01 januari 2011
Theo Hendriks:
“ Air Line® [2.0] maakt een groot verschil” Sector pakt fosfaatoverschot aan pagina 6-9
schakel in succes voor ondernemers in de tuinbouw, akkerbouw en veehouderij
Akkerbouwtak voorziet vleeskuikens van voer pagina 13 Bewaren van aardappelen: een vak apart pagina 18
Strategisch plan 2011-2013 Agrifirm Group goedgekeurd
Agrifirm gaat voor groei en innovatie In de laatste maanden van 2010 is binnen Agrifirm Group een
naast Nederland, de landen benoemd
lange termijn visie ontwikkeld. Deze is eind december besproken
waar Agrifirm toekomstperspectieven
en goedgekeurd door de Ledenraad. De visie is één van de
ziet voor mogelijke acquisities. Daarbij is het uitgangspunt dat leden profiteren
onderwerpen die tijdens de districtsbijeenkomsten van
van de investeringen uit het vermogen
28 februari tot en met 17 maart op de agenda staan.
van hun coöperatie. Blik op Agrifirm
De strategie voor de komende jaren is
van bestaande grondstoffen. Ook in
Agrifirm Group opereert als een holding
gericht op vier pijlers: one firm Agrifirm,
de plantaardige sector lopen diverse
met zelfstandige internationaal opere-
innovatie, samenwerking (met klanten,
onderzoeken, waarbij teeltoptimalisatie
rende bedrijven in land- en tuinbouw.
toeleveranciers) en groei. One firm
centraal staat.
In de markt profileren we ons als een
Agrifirm draait om synergie: de Agrifirm
innovatief, betrokken, resultaatgericht
bedrijven staan samen sterker. Innova-
Duurzaamheid krijgt in alle Agrifirm-
en duurzaam bedrijf. Onze ambitie is
tie en duurzaamheid zijn belangrijke
bedrijven aandacht. De focus ligt daarbij
het verwezenlijken van een sterkere
thema’s in alle bedrijven binnen de
op efficiëntie. Doelmatig inzetten van
marktpositie binnen en buiten Nederland
Agrifirm Group. Onderzoek en ontwik-
grondstoffen, meststoffen, logistiek,
door rendabele groei. Alleen door groei
keling (R&D) zijn daarom voor de hele
mensen enz. blijkt de beste manier
is het mogelijk om ook op de langere
group ondergebracht in het Agrifirm
om snel winst te boeken in duurzaam
termijn uw belang als beste te blijven
Innovation Center.
produceren. Agrifirm ontwikkelt daarom
invullen.
duurzaamheidsindicatoren als bijvoorVoor onderzoek is jaarlijks een budget van
beeld landgebruik, feed miles en het
De missie van Agrifirm is waarde creëren
7 miljoen euro beschikbaar. Belangrijke
gebruik van co-producten. Daarnaast
voor klanten en leden door middel van
onderzoeksgebieden in veehouderij zijn
is aandacht voor en opleiding van
het aanbieden van duurzame rendabele
voedingsstrategieën en technologieën
medewerkers op dit vlak erg belangrijk,
concepten waarmee de klanten het
voor betere prestaties van de dieren.
evenals aandacht voor lokale en regio-
beste resultaat kunnen behalen. De
Hier zijn al verschillende aantrekkelijke
nale sociale activiteiten. Duurzaamheid
onderneming is daarbij 100% boeren
concepten uit voortgekomen, zoals het
is voor Agrifirm geen apart ontwikke-
eigendom, waarbij de bedrijven wel
Air Line® concept in de varkenshouderij
lingsgebied, het speelt in alle trajecten
winstdoelstellingen hebben voor de
en het kernvoederconcept in de pluim-
een rol.
continuïteit van het bedrijf. Eventuele
veehouderij. Daarnaast ligt de focus op
Groei kan voortkomen uit autonome
hogere winsten worden terugbetaald
het zoeken naar nieuwe grondstoffen
marktgroei maar tevens uit nieuwe
aan klanten en/of leden.
en naar nieuwe nutritionele waarden
acquisities. Met de Ledenraad zijn,
2
schakel in succes januari 2011
rubriek
Wim Luijkx Innovatiefonds stimuleert innovatie
Het beste bereiken Alstublieft. Dit is de eerste uitgave van het klantenblad van Agrifirm. Hiermee brengen we u als klant nieuws en achtergronden die
Innovatie is de drijvende kracht in de Nederlandse landbouw. Daarmee is er al
aansluiten op uw bedrijfsvoering. Want dat is
jarenlang een voorsprong op de concurrentie. Het Wim Luijkx Innovatiefonds (WLIF)
wat Agrifirm wil, dat is waar we voor staan:
heeft als doelstelling ondernemers te stimuleren in innovaties op hun bedrijf.
een schakel in uw succes.
Bredere toepassing innovaties
Ganzen weren met bewegend draad
Door veevoer te leveren aan veehouders, maar
Vaak hebben ondernemers bijzondere
Ganzenschade is aanzienlijk voor boeren
ook advies en deskundige dienstverlening bij
verbeteringen op hun bedrijf ontwikkeld,
nabij waterrijke gebieden en neemt
uw bedrijfsontwikkeling. Door onder andere
zonder dat zij de mogelijkheden hebben
hand over hand toe. Om de ganzen op
kunstmest en gewasbeschermingsmiddelen te
deze verder uit te dragen en/of te
een effectieve wijze te kunnen weren,
leveren aan akkerbouwers en tuinders. Maar
professionaliseren. Daarnaast hebben
heeft Diederik van Liere een prototype
vooral: door u bij te staan met kennis en
sommige innovaties mogelijkheden voor
van een bewegend anti-ganzendraad
kunde over de teelt van diverse gewassen.
bredere toepassing in de sector. Het WLIF
ontwikkeld. Om dit product verder te
wil dergelijke initiatieven stimuleren.
kunnen ontwikkelen heeft hij een
“Kort bij de boer blijven” antwoordde onlangs
In 2010 zijn drie innovaties beloond
financiële ondersteuning van het WLIF
een van onze klanten op mijn vraag wat volgens
met een financiële ondersteuning.
gekregen.
hem het belangrijkste is voor onze onderneming.
Nieuw productiesysteem miniknollen
Stimulans voor pootgoedbedrijf
dit nieuwe klantenblad. Door aandacht te
Op het erf van het akkerbouwbedrijf van
Op de grond van het pootgoedbedrijf
besteden aan brede ontwikkelingen die voor u
familie Bos is een folietunnel geplaatst
van Frank de Schutter in Vierhuizen
als klant belangrijk zijn, zoals in dit nummer het
om daarin zelf miniknollen te produceren.
is het aaltjesprobleem groot. Om dit te
artikel over fosfaat op pagina 6. Daar koppelen
Het meest bijzondere aan dit proces is
bestrijden gaat De Schutter inunderen.
we dan meteen concrete oplossingen aan,
dat de aardappelplanten niet in een
Doel is hiermee meerdere ziekten
zodat u niet alleen kunt lezen wat er speelt,
substraat geteeld worden, maar als het
tegelijk aan te pakken en de teelt van
maar ook direct actie kunt ondernemen.
ware in de lucht hangen waarbij de
hoog salderende pootgoedrassen
plantenwortels gevoed worden via
weer enkele teeltrondes mogelijk
Verder laten we in Schakel in Succes zien hoe
een nevel die voorzien is van de juiste
te maken.
onze klanten op hun bedrijf kennis toepassen
Dat is precies wat we voor ogen hebben met
nutriënten. Een zeer innovatief project.
waarmee ze hun bedrijfsresultaat verbeteren. Zodat collega’s daar mee verder kunnen. En u zult het ons niet kwalijk nemen dat daarin ook
Jaarlijks is in het WLIF 50.000 euro beschikbaar. Enkele ondernemers hebben
de oplossingen van Agrifirm voor het voetlicht
al een financiële ondersteuning ontvangen voor hun innovatie. U kunt met
worden gebracht.
uw innovatie daar ook voor in aanmerking komen. Meld u daarvoor aan via www.wlif.nl. Het geld is toegezegd door meerdere bedrijven die actief zijn in
Want uiteindelijk is dat onze opdracht: voor onze
akker- en tuinbouwsector. Agrifirm Plant
klanten het beste bereiken en een bloeiende
coördineert de activiteiten rond het
onderneming Agrifirm tot stand brengen.
fonds en levert de ondersteuning voor
Zodat u als klant en als lid van de coöperatie
het bestuur.
de vruchten kunt blijven plukken van ons gezamenlijke succes.
De deelnemende bedrijven aan het WLIF zijn: Agrico, Agrifirm Plant, BASF, Bayer,
Ik wens u veel leesplezier.
Certis, CZAV, DSM Agro, HZPC, Kali, Limagrain, Nedato, Syngenta, PPO,
Kees Sijssens,
Wageningen UR en Yara.
CEO Agrifirm Group
3
schakel in succes januari 2011
schakel in succes januari 2011
3
Kom terugblikken en vooruitkijken met Agrifirm Vanaf maandag 28 februari tot en met donderdag 17 maart* organiseert coöperatie
Op de kaart vindt u de districtsindeling.
