SCHAKEL IN SUCCES MAGAZINE VOOR AGRARISCH ONDERNEMERS, NR 3, SEPT 2017
EEN (NOG) BETER BOERENIMAGO PAGINA 16
STUDIECLUB PRECISIELANDBOUW PAGINA 25
VEEHOUDER GINO SCHRIJVER
“WE WILLEN DE AFSTAND TUSSEN BOER EN BURGER VERKLEINEN ” PAGINA 6
2
VOORAF
In memoriam: Gerrit Braks
VOLHOUDEN IN ALLE OPENHEID
Op 12 juli jl. overleed Gerrit Braks op
Wanneer ik de artikelen in deze Schakel in Succes lees, dan kom ik alles tegen wat je
en van de Raad van Beheer van
als land- en tuinbouw wenst. Betrokken ondernemers, innovatief werkend aan ons
Cehave Encebe, later Cehave.
voedsel met zorg voor de omgeving dankzij de laatste technieken. Vaak volop in gesprek
Tijdens zijn bestuursperiode wist
met de consument over hun bedrijf waar ze trots op kunnen, mogen zijn. Als voorzitter
hij het vertrouwen van de leden in
van coöperatie Agrifirm zou ik dan vergenoegd achterover kunnen leunen, ‘het gaat
‘hun’ coöperatie terug te winnen.
84 jarige leeftijd. Braks verwierf vooral bekendheid als minister van landbouw. Hij was daarna van maart 1995 tot april 1999 voorzitter van het bestuur
goed’. Hoe anders is echter de harde realiteit van de laatste maanden. Ondernemers doen hun
Gerrit Braks had het vermogen een
stinkende best, maar excessen en incidenten beheersen het nieuws. De verschrikkelijke
boodschap helder en eerlijk te
branden bij verschillende bedrijven met varkens en kippen en de fipronil-affaire in de
brengen, zijn publiek te overtuigen
eieren. Hoe helder wordt daarmee, opnieuw, dat de landbouw in de huidige maat
ook als de boodschap minder positief
schappij onder een vergrootglas, of beter microscoop ligt. In eerste instantie gaan mijn
was. Zo stelde hij de Interimwet op die
gedachten naar de getroffen ondernemers die, veelal buiten hun schuld, geraakt
de groei in de varkens- en pluimvee
worden door deze ellende. Zij en hun gezinnen wens ik sterkte, ook al omdat ze na
houderij beperkte en was hij betrokken
de eerste hectische periode te maken krijgen met een gecompliceerde nasleep.
bij de invoering van de melkquotering. Hij wist wat er leefde bij ‘zijn’ boeren,
Toch is de toekomst dat we moeten doorgaan met het vertellen van onze verhalen aan
wat kernachtig is weergegeven in de
de consumenten, met het verkorten van de afstand tussen productie en consumptie.
titel van een boekje over hem: ‘Braks,
En met het inspelen op de trends, de ontwikkelingen in de maatschappij.
carrière met een diploma handmelken’.
Geen gemakkelijke weg, zeker niet voor de individuele boer. Toch stralen al die vele initiatieven één verhaal uit, een gepassioneerde landbouw die voedsel van top kwaliteit wil produceren. Als voorzitter van Agrifirm
Braks was één van de initiators van de fusie tussen Cehave en Landbouwbelang. In een speciale editie over de
ben ik trots op dat verhaal en de coöperatie zal
historie van Cehave en Landbouw
alles uit de kast halen dit te ondersteunen.
belang (november 2011) noemt hij dat een belangrijke stap waaruit een mooie onderneming is ontstaan. Een onder
Theo Koekkoek VOORZITTER RAAD VAN COMMISSARISSEN
neming die zich tevens internationaal ontplooide en die in 2010 een nieuwe stap zette met de fusie met Agrifirm. De coöperatie Agrifirm waardeert de inbreng van Gerrit Braks en wenst zijn vrouw, kinderen en verdere familie alle sterkte bij de verwerking van het verlies. <
3
Mooi werk PAGINA 14
360° PAGINA 4
Spiegel PAGINA 22
Een (nog) beter boeren imago PAGINA 16
Verder in dit nummer 6 Interview Gino Schrijver | 9 Plant-e | 10 Nederlandse soja populair | 11 Innovatie: kaas zonder gentechniek 12 Gert Soepenberg over PoultryNEXT | 20 Vijf vragen aan Hans Quint | 21 Opinie: Joel Salatin 25 Studieclubs precisielandbouw | 26 Over Agrifirm | 28 De grote stap van John van Hal
SALIMANS AGRO BV NEDERWEERT (LI) Johan en Victoire Salimans Zoons Noud (18) en Chris (14) Vrije uitloop kippen, scharrelkippen, vleesvarkens en akkerbouw
De vrije uitloopkippen van Johan en Victoire hebben een kleine 6 hectare grasland tot hun beschikking. Victoire: “Het zijn Lohmann Brown Lite kippen die graag naar buiten gaan en niet bang zijn om lange stukken te lopen. Aangezien de uitloopweide helemaal rond ons bedrijf ligt, maken ze daar volledig gebruik van. Het hekwerk is ook gedeeltelijk in de grond in gegraven zodat er geen vossen onderdoor kunnen.” De vele bomen en schuiltafels op het terrein zorgen voor beschutting tegen zon, regen en roofvogels.
In 2016 heeft de familie geïnvesteerd in een eigen “voerfabriekje”. Victoire: “We vinden het belangrijk om onze kippen optimaal kwaliteitsvoer te geven. Daarom vermengen we het kernvoer van Agrifirm dagelijks met uitgebreid gereinigde en gecrackte grondstoffen. Zo geven we onze kippen zo homogeen mogelijk legvoer, en beperken we selectie tot een minimum. ‘s Ochtends bevat het voer minder kalk dan ‘s middags, zo voeren we de kippen naar behoefte en kunnen ze op oude leeftijd nog een goede schaalkwaliteit produceren. Zo streven we naar uit stekende technische resultaten.”
360
O
BEDRIJFSONTWIKKELING: VERLEDEN, HEDEN, TOEKOMST
Op het bedrijf wordt de vleesvarkensmest door middel van een zeefbandpers gescheiden. Victoire: “De dunne fractie rijden we uit op het land, de dikke fractie wordt samen
De twee grote stallen huisvesten de legkippen. De linkerstal
met de legkippenmest gedroogd. Dit gebeurt door middel
is de in 2017 gerenoveerde vrije uitloop kippenstal met in
van minimum ventilatielucht van beide stallen. Daarna
gebouwde wintergarten. De lucht in de stal wordt gezuiverd met
wordt deze lucht door de droger gereinigd en geïoniseerd.
speciale ioniserende ledverlichting. De rechterstal is een twee
Deze uitgebreide reiniging zorgt ervoor dat de uitstoot
etage scharrelkippenstal. Victoire: “In deze stal kunnen we het
van geur en fijnstof tot een minimum is teruggebracht.”
voer automatisch bevochtigen tijdens een voerbeurt. Dit is een optimaal systeem om de kippen uniform voer te laten eten, wat ze ook nog heel lekker vinden. Beide stallen zijn voorzien van zonnepanelen, de eerste hebben we al in 2009 geplaatst.”
In deze twee stallen houden Johan en Victoire de vleesvarkens. De afzet van de varkens gaat grotendeels via eigen transport wekelijks naar een slagerij in Someren. Dit doen ze nu al meer dan 10 jaar. Victoire: “Voor de voeding van de varkens zijn we aan het bekijken of we in de toekomst onze eigen grondstoffen-verwerkings installatie ook hier kunnen inzetten.”
De twee gebouwen met de rode dakpannen zijn het oudst. Ze zijn rond 1900 gebouwd door de opa en oma van Johan. “Johan is de derde generatie Salimans die op deze plek zijn beroep als boer mag uitoefenen. Voor het oude boerderijgebouw links hebben we nu een speciale bestemming gevonden: daar is ons “eierkappelke”. Mensen uit Nederweert en omstreken kunnen hier kakelverse boerderij-eieren kopen.”
