bestrijding van vuur, kunnen we tegenwoordig beschikken over zeker 5 of 6 fungicides. Waar het nu om gaat, is het maken van goede spuitschema’s die aansluiten bij de teelt en de bodem. Dat is steeds vaker maatwerk.” Luc van Gent tot slot. “Het verlies van mancozeb maakt dat we nog meer inzetten op een gezonde bodem en een vitaal gewas. Mijn overtuiging is dat deze inspanningen de bloembollenteelt op termijn alleen maar sterker maken.”
Milieumeetlatpunten Bol&Teelt Actueel | Agrifirm-GMN
Het is de tijd dat de bloemensector zich voorbereidt op belangrijke feestdagen als Valentijnsdag, Vrouwendag en Moederdag. En daar kijken we natuurlijk naar uit. Maar minstens zo belangrijk is dat we goed voorbereid een nieuw bollenteeltseizoen ingaan. En ook daar helpen wij u graag bij. In grote lijnen weten we wat ons te wachten staat. Maar als geen ander weet de land- en tuinbouw dat het weer en de natuur onze werkzaamheden, en zeker ook onze agenda, voor de gewasverzorging zullen bepalen. Ja zelfs ons humeur kan bij tegenzittend weer flink op de proef worden gesteld. Wat altijd helpt is een goede voorbereiding en een flexibele instelling. Of zoals teeltadviseur Dennis van der Schans in deze Bol&Teelt zegt: goede schema’s maken maar bijsturen als dat nodig is.
De milieu-effecten van gewasbeschermingsmiddelen op waterleven, grondwater en bodemleven worden weergegeven in milieubelastingspunten. Daarom doet het Expertisecentrum Bloembollenteelt ook onderzoek naar de milieu-impact van middelen. In de vuurschema’s bij lelie waren er grote verschillen tussen schema’s met en zonder mancozeb. Hiernaast twee metingen in de lelieteelt. U ziet dat de verschillen vooral in de bodem groot zijn (-25%). Benieuwd welke producten u het beste kunt gebruiken voor een duurzame en gezonde teelt? Vraag het uw adviseur.
Gebruik gewasbeschermingsmiddelen veilig. Lees voor gebruik eerst het etiket en de productinformatie. En vraag indien nodig altijd advies bij uw adviseur van gewasbeschermingsmiddelen. Colofon: Bol&Teelt Actueel is een uitgave van Agrifirm-GMN Redactie Frank van den Hoek en Eline Klaver, Agrifirm-GMN Tekstbijdragen Arjen Bakker, Arjo van den Berg, Luc van Gent, Jan Ties Malda, Dennis van der Schans, Jeffrey van Woesik, Roy van Woesik, Thijs Wester, Gerbrant Schilder, Jeroen Groot. Interviews en tekstredactie Douwe Soepboer, Reach Brand Storytellers Opmaak Reach Brand Storytellers Fotografie Foto voorpagina bij Borst Bloembollen, Lex Broersen en Eline Klaver, Agrifirm-GMN Drukwerk Damen Drukkers.
Virusresistente tulpen Interview Jeffrey en Roy van Woesik
Protocol azolen Hoe zat het ook alweer?
Vervanging mancozeb
Blik op de Toekomst De Nederlandse land- en tuinbouw zet richting 2030 in op verdere verduurzaming. Met weerbare planten en daarbij passende teeltsystemen. Agrifirm-GMN sluit zich aan bij dit streven. Dat doen we onder andere met ons ‘Blik op de toekomst’ waarmee we meer bewustzijn creëren en de gesprekken aangaan.
Onderwerpen die belangrijk zijn Ons Blik op de Toekomst is gevuld met vragen en onderwerpen die u als ondernemer en de sector aangaan. Onderwerpen die belangrijk zijn om te bespreken met bijvoorbeeld compagnons, medewerkers, partners of adviseurs. Het helpt u kortom om uw eigen blik op de toekomst scherp te stellen.
Blik op de toekomst ontvangen? Als klant van Agrifirm-GMN kunt u het aanvragen. Ga naar www.agrifirmgmn.nl/blik-op-de-toekomst/
Bol&Teelt Actueel | Agrifirm-GMN
“We doen al langer onderzoek naar alternatieven voor mancozeb”, vertelt Thijs Wester, onderzoeker bij het Expertisecentrum Bloembollenteelt. “In de bollenstreek is het middel immers al langere tijd verboden. Maar de afgelopen twee jaar is het onderzoek flink opgeschroefd. We hebben diverse middelen en combinaties getest. De middelen Multitrel en Hu-Man 15 springen er nu uit. Een combinatie van deze twee middelen resulteert in hoge concentraties zink (Zn) en mangaan (Mn) in de bol. En het hoogste aantal bollen in de maat 12+. Maar verder onderzoek blijft nodig, met name in de teelt van lelies.”