Agrifirm haar ledenbijeenkomsten. Deze worden gehouden op 29 plaatsen in het
Per district zal veelal één bijeenkomst
land. Tijdens de bijeenkomsten wordt u bijgepraat over de resultaten in 2010 en de
worden georganiseerd, u bent echter
ontwikkelingen in 2011. Bestuur en hoofddirectie nodigen u van harte uit om
van harte welkom op de bijeenkomst in
kennis te komen nemen van de ontwikkelingen binnen uw coöperatie.
een ander district. De gegevens staan in de tabel. Data en de locaties zijn vast-
Zoals u weet was 2010 het jaar waarin
Tevens zal de hoofddirectie uitvoerig
gelegd, maar zouden door onvoorziene
de coöperaties Cehave Landbouwbelang
ingaan op de nieuwe bedrijfsstructuur,
omstandigheden kunnen veranderen.
en Agrifirm besloten om te fuseren. Na
de dochterondernemingen, de deel
U ontvangt in februari een persoonlijke
de instemming van de Nederlandse
nemingen en de strategie die bij deze
uitnodiging met de definitieve gegevens.
Mededingingsautoriteit en de goed
bedrijven gevolgd wordt. Daarvoor is
Bij die uitnodiging ontvangt u ook die
keuring door de Ledenraden van de beide
het Lange Termijn Plan 2011-2013 een
gegevens die specifiek voor uw district
coöperaties was de fusie op 1 juni een
leidraad. Deze strategie is in december
gelden, zoals de mogelijke verkiezing
feit. Daarna is de integratie met grote
door de Ledenraad besproken en goed-
van ledenraadsleden.
voortvarendheid opgepakt. Het uitgangs-
gekeurd. Het maakt onder andere duide-
punt was dat de overgangsperiode voor
lijk waar en op welke manier Agrifirm
Bestuur en hoofddirectie hopen u
u als klant zo kort mogelijk moest zijn
de komende jaren, in uw belang, zal
persoonlijk te kunnen begroeten
en gepaard moest gaan met zo weinig
investeren. Op pag. 2 is de strategie
tijdens één van de bijeenkomsten.
mogelijk overlast. Vanaf 1 januari 2011
verder toegelicht.
zijn alle activiteiten in de nieuwe ‘holding’ structuur georganiseerd, waarbij Agrifirm Group BV het over
Datum
Tijd
Maandag 28 februari
20.00 uur 20.00 uur 20.00 uur 20.00 uur 20.00 uur 20.00 uur 20.00 uur 20.00 uur 20.00 uur 20.00 uur 20.00 uur 20.00 uur 20.00 uur 20.00 uur 20.00 uur 20.00 uur 10.00 uur 20.00 uur 20.00 uur 20.00 uur 20.00 uur 20.00 uur 20.00 uur 20.00 uur 20.00 uur 20.00 uur 20.00 uur 20.00 uur 20.00 uur
koepelende bedrijf is waarin binnenen buitenlandse dochterbedrijven zelfstandig opereren. Directies en raad van commissarissen zijn benieuwd naar uw ervaringen.
Dinsdag 1 maart Woensdag 2 maart
Donderdag 3 maart
Maandag 7 maart Dinsdag 8 maart Donderdag 10 maart
Maandag 14 maart
Donderdag 17 maart
District 15 (Z)** 19 25 27 18 20 24 17 21 23 26 10 16 22 28 1 7 9 3 12 4 6 8 14 2 5 11 13 15 (N)**
Locatie (onder voorbehoud van wijzigingen) Zaal Verploegen, Woeziksestraat 100, Wijchen Café Rest. de Hooikar, Alphenseweg 14a, Gilze Hotel Nobis Asten, Nobisweg 1, Asten Baexheimerhof, Kerkstraat 1a, Baexem ’t Turfschip, L. Brugstraat 63, Etten Leur Kerkzicht, Molenhoeven 43, Loosbroek D’n Tref, Alexanderhof 7, Hapert De Afspanning, Herelsestraat 97, Heerle De Stapperij, Spoordonkseweg 80, Oirschot ’t Wapen van Wanroy, Kwikstraat 6, Wanroij Hotel Asteria, Maasheseweg 80a, Venray AZ-Stadion, Stadionweg 1, Alkmaar Mauritshof, Mauritsweg 5, IJzendijke Nia Domo, St. Agathaplein 2, Boekel Van der Valk Hotel, Mauritslaan 65, Urmond Ons Huis, Beuckelaarstraat 2, Sint Annaparochie Het Wapen van Ens, Baan 1a, Ens Eden Hotel, Van Schaikweg 55, Emmen Rest. Van der Valk, Burg. Omtaweg 4, Zuidbroek Het Roode Hert, Hessenweg 41, Dalfsen Restaurant ’t Haske, Vegelinsweg 20, Joure Van der Valk Hotel, Balkenweg 1, Assen De Toekomst, Steenwijkerstraatweg 10, Meppel Hotel Amersfoort A1, Ruimtevaart 22, Leusden Restaurant Balk, De Gast 39, Zuidhorn Van der Valk Hotel, Zonnedauw 1, Drachten De Meeuwenhoeve, Meeuwenweg 18, Lelystad AC Restaurant, Meerndijk 59, De Meern Zalencentrum de Poppe, Holterweg 23, Markelo
* Ten opzichte van de vorige planning is een aantal bijeenkomsten gewijzigd. ** Leden uit district 15 hebben de keuze uit een bijeenkomst in Wijchen of Markelo.
4
schakel in succes januari 2011
In 2011 één procent Ledenvoordeel op omzet
Een impressie van de beursstand van Agrifirm Deutschland
Agrifirm presenteert zich in Duitsland
In overleg met de Ledenraad van Agrifirm is het Ledenvoordeel 2010 op één procent vastgesteld. Het gaat daarbij om omzet die leden van Coöperatie Agrifirm in 2011 doen bij Agrifirm Feed, Agrifirm Plant en/of Bonda (producten voor de varkens
Agrifirm presenteert zich in Duitsland
houderij). Tijdens de Agrar Unternehmertage
marktpositionering beter om één bedrijf
Varkenshouders die bijproducten
in Münster presenteert Agrifirm
te vormen. Vanaf de tweede helft van
bestellen via Bonda en lid zijn
Deutschland zich voor het eerst.
2011 is Agrifirm Deutschland daarom
van Agrifirm krijgen daarover dus
In 2011 zal deze onderneming zich
de bedrijfsnaam van de activiteiten bij
ook Ledenvoordeel uitgekeerd,
nadrukkelijk manifesteren op de
onze oosterburen.
rundveehouders bestellen hun
Duitse markt.
mengvoer en bijproducten via
Tijdens de Agrar Unternehmertage in Na de fusie had Agrifirm twee dochter-
Münster (8,9 en 10 februari) wordt deze
ondernemingen, namelijk KOFU in
nieuwe positionering voor het eerst
De Ledenraad van Agrifirm toonde
Neuss en Strahmann in Drenthwede,
duidelijk zichtbaar gemaakt. KOFU en
haar tevredenheid met de regeling,
die actief waren op de Duitse markt.
Strahmann zijn verbonden tot Agrifirm
die naast klantentrouw ook nieuwe
Hoewel de beide werkgebieden vrij
Deutschland.
leden oplevert. De Agrifirm-leden
goed op elkaar aansluiten en er dus
zullen het geld in januari 2012 op
nauwelijks sprake is van overlap, is
Wilt u de beurs bezoeken, kijk dan op
hun rekening uitgekeerd krijgen.
het voor de synergie en een duidelijke
www.agrarunternehmertage.de.
Agrifirm Feed.
Daarbij geldt een ondergrens van minimaal 2.500 euro omzet. Op basis van de te verwachten
Afscheid van directeur Ad Hectors
omzet en prijsniveau, zal via het Ledenvoordeel ruim elf miljoen
Hoofddirectielid Ad Hectors heeft per 1 januari 2011 afscheid genomen in verband
euro aan de leden worden uit
met zijn pensionering. Er is veel waardering voor zijn manier van werken tijdens de
gekeerd. Agrifirm wil met het
32 dienstjaren bij Cehave Landbouwbelang/Agrifirm, zo bleek tijdens het afscheid in
Ledenvoordeel trouwe afnemers
het bedrijf, in de Ledenraad en van de branchegenoten.
van producten en diensten belonen en hen mee laten delen
Agrifirm voorzitter Theo Koekkoek roemde namens de Ledenraad het behoud van de
in het resultaat van
praktische inslag tijdens de hele carrière van Ad Hectors. Als man die vanuit de bui-
Agrifirm Group.
tendienst zijn carrière opbouwde, zocht Hectors niet de confrontatie. Hij probeerde altijd een oplossing te vinden waarmee alle partijen verder konden. Ad Hectors, die voorlopig zijn rol als voorzitter van de Nevedi blijft vervullen, dankt iedereen voor de vele inspirerende en waardevolle contacten.
schakel in succes januari 2011
5
feed
Voerspoor draagt bij aan reductie fosfaatoverschot
Wat er niet in gaat, komt er ook niet uit De Nederlandse veehouderij produceert te veel fosfaat. Dat is
Er zijn drie sporen om het fosfaatover-
de kern van het fosfaatprobleem. De hoeveelheid fosfaat in
schot te verminderen, stelt directeur Toon van der Putten van Agrifirm advies-
dierlijke mest is groter dan de plaatsingsruimte, waardoor een
dochter Exlan. “Met betere plaatsing
overschot ontstaat. Dat overschot neemt de komende jaren toe.
van mest kan 10 miljoen kilo worden
Niet omdat de productie stijgt, maar omdat de normen worden
gewonnen. Verwerking en export
aangescherpt. Veranderingen in de mestwetgeving zorgen voor een verwacht overschot in 2015 van 50 miljoen kilo.
van mest moet voor een reductie van 20 miljoen kunnen zorgen en voor de overige 20 miljoen kilo wordt ingezet op het voerspoor: dat is het verlagen van de aanvoer van fosfor in dier
Uitdaging
voeders.” Wat er niet in gaat, komt
Dit betekent een uitdaging voor de
er ook niet uit.