6
INTERVIEW
ONDERNEMER Gino Schrijver uit Wijhe (OV) BEDRIJF 70 melkkoeien op 35 hectare en 2.500 vleesvarkens op twee locaties.
Afgelopen zomer onthulden Sallandse boeren de eerste bedrijfsborden van het initiatief ‘Salland boert en eet bewust’. In navolging van Vallei Boert Bewust, zetten deelnemende ondernemers zich in om boeren en consumenten dichter bij elkaar te brengen. Veehouder Gino Schrijver is één van de initiatiefnemers.
Dat is ook veel efficiënter: in de Gelderse Vallei hebben ze al zoveel ervaring op gedaan, daar kunnen wij mooi gebruik van maken. Het versterkt elkaar alleen maar. Daarom is nu ook de overkoepelende organisatie Boert Bewust opgericht, voor de landelijke uitrol van dit initiatief op veel meer plekken.” IS HET ERG ALS DE AFSTAND TUSSEN BOER EN BURGER GROEIT? “Ik denk dat de verbinding met de burger een belangrijke voorwaarde is voor ons recht om te mogen produceren. Dat staat onder druk en recente politieke ontwik-
WAAROM HEBBEN JULLIE SALLAND
kelingen maken wel duidelijk dat dat wel
BOERT EN EET BEWUST OPGERICHT?
degelijk grote gevolgen kan hebben.
“In de vergaderingen van LTO-Salland
Uiteindelijk gaat het om het rendement
hadden we het over de afstand tussen
en het voortbestaan van je bedrijf in de
boer en burger. Wat kunnen we daaraan
toekomst.”
doen? Want als we niets doen, wordt die afstand alleen maar groter. We hebben
EN WAT HEEFT DE BURGER ERAAN
toen Frank Mandersloot, één van de
OM MEER VERBONDEN TE ZIJN MET
bestuursleden van Vallei Boert Bewust,
DE BOER?
uitgenodigd om wat over hun initiatief
“Ik merk dat de burgers die we er tot nu
te vertellen en besloten om dat in Salland
toe bij hebben betrokken het prachtig
ook op te zetten.”
vinden. Veel mensen zijn geïnteresseerd in de voedselproductie en in de agrarische
WAAROM AANHAKEN BIJ EEN
sector in de regio. De meeste mensen
BESTAAND INITIATIEF?
juichen de toenemende transparantie al-
“Er zijn in het hele land zoveel verschillende
leen maar toe. Ze vinden het belangrijk om
initiatieven, daardoor krijg je versnippering.
inzicht te hebben in de voedselproductie,
Volgens mij komt dat niet ten goede aan
in het verschil tussen gangbaar, 1 ster Beter
het uiteindelijke doel, om in gesprek met
Leven en biologisch. En door in contact te
de burger te raken. We hebben er heel
komen met de producenten van je eten,
bewust voor gekozen om aan te sluiten
kun je als burger uiteindelijk ook invloed
bij een bestaand, succesvol initiatief.
uitoefenen, je stem laten horen.”
7
Veehouder Gino Schrijver
“ WE WILLEN DE AFSTAND TUSSEN BOER EN BURGER VERKLEINEN”
8
INTERVIEW
STAAN BURGERS HIERVOOR OPEN?
KRIJGEN JULLIE DE BOEREN UIT
aan bovenwettelijke eisen, op wat voor
“Het is best lastig om mensen te bereiken,
DE OMGEVING EEN BEETJE MEE?
vlak dan ook. Of je nu biologisch produ-
zeker om meer structureel samen te
“Toen we begonnen was ons doel om
ceert, met 1 ster Beter Leven of voldoet
werken. Ik merk wel dat mensen heel
binnen twee jaar tijd 50 deelnemers te
aan de Maatlat Duurzame Veehouderij.
makkelijk enthousiast te maken zijn voor
behalen. Tot onze grote verrassing is dat
Het allerbelangrijkste is dat je je in gaat zet-
een eenmalig bezoek of een bijeenkomst.
binnen een paar weken gelukt, ondanks
ten voor de verbinding met de burger. Ieder
Zelf zie ik dat ook met mijn buren. Wij
dat deelnemers een financiële bijdrage
mag daar zijn eigen invulling aan geven:
hebben de varkens op een andere locatie
moeten leveren en zich aantoonbaar
de één ontvangt schoolklassen of excursies,
en daar hebben we buren uit hartje
moeten inzetten voor de verbinding met
de ander is actief op social media of staat op
Amsterdam en uit Almere. Ik betrek ze
de burger. Dat geeft wel aan dat het thema
de dorpsbraderie. Het is wel de bedoeling
zoveel mogelijk bij mijn bedrijf en dat
leeft en dat wij niet de enigen zijn die zich
dat deelnemers zelf het initiatief nemen.”
vinden ze prachtig. Ze zijn ook al op
zorgen maken.” HOE BEGELEIDEN JULLIE
het bedrijf geweest om een kijkje achter de schermen te nemen. De buren geven
WAAR MOETEN DEELNEMENDE
ONDERNEMERS DAARIN?
aan dat sinds ze op het platteland zijn
BOEREN AAN VOLDOEN?
“We bieden workshops en cursussen aan,
gaan wonen, ze veel positiever tegen
“Ondernemers uit alle sectoren mogen
waar je bijvoorbeeld leert hoe je echt
de veehouderij aankijken. Toen ik vorig
meedoen en alle deelnemers worden
met de burger in gesprek kunt gaan. Als
jaar met de varkens omschakelde naar
gecertificeerd. Daarvoor komen er altijd
Salland Boert en Eet Bewust hebben we
het 1 ster Beter Leven-concept heb ik
een certificeerder én een burger op
een coördinator in dienst voor één dag
ze uitgelegd wat dat precies betekende.
het bedrijf, die de eisen langslopen.
per week, die ervoor zorgt dat het echt
Ze vonden het een enorm positieve
De uitstraling van het bedrijf is belangrijk
gaat lopen en blijft lopen. We betrekken
stap.”
en ieder deelnemend bedrijf moet voldoen
iedereen bij de verschillende initiatieven met nieuwsbrieven en daardoor inspireren ondernemers elkaar ook weer.” HOUD JE NOG WEL TIJD OVER VOOR JE EIGEN BEDRIJF? “Gelukkig doe ik dit project zeker niet alleen, maar het is wel zo dat het een periode heel veel tijd heeft gekost. Dat is niet erg, ik geloof erin en daarnaast vind ik dit soort bestuurs- en regelwerk ook leuk om te doen. Het maakt je wereld wat groter en ik wil feeling hebben met wat er speelt in de rest van de wereld, buiten mijn erf. Doordat ik drie dagen per week een vaste medewerker heb en mijn zoon ook bijspringt, kan dat ook. Daardoor kan ik wat betekenen voor de sector. Niet alleen roepen, maar zelf in actie komen. Dat vind ik mooi.” <
IN
INNOVATIES VAN BUITEN DE AGRARISCHE SECTOR
INNOVATIE
SPIRATIE
PLANT-E: STROOM UIT PLANTEN Elektriciteit opwekken uit levende
“De technologie is gebaseerd op natuur-
liggen op dit moment test- en demo-
planten. Het is de core business
lijke processen”, legt Helder uit. “Door
opstellingen met het slangensysteem.
van de Wageningse onderneming
fotosynthese produceert een plant
“Onze droom is dat we zo uiteindelijk een
Plant-e. Oprichter en CEO
organisch materiaal, dat de plant gebruikt
volwaardige energiebron ontwikkelen,
Marjolein Helder is één van de
voor de eigen groei. Een deel kan echter
waarbij de natuur zelf de stroom opwekt.”
ontwikkelaars van de gepaten-
niet worden gebruikt en wordt in de
teerde technologie die het
grond afgebroken. Bij het afbraakproces
MODULAIR SYSTEEM
mogelijk maakt om elektriciteit
komen elektronen vrij en die elektronen
Plant-e biedt ook nu al concrete producten
te produceren op praktisch elke
zetten wij in een speciaal ontwikkelde
aan in de vorm van een modulair systeem
locatie waar planten groeien en
brandstofcel om in elektriciteit.” Helder
voor particulieren of bedrijven. “Met een
waar genoeg water beschikbaar is.
richtte het bedrijf samen met compag-
vierkante metertuin kan bijvoorbeeld
non David Strik op als spin-off van het
stroom worden opgewekt voor een LED-
sub-departement Milieutechnologie aan
lampje, de grootste opstelling van 100
Wagening Universiteit. Inmiddels werken
m2 kan stroom leveren voor bijvoorbeeld
er in totaal acht mensen bij Plant-e.