Fresco
®
Onkruidbestrijding in pioenroos Sinds dit seizoen is er een nieuwe toelating van een onkruidmiddel in de pioenrozenteelt: Fresco. De werkzame stof in dit middel is metobromuron, Dit komt uit dezelfde familie als Linuron, een middel dat in het verleden werd ingezet tegen eenjarige onkruiden, maar sinds 2017 niet meer is toegelaten. Metobromuron (een ureumverbinding) verstoort het fotosyntheseproces waardoor de onkruiden afsterven. Het Expertisecentrum Bloembollenteelt heeft in pioenrozen een aantal jaren Fresco beproefd. Met goede resultaten als gevolg. Het onkruidmiddel heeft zijn toegevoegde waarde bewezen in o.a. de vlak voor opkomst toepassing.
Zijn virusresistente tulpen de toekomst?
Advies Fresco is een bodemherbicide dat via opname door het wortelstelsel van het onkruid werkt en verplaatst zich opwaarts systemisch in het onkruid. Kiemende onkruiden zoals herderstasje, kamille, muur of straatgras kunnen met Fresco voor opkomst worden bestreden. Een behandeling met Fresco voorkomt te grote onkruiden op het moment van de eerste rijenbespuiting.
De bloembollensector werkt hard aan het terugdringen van chemische gewasbeschermingsmiddelen. De broers Jeffrey en Roy van Woesik timmeren flink aan de weg met het ontwikkelen van nieuwe, innovatieve cultivars. Hun virusvrije tulpen leveren een bijdrage aan de duurzame doelen van de sector. Lange adem
“In ons werk duurt het zeker 5 jaar tot je de eerste resultaten ziet”, legt Jeffrey uit. “Maar uiteindelijk ben je wel 20 jaar verder voordat je echt vruchten kan plukken van je werk.” Roy vult aan: “Ons doel is om onze soorten goed in de markt te zetten om uiteindelijk geld te verdienen met royalty’s. “Kijk”, vervolgt hij “van één bol naar een hectare, dat duurt natuurlijk lang, maar van één naar honderd hectare, dat gaat een stuk sneller. Als je vraagt waar we straks willen staan, dan is dat met onze soorten verder groeien naar een groter areaal.”
Virusresistente genen
Het is geen nieuws dat de virusbestrijding een steeds grotere uitdaging wordt. Daar sluit het assortiment van Van Woesik goed op aan. “Een groot deel van ons assortiment is half- of
GMN Crop app in nieuw jasje Een nieuwe update van de app maakt het nog eenvoudiger om waarnemingen in het veld vast te leggen en te delen met teeltadviseurs. Ook kunnen er nu meerdere foto’s aan waarnemingen worden toegevoegd. Dit is een lang gekoesterde wens van teler en adviseur. Verder is het startscherm vernieuwd en nog overzichtelijker voor de gebruiker en kunnen bedrijfstaken, zoals de boldompeling, met de app worden ingevoerd.
Bol&Teelt Actueel | Agrifirm-GMN
Wat is er nog meer zo handig?
• Direct gewasbehandelingen vastleggen in het veld. Zo is de administratie altijd actueel. • Eenvoudig veldbezoeken vastleggen met foto’s en opmerkingen. • De app stuurt een alert naar alle andere personen die aan het account zijn gekoppeld. Zo blijft iedereen gelijk geïnformeerd en houden adviseur en teler nog beter contact. • Duidelijkheid over locatie. Dankzij gps is de waarneming altijd snel en eenvoudig terug te vinden tot op enkele meters nauwkeurig.
Heeft u interesse in GMN Crop?
Probeer de app een maand lang zonder kosten! www.agrifirmgmn.nl/gmn-crop/direct-bestellen/
Hoe zat het ook alweer Middelen in de bloembollenteelt met azolen als werkzame stof zijn onder andere Rudis®, Mirage® Elan, Mirage® Plus, Folicur®, Spirit®, Phantom®, Luna Experience en Alibi® Flora. Azolen worden niet alleen in de landbouw toegepast, maar ook in de geneeskunde. Onder andere tegen de schimmel Aspergillus fumigatus. Het probleem is dat bepaalde stammen van deze schimmel resistent zijn geworden tegen azolen die in de bloembollenteelt worden gebruikt. Verspreiding naar de mens kan dan gevolgen hebben voor een effectieve medische behandeling.