Nederlandse veehouderij. De overheid
6
schakel in succes januari 2011
verwacht namelijk actie van de sector.
Voerspoor
Het overschot moet omlaag; als dat niet
Het voerspoor zorgt voor het snelste
lukt grijpt de overheid in. Voor staats
resultaat. Het lijkt simpel: als voer
secretaris Henk Bleker is het afromen van
producenten minder fosfor in het voer
dierrechten dan een optie. Werk aan de
stoppen, komt er minder fosfaat in de
winkel dus.
mest. “Toch ligt het iets ingewikkelder”,
feed
Akkoord
Fosfaatefficiëntie
Eind vorig jaar sloten LTO Nederland en
Centraal in het akkoord staat de benut-
de Nederlandse Vereniging Diervoeder-
ting van fosfaat, de fosfaatefficiëntie.
industrie (Nevedi) een akkoord om dit
LTO en Nevedi werken daarom aan een
in de praktijk te brengen. Het doel is om
kengetal dat inzicht geeft in de mate
de fosfaatproductie via het voerspoor in
van fosfaatbenutting. Aan de hand van
2011 met 10 miljoen kilo te verminderen.
het kengetal kan bekeken worden of
Volgend jaar willen de partijen nog eens
een bedrijf voldoet aan een nog te
10 miljoen kilo reductie realiseren,
bepalen norm.
waardoor het overschot met 20 miljoen
“Het kengetal kan bepaald worden met
kilo afneemt. Ambitieus, maar wel
de gegevens die elke veehouder nu al
realistisch, aldus LTO-bestuurder Peter
bijhoudt en registreert voor zijn mest-
Brouwers. “We zijn ervan overtuigd dat
boekhouding. Er is dus geen extra
het mogelijk is. Aan die 20 miljoen zijn
administratie voor nodig. Wel kan het
gedegen berekeningen en onderzoek
kengetal in de toekomst consequenties
vooraf gegaan.”
voor een veehouder hebben”, legt
Een groot voordeel van het voerspoor
Van der Putten uit. Het doel is namelijk
is dat het op korte termijn resultaat op
om in de loop van 2011 een verordening
kan leveren, denkt Nevedi-directeur
in te stellen, waarbij veehouders
Henk Flipsen. “Dit is de kortste klap.
beloond worden als ze een gunstige
Als je via het voer minder fosfaat aan-
fosfaatefficiëntie hebben. “Op dit
voert, hoef je ook minder af te voeren.
moment ontbreekt het aan een eco
We moeten er met zijn allen voor zorgen
nomische of juridische prikkel om echt
dat er in 2015 evenwicht op de mest-
te sturen op fosfaat. De verordening
markt is. Dat is onze maatschappelijke
zorgt voor zo’n prikkel, waarbij onder-
plicht, bovendien is het in het belang
nemers zelf kunnen bepalen of ze de
van zowel de veehouderij als de voer
norm willen halen met het voerspoor
legt Van der Putten uit. “Fosfaat is niet
industrie om overheidsingrijpen te
of met andere maatregelen”, licht
alleen een probleem, het is ook een
voorkomen.”
LTO-er Brouwers toe.
waardevol mineraal dat onmisbaar is voor gezonde en productieve dieren. Verlaging van de fosforgehaltes in het voer mag er niet toe leiden dat dieren minder fosfaat opnemen.” Het voer spoor gaat dan ook niet om het simpel-
“ Als je via het voer minder fosfaat aanvoert, hoef je ook minder af te voeren.” Henk Flipsen, Nevedi-directeur
weg verlagen van de fosforgehaltes, maar ook om het verbeteren van de
Het akkoord is vooral belangrijk voor de
Aangepaste voeders
efficiëntie.
rundvee- en de varkenssector. Beide
Wat in ieder geval geen belemmering is
Een betere benutting van fosfaat uit
sectoren moeten in 2011 vijf miljoen
voor het slagen van het akkoord is de
voer moet de beschikbare hoeveelheid
kilo fosfaat voor hun rekening nemen.
beschikbaarheid van voeders met een
voor het dier op peil houden bij een
De pluimvee- en overige sectoren blijven
laag fosforgehalte. “Elke leverancier heeft
lager totaal fosfaatgehalte. Dat bete-
voorlopig buiten schot. Van deze sectoren
zo’n voer”, stelt Van der Putten. “Dat is
kent dat fabrikanten scherpere eisen
wordt verwacht dat ze op vrijwillige
echter iets duurder, omdat je strengere
aan de grondstoffen voor veevoeders
basis een fosfaatreductie kunnen
eisen aan de grondstoffen moet stellen.
moeten stellen. Technisch is dat moge-
realiseren, waarbij de verbrandings
De meeste van die voeders worden
lijk, het kan er wel toe leiden dat het
centrale voor pluimveemest in Moerdijk
daardoor nog relatief weinig verkocht.”
voer iets duurder wordt.
een grote rol speelt.
Toch zit hier duidelijk beweging in.
schakel in succes januari 2011
>
7
feed
> Behalve door de hernieuwde aandacht
met laag fosfor zien we in de praktijk
management Rundvee bij Agrifirm Feed.
van overheid en sector voor fosfaat
steeds meer ingezet worden.”
Speciaal aandachtspunt in de rundvee
komt dat ook door de ontwikkeling van
Als alleen naar de fosfaatreductie wordt
sector is het totale rantsoen.
nieuwe voersoorten. Het varkensvoer
gekeken is Air Line® [2.0] wel het meest
In tegenstelling tot de intensieve sectoren
Air Line® [2.0] is hier een goed voorbeeld
effectief. Varkenshouders die alleen
is krachtvoer immers maar een deel van
van. “Het grote voordeel van dit voer, in
Air Line® [2.0] voeren kunnen een reductie
het rantsoen. Heijmans: “De nP-producten
tegenstelling tot de andere voeders
van 60 procent realiseren, bij een laag-
zitten ongeveer 30 procent lager in
met een goede fosfaatefficiëntie, is dat
fosfaat geperst voer is dat ongeveer
fosfor, maar dat wil niet zeggen dat het
het geen effect op de voerkosten heeft”,
10 procent en met een combinatie is een
fosforgehalte in het totale rantsoen zo
aldus Bert Fierkens, sectormanager
reductie van 30 tot 40 procent haalbaar.
sterk daalt. Er blijken grote verschillen te zijn in de benutting van fosfor uit gras-
Varkens bij Agrifirm Feed. Hij verwacht dat de populariteit van Air Line® [2.0]
Rundvee
kuilen. Bij wat ouder, langer gras is de
verder zal groeien door het voerspoor.
Ook voor de rundveesector bestaan
benutbaarheid vaak lager. Daar houden
Toch ziet Fierkens dit voer niet als de
speciale laag-fosfor voeders. Bij Agrifirm
we rekening mee, het gaat om het
enige oplossing voor alle varkens
is dit de nP-lijn, waarbij nP staat voor
totaalplaatje.” Afhankelijk van de inzet
houders. “Het is per bedrijf een reken-
netto fosfor. Van diverse producten
van nP-voeders wordt in de praktijk een
som wat het gunstigst is. Soms is dat
bestaat een nP-variant, die een fosfaat-
gemiddelde reductie van 10 tot 15 procent
om gedurende het hele groeitraject van
reductie van ongeveer 25 tot 30 procent
gerealiseerd. Ook voor de rundveevoeders
vleesvarkens Air Line® [2.0] te voeren, in
realiseert. “We hebben deze voeders al
geldt dat de laag-fosfaat voeders iets
andere gevallen is het voordeliger om
eerder ontwikkeld. Destijds in verband
duurder zijn dan de reguliere voeders.
voor een combinatie met regulier geperst
met het MINAS-systeem en we merken
“Het is een rekensom die elke vee
voer te kiezen. Juist de combinatie van
dat de populariteit nu weer toeneemt”,
houder, samen met onze specialist
Air Line® [2.0] en regulier geperst voer
zegt Toine Heijmans, hoofd product
Rundveehouderij, zelf moet maken.”
Fosfaatefficiëntie
De parameter fosfaatefficiëntie speelt een belangrijke rol in het voerspoor. In de rundveehouderij wordt via de BEX-systematiek al met dit getal gewerkt, voor de varkenssector is het nieuw. regulier voer
De fosfaatefficiëntie wordt als volgt berekend:
Air Line® [2.0]
259
226
180
2811
2086
1589
26
44
90
90
90
gram fosfaat
1107
1107
1107
dat die 45 procent wordt. Dan is er daarboven niets aan de hand,
mest (gram fosfaat)
1704
979
482
daaronder zijn maatregelen nodig. Dat kan een aanpassing
reductie (%)
43
72
53
70
afgevoerde hoeveelheid bruto fosfaat aangevoerde hoeveelheid bruto fosfaat
100 %
-/- het voorraad verschil
aanvoer (kg voer)
laag fosfaat voer
gram fosfaat reductie (%) groei varken (kg)
De norm voor fosfaatefficiëntie is nog niet bekend, maar stel
van de voersamenstelling zijn. De volgende rekenvoorbeelden laten verschillende mogelijkheden zien.