LEDstrips of signaalverlichting. Daarnaast hebben we pakketten voor wie zelf wil
BESTAANDE NATUURGEBIEDEN
experimenteren met het opwekken van
Op dit moment werkt de onderneming
stroom. Nog niet geschikt om je telefoon
aan de ontwikkeling van een systeem
op te laden, wel om een LED-lamp te
dat kan worden toegepast in bestaande
laten branden.” In de provincie Utrecht
natte natuur, met een ondergronds
worden plantbatterijen van Plant-e getest
slangensysteem. Dit systeem moet in de
om te onderzoeken of ze voldoende
toekomst geschikt zijn om op grote schaal
stroom kunnen leveren voor een
elektriciteit op te wekken in bestaande
verkeerstelsysteem langs de N401. <
natuurgebieden. In Budel en Wageningen
INNOVATIE UV-licht als alternatief voor bewaarfungiciden Sinds vorig jaar maart mogen poot-
de behandeling met bewaarfungiciden
mogelijk zonder toepassing van goede
aardappelen behandeld met Imazalil
te vervangen door behandeling met
fungiciden met duurwerking. Wel zien
of een andere bewaarfungicide niet
UV-licht.
de deelnemende telers kansen voor het
meer worden afgezet voor consumptie
De aardappeloogst verliep voorspoedig,
gebruik van UV-licht, toegepast in een
of voor veevoer. Daarom onderzocht
net als de behandeling met UV-licht bij
geïntegreerde aanpak. Voor het komend
de akkerbouwcombinatie Van der
het inschuren en sorteren. Een groot
jaar is daarom een schema opgesteld
Bos/Idsardi in Holwerd (FR) CleanLight
deel van het pootgoed is afgeleverd
met daarin een risicobeoordeling per ras
UV-licht als alternatief.
zonder klachten. Helaas waren er enkele
en per bestemming. Op basis daarvan
duidelijke tegenvallers waarbij Fusarium,
wordt zowel bij inschuren als bij sorteren
UV- licht wordt veel toegepast in teelten
Phoma eupyrena en Zilverschurft voor
voor afleveren de keuze gemaakt voor of
onder glas en de bollenteelt. Het doel van
problemen hebben gezorgd.
een fungicide of een behandeling met
de proef was om tijdens het inschuren en
Op dit moment is het afleveren van
UV-licht. <
bij het sorteren van de pootaardappelen
kwaliteitspootgoed nog niet volledig
NEDERLANDSE SOJA POPULAIR: AREAAL POOL NAAR 400 HECTARE Nederlandse soja zit in de lift. Dit jaar hebben meer dan 70 telers gekozen om te telen voor de sojapool van Agrifirm. De geoogste bonen worden voor het grootste deel voor humane consumptie geleverd aan Alpro. In totaal is door de deelnemers aan de pool ongeveer 400 hectare soja ingezaaid, zo’n 80 procent van het geschatte areaal in Nederland. De gewassen staan er op het moment van schrijven, eind augustus, over het algemeen goed bij. Blijft dit zo, dan zal de productie per hectare van Nederlandse soja in 2017 opnieuw hoger liggen dan voorgaande jaren. Arco Amperse van Agrifirm legt uit:
relatief onbekend. Bij het telen van soja
klimaat is niet de enige reden voor een,
“Het huidige seizoen is erg gunstig
in Nederland is de lengte van het
tot nu toe, goed seizoen. Amperse:
voor soja. Door de regen is op sommige
seizoen een uitdaging, vertelt Amperse.
“We hebben dit jaar voor het eerst de
percelen het gewas wat plat gaan liggen,
“Daarom zijn we bij Agrifirm ook druk
dosering van de symbiotische rhizobium-
maar dit zal naar verwachting geen effect
bezig met rassenonderzoek. Eerder werd
bacteriën op het zaad verhoogd. Dit zorgt
hebben op de opbrengst van de bonen.
er voornamelijk geteeld met het ras
voor erg goede resultaten. We moeten de
Als dit zo blijft, gaan we mooie resultaten
Adsoy. Het afgelopen seizoen hebben
oogst nog even afwachten, maar so far,
behalen in september bij de oogst.”
we ook proeven gedaan met de rassen
so good.” <
De teelt van soja is in Nederland nog
Alexa, Abelix en Abelina.” Het gunstige
INNOVATIE Mart van Breugel
Gedragscode Datagebruik voor akkerbouwsector
PILOT MET KAAS ZONDER GENTECHNIEK VOOR GROEIENDE DUITSE MARKT
Op verzoek van telers, handel en verwerking heeft de Branche organisatie Akkerbouw (BO Akkerbouw) spelregels opgesteld voor het uitwisselen van data. De Gedragscode Datagebruik Akkerbouw biedt telers bescherming en moet het delen van data vanzelf
In Duitsland bestaat een groeiende vraag naar kaas die is geproduceerd zonder
sprekender maken. Agrifirm is lid
toepassing van gentechniek. Zuivelonderneming FrieslandCampina speelt daarop
van BO Akkerbouw en onderschrijft
in met een pilot samen met deelnemende melkveehouders. Agrifirm doet mee als
en hanteert de gedragscode.
leverancier van gecertificeerd gentechvrij veevoer. Doel van de gedragscode is om Vanaf augustus voert Mart van Breugel
RENDABEL
data-intensieve akkerbouw versneld
zijn koeien met speciaal voer dat voldoet
Het VLOG-voer is duurder dan standaard-
dichterbij te brengen. Veel telers zijn
aan de eisen van VLOG. Die afkorting
brok, omdat de grondstoffen die zonder
terughoudend met het delen van data,
staat voor ’Verband Lebensmittel ohne
gentechniek zijn geproduceerd, met
omdat ze willen voorkomen dat hun
Gentechnik’, het Duitse certificerings
name de soja, een hogere inkoopprijs
data een eigen leven gaan leiden.
systeem voor voedselproducten die
kennen. FrieslandCampina betaalt in de
De code is een vorm van zelfregulering,
zonder gentechniek zijn geproduceerd.
pilot 1 euro per honderd kilogram meer
opgesteld door en voor de sector (telers,
voor de melk op basis van de hogere ver-
handel en verwerking) en geldt voor
KAASFABRIEK
koopprijs voor de VLOG-kaas in Duitsland
ieder bedrijf en iedere instantie die
Van Breugel melkt ongeveer 95 koeien op
in vergelijking met standaard kaas.
zaken doet met bedrijven in de
zijn bedrijf in het Brabantse Sterksel. Hij is
Bedrijfsadviseur Ronald Claessens van
akkerbouw.
een van de ongeveer 200 deelnemers aan
Agrifirm rekende voor Van Breugel de
de pilot van FrieslandCampina. Agrifirm
effecten van het aangepaste VLOG-
Uitgangspunt van de code is dat degene
levert speciaal voer aan de melkveehouder;
rantsoen door. De uitkomst is een lichte
die zijn data deelt, weet wat er met zijn
het is in de fabriek in Oss gemaakt met
stijging van de kostprijs van de melk op
gegevens gebeurt. De gebruiker van
grondstoffen die gegarandeerd zonder
Van Breugels bedrijf. “Ronalds berekening
de data moet aan spelregels voldoen,
gentechniek zijn geproduceerd. De melk
laat zien dat we waarschijnlijk de helft
bijvoorbeeld op het gebied van
van Van Breugel gaat naar de kaasfabriek
overhouden van die euro die we extra
beveiliging van de data. Wie op deze
van FrieslandCampina in Born. Ook in
voor de melk krijgen. Als je dan weet
spelregels van de code kan vertrouwen,
de fabriek in het Friese Workum wordt
dat je hiermee waarde levert voor consu-
deelt gemakkelijker zijn data, is het
VLOG-kaas gemaakt van melk afkomstig
menten die naar dit product vragen, dan
idee. BO Akkerbouw draagt zorg voor
van melkveehouders die daar op dezelfde
geeft dat een goed gevoel”, motiveert
de inhoud van de code en de naleving
wijze produceren.