Wat is het gevolg In februari 2021 verplicht het Ctgb bollentelers daarom om bollenafval dat is behandeld met azolen-bevattende gewasbeschermingsmiddelen direct af te dekken en dit maximaal twee weken te bewaren. Onder strikte voorwaarden mag het worden verbrand, vergist of gecompenseerd en uitgereden.
De maatregel treft vooral de telers die zelf composteren.
Monitoring De KAVB heeft een onderzoek opgezet om tot doelmatige en uitvoerbare regelgeving te komen. Agrifirm-GMN is daar actief bij betrokken. Bij een aantal telers (tulp, lelie en gladiool) worden wekelijks monsters genomen en azolenconcentratie, vochtgehalte, schimmelaanwezigheid en resistentie gemeten onder verschillende omstandigheden. Voor conclusies is het nu nog te vroeg. Maar het lijkt er op dat de schimmel vooral vrij komt bij bewerking van de afvalhoop.
Naleving regels Uit een rapportage van de NVWA blijkt dat door hen bezochte telers vaak nog onvoldoende van het protocol op de hoogte zijn. Het is belangrijk om de regels na te leven. Heeft u vragen? Stel ze aan uw adviseur (die is goed geïnformeerd) of aan de KAVB.
“Wat is het belang van grondmonsters?” Adviseur Arjen Bakker legt het uit
Een gezonde bodem is de basis voor een gezonde teelt. Maar wat gebeurt er in de bodem en hoe kunt u hierop inspelen? Adviseur Arjen Bakker legt het belang van grondmonsters uit.
helemaal virusresistent”, vertelt Jeffrey. “Sommige fosteriana tulpen hebben als sterke eigenschap dat er virusresistente genen in zitten, maar doordat deze tulp niet geschikt is om te broeien, hebben we deze gekruist met de gewone (gesneriana) broeitulp. Het resultaat is een tulp die niet of nauwelijks vatbaar is voor virus.”
TBV en TVX
In de tulp zijn TBV en TVX de meest voorkomende virussen. Roy tot slot: “TBV wordt overgebracht door luizen. Met onze soorten Red Soldier en Superhero hoef je daartegen niet meer te spuiten. Al zou hij helemaal onder de luis zitten, dat is geen probleem, tenminste wat betreft virusoverdracht.” Lees het volledige verhaal op: www.agrifirm-gmn.nl/ zijn-virusresistente-tulpen-de-toekomst
Afvoer bollenafval met azolen
Update gewasbeschermingsmiddelen Regelgeving, toelatingen en soms ook de naamgeving van middelen veranderen. Onderstaand een aantal actuele aanpassingen. • D e werkzame stof flutolanil, bekend van Monarch®, komt voor de bloembollensector op de markt onder de nieuwe naam Farao®. • Montego®, het middel dat vaak preventief werd ingezet tegen Rhizoctonia solani in de voorjaarsbloeiers, komt te vervallen. De aflevertermijn is inmiddels verstreken. De opgebruiktermijn loopt af op 31 mei 2022. • Bladherbicide CORZAL® SE heeft een nieuwe KUG-toelating voor een na-opkomst bespuiting in de teelt van bloembollen en bloemknollen (let op: niet in lelie en tulp) Toelating: maximaal 6 keer met een maximum van 6 l /ha per jaar. Overleg met uw adviseur over deze toepassing. • Bodemherbicide BETTIX® SC heeft voor bloembollen (met uitzondering van tulp en lelie) een KUG-toelating gekregen voor een LDS-bespuiting. Lees het etiket voor de mogelijkheden en overleg met uw adviseur.
“Grondmonsters zijn bij Agrifirm-GMN de basis voor een goed advies. Het afgelopen jaar hebben we hier nog meer onderzoek mee gedaan. Ons doel is: meer inzicht in de beschikbaarheid van elementen gedurende het teeltseizoen en op de invloed van neerslag, bodemtemperatuur en bemesting. Zeven maanden lang namen we maandelijks grondmonsters van vijf verschillende soorten grond met elk unieke eigenschappen. Dit hebben we gedaan aan de hand van een bloembollenbasis en een bloembollencheck. Zo krijgen we een goed beeld van zowel de direct opneembare en de later beschikbare elementen.