8
schakel in succes januari 2011
fosfaatefficiëntie %
39
feed
Minder fosfaat en een hoger saldo Het verlagen van de fosfaatproductie is niet alleen noodzakelijk, het kan ook flinke financiële voordelen hebben. Varkenshouder Theo Hendriks uit het Brabantse Schaijk weet daar alles van. Begin 2009 schakelde hij over naar Air Line® [2.0]. “Ik wilde de fosfaatproductie met 60 procent verlagen, waardoor ik geen mest meer zou hoeven afvoeren”, vertelt Hendriks. Die doelstelling is behaald. De fosfaat- en stikstofproductie is zelfs zo ver teruggelopen dat Hendriks nu ruimte heeft om mest aan te voeren op zijn grond. Per saldo scheelt dit 12,00 euro per varkensplaats. Bovendien zijn de technische resultaten goed. “De uitval was in 2010 met 1,1 procent lager dan ooit en ook de groei is prima. Met Air Line® [2.0] daalt niet alleen de fosfaatproductie, het helpt me ook om een goed saldo te halen. En daar gaat het om.”
“ Door de fosfaatproductie met 60 procent te verlagen, hoef ik geen mest meer af te voeren.”
Minder mestafvoer dankzij nP-voeders Melkveehouder Corné Mangelaars uit Roosendaal heeft vorig jaar meegedaan aan een pilotproject van ZLTO en Agrifirm Feed om de fosfaataanvoer op melkveebedrijven te verminderen. Het project was voor hem aanleiding om de nP-voeders van Agrifirm in te zetten. “Het doel was om het fosforgehalte in het krachtvoer met 25 procent te verlagen en met 10 procent in het totale rantsoen. Met de nP-voeders lukte dat op mijn bedrijf goed.” Mangelaars vindt het belangrijk om scherp op het fosfaatgehalte te letten. “Wij zitten altijd op het randje van 85 procent mest op eigen grond, en dus op het randje om de mest zelf te mogen afvoeren. Het nP-voer maakt het verschil waardoor we de mest niet hoeven te laten wegen en monsteren. Het voer is natuurlijk wel iets duurder, maar het scheelt weer geld dat je minder mest hoeft af te voeren. Ik denk dat het een rekensom per bedrijf is. Vorig jaar waren de mestafzetprijzen vrij laag, dan kan het minder snel uit, maar zeker bij hogere mestprijzen kunnen nP-voeders een interessante optie zijn.”
“ Zeker bij hogere mestprijzen kunnen nP-voeders een interessante optie zijn.”
schakel in succes januari 2011
9
feed
Voorkom onnodige stress bij spenen biggen Daarnaast is het belangrijk om het risico van versleping te beperken. Werk in de biggenopfok met materialen en bedrijfskleding die duidelijk zijn te onderscheiden van wat in de kraamstal wordt gebruikt. Met vier kleuren kunt u aan kraam-, dek-, drachtstal en biggenopfok elk één vaste kleur toekennen. Warmte, verse lucht en licht
Zorg ervoor dat de biggen zich prettig voelen in de opfokstal. Dat begint bij binnenkomst. De eerste week is het in de stal 28-30˚C. De trek is minimaal maar er komt wel ruim voldoende verse lucht binnen. Met een rookproef en een CO2-meting kan uw specialist de lucht verversing eenvoudig checken. Als de biggen gelijkmatig verspreid over de dichte (verwarmde) plaat liggen, kunt u ervan uitgaan dat het stalklimaat Spenen is een ingrijpende gebeurtenis voor een drie of vier weken oude big. Zeker
in orde is.
omdat de eigen weerstand nog niet op peil is. Goed management is de sleutel tot
Na een week mag de omgevingstempe-
een geruisloze overgang.
ratuur terug naar 23˚C. In de zomer mag de temperatuur wat hoger zijn en
Spenen betekent op zijn minst een
verplaatsen en per toom op te fokken.
ligt de minimumventilatie lager dan in
verandering van voer en vaak ook nog
Kraamopfokhokken zijn daarom ideaal.
de andere seizoenen.
een nieuw hok, nieuwe hokgenoten en
Als verplaatsen niet te vermijden is, voor-
Door de eerste dagen het licht aan te
daarmee nieuwe ziektekiemen. En dat
komt opfok per toom dat de biggen via
laten maakt u het de biggen gemakke-
op het moment dat de afweerstoffen die
nieuwe hokgenoten met vreemde ziekte-
lijker om zich te oriënteren in hun nieuwe
de big uit de biest mee kreeg vrijwel geen
kiemen in aanraking komen. Is opfok per
verblijf en zullen ze sneller het voer en
bescherming meer bieden en de eigen
toom niet mogelijk, dan is het beter om
water weten te vinden.
immuniteit nog volop in ontwikkeling is.
hele tomen samen te voegen dan om
Geen wonder dat de overgang niet altijd
biggen uit verschillende tomen te men-
Vooraf gevulde voerbakken
vlekkeloos verloopt. Met gericht manage
gen. Bij uniforme herkomst en gezond-
De voerbakken vult u voordat u de biggen
ment is gelukkig wel veel te sturen.
heid verloopt de overgang voor biggen
oplegt. Zo kunnen ze bij hun eerste
gemakkelijker dan in mengtomen. Houd
ronde door het nieuwe hok gelijk hun
Zo min mogelijk mengen
weekgroepen zoveel mogelijk bij elkaar en
voer vinden en komt de opname snel op
Vanuit gezondheidsoogpunt verdient
voorkom dat ‘slechte’ biggen overgelegd
gang. Tegelijkertijd leidt het de biggen
het de voorkeur om biggen niet te
worden naar jongere weekgroepen.
af, wat helpt om vechten te voorkomen.
10
schakel in succes januari 2011
feed
Solide Index
Een half jaar na de introductie Mochten de biggen onverhoopt toch aan het vechten slaan, gebruik dan jodiumspray. Zo krijgen de biggen allemaal
Een half jaar geleden introduceerde Agrifirm Feed Solide Index, een methode
dezelfde geur, eventuele wondjes
om te bepalen in welke mate bijproducten, enkelvoudige grondstoffen en
worden ontsmet en het herstel van de
aanvullende voeders bijdragen aan de stabiliteit en de verpompbaarheid van
beschadigde biggen gaat sneller.
brijvoer. Dat is belangrijk voor een uniforme kwaliteit van het brijmengsel en
De voeropname net na het spenen zal
voor het voorkomen van storing in de installatie.
variëren. Van invloed zijn het ras, de gezondheidstoestand, de speenleeftijd
Praktijkonderzoek
aan de installatie naar voren waardoor
en de opname van vast voer in de kraam-
Sinds de introductie is in de praktijk veel
de brij makkelijker te verpompen is en de
stal. Het streven is een hoge voeropname,
ervaring opgedaan met Solide Index.
maximale Solide Index dus verhoogd kan
zonder overbelasting van de dikke darm.
Bovendien heeft een stagiaire van HAS
worden. Voorbeelden zijn het opsplitsen
Den Bosch gedurende drie maanden
van een lang circuit, het positioneren van
onderzoek gedaan naar de verschillende
de brij met stuurwater in plaats van eind-
factoren die van invloed kunnen zijn op
brij, het vervangen van oude ventielen
de optimale Solide Index. Op diverse
of het aanpassen van de inweektijd. Zo
bedrijven is een uitgebreide inventari-
kan financieel, nutritioneel én technisch
satie gemaakt van onder andere de
het optimale rantsoen gevoerd worden
brijvoerinstallatie, de rantsoenen en
en de mestafzet worden verlaagd.
Goed management is de sleutel tot een geruisloze overgang. Onze specialisten adviseren tot dag tien
de gehanteerde Solide Index.
dagelijks de voeropname te meten.
Uit deze inventarisatie bleek dat bedrij-
Weeg een emmer met voer aan het
ven met een korter brijvoercircuit een
begin en eind van de dag en bereken
hogere Solide Index kunnen hanteren
hoeveel voer is opgegaan. Zo weet u wat
dan bedrijven met een lang circuit of een
de biggen werkelijk eten. Afwijkende
circuit waar veel bochten in zitten. Op
voeropnames wijzen op problemen met
bedrijven met een lang en/of bochtig
gezondheid, huisvesting of klimaat. Later
circuit was vaak het drogestof per
in de opfok volstaat het om eens per
centage van de brij lager ingesteld om
twee weken de voeropname te meten.
storingen te voorkomen.
U heeft bij Agrifirm keus uit verschillende biggenvoerlijnen en daarbinnen
Optimaal voeren
meestal uit meerdere formuleringen.
Naar aanleiding van het onderzoek is op verschillende bedrijven geadviseerd om
Waar staat u?
het drogestof percentage te verhogen.
Wilt u de opfok van biggen op uw bedrijf
Deze bedrijven werkten nog niet met
eens tegen het licht houden? Vraag dan
een maximale Solide Index en door deze
uw specialist om samen met u de stand
maatregel konden ze minder mestafzet
van zaken op te nemen, zonodig gevolgd
realiseren. Daarnaast kwamen er uit het
door een actieplan. Want gericht
onderzoek verschillende aanpassingen
Bij een kort brijvoercircuit is de optimale Solide Index vaak hoger dan bij een lang circuit.
management werkt, beslist!
schakel in succes januari 2011
11
feed
Wanssum speelt sleutelrol in voeders vleespluimvee
Patrick van Helden bij de nieuwe productielijn.