Van Breugel zijn deelname aan de pilot. <
ervan. <
12
Pluimveehouder Gert Soepenberg over PoultryNEXT
“ HET TIJDPERK VAN PEN EN PAPIER IS VOORBIJ” Gert Soepenberg doet sinds eind 2016 mee aan de pilot voor PoultryNEXT, het nieuwe managementsysteem van Agrifirm dat vleespluimveehouders tijdens elke ronde inzicht geeft in alle belangrijke data. Samen met zijn ouders heeft Gert Soepenberg een bedrijf in Oudleusen (OV) met melkvee en scharrelvlees kuikens. De combinatie koeien en pluimvee stamt nog uit de tijd van zijn grootouders: in de zomer bleven de koeien in de wei en werden daar ook gemolken, en in die zomermaanden werd de leegstaande grupstal gebruikt voor vleeskuikens. Later ging de familie Soepenberg permanent vleeskuikens houden en bouwden ze daarvoor een aparte stal. In 2013 bouwden ze er nog een stal bij, en inmiddels hebben ze 28.000 scharrelvleeskuikens, naast 70 melkkoeien. INSPIRATIE VAN DE MELKROBOT Het mag vreemd klinken, maar de keuze van Soepenberg voor PoultryNEXT werd eigenlijk ingegeven door zijn melkveetak. Soepenberg: “Sinds een jaar of acht melken we met een robot. Daarmee krijg je een heleboel data binnen. Direct na het melken staat alles van die melking al
13
PoultryNEXT “Vleespluimveehouders verzamelen iedere ronde heel veel data. Met die data werd echter weinig gedaan netjes en overzichtelijk in de computer.
voeders of voerstrategieën volgen,
en we hoorden steeds vaker van
Bij de vleeskuikens werken we ook met
of heeft de dierenarts in het geval van
ondernemers dat ze behoefte hadden
veel data, maar had ik het overzicht pas ná
gezondheidsproblemen alle relevante
aan een tool om de data te bundelen
elke ronde. Ik miste het inzicht in realtime
gegevens meteen bij de hand.
en in te zetten voor verbetering van
data. Dus toen Agrifirm me vroeg of ik het
Soepenberg: “Zeker wanneer een koppel
hun bedrijfsvoering. Dat was voor
nieuwe managementprogramma Poultry-
niet zo goed gaat, is het heel prettig als
ons de aanleiding om PoultryNEXT
NEXT wilde testen en wilde meedenken,
de voeradviseur en de dierenarts realtime
te ontwikkelen”, legt datamanager
heb ik meteen ja gezegd.”
kunnen meekijken. Ik vind het wel belang-
Johan Heeren van Agrifirm uit.
rijk dat je zelf kunt instellen met wie je
PoultryNEXT bundelt alle technische
data wilt delen. Ik hou graag de controle.”
en financiële gegevens op één plek
ALTIJD ALLE DATA PARAAT De hele dag door registreert PoultryNEXT
en geeft de vleeskuikenhouder inzicht
data over onder andere de opname van
SNEL INGRIJPEN
in de koers van het bedrijf. Heeren:
voer en water, temperatuur, gewicht,
Het grote voordeel van PoultryNEXT vindt
“Wie wil heeft dagelijks inzicht, en kan
uitval en luchtvochtigheid in de stal.
Soepenberg dat alle gegevens van een
zo direct bijsturen, maar ook voor de
“Eén keer per dag kijk ik ernaar. Met één
ronde al gedurende de ronde overzich-
ondernemer die alleen aan het eind
druk op de knop heb ik dan alles paraat,
telijk bij elkaar staan, en niet pas achteraf.
van de ronde de prestaties van het
het programma zet de data in grafieken
“Zo zie ik veel beter waar mogelijkheden
koppel wil inzien biedt PoultryNEXT
waardoor ik snel kan vergelijken met de
liggen voor verbetering, ik merk ook
meerwaarde. Je kunt op elk niveau
hokkaart en met vorige rondes. Zo zie ik
meteen als ik steken laat vallen en kan
instappen.” Iedere ondernemer kan
in één oogopslag of er een goede lijn in
snel ingrijpen voordat er iets misgaat.
voor zichzelf bepalen hoe intensief
zit en of er niets afwijkt. PoultryNEXT be-
En dat kan alleen door slim gebruik te
hij met zijn data wil werken.
spaart me veel tijd doordat alle gegevens
maken van data. Pen en papier gaat er
op één plaats terecht komen. Niet alleen
steeds meer uit, het tijdperk van de
Kijk voor meer informatie op
de gegevens uit mijn eigen stal, maar ook
digitale data is aangebroken.” <
www.agrifirm.nl/poultrynext
die van de broederij en slachterij.” DATA DELEN Deelnemers aan PoultryNEXT kunnen de data van hun bedrijf delen met andere partijen, zoals de dierenarts en de voer adviseur. Zo kan Agrifirm op basis van realtime data de prestaties van bepaalde
WIE? Ad Vlooswijk WAT? Het plukken van Delcorf-appels.
MOOI WERK
WAAR? Linschoten (UT) WANNEER? 8 augustus 2017 WAAROM? Vlooswijk teelt op ongeveer 14 hectare appels, peren, kersen, pruimen en aardbeien. Hij verkoopt het fruit voor het grootste deel in zijn eigen winkel. De Delcorf-appel is het enige zomerras van Vlooswijk. Hij teelt het ras om ook in augustus appels in zijn winkel te hebben. Het â&#x20AC;&#x2DC;echteâ&#x20AC;&#x2122; oogstseizoen start bij Vlooswijk begin september. Dan zijn de Elstar-appels en Conference peren aan de beurt. Gemiddeld zijn er dan 14 mensen per dag bezig met het plukwerk.
16
ONDERNEMEN
EEN (NOG) BETER BOEREN IMAGO Het is fijn werken in een sector met een goed imago. Maar hoe de buitenwereld over iets denkt, is niet altijd te controleren. Recent onderzoek toont aan dat de Nederlandse burger de sector waardeert met een 7,7. We vroegen drie imago-experts wat individuele ondernemers kunnen doen om deze goede waardering vast te houden, en verder te verhogen. Sinds 2005 monitort de overheid het
TIPS VOOR EEN NOG BETER IMAGO
imago van de agrarische sector onder
De score van 7,7 betekent niet dat de
de Nederlandse bevolking1. Gemiddeld
sector op haar lauweren kan rusten.
wordt de sector in 2017 gewaardeerd
Zo is de waardering bijvoorbeeld het
met een 7,7. En dat door zowel stedelijke-
grootst onder 55-plussers (waardering
als niet stedelijke inwoners. Drie zaken
7,9) en minder groot onder jongeren
worden door burgers het meest positief
van 18 tot 34 jaar (waardering 7,4).
gewaardeerd: 1. de sector ‘doet het goed
Nog altijd een positieve score, maar
in Nederland’, 2. boeren werken hard en
geen wenselijke trend. Zaak dus om
3. de sector levert een belangrijke
te onderzoeken wat u als agrarisch
bijdrage aan voedselvoorziening, de
ondernemer zelf kunt doen om het
samenleving en de economie. Een
imago van de sector vast te houden,
belangrijk kritiekpunt is dat er volgens
en misschien zelfs verder te verbeteren.
burgers te weinig aandacht is voor het
Hoe u dit het beste kunt doen, vroegen
1
milieu en voor dierenwelzijn. Daarnaast
we aan drie professionals die zich
Nederlandse landbouw en visserij 2017’ in opdracht
spreken burgers zich negatief uit over wat
vanuit hun functie bezighouden met
van de Nederlandse overheid en uitgevoerd door
zij benoemen als megastallen en massa-
het onderwerp imago.