In de tulpenteelt bijvoorbeeld is het heel belangrijk dat er in april en mei genoeg stikstof en kali beschikbaar is. Terwijl in de maanden erna, tijdens de afrijpende fase, het gehalte stikstof juist flink moet verminderen om (overmatig) zuur te voorkomen. Met grondmonsters krijgt u beter inzicht en kunt u op tijd bijsturen met de juiste producten. Natuurlijk met advies en begeleiding van uw teeltadviseur.” Arjen Bakker, teeltspecialist bij Agrifirm-GMN in de regio Noord-Holland, a.bakker@agrifirm.com, 06 22 52 31 20
Product in beeld
Agriculture Plus Meer dan ooit zetten we in op totale gewasverzorging met voedende en biostimulerende middelen. Gericht op gezonde groei en een betere weerstand tegen hitte- en droogtestress én ziekten en plagen. Biostimulanten worden, mede door het verdwijnen van de voedende en biostimulerende werking van mancozeb, nu nog belangrijker. Agriculture Plus komt sterk uit de proeven en kan bloembollenbreed worden ingezet.
Dompelen
Teeltspecialist Arjo van den Berg volgt het middel op de voet. “We doen al jaren proeven in diverse teelten en leren steeds meer. Door toevoeging aan de boldompeling zien we een beter ontwikkeld wortelstelsel en een vitaler en weerbaarder gewas. In de teelt van tulpen zien we bijvoorbeeld in een voorjaar met nachtvorsten, minder problemen met helsvuur.”
Bladtoepassing
Na opkomst wordt Agriculture Plus gecombineerd met mangaan- en zinkmeststoffen. “Ook dan met duidelijk effect op vitaliteit en opbrengst”, constateert Arjo. “Ik ben overtuigd dat Agriculture Plus veel toegevoegde waarde heeft. Bovendien helpt het middel ons om de milieu-impact te verlagen waardoor het zowel de teler als de branche verder helpt.”
Adviezen 2022
Boldompeling: 2,5% Bladtoepassing: 3 liter per ha. voor en/of na de bloei (afhankelijk van teelt, ca. 3 toepassingen). Stel samen met uw adviseur de beste strategie vast.
Ontmoeten? Ja, graag! Kunnen we elkaar weer in groepsverband ontmoeten? Iets waar we allemaal aan toe zijn. Ook wij. Er is veel kennis over te brengen en ook zouden we graag weer licentiebijeenkomsten organiseren en u ontvangen tijdens de beurzen. Bij het ter perse gaan van deze Bol&Teelt Actueel ziet het ernaar uit dat dit met inachtneming van voorzorgmaatregelen weer kan. Inmiddels hebben we ook twee succesvolle webinars achter de rug. En als u dit leest, heeft u daar al meer over gehoord, of deze zelfs bijgewoond. Waar we wel betrekkelijk zeker van zijn, is dat we weer bijeenkomsten op onze proefvelden met voorjaarsgewassen gaan organiseren. Maar hopelijk kunnen we elkaar eerder ontmoeten. Houd uw e-mail goed in de gaten.
Bol&Teelt Actueel | Agrifirm-GMN
Duurzame doelen
Ken het protocol
Fresco
®
Onkruidbestrijding in pioenroos Sinds dit seizoen is er een nieuwe toelating van een onkruidmiddel in de pioenrozenteelt: Fresco. De werkzame stof in dit middel is metobromuron, Dit komt uit dezelfde familie als Linuron, een middel dat in het verleden werd ingezet tegen eenjarige onkruiden, maar sinds 2017 niet meer is toegelaten. Metobromuron (een ureumverbinding) verstoort het fotosyntheseproces waardoor de onkruiden afsterven. Het Expertisecentrum Bloembollenteelt heeft in pioenrozen een aantal jaren Fresco beproefd. Met goede resultaten als gevolg. Het onkruidmiddel heeft zijn toegevoegde waarde bewezen in o.a. de vlak voor opkomst toepassing.
Zijn virusresistente tulpen de toekomst?
Advies Fresco is een bodemherbicide dat via opname door het wortelstelsel van het onkruid werkt en verplaatst zich opwaarts systemisch in het onkruid. Kiemende onkruiden zoals herderstasje, kamille, muur of straatgras kunnen met Fresco voor opkomst worden bestreden. Een behandeling met Fresco voorkomt te grote onkruiden op het moment van de eerste rijenbespuiting.