Een mooi voorbeeld van de synergievoordelen van de fusie tussen Agrifirm en
“De fabriek in Wanssum ligt vanuit dat
Cehave Landbouwbelang is het vleespluimvee-assortiment. De succesvolle voeders
oogpunt ook zeer gunstig, midden in een
die vleespluimveehouders in Noord-Nederland al kenden worden nu ook in
belangrijk concentratiegebied van de
Zuid-Nederland geïntroduceerd. De productielocatie in Wanssum, Noord-Limburg,
intensieve veehouderij en ook binnen
speelt hierin een sleutelrol.
bereik van Belgische pluimveehouders.” Agrifirm-oud behaalde met het vlees-
Wanssum
ze minstens zo goed zijn als de be-
kuikenassortiment in de afgelopen jaren
In deze fabriek is begin januari een
staande voeders. We testen de voeders
al steeds meer successen in Zuid-
nieuwe productielijn in gebruik geno-
nu bij een achttal grote klanten, zodat
Nederland. “Nu we de locatie in Wanssum
men, speciaal voor de productie van
we snel inzicht in de resultaten hebben.
erbij krijgen verwacht ik zeker een verdere
vleespluimveevoeders. In 2010 is veel
Als die goed zijn gaan we de productie
groei. De locatie heeft natuurlijk logis-
tijd en geld geïnvesteerd om ook in
opschalen en ook pluimveehouders in
tieke voordelen voor Zuid-Nederland,
Wanssum vleeskuikenvoeders te kunnen
Zuid-Nederland beleveren”, legt manager
bovendien is de regionale binding ook
produceren volgens de oud-Agrifirm
Vleespluimvee Erlend Beltman uit.
belangrijk voor veel klanten.”
systematiek. Behalve in de nieuwe voerlijn is ook in de automatisering van
Bewezen concept
de fabriek geïnvesteerd. “De productie
Voor die vleespluimveehouders is de
verloopt daardoor nog efficiënter en in
nieuwe productielijn goed nieuws. Het
combinatie met de nieuwe voerlijn
bewezen voerconcept van Agrifirm-oud
Agrifirm Feed produceert in Wanssum
neemt de capaciteit van onze fabriek
wordt daarmee ook in het zuiden van
200.000 ton pluimvee- en varkens-
flink toe”, stelt locatiemanager Patrick
Nederland geproduceerd. De voeders
voer. Met de aanleg van de
van Helden. “We zijn nu aan het op-
staan bekend om de goede technische
productielijn stijgt de capaciteit
schalen en verwachten dat de capaci-
resultaten die vleeskuikenhouders ermee
naar ruim 300.000 ton. De fabriek
teit zal groeien van 200.000 ton tot
behalen. Beltman: “Een zeer goede
is pas in 1995 in gebruik genomen
ruim 300.000 ton.”
voederconversie en mooie droge stal-
en is daarmee één van de nieuwste
Het nieuwe vleeskuikenvoer speelt daar
len. Het voer heeft een erg goede prijs/
fabrieken van Agrifirm. Mede daar-
een belangrijke rol in. De eerste tonnen
kwaliteitverhouding en het is bewezen
om, en vanwege de gunstige locatie
zijn geleverd aan klanten in Noord-
dat het zorgt voor de beste technische
in een belangrijke regio voor de
Nederland, waar het voer eerst in de
resultaten in Nederland.” Beltman heeft
intensieve veehouderij, ziet Agrifirm
praktijk wordt getest en vergeleken met
dan ook hoge verwachtingen van de
de fabriek in Wanssum als een
de bewezen voeders die in Meppel ge-
productie-uitbreiding, zowel voor
strategisch belangrijke vestiging.
produceerd worden. “Het streven is dat
bestaande klanten als bij nieuwe klanten.
12
schakel in succes januari 2011
Agrifirm Feed Wanssum
feed
Akkerbouwtak voorziet vleeskuikens van voer Onlangs leverde vleeskuikenhouder Lammert Westerhuis in het Groningse Usquert de eerste vleeskuikens uit zijn nieuwe stal. Waar twintig jaar geleden de eerste stal voor 32.000 vleeskuikens werd gebouwd, staat nu een bedrijf met 110.000 dieren. Westerhuis, van huis uit akkerbouwer, heeft zijn draai gevonden in de vleespluimveehouderij. “In 1991 begon ik met de vleeskuikens.
Ik vind het belangrijk om grond-
De verdiensten in de akkerbouw waren
stoffen van dichtbij te hebben,
slecht, dus wilde ik een tweede tak”,
en dichterbij dan je eigen grond
kijkt Westerhuis terug. Een sprong in
kan niet.” In de beginjaren hoefde
het diepe. “Na een cursus moest ik het
Westerhuis geen tarwe aan te
zelf doen. Met begeleiding van mijn
kopen, inmiddels is het bedrijf
specialist natuurlijk; ook van de studie-
daar te groot voor. “Ik voer in ver-
club heb ik veel geleerd.”
houding vrij veel tarwe omdat dat
In Usquert staat nu een bedrijf om trots
gunstig is voor de voerkosten. De
op te zijn. Westerhuis: “Het moet groot
voederconversie is soms wat hoger,
genoeg zijn voor een eventuele opvolger.
maar het scheelt in de kosten en in
En als mijn zoon geen interesse heeft,
transport.”
Lammert Westerhuis.
moet het bedrijf goed te verkopen zijn.” Alle stallen zijn emissie-arm en sinds vorig jaar is er een houtkachel. Dat is wel wat meer werk, maar het bevalt goed.
“ Transportkilometers beperken door eigen tarwe te voeren.”
Kernvoer met tarwe
Zo weinig mogelijk transport
De kuikens van Westerhuis doen het
De akkerbouw is zeker niet uit beeld.
Dat laatste past helemaal in het straat-
goed. De groei per dag over de afgelopen
Westerhuis heeft 15 hectare pootgoed
je van Westerhuis. “Als het even kan wil
6 rondes was 56,5 gram, de voedercon-
en 25 hectare tarwe. Het akkerbouw-
ik de transportkilometers beperken. Ik
versie bij 1.500 gram lag op 1,36 (aflever
bedrijf kan daardoor de vleeskuikens
koop daarom ook tarwe aan uit de regio
gewicht 2.040 gram). “De mest is goed, de
deels van voer voorzien. “Ik werk al jaren
en breng de mest naar onze eigen grond
stallen blijven mooi droog. En de kuikens
met het kernvoerconcept van Agrifirm.
of grond in de buurt.”
zijn heel vitaal. Ik ben er content mee.”
Organisch Gebonden Sporenelementen in legvoeders Een goede voorziening van sporen
sporenelementen als organische ver
Hierdoor wordt het voer beter benut en
elementen is voor hoogproductieve leg-
binding worden toegevoegd. Sporen
de weerstand van het maagdarmkanaal
hennen essentieel. Om er zeker van te
elementen in anorganische verbinding
verhoogd. Dit verbetert de prestaties
zijn dat de voeding voldoende sporen-
hebben een lagere kostprijs, maar een
van uw leghennen.
elementen bevat, voegen we deze aan
minder goede benutting. Sporen
Ook in de opfok wordt met goede tech-
het voer toe. Hiervoor worden anorgani-
elementen in organische vorm zijn
nische resultaten voer met OGS ingezet.
sche verbindingen als koper- en zinksul-
gebonden aan aminozuren en hoeven
Informeer bij uw specialist naar legvoer
faat gebruikt. Inmiddels kunnen ook
niet in het maagdarmkanaal op te lossen.
met OGS op uw bedrijf.
schakel in succes januari 2011
13
feed
“ Wat je zelf teelt, hoef je niet te kopen” Melkveehouder Hein van der Wal wil het maximale uit zijn grond halen. De ruwvoerteelt krijgt op zijn bedrijf dan ook veel aandacht. Met de beste rassen, de juiste bemesting en nauwkeurig inkuilen wil Van der Wal een zo hoog mogelijke kwaliteit Hein van der Wal.
van het ruwvoer bereiken. “Dat is belangrijk. Wat je zelf teelt hoef je niet aan te kopen.”
Weidegang
’s Winters bestaat het rantsoen vrijwel
daar gaan we mee door.” Om dezelfde
Van der Wal houdt ruim 50 koeien op
helemaal uit maïs en kuilgras, aangevuld
reden is bemesting ook een punt wat
36 hectare grond bij Urk. Hij verbouwt
met een klein beetje luzerne en soja-
veel aandacht krijgt van Van der Wal.
6 hectare maïs en 30 hectare gras,
raapmengsel. ’s Zomers krijgen de koeien
voldoende om de koeien zomers dag
naast het weidegras alleen maïs.