Kantar Public (voorheen TNS-NIPO).
productie.
Onderzoek ‘Maatschappelijke waardering van
17
ONDERNEMEN
Sijne van der Beek MANAGER INNOVATIE CRV
”Zenden mislukt altijd, de sector moet de dialoog aangaan” “De positieve waardering voor de agrarische sector die uit het onderzoek komt verbaast me niet. De meeste burgers waarderen boeren. Programma’s als Boer zoekt Vrouw dragen daaraan bij. De landbouw als sector, als instituut, is een abstracter begrip dat op minder waardering kan rekenen. De consument heeft de neiging om instituties en grote bedrijven minder te ver trouwen dan de kleine zelfstandige, de bakker om de hoek. Dat wantrouwen is in het verleden ook regelmatig terecht gebleken.” VERDIEP JE IN DE KLANT “De agrarische sector is een kleine sector, maar wel een hele belangrijke, want hier wordt ons voedsel geproduceerd. En voedsel is sterk verbonden met emotie. Bij discussies over onze voedselvoorziening kunnen de emoties hoog oplopen. De boer begrijpt de burger niet en de burger begrijpt de boer niet. Het is belangrijk dat boeren het onbegrip van burgers niet afserveren als onkunde of onnozelheid. Boeren moeten zich gaan verdiepen in wat de klant beweegt. In elke marktgerichte sector heeft de producent de verantwoordelijkheid om zich te verdiepen in de afnemer. Dat geldt ook voor de landbouw. De agrarische sector doet dat nu nog te weinig.” GA DE DIALOOG AAN “De agrarische sector is gewend om eenzijdig te communiceren. Maar zenden mislukt altijd. Ga de dialoog aan. Laat zien hoe voedsel werkelijk geproduceerd wordt en ga daarover in gesprek. Praat met consumenten over hun verwachtingen. Een groeiend deel van de maatschappij wil dat er duurzamer geproduceerd wordt en is ook bereid om te betalen voor voedsel met meerwaarde. Een beter imago krijg je door anders te communiceren én door anders te doen.”
18
ONDERNEMEN
Jeen Akkerman DIRECTEUR JEEN COMMUNICATIE
“ Zoek de verbinding met verhalen over voedsel” “Volgens mij is het heel belangrijk om je te beseffen dat
GA NAAR DE STAD
de tijd van traditionele imagocampagnes voorbij is. Mensen
“Ik denk dat boeren niet alleen burgers
geloven niet meer in reclame, maar in andere mensen en
op hun bedrijf moeten ontvangen, maar
in verhalen. Dat is een belangrijk uitgangspunt. Traditioneel
dat ze ook zelf naar de burger toe moe-
wordt vaak gezegd ‘daar gaan we een campagne voor voeren’
ten gaan. In hun eigen gemeenschap,
en dan is het geregeld. Maar zo zit de wereld niet meer in
maar ook in de stad. Want daar wonen
elkaar.”
de meeste mensen, en daarnaartoe is de afstand het grootste. In kilometers,
VERDIEPEN IN DE DOELGROEP
maar daardoor ook wat betreft belevings-
“Wat wel werkt is je verdiepen in je doelgroep. Wat beweegt
wereld. Dat kun je fysiek aanpakken door
hen? Wat vinden ze belangrijk? Voor boeren is de belangrijkste
aanwezig te zijn bij discussieavonden of
doelgroep de burger: die koopt hun producten. En daarbij
evenementen in de stad, maar je kunt ook
hoort het inzicht dat burgers op een heel andere manier met
gebruik maken van sociale media. Dat is een
landbouw bezig zijn. De gemiddelde burger denkt niet aan
kans. Je kunt nu vanuit Wierhuizen of Overdinkel
bedrijven, gewassen of vee, maar aan voedsel. Het thema
contact hebben met burgers uit Rotterdam. We ken-
voedsel is heel kansrijk. Er is nog nooit zo veel nagedacht of
nen de voorbeelden van boeren die hun persoonlijke
beweerd over voedsel als nu. Het is iets dat heel veel mensen
verhalen op social media zetten. Dat raakt mensen, daar
bezighoudt. Vanuit de landbouw moeten we daar aansluiting
praten ze over, dat delen ze met elkaar. En daarmee is je
bij zoeken.”
impact groter dan met een eenzijdige reclamecampagne.”
19
ONDERNEMEN
Annette van Velde VOORZITTER MULTIFUNCTIONELE LANDBOUW BIJ LTO
“Functie van boerenbedrijf in gemeenschap terugbrengen” “De wederzijdse afhankelijkheidsrelatie tussen de boer als producent en de burger als afnemer is minder duidelijk is geworden. Er is afstand ontstaan. Boeren hebben hun afzet ooit uitbesteed aan de coöperatie, en burgers de productie van voedsel aan boeren. Daar zitten inmiddels vaak heel wat schakels tussen.” MEER CONTACT, MINDER AFSTAND “Met slimme innovaties kunnen we de boer weer zichtbaar maken voor de burger en vice versa. Daarbij zijn bijvoorbeeld educatie en recreatie heel belangrijk: kinderen moeten vanaf jonge leeftijd weten waar hun voedsel vandaan komt, en dit liefst ook ervaren. Gelukkig bestaan er al veel goede initiatieven die boer en burger weer dichter bij elkaar brengen. Bijvoorbeeld zichtstallen, boerderijwinkels of fietstochten langs agrarische bedrijven. En op het platteland is het volgens mij heel belangrijk dat boeren betrokken zijn bij hun leefgemeenschap, bijvoorbeeld door een barbecue te organiseren of als boer betrokken te zijn bij dorpsactiviteiten. Van oudsher hebben boerenbedrijven een belangrijke functie in de gemeenschap, en het zou mooi zijn als we dat terug kunnen brengen.” DENK VANUIT GEMEENSCHAPPELIJKE DOELEN “Daarnaast is het ook belangrijk dat boeren meer gaan samenwerken. Als het gaat om bijvoorbeeld gebiedsontwikkeling staan belangenorganisaties en agrarische ondernemers vaak tegenover elkaar, terwijl ze ook veel gezamenlijke belangen hebben. Zo willen boeren hun bedrijf graag behouden voor de volgende generatie, net als milieuorganisaties de natuur willen behouden. Als we op zoek gaan naar die gemeenschappelijke doelen, kunnen we samen de uitdaging aangaan in plaats van energie te steken in conflict. Dat vraagt een andere manier van denken, ook van agrarische ondernemers en organisaties. En gemeenschappelijke doelstellingen zitten natuurlijk niet alleen in duurzaamheid, maar ook in de productie van voedsel an sich. Er zijn bijvoorbeeld steeds meer kinderen die te dik zijn. Onderzoek laat zien dat als kinderen weten waar hun voedsel vandaan komt, ze gezondere keuzes gaan maken. Ook op dat gebied kunnen boeren dus iets bijdragen.”