De bloembollensector werkt hard aan het terugdringen van chemische gewasbeschermingsmiddelen. De broers Jeffrey en Roy van Woesik timmeren flink aan de weg met het ontwikkelen van nieuwe, innovatieve cultivars. Hun virusvrije tulpen leveren een bijdrage aan de duurzame doelen van de sector. Lange adem
“In ons werk duurt het zeker 5 jaar tot je de eerste resultaten ziet”, legt Jeffrey uit. “Maar uiteindelijk ben je wel 20 jaar verder voordat je echt vruchten kan plukken van je werk.” Roy vult aan: “Ons doel is om onze soorten goed in de markt te zetten om uiteindelijk geld te verdienen met royalty’s. “Kijk”, vervolgt hij “van één bol naar een hectare, dat duurt natuurlijk lang, maar van één naar honderd hectare, dat gaat een stuk sneller. Als je vraagt waar we straks willen staan, dan is dat met onze soorten verder groeien naar een groter areaal.”
Virusresistente genen
Het is geen nieuws dat de virusbestrijding een steeds grotere uitdaging wordt. Daar sluit het assortiment van Van Woesik goed op aan. “Een groot deel van ons assortiment is half- of
GMN Crop app in nieuw jasje Een nieuwe update van de app maakt het nog eenvoudiger om waarnemingen in het veld vast te leggen en te delen met teeltadviseurs. Ook kunnen er nu meerdere foto’s aan waarnemingen worden toegevoegd. Dit is een lang gekoesterde wens van teler en adviseur. Verder is het startscherm vernieuwd en nog overzichtelijker voor de gebruiker en kunnen bedrijfstaken, zoals de boldompeling, met de app worden ingevoerd.
Bol&Teelt Actueel | Agrifirm-GMN
Wat is er nog meer zo handig?
• Direct gewasbehandelingen vastleggen in het veld. Zo is de administratie altijd actueel. • Eenvoudig veldbezoeken vastleggen met foto’s en opmerkingen. • De app stuurt een alert naar alle andere personen die aan het account zijn gekoppeld. Zo blijft iedereen gelijk geïnformeerd en houden adviseur en teler nog beter contact. • Duidelijkheid over locatie. Dankzij gps is de waarneming altijd snel en eenvoudig terug te vinden tot op enkele meters nauwkeurig.
Heeft u interesse in GMN Crop?
Probeer de app een maand lang zonder kosten! www.agrifirmgmn.nl/gmn-crop/direct-bestellen/
Hoe zat het ook alweer Middelen in de bloembollenteelt met azolen als werkzame stof zijn onder andere Rudis®, Mirage® Elan, Mirage® Plus, Folicur®, Spirit®, Phantom®, Luna Experience en Alibi® Flora. Azolen worden niet alleen in de landbouw toegepast, maar ook in de geneeskunde. Onder andere tegen de schimmel Aspergillus fumigatus. Het probleem is dat bepaalde stammen van deze schimmel resistent zijn geworden tegen azolen die in de bloembollenteelt worden gebruikt. Verspreiding naar de mens kan dan gevolgen hebben voor een effectieve medische behandeling.
Wat is het gevolg In februari 2021 verplicht het Ctgb bollentelers daarom om bollenafval dat is behandeld met azolen-bevattende gewasbeschermingsmiddelen direct af te dekken en dit maximaal twee weken te bewaren. Onder strikte voorwaarden mag het worden verbrand, vergist of gecompenseerd en uitgereden.
De maatregel treft vooral de telers die zelf composteren.
Monitoring De KAVB heeft een onderzoek opgezet om tot doelmatige en uitvoerbare regelgeving te komen. Agrifirm-GMN is daar actief bij betrokken. Bij een aantal telers (tulp, lelie en gladiool) worden wekelijks monsters genomen en azolenconcentratie, vochtgehalte, schimmelaanwezigheid en resistentie gemeten onder verschillende omstandigheden. Voor conclusies is het nu nog te vroeg. Maar het lijkt er op dat de schimmel vooral vrij komt bij bewerking van de afvalhoop.
Naleving regels Uit een rapportage van de NVWA blijkt dat door hen bezochte telers vaak nog onvoldoende van het protocol op de hoogte zijn. Het is belangrijk om de regels na te leven. Heeft u vragen? Stel ze aan uw adviseur (die is goed geïnformeerd) of aan de KAVB.
“Wat is het belang van grondmonsters?” Adviseur Arjen Bakker legt het uit
Een gezonde bodem is de basis voor een gezonde teelt. Maar wat gebeurt er in de bodem en hoe kunt u hierop inspelen? Adviseur Arjen Bakker legt het belang van grondmonsters uit.
helemaal virusresistent”, vertelt Jeffrey. “Sommige fosteriana tulpen hebben als sterke eigenschap dat er virusresistente genen in zitten, maar doordat deze tulp niet geschikt is om te broeien, hebben we deze gekruist met de gewone (gesneriana) broeitulp. Het resultaat is een tulp die niet of nauwelijks vatbaar is voor virus.”