Analyse
Behalve de teelt, is ook de oogst belang-
en nacht buiten te houden. “Zolang de mestwetgeving dat niet onmogelijk
Maximale kwaliteit
rijk voor de melkveehouder. “Daar kan
maakt blijf ik dat ook doen. Het scheelt
Juist omdat hij zo weinig krachtvoer
veel verloren gaan. Elk uur dat het gras op
in de kosten en in de arbeid, en het is
voert, doet Van der Wal er alles aan om
het land ligt is extra verlies, dus streven
goed voor de koeien.” 36 hectare grond
een zo hoog mogelijke ruwvoerkwaliteit
we er altijd naar om de kuil binnen 30 uur
is echter maar net voldoende voor
te behalen. Dat begint al bij de rassen-
na het maaien dicht te hebben.” Tijdens
weidegang, voerwinning en mestafzet.
keuze. “Ik kijk elk jaar welk maïsras het
het inkuilen zet Van der Wal kuilver
Mede daarom is Van der Wal erg scherp
beste geschikt is, waarbij vooral het
beteraar Ecosyl in om het conserverings
op de ruwvoerkwaliteit.
zetmeelgehalte en de verteerbaarheid
proces te optimaliseren. Uit de analyses
belangrijk zijn. Vorig jaar hadden we met
die hij uit laat voeren blijkt dat deze
Lage kostprijs
de rassen LG 30.218 en LG 30.225 een heel
werkwijze zijn vruchten afwerpt. Het
“Ik wil maximaal rendement uit mijn
goede opbrengst.” Voor het grasland kiest
gras is goed geconserveerd en bevat
grond halen. De kwaliteit van het ruw-
Van der Wal voor de beste mengsels, zoals
een hoog melkzuurgehalte. “We laten
voer is daarbij erg belangrijk. Wij stellen
DairyGrass Smakelijk.
altijd analyses uitvoeren. Ik vind het
hoge eisen aan de maïs, maar zeker aan
“Vorig jaar hebben we daarnaast voor
belangrijk om te weten wat er in het
de graskuil. Daardoor hoeven we minder
het eerst klaver ingezet, omdat onze
voer zit om zo het rantsoen zo goed
krachtvoer aan te kopen en hebben we
grond een vrij laag stikstofleverend
mogelijk te kunnen samenstellen.”
een lage kostprijs”, stelt Van der Wal.
vermogen heeft. Dat ging erg goed, dus
14
schakel in succes januari 2011
feed
Maximaal rendement uit de maïsteelt Het nieuwe teeltseizoen voor maïs staat
lijkheid om maïszaad te behandelen met
weer voor de deur. Dat betekent dat er
Mesurol of een middel tegen ritnaalden.
belangrijke keuzes gemaakt moeten
Voor de bemesting is een ruim assorti-
Voor 2011 bevelen we de
worden om het hoogste rendement
ment maïsmeststoffen beschikbaar,
volgende rassen aan:
uit de maïsteelt te halen. De ruwvoer
met onder andere MaïsMAP- en Entec-
Snijmaïs
CCM
kwaliteit heeft immers veel invloed op
maïsmeststoffen. U kunt echter ook
> Adenzo
> LG 32.47
de productiviteit van rundvee en dus
kiezen voor een coating met iSeed, een
> Chavoxx
> Amadeo
op het bedrijfsresultaat.
innovatieve bemestingsmethode die
> Baleric
zorgt voor een aanzienlijk lager fosfaat-
> LG 30.225
Korrelmaïs
gebruik met hetzelfde resultaat.
> NK Famous
> Ravello
Om meer rendement uit uw maïsteelt te halen is het belangrijk om het juiste
> LG 30.218
ras te kiezen, maar ook de keuze van de
Daarnaast heeft Agrifirm natuurlijk een
> LG 32.27
Vergistermaïs
meststoffen, eventuele behandeling van
assortiment maïszaad van de beste ras-
> LG 32.34
> NK Sigmund
het zaad en de gekozen groenbemester
sen voor snijmaïs, CCM, korrelmaïs, en
> Torres
spelen een rol. Agrifirm biedt de moge-
vergistermaïs.
Nieuw pakket Agrifirm kuilfolie
Evenwichtige rantsoenen en goede benutting Als melkveehouder streeft u naar een goede benutting van ruwvoer door uw
Agrifirm biedt een nieuw, compleet
melkkoeien, wat tot uiting komt in een goede melkproductie, gezonde koeien en een
pakket kuilfolie aan van hoogwaardige
goed rendement. Door wisselende ruwvoerkwaliteit kan het nodig zijn het rantsoen
kwaliteit. Het pakket bestaat uit kuil-
in evenwicht te brengen. Balans® mengsels zijn hiervoor zeer geschikt.
folies geschikt voor alle uiteenlopende bedrijfssituaties. Ze bieden de beste
Deze energie- en eiwitrijke grondstof-
Balans® Speed stimuleert de benutting
bescherming van uw kostbare ruw-
mengsels zijn geoptimaliseerd op
van eiwit in gras. Het bevat extra pens
voer. Voor meer informatie: neem
nutriënteisen. Dit verzekert u van
energie waardoor uw koeien het eiwit
contact op met uw specialist.
voederwaarde tegen een scherpe prijs.
goed kunnen benutten. Het resultaat:
Alle Balans® Mengsels kunt u bestellen
meer melkeiwit, minder ureum in de
met toevoeging van mineralen.
melk én een hogere melkopbrengst.
Eiwit beter benutten
Meer pensenergie en eiwit
Een rantsoen met relatief veel eiwitrijke,
Rantsoenen met een groot aandeel
suikerarme graskuil bevat vaak te weinig
zetmeelarme snijmaïs kunnen naast te
pensenergie. De koeien benutten het
weinig eiwit, ook te weinig pensenergie
eiwit in het gras daardoor onvoldoende
bevatten. Vul in dat geval het rantsoen
en zetten het om in ureum in plaats
aan met pensenergie én eiwit. Balans®
van in melkeiwit.
Energie is hiervoor zeer geschikt.
schakel in succes januari 2011
15
plant
Uienrassen vergeleken onder lokale omstandigheden Naast het officiële rassenonderzoek
een lichte zavelgrond in de Noordoost-
zaaiuien waar Agrifirm Plant samen
polder of met de groeiomstandigheden
met PPO en het UIKC aan deelneemt,
in het uiterste noorden van ons land.
voert de coöperatie ook eigen onder
De Agrifirm rasvergelijkingen vonden in
zoek uit. Op een aantal locaties in de
2010 voor het tweede jaar op rij plaats.
belangrijkste teeltgebieden van
Dankzij deze onderzoeken kunnen rassen
Agrifirm Plant liggen vergelijkingen
beter beoordeeld worden op geschikt-
met een groot aantal nieuwe en
heid voor de praktijk. In 2009 heeft dat
bestaande rassen.
geresulteerd in twee nieuwe rassen in het kernassortiment van Agrifirm Plant,
< Luuk Kok, specialist Afzet bij Agrifirm Plant, tarreert monsters van de demovelden.
Doel van deze velden is niet om tot
die toen nog niet op de officiële rassen-
achter de komma de exacte opbrengst
lijst stonden. In 2010 hebben de demo-
en kwaliteit vast te stellen, maar om
velden, door de uitzonderlijke weers-
ervaring op te doen op verschillende
omstandigheden van dat seizoen, veel
grondsoorten dicht bij de praktijk. Het
kennis opgeleverd over strijken en dik-
officiële rassenonderzoek vindt plaats in
halzen. Op dit gebied blijken grote ver-
Lelystad en Colijnsplaat. De resultaten
schillen tussen rassen te bestaan en
op deze goede uiengronden zijn niet één
dat heeft zeker invloed op de rassen-
op één te vergelijken met bijvoorbeeld
keuze voor komend seizoen.
Een nieuwe meststof met een bekende basis Agrifirm Plant zoekt, in samenwerking met Cebeco Meststoffen, voortdurend naar
Door ureum te behandelen met
nieuwe alternatieve meststoffen die onder de Nederlandse omstandigheden een beter
Nutrisphere-N ontstaat de nieuwe
resultaat kunnen geven. Daarbij zijn ook de mogelijkheden van ureum, wereldwijd
meststof NutriSphere-N 46. Door
de grootste bron van stikstof voor plantenvoeding, bekeken. Ureum heeft echter
deze behandeling worden de stikstof-
enkele nadelen ten opzichte van KAS, zoals risico op vervluchtiging en kwaliteits
verliezen fors verminderd en de opslag-
verlies tijdens opslag.
en strooikwaliteiten sterk verbeterd. In de afgelopen 2 jaar heeft Agrifirm
NutriSphere-N is een nieuw product,
werkt het als een nitrificatie-remmer en
Plant uitvoerige proeven gedaan om de
speciaal ontwikkeld om de kwaliteit van
tot slot heeft NutriSphere-N een denitri-
waarde van Nutrisphere-N 46 uit te
Ureum sterk te verbeteren. De werking
ficerende werking. Dit voorkomt dat
testen. Hieruit bleek dat de opbrengst
van NutriSphere-N is drieledig. Ten
nitraat wordt omgezet in lachgas en
nauwelijks onder deed voor de opbrengst
eerste werkt het product als een urease
vervluchtigt. Deze remmende werking
bij toepassing van KAS. De nieuwe mest-
remmer. Daardoor worden stikstof
werkt tot 12 maanden na toepassing,
stof NutriSphere-N 46 is beschikbaar in
verliezen door vervluchtiging gedurende
zodat het gewas goed in staat is om de
bigbags van 600 kg.
7 tot 14 dagen sterk beperkt. Daarnaast
stikstof op te nemen en te benutten.
16
schakel in succes januari 2011
plant
Agrifirm bemestingslijn voor graszoden
Belang van bodemgezondheid staat voorop.
Openbaar groen is, behalve in het zuidelijk deel van Nederland, een relatief jonge sector voor Agrifirm Plant. Openbaar groen richt zich onder meer op (sport)velden en graszodenkwekerijen. Hierbij ligt de focus op advies over
bemesting. Deze mix is uitgebalanceerd en
Uitgangspunt in de adviezen is duur-
graszaden, specifieke bemesting en een
getest op de sportvelden van Papendal.
zaamheid. Met name het belang van
deskundig gewasbeschermingsmiddelen-
Hiermee heeft Agrifirm Plant bemestings-
een goede bodemgezondheid staat in
advies. Agrifirm Plant onderscheidt zich
schemaâ&#x20AC;&#x2122;s ontwikkeld die de velden in
de adviezen voorop.
met een eigen topmixlijn met name in
een goede conditie houden.