20
OPINIE VIJF VRAGEN, VIJF ANTWOORDEN
5
“ CREATIVITEIT EN VERNIEUWING HOUDEN EEN SECTOR LEVEND” Volgens Hans Quint, directeur van Abemec en jurylid van
3. HOE BELANGRIJK IS INNOVATIE VOOR DE LAND- EN
het Innovatiefonds voor telers, zijn agrarisch ondernemers
TUINBOUWSECTOR?
van nature altijd bezig met innovatie. Het Innovatiefonds
“Heel belangrijk. Innovatieve ideeën zorgen er namelijk voor
wil ondernemers helpen innovatieve ideeën verder te
dat een sector in beweging blijft. Creativiteit en vernieuwing
ontwikkelen en te delen met de rest van de sector.
houden een sector levend. De komende jaren groeit de wereldbevolking, daar moeten we onze voedselproductie
1. HET INNOVATIEFONDS VOOR TELERS, WAT HOUDT DAT IN?
op aanpassen. Nieuwe innovatieve toepassingen zijn nodig
“Het Innovatiefonds voor telers is een initiatief van acht organisaties
om onze sector rendabel en duurzaam te houden.”
die nauw betrokken zijn bij de agrarische sector, waaronder NAJK, Agrifirm en BASF. Met dit fonds willen we ondernemers in de
4. WIE MOET VOLGENS U HET VOORTOUW NEMEN OP HET
land- en tuinbouwsector stimuleren creatieve en innovatieve
GEBIED VAN INNOVATIE? LIGT DAT BIJ DE OVERHEID,
toepassingen te ontwikkelen voor gebruik op hun eigen bedrijf
HET BEDRIJFSLEVEN OF BIJ ONDERNEMERS ZELF?
én op het bedrijf van hun collega-ondernemers.
“De overheid moet volgens mij vooral een stimulerende rol
Dat laatste element is voor ons als jury cruciaal in de beoordeling
hebben, die hoeft niet het voortouw te nemen. Die rol ligt
van de ideeën. Het fonds is namelijk ook bedoeld als platform voor
vooral bij het bedrijfsleven. Bedrijven kunnen fondsen instellen
het delen van kennis en ideeën. In onze visie moeten innovatieve
voor innovatieve toepassingen en kunnen proefprojecten
ideeën zoveel mogelijk worden gedeeld, zodat we samen de sector
opzetten. Daarnaast hebben ze de mogelijkheid om mensen
verder kunnen brengen.”
en kennis aan elkaar te koppelen. Denk bijvoorbeeld aan buitendienstmedewerkers van bedrijven. Zij kunnen de kennis
2. DE BEREIDHEID OM HET IDEE TE DELEN MET ANDERE
opgedaan op het ene erf, gebruiken voor verbeteringen op
ONDERNEMERS IS DUS EEN CRITERIUM IN DE BEOORDELING
een ander erf. Dat is erg waardevol.”
VAN DE IDEEËN VAN HET INNOVATIEFONDS. KUNT U ER NOG EEN PAAR NOEMEN?
5. EN DE ONDERNEMERS ZELF?
“Allereerst kijken we natuurlijk of het idee écht vernieuwend is
“Ik denk dat agrarische ondernemers van nature eigenlijk
op teeltgebied. Daarnaast vinden we het belangrijk dat het idee
altijd wel bezig zijn met innovatie. Ze zoeken namelijk constant
praktisch toepasbaar is. Niet over tien jaar, maar nu al. Het idee
naar manieren om hun bedrijf te optimaliseren, om de
moet in principe morgen rendement op kunnen leveren op
processen te verbeteren. Dus innoveren is voor hen heel
het boerenerf. Er komen op dit moment veel ideeën binnen die
gewoon, het is onderdeel van het leerproces. Alleen het
aansluiten bij twee actuele thema’s: nieuwe teelten en product
delen van die innovaties, daar kunnen we nog wel stappen
verbetering met beperkt gebruik van gewasbeschermingsmiddelen
in maken.” <
en meststoffen. Dit zijn allebei zeer interessante thema’s waar nog veel te winnen is.”
Zie voor meer info: www.innovatiefondsvoortelers.nl
21
OPINIE
EEN (NOG) BETER BOEREN IMAGO
“Ben ik dan niet leuk genoeg?”
A rie Furm
Niet de economie, maar de natuur is bepalend Joel Salatin is een Amerikaanse boer, docent, spreker en schrijver. Op zijn boerderij Polyface Farm in Virginia (220 hectare, jaarlijkse omzet van 2,5 miljoen dollar) gebruikt hij de ‘holistic management’ methode. Hij beschrijft zijn aanpak en visie, die veel raakvlakken heeft met natuurinclusief boeren, in onderstaande column. Hoe kunnen Nederlandse boeren een goede, vitale toekomst
het volgende. We gebruiken de mest van onze dieren
voor hun bedrijven veilig stellen? Zoals in elk ecosysteem, is ook
bijvoorbeeld om de bodem te verbeteren. In de natuur
in Nederland de ecologische draagkracht beperkt, en beperkend. Niet de economie, maar de natuur is uiteindelijk bepalend voor onze toekomst. Als ondernemer moet je je hier bewust van zijn, en je voordeel uit halen. Op Polyface Farm zijn we jaren bezig geweest met het identificeren van ‘sjablonen’ in de natuur. Vervolgens zijn we aan de slag gegaan met het simuleren van deze patronen op de boerderij. Dat heeft geleid tot een succesvolle bedrijfsvoering.
bestaat er geen "weggooien". 3. Het houden van meerdere plant- en diersoorten zorgt voor stabiliteit en gezondheid. Het idee dat een boerderij alleen zuivel, varkens of tomaten produceert, past niet binnen het sjabloon van de natuur. 4. Lokalisatie boven globalisering. De natuur vervoert geen mest of voeder middelen over grote afstanden. Wij kopen niet-GMO graan uit de regio en verkopen alles rechtstreeks aan klanten
Onze uitgangspunten zijn:
binnen 4 uur van onze boerderij.
1. We houden al onze dieren (kippen, eenden, kalkoenen, varkens, runderen, schapen en konijnen)
We moeten niet denken dat we de natuur
buiten op het land. Zij ‘snoeien’ de planten,
te slim af kunnen zijn. Als we meer kijken
we gebruiken hiervoor geen machines. De huisvesting is mobiel, modulair en management-intensief.
naar de patronen van de natuur en onze manier van leven, eten en boeren daarop aanpassen, brengt dat
2. A fval bestaat niet. Het
diversiteit, veerkracht en balans.
afval van één ding is
Voor ons, onze kinderen én
de grondstof van
onze kleinkinderen. <
22
AKKERBOUWER ONTMOET CONSUMENT
SPIEGEL
Akkerbouwer Frans Wigchering gaat graag in gesprek met consumenten over duurzaamheid. In deze SPIEGEL bediscussieert hij met consument Marjan van Delden onder andere het gebruik van chemische gewas beschermingsmiddelen en het belang van innovatie voor de toekomst van zijn bedrijf. ‘Hier telen we met zorg voor de natuur’,
Het verschil is: de coloradokever heeft
luidt de tekst van een spandoek aan de
geen natuurlijke vijanden, luizen wel. Met
rand van een aardappelperceel van Frans
een selectief middel houden we insecten
Wigchering. Een lieveheersbeestje en
zoals de gaasvlieg, de sluipwesp en het
een honingbij illustreren de stelling. De
lieveheersbeestje in leven, zodat deze de
akkerbouwer in Oud Annerveen (DR) wil
luizen op een natuurlijke manier onder
hiermee laten zien dat hij zijn gewas op
controle houden.”
een duurzame manier gezond houdt. Consument Marjan van Delden, afkomstig
40 GRAM PER HECTARE
uit de stad Winschoten (GR), is benieuwd
Het gesprek vindt plaats op de boerderij
wat dit inhoudt. Wigchering legt uit
en op het land. Als Wigchering vertelt
dat het gaat om de toepassing van het
dat het aardappelgewas waarin ze lopen
middel Coragen, dat selectief werkt. “We
nog kort daarvoor is gespoten tegen
hebben in de aardappelen verschillende
de schimmel Phytophthora, schrikt Van
plagen, zoals bladluizen en colorado
Delden even. Ze heeft zelfs een stengel
kevers. Als je een breed werkend middel
van het loof in haar hand. “Je hoeft je
gebruikt, schakel je alles uit. Dan raak
geen zorgen te maken”, stelt de akker
je ook veel nuttige insecten kwijt. Wij
bouwer haar gerust. “Wat je nog ziet is het
gebruiken een middel dat heel selectief
restant van de vloeistof waarin het middel
alleen de coloradokever bestrijdt.”
opgelost is, het transportmiddel. Het middel zelf is opgenomen door de plant.