TBV en TVX
In de tulp zijn TBV en TVX de meest voorkomende virussen. Roy tot slot: “TBV wordt overgebracht door luizen. Met onze soorten Red Soldier en Superhero hoef je daartegen niet meer te spuiten. Al zou hij helemaal onder de luis zitten, dat is geen probleem, tenminste wat betreft virusoverdracht.” Lees het volledige verhaal op: www.agrifirm-gmn.nl/ zijn-virusresistente-tulpen-de-toekomst
Afvoer bollenafval met azolen
Update gewasbeschermingsmiddelen Regelgeving, toelatingen en soms ook de naamgeving van middelen veranderen. Onderstaand een aantal actuele aanpassingen. • D e werkzame stof flutolanil, bekend van Monarch®, komt voor de bloembollensector op de markt onder de nieuwe naam Farao®. • Montego®, het middel dat vaak preventief werd ingezet tegen Rhizoctonia solani in de voorjaarsbloeiers, komt te vervallen. De aflevertermijn is inmiddels verstreken. De opgebruiktermijn loopt af op 31 mei 2022. • Bladherbicide CORZAL® SE heeft een nieuwe KUG-toelating voor een na-opkomst bespuiting in de teelt van bloembollen en bloemknollen (let op: niet in lelie en tulp) Toelating: maximaal 6 keer met een maximum van 6 l /ha per jaar. Overleg met uw adviseur over deze toepassing. • Bodemherbicide BETTIX® SC heeft voor bloembollen (met uitzondering van tulp en lelie) een KUG-toelating gekregen voor een LDS-bespuiting. Lees het etiket voor de mogelijkheden en overleg met uw adviseur.
“Grondmonsters zijn bij Agrifirm-GMN de basis voor een goed advies. Het afgelopen jaar hebben we hier nog meer onderzoek mee gedaan. Ons doel is: meer inzicht in de beschikbaarheid van elementen gedurende het teeltseizoen en op de invloed van neerslag, bodemtemperatuur en bemesting. Zeven maanden lang namen we maandelijks grondmonsters van vijf verschillende soorten grond met elk unieke eigenschappen. Dit hebben we gedaan aan de hand van een bloembollenbasis en een bloembollencheck. Zo krijgen we een goed beeld van zowel de direct opneembare en de later beschikbare elementen.
In de tulpenteelt bijvoorbeeld is het heel belangrijk dat er in april en mei genoeg stikstof en kali beschikbaar is. Terwijl in de maanden erna, tijdens de afrijpende fase, het gehalte stikstof juist flink moet verminderen om (overmatig) zuur te voorkomen. Met grondmonsters krijgt u beter inzicht en kunt u op tijd bijsturen met de juiste producten. Natuurlijk met advies en begeleiding van uw teeltadviseur.” Arjen Bakker, teeltspecialist bij Agrifirm-GMN in de regio Noord-Holland, a.bakker@agrifirm.com, 06 22 52 31 20
Product in beeld
Agriculture Plus Meer dan ooit zetten we in op totale gewasverzorging met voedende en biostimulerende middelen. Gericht op gezonde groei en een betere weerstand tegen hitte- en droogtestress én ziekten en plagen. Biostimulanten worden, mede door het verdwijnen van de voedende en biostimulerende werking van mancozeb, nu nog belangrijker. Agriculture Plus komt sterk uit de proeven en kan bloembollenbreed worden ingezet.
Dompelen
Teeltspecialist Arjo van den Berg volgt het middel op de voet. “We doen al jaren proeven in diverse teelten en leren steeds meer. Door toevoeging aan de boldompeling zien we een beter ontwikkeld wortelstelsel en een vitaler en weerbaarder gewas. In de teelt van tulpen zien we bijvoorbeeld in een voorjaar met nachtvorsten, minder problemen met helsvuur.”
Bladtoepassing
Na opkomst wordt Agriculture Plus gecombineerd met mangaan- en zinkmeststoffen. “Ook dan met duidelijk effect op vitaliteit en opbrengst”, constateert Arjo. “Ik ben overtuigd dat Agriculture Plus veel toegevoegde waarde heeft. Bovendien helpt het middel ons om de milieu-impact te verlagen waardoor het zowel de teler als de branche verder helpt.”
Adviezen 2022
Boldompeling: 2,5% Bladtoepassing: 3 liter per ha. voor en/of na de bloei (afhankelijk van teelt, ca. 3 toepassingen). Stel samen met uw adviseur de beste strategie vast.