Samenwerking Agrifirm Plant en Fruitconsult Sinds 1 januari 2011 werken Agrifirm Plant en Fruitconsult officieel samen. Fruitconsult is een onafhankelijk adviesbureau voor de fruitteelt met jarenlange ervaring en expertise in de sector. De partijen ontwikkelen gezamenlijk kennis en geven teeltadviezen aan klanten op het gebied van bemesting, gewasbescherming en teelttechnieken. Voor de klanten van Agrifirm Plant
Beide organisaties zijn verheugd over de
betekent de samenwerking met Fruit-
samenwerking, omdat ze elkaar kunnen
consult meer informatie en meer
versterken in het ontwikkelen van fruit-
gemak, omdat uitgebreide informatie
teeltactiviteiten en kunnen profiteren
en adviezen online beschikbaar zijn.
van de kennis en expertise die beide
De samenwerking concentreert zich
bedrijven in huis hebben. Bovendien zijn
uitsluitend op het gebied van teeltÂ
Agrifirm Plant en Fruitconsult samen
adviezen. Overige activiteiten en bege-
goede gesprekspartners voor de toeÂ
leiding van klanten worden door de
leverende industrie van meststoffen
bedrijven uitgevoerd zoals tot nu toe
en gewasbeschermingsmiddelen.
gebruikelijk was.
schakel in succes januari 2011
17
plant
Bewaren van aardappelen, een vak apart De laatste jaren is er relatief veel veranderd in de methoden van aardappelbewaring en -behandeling. Het meest bedrijfszeker is het behandelen bij het inschuren. Hiervoor zijn verschillende formuleringen van chloorprofam op de markt, die alle goed voldoen. Het is echter niet altijd mogelijk om bij het inschuren te behandelen.
met Swingfog apparatuur of koudver-
met een hogere capaciteit en fijnere
Een aantal rassen is gevoelig voor schil-
neveling. Het voordeel van heetverneve-
druppel dan de huidige koudverneveling
brand of poederschurft. Behandelen bij
ling is dat er snel veel chloorprofam in de
apparatuur, en de Electrofog, met een
het inschuren is dan niet of beperkt
bewaring verspreid wordt, het nadeel is
fijne druppel en zonder CO2 productie.
mogelijk. Zeker in een jaar als afgelopen
de bijkomende CO2-productie en de
Agrifirm Plant is betrokken bij de ont-
jaar (aardappelen nat en behangen
storingsgevoeligheid van de apparatuur.
wikkeling van de Electrofog apparatuur
binnen, doorwasinductie, niet afgehard)
Bij koudverneveling komt geen CO2 vrij,
en is dealer van de Resonator. Daarnaast
is behandeling bij inschuren moeilijk.
bovendien is deze methode zeer gebruiks-
hebben de specialisten van Agrifirm
Het is ook mogelijk om tijdens de bewaar-
vriendelijk. Nadelen zijn de lage capaciteit
Plant veel kennis opgedaan door het
periode te behandelen. Nadelen zijn wel
en de minder fijne druppelafgifte, waar-
gebruik van Talent, een kiemregulerings-
dat het minder bedrijfszeker is en dat
door de verdeling minder kan zijn.
middel in pootgoedteelt. Deze kennis
Tijdens bewaring
de optimale apparatuur niet beschikbaar is.
wordt dit bewaarseizoen ingezet en Nieuwe apparatuur
uitgebreid naar de bewaring van
Op het moment is nieuwe apparatuur
consumptie足aardappelen. Agrifirm Plant
Heet- of koudverneveling
voor de verneveling in de bewaring in
beschikt over meetapparatuur om
Bij het behandelen in de bewaring kan
ontwikkeling. Het gaat om de Resonator,
luchtsnelheid en verdeling binnen een
gekozen worden voor heetverneveling
heetverneveling zonder CO2 productie
bewaring inzichtelijk te maken.
18
schakel in succes januari 2011
plant
Thermoseed klaar voor de praktijk Thermoseed is een nieuwe, innovatieve methode voor het verkrijgen van
Wees selectief in keuze maïsras
goed en gezond uitgangsmateriaal van biologische zaaigranen. Door middel van een hittebehandeling
Om de juiste keuze in maïszaad te maken voor het seizoen 2011 kunnen telers en loonwerkers advies inwinnen bij
met stoom wordt zaaigraan ontdaan van
Agrifirm. Alle rassen zijn leverbaar, maar het is belangrijk
een breed spectrum aan zaadgebonden
de juiste keuzes te maken.
schimmels. De Thermoseed methode is schoon, efficiënt en toegestaan in de
Door te kiezen voor een goed kernassortiment is de kans op een beter resultaat
biologische landbouw.
groter en zijn de werkzaamheden gemakkelijker. Agrifirm Plant heeft daarom in
Het concept wordt beproefd sinds 2003
overeenstemming met Agrifirm Feed een assortiment samengesteld van maïs-
en sinds 2006 op grote schaal ingezet
rassen. Daarnaast zijn hier ook de toprassen opgenomen voor korrelmaïs, CCM en
in Zweden. Agrifirm Plant heeft het
Biomaïs. Agrifirm kan u diverse maïszaadontsmettingen aanbieden: mesurol,
in 2009 en 2010 getest in Nederland
anti-ritnaald en iSeed. iSeed is een fosfaatcoating om de zaadkorrel die zorgt
op diverse proef- en praktijkpercelen
voor een goede start van de maïsplant. Het is verstandig om bij de rassenkeuze
biologische tarwe.
ook al rekening te houden met het plan voor onkruidbestrijding. Bepaalde rassen zijn namelijk gevoelig voor een aantal middelen.
De voordelen van Thermoseed
Ook voor rijenbemesting biedt Agrifirm alle mogelijkheden voor een goed begin
in het kort:
van het groeiseizoen. Op basis van een compleet bemestingsadvies kunnen
> hogere opkomstgarantie bij
de juiste keuzes worden gemaakt. Vraag uw specialist om advies.
zaaien onder ongunstige kiem omstandigheden > snellere en egalere opkomst van uw gewas > 15-20% minder zaaizaad per hectare nodig > vermindert de DON-ontwikkeling Met name het resultaat voor wat betreft de DON-ontwikkeling is een bijzonder positief gegeven omdat er steeds hogere eisen worden gesteld aan de consumptie kwaliteit van de bak- en voertarwe.
Rechts behandeld met Thermoseed, links onbehandeld.
Onkruidbestrijding in maïs.
schakel in succes januari 2011
19
plant
Jan Willem Bos bestelt kunstmest en GBM vroeg
“ Wij kiezen voor gemak met vroeg bestellen” Maatschap Andringa-Bos in Dronten had begin januari al elf ton KAS in de schuur staan. Akkerbouwer Jan Willem Bos bestelde vroeg. Ook bij gewasbeschermings middelen kiest hij voor vroeg bestellen. “Dat is kiezen voor gemak”, zegt Bos. “De vroege bestellingen komen op je bedrijf als je het nog relatief rustig hebt.
“ Nooit misgrijpen met vroeg bestellen.”
Het staat klaar als je wilt beginnen, je grijpt nooit mis.” Bouwplan
Hij bespreekt dat met Langebeeke
Samen met de teler kijk ik dan hoe we het
Zodra Bos het bouwplan van het
en samen maken ze een gewas
op zijn of haar bedrijf het beste kunnen
60 hectare grote bedrijf rond heeft,
beschermingsplan. Dan gaat meteen
invullen. En ter plekke kan ik de eerste
berekent hij met zijn specialist akker-
ook de eerste bestelling van gewas
bestelling plaatsen”, zegt Langebeeke.
bouw, Jacco Langebeeke, wat hij aan
beschermingsmiddelen de deur uit.
“90 procent van mijn klanten plaatst op dat moment een vroege bestelling. Het
kunstmest nodig heeft en kan hij
geeft zekerheid en gemak. En doordat de
bestellen. Ook gewasbeschermings-
Zekerheid en gemak
middelen bestelt Bos vroeg. “Zodra de
Bos is niet de enige die voor deze aanpak
teler orders clustert, levert het hem ook
informatieavond over gewasbescherming
kiest, vertelt specialist Jacco Langebeeke.
nog financieel voordeel op.”
is geweest, maak ik een afspraak met
“Veel telers bezoeken onze informatie-
Jacco.” Bos weet dan op hoofdlijnen
bijeenkomsten om te horen of er nieuwe
Plannen
welke middelen hij wil gebruiken.
middelen zijn en wat de ervaringen zijn.
In de eerste maanden van het jaar zijn Langebeeke en zijn collega’s vooral druk met bemestings- en gewasbeschermings plannen maken. “De bouwplannen zijn rond, dus kan de bemesting worden doorgerekend en de gewasbescherming gepland”, zegt Langebeeke. Hij maakt de plannen samen met de telers. Aan de hand daarvan kan dan, indien gewenst, de eerste bestelling meteen worden geplaatst. Bij Bos wordt die in maart afgeleverd. De tweede bestelling volgt meestal in het late voorjaar. “Met die
Jan Willem Bos (links) samen met Jacco Langebeeke, specialist akkerbouw.
twee bestellingen kan ik in een normaal jaar goed uit de voeten”, zegt Bos. “En anders kan ik altijd bijbestellen.”
20
schakel in succes januari 2011
plant
Met drie manieren van bestellen altijd op tijd beleverd Agrifirm Plant heeft drie manieren om te bestellen: vroeg, standaard en spoed. Efficiënt waar het kan, spoed als het moet. Vroeg bestellen
Vroeg bestellen is bestellen voordat het seizoen aanbreekt. Ruim voor u de producten nodig heeft, leveren wij ze franco op uw bedrijf. Vroege bestellingen worden zo efficiënt mogelijk ingepland, twee
Tipple meest gezaaid op klei
dagen voor aflevering krijgt u een telefoontje of sms’je.