NATUURLIJKE BEHEERSING LUIZEN
Bovendien werken we met heel kleine
Van Delden: “Waarom pak je juist de colo-
hoeveelheden. Wist je dat we voor een
radokever aan?” Wigchering: “Voor mij zijn beide plagen even erg. Ze kunnen allebei ervoor zorgen dat het gewas doodgaat.
Frans Wigchering (l) en Marjan van Delden.
23
“ K AN DAT SAMENGAAN, EEN HOGERE OPBRENGST ÉN EEN DUURZAME TEELT?”
24
SPIEGEL Frans Wigchering bekijkt de knolontwikkeling van zijn aardappelen samen met Marjan van Delden.
in het eerste jaar een recordopbrengst op. Maar in het tweede jaar had die tweede bemesting nauwelijks effect, omdat het 6 weken droog bleef. Dat jaar hadden we de laagste opbrengst ooit. Van dat soort experimenten leer je veel. Nu geef ik weer alle stikstof in één keer aan de basis, maar ik probeer wel veel meer naar de onkruidbestrijding in aardappelen niet
een duurzame teelt?”, vraagt Van Delden
meer dan 40 gram middel per hectare
zich af. “Zeker”, stelt de akkerbouwer.
oplossen?”
“Innovatie is daarbij heel belangrijk.
COMMUNICEREN
Wigchering heeft met zijn vrouw Jenine
Er komen bijvoorbeeld elk jaar nieuwe
Van Delden vindt de blik achter de
een akkerbouwbedrijf. Hij heeft een
rassen bij, die beter zijn dan de huidige.
schermen op een akkerbouwbedrijf heel
typisch Veenkoloniaal bouwplan met
Soms is dat een hogere opbrengst, maar
interessant. Ze verwondert zich over de
(zetmeel)aardappelen, suikerbieten en
het kan ook resistentie tegen een bepaal-
openheid van de ondernemer. “Waarom
granen. Van Delden werkt als commu
de ziekte zijn, zodat we minder hoeven te
zou je zoveel willen communiceren?”
nicatieadviseur bij een toeleverancier in
spuiten. Zo is er een nieuw aardappelras
Wigchering: “Als boeren liggen we onder
de nautische sector en werkt ook als
dat resistent is tegen phytophthora.
een vergrootglas. Ik snap dat wel. Als
zelfstandige. Ze heeft geen agrarische
Dat kan interessant zijn, als dat ras het op
mensen in het dorp op vrijdagavond in
achtergrond en is verrast over de schaal-
mijn grond ook goed doet. Zo’n nieuw
de tuin zitten met een wijntje en ze zien
grootte van het moderne akkerbouw
ras probeer ik op een aantal hectares.
dat ik op het land aan het spuiten ben,
bedrijf. “Hoe zie je de toekomst? Willen
Ik reserveer een deel van mijn land voor
dan roept dat vragen op. Die wil ik wel
jullie nog groter worden?”
experimenten. Als je nooit iets nieuws
beantwoorden.”
probeert, kom je niet verder.”
“Maar je hoeft toch geen verantwoording
INNOVATIE
behoefte van het gewas te doseren.”
af te leggen als je niets illegaals doet?”,
“Verder groeien in hectares is geen doel”,
EXPERIMENTEN
vraagt Van Delden zich af. Wigchering:
antwoordt de ondernemer. “Wij willen
Wat is het leukste experiment dat Wigche-
“Ik vind dat we in de agrarische sector
groeien door meer van een hectare te
ring in de afgelopen tijd heeft gedaan?
ons best moeten doen om uit te leggen
halen.” Wat staat voor de akkerbouwer
“We hebben geëxperimenteerd met een
waar we mee bezig zijn. Dat we niet voor
voorop, geld verdienen of verduurzamen?,
extra bemestingsmoment in aardappelen
onze lol bestrijdingsmiddelen gebruiken
vraagt de consument zich af. Wigchering
en granen op basis van een N-sensor, een
en dat we voortdurend op zoek zijn naar
is daarin duidelijk. "De winstgevendheid
soort scanner die de gewasgroei meet.
manieren om het beter te doen. Als je de
staat voorop, alleen op die manier kun je
Daarmee kun je binnen een perceel de
schijn tegen hebt, kunnen burgers het je
iets aan duurzaamheid doen." “Kan dat
hoeveelheid kunstmest heel precies af-
heel lastig maken. Als je open en eerlijk
samengaan, een hogere opbrengst én
stemmen op de gewasgroei. Dat leverde
communiceert, krijgt je meer ruimte.” <
25
Op meerdere plaatsen in het land faciliteert Agrifirm studieclubs precisielandbouw.
Studieclubs precisielandbouw
“IK BEN BENIEUWD WAT ER MOGELIJK IS” Samen verder komen met precisielandbouw. Met dat uitgangspunt faciliteerde Agrifirm afgelopen jaar door het hele land studieclubs. Akkerbouwer Frans de Schutter uit Kleine Huisjes (GR) neemt deel aan één van de clubs. “We hebben op
genomen en tijdens de eerste studieclub
dat we met deze materie werken en dit
ons bedrijf hele
hebben we die beelden en monsters
is wel een heel prettige manier om erin
bonte percelen:
naast elkaar gelegd en geanalyseerd.”
te komen. Agrifirm neemt de leiding, dus
veel zware en
De Schutter kan plaatsspecifiek strooien
je hoeft niet zelf het wiel uit te vinden. Je
lichte grond
en heeft de tweede kunstmestgift met
kunt samen dieper op de materie in gaan
door elkaar.
behulp van een taakkaart gebaseerd op
en leren van elkaar. Iemand anders komt
Daardoor bemest
de dronebeelden. “Normaal bemest ik
soms met een heel andere oplossing dan
je plaatselijk gauw
overal met 300 kilogram KAS, nu heb ik in
jijzelf, dat zet je wel aan het denken.”
te veel, terwijl de gift op andere plaatsen
drie zones bemest met 225 kilogram, 275
weer te laag is. Met plaatsspecifiek bemes-
kilogram en 325 kilogram. In totaal heb
NIEUWSGIERIG
ten hoop ik de percelen egaler te maken”,
ik daarmee 500 kilogram KAS bespaard
Op korte termijn verwacht De Schutter
motiveert Frans de Schutter zijn deelname
op 10 hectare. Die besparing is mooi
niet direct financieel voordeel van de
aan de studieclub precisielandbouw in
meegenomen, maar het geeft vooral aan
nieuwe werkwijze. “De kunstmest-
Noord-Groningen. De studieclub bestaat
dat de gift anders dus niet optimaal was
besparing weegt nu nog niet direct op
uit zes akkerbouwers uit de regio, die elk
geweest.”
tegen het geld en de tijd die ik erin steek,
meedoen met een perceel tarwe van minimaal 10 hectare.