Ontmoeten? Ja, graag! Kunnen we elkaar weer in groepsverband ontmoeten? Iets waar we allemaal aan toe zijn. Ook wij. Er is veel kennis over te brengen en ook zouden we graag weer licentiebijeenkomsten organiseren en u ontvangen tijdens de beurzen. Bij het ter perse gaan van deze Bol&Teelt Actueel ziet het ernaar uit dat dit met inachtneming van voorzorgmaatregelen weer kan. Inmiddels hebben we ook twee succesvolle webinars achter de rug. En als u dit leest, heeft u daar al meer over gehoord, of deze zelfs bijgewoond. Waar we wel betrekkelijk zeker van zijn, is dat we weer bijeenkomsten op onze proefvelden met voorjaarsgewassen gaan organiseren. Maar hopelijk kunnen we elkaar eerder ontmoeten. Houd uw e-mail goed in de gaten.
Bol&Teelt Actueel | Agrifirm-GMN
Duurzame doelen
Ken het protocol
2022: het einde van mancozeb is ook een nieuw begin Met ingang van 2022 is het over met mancozeb in de bloembollenteelt. Een gemis? Zeker. Maar er zijn alternatieven. Op deze themapagina vragen we drie medewerkers, Luc van Gent, Dennis van der Schans en Thijs Wester, naar hun visie. Onderzoek naar alternatieven Expertisecentrum bloembollenteelt
Bol& TeeltActueel Februari 2022 • Agrifirm-GMN
Goede schema’s maken
Bollenstreek
Twintig jaar teeltervaring zonder mancozeb De teelt van lelies
Vuurbestrijding en voeding in 2022 Dennis van der Schans bereidt zich samen met zijn collega’s voor op het nieuwe lelieseizoen. Dennis: “Dat mancozeb verdwijnt, weten we al langer. Telers hebben we het afgelopen jaar meegenomen naar proeven en ook in de praktijk hebben we pilots uitgevoerd. We hebben zo kunnen aantonen dat het zonder mancozeb goed mogelijk is om vuur te bestrijden en om met bladvoeding, mangaan en zink toe te dienen.”
Scherp en flexibel “Dat betekent niet dat er geen uitdagingen zijn”, vervolgt Dennis. “Gericht op een maximaal resultaat moeten we zo goed mogelijk inspelen op de omstandigheden. Natuurlijk maken we vooraf schema’s, maar als de omstandigheden (vooral het weer) daartoe aanleiding geven, is het zaak om scherp en
waar nodig flexibel te zijn. Zowel in de keuze van middelen, de dosering en de spuitintervallen. Kennis van de middelen en de toepassingen, de inzet van een beslissingsondersteunend systeem en veelvuldig contact tussen adviseur en teler. Dat zijn denk ik de belangrijkste voorwaarden.” Met mancozeb verliezen telers een breed multisite middel. Een zekerheid en kosteneffectief. Duidelijk is dat de lelieteler dit betreurt. Het goede nieuws is dat we de afgelopen tijd hebben gewerkt aan schema’s en oplossingen waarmee we de kwaliteit van 2021 op zijn minst willen evenaren en tegelijk kostenstijgingen binnen de perken houden. Dennis daarover: “Ik denk dat dit mogelijk is: door er bovenop te zitten en door als teler en adviseur samen op te trekken.”
Wat veel mensen zijn vergeten, is dat er in 1993 al een verbod was op mancozeb in de bollenstreek. Het Leids Dagblad schreef toen dat het verbod een ramp zou worden voor de bollenteelt. “Dat viel uiteindelijk mee”, blikt Luc van Gent terug. “Er zijn wel vaker middelen verboden waarvan we dachten, hoe kunnen we zonder…”
In dit voorjaarsnummer van de Bol&Teelt Actueel komen diverse onderwerpen aan bod. Zodat u goed geïnformeerd blijft, goed voorbereid bent en weet waar u terecht kunt voor advies en ondersteuning. Agrifirm-GMN
Goede spuitschema’s maken Nu in 2022 in heel Nederland mancozeb van het toneel verdwijnt, kan veel worden geleerd van de dagelijkse praktijk uit de bollenstreek. Luc daarover: “De afgelopen jaren hebben we al diverse biostimulanten en bladmeststoffen in de praktijk toegepast. Ik zie nu resultaten die vergelijkbaar zijn met mancozeb en die goed scoren op vitaliteit en weerbaarheid. Voor wat betreft de bestrijding van vuur, kunnen we tegenwoordig beschikken over zeker 5 of 6 fungicides. Waar het nu om gaat, is het maken van goede spuitschema’s die aansluiten bij de teelt en de bodem. Dat is steeds vaker maatwerk.” Luc van Gent tot slot. “Het verlies van mancozeb maakt dat we nog meer inzetten op een gezonde bodem en een vitaal gewas. Mijn overtuiging is dat deze inspanningen de bloembollenteelt op termijn alleen maar sterker maken.”