Van de (brouw)gerstrassen is Tipple het meest gezaaide ras op de
Vroeg bestelde kunstmest ont-
klei. Op de zand- en dalgronden, waar het grootste areaal brouw
vangt u met strooigarantie, mits u het niet buiten opslaat.
gerst wordt geteeld, worden meerdere rassen gebruikt. De relatieve nieuwkomer Quench is een gezond ras met een hoge opbrengst en
Standaard bestellen
In het seizoen kunt u standaard
scoort goed op eiwit en volgerst. De mouters en brouwers zijn
bestellen. Gewasbeschermings-
echter terughoudend. De verwachte kwaliteit blijft achter en dat
middelen en tuinbouwmeststof-
maakt Quench minder geschikt als brouwgerstras.
fen ontvangt u de werkdag na bestelling. Kunstmest uiterlijk twee werkdagen na bestelling, met uit-
Het ras Prestige is, net als Tipple, wel
Tybalt, Granny en Trappe beschikbaar.
zondering van maatmeststoffen.
gewild bij afnemers. Het ras weet op
Deze rassen geven alle drie een hoge
Die leveren we drie werkdagen na
vrijwel alle fronten succes te boeken.
opbrengst en zijn redelijk vroeg. Tybalt
bestelling, net als zaaizaden, -granen
Prestige heeft naast de goede mout-
en Trappe zijn daarnaast ook stevig.
en bedrijfsbenodigdheden.
en brouweigenschappen goede land-
Wat de gevoeligheid voor ziekten be-
bouwkundige eigenschappen. Voor de
treft, hebben alle rassen goede cijfers.
Spoed bestellen
goed vochtleverende zandgronden is
Alleen de gevoeligheid voor aarfusarium
Voor gewasbeschermingsmiddelen,
het ras Tipple een goed alternatief.
baart, met name bij het ras Tybalt, nog
tuinbouwmeststoffen, zaaizaden
De rassen Prestige en Tipple hebben
steeds zorgen. Bij natte omstandigheden
en -granen geldt: voor 9.00 uur
de afgelopen jaren bewezen kwaliteits-
tijdens de bloei is dan ook het advies
besteld, dezelfde werkdag in huis.
rassen te zijn. Door aan de basis te
om een extra bespuiting uit te voeren.
U kunt de producten ook afhalen
kiezen voor de juiste rassen worden
op een servicepunt waar een
de kansen in de afzetmarkt vergroot.
Neem voor meer informatie contact
kernassortiment beschikbaar is.
Voor de gangbare teelt zijn de rassen
op met uw specialist.
schakel in succes januari 2011
21
plant
Opbrengstverlies door te lage pH
Bekalken van de grond.
Afgelopen najaar is door de natte weersomstandigheden in diverse regio’s weinig
advies geven voor de optimale bekalking.
bekalkt. Uit grondmonsters van afgelopen jaren blijkt dan ook dat op veel percelen
Er zijn verschillende droge en vochtige
de kalktoestand laag is. Op maïspercelen is het percentage dat niet voldoet aan de
kalksoorten beschikbaar die los of op
gewenste pH boven de 60 procent. Het bekalken van deze percelen levert dan vaak
het land ‘franco wortel’ geleverd kunnen
200 euro extra saldo op per hectare.
worden. Indien de behoefte bestaat, kan tegelijkertijd de magnesiumtoestand
Kalk zorgt voor een gezond biologisch
en beoordeel of bekalking dit voorjaar
leven in de bouwvoor en daarvan profi-
bij kan dragen aan een beter resultaat
teren alle elementen. De zuurgraad
van uw teelt.
heeft immers een belangrijke invloed
Kijk op de pH-uitslagen van het grond-
op het rendement van de gebruikte
onderzoek van uw percelen. De specia-
meststoffen. Neem nu grondmonsters
list van Agrifirm Plant kan u een goed
van de grond worden verhoogd.
Klaar voor het nieuwe groeiseizoen
22
schakel in succes januari 2011
Het is weer de tijd om de rassen en
gewassen, soorten, hoeveelheden en
teeltschema’s voor het nieuwe groei-
andere zaken die nodig zijn om tot een
seizoen van vollegrondsgroenten vast
goed eindresultaat te komen, waar
te stellen. Agrifirm Plant bezoekt in
onder bemesting en gewasbescherming.
deze relatief rustige tijd klanten om
Telers die niet mis willen grijpen, kunnen
hen bij te staan in de plannen. Daarbij
nu al kunstmest en gewasbeschermings-
informeren de specialisten naar de
middelen bestellen.
plant
Onderzoek naar werking BioMass Sugar voortgezet Het suikerderivaat BioMass Sugar stimuleert de wortelgroei van het gewas. Een neveneffect van deze plantenverbeteraar is dat het een positieve invloed op het bodemleven kan hebben, waardoor er een onderdrukkende werking op aaltjes
kleine schaal bij gerenommeerde bloem-
van uit kan gaan. Deze eigenschappen maken het product ook interessant voor
bollentelers in het noordelijk zandgebied.
de bollensector.
In 2011 wordt het onderzoek voortgezet en gaan we door met het testen van
BioMass Sugar is een nevenproduct
MgO (0,2%), P2O5 (0,15 %). Wat betreft
het suikerderivaat in de praktijk, maar
van het Zuid-Afrikaanse bedrijf Illovo
de sporenelementen gaat het om
dan op iets grotere schaal dan in 2010.
Sugar LTd, een van de grootste suiker-
Fe, B, Zn en Mn. BioMass Sugar omvat
We zijn op zoek naar de optimale
producenten in de wereld. Als derivaat
50 tot 60 procent organische stof. Het
toepassing waarbij het hoogste resul-
van de (riet)suikerproductie, bestaat
totale suikergehalte (sucrose, glucose,
taat voor de bloembollenteler wordt
het uit zuivere suikers en hoofd- en
fructose) bedraagt 15 tot 17 procent.
gehaald.
sporenelementen. Aanwezige hoofd-
Agrifirm heeft in 2010 met proeven
elementen in BioMass Sugar zijn onder
ervaring opgedaan op de proeftuin in
Neem voor meer informatie contact op
andere N (2%), K2O (3%), CaO (0,2%),
Julianadorp en door het toepassen op
met uw specialist.
Vitaal gewas door voldoende sporenelementen Sporenelementen zijn in de bloembol
Deze meststof is uitermate geschikt voor
zich in de juiste verhouding in de grond
lenteelt belangrijke voedingsstoffen
gronden met een pH die hoger is dan 6,5.
bevinden. Door het strooien van Agrostep
voor een vitaal gewas en een hoge
Bij deze pH-waarden worden de sporen-
vertonen bloembollen tijdens de teelt
opbrengst. Bij een tekort ontstaan
elementen doorgaans vastgelegd, waar-
geen gebreksverschijnselen meer. Dit
gebreksverschijnselen, die voorkomen
door ze niet vrij opneembaar zijn voor
betekent niet alleen dat het spuiten
kunnen worden door het gebruik van
de plant. Bovendien blijkt uit grond
van bladvoeders niet meer nodig is,
een sporenelementmeststof. Een
analyse dat de gehalten van deze
maar levert ook een vitaler gewas op,
innovatieve sporenelementmeststof is
elementen dalen tot een te laag niveau,
wat weer effect heeft op de opbrengst.
Agrostep, voorheen op de markt als
hoofdzakelijk omdat ze nauwelijks nog
Agrostep is goed te verstrooien met elke
StepHi Mag.
worden aangevoerd.
kunstmeststrooier. De geadviseerde
Het is essentieel dat de sporenelementen
dosering is 150-200 kg/ha.
Agrostep bevat de volgende sporenelementen: > 8% IJzer (Fe) > 0,5%
Koper (Cu)
> 20%
Magnesium (MgO)
> 3%
Mangaan (Mn)
> 22,5% Zwavel (SO3) > 1%
Zink (Zn)
schakel in succes januari 2011
23
“Het mooie van dit bedrijf is dat de broers naast bollen telen, ook broeien en een deel van de afzet in eigen hand houden.” Stendert Schilder specialist Bloembollen Agrifirm Plant
“ Stendert kun je altijd bellen. Hij staat altijd voor ons klaar en is echt een toegevoegde waarde als we met vragen of problemen zitten.” Thomas en Lucas Pepping bollentelers in Egmond aan den Hoef
Samenspel Thomas (r) en Lucas (l) Pepping en bloembollenspecialist Stendert Schilder beoordelen de Purple Flag tulpen. De kwaliteit van de tulpen die vanuit de broeierij naar de veiling in Aalsmeer gaan is goed, stelt Schilder vast. Daar gaat het Lucas om; een mooie exporttulp met een zo hoog mogelijke klassering. Naast de broeierij telen de broers narcis, krokus en muscari op het 35 hectare grote familiebedrijf. Ze zetten de bloemen af op de veiling, voor een deel van de bollen doen ze zelf zaken met exporteurs. De bollen worden sinds 1920 geteeld in de binnen duinrand.
colofon
schakel in succes is het klantenblad van Agrifirm en verschijnt 6 keer per jaar. Redactie Afdeling Communicatie Agrifirm Group Fotografie Albert Brunsting, Marcel Bekken Concept en realisatie JEEN bureau voor communicatie Drukwerk Ten Brink, Meppel