maar op de lange termijn hoop ik wel INTERPRETATIE
een hogere opbrengst van het perceel te
De tweede bijeenkomst was in het veld,
halen. Daarnaast voorkomt het natuurlijk
KUNSTMESTBESPARING
waarbij een profielkuil werd besproken en
verspilling, dat is een goed signaal naar de
“In het voorjaar kwamen we voor het eerst
ook die bevindingen weer werden gekop-
buitenwereld, en bovenal vind ik het leuk
bij elkaar. Alle percelen waren in beeld
peld aan de dronebeelden. “Door vanuit
om er mee bezig te zijn. Ik vind het een
gebracht met een drone, om het blad-
de lucht en in het veld te kijken, leer je de
mooie uitdaging om onze percelen egaal
groen te meten en het gewas in kaart te
beelden beter te interpreteren. Voor de
te trekken en ben heel benieuwd wat er
brengen. Ook hebben we grondmonsters
meesten van ons was dit de eerste keer
mogelijk is met precisielandbouw.” <
26
OVER AGRIFIRM
AGRIFIRM SCHERPT INKOOPBELEID AAN
Ontwikkeling strategie voor Europese grondstoffen
Om verantwoorde keuzes te maken
en natuur. Het is een duurzame bijdrage
voor de inkoop van veevoer-grond
aan het voeden van de groeiende
Agrifirm heeft een Code ‘Veevoer
stoffen, leveranciers en teeltregio’s
wereldbevolking. Het inkoopbeleid wordt
van Europese herkomst’ ontwik-
heeft Agrifirm analyses van sociale-
niet alleen aangescherpt bij bestaande
keld. Aanleiding voor de Code zijn
en milieurisico’s laten uitvoeren in de
initiatieven voor verantwoorde soja
de discussies over de groeiende
herkomstlanden. Samen met een on
en palmolie, maar ook voor de grote
vraag naar grondstoffen, circulaire
afhankelijke certificerende instelling
grondstoffen voor veevoer in Nederland:
economie en zelfvoorzieningsgraad
is in kaart gebracht welke issues er
maïs, tarwe, raapschroot. Voor drie nieuwe
van eiwitten in Europa. Agrifirm is
spelen in de productiegebieden om
grote grondstoffen (zonnepitschroot,
van mening dat grondstoffen daar
daar waar nodig in samenwerking met
gerst en bietenpulp) wordt hetzelfde on-
geproduceerd moeten worden waar
leveranciers haalbare en impactvolle
derzoek gestart. Ook voor deze grondstof-
dit geologisch en klimatologisch
maatregelen te implementeren.
fen wordt in kaart gebracht welke issues
het meest efficiënt plaatsvindt.
er spelen in de productiegebieden. In de Met deze aanscherping van haar inkoop
komende jaren breidt Agrifirm de aanpak
Agrifirm-grondstoffen zijn afkomstig
beleid speelt Agrifirm in op de toe
voor het aanscherpen van het inkoop-
uit een internationaal netwerk van
nemende vraag naar voedsel en de druk
beleid uit naar haar vestigingen in het
productstromen, zoals granen uit
op het gebruik van grondstoffen, water
buitenland. <
Europa, Oekraïne, Wit-Rusland en Australië, eiwithoudende grondstoffen uit Zuid- en Noord-Amerika en uit Azië. Agrifirm houdt zich intensief bezig met het verder verduurzamen van deze internationale grondstof productie. Zo is de onderneming betrokken bij de ontwikkeling van verantwoorde soja en het onderzoek naar alternatieven (Green deal Nederlandse Soja). Daarnaast past de activiteit ‘Verantwoord Inkopen van Agrifirm’ in deze strategie. <
27
OVER AGRIFIRM
AGRIFIRM MEDEONDERTEKENAAR LTO-BRANDBRIEF FIPRONIL-AFFAIRE Eind augustus heeft LTO, mede namens Agrifirm, een brandbrief aan Staats secretaris Van Dam gestuurd over de fipronil-affaire. Agrifirm onderschrijft de door LTO geformuleerde zorgen. De fipronil-affaire heeft grote gevolgen
aangetast. Met als gevolg dat Nederlandse
verbeterd moet worden. LTO roept
voor direct betrokken pluimveehouders.
supermarkten eieren uit de schappen heb-
nu op om vooral op korte termijn
Deze, maar ook alle andere bedrijven in
ben gehaald. De kosten hiervan worden nu
met de Nederlandse overheid te
de sector, worden bovendien getroffen
al in rekening gebracht bij pluimveehouders.
onderzoeken wat de mogelijkheden
door imagoschade. Daarbij opgeteld de
Het is nog te vroeg om al definitieve
zijn om de financiële gevolgen
niet altijd even duidelijke communicatie,
conclusies te trekken uit de affaire, maar
beheersbaar te houden. Net als dertien
heeft ertoe geleid dat het consumenten-
duidelijk is dat de kwaliteitssystematiek en
andere sectorpartijen onderschrijft
vertrouwen in Nederlandse eieren is
het crisismanagement in de keten verder
Agrifirm deze oproep. <
Zorgen over besluit Provinciale Staten Noord-Brabant Provinciale Staten van Noord-Brabant hebben afgelopen
‘Het besluit van de provincie zal een groep boeren in ernstige
juli na heftige debatten besloten tot een versnelde
financiële en sociale problemen storten,’ aldus Ronald van
verduurzaming van de veehouderij. De sector zal in 2022
de Ven, Divisiedirecteur Agrifirm Feed NWE. ‘Door de sector
aan alle milieu-eisen moeten voldoen. De omstreden en
in Noord-Brabant is al veel vooruitgang geboekt op het terrein
ingrijpende plannen moeten de schade en overlast die
van het reduceren van de uitstoot van ammoniak en stikstof.
de intensieve veehouderij veroorzaakt flink beperken.
Daarvoor is al fors geïnvesteerd.’
Agrifirm uitte al eerder haar bezorgdheid over de plannen
Agrifirm is zich bewust dat verdere verduurzaming en
in Noord-Brabant. De consequenties van het besluit zijn nog
verbetering van de maatschappelijke inbedding voor de
niet geheel te overzien, maar vast staat dat het zal leiden tot
veehouderij noodzakelijk is. Zij zal de sector en de leden
gedwongen sluiting van vele bedrijven. Daarnaast is Agrifirm
van de coöperatie hierin ook volop blijven steunen. Van de Ven:
bezorgd dat het besluit een precedentwerking zal hebben
“Agrifirm wil meetbare, relevante en duurzame waarde creëren,
voor de rest van Nederland. Het besluit van de provincie
maar deze aanpak is te rigoureus.” <
Gelderland om de geitenhouderij ook hier op slot te zetten is daar een voorbeeld van.
SCHAKEL IN SUCCES is het relatiemagazine van Agrifirm en verschijnt 4 keer per jaar. Contact communicatie@agrifirm.com Fotografie Ivo Hutten, Wouter Borre, Ingrid Sweers, Twan Wiermans, Agrifirm, iStock Concept en realisatie JEEN Drukwerk Bek, Veghel
DE GROTE STAP VAN...
LEF
JOHN VAN HAL Zette een grootschalige recreatietak op naast zijn melkveehouderij “Al vrij snel na de overname van het melkveebedrijf merkte ik dat ik afwisseling en aanspraak miste. Ik wilde er wel wat anders bij doen en begon in 2004 met boerengolf. Met knikkende knieën stond ik voor de eerste groep, maar de mensen vonden het leuk en wij ook. Er volgde een maïsdoolhof en van het een kwam het ander. Vijftien jaar later is de recreatie- en horecatak groter dan de koeien, in elk geval qua rendement. Sinds 2013 hebben we een melkrobot en ik probeer het werk bij de koeien voor de middag af te ronden. Wat we aanbieden? Je kunt het zo gek niet verzinnen. Van Oudhollandse spelen tot een escape room. We organiseren veel zakelijke events en willen de horeca nu wat verder uitbouwen. De rode draad is altijd de boerderij. Soms vergaderen er groepen in de stal of de wei, kinderen spelen in het voer en de survivalbaan loopt door de stal heen. De takken moeten elkaar versterken, dat is ons uitgangspunt. We laten het zien zoals het is. Die openheid zorgt soms ook voor negatieve reacties. Daar moet je tegen kunnen, maar de meeste bezoekers zijn enthousiast. Dat maakt het ook zo leuk, net als het continu bedenken van nieuwe ideeën.” <
WIE? John van Hal STAP? Begon met boerengolf, heeft nu een volwaardige recreatieboerderij met vijf vaste werknemers en een team van dertig oproepkrachten EN VERDER? John en Hanny van Hal melken 65 koeien op hun bedrijf in Boxtel