Milieumeetlatpunten Bol&Teelt Actueel | Agrifirm-GMN
Het is de tijd dat de bloemensector zich voorbereidt op belangrijke feestdagen als Valentijnsdag, Vrouwendag en Moederdag. En daar kijken we natuurlijk naar uit. Maar minstens zo belangrijk is dat we goed voorbereid een nieuw bollenteeltseizoen ingaan. En ook daar helpen wij u graag bij. In grote lijnen weten we wat ons te wachten staat. Maar als geen ander weet de land- en tuinbouw dat het weer en de natuur onze werkzaamheden, en zeker ook onze agenda, voor de gewasverzorging zullen bepalen. Ja zelfs ons humeur kan bij tegenzittend weer flink op de proef worden gesteld. Wat altijd helpt is een goede voorbereiding en een flexibele instelling. Of zoals teeltadviseur Dennis van der Schans in deze Bol&Teelt zegt: goede schema’s maken maar bijsturen als dat nodig is.
De milieu-effecten van gewasbeschermingsmiddelen op waterleven, grondwater en bodemleven worden weergegeven in milieubelastingspunten. Daarom doet het Expertisecentrum Bloembollenteelt ook onderzoek naar de milieu-impact van middelen. In de vuurschema’s bij lelie waren er grote verschillen tussen schema’s met en zonder mancozeb. Hiernaast twee metingen in de lelieteelt. U ziet dat de verschillen vooral in de bodem groot zijn (-25%). Benieuwd welke producten u het beste kunt gebruiken voor een duurzame en gezonde teelt? Vraag het uw adviseur.
Gebruik gewasbeschermingsmiddelen veilig. Lees voor gebruik eerst het etiket en de productinformatie. En vraag indien nodig altijd advies bij uw adviseur van gewasbeschermingsmiddelen. Colofon: Bol&Teelt Actueel is een uitgave van Agrifirm-GMN Redactie Frank van den Hoek en Eline Klaver, Agrifirm-GMN Tekstbijdragen Arjen Bakker, Arjo van den Berg, Luc van Gent, Jan Ties Malda, Dennis van der Schans, Jeffrey van Woesik, Roy van Woesik, Thijs Wester, Gerbrant Schilder, Jeroen Groot. Interviews en tekstredactie Douwe Soepboer, Reach Brand Storytellers Opmaak Reach Brand Storytellers Fotografie Foto voorpagina bij Borst Bloembollen, Lex Broersen en Eline Klaver, Agrifirm-GMN Drukwerk Damen Drukkers.
Virusresistente tulpen Interview Jeffrey en Roy van Woesik
Protocol azolen Hoe zat het ook alweer?
Vervanging mancozeb
Blik op de Toekomst De Nederlandse land- en tuinbouw zet richting 2030 in op verdere verduurzaming. Met weerbare planten en daarbij passende teeltsystemen. Agrifirm-GMN sluit zich aan bij dit streven. Dat doen we onder andere met ons ‘Blik op de toekomst’ waarmee we meer bewustzijn creëren en de gesprekken aangaan.
Onderwerpen die belangrijk zijn Ons Blik op de Toekomst is gevuld met vragen en onderwerpen die u als ondernemer en de sector aangaan. Onderwerpen die belangrijk zijn om te bespreken met bijvoorbeeld compagnons, medewerkers, partners of adviseurs. Het helpt u kortom om uw eigen blik op de toekomst scherp te stellen.
Blik op de toekomst ontvangen? Als klant van Agrifirm-GMN kunt u het aanvragen. Ga naar www.agrifirmgmn.nl/blik-op-de-toekomst/
Bol&Teelt Actueel | Agrifirm-GMN
“We doen al langer onderzoek naar alternatieven voor mancozeb”, vertelt Thijs Wester, onderzoeker bij het Expertisecentrum Bloembollenteelt. “In de bollenstreek is het middel immers al langere tijd verboden. Maar de afgelopen twee jaar is het onderzoek flink opgeschroefd. We hebben diverse middelen en combinaties getest. De middelen Multitrel en Hu-Man 15 springen er nu uit. Een combinatie van deze twee middelen resulteert in hoge concentraties zink (Zn) en mangaan (Mn) in de bol. En het hoogste aantal bollen in de maat 12+. Maar verder onderzoek blijft nodig, met name in de teelt van lelies